| : Είμαστε στο Εθνικό Κέντρο για τα Ξαφανισμένα και αποκμετάλλευση της παιδιά στο Χαμόγελο του Παιδιού. Είμαι ο Παύλος Σαλιχος, ψυχολόγος στο Σύλλογο του Χαμόγελο του Παιδιού. Και ο Στέφανος Αλεβύζος, και εγώ ψυχολόγος στο Σύλλογο. Είναι μία ακόμη έτσι προσπάθεια επικοινωνιστικής δραστηριότητας. Παύλος Σαλιχος. Είμαι ο Παύλος Σαλιχος, ψυχολόγος στο Σύλλογο του Χαμόγελο του Παιδιού, και ο Στέφανος Αλεβύζος, και εγώ ψυχολόγος στο Σύλλογο. Είναι μία ακόμη έτσι προσπάθεια επικοινωνίας μαζί σας μέσω ενός webcast, προκειμένου να συζητήσουμε μαζί σας και να αναπτύξουμε το θέμα σε σχέση με το άγχος, με τις πανελλήνιες εξετάσεις, όπως μας υποδείξατε την προηγούμενη φορά, και το τι κάνουμε σε περίπτωση αποτυχίας ενός παιδιούς της εξετάσεις, ειδικά αυτή την περίοδο της αβεβαιότητας, της δυσκολίας των καιρών. Όπως σας είπα είναι το πέμπτο κατά σειρά webcast, έχουν προηγηθεί άλλα τέσσερα τα οποία μπορείτε να δείτε στο κανάλι μας στο YouTube, στην ίδια διεύθυνση που είστε και τώρα. Είναι μια προσπάθεια που κάνει το χαμόγελο του παιδιού οι ψυχολόγοι του συλλόγου μας, το επιστημονικό προσωπικό του συλλόγου μας, προκειμένου να επικοινωνήσει θέματα που σας απασχολούν και σας ενδιαφέρουν αναφορικά με το θέμα. Να πούμε λίγο πώς έρχονται, συγγνώμη Στέφανα αυτά τα θέματα, έρχονται μέσα από την εμπειρία μας την καθημερινή από την εθνική γραμμή στήριξη για τα παιδιά τη 1056, και έρχονται και μέσα από τα social media και τα mail που μας στέλνετε, αλλά και όπως είπες το σημερινό θέμα προέκυψε και από μια πρόταση ενός φίλου ακροατή, θεατή, του Γιάννη του Καρούτζου, ακριβώς, και σκεφτήκαμε να το προσαρμόσουμε και με αυτά που συμβαίνουν αυτές τις μέρες που όλους φυσικά μας έχουν τρακουνήσει. Ακριβώς, ακριβώς. Πριν μπούμε στο θέμα, λίγο τεχνικά έτσι να προσαρμοστούμε όλοι, μας παρακολουθείτε κανονικά από το κανάλι στο YouTube, στα δεξιά σας όπως βλέπετε το κανάλι μας, στα δεξιά σας βλέπετε το chat box, όπου εκεί μπορείτε να μας υποβάλετε οποιαδήποτε ερώτηση, τι έχει μόνο ερώτηση, παρατήρηση, ανατροφοδότηση, κάτι που θέλετε να πούμε περισσότερο ή οτιδήποτε άλλο. Για μας είναι πάρα πάρα πολύ σημαντικό να έρχεται η δική σας ανατροφοδότηση, δεν έχει κανένα νόημα να μιλάμε μόνοι μας εμείς εδώ και εσείς απλά να ακούτε. Άλλωστε το χαμόγελο βασίζεται όλες του οι δράσεις, στη διάδραση και στην επικοινωνία με τους ανθρώπους που επικοινωνεί, εξυπηρετεί ή οτιδήποτε άλλο. Και σήμερα λοιπόν έχουμε ένα θέμα, έχει περάσει λίγος καιρός από τότε που ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα των πανελληνίων πανελλαδικών εξετάσεων που έδωσαν οι μαθητές και οι μαθήτριες φέτος στη χώρα μας. Αμέσως λίγο καιρό μετά ακολούθησε και όλη αυτή η αβεβαιότητα σε σχέση με την πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση στη χώρα μας. Είμαστε σε εξέλιξη, οι μαθητές, οι μαθήτριες δεν έχουν μπει βέβαια στην παραγωγική διαδικασία, στην εργασία, αλλά παρόλα αυτά έχουν το άγχος τους για το τι συμβαίνει και πως οι ίδιοι θα αποκατασταθούν και οτιδήποτε άλλο. Οι γονείς από την άλλη αφενός έχουν την έγνοια τους, την κατάσταση, πως θα επιβιώσουν με τα χρήματα, οικογένεια, οτιδήποτε άλλο και από την άλλη έχουν να διαχειριστούν και το άγχος των παιδιών και την αγωνία τους σε σχέση με την επιτυχία τους στις εξετάσεις, σε σχέση με το μέλλον τους εξετάσεις ή και τα παιδιά που τελικά σε αυτό που έχει ορίσει ως σύστημα η χώρα μας δεν είχαν το αναμενόμενο ή το προσδοκόμενο αποτέλεσμα. Και νομίζω ότι ήρθε και η ώρα να μπούμε και στο θέμα αφού καλησπαιρίσουμε και εμείς τον κ. Δημητρούλα και τον ευχαριστούμε πάρα πάρα πολύ που μας δίνει το feedback και από όλους εσάς για να ξέρουμε ότι δεν είμαστε μόνοι. Και όπως είπε, Στέφαν, είναι ευπρότεχτο όλα τα σχόλια γιατί κάτι άλλο που θέλουμε εμείς να πετύχουμε με τη διαδικτυρική αυτή εκπομπή είναι να γίνει κατά κάποιο τρόπο ένα ζωντανό φόρουμ, ένα βήμα που μπορούμε να μοιραζόμαστε και τις δικές σας έτσι απόψεις και ουσιαστικά να απαντάμε λίγο κι ο ένας τον άλλον. Έτσι ακριβώς. Έτσι ακριβώς. Μπαίνουμε λοιπόν στο θέμα. Οι εξετάσεις τελειώσανε. Είπαμε τα αποτελέσματα βγήκανε και κάποια παιδιά πέρασαν, κάποια δεν πέρασαν, όπως λέμε. Τέλος πέρας κάποια παιδιά δεν ξέρουμε αν πέρασαν ή δεν πέρασαν γιατί ακόμα δεν έχουν βγει και οι βάσεις. Έχεις δίκιο με τη σχέση με το αναμενόμενο. Γράψανε των βαθμούς που στοχεύσανε ενώ κάποια παιδιά δεν γράψανε τόσο καλά. Ακριβώς. Το αποτέλεσμα δεν είναι αναμενόμενο. Μάλλον το αποτέλεσμα δεν το ξέρουμε ακόμη αν πέρασαν ή δεν πέρασαν. Μπορούν, σε σχέση με τις προηγούμενες χρόνια, να υπολογίσουν τι ακριβώς έχει γίνει. Εμείς θα επενκεντρωθούμε τώρα στη στιγμή εκείνη όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες της τρίτης λυκείου φαίνεται να μην τα έχουν καταφέρει. Απευθυνόμαστε λοιπόν σε αυτά τα παιδιά και σε αυτούς τους γονείς. Στους γονείς που μάλλον τα πράγματα δείχνουν ότι τελικά