COVID-19 Άτομα με αναπηρία με τον Ιωάννη Ζίνδρο /

: Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είν...

Πλήρης περιγραφή

Λεπτομέρειες βιβλιογραφικής εγγραφής
Γλώσσα:el
Είδος:Ακαδημαϊκές/Επιστημονικές εκδηλώσεις
Συλλογή: /
Ημερομηνία έκδοσης: ΔΗΜΟΣ ΙΩΑΝΝΙΤΩΝ 2020
Θέματα:
Διαθέσιμο Online:https://www.youtube.com/watch?v=HYijbkVcmCQ&list=PL4ErnzStYA6wQ3eC9uF0dDRe5HQyh8S2u
Απομαγνητοφώνηση
: Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αυτές τις μέρες, να ξεκινήσω να πω ότι ακούγονται πάρα πολλά, αλλά είναι και πολύ λογικό ότι δεν έχουμε ακόμα κάποια επίσημη έρευνα που να λέει ότι αυτή την περίοδο λόγω του κορονοϊού ή λόγω των μέτρων που μας βάζουνε πιο πολύ μέσα στο σπίτι, υπάρχουν κάποιες συνέπειες ειδικά για τα άτομα με αναπηρία. Είναι λογικό, είναι ένα θέμα που το ζούμε, είναι σε συνέχεια, δεν υπάρχει κάποια επίσημη έρευνα. Ξέρουμε όμως από πριν ότι τα άτομα με αναπηρία μάλλον είναι πιο ευάλωτα σε αυτή την κατάσταση για κάποιους διαφορετικούς λόγους. Ένας λόγος είναι ότι λόγω της αναπηρίας, λόγω της μειονεξίας πολλές φορές τα άτομα αυτά εξαρτούνται από άλλους ανθρώπους ή υπηρεσίες έτσι ώστε να επιβιώσουν ή να ανταποκριθούν τις ανάγκες της ζωής. Η κατάσταση που ζούμε έκανε πολλές υπηρεσίες να υπολειτουργούν, αλλά υπάρχει και ο φόβος δεύτερα ότι όταν υπάρχει ένας φροντιστής ή έναν άνθρωπο με αναπηρία τι συμβαίνει όταν αρρωστείς αυτός ο φροντιστής. Πώς θα καλυφθούν οι ανάγκες αυτού του ανθρώπου που είναι στο σπίτι και έχει την ανάγκη ενός άλλου ανθρώπου για να επιβιώσει. Ποιος άλλος λόγος κάνει ευάλωτα τα άτομα με αναπηρίας είναι η συνοσυρότητα που πολλές φορές υπάρχει. Συνοσυρότητα. Ναι, δηλαδή ότι ένας άνθρωπος ας πούμε έχει μια ψυχική ασθένεια δεν πάει να πει ότι δεν του επιτρέπεται να έχει και ένα καρδιακό πρόβλημα ή να έχει διαβίτη ή να έχει και ένα άλλο πρόβλημα, ένα γεφαλικό. Πάει να πει αυτό ότι ειδικά από τι φαίνεται ο καινούργιος αυτός ιός μπορεί να προσβάλλει ανθρώπους σε διαφορετικές σωματικά επίπεδα. Άλλο είναι στους πνεύμονες, άλλος είναι στην καρδιά. Πάει να πει ότι αυτά τα άτομα που έχουν ήδη μια ευαλωτότητα σωματική ίσως είναι πιο ευάλωτα και σε αυτόν τον ιό. Αλλά και πάλι δεν έχουμε επίσημα στοιχεία. Και ένας τρίτος λόγος είναι ότι ειδικά για τα άτομα με νοητική υστέρηση ή ψυχικές δετεραχές πολλές φορές το σύνηθες είναι να μένουν σε μεγάλες κοινότητες, σε δομές φροντίδας. Ας πούμε, εγώ σήμερα σας μιλάω από το υποτροφείο. Εδώ διαμένουν 15 άτομα με ψυχικά προβλήματα. Μπαίνουν μέσα για την υποστήριξη αυτού των ανθρώπων 6, 7, 8, 10 άτομα πολλές φορές από το προσωπικό κάθε μέρα. Πάει να πει λοιπόν ότι η καραντίνα που προσπαθούμε να εφαρμόσουμε είναι και δεν είναι καραντίνα από την άποψη ότι υπάρχει και μεγάλως είναι 15 άτομα να μένουν σε ένα σπίτι, είναι πολλά. Συν 10 άτομα που ερχόμαστε απ' έξω αυξάνουμε τις πιθανότητες να πεταφέρουμε και εμείς τον ιό εδώ μέσα. Όπως και σε άτομα με νοητική υστέρηση ή ψυχικές δετεραχές πολλές φορές βλέπουμε ότι το επίπεδο ατομικής υγιεινής αν το αφήσουμε μόνο αυτό που λέγαμε αρχικά ότι πλένε τα χέρια σου μπορεί να μην είναι το καλύτερο επίπεδο. Γιατί δεν τους το επιτρέπει νοητική η ικανότητα να έχουνε κάθε φορά πλημένα τα χέρια τους κάθε φορά που πηγαίνουν το αλέτα να πλένουν τα χέρια τους, να καθαρίζουν το αλέτα οπότε εκεί υπάρχει λόγω αυτών των συνθηκών ένα αυξημένος κίνδυνος μετάβοσης του ιού σε τέτοιες κλειστές κοινότητες. Τι να πούμε, να πούμε εγώ θέλω περισσότερες φορές να μείνω θετικός και να πω ότι παρότι έχουμε ακούσει πάρα πολλά αρνητικά πράγματα αυτή τη στιγμή υπάρχει και μια θετική πλευρά στο ότι άτομα με αναπηρία μαζί με τους φροντιστές τους, μείνανε περισσότερο στο σπίτι. Ποια είναι αυτή τη δική πλευρά, ότι δόθηκε περισσότερος ποιοτικός και ποσοτικός χρόνος του ατόμου που δέχεται τη φροντίδα με τον φροντιστή. Το ίδιο μας είπε και χθες, το ίδιο ακριβώς είπε και χθες η Λευτερία ότι είναι ο χρόνος αυτός που μάλλον κανένας δεν περίμενε να βρεθεί τέτοιο, είναι σημαντικός και έχει σημασία να είναι ποιοτικός, δεν φτάνει ο χρόνος περσέ, ότι έχει σημασία να είναι ποιοτικός, δηλαδή να είναι εστιασμένος, ο άλλος να ακούει πραγματικά το όνομα της. Σκεφτείτε λίγο τους επιθυμούσεις και τους οδοτυμίους ζωής που είχαμε πριν. Μπορεί να είχαμε έναν ηλικιωμένο, ας πούμε, με ένα κινητικό πρόβλημα στο σπίτι που τον έχουμε στη φροντίδα μας, αλλά παράλληλα θα πρέπει να φύγουμε ένα 8 ώρα και να πάμε στη δουλειά, να γυρίσουμε, να προσέξουμε τα παιδιά, να τα πάμε στα φροντιστήρια, να κάνουμε, πάει να πει ότι ναι μεν ήταν υπό τη φροντίδα μας, αλλά εμείς ως