| : Όταν ήμασταν παιδιά και πρωτοβγαίναμε τα καλοκαίρια στο ξυρολίβαδο, θυμάμαι, καβάλασταν άλογα εκεί στον που γράζει, πιάναμε φύλλα οξιάς και τα ζουλίζαμε. Αυτό δινόταν σαν εισαγωγή στον κόσμο του δάσους, με σκοπό να μας πιαστεί το βλό, γιατί το βλό είναι ζυνομένο με τη ζωή των πλάχων. Με αυτήν την συνεσθηματική αλλά και ταυτόχρονα ρεαλιστική φράση, ο συγχωριανός μας καθηγητής Αντώνης Πουσμούκης, μας εισάγει στο θέμα του ημερολογιού μας, του οποίου ο ίδιος είχε την επιμέλεια. Πράγματι, αυτή η φράση τα λέει όλα. Οι παλιοί ξυρολιβαδιώτες ήταν άρρικτα συνδεδεμένοι με το φουνό και το δάσος. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως οι νεότεροι ξυρολιβαδιώτες δεν έχουν σχέση με αυτά. Το αγαπάνε εξίσου, όμως αυτό το περιβάλλον έπαιζε τον κυρίαρχο ρόρο στην ζωή και στην δουλειά των παλιοτέρων. Αυτή ήταν κατ' εξοχήν κτινοτρόφοι και ηλοτόμοι. Ακούγονε, ναι. Το βουνό και το δάσος είχε διαφορετική αξία για αυτούς. Ήτανε η ίδια τους η ζωή. Σήμερα οι περισσότεροι από εμάς ανεβαίνουν στο χωριό τα καλοκαίρια αλλά και τις άλλες εποχές ως παραθεριστές και ως επισκέπτες. Ερχόμαστε σε επικοινωνία με το δάσος, όμως η επαφή μας με αυτό είναι σχέση αγάπης, θαυμασμού και αισθήματος προστασίας. Με λίγα λόγια λειτουργούμε περισσότερο συναισθηματικά και ψυχαγωγικά. Μπορεί βέβαια οι παραδοσιακοί άνθρωποι να κακομεταχειρίζονταν μέσα σε εισαγωγικά το δάσος, ωστόσο αυτό αποτελούσε γι' αυτούς κυρίαρχο και ζωτικό μέσο για την επιβίωση και την οικονομία τους. Εκεί τα ζώα τους θα έβρισκαν τροφή, από εκεί θα έπραναν ξύλα για τις καθημερινές διωτικές τους ανάγκες κλπ. Ακόμα και στον κόσμο και στα μάτια των παιδιών το δάσος λειτουργούσε διαφορετικά. Τότε τα παιδιά παράλληλα με την βοηθητική εργασία που προσέφεραν στην καθημερινή ζωή και δύσκολη ζωή το ομονιό τους, στον ελεύθερο χρόνο τους κατασκεύασαν αυτοσχέδια παιχνίδια με υλικό παρμένο από το δάσος. Εγώ προσωπικά θυμούμαι που φτιάχναμε μικρούτσικες στρούμγες με κουκουνάρια και αποπεύκα. Τα είχαμε έτσι σαν πρόβατα τα κουκουνάρια. Δεν ξέρω αν θυμάσαι κύριε Γεωργίου. Παίρναμε διχαλωτά ξύλα και κατασκευάζαμε ξύλνα λογατάκια. Θυμάσαι? Και τα κουβαλούσαμε. Κάναμε ξύλινες βάρκες από φλούδες, από πέφκα και τις βάζαμε να πλέον στην πάρα. Κάναμε μικρά σπιτάκια εκεί καθώς πηγαίνουμε και το Προφητηλία, είχαμε ένα δέντρο εκεί και κάναμε σπιτάκια μέσα πάνω στα δέντρα. Τρώγαμε τους καρπούς από τις αγριογορτσκές και τις τζερνικές και τι παιχνίδια δεν κάναμε από τα δέντρα και τους τάνους στο δάσος. Πολλά βέβαια θα μπορούσαν να υποχθούν για την αξία του δάσους και την ανάγκη προστασίας του και μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν αντικείμενο ειδικού ημερολόγιου. Στο συγκεκριμένο μας