σε αυτό το ορόσιμο της εκπαιδευτικής τους σταδιοδρομίας, της σχολικής εξέλιξης, φαίνεται να μην είχαν το αναμενόμενο αποτέλεσμα για εκείνα. Το επιθυμητό τέλος. Το επιθυμητό. Σίγουρα από εκεί είναι σημαντικό να σχολιάσουμε. Άλλωστε αυτό είναι ένα θέμα που το έχουμε απαντήσει πολλές φορές και στη γραμμή 15-16. Και πιο μετά θα πούμε ότι κάποια πράγματα σε κάτι που είναι πιο επίκαιρο και στην περίπτωση που ένα παιδί μπορεί να έγραψε τον επιθυμητό βαθμό, αυτό που είχε προσπαθήσει και είχε βάλει στόχο, αλλά τα πράγματα λόγω της παρούσα συγκυρίας φαίνεται να δυσκολεύουν τη φθήτησή του σε κάποιο άλλη πόλη, για παράδειγμα. Θέτησες κάτι πάρα πολύ σημαντικό, που είναι ότι τελικά κάθε θέμα, κάθε δυσκολία είναι πολύ διάστατη. Έχει πάρα πολλά μηνύματα, πάρα πολλές σημασίες και ο κάθε γονιός οφείλει, μάλλον οφείλει, καλύτε να διαχειριστεί σε πολλά επίπεδα όλο αυτό. Δηλαδή, πάρα πολύ σωστό θα το θέτεις, δηλαδή ένα παιδί έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά οι γονείς του δεν έχουν πια την οικονομική δυνατότητα για να ικανοποιήσουν αυτό το επιθυμητό αποτέλεσμα. Είναι μια πάρα πολύ σημαντική παράμετρος και νομίζω ότι επασχολεί και πάρα πολύ ο κόσμος. Άλλωστε, στην εθνική τηλεφωνική γραμμή για τα παιδιά, τη 1056, όπου καθημερινά καλούνται οι ψυχολόγοι μας και η κοινωνική μας λειτουργή, να διαχειριστούν τέτοιου είδους θέματα, είναι ένα θέμα που απασχολεί. Απασχολεί, βέβαια. Πάντως, ας πιέσουμε την πρώτη περίπτωση. Δηλαδή, δεν έχει γράψει τα αναμενόμενα αποτελέσματα που μπορεί βέβαια να μη συνάδει και με την συνολική του προσπάθεια, δηλαδή ένα παιδί την ώρα αυτής της εξέτασης να κουμπλάρει, να μπλοκάρει. Όλοι έχουμε περάσει όλες τις εξετάσεις, όταν συζητάγαμε θυμάσαι που λέγαμε πως και εμείς θυμηθήκαμε και εμείς πως είχαμε βιώσει την διαδικασία αυτή και πόσο ψυχοπιεστική είναι και πόσο κάποιες φορές νιώθεις και λίγο αδική ανεξάρτητος αποτελέσματος ότι όλη η προσπάθεια τόσων χρόνων έρχεται να κριθεί στην δοκιμασία της τρίωρης αυτής εξέτασης. Και είναι και αναμενόμενο δηλαδή το παρατηρούμε και σε άλλους τομείς. Ας πούμε οι ηθοποιοί πολλές φορές που καλούνται κάθε βράδυ να παίζουν, να μιλάνε με τα ίδια λόγια, με τις ίδιες κινήσεις, έρχεται η στιγμή που παθαίνουν αυτό που λένε σεντόνι και δεν ξέρουν τι να πούνε. Βέβαια, δεν κρίνεται από εκεί το μέλλον τους ή οτιδήποτε, αλλά είναι μια διαδικασία που μπορεί να τα ξέρεις όλα, να τα έχεις αποστηθήσει κιόλας όχι απλά να τα ξέρεις, αλλά να έρθει η στιγμή εκείνη που δεν θυμάσαι τίποτα, που μπλοκάρεις. Και οι ψυχολογικές επιπτώσεις μπορεί να είναι πάρα πάρα πολλές. Είναι πολλές γιατί, το είπες και πριν, στην ελληνική εκπαιδευτική διαδικασία οι πανελλήνιες είναι ένα ορόσιμο. Ακριβώς. Και είναι ορόσιμο όχι μόνο για τον κάθε μαθητή και την κάθε μία μαθήτρια, αλλά για όλη την οικογένεια. Συχνά είναι ένα θέμα που φαίνεται να αποσχολεί όλη την ελληνική κοινωνία, δεν τυχαίο και το πώς καλύπτει από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ακριβώς. Κάθε φορά είναι ένα θέμα που αυτή την περίοδο του Μάιου-Ιουνίου θα συζητήσουμε στη ελληνική κοινωνία τι έγινε, τι θέματα μπήκανα, τα θέματα ήταν αναμενόμενα, ήταν πιο δύσκολα, πώς εισάγονται, πώς δεν εισάγονται, άρα αυτό, γιατί το λέμε, γιατί είναι κάτι που βαραίνει ακόμα περισσότερο το όποιο αποτέλεσμα. Βέβαια, αφιερώματα, έχει μια βαρύτητα για την ελληνική κοινωνία, επανελλήνες. Ας δούμε τώρα, όλη η κατάσταση με τις πολιτικές εξελίξεις, καθημερινά αφιερώματα και όλα αυτά, κάτι αντίστοιχο δεν συμβαίνει και με τις εξετάσεις. Οι εκπομπές όλες κάνουν αφιερώματα, παρακολουθούν, ψάχνουν να βρουν τον καλύτερο μαθητή, αυτόν που έγραψε, δηλώσεις εκπαιδευτικών για την ποιότητα των θεμάτων, για τη δυσκολία τους ή οτιδήποτε άλλο, οπότε, σαφέστατα και είναι ένα θέμα που και η ίδια η κοινωνία… Που έχει φορτώσει πολύ. Το έχει αναδείξει, την έχει αναδείξει ως μια πολύ σημαντική στιγμή στη σταδιοδρομή ενός μαθητή, ενός εφίβου, μιας μαθήτρας, μιας έφηβης, οπότε και έρχεται να σηματοδοτήσει πιθανά στα μάτια του παιδιού αλλά και της οικογένειάς του μια πολύ τραυματική εμπειρία σε περίπτωση που δεν τα καταφέρει, όπως περιμένει. Και παρόλο που, εδώ λοιπόν να πούμε και το εξής, στην πραγματικότητα είναι τόσο ρευστά τα πράγματα στην αγορά εργασίας, ένα χαρακτηριστικό αυτό, και επίσης είναι τόσο πολύ και διαφορετική η ρόλη μέσα τους οποίους ένας άνθρωπος αντλεί εφόδια και εξοπλίζεται και γίνεται πιο έτοιμος για να δει στην αγορά εργασίας που οι πανελλαντικές εξετάσεις και τελικά η ίδια η φίτηση στο πανεπιστήμιο είναι μία, μία οδός. Δηλαδή, ότως είναι σημαντικό να δούμε πόσο το έχουμε φορτώσει με προσδοκίες ως οικογένεια, ως κοινωνία, και έτσι αντίστοιχα και ένας μαθητής το βιώνει τόσο σημαντικό το αποτέλεσμα, στην πραγματικότητα είναι όμως ένα μέσο μάλλον που σε πάει προς κάποιον στόχο. Δεν είναι το μοναδικό όμως μέσο. Ακριβώς. Αν ας θεωρούσουμε