φροντιστές ήμασταν και λίγο μακριά, δεν ήμασταν τόσο νωρακοί. Τώρα δίνεται ευκαιρία και φυσικά μιλάμε πάντα για λειτουργικές καταστάσεις και όχι καταστάσεις που η οικογένεια δεν είναι θετική και δεν αποδέχεται αυτή τη δυσκολία που υπάρχει. Δεν είναι ασύνηθες όμως. Καθόλου ασύνηθες, αλλά ας μείνουμε έτσι ότι σιγά σιγά αλλάζουν τα πράγματα και οι οικογένειες με την κατάλληλη ενμέρωση δέχονται, αποδέχονται αυτή τη δυσκολία και προσπαθούν και αυτές με τη σειρά τους να εντάξουν τον άνθρωπο, το μέλος της οικογένειας στην ευρύτερη κοινότητα. Η σημερινή κατάσταση μας έδωσε χρόνο και μας έδωσε την ευκαιρία να δούμε και τον άνθρωπο με αναπηρία λίγο διαφορετικά. Τι κάνει, πώς περνάει τη μέρα του, τι σκέψεις έχει. Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό και πολύ θετικό. Αυτό το δεύτερο θετικό που μπορώ να δω είναι ότι έκανε μια αύξηση της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας. Δηλαδή το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι που λέγαμε πριν ότι κρύβονται από την κοινωνία απότομα, ήρθαν στο προσκύνιο. Είδα πολλά σημειώματα σε πολυκατοικίες ότι αν θες βοήθεια χτύπα το κουδούνι. Ο ίδιος ο Δήμος που έβγαλε γραμμές βοήθειας. Η κίνηση που έχει γίνει ότι σε ηλικιωμένα άτομα να πηγαίνουν τλέον τα τρόφιμα στο σπίτι, τα φάρμακα, όλα αυτά, είναι μια αύξηση της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας. Εγώ ελπίζω να μείνει και μετά από αυτοί οι άνθρωποι. Αυτό είναι το πράγμα που είναι τώρα να μένει. Αλλά έδωσε μια αφορμή λοιπόν αυτή η κατάσταση στη Μελληνή, αυτοί οι άνθρωποι που ήταν στην αφάνεια να βγουνε ξανά μπροστά και να γίνουνε οι γείτονές μας. Να γίνουνε άνθρωποι υπαρχτοί για τους οποίους όπως και οι δυσπόλοιπους στους ανθρώπους μας ενδιαφερόμαστε και προσπαθούμε να κάνουμε κάτι καλύτερο. Και το τρίτο θετικό είναι λίγο παράδοξο, είναι ότι και εμείς ζώντας έτσι λίγο τον περιορισμό αυτό, της κοινωνικής ζωής, της καραντίνας, ότι δεν μπορούμε αναπάσα στιγμή να κάνουμε αυτό που θέλουμε, ίσως δούμε με λίγο διαφορετικό μάτι το πως μπορεί να βίωνε ένας άνθρωπος με αναπηρία τη ζωή του πριν. Περιορισμένος, αποκλεισμένος στο σπίτι, μην μπορώντας να πάει σε μια υπηρεσία. Εντάξει αυτό βέβαια απαιτεί λίγο περισσότερη προσπάθεια, αλλά είναι έτσι ένα μικρό δείγμα να δούμε πως είναι να είσαι αποκλεισμένος κοινωνικά, πως είναι να είσαι στο σπίτι και να χρειάζεσαι την βοήθεια κάποιου άλλου να έρθει. Αυτά είναι τα θετικά. Φυσικά, όπως όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι, δυστυχώς υπάρχουν και αρνητικά συνθόματα ας το πούμε αυτής της κατάστασης, όπως είναι η αύξηση της απομόνωσης και πιθανόσιως της απελπισίας μπορεί να νιώθει ένας άνθρωπος, η αύξηση του άγχους και η αύξηση της κλείψης. Γιάννη να σε ρωτήσω κάτι πάμε σε αυτό. Η μεταβολή στην καθημερινότητα, ειδικά στους ανθρώπους με τους οποίους εργάζεσαι, έχει προκαλέσει τέτοια φαινόμενα, σαν αυτά που περιγράφεις τώρα. Γιατί φαντάζομαι ότι όταν ένας άνθρωπος έχει συνηθίσει μια καθημερινότητα και του την αλλάζει χωρίς να καταλάβει και του γιατί αλλάζει αυτή η καθημερινότητα, γιατί δεν δύναται να το καταλάβει αυτό, ότι θα έχει τρομακτικές συνέπειες του ψυχισμού. Αναφέρεις δύο πολύ σημαντικά πράγματα. Το πρώτο έχει να κάνει με την κατανόηση. Η κατανόηση είναι ένας όρος και αυτός λίγο περίεργος. Εγώ πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι μπορούν να καταλάβουν το τι συμβαίνει σε κάποιο επίπεδο, στο επίπεδο που επιτρέπεται με τη νοητική τους ικανότητα. Σαφέστατα, ας πούμε, η μικρή μου κόρη γνωρίζει για τον κορωνοϊό. Είναι τεσσάρων χρονών. Δεν γνωρίζει την ορολογία που θα χρησιμοποιήσω τώρα. Δεν γνωρίζει την ορολογία που θα χρησιμοποιήσω όταν μιλήσω με κάποιον άλλο άνθρωπο. Γνωρίζει αυτά που μπορεί να κατανοήσει στο δικό της νοητικό πυλίκος που αντιστοιχεί στην ηλικία της. Έχουν γίνει πολύ καλές προσπάθειες και νομίζω ότι δεν πειράζει να κάνω διαφήμιση στο ΝΟΕΣΙ. Είναι ένας οργανισμός που ασχολείται με άτομα με νοητική υστέρηση και άλλες μορφές αναπηρίες που υπάρχουν εγχειρίδια για το πώς να εξηγήσει ένας άνθρωπος σε ένα άτομο με νοητική αναπηρία το τι συμβαίνει, τι είναι ο κορωνοϊός. Με εικόνες απλές, με μικρά κειμενάκια, με ιστορίες ότι τι κάνουμε, πώς πλένουμε τα χέρια μας, γιατί υπάρχει ηλικό. Είναι καλό να το μαθαίνει ο κόσμος και να το αναζητεί, γιατί θα τον βοηθήσεις να εξηγήσεις άνθρωπους που θεωρούμε ότι δεν καταλαβαίνουν λίγο καλύτερα το τι συμβαίνει. Το δεύτερο έχει να κάνει με την αλλαγή της ρουτίνας. Εδώ υπάρχει μια διαφορά μεταξύ των οργανωμένων δομών και της οικογενειακής ζωής. Οι δομές, τουλάχιστον ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, για τις οποίες γνωρίζω εγώ, είχαν τον χρόνο και λίγο την υποστήριξη, έτσι ώστε να καταφέρουν να οργανωθούν σχετικά γρήγορα και να φτιάξουν λίγο ένα καινούριο πρόγραμμα εσωτερικής, ας πούμε, κατανάλωσης. Ναι, άλλαξε το πρόγραμμά μας, δεν έχουμε εξωτερικές δραστηριότητες, δεν έχουμε πράγματα που κάναμε στην κοινότητα, αλλά έχουμε ένα πρόγραμμα το οποίο προσπαθούμε να το τηρήσουμε εντός του οικοτροφείου, εντός του ξενώνα, έτσι ώστε να δώσουμε την αίσθηση της συνέχειας. Η ζωή συνεχίζεται. Αυτό είναι που είναι ένα πολύ σημαντικό μήνυμα, ότι ναι, μεν υπάρχει αυτή η κατάσταση με τον κορωνοϊό, ναι, μεν υπάρχει αυτός ο δεδομένος κίνδυνος, αλλά η ζωή συνεχίζεται και πρέπει να συνεχίζει. Και πρέπει να συνεχίζεται χωρίς το φόβο συνεχώς ότι κάτι συμβαίνει, κάτι τώρα, τώρα θα πάθω κακό. Τώρα, αυτή τη στιγμή, είμαστε ασφαλείς. Αυτό είναι το μήνυμα που περνάμε εντός των δομών. Αυτό πιστεύεις ότι γίνεται και σε σπίτια, γιατί, εντάξει, για τις δομές το αντιλαμβάνομαι. Αλλά σκέψε ένα σπίτι, ας πούμε, ένας άνθρωπος που έχει μια καθημερινότητα συγκεκριμένη, δηλαδή βγαίνει από το σπίτι, έχει κάποιες δραστηριότητες, μπορεί να έχει να πηγαίνει για εκπαίδευση ή άλλες δραστηριότητες, ξαφνικά να κουπούν όλα αυτά και να του πούνε ότι τώρα μένεις μέσα. Στα σπίτια είναι πράγματι λίγο διαφορετική η κατάσταση. Νομίζω όμως ότι μετά το αρχικό σοκ, γιατί τώρα έχουμε κλείσει η μήνα. Πολύ σου καιρός, ναι. Μετά το αρχικό σοκ που λίγο πολύ κανένας μας δεν ήξερε τι να κάνει. Δηλαδή, το θυμάμαι κι εγώ να λέω ότι τι κάνω μέσα σε αυτό το σπίτι. Δηλαδή, είδα το σπίτι μου δέκα η ώρα το πρωί, η καθημερινή, και είπα «Α, αυτό είναι το σπίτι». Δεν το είχα δει. Πέρα λοιπόν από το αρχικό σοκ, νομίζω λίγο πολύ το κάθε οικογενειακό σύστημα έφτιαξε μια ρουτίνα που να επιτρέπει στην οικογένεια να λειτουργήσει. Άλλοι το έκαναν με μεγαλύτερη επιτυχία και άλλοι με μικρότερη επιτυχία. Συμφωνώ όμως πάρα πολύ ότι αυτό μία απάντηση στο αίσθημα άγκους, στο αίσθημα αυτού του χάου, τι κάνουμε, είναι η οργάνωση. Να αποκτήσουμε δηλαδή, μαζί με τον άνθρωπο που φροντίζουμε, αφού μιλάμε συγκεκριμένα για άτομα με αναπηρία, να αποκτήσουμε ένα πρόγραμμα. Ας είναι και πολύ συγκεκριμένο, δηλαδή το τι ώρα ξυπνάμε, τι ώρα τρώμε πρωινό, τι κάνουμε το πρωί, τι θα κάνουμε το μεσημέρι. Αν αφήσουμε την κατάσταση χωρίς ένα πρόγραμμα, χωρίς όρια, είναι πολύ πιθανό να δούμε αυτά τα συναισθήματα του άγκους να μεγαλώνουν σιγά σιγά. Γιατί δεν θα ξέρει κανένας μας, ούτε εμείς, ούτε ο άνθρωπος που φροντίζουμε άνθρωπο με αναπηρία, το τι θα γίνει μετά. Αυτή η μη δυνατότητα προβλεψιμότητας, από μόνη της δημιουργεί άνθρωπος. Οπότε, ναι, το πρόγραμμα, το να δομίσουμε τη μέρα μας, είναι μια πολύ καλή στρατηγική, έτσι ώστε να βούμε λιγότερο πληγωμένοι από αυτή την κατάσταση, ας το πούμε έτσι. Και ένα πρόγραμμα το οποίο να έχει να κάνει με τις δυνατότητες του ανθρώπου. Με τα πράγματα που του αρέσει να κάνει. Με το να συμμετέχει και αυτός ο άνθρωπος με αναπηρία, στο βαθμό που μπορεί στην λειτουργία της οικογένειας μέσα στην καθημερινότητα. Ας πούμε εδώ στο οικοτροφείο πάλι, το φαίνεται ως παράδειγμα, και επειδή μειώσαμε το προσωπικό αυτές τις μέρες, αλλά και επειδή θέλουμε να δώσουμε αυτήν την αίσθηση της συνέχειας της ασφάλειας του προγράμματος, οι έννοικοι του οικοτροφείου συμμετέχουν πολύ περισσότερο στην προετοιμασία του πρωινού, στη φροντίδα του χώρου, στην καθαριότητα του χώρου, στο βαθμό που μπορούν. Νομίζω ότι και αυτό είναι σε άμεση συνάντηση με αυτό που ανέφερας και αρχικά, ότι ήδη έτσι όπως το προθετηθείς τώρα, βλέπω ότι εστιάζεις τον όχι σε αυτόν ο οποίος έχει την αναπηρία, αλλά στον πώς οι υπόλοιποι, τώρα που υπάρχει περισσότερος χρόνος, να κάνουμε το αυτονόητο, δηλαδή να αφιερώσουμε χρόνο έτσι ώστε να ενσωματωθούν σε μια καθημερινότητα απλών διαδικασιών, όχι τίποτα το ιδιαίτερο, μαγείρεμα, καθάρισμα, απλές διαδικασίες. Έτσι εκλαμβάνω εδώ. Δεν ξέρω αν θα τις πούμε απλές, μπορεί να είναι για κάποιον άνθρωπο με αναπηρία, μπορεί να είναι πολύ σύνθετες. Έχεις δίκιο, είναι λάθος να πω ότι έχεις δίκιο. Είναι αναγκαίες όμως, δηλαδή το φαγητό δεν έρχεται από πουθενά, κάπως έρχεται. Μπορεί ένας άνθρωπος ας πούμε με κινητικό πρόβλημα να παραγγείλει τα υλικά του σιπερμάρκετ? Πιθανώς να μπορεί, ας το κάνει, είναι τα δικά του υλικά, το δικό του φαγητό. Μπορεί ένας άνθρωπος να συμμετάσχει στο βαθμό που μπορεί στην παρασκευή του φαγητού, να το κάνει. Και χρόνο θα δώσει με την οικογένεια και θα βελτιώσει τις δεξιότητες του και θα δώσει και την