συλλεκτικό ημερολόγιο για το 2015 επιχειρείται, πέρα από την παρουσίαση των φωτογραφιών, μια σύντομη ανάλυση των δέντρων και των θάμων του χωριού μας μέσα από επιστημονική και περισσότερο λαογραφική οπτική γωνιά. Βλέποντας και διαβάζοντας το ημερολόγιο διαπιστώνω την μεγάλη ευαισθησία, την επιστημονική κατάρτιση, τον γλωσσικό πλούτο και πάνω απ' όλα την αγάπη για το ξυρορύβαδο του αγαπητού μας και εξαίρετου Αντώνη Βουσμούκη, είπαμε όπως αυτός το επιμελήθηκε. Βέβαια δεν ήταν δυνατόν να αναφερθούν όλα τα δέντρα και οι θάμοι του χωριού, απλά επιλέχτηκαν 12 που αντιστοιχούν στους μήνες του χρόνου. Αυτά γράφτηκαν με την επιστημονική τους ονομασία, καθώς επίσης και στα ελληνικά και στα βλάχικα. Είναι μια από τις τάξες ευκαιρίες για τους παλιούς να θυμηθούν τις ονομασίες των δέντρων στα βλάχικα και για τους νεότερους να τις μάθουν. Έχουμε παρτίμως χάρη και είναι για το πέθκο, μυρινζέο, για το μαυρόγαυρο, γεμτζέο για τον κράτεγο, κόρνο για την κρανιά, φιλουρέαο για την φλαμμουλιά, βούγιο για την γουζιά, φάγο για την οξά, προυνό για την ζερνικιά, γόρτσο για την αυριογορσιά, κουπάτσιο για την βελανιδιά, γκρουσσο για την φιλουρέα και μπραντ για τον έλετο. Πιστεύοντας ακράβαντα ότι η παράδοση και η λαμβραφία και η ιστορία του τόπου μας είναι οι ρίζες μας και ο θεμέλιος λήθος για τη μέλλοντική μας πορεία, θα ήθελα να διαβάσω και θα τελειώσω πέντε αποσπάσματα από το ημερολόγιο σύντομα που μου έκανα εντύπωση. Συνήθως σε κάποιες παρουσιάσεις λένε κάποια αποσπάσματα στα δουλειά μου. Για το μαυρόγαυρο. Ο γαύρος και η οξιά με το πρώτο μπουμπούκιασμα φέρνουν το παρήγορο μήνυμα στα βουνά για τον ευχομό της άνοιξης. Πότε θα ανοίξει ο γαύρος και η οξιά να ισχυώσουν τα δημέρια, να βγουν οι βλάχοι στα βουνά. Για το δεύτερο κρανιά. Βανιτσέν τρεκουάνι. Θα πάμε για κράνα. Ακούγονταν παλιά από παρέες παιδιών και γυναικών που τα μάζευαν όχι μόνο για να καθάνε αλλά και για να κάνουν λικέρα. Που κάνατε λικέρα, δεν το κράνα. Για την οξιά. Η μοναχική οξιά, μοναχοοξιά, έχει γραφικό σχήμα. Μοιάζει συχνά με εικόνες ζωγραφιάς. Ενώ η σκιά της είναι το πιο δροσερό καταφύγιο στην καλοκαιρινή κάψα. Γι' αυτό ο λαός την ονομάζει γραμμένη οξιά. Και στα βλάχια φάγω, σκράτω, δηλαδή οξιά ζωγραφισμένη. Και την αποδίδει και σε τοκονίμια. Για την βουζιά. Η βουζιά λέγεται πως ήταν ο πρώτος, μας λέει ο Ομπισμούκης, ο πρώτος θύρσος. Θύρσος σημαίνει ο ραβδί, ο λειτουργικό εξάκτημα των θειάσων του Θεού διών σου. Στην θρησκευτική του τη χρήση συνέβαλε πολύ πιθανόν το κούφιο εσωτερικό κλαδί ως σύμβολο διάβλου, εσωτερικά κλαδίμαν, ως σύμβολο διάβλου επικοινωνίας με τον θρησκευτικό χώρο. Αυτό το λιμβουζιά δεν έχει ένα κούφιο στη μέση. Για τη βελανδιά. Τέλος, το δέντρο πούτο έτρεφε