ότι ο στόχος είναι η τριτοβάθμια εκπαίδευση, η ανώτερη για ανώτατη εκπαίδευση, δεν είναι οι πανελλήνιες εξετάσεις ο μόνος στόχος. Και επίσης και η ίδια αυτή η ανώτερη εκπαίδευση πάλι και αυτή με τη σειρά της στόχος για ένα μέσο για ένα στόχο προσωπικό επαγγελματικό κοινωνικό είναι. Ακριβώς. Και μάλιστα επειδή έθεσες και το παγγελματικό και το κοινωνικό, επαγγελματική αποκατάσταση και κοινωνική ή οτιδήποτε άλλο μπορούμε να έχουμε και χωρίς την εισαγωγή μας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οπότε είναι πάρα πολύ σημαντικό τα παιδιά να ξεχωρίζουν τους στόχους και να κρίνουν και να αξιολογούνται με βάση το στόχο τους. Τι περιμένουν από αυτές τις εξετάσεις και για ποιο λόγο το περιμένουν. Καλή σπέρα τα παιδιά. Είχετε πολύ διοικείο που το λέτε. Καλησπέρα και στον κ. Κωνστάλλα. Μας κάνει μια πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση. Ευχαριστούμε και για τα καλά σας λόγια. Λέει, η κόρη τους σπουδάζει στο εξωτερικό και τελευταία δέχθηκε κάποια αρνητικά σχόλια από παλιούς συμμαθητές που το προσπαθούνε μάλλον στην Ελλάδα. Την παλεύουν στην Ελλάδα. Κάποια σκέψη σας. Αυτό είναι τώρα ένα πολύ σημαντικό ερώτημα που τίθεται πολύ συχνά και σε σχέση με τους Έλληνες εδώ και τους Έλληνες στο εξωτερικό. Είχαμε και ανάλογη συζήτηση σήμερα. Δεν έχει να κάνει βέβαια με τις Πανελλήνες εξετάσεις. Έχει να κάνει με ένα γενικότερο θέμα διαλόγου, τώρα που ευνοούν οι πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικές συνθήκες. Μπορεί να αγγίξει και τα όρια του εκφοβισμού. Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό και σε σχέση με αυτό που ανέφερες πριν, να παραμένει ο κάθε ένας στο στόχο του και να αξιολογείται και να κρίνεται και με βάση αυτόν. Το ότι ένα παιδί σπουδάζει στο εξωτερικό ενώ ο πατέρας του είναι στην Ελλάδα, σαφώς και κάποια παιδιά μπορεί να λένε ότι ο τάδε είναι στο εξωτερικό. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι κατά κύρου λόγου τα παιδιά αυτά στηρίζονται οικονομικά από τους Έλληνες γονείς τους που ζούνε στην Ελλάδα, δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, αλλά οποιαδήποτε οικονομική βοήθεια και στήριξη έρχεται από τη δική μας χώρα. Και είναι και αυτό, νομίζω, και μια απλή απάντηση. Το θέμα είναι ότι κάποιος προσπαθεί, αποκτά γνώσεις, προσπαθεί να πιστωπίσει αυτές τις γνώσεις σε μεσό τον καλύτερο τρόπο μπορεί για να μπορεί να σταθεί μετά έξω στον επαγγελματικό στίβιο με στίβο αμαξιώσης. Τώρα το που το κάνει αυτό, ανάλογο και με την οικονομική δυνατότητα του καθενός, σίγουρα δεν είναι κάτι που θα πρέπει ένα παιδί να το κάνει να τραπεί ή να απολογηθείς σε κανέναν. Νομίζω ότι είναι ένας θυμός γενικότερος τώρα στην κοινωνία, όμως που προσπαθεί να βρουν έναν τρόπο να τον εκφράσουν. Έχει τελείως να φτάσω, έχεις πολύ δίκιο. Μάλλον κάτι τέτοιο φαίνεται, χωρίς να ξέρουμε φυσικά και τα παιδιά. Όχι, όχι, βέβαια. Μάλλον είναι απότοκο της του όλου κλίματος που υπάρχει τώρα, που τα παιδιά συχνά βιώνουν ότι οι ευκαιρίες περιστέλονται, τα όντια βοηθούν και έτσι βγαίνουν και τέτοιου είδους ανταγωνισμί, αν αυτό το παιδί σπουδάζει το εξωτερικό. Εγώ δεν μπορώ να σπουδάζω το εξωτερικό, άρα υπάρχει ένα μεγάλο γιατί. Νομίζω ότι το σημαντικότερο είναι, όπως σε όλες αυτές τις καταστάσεις, είναι ότι η κόρη σας, κύριε Κωνστάλη, να μην δίνει συνέχεια ούτε καν απάντηση σε όλα αυτά τα σχόλια. Ένα από τα πιο σημαντικά βήματα που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος είναι να αυτοσυγκρατηθεί παρόλο που πνίγεται μέσα από όλο αυτό και απλούστατα να μην απαντάει, να μην δίνει συνέχεια σε αυτά τα σχόλια. Είναι πολύ σημαντικό για να μην εξελιχθούν και συζητήσεις εκφοβισμού ή οτιδήποτε άλλο. Να επιστρέψουμε όμως στο θέμα μας, όπου έχει να κάνει, μίλησες πριν για το στόχο που είναι πάρα πολύ σημαντικός, ότι οι Πανελλήνες Αξιτάσεις είναι ένα εργαλείο απλά για να πετύχουμε το στόχο μας και δεν είναι ο ίδιος ο στόχος μας, δηλαδή ο στόχος δεν είναι να γράψουμε καλά, ο στόχος είναι να περάσουμε στο πανεπιστήμιο για να αποκατασταθούμε, να πάρουμε τις γνώσεις και τα εφόδια, να αποκατασταθούμε επαγγελματικά, εκπαιδευτικά, κοινωνικά ή οτιδήποτε άλλο. Αυτό, στα πλαίσια της τυπικής εκπαίδευσης, υπάρχει βέβαια και η μη τυπική εκπαίδευση, υπάρχει και η άτυπη εκπαίδευση. Υπάρχουν πάρα πολλές διέξοδοι για να μπορέσεις ένα παιδί να ικανοποιήσει αυτή την αποκατάσταση, την επαγγελματική, κοινωνική, οικονομική ή οτιδήποτε άλλο. Σαφέστατα η πανεπιστημιακή μόρφωση ή μόρφωση τεχνολογικής στα τεχνολογικά εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι πάρα πολύ σημαντική, είναι ένα πολύ σημαντικό εφόδιο, αλλά δεν είναι το μόνο. Οπότε σε περίπτωση που δεν τα καταφέρει το παιδί, νομίζω ότι τα όρια, η έννοια της οριοθέτησης των συναισθημάτων του παιδιού και της διαχείρισης, να αφήσουμε το παιδί να εκφραστεί, να εκφράσει την απογοήτευσή του, το φόβο του, της αγωνίας του