αίσθηση της συμμετοχής. Είναι πολύ σημαντικό τα άτομα με αναπηρία να μην είναι παθητικοί δέκτες. Να είναι ενεργητικοί στο βαθμό που μπορούν στη ζωή τους. Είναι η δική τους ζωή. Είναι το δικό τους φαγητό, το δικό τους πρόγραμμα, η δική τους διασκέδαση. Δηλαδή, αν έχουμε έναν άνθρωπο που έχει αναπηρία στο σπίτι, μη βάζουμε εμείς την τηλεόραση όλη την ώρα στο αυτό που μας αρέσει εμάς, επειδή μας αρέσει εμάς. Ας ρωτήσουμε τον άλλον, είμαστε μαζί, είμαστε στο ίδιο χώρο, τι θα θέλεις να δεις. Ας δούμε τις αντιδράσεις του. Δηλαδή, φαντάζομαι ότι ένας άνθρωπος που, αν δεν του αρέσουν, ας πούμε, τα κλαρίνα, θα έκανε ένα μορφασμό. Μπορεί να μην είχε ομιλία, αλλά θα έκανε έναν μορφασμό. Ή αντίστοιχα, αν του άρεσαν, θα μου γελούσε. Θα το έδειχνε με κάποιο τρόπο. Οπότε, πάντα υπάρχει κάτι το οποίο μπορούμε να επικοινωνήσουμε και να πάρουμε σαν πληροφορία από ανθρώπους με αναπηρία, άσχετα από το βαθμό της αναπηρίας ή το είδος της αναπηρίας που έχουμε. Αρκεί να είμαστε ευρετευμένοι να τους ακούσουμε και να τους δώσουμε λόγο και χρόνο να συμμετέχουν σε αυτό που γίνεται. Ίσως και αργότερα, για να σε βοηθήσει και για μετά, ετσι σαν ερώτησε. Βάσει τις αρχικές κατηγοριοποίησεις που έκανες για το διαφόρου με ειδών αναπηρίες, που μπορούν να είναι των αισθητηρίων, σωματική, έτσι με τίποτα. Εγώ λοιπόν, ως μη ειδικός, συνοψίζοντας αυτό που εξέλαβα, το αντιλαμβάνω ως σωματικό και μη σωματικό. Δηλαδή, οι σωματικές αναπηρίες και οι μη σωματικές. Βέβαια, υπάρχει και ο διαχωρισμός εκεί μέσα, αλλά τέτοιο. Προφανώς, σε κάθε περίπτωση και μέσα σε αυτές τις κατηγορίες, χρειάζεται μια ειδική διαχείριση, η οποία υποθέτω είναι και on the go, δεν είναι ένα manual που σου λέω ότι θα κάνεις αυτά και όλα θα πάνε καλά. Είναι δυναμικό. Αλλά, ας πούμε, ποιες στρατηγικές οι κινήσεις, ας το πούμε έτσι, ενδείκνεται περισσότερο για άτομα τα οποία έχουν μια κινητική αναπηρία σε σχέση, ας το πω έτσι εγώ, σε σχέση με αυτούς που δεν είναι κινητικοί αναπηρές, καν ό,τι έχουν, ίσως για εμένα. Δεν ξέρω, καταρχάς, αν θέω το σωστά το ερώτημα. Νομίζω ότι εσύ μπορείς να το θέσεις πιο σωστά. Να δω κι εγώ αν το κατάλαβα. Είναι, είπαμε, η αναπηρία μια τεράστια ομπρέλα και από κάτω της περιλαμβάνει πάρα πολλά πράγματα. Εγώ, ένας καθηγητής μου, μου είχε πει κάποια στιγμή, είχαμε ένα μάθημα για τον άτομα με αυτισμό και έλεγε πολύ σωστά ότι αν γνωρίσεις έναν άνθρωπο με αυτισμό, γνώρισες έναν άνθρωπο με αυτισμό. Δεν γνωρίζεις τον αυτισμό. Τεράστιο. Τι θέλω να πω έτσι γενικεύοντάς το ότι ένας άνθρωπος με, ας πούμε, μια κινητική αναπηρία που αναφέρεις εσύ είναι αυτός ο άνθρωπος με αυτή τη κινητική αναπηρία. Θα είναι σίγουρα πολύ διαφορετικός από έναν άλλο άνθρωπο με την ίδια πάθηση, με την κινητική αναπηρία. Διαφορετικά θα την βιώνει ο ένας, διαφορετικά θα βιώνει ο άλλος την κατάσταση και ανάλογα με την οικογένεια, την κοινωνία στο οποίο βρίσκεται μπορεί να είναι θετικότερα να αντιμετωπίζεις με πιο θετικούς τρόπους τη μειονεξία αυτή ή με λιγότερο θετικούς. Τώρα η ερώτηση σε σχέση είναι αν χρειάζονται διαφορετική διαχείριση άτομα, ας πούμε, με κινητικά προβλήματα ή ψυχικά. Εγώ θα έλεγα πάλι το ίδιο ότι δεν υπάρχει σαφέστατα manual, όπως είπες και εσύ πολύ σωστά Γιάννη, υπάρχει το πόσο καλά γνωρίζουμε τον δικό μας άνθρωπο, το τι ανάγκες έχει, το τι δεξιότητες έχει, τι τον κάνει να αισθάνεται ασφαλή και τι το δημιουργεί περισσότερο άνθρωπος. Στα άτομα με κινητικές αναπηρίες αυτό που είναι πολύ σημαντικό είναι να προσαρμόσουμε το άμεσο περιβάλλον τους με τέτοιο τρόπο ώστε να τους δίνουμε τη δυνατότητα να κινούνται ελεύθερα. Γιατί αν ένας άνθρωπος με αναπηρικό αμαξίδιο, ας πούμε, είναι μέσα στο σπίτι του, αλλά το σπίτι του έχει τον καναπέ, το τραπεζάκι, τα σκαρέκλες όλες μαζί στο ίδιο χωρό και αυτός ο άνθρωπος τελικά δεν μπορεί να κινηθεί μέσα σε αυτό το σπίτι, είναι ένα λάθος σπίτι, δεν είναι για αυτόν τον άνθρωπο. Θα πρέπει ο χώρος δηλαδή να προσαρμοστεί έτσι ώστε να του επιτρέπεται να κινηθεί ελεύθερα. Ακόμα και απλά πράγματα που πολλές φορές μας ξεφεύγουν από το νου, όπως ας πούμε το ύψος που είναι ένας διακόπτης φωτός. Για μένα μπορεί να είναι εύκολο να είναι εδώ πέρα το φως, για έναν άνθρωπο που είναι σε αναπηρικό αμαξίδιο αυτός ο διακόπτης πρέπει να πάει κάτω. Έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα να ελέγχει ακόμα και αυτό το απλό πράγμα, πότε θα είναι αναμμένο το φως και πότε θα είναι κλειστό. Το ύψος του τραπεζιού που τρώμε, ζούμε σε μια κοινωνία η οποία φτιάχνει και παράγει πράγματα για αυτό που θεωρεί φυσιολογικά. Για να κάνουμε μικρή παρένθεση, μικρή, δεν