τους ανθρώπους που έτρωγαν το ύμερο βαλάνι. Τότε οι άνθρωποι έτρωγαν παλιά, παλιά άνθρωποι, το ύμερο βαλάνι. Μέχρι και σήμερα η ανάμνηση της διερτολογικής του χρήσης διατηρείται στις λέξεις φαΐ, φαγητό, έφαγα, καθώς στα αρχαία ελληνικά φυγός και δωρικά φαβός σημαίνει βελανδιά. Βλέπετε, φαβός, φυγός, έφαγα, βελανδιά. Το τρώμε τότε. Έτσι, το βελανίδι έθρεψε με περισσότερο χρόνο τον άνθρωπο από το Σιτάριο, που άρχισε να καλλιεργείται στην 1η π.Χ. χιλιατία. Τελειώναντας αυτήν την σύντομη μου αναφορά, θα ήθελα να τονίσω ότι πράγματι το σημερινό ημερολόγιο αποτελεί έναν συλλεκτικό ημερολόγιο που πρέπει να κοσμεί κάθε ξυρολυβανδιώτικο σπίτι. Και όχι μόνο. Θα δώσω λίγο τώρα το λόγο στον Γιάννη Τσιμανίκα, ο οποίος είναι ξυρολυβανδιώτης. Έγινε ξυρολυβανδιώτης. Είναι ξυρολυβανδιώτης, το ξυρολυβανδιώτης δεν είναι μόνο οι λαχόφωνοι, είναι και όλοι οι φίλοι μας, έχουν χτίσει αρκετοί σπίτια. Έτσι. Άλλωστε είναι και περισσότερο ειδικός, σαν δασολόγος, που είναι να μας μιλήσει με τη δική μας σκοπιά έτσι απλοποιημένα. Το δίνω το λόγο. Ευχαριστώ πολύ, περισπέρα και από μένα. Είναι έτσι η χαρά και τιμή μου που μου ζήτησε το Διοικητικό Συμβούλιο του Πολιτιστικού ο Μίλου να παρουσιάσω αυτό το θαυμάσιο ημερολόγιο, που επιμελήθηκε ο καθηγητής ο κ. Βουσμπούκης. Η πρώτη μου παρατήρηση είναι ότι πραγματικά έχει κάνει μια δουλειά εξέρετη. Βέβαια όσον αφορά την ελλαογραφική πολιτισμική παρουσίαση, αλλά επίσης επισημένοντας κέρια χαρακτηριστικά αυτών των ευγηματικών δέντρων που περιγράφει το βιβλίο. Και λέω ευγηματικά γιατί είναι δέντρα τα οποία το καθένα με την αποτιτικά μου πλευρά συνδέεται με συγκεκριμένες εκφάνσεις της κοινωνικής πολιτιστικής ζωής του ξυρολιβάδου. Όπως έχουμε στην πρώτη διαφάνεια το εξώφυλλο του βιβλίου, του ημερολογίου. Στη δεύτερη είναι ένας πρόλογος, τα περισσότερα από των οποίων σας τα ανέφερε πολύ διεξοδικά και πολύ κλαφυρά ο φίλος μας ο Γιάννης ο Ξαμήτρος. Και συνεχίζουμε τώρα να πούμε μερικά πράγματα, έτσι όπως τα είδα εγώ περιτρέχοντας τις σελίδες του ημερολογίου. Τα δέντρα ξέρουμε ότι είναι πάντα συνηφασμένα με τον τόπο. Κάποια δέντρα είναι χαρακτηριστικά και χαρακτηρίζουν έναν τόπο καθοριστικά πολλές φορές. Αυτό το συναντούμε όχι μόνο στο λαμπρωτικό και ολινό χώρο όπως τα περιμέναμε, αφού εκεί πέρα συνήθως υπάρχει έντονη παρουσία της χλωρίδας, αλλά ακόμα και στο ναστικό χώρο όπως τη Βέρια. Όλοι ξέρουμε, ιδιαίτερα οι πιο παλιοί από εσάς, πόσο σημαντικά ήταν για τη Βέρια κάποια δέντρα όπως τα βλατάνια, οι μουργιές, οι κακαβιές, τα κυπαρίσια και τα καβάκια. Πολλά από αυτά τα δέντρα έχουνε μείνει ως ανάμνηση σε λευκώματα και σε ιστορικά βιβλία. Είναι όμως σημαντικό ότι δύο από τα ιστορικά βιβλία που πρόσφατα κυκλοφόρησα στη Βέρια και σίγουρα τα έχετε υπόψη σας, ένα ήταν το βιβλίο, το Λέθκομα που έβγαλε η ΚΕΠΑ π.