ή οτιδήποτε άλλο, χωρίς να τους υποτιμούμε οι γονείς, πολλές φορές οι γονείς θέλοντας να λειτουργήσουν προστατευτικά ή οτιδήποτε άλλο, ακολουθούν δύο δρόμους. Ακραίους, ναι. Ο ένας δρόμος είναι να υποτιμήσουν τελείως οι εξετάσεις, έλα δεν χάθηκε ο κόσμος, δεν συνέβη τίποτα, πάμε πάλι και του χρόνου ή οτιδήποτε άλλο. Αυτό είναι σαν να υποτιμούμε και την όλη προσπάθεια που έχει κάνει το παιδί. Είχε πολύ δίκιο. Έτσι. Από την άλλη ένας άλλος δρόμος είναι ότι… Αμάν τελείωσε ο κόσμος. Ο κόσμος, τι θα κάνουμε, γιατί δεν τα κατάφερες, πρέπει να προσπαθήσεις και πάλι ή οτιδήποτε άλλο. Νομίζω ότι πάντα σε δύο ακρές θέσεις η μέση οδός είναι η πιο καλή και κυρίως επειδή είναι μια κατάσταση που αφορά το παιδί, νομίζω ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να ακούσουμε το παιδί και όχι να μιλήσουμε. Να του δώσουμε το χώρο, ακριβώς. Να γίνουμε έδαφος, να εκφράσει το παιδί τα συναισθήματά του χωρίς να δεχθεί κριτική και χωρίς να δεχθεί υποτίμηση όλων αυτών. Ναι οι εξετάσεις είναι πολύ σημαντικές, ναι συνέβη αυτό, έχουμε κάποιες άλλες αναλακτικές, θα δούμε τι θα κάνουμε, ποια είναι οι δικές σου επιθυμίες, ποια είναι δυνατότητες της οικογένειάς μας ή οτιδήποτε άλλο. Να οριοθετήσουμε λοιπόν το συνέστημά του σε σχέση με το δικό μας και σε σχέση και με το στόχο και το τι θέλουμε να κάνουμε, ποιο είναι το επόμενό μας βήμα, δηλαδή να φτάσουμε στην επόμενη μέρα. Ακριβώς με νηφαλιότητα, σίγουρα δίνοντας ένα χώρο πρώτα στο παιδί που δεν τα κατάφερε, στη συγκεκριμένη αυτή εξέταση, να τα πάει καλά, να εκφράσει τα συναισθήματά του και μετά μαζί να κάτσουμε να δούμε ποιες είναι οι αναλακτικές που έχουμε και όπως είπες ως οικογένεια, δηλαδή ως ομάδα. Ειδικά στις μέρες αυτές τις δύσκολες που τα πράγματα μπορεί να δυσκολέψουν και περισσότερο οικονομικά, έχει πολύ μεγάλη σημασία να σταθούμε ως ενότητα, ως οικογένεια, ως ομάδα και να δούμε τι επιλογές υπάρχουν. Και βάζοντας και το παιδί συμμέτωχο σε αυτή την προσπάθεια, με ψυχραιμία και με νηφαλιότητα, ξαναλέω, μπορεί να φανούν διέξοδοι και τρόποι που πριν δεν τους είχαμε σκεφτεί. Σε περίπτωση που φαίνεται, ας πούμε, θα ξαναπώ το παράδειγμα, η φίτηση σε άλλη πόλη, σε πανεπιστήμαλλες πόλεις, φαίνεται να είναι, ξέρω εγώ, πολύ δύσκολη. Η φίτηση σε κάποιο πανεπιστήμο που μπορεί να χρειάζεται και δίδακτρα, να φαίνεται ότι είναι κάτι που… Απαγορευτικό. Απαγορευτικό. Μπορεί να υπάρχουν τρόποι που κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει, απλά εκείνη τη στιγμή να μην τους έχουμε υπόψη μας. Έχει πολύ σημασία να κάτσουμε όλοι μαζί να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε. Και νομίζω ότι η πρώτη κουβέντα, όταν καθίσουμε όλοι μαζί σε αυτό το τραπέζι, οι ενδιαφερόμενοι και οι ενδιαφερόμενες, όλοι και όλες μαζί, είναι να επιβραβεύσουμε αρχικά την προσπάθεια. Πριν φτάσουμε στο να κάνουμε οποιαδήποτε κουβέντα, να στηρίξουμε την προσπάθεια του παιδιού, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, το παιδί έχει καταβάλει μια προσπάθεια, την οποία αγωνιώς οφείλει να ενισχύσει, να επιβραβεύσει, για να μπορέσει το παιδί να είναι σε θέση στη συνέχεια, να θέσει στόχους και να προσπαθεί. Προσπαθεί σε διαφορετική περίπτωση, οποιαδήποτε υποτίμηση της προσπάθειας που έχει καταβάλει το παιδί, μπορεί να είναι και κατα... να είναι τελος πάντων απειλητική για το παιδί, τραυματική, και στη συνέχεια να μην... να αποπροσαναδοληστεί από αυτούς τους στόχους, λέγοντας ότι αφού δεν μπορώ να τα καταφέρω, είναι και άμενα του οργανισμού, εκεί που δεν τα καταφέρνω πάω κάπου αλλού, ακριβώς πάω κάπου αλλού που μπορώ να τα καταφέρω. Και σημαντικό είναι αυτό, να ενισχύσουμε και να επιβραβεύσουμε την προσπάθεια που βάζει το παιδί. Και σίγουρα η επαγγελματική αποκατάσταση δεν ξεκινάει, ούτε τελειώνει, με τις πανελλαδικές εξετάσεις, έτσι. Σημαντικό είναι, και αυτό να περάσουμε και σαν αξία στο παιδί, σημασία έχει το να βάζει στόχους και να κινήσει μεθοδικά, να οργανώνει τη δράση του προς το στόχο τον οποίο έχεις βάλει. Αυτή είναι η σημαντική αξία, πίσω από όλη τη διαδικασία των εξετάσεων, ανεξαρτήτως από αποτελέσματος. Και αυτό είναι και ένα εφόδιο που και αξιολογείται και θα το πάρει το παιδί μαζί στην υπόλοιπη έτσι εκπαιδευτική και επαγγελματική του πορεία. Από τυχίες και επιτυχίες θα υπάρξουν πολλές. Έτσι, μπράβο. Και έτσι και αλλιώς και στην επαγγελματική αποκατάσταση, τώρα έτσι και με την περίφημη διαβίου μάθηση, και με την κινητικότητα που έχουμε μέσα στα επαγγέλματα, βλέπουμε ότι όλη αυτή η πορεία της επαγγελματικής ταδιοδρομίας μπορεί να αλλάξει στην πορεία ζωής ενός ανθρώπου. Το παιδί πρέπει να το ξέρει αυτό το πράγμα, ότι μπορεί να ξεκινήσει, ότι μπορεί να αλλάξει, ότι μπορεί να ενισχύσει ήδη αυτό που κάνει. Υπάρχουν πόροι, υπάρχουν δεδομένα. Βέβαια, είμαστε σε μια περίοδο ανασφάλειας, θέλω να το λέω αυτό για να μην θεωρηθεί ότι είμαστε και στα σύννεφα. Είμαστε σε μια