θέλω να σε κόψω, απλά θέλω να γίνουμε λίγο κακοί και να επεκτείνουμε το παράδειγμα του σπιτιού το παράδειγμα της γειτονιάς, του παράδειγμα της πόλης, του παράδειγμα της πολιτίας. Απλά αυτό θέλω να επεκτείνει λίγο, ό,τι και κάτι άλλο, για αυτή ήταν η παρένθεση. Ναι, είναι έτσι και βγαίνοντας από το σπίτι, ας πούμε πάλι στο ίδιο πράγμα που μιλάμε για τον άνθρωπο με κινητική αναπηρία. Ωραία, βρεθήκαμε σε ένα με μια οικογένεια που είναι έτοιμη να αποδεχτεί τη δυσκολία, ψάχνει και προσαρμόζει το σπίτι κατάλληλα για τον άνθρωπο. Αν μένει στη πολυκατοικία τη δική μου, η οποία έχει ωραία, έχει ένα σασέ που πιθανώς να χωράει ένα αναπηρικό αμαξίδιο, αλλά κατεβαίνοντας στο ισόγειο έχει δεκασκαλιά. Πάλι τον έχουμε περιορίσει μέσα. Κι αν εκεί βάλαμε και μια ράμπα, που δεν μπαίνει η ράμπα στη συγκεκριμένη πολυκατοικία, γιατί πρέπει να βγει στην απέναντη πολυκατοικία για να δώσουμε τη σωστή κλήση. Το απεζοδρόμιο, το αυτοκίνητο, όλα είναι πολύ διαφορετικά. Πριν από κάποια χρόνια έκανα, ντρέπομαι λίγο που το λέω από την άποψη ότι φυσικά δεν είναι το ίδιο της ίδιας βαρετητάς, αλλά έκανα μια εχείρηση ρήξη χειαστού και έπρεπε για 1,5 μήνα να είμαι στο σπίτι για την αποθεραπεία και μετά να κινούμαι ένα περίπου δίμηνο με πατερίτσες. Και παράλληλα έπρεπε να πάω και στην Αθήνα. Ήταν φοβερό πόσο πιο δύσκολη μου ήταν η κίνηση. Πώς κατάλαβα ότι τι γίνεται, πώς μπαίνεις σε ένα αεροπλάνο. Είχα ένα πόδι το οποίο, εντάξει, ήταν τεμένο, αλλά έπρεπε να μείνει έτσι σε φύα. Δεν μπορούσα να μπω στο αεροπλάνο, έπρεπε να έρθει άνθρωπος να με βοηθήσει, να κινηθώ στην πόλη. Έπρεπε να επιλέγω καφετέριες με βάση το πού υπάρχει ο χώρος, να μην υπάρχουν σκαλιά, να μην υπάρχει κίνδυνος να πέσω. Δηλαδή, είναι πολύ διαφορετική η ζωή ενός ανθρώπου που έχει μια τέτοια κινητική αναπηρία, αλλά σαν επιστρέφω στο ότι αυτός ο άνθρωπος είναι πολίτης ενός δίμου. Είναι πολίτης μιας χώρας. Αυτή η χώρα, λοιπόν, πρέπει να αρχίζει να προσαρμόζει τις συνθήκες ζωής και να δίνει τις ίδιες ευκαιρίες που δίνει στους υπόλοιπους πολίτες και στους ανθρώπους με αναπηρία. Έτσι ώστε να μην βιώνεται η αναπηρία, ακοπλιστικά, ως κάτι τραυματικό και κάτι που αφορά μόνο τον άνθρωπο που έχει την αναπηρία. Είναι ένα κοινωνικό θέμα. Δεν ξέρω αν υπάρχουν ερωτήσεις. Ή θέλετε εσείς να ρωτήσετε κάτι. Να δω λίγο. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάποια ερώτηση. Ίσως να συνεχίσω, γιατί είναι ερωτήσεις που μου γεννούνται μένα όσο συνεχίσουμε. Είμαστε τώρα, ας πούμε, μέσα στο σπίτι. Να πούμε, παράδειγμα, ότι είμαστε μια πολυμελισμένη πολυμελισμένη. Να είναι μια πενεμελισμένη οικογένεια, τέλος πάντων. Και υπάρχει ένα κινητικό πρόβλημα. Ήδη ανέφερες το γεγονός ότι θα πρέπει να γίνει ο σχεδιασμός μέσα στο σπίτι. Έτσι ώστε να εξυπηρετείται με ένα λειτουργικό τρόπο η οποιαδήποτε κίνηση του ατόμου την αναπήρια μέσα στο σπίτι. Τι άλλο θα μπορούσε από πρακτικής άποψη στην καθημερινότητα να κάνεις πέρα της διευκόλυνσης την κίνηση. Γιατί αυτό εστίασε το πόσο, το ύψος του διακόπτου ή του τραπέζι. Τι άλλο θα μπορούσε το έτσι αυτή την περίοδο να... Αυτή την περίοδο γενικά σε όλο τον πληθυσμό είναι καλό να προσπαθήσουμε να αυξήσουμε την αίσθηση της ασφάλειας. Την επικέντρωση στο τώρα. Αν το δούμε σαν ένα τραυματικό και απειλητικό γεγονός, εκεί που ζούσαμε κανονικά τις ζωές μας και ήμασταν έτοιμοι να κάνουμε καρναβάλια, ήρθε ένα απότομο γεγονός και λέει ότι όχι, κινδυνεύεται όλη η σωματική ασφάλεια. Αυτό πειροδοκεί φυσικά πολύ ενδογενείς αντιδράσεις σε τα ένστητα της επιβίωσης, ότι πρέπει να ζήσω, αλλά παράλληλα διατηρεί και την ένστηση τους συνεχούς κινδύνων. Και αυτό είναι επικίνδυνο μελλοντικά. Δηλαδή ναι μεν τώρα είμαστε όλοι σε μια εγρήγορση, αυτό το ένστητο της αυτοσυντήρησης υπάρχει και κάπως λειτουργούμε, όταν όμως αυτό αρχίζει να καταλαγιάζει, καλώς έχοντας το πραγμάτον φαίνεται ότι σιγά σιγά θα γίνει, θα μείνει η έστηση του κινδύνου. Και αυτή μπορεί να είναι πολύ τραυματική για όλους τους ανθρώπους. Οπότε αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να αυξήσουμε την έστηση της ασφάλειας και της συνέχειας. Η ζωή συνεχίζεται και μετά από αυτό το γεγονός, μετά από αυτή την επικίνδυνη περίοδο. Σήμερα, καλώς έχοντας το πραγμάτον, είσαι ασφαλής. Τι λέμε, λέμε ότι οι άνθρωποι που εκδηλώνουν θλίψη και νοχές, συνήθως ζούνε στο παρελθόν. Έκανα κάτι λάθος, δεν πρόσεξα και κοίτα να δεις τι έπαθα. Δεν ήμουν αρκετά προσεκτικός και κόλλησα κορονοϊό. Αυτό είναι μια σκέψη που ανήκει στο παρελθόν και δημιουργεί θλίψη και νοχές. Οι άνθρωποι που εκδηλώνουν άμφος, θα πάθω κάτι, θα