χ. 1900-1975 και το άλλο, το θαυμάσιο βιβλίο αναπολώντας στους δρόμους της παλιάς Βέριας του κ. Νίκου Καλληγά, εφανίζονται στις φωτογραφείς πολλά από αυτά τα δέντρα, που εκείνη την εποχή κυριαχούσανε στο τοπίο της Βέριας, ειδικά στα προπολεμικά και στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια. Έτσι λοιπόν και το ημερολόγιο που μελήθηκε ο ΠΟΚΣ με τον καθηγητή, με την κύρια συμβολή του σχοριανού μας, το καθηγητή κ. Αντώνη Βουσβούκη, αναδεικνύει το καθοριστικός ρόλος που έπαιξε το φυσικό περιβάλλον και κυρίως η φυσική δασική βλάσταση και τα δέντρα στην διαμόρφωση της ψυχοσύνθεσης και του χαρακτήρατος ξυρολιβαδιωτών, όπως πολύ καλά είπε προηγουμένος και ο Γιάννης. Και επίσης το ημερολόγιο, και αυτό είναι επίσης σημαντικό, έτσι πολύ σημαντικό, τονίζεται ότι τα περισσότερα από αυτά τα δέντρα ήταν και ένα σημαντικό οικονομικός πόρος, ειδικά για τα περασμένα χρόνια, για τους κυνοτρόφους και τους ιρρωτόμους και τους κυρατσίδες του μεταφορής ξυλίας, που ήταν αυτά τα δύο ίσως τα σημαντικότερα επαγγελματά των ξυρολιβαδιωτών. Δεν ήθελα να σας κουράσω, λέποντας, να κάνω μια παρουσίαση για τις ζώνες βλάστησης που υπάρχουν τώρα στην περιοχή μας και μέχρι το ξυρολίβαδο. Προτίμησα να το κάνω σαν μια διαδρομή, ανηφορίζοντας δηλαδή για το ξυρολίβαδο και φτάνοντας λίγο πριν τη διασταύρωση για το φρονοπήγατο που στρίβουμε αριστερά και ανεβούμε στο χωριό μας, διασχίζουμε το λοφόδες υποορινό τμήμα της παραμεσογειακής ζώνης. Εκεί πέρα συναντούμε στην ευρύτερη περιοχή, σε αυτό το ύψος, πολύ σημαντικά, βασικά, είδη όπως το Πουρνάρι, το Φιλίκη, τη Φιλιδέα που την περιγράφει ο καθηγητής στο Βουλεωλόδιο, τον Φράξο, την Κρανιά που επίσης την περιγράφει, το Σφενδάνι, τη Χνωόδηδρη και τον Ανατολικό Γάβρο, όχι τον μαυρό γάβρο, τον Ανατολικό Γάβρο. Συνεχίζοντας την ανηφόρα, μπαίνουμε στην υποζώνη των φιλοβών οδριών, που στα προσήλια της σημεία μπορεί να φτάσει μέχρι και ψώμετρο χιλιών μέτρων. Εδώ βλέπουμε άλλα είδη. Βλέπουμε την Πλατήφυλλη και την Απόδη Σκοδρή, δύο άλλα είδη διδρύμως. Βλέπουμε την Αγιοκρανιά, βλέπουμε την Ωστριά, τη Φλαμουριά, την Κορτσιά, τον Κράτεγο, την Αγιομυλιά, τον Καραχάτη στη Φτελιά δηλαδή και στα υψηλότερα σημεία συναντούμε τον μαυρό γάβρο. Συνεχίζουμε την πορεία μας και μπαίνουμε στο ανήλιο. Από εδώ, από το ανήλιο, ξεκινάει η ζώνη της οξιάς ελάτης. Μόνο που στα βάση του ξυρολίβαδο, όπως ξέρουμε, δεν υπάρχουν έλατα. Υπάρχουν όμως πολύ θαυμάσιες οξιές, πυκνές και όμορφες συστάδες, με πολύ όμορφες οξιές. Υπάρχουν μαυρόγαυροι, λίγες καστανιές, αγριόλευκες, αγριοφουτουκές και κέρδα. Συνεχίζοντας στην ανηφόρα από στο ξυρολίβαδο, πιζιάζουμε