περίοδο ανασφάλειας, δεν ξέρουμε αν αύριο λειτουργούν κάποια εκπαιδευτικά ιδρύματα, δεν ξέρουμε πώς θα λειτουργούν, δεν ξέρουμε οτιδήποτε άλλο. Εμείς μιλάμε πάντα με τα σημερινά δεδομένα, που υπάρχουν κάποιες δυνατότητες ευκαιρίας ενίσχυσης, εξέλιξης και αλλαγής της επαγγελματικής πορείας στη ζωή ενός ατόμου ή ενός παιδιού. Και νομίζω, Στέφανε, ότι δεν θα πάψουν κιόλας, δεν θα πάψουν να υπάρχουν ευκαιρίες και δεν θα πάψουν να υπάρχουν και διέξοδοι, όσο και να φαίνεται ότι μπορεί να δυσκολέψουν τα πράγματα, διέξοδοι για ένα παιδί που βάζει στόχους, για έναν άνθρωπο που βάζει στόχους και κινείται μεθοδικά προς την επίτευξή τους, δεν θα πάψουν να υπάρχουν. Άρα υπάρχει κοινωνία, υπάρχει επαγγελματική αποκατάσταση, αλλά βασικά υπάρχει οικογένεια. Και εφόσον το παιδί νιώθει ότι ανήκει σε αυτή την οικογένεια και ότι είναι αποδεκτό σε αυτή την οικογένεια με τις δικές του δυνατότητες, με τις δικές του δυνάμεις, με τις δικές του ικανότητες, σίγουρα, αφού αυτό το γραμμαζάκι θα λειτουργεί καλά, σίγουρα και τα υπόλοιπα θα παρασχηθούν και θα λειτουργήσουν καλά. Είναι πολύ σημαντικό το παιδί να νιώθει αυτό το ισχυρό συνέστημα του ανήκειν στην οικογένεια, το ότι έχω μια ασφάλεια συναισθηματική. Δεν μιλάω οικονομική, ότι θα φτάσω στα 32 μου, 33 που είμαι και θα με ζει ο πατέρας μου, αλλά ότι εγώ ανήκω σε αυτή την οικογένεια, έχω την στήριξη της συναισθηματικής, την ψυχική από τους γονείς μου και από το περιβάλλον μου, αυτούς και αυτές που εγώ θεωρώ οικογένειά μου. Έτσι, και το τι καταφέρνω ή δεν καταφέρνω στην όποια εξέταση είναι δική μου δουλειά. Αν αυτό καταφέρω να περάσω στο παιδί μου, ότι είναι δική μου δουλειά αυτό που θα καταφέρω στην όποια εξέταση, στον όποιο στίβο μπω και αγωνιστώ και όχι του πατέρα μου, της μάνας μου, της κοινωνίας όλης, είναι πάρα πολύ σημαντικό, γιατί έτσι θα μπορώ να εξολογήσω ψυχραίμα την προσπάθειά μου, θα μπορώ να εξολογήσω τι μπορώ να κάνω καλύτερο την επόμενη φορά και θα πω ότι όποιο μπράβο θα πάρω, ότι όποια κανοποίηση θα είναι ολόκληρη δική μου. Έτσι, έτσι ακριβώς, έτσι ακριβώς. Και είναι πάρα πάρα πολύ σημαντικό το να σε αυτή την απόφαση και σε αυτόν τον δρόμο του παιδιού, να ξέρει ότι έχει λόγο, ότι έχει άποψη, ανάλογα φυσικά πάντα με τις ικανομικές δυνατότητες της οικογένειας και τις γενικότερα δυνατότητες της οικογένειας, να έχει το παιδί λόγο, άποψη, ο γονιός να την ακούει, να την στηρίζει, να την υποστηρίζει, να διαφωνεί μέσα από όλο αυτό το διάλογο, να γεννιέται μια καινούργια προοπτική. Αλλά είναι όνειρα του παιδιού, έτσι καλλιώς. Ξέρω ότι όλοι οι γονείς αυτό που θέλετε είναι να είναι ευτυχισμένα τα παιδιά σας και ο ρόλος σας για να είναι ευτυχισμένα είναι να τα διευκολύνετε, να ανακαλύψουν ποιες πραγματικά είναι ακόμα και στην επαγγελματική τους εξέλιξη και όχι να τους φορέσετε εντός εισαγωγικών, να τους φορέσουμε μία επαγγελματική πορεία που εμείς νιώθουμε ότι εκεί θα είναι ασφαλής, αλλά ως ένας άνθρωπος όταν κάνει αυτό που αγαπάει σίγουρα θα είναι πετυχμένος αυτό που αγαπάει. Αυτό είναι που λέμε και εμείς πιο συχνά μιλώντας και με ανθρώπους που μας καλούν στη γραμμή, ειδικά σε μια τέτοια εποχή το να ενθαρρύνεις και να ενδυναμώσεις ένα παιδί να βρει και να πιστέψει και να παλέψεις αυτό που αγαπάει το σημαντικό. Δεν μπορεί κανένας να ξέρει, το είπαμε και πριν, σε μια τόσο ρευστή κατάσταση ποιο είναι το επάγγελμα του μέλλοντος και ποιο είναι το επάγγελμα που θα έχει σίγουρα σε προαπτικές. Σημασία έχει ένας νέος άνθρωπος να πιστέψει στον εαυτό του και να προσπαθήσει να πραγματώσει το δυναμικό του με όσο μεγαλύτερη ενέργεια μπορεί. Ακριβώς. Και για να έρθουμε λίγο σε αυτό, γιατί έχει πιο μεγάλη σημασία οι ειδικές σας ερωτήσεις, σας ξαναλέω, επαναλαμβάνω ότι δεξιά στο τσάτ μπορείτε να τις υποβάλετε όπως το έχει κάνει ο κ. Κωνστάλλας και ο κ. Δημητρούλας σχετικά με τις οποίους τελευταίως ο κ. Δημητρούλας θέλει να κάνουμε μια αναφορά στις αιτίες όπου ένα παιδί πεπήθεται ότι η αποτυχία στις πανελλήνιες καταστρέφει τη ζωή του πώς καλλιεργείται και πώς αντιμετωπίζεται. Ήδη έχουμε κάνει μια ανοίξη. Καλλιεργείται καταρχήν από όλα τα συστήματα και μέσα από την οικογένεια. Οι γονείς πολλές φορές τοποθετούμε, αβιάζουμε όλες μας τις ελπίδες για επαγγελματική εξέλιξη, αποκατάσταση, ανάπτυξη του παιδιού μέσα από τις πανελλήνιες εξετάσεις. Σε αυτό το σύστημα συμμετέχει δυστυχώς και το εκπαιδευτικό μας σύστημα όπου προετοιμάζει τα παιδιά με πολύ μεγάλη αγωνία, με πολύ μεγάλους στόχους για όλο αυτό, καταλακωτικά. Με πολλές φορές μπορεί να τεθεί και ένα ζήτημα ότι τι θα καταφέρετε στη ζωή σας αν δεν μπείτε στις πανελλήνιες εξετάσεις ή οτιδήποτε άλλο. Ένα ολόκληρο σύστημα που αγκαλιάζει την παιδεία, όπως εκφάζεται από το Υπουργείο Παιδείας Πολιτισμού και Θρησκευμάτων, με φροντιστηριακά μαθήματα, με εντατικά μαθήματα, με μεγάλη πίεση, οι πανελλήνιες εξετάσεις όπου δίνεται πολύ μεγάλη βάση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όλη η κοινωνία ζει σε αυτούς τους ρυθμούς των πανελλήνιων εξετάσεων και έτσι σαφώς και στο παιδί, και στους γονείς όμως, δηλαδή δεν είναι μόνο το παιδί σε αυτό, όλοι μας έχουμε την εικόνα ότι οι πανελλήνιες εξετάσεις είναι κάτι μοναδικό που δεν επιστρέφεται και όποιος αποφασίζει να επιστρέψει χάνει και χρόνο. Συγγνώμη για το λάθος τονισμό. Δημήτρουλας, τα γκρίκλις δεν βοηθούν, απολογούμε, εγώ το είπα δύο φορές, απολογούμε. Και σε σχέση και με την λες πόσο είναι επενδεδημένη αυτές τις εξετάσεις με προσδοκίες των γονιών και ολόκληρης κοινωνίας, μερικές φορές να πούμε και μια λεπτομέρα για την οικογένεια. Έρχεται να εκφράσει αυτό το σύνολο των προσδοκιών, όχι μόνο καν μια γενιά πάνω τους γονείς, αλλά διαγενεακά, ολόκληρη την οικογένεια, ολόκληρη την ευρύτερη οικογένεια. Δηλαδή συχνά, και αυτό έρχεται και από την λίγο την ελληνική ιστορία και παράδοση, η κοινωνική ανέληξη ενός ανθρώπου ήταν άμεσα συνδεδεμένα με το να πάει στο πανεπιστήμιο. Αυτό ανέβαζε ουσιαστικά το όνομα και την θέση όλης της οικογένειας. Έτσι μεγαλώσαμε, αυτή είναι λίγο η παρακαταθήκη μας, έχει και καλά στοιχεία αυτό, πια τα πράγματα δεν είναι έτσι, αλλά ουσιαστικά έρχεται να λέμε σαν ένα κοινωνικό DNA αυτό, ότι ένα παιδί συνειδητά και ασυνείδητα το φέρει αυτό με κάποιο τρόπο μέσα του και μπορεί να είναι μια από τις αιτίες, από τις οποίες όταν δεν τα καταφέρει σε αυτές τις εξετάσεις, να νιώθει ότι τα πράγματα καταρρέουν τα πάντα, ότι η ζωή μου καταστρέφεται. Στο πώς αντιμετωπίζετε τώρα, καταρχήν να το πιάσουμε από την πρώτη λέξη που είχα. Τελικά, είναι μια αποτυχία με όλη αυτή την αρνητική σημασία που βαρένει αυτή τη λέξη ή είναι ένας δείκτης ότι τώρα θα ακολουθήσουμε το στόχο μας από έναν άλλο δρόμο. Εδώ δεν τα καταφέραμε, υπάρχουν άλλοι δρόμοι ή οτιδήποτε άλλο. Νομίζω όμως ότι το πιο βασικό από όλα και από όλες αυτές τις ενοχές είναι και η κοινωνία μας τέτοια, είναι οι χαθητικές και οι θρησκευτικές μας που καλλιεργούν πάρα πάρα πολύ την ενοχή, είναι να καταλάβει το παιδί ότι έχει ένα μεριδείο ευθύνης σε όλο αυτό που έχει συμβεί, δεν είναι άμυς ευθυνών, αλλά σίγουρα δεν είναι ενδεικτικό των προσπαθειών του, γιατί όπως είπαμε και στην αρχή του τονίζουμε και τώρα, μπορεί ένα παιδί να έχει προσπαθήσει πάρα πολύ και αυτό είστε σε θέση εσείς να το αναγνωρίσετε και τα ίδια τα παιδιά, αλλά τελικά εκείνη τη στιγμή σε αυτό το τρίωρο να μην τα καταφέρουμε και νομίζω ότι όλοι ενήλικες και ανήλικοι έχουμε βρεθεί σε μια διαδικασία όπου σε μια τρίωρη περιορισμένη αγχωτική διαδικασία να μην μπορούμε να αποδώσουμε στο 100% μας. Και νομίζω ότι το πρώτο κομμάτι που έχουμε να κάνουμε είναι να διαχειριστούμε τις ενοχές του παιδιού. Να τις βάλουμε σε μια ρεαλιστική βάση, έγινε αυτό, γράψαμε αυτό, υπόθηκε αυτό, αλλά από εκεί και πέρα προχωράμε παρακάτω. Μην αφήσουμε την ενοχή να καταβάλει το παιδί και φυσικά μην αφήσουμε και το φόβο να καταβάλει το παιδί, ότι τώρα που δεν υπάρχει αυτή η πιθανότητα μέσω πανεπιστημίου ή τελος πάντων μέσω τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να εκπαιδευτώ, να εδικευτώ σε κάτι, η επαγγελματική μου εξέλιξη περιορίζεται, μάλλον δεν περιορίζεται, αλλά πεθαίνει, δεν υπάρχει καν. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα στη ζωή μου και οδηγούμε κατευθείαν σε επαγγέλματα ή σε δρόμους, όπου δεν απαιτούν καμία απολύτως μόρφωση ή εκπαίδευση ή επιμόρφωση ή οτιδήποτε άλλο. Νομίζω ότι αυτό, η διαχείριση της ενοχής, του φόβου είναι πάρα πάρα πολύ σημαντικά κομμάτια και σε σχέση με την προσωπικότητα του παιδιού, γιατί η επιτυχία ή η αποτυχία στις εξετάσεις δεν είναι ενδεικτικές για την όλη προσωπικότητα του παιδιού, για το συνέσμα της αυτοαπόρριψης που μπορεί να νιώσει το παιδί. Έχει, είναι πολύ δίκιο. Τα ίδια τα παιδιά και κάθε διάρκεια των εξετάσεων λίγο πιο πριν, ειδικά τα παιδιά που έχουν προσπαθήσει και πολύ, έχουν διαβάσει πολύ. Μας παίρνουν τηλέφωνο στη γραμμή και εκφράζουν ένα φοβερό άγχος και τι θα γίνει άμα δεν περάσω και η οικογένειά μου δεν έχει χρήματα να με στείλει έξω και τι θα κάνουμε τώρα κτλ. Και βλέπεις, κατακλείζονται ποτέ τόσο αρνητικά και δύσκολα συναισθήματα που μερικές φορές φοβάστησαν, και ο Στέφανε νιώθει στην αγωνία ότι μην κάνει και κάποιο κακό στον εαυτό του ένα παιδί. Είναι κατανοητό και νομίζω όλα αυτά που θύγουμε τώρα είναι κάποιοι παράγοντες που μπορεί να δυσκολεύουν τόσο πολύ ένα παιδί, αλλά αν ρεαλιστικά αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε εμείς τόσο συνοπτικά, βάλουμε κάτω την πραγματικότητα και βάλουμε κάτω ενώ και πάλι θα πούμε ως οικογένεια μαζί με το παιδί μας. Τι είναι αυτό που μπορεί να γίνει πριν, αν μιλάγαμε με το παιδί μας τις εξετάσεις και μετά βλέποντας τα αποτελέσματα, τα πράγματα μπορεί να είναι πιο ανακοφιστικά, ανεξάρτητα, τολμών να πω και με τη δυσκολία που υπάρχει αυτό το καιρό. Αβεβαιότητα. Με την αβεβαιότητα, ναι. Και να πούμε και κάτι άλλο, επειδή όπως πολύ σωστά έχεις γράψει και στο άρθρο μας το χαμόγελο, το σημερινό Web κάτι έχει να κάνει και με το άρθρο στο χαμόγελο που μπορείτε να βρείτε στη σελίδα μας το χαμόγελο, φαντάζομαι τώρα και οι συνάδελφοι μπορούν να το γράψουν στο τσάτ, να δώσουν το link του άρθρου μας για να το διαβάσετε, που συνοψίζει όλα αυτά που υπόθηκαν. Νομίζω ότι ένα από τα βασικά συναισθήματα που μπορεί να βιώσει ένα παιδί είναι η απόσηψη. Να παραιτηθεί, να αποσηρθεί οτιδήποτε άλλο. Και πολλές φορές όλη η διαδικασία αυτής της αποτυχίας της μης εκκλήρωσης τους τόπους στις πανελλαδικές εξετάσεις, πανελληνές εξετάσεις, βιώνεται και σαν ένα μικρό πένθος. Εγώ δεν έχω να πω τίποτα πάνω σε αυτό, εσύ ξέρεις και μπορείς να δώσεις περισσότερη και καλύτερα την εικόνα από εμένα, απλά αυτό που μπορώ να πω είναι ότι σε καταστάσεις πένθους τα παιδιά έχουν ανάγκη από ζωντανούς ανθρώπους. Από ανθρώπους που κι αυτοί δεν παρετούνται και συνεχίζουν τη ζωή και παρασύρουν και τα παιδιά να συνεχίσουν τη ζωή και την προσπάθειά τους. Άλλωστε με το να παραιτηθεί, να αποσηρθεί ένα παιδί ούτε αυτοτιμωρείται, ούτε μαθαίνει, ούτε τίποτα. Απλά απομονώνεται από την πορεία που είναι η φυσιολογική της ζωής και της ζωής της ζωής. Δηλαδή η ζωή συνεχίζεται κοινώς και ότι εμείς πρέπει να είμαστε ζωντανοί άνθρωποι και να παρασύρουμε το παιδί έξω από το πένθος και την παρέτηση. Έχεις πολύ δίκιο, δεν έχουμε να προσθέσω πολλά. Απλά να πω ότι είναι αυτήν ειδικά την περίοδο που το λέω και πολλοί άνθρωποι να είναι το πιο δύσκολο αυτό για όλους μας. Γιατί εμείς όσοι ενήλικες προσπαθούμε να αντλήσουμε και εμείς κουράγιο και δύναμη. Ανάλογα και με τις δυσκολίες που βιώνουμε, έχουμε βιώσει ως οικογένεια πολλή αυτήν την κατάσταση που αυτές τις μέρες έχει επιδενωθεί. Νομίζω πολλές οικογένειες μπορεί να έχουν βιώσει πολλά προβλήματα, οικονομία εδώ και αρκετό καιρό. Δεν ξεκίνησε τώρα αυτήν τη δύσκολη κατάσταση στην χώρα μας. Αλλά είναι περισσότερο από ποτέ ανάγκη, όσο και να ακούγεται αυτό κάπως την από αυστηρό, τώρα όπως είπες να είμαστε ζωντανοί, να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματά μας μιλώντας τα παιδιά μας και να είμαστε πραγματικά δίπλα τους. Και εμείς με το δικό μας φόβο και εμείς με τη δική μας αγωνία που δεν θα το φορτώσουμε στα παιδιά, αλλά θα τον εκφράσουμε και θα τον αναγνωρίσουμε για να μπορεί και το παιδί να το αναγνωρίσει το δικό του συνέστημα και να σταθούμε στο ίδιο τραπέζι και να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε τι μπορούμε να κάνουμε και ως οικογένεια και το παιδί ανάλογα με τους στόχους που θα βάλει. Συνταγές εύκολες δεν υπάρχουν, τα πράγματα όντως μπορεί να είναι δύσκολα και ούτε έτοιμες λύσεις. Σημασία έχει να τα, θα ξαναπούμε, να αντιμετωπιστούν αυτές οι δυσκολίες από ζωντανούς ανθρώπους ως ενότητα. Ανδροκρατούμενες σήμερα η διαδικτυακή παρέα. Ο κ. Παπαβασιλίου Βασίλης θέτη ένα πάρα πολύ σημαντικό ερώτημα. Σε σχέση με το αν θα καταφέρει, αν ένα παιδί δεν καταφέρει να περάσει στη σχολή που είχε στόχο, τι κάνουμε, γιατί ο ίδιος έχει μια αγωνία ότι μπορεί το παιδί του ή τελος πάντων γενικότερα τα παιδιά να έχουν περισσότερο άγχος του χρόνου. Το link δεν μπορούμε να το δώσουμε, απολογούμε, μου το είχατε πει και την προηγούμενη φορά, συγγνώμη συνάδελφοι. Οπότε μπαίνετε στη σελίδα του χαμόγελου και βλέπετε τα άρθρα των ψυχολόγων μας για να δείτε. Κάθε εβδομάδα ανεβάζουμε και άλλα με θέματα της επικαιρότητας και όλας. Για να επανέλθουμε λοιπόν στον κ. Παπαβασιλίου, τι κάνουμε όταν ένα παιδί δεν καταφέρει να περάσει στη σχολή και θέλει να ξαναδώσει. Και ο μπαμπάς και η μαμά φοβούνται ότι το παιδί του χρόνου θα έχει περισσότερο άγχος από τη φέτος. Είναι πολύ λογικό να έχει ένας γωνιός αυτόν τον φόβο, είναι λίγο να γυρίσουμε σε αυτά που λίγο που είπαμε. Έχει σημασία να δούμε, να δώσουμε χώρο και χρόνο και με κουβέντα να δούμε και το ίδιο το παιδί πώς αισθάνεται. Μπορεί δηλαδή το άμεσο διάστημα, αμέσως μετά τα αποτελέσματα, μπορεί απλά εκεί να χρειάζεται λίγο ξεκούραση, λίγο απόσταση, να χρειάζεται να πάρει λίγο χώρο από αυτή την κατάσταση, πριν βάλει έναν καινούργιο στόχο, πριν αποφασίσει πότε θα ξεκινήσει να διαβάζει και έτσι ώστε τα πράγματα λίγο να καλμάρουν. Γιατί πολύ συχνά ενβρασμό, επειδή βλέπω ένα αποτέλεσμα που δεν με κανοποιεί και με δυσκολεύει όλους αυτούς τους λόγους που είπαμε, πάω να πάρω λίγο ενθερμό αποφάσεις, να βγω μπροστά, μπορεί αυτό να θέλει απλά λίγος χώρος αρχικά, λίγη ψυχραιμία για να σχεδιάσω την επόμενη μου κίνηση. Αυτός αγωνιός, αυτό που σκέφτομαι εγώ τι μπορώ να κάνω είναι να τον δώσω αυτό το χώρο στο παιδί μου και να αφήσω το όποιο άγχος και την όποια αγωνία να εκφραστεί πριν δώσω τη δικιά μου. Και εν τέλει να το διαχειριστεί και μόνο το παιδί, δηλαδή το να προστατέψουμε ένα παιδί από μια τέτοια κατάσταση αγχωγόνα, δεν έχει και μεγάλη νόημα αν το ίδιο το παιδί νιώθει έτοιμο να μπει σε αυτή τη διαδικασία και να το διαχειριστεί. Να προστατεύσω, είναι καλό να είμαι δίπλα και όχι να μπορώ με το ρόλο του να προστατεύσω, έχεις πολύ δίκιο. Και συμβολικά άλλωστε, αν ταυτίσουμε το πέρασμα από την ανήλικη ζωή στην ενήλικη μέσα από τις πανελλήνιες, το πέρασε αυτό το βήμα. Νομίζω ότι πλέον ο ρόλος του γονέα είναι να διευκολύνει αποφάσεις και όχι να παίρνει ο γονέας αποφάσεις για εκείνους. Εάν το παιδί λοιπόν είναι έτοιμο να κάνει αυτό το βήμα, να ξαναδώσει εξετάσεις και η οικογένεια μπορεί να το υποστηρίξει αυτό, νομίζω ότι το κομμάτι του άγχους ο γονιός μπορεί να το θέσει στο τραπέζι και να το θέσει υπόψη στο παιδί του, αλλά από εκεί και πέρα είναι δουλειά του παιδιού να το διαχειριστεί με την όλη υποστήριξη και στήριξη της οικογένειας. Νομίζω όμως ότι καλό είναι, εφόσον το επιτρέπουν οι δυνατότητες της οικογένειας, το παιδί αν επιθυμεί ότι θέλει να ξαναδώσει, να ξαναδώσει. Δεν ξέρω αν έχετε κάτι άλλο σήμερα να πούμε, να μοιραστούμε ή οτιδήποτε άλλο. Εγώ εντωμεταξύ να αναφέρω, σε περίπτωση που έχετε μπορείτε να το θέσετε δίπλα στο τσάτ. Όπως σας είπα η συνάδελφος που χειρίζεται το τσάτ, δεν μπορούμε να σας δώσουμε link, παρ' όλα αυτά μπορείτε να μπείτε στη σελίδα του Χαμόγελου και να δείτε και τα άρθρα των ψυχολόγων μας, αλλά και να επικοινωνήσετε με την εθνική τηλεφωνική γραμμή για τα παιδιά τη 1056, που είναι δωρεάν, ανώνυμη, τυρούνται όλοι οι κανόνες αιχαιμήθειας και απορίτου, είναι 24 ώρες, πάντα υπάρχει κοινωνικός διτουργός και ψυχολόγος, είναι χειριστές κλήσεων, έτσι σας ακούν, μοιράζουν τους προβληματισμούς σας, σας δίνουν κατευθύνσεις και μπορείτε να καλέσετε, να πάσετε στη στιγμή και να ζητήσετε βοήθεια, είτε μέσω του email μας είτε μέσω της γραμμής. Επίσης στο ίδιο κανάλι που βρίσκεται αυτή τη στιγμή μπορείτε να δείτε και τα προηγούμενα πολύ ενδιαφέροντα webcast που έχουμε πραγματοποιήσει με τη σεξουαλική παρενόχληση, σε σχέση με την οικονομική κρίση, σε σχέση με την ανακοίνωση σημαντικών γεγονότων στη ζωή μας παιδιού. Δεν ξέρω τι άλλο θα μπορούσαμε να προσθέσουμε. Πέρα λοιπόν από την αντρική μας συντροφιά σήμερα, όπως φάνηκε, θα ήθελα να ευχαριστήσω πάρα πολύ όλους σας και όλες, είμαι σίγουρος ότι υπάρχει και γυναίκα πίσω από την οθόνη. Ελπίζω να ήταν ένα ακόμη κομμάτι που ο στόχος μας αφώς δεν ήταν να λύσουμε όλες τις απορίες, αλλά να μοιραστούμε απορίες και να θέσουμε και προβληματισμούς. Και να σας δώσουμε και το βήμα. Ακριβώς, όπως το πήρε ο κ. Κωνστάλλας, ο κ. Δημήτρουλας, το είπα σωστά αυτή τη φορά, ο κ. Παπαβασιλίου Βασίλης. Εμείς ευχόμαστε στα παιδιά καλή επιτυχία, καλή σταδιοδρομία. Ευχόμαστε στα παιδιά να βρουν πολύ γρήγορα τον δρόμο που θέλουν και νιώθουν καλά μέσα σε αυτόν και να μπορούν και οι γονείς να τα στηρίξουν και να τα υποστηρίξουν σ' αυτόν. Αυτό είναι ένα ανοιχτό να πω κι εγώ, κ. Στέφανε. Και ευχόμαστε και σ' εσάς τους γονείς να είστε δυνατοί για να μπορείτε να ενδυναμώνετε τα παιδιά. Και δυνατές. Και δυνατές, σωστά. Ειδικά αυτές τις περιόδους που τα πράγματα, το μέλλον φαίνεται λίγο θολογικά, όπως όλους μας ρίχνει λίγο ψυχολογικά. Τώρα περισσότερο από ποτέ πρέπει να σταθούμε δυνατοί δίπλα στα παιδιά μας, δίπλα στους εφήβους. Και να σταθούμε δίπλα τους και να το ακούσουμε, γιατί αυτά που έχουν να πουν τα παιδιά, όχι μόνο για το δικό τους μέλλον, το μέλλον όλων μας, μπορεί να είναι πάρα πολύ χρήσιμα και πάρα πολύ ενθαρρυτικά. Εμείς να ξέρετε ότι είμαστε εδώ, το χαμόγελο του παιδιού μέσα σε όλη αυτή την αβεβαιότητα συνεχίζει σταθερά το κοινωνικό του έργο, την προσφορά στα παιδιά. Όλες μας υπηρεσίες, μπορεί να είναι καλοκαίρι, αλλά εμείς δεν λειτουργούμε σε ρυθμούς καλοκαιριού πια, αλλά σε ρυθμούς εντατικούς με όλο το επιστημονικό μας προσωπικό να στελεχώνει όλες μας τις δράσεις. Τη γραμμή την 1056, τα κέντρα στήριξης παιδιού και οικογένειας, όπου δίνουμε τρόφουμα, ρούχα, παιχνίδια, ειδικά αυτή την περίοδο. Όσο έχουμε, γιατί η υποστήριξή μας έρχεται μόνο από εσάς, όσο έχουμε αυτή τη δυνατότητα και μας στηρίζετε και μας υποστηρίζετε, εμείς θα συνεχίζουμε σταθερά το έργο μας, κόντρα σε οποιαδήποτε δύσκολη στιγμή και συγκυρία. Σας ευχαριστούμε και νιώθουμε όλοι μας την ανάγκη να πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ, που είστε κοντά μας και ήσασταν κοντά μας και σήμερα, που σημαίνει ότι πέρα από τίδήποτε άλλο έχουμε μεγάλη έγνοια για να φροντίσουμε τα παιδιά μας, αλλά και όλα τα παιδιά του κόσμου. Αυτή είναι και η αγωνία που βρίσκονται στην Ελλάδα, αυτή είναι και η αγωνία του χαμόγελου, να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να τα στηρίζουμε και να τα υποστηρίζουμε. Είμαστε εδώ σταθερές στο έργο μας για να μπορέσουμε να είμαστε αποτελεσματικοί σε αυτό που ο ιδρυτής μας έθεσε σαν στόχο. Όλα παιδιά είναι και αξίζουν ένα χαμόγελο. Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Να είστε καλά. |