κινδυνεύσω, συνήθως ζουν στο μέλλον. Αυτό πρέπει να κάνουμε, λοιπόν, είναι να τους επαναφέρουμε στο σήμερα. Τι σημαίνει σήμερα, πέμπτη, ποιοι είμαστε μέσα στο σπίτι, είσαι καλά σήμερα, είμαστε καλά σήμερα σαν οικογένεια, δεν έχουμε κάποιο θέμα υγείας, δεν κινδυνεύει άμεσα η ζωή σου, έχουμε κάνει τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να υπάρχουν τα πράγματα που χρειάζονται έτσι ώστε να λειτουργεί η οικογένεια. Από τα πιο απλά, φαγητό, τα φάρμα κάσιο, έχουμε τον προγραμματισμό, τα ραντεβού αν χρειάζονται κάποια ιατρικά ραντεβού, να συνεχιστούν στο βαθμό που συνεχίζονται. Όλα αυτά, λοιπόν, τι κάνουν, να εστιάσουν στο να επαναφέρουμε τον άνθρωπο στο σήμερα και να του αυξήσουμε την αίσθηση ασφάλειας, ότι εδώ που είμαστε σήμερα είσαι ασφαλής. Είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό. Το δεύτερο που είναι πολύ σημαντικό είναι να δούμε λίγο τι γίνεται με την πληροφορία. Είναι καταπληκτικό ότι για πρώτη φορά, ίσως στα χρονικά, νομίζω ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αλλά και οι Ψυχιατρικές Ενώσεις είχαν σαν συμβουλή κλείστε την τηλεόραση. Αν το δούμε λοιπόν λίγο συστημικά, τι συμβαίνει. Η πληροφορία είναι πάρα πολύ βασική. Τη χρειαζόμαστε, είναι αναγκαία έτσι ώστε να λειτουργούμε. Υπάρχουν όμως δύο ακραίες καταστάσεις. Υπάρχει η υποφόρτιση πληροφορίας, δηλαδή να μην έχω πληροφορία. Κάποιος με θεωρεί ότι δεν θα καταλάβω, θέλει να με προστατεύσει και δεν μου δίνει πληροφορίες. Εγώ είμαι ένας άνθρωπος που είμαι στο σπίτι. Δεν μου έχει εξηγήσει κανένας γιατί πρέπει να μείνω στο σπίτι, γιατί πλένουν όλοι τα χέρια τους, γιατί πλένουμε τις σακούλες στο σιπερμάρκετ. Αυτό δημιουργεί άγχος από μόνος του γιατί δεν έχω πληροφορίες. Στον αντίποδα υπάρχει η υπερφόρτωση πληροφορίας. Αφήνω έναν άνθρωπο μπροστά στη τηλεόραση και από το πρωί μέχρι το βράδυ ακούει. Τόσοι νεκροί στην Ιταλία, τόσοι νεκροί στη Βουατεμάλα. Πλύνε τα χέρια, μην πλένεις τα χέρια. Φόρα μάσκα, μην φοράς μάσκα. Και αυτό πάλι δημιουργεί μια φωτική κατάσταση γιατί υπάρχει πάρα πάρα πολλή πληροφορία. Αν μου επιτρέπεις, προσωπικά δεν είναι και πολύ φαν της τηλεόρασης. Ναι, ξέρω, για μία τριατία δεν είχα. Και έτυχε την προηγούμενη εβδομάδα κάποια στιγμή να την ανοίξω και κυριολεκτικά την έκλεισα σε πέντε λεπτά γιατί μου δημιουργήθηκε μια ένταση παράλογη. Δηλαδή αυτό που εισλάμβανα ως πληροφορία, προσπαθούσα στο μυαλό μου να διαχωρίσω την πληροφορία από όλο το υπόλοιπο και καταλάβανα ότι μου δημιουργήθηκε μια ένταση η οποία δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα του γεγονότος που απεικονίζει. Άρα να πω ότι και εγώ προσωπικά θεωρώ ότι δεν είναι η κατάλληλη περίοδος για να βλέπουμε έτσι. Μπορούμε να το ριοθετήσουμε. Να ριοθετήσουμε. Μπορούμε να δούμε, να επιλέξουμε σαν οικογένεια τι βλέπουμε, πώς να το βλέπουμε και να το σπάσουμε σαν να είναι μια ταινία, λίγο ειδήσεις, κάτι άλλο που να μας διασκεδάσει, κάτι εκπαιδευτικό. Το θέμα είναι να έχουμε τις πληροφορίες μεν, να είναι έγκυρες, πολύ σημαντικό, αλλά να μην είναι ούτε καθόλου πληροφορία έτσι ώστε να μην ξέρουμε τι μας γίνεται και να έχουμε άγχος από αυτό, ούτε πάρα πολύ πληροφορία που πάλι μας δημιούργει άγχος. Να είναι η ποσότητα πληροφορίας στην οποία αντέχουμε να διαχειριστούμε. Και φυσικά πάρα πολύ στοχερμένα γιατί πραγματικά διαβάζω πολύ αντικρουόμενα πράγματα και από το ίντερνετ και από τηλεόραση ακούγονται πολύ αντικρουόμενα πράγματα, οπότε πρέπει να είμαστε και προσεκτικοί στο τι επιλέγουμε να ακούσουμε. Η παραπληροφόρηση σε αυτή τη περίοδο, δυστυχώς, είναι αρκετά μεγάλη και το μόνο που κάνει είναι ίσως κακό στην ψυχολογική μας διάθεση, μας κάνει να αισθανόμαστε περισσότερο φόβο, περισσότερο άγχος και μας, ουσιαστικά, επαναπηροδοτεί αυτό το αρχικό σοκ του τραύματος και το τραύμα ότι μείνεται μέσα κινδυνεύεται. Οπότε, δεύτερη πρακτική συμβουλή μετά την αίσθηση ζεφάλειας είναι να μειώσουμε το άμφρος της πληροφορίας. Ένα τρίτο πράγμα, που το είπαμε αλλά ας το βάλουμε και έτσι και έτσι κάθαρα, είναι να αυξήσουμε αυτό που λέμε τάξη μέσα στο σύστημα της οικογένειας, δηλαδή την ικανότητα να προβλέψει κάποιος το τι θα συμβεί μετά. Μας αρέσει, είμαστε ως άνθρωποι, το έχουμε ανάγκη να αισθανόμαστε ότι μπορούμε να ξέρουμε τι θα συμβεί μετά. Όταν χάνουμε αυτήν την αίσθηση της προβλεψιμότητας, αρχίζουμε να φτιάχνουμε άμφρος. Οπότε, φτιάχνουμε δομή μέσα στο σπίτι, πρόγραμμα, ξεχωρίζουμε αυτά που ελέγχουμε με αυτά που δεν ελέγχουμε, δεν μπορώ να ελέγξω τι γίνεται στη Βατεμάλλα, πραγματικά. Όσο και να θέλω, όσο και να… δεν μπορώ να το ελέγξω. Αυτό που