στο χωριό και φτάνοντας στο χωριό, βλέπουμε στο βάθος το κινέτο, πλησιωμένο στην ανήλια πλευρά από συστάδες οξιάς και στην προσία του πλευρά από μαυρόγαυκα, που κάνουνε μεγάλη προσπάθεια να φτάσουνε μέχρι το ξυροβούνι. Ειδικά τώρα που έλεισε και η κυνοτροφία, σιγά σιγά βλέπουμε η βλάση να ανηφορίζει προς το ξυροβούνι. Στον ξυρολίβαδο, φτάνοντας και στο ξυρολίβαδο, το σημαντικότερο δασικό είδος είναι, όπως ξέρουμε μόνοι, το μαυρό μεθκό. Η Πίνους Νίγκρα, όπου καταλαμβάνει τα υψόμετρα, που σε άλλες περιοχές της χώρας ή και σε άλλα βουνά, όπως δίπλα στα πιέρια, θα κυριαρχούσαν διάφορα είδη όπως το ρόμπολο, η λευκόδερνη πεύκη, η οποία εφανίζεται σε ελάχιστες θέσεις στις περιοχές του Μεγάλου Μερά και στο Άνοσελι, και η Λιάχα, η δασική πεύκη, την οποία της συναντούμε, όπως ξέρουμε, πολύ καλά, που η Γιάννης, που έκανε χρόνια, φύτευσε στα πιέρια, την συναντούμε στα πιέρια. Είναι μια τεράστια περιοχή, η οποία ξεκινάει από το παπά χωράφι και φτάνει μέχρι κάτω, μέχρι περίπου το καταφύλι. Είναι μια μεγάλη περιοχή που την ονομάζουμε Λιάχα και έχει πάρει το όνομά της από αυτόν τον είδος, από τη δασική πεύκη. Δυστυχώς, αυτό το όμορφο είδος δεν έχει κάνει την εφάνιση του στο ξυρολίβαδο. Έχουμε, όμως, τον Μαυρόπευκο, το οποίο είναι επίσης ένα πάρα πολύ συμπαντικό είδος. Βλέπουμε πάλι τις εικόνες τον Μαυρόπευκο και συνεχίζοντας την ανάβασή μας, φτάνουμε στις κορυφές των βουνών, εκεί δηλαδή που σταματούν τα βασόρια, σε περιοχές όπως είναι το Ξυροβούνη, οι Τρεις Πύργοι, το Ιμπυλί, το Στουρνάρι, το Τζουμακιάρ, το Καράτσαιρ, εκεί ξεκινά μια άλλη ζώνη βλάστηση, σε εξοδρασική ζώνη των υψηλών ωραίων. Εκεί πέρα υπάρχουν ποόδοι φυτά, αγροστόδικευση κανθί, τα οποία έχουν σημαντική τυροτροφική αγκαλιάξη, όπως είναι η Αλλητική ποά, το Ρινό τριφύλι και η Θεστούκα. Αυτά τα φυτά είναι αυτά που χαρακτήρησαν τις περιοχές αυτές και κατέστησαν το ξυρολίβαδο, αλλά και την ευρύτερη βροχή του κυβερνιού, το ιδανικότερο ξεκαλοκαιριό, για τους βλάχους και για τους αρακατσαναίους κτινοτρόφους. Αυτά τα πολύ λίγα, έτσι, όσο μπορούσα πιο απλά να σας πω για τις ζώνες βλάστησης, ανεβαίνοντας από την περιοχή του Φορομοπληγκάδου, μέχρι τα ορεινά λιβάδια, τα οποία χαρακτηρίζουν το ξυρολίβαδο. Κι ας δούμε λίγο τι μας λέει ο κύριος Βουσμπούκης, αλλά και κάποια επιπλέον στοιχεία δασσοτεχνικά, ας μου επιτραπεί ο όρος που έβαλα εγώ, για να παρουσιάσουμε καλύτερα τα σημαντικά αυτά τα δέντρα. Ξεκινάμε το γενάνι με τον μαυρόβευκο. Είναι ένα δέντρο με μεγάλο ύψος, με φυλό σταχτή πολύ σκούρο και βρίσκεται σε τάση από το ορεινά της Πελοποννήσου μέχρι και τη Θράκη. Επίσης το βλέπουμε στην Εύβοια, στη Θάσο, στη Λέσβο και στη Σάμε. Το ξύλο του δεν είχε πάρα πολύ ρητήνη, γι' αυτό και το μπορούμε και το χρησιμοποιούμε με ασφάλεια και ως καύσινο, όπως πολύ καλά αναφέρει και ο κύριος καθηγητής στην παρουσίασή του. Και επίσης το χρησιμοποιούμε ως οικοδομική ξυλία, στην αυπηγική, για στοτήρησης δυροδρόμων, σε στοές μεταλλείων, για κόντρα πλακέ, για χαρτί και για πορές άλλες χρήσεις. Ο Φλεμπάρης μας παρουσιάει στον μαυρόγαδο, το άλλο είδος του γάδου, το οποίο είναι περισσότερο ορεινό, το καρπίνους μπέτουλους, το οποίο είναι ένα μεγάλο δέντρο κι αυτό, φτάνει 15 με 20 μέτρα ύψος, με σκούρου φλειό, προτιμά τα βαθιά και ντροσερά εδάφη, αλλά αραπτήστε και σε εδάφη κατώτερης ποιότητας. Το ξύλο του είναι χρήσιμο για λαβές εργαλείων, για στη λιάδια δηλαδή, και επίσης, πιο παλιά για ξύλινα μέρη μηχανών, για σαΐτες υφαντουργίας και φυσικά, και είναι πάρα πολύ καλό και ως καυσόξυπο. Μάρτιος, και βλέπουμε τον κράτερο. Ένα μικρό σκητικά δέντρο, είναι θάμνος μέσος μεγάλου μεγέθος, ή μικρό δέντρο, φτάνει μέχρι 5 μέτρα, με αγκάρθια και πλατιά κόμοι. Σε μας ενθυμεί, γιατί προτιμά τα σβεστούχα και πετρόδι εδάφη, άρα του αρέσει και το ξύλο λίβαδο, γιατί ακριβώς έχουμε τέτοια φτωχά σβεστόδι και πετρόδι εδάφη. Παντού το βρίσκουμε, σε όλη την Ελλάδα, μέσα σε δάση και μέσα σε θαμνώνας. Ένα πάρα πολύ γραστοδέντρο, παρουσιάζει ο καθηγητής τον Απρίλιο, την κρανιά, την κόρμους μας. Είναι μεγάλος τάλονος και δέντρο που μπορεί να φτάσει τα 6-7 μέτρα, με σφαιρική πόμη. Προτιμάται ελαφριά εδάφη, αλλά βρίσκεται στα δάση των ημιόρυνων και ορυνών περιοχών σε όλοι σχεδόν τη χώρα. Το ξύλο της είναι, όπως ξέρουμε, σκληρό, βαρύ, αλλά έχει και μεγάλη ελαστικότητα και διάρκεια. Αναφέρει μέσα ο καθηγητής ότι ήταν το καλύτερο για τις γλίτσες. Βέβαια το ότι οι παλιοί ξέραν να φτιάξουν γλίτσες, τώρα ελάχιστοι ξέρουν να φτιάξουν. Μια πολύ καλή προσπάθεια. Φέτος έκανε ο φίλος γοτάκι στον Καπρίνη στο ξυρολίγοτο και μου χάρισε μια, με την οποία ο μονοκουμένος ήταν αρκετά καλή. Και για φορτοτήρες, όπως γράφει ο καθηγητής μέσα. Τις χρησιμοποίησαν για να φορτώνουν τα φορτιά στα μουλάδια, στα ζώα. Πολύ σημαντικό ξύλο και από την άρρωση του λικέρ, του μονοκουμένου και του ουφρούτου, αλλά και για τις χρήσεις αυτές τις βασικές και τις μεταφορικές. Μάιος έχουμε τη φλαμμουριά. Είναι ένα δέντρο μεσαίου μεγέθους, συνήθως ξεπερνά τα 15 μέτρα, προτιμά τα πλούσια βαθιά εδάφη και θεωρείται σχετικά ευαίσθητο στο ψύχος. Παρ' όλα αυτά, οι φλαμμουριές κοσμούν τις αμπλές μας και τις καμαρώνουν σε πάρα πολλές αμπλές, σε όλο το χωριό. Έχει μαλακό ξύλο και χρησιμοποιείται για ξυλόγλυπτα, για παιχνίδια, για θρητικά είδη και για μουσικά όργανα. Η βουζιά, ο σαμπούκους. Η κουφοξύλια είναι μεγάλος τάνος ή μικροδέντρο μέχρι 5-6 μέτρα ύψος. Έχει συνήθως τραβό κορμό και κόμι σφαιρική. Η εντελειώνη, το εσωτερικό, το κλαδιό της είναι λευκό και μαλακό. Από την αρχαιότητα, όπως σας αναφέρει μέσα και ο καθηγητής, ο κύριος Πουσιμπούκης, υπήρχαν πολύ γνωστές χρήσεις των φύλων της για φαρμακευτικούς λόγους. Επίσης και για τσάι, αρωματίζει πολύ ωραία και το τσάι και βυσικά και για τα λουλούδια της. Το ξύλο της δεν είναι άχρηστο, φτιάχνει, είναι καλό για μικρά, για μικροαντικήμενα. Ιούλιος και πάμε στην οξιά. Μαζί με τον Πέθκο, το δεύτερο πιο ευλυματικό είδος δέντρο του ξύλο ριβάδου μεγάλο. Φτάνει τα 30, πολλές φορές τα ξεπερνάει τα 30 μέτρα. Στην Ελλάδα βρίσκεται σε όλα τα βουνά. Από το όρος Οξιά, που πήρε και το όνομά του, από τα όρια του νομού Φθιότιδας και του νομού Ευρτανίας και βορειότερα. Πατού σε όλη τη χώρα. Προτιμά εδάφη νοπά, εδάφη που είναι πλούσια και θεωρείται και το ίδιο ενδεικοβερδιωτικό είδος. Δηλαδή στα μέρη στα οποία ενδειμεί Οξιά, μετά από μερικές δεκάδες χρόνια, το έδαφος βελτιώνεται. Και από τα φύλλα της και από την λειτουργία του ρυσικού της συστήματος. Προτιμά εδάφη, όπως είπαμε, πλούσια και τα μέρη τα ανείλια. Γι' αυτό και στο ξύλο λίβαδο με το που ανεβαίνουμε το βλέπουμε στην αριστερή την πλευρά δίπλα από τον Μευκώνα στο ανείλο μέρος. Το ξύλο της είναι σχετικά σκληρό και βαρύ, ευαίστος σε μήκητες και γι' αυτό το χρησιμοποιούν αφού το ατμίσουνε πρώτα την φορνιστή Οξιά σε έδιβρα. Επίσης σε στροτήρες συντηροδρόμων, σε παιχνίδια, σε χαρτί και φυσικά και ως καυσόξυπο. Αύγουστο την Τζερνικιά. Ο καθηγητής πολύ σωστά αναφέρει ότι στο ξύλο λίβαδο εμφανίζονται και τα δύο είδη. Εμφανίζεται και η Προύμους η Σιτίτια που είναι η Τζερνικιά η Ερδόδημη. Εμφανίζεται και η Προύμους η Αγκαθόδης η Σπινόζ που είναι η κοιλός λεγόμενη της Σαπουρνιά. Το πρώτο εμφανίζεται ως δέντρο ή μικρός θάμνος με ύψος έως πέντε μέτρα. Το δεύτερο είναι θάμνος λίγο μικρότερος μέχρι τρία μέτρα ύψος. Και τα δύο μπορούν να αναπτυχθούν σε ξηραία πετρώδη εδάφη και κυρίως σε προσήλειες θέσεις. Γι' αυτό και τα βλέπουμε έτσι σημαντικά στο ξύλο λίβαδο. Η Κορτσιά η Πύρος η Αμυδαλιφόληση. Πύρος η Αμυδαλόμοθη, κοινός Κορτσιά. Εμφανίζεται ως θάμνος αλλά και δέντρο μέσου ύψους, μέσου μεγέθους. Προτιμά βαθιά ασβεστούχρα εδάφη. Το ξύλο της είναι σκληρό και βαρύ και η χρήση της, πέρα δηλαδή από τα κόρτσια όπως είπε ο Κούριος Τακλιανις, χρησιμοποιείται σε ξυλόγετα, σε μουσικά όργανα και σε μικροέδικα. Οκτώδιος, Βελανιδιά, Δρύς. Το πιο χρήσιμο ίσως από όλα τα τρασικά είδη της Ελλάδας. Στην ευρύτερη περιοχή του ξυλολιβάδου βρίσκουμε τρία από τα είδη της. Τη χνοόδη, την αποδυσκο και την πλατύφλαιο. Εφανίζονται κι άλλα είδη αλλά αυτά συγκροτούν τις συστάτες που συνήθως τις διαχειριζόμαστε ξυροπονικά, για το ξύλο τους δηλαδή. Οι θυρίες είναι μεγάλα δέντρα. Φτάνουν στο ύψος των 20-25 μέτρων σε μεγάλη ηλικία. Προτιμούνε γόνι με τη φαλαρά επάφη. Το ξύλο τους έχει μεγάλη μηχανική αντοχή. Δεν προσβάλλεται από μήκητες και χρησιμοποιείται σε έπιπλα, πατώματα, στροτήρες σιδηροδρόμων, βαρέλια, μόνο ένα είδος δυρός δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί στα βαρέλια ως βαρέλι και φυσικά ως καυσόξυλο, ένα από τα καλύτερα καυσόξυλα. Φιληρέα, το γνωστό μας φιλίκι. Θάμνος, ή μικρό δέντρο μέχρι ύψους 5 μέτρων, με καρπό στερικό κι ανόμαυρο με λιθόδη πυρίνα που μοιάζει με της ελιάς. Γι' αυτό πολύ σωστά λέει ο καθηγητής ότι ανήκει στην ίδια οικογένεια και πολλές φορές από το μακριά όπου το βλέπουμε, ειδικά το καρπό του, δείχνει σαν μία μικρή ελιά. Το ξύλο του είναι σκληρό και βαρύ, χρησιμεύει για κατασκευή μικροδικημένων και παράει το καλύτερης ποιότητας ξυλοκάθημα. Και μαζί με το πουρνάρι είναι το καλύτερο καυσόξυλο, το φιλίκι. Όλα αυτά τα αναφέρει και ο καθηγητής μέσα. Και τελειώνοντας, τον Δεκέμβριο του 2015, παρουσιάζουμε το έλατο. Όπως γράφει ο κ. Μπουσμούκης μέσα, το έλατο το παρουσιάζουμε επειδή μας προέκυψε στο τσιρολίβαδο επειδή το βάλαμε πάρα πολύ από μάς στις αυλές των σπιτιών μας. Μερικά μάλιστα όπως αυτό που είναι προς άλλο σπίτι του Δημούλα, έχει θεριέψει και έχει γίνει τεράστινο. Και τα υπόλοιπα θα γίνουν έτσι εφόσον βρουν τις κατάλληλες συνθήκες. Αυτό οφείλεται ότι προτιμάται σπιστοληθικά εντάθη και οι ρίζες του μπορούν να εισχωρούν μέσα σε αυτά για να ψάξουν και να βρουν θρεωτικά στοιχεία. Μεγαλώνει όμως πάρα πολύ. Μπορεί να φτάσει και να ξεπεράσει τα 30 μέτρα και σε πλήρη ανάπτυξη η διάμετρός του είναι από 70 εκατοστά μέχρι και παραπάνω από 1 μέτρο. Γι' αυτό όλοι μας πρέπει να προσέχουμε όταν τα φυτεύουμε να μην τα φυτεύουμε πάρα πολύ κοντά γιατί αν όχι εμείς τα παιδιά μας τελειώνουμε σίγουρα θα τα θα έχουν πρόβλημα γιατί θα είναι τεράστια κάποια στιγμή. Και δώσαμε εδώ τελείωσα την παρουσίαση του ημερολογίου. Προσπάθησα να ήμουν όσο γίνεται πιο κατανοητός και να πω να μην πω πάρα πολλά πράγματα. Με βοήθησε είναι αλήθεια πάρα πολύ η πολύ καλή παρουσίαση και το πολύ καλό κείμενο του κυρίου Κουσμπούκη και το ότι με σοφία μπόρεσε και έφτιασε σε κάθε δασικό δέντρο πάρα πολλά πράγματα από την ομορφιά του ως φυσικό αντικείμενο, όσο όμορφο είναι δηλαδή στη φύση στις αυλές του σπιτιό μας το ξυρολίδι μέχρι όρες του τις χρήσεις. Είτε τις χρήσεις αναψυχικές που το βλέπουμε και βάζει σε ευχαριστή, είτε τις χρήσεις των θεών και των φίλων του, είτε τις χρήσεις του ξύλου του και επίσης έκανε μια πάρα πολύ καλή αναφορά στην οποία ως πιο ειδικός πολύ ωραία τα έφερε ο Φιλός Μασολιάρης στη λαογραφία και στην ιστορία του ξύλου Λιβάδου. Ευχαριστώ πάρα πολύ. |