μπορώ να ελέγξω, όμως, είναι το τι γίνεται σε αυτό το σπίτι στο οποίο κατοικώ αυτή τη στιγμή. Στο βαθμό που μπορώ να το ελέγξω. Καλό είναι να αυξήσουμε την αίσθηση της συμμετοχής και της βοήθειας. Είναι πολύ σημαντικό ότι αρχίζουν σιγά-σιγά και γεννιούνται μέσα στην πόλη μας ομάδες αλληλεγγύης, ομάδες βοήθειας. Καλό είναι να συμμετέχουμε και εμείς στο βαθμό που μπορούμε. Δεν το λέω από την άποψη της φιλανθρωπίας να δώσουμε κάτι και να το κρύψουμε. Το λέω πραγματικά από την αίσθηση ότι συμμετέχουμε και βοηθούμε και εμείς στο βαθμό που μπορούμε το συνάνθρωπό μας. Και εδώ είναι πολύ σημαντικό ακόμα και άνθρωποι με ανάπηρειες να προσφέρουν σε άλλους ανθρώπους. Είναι πολύ βοηθητικό για την ψυχολογία όλων μας. Πόσο μάλλον για έναν άνθρωπο που νιώθει πιθανώς να νιώθει μειονεκτικά και να νιώθει ότι είναι αυτός συνέχεια ο δέκτης βοήθειας να βγει μπροστά και να προσφέρει βοήθεια. Είναι πολύ θετικό. Και γενικότερα να βάλουμε όρια. Είναι λίγο περίεργη η λέξη το όρια συνήθως μας το... Έχει μια αρνητική... Ναι, αλλά είναι πολύ σημαντικά. Όρια στο πόσο τηλεόραση θα δούμε, όρια στο τι θα φάμε, όρια στο πόσο θα φάμε. Ακόμα και θετικές... Δηλαδή συζητούσα με μια οικογένεια και μά λέει του βάζω να ζωγραφίσει. Πόσες ώρες? Τέσσερις ώρες. Δεν θα ζωγραφίσει κανένας τέσσερις ώρες. Εκτός αν είναι επαγγελματίας ζωγράφος και πει ότι θα κάτσω τέσσερις... Θέλει όρια. Και αυτό, και τα θετικά πράγματα, αν δεν τα οριοθετήσουμε, αρχίζουν και χάνουν την θετική τους χρειά και ίσως γίνονται και αρνητικά. Θυμάμαι αυτό που λες έτσι. Έχω ένα παράδειγμα στο μυαλό. Κάποια περίοδο, ίσως δύο καλοκαίρια, γενικά, εντάξει, έπινα πολύ νερό και ακόμα πώς πω πίνω, αλλά ίσως κάποια στιγμή περιέβαλα και έφτανα να πίνω τρία, τέσσερα λίτρα τη μέρα. Δεν πεις και καλοκαίρι, οκ. Αλλά μάλλον κάποια μέρα ήπια αρκετά παραπάνω, γιατί ένιωσα μια διαθεσία, την οποία όταν ρώτησα μετά, οφείλοντας στο γεγονός ότι αν πάρεις πολύ παραπάνω νερό, από το ότι χρειάζεται κάτι, χαλάει η ισορροπία με τον άτριο... Νομίζω πέφτει το άτριο. Πέφτει το άτριο, ναι, ναι. Και είχα μια διαθεσία και μία λιποθυμία και μου λέει, παραύπηκες νερό. Οπότε από το νερό καλύτερο δεν υπάρχει, αλλά ακόμα και αυτό πρέπει να υπάρχει μία λογική μέσα στο πώς. Είναι πολύ σημαντικά. Τα πάντα είναι μέσα σε ένα πλαίσιο, τα πάντα είναι μέσα σε ένα όριο. Μέχρι και το ίδιο μας το σώμα οριοθετείται με το δέρμα. Δηλαδή, υπάρχει για κάποιο λόγο το όριο. Για να προστατεύει την πληροφορία που αφήνουμε προς τα έξω και να προστατεύει και το σώμα, δηλαδή το δέρμα από τη λιωφορία που έρχεται από έξω προς τα μάτια. Όλα είναι οριοθετημένα. Ωραία, ωραία, δεν θα το σκεφτώ. Προστατεύει την πληροφορία έντε και. Ωραία. Και μία ακόμα έτσι συμβουλή είναι να δώσουμε ξανά την αίσθηση, μπορεί να επαναλαμβάνομαι, αλλά είναι πολύ σημαντικό να έχουμε την αίσθηση της συνέχειας, το τι θα συμβεί μετά. Οκ, σήμερα είμαστε εδώ, είμαστε ασφαλείς, έχουμε και σχέδιο για μετά. Ακόμα και στα άτομα με αναπηρία είναι πολύ σημαντικό να ξέρουν, ας πούμε, τι θα γίνει μετά με τα επιδόματά τους, τον οικονομικό έλεγχο, ότι τα έχουμε φροντίσει αυτά. Πρέπει να το τονίζουμε. Είναι τα δικά τους χρήματα, τα δικά τους επιδόματα, πιθανώς κάποιοι να έχουν εργασία. Καλό είναι λοιπόν να δουν τι θα γίνει μετά. Δίνει την αίσθηση της συνέχειας. Η ζωή δεν σταματάει, εδώ η ζωή συνεχίζεται με παράλογο τρόπο, παράδοξο τρόπο, αλλά συνεχίζεται. Αν είμαστε προετοιμασμένοι, νομίζω θα έχουμε την ευκαιρία και να προσαρμοστούμε σε νέες απαιτήσεις. Και αφού μιλάμε και για άτομα με αναπηρία, παρά το βαθμό της αναπηρίας ή το είδος της αναπηρίας που μπορεί να έχει κάποιος άνθρωπος, και αυτοί οι άνθρωποι διατηρούν μια ευελιξία, μια δυνατότητα προσαρμογής σε νέες συνθήκες, αρκεί να είναι ξεκάθαρα σε αυτές τις συνθήκες. Να ξέρουμε ότι αυτό είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο καλούμαστε να λειτουργήσουμε τώρα. Ωραία. Δεν ξέρω, Φάνη, θες κάτι να ρωτήσεις. Γιάννη, υπάρχει κάτι άλλο έτσι που δεν έχουμε ακουμπήσει ως ανάλυση πριν περάσουμε σε μια σύνθεση ίσως? Δεν ξέρω αν θα το αφήσω στο τέλος, αλλά πιθανώς θα το ξεχάσω, γιατί για μένα οι σκέψεις μερικές φορές δεν οριοθετείται. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει πληροφόρηση ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει πάρα πολύ καλά οργανωμένη παροχή ψυχολογικής βοήθειας δωρεάν. Δηλαδή απ' έξω, απ' έξω, θυμάμαι το 10306 είναι ένας πανελλαδικός αριθμός δωρεάν. Μιλάς, παίρνεις σε οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας και μιλάς με έναν ειδικό ψυχικής υγείας για το οποιοδήποτε θέμα σε προσχολεί. Είναι όμως εκεί για σένα. Ο Δήμος Ιωαννητών, και κάτω εδώ θα κοιτάξω τις σημειώσεις μου, για να το πω ότι έχει φτιάξει... Τη δομή, τη δομή. Το 15.3.20. Το 15.3. ή το 15.4.20. Α, το 15.3.20 ή το 15.4.20 είναι τηλεφωνική γραμμή από το Δήμος Ιωαννητών. Πολύ σημαντικό. Πολύ σημαντικό. Πολύ σημαντική. Πολύ σημαντική και αυτή η γραμμή. Όποιος δημότητας θέλει παίρνει τηλέφωνο εκεί, ρωτάει ή μιλάει. Είναι πολύ σημαντικό ο διάβολος της επικοινωνίας να δετηρηθεί. Η περιφέρεια έχει πάλι γραμμή. Το 27.7.48 με 2651.0 στην αρχή. Και υπάρχουν, ξαναλέω, και ομάδες αλληλεγγύης και βοήθειας, οι οποίες βγαίνουν σιγά σιγά και μακάρι να μείνουν και μετά από αυτή την περίοδο και είναι εκεί για να βοηθήσουν τον οποιοδήποτε άνθρωπο, δημότη της πόλης, αυτή τη στιγμή αισθάνεται μια δυσφορία ψυχολογική με την κατάσταση που ζούμε. Συγγνώμη που μιλάω πιο πολύ, ίσως από ότι θα έπρεπε, αλλά αυτό που ξεχάσαμε να πούμε πριν είναι ότι στην αίσθηση ασφάλειας και συνέχειας είναι πολύ σημαντικό να διατηρήσουμε και την επικοινωνία ενός ανθρώπου με αναπηρία με αυτούς που ήταν στο κοινωνικό του περιβάλλον πριν. Ναι, είναι δύσκολο, ίσως και δεν θα έπρεπε να βγούνε και καφέ αυτή τη στιγμή, αλλά υπάρχει το ίντερνετ, υπάρχουν διάφορες πλατφόρμες δικτύωσης τις οποίες είναι καλό να διατηρούμε την επαφή, την κοινωνική επαφή, με συγγενείς, φίλους, οτιδήποτε δηλαδή διατηρούν την κοινωνική επαφή. Νομίζω για όλους είναι σημαντικό. Όσοι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα, το να μένουμε σε απομόνωση περισσότερο μας τρομάζει και μας αγριεύει παρά να μας κάνει να ηρεμήσουμε. Είναι καλό να έχουμε και οπτική επαφή με οικείους και φίλους ανθρώπους, έτσι ώστε να βλέπουμε ότι είναι καλά αυτοί να μας βλέπουν εμάς, να ανταλλάσσουμε τους προβληματισμούς μας, να διατηρήσουμε δηλαδή την κοινωνικότητά μας. Πολύ σημαντικό λοιπόν και αυτό το κομμάτι και στα άτομα με αναπηρία να δίνεται η ευκαιρία να συνεχίσουν τις κοινωνικές τους επαφές έστω και με έναν τέτοιο τρόπο διαδικτυακά. Φάνη, δεν έχουμε κάτι άλλο, όταν από εμένα. Γιάννη, θες να κάνεις μια μικρή σύνοψη τύπου σαν τέικο, μέσα σε πέντε σημεία τα οποία θα δίναμε ιδιαίτερη βαρύτητα. Πέντε σημεία και θα προσπαθήσω έτσι να το εστιάσω στους ανθρώπους με αναπηρία και ειδικά σε αυτούς που είναι στο σπίτι με τις συγκολένειές τους. Το πιο σημαντικό είναι να προσαρμόσουμε το περιβάλλον του σπιτιού στις ανάγκες και στις ικανότητες που έχουν οι άνθρωποι που φροντίζουμε, που συμβιώνουν με αυτήν την περίοδο και έχουν αναπηρία. Είτε μιλάμε για προσαρμογή του περιβάλλοντος, όπως είπαμε για έναν άνθρωπο με κινητική αναπηρία, να δώσουμε την αίσθηση ότι υπάρχει ασφάλεια αυτή τη στιγμή. Στο βαθμό που υπάρχει, επικεντρωνόμαστε στο σήμερα, αποφεύγουμε τις σκέψεις του τι πήγε στραβά στο λάθος, στο παρελθόν, τι μπορεί να πάει στραβά στο μέλλον. Στο κάτω-κάτω, το παρελθόν δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, το μέλλον δεν μπορούμε να το προβλέψουμε. Αυτό που μπορούμε να ελέγξουμε είναι το σήμερα. Είναι καλό λοιπόν να εστιάζουμε στο τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα, ώστε να περάσουμε καλά, να αισθανθούμε ότι ζούμε με αυτές τις ιδιαίτερες συνθήκες. Προσοχή στο πώς η πληροφορία μπορεί να αντέξει κάποιος. Μην αφήνουμε έναν άνθρωπο μπροστά στην τηλεόραση όλη μέρα και απλά βομβαρδίζεται από πληροφορία, την οποία δεν ξέρουμε κιόλας πώς την διαχειρίζεται, πώς την κατανοεί. Όπως είπες και εσύ, Γιάννη, το πιο πιθανό είναι να του δημιουργήσει υπερφόρτιση, ένταση. Πρόγραμμα. Όσο πιο προγραμματισμένη είναι η μέρα μας, τόσο περισσότερη την αίσθηση θα μας δώσει ότι μπορούμε να προβλέψουμε τι θα συμβεί μετά, τι περιμένουν οι άλλοι από μας. Τι πρέπει να κάνω εγώ για να συμμετέχω σε αυτή την οικογένεια. Αυτό δημιουργεί την αίσθηση πάλι της ασφάλειας. Και επικοινωνία. Είμαστε μέσα στο σπίτι, πιθανώς με συγγενείς, πιθανώς με φροντιστές. Καλό είναι να προάβουμε την επικοινωνία όσο πιο ξεκάθαρα γίνεται. Να δώσουμε την ευκαιρία να πει ο άλλος ότι αυτό που αισθάνεται είναι φυσιολογικό. Δεν μπορούμε να λογοκρίνουμε τα συναισθήματα. Αν αισθάνομαι άγχος, αισθάνομαι άγχος. Δεν υπάρχει λογοκρισία στο συνέστημα. Αυτό που είναι σωστό είναι να του δώσουμε το χρόνο και τη δυνατότητα να το εκφράσει και να του πούμε κιόλας ότι είναι πολύ λογικό. Δηλαδή εγώ έχω κατατήσει και βαρετός σε ανθρώπους που κάνουν διαδικτυακές συνεδρικτές να λέω ότι είναι φυσιολογικό να αισθάνεται άγχος κάποιος αυτή τη χρονική στιγμή. Είναι κάτι που δεν το έχουμε ξαναζήσει, ελπίζουμε να μην το ξαναζήσουμε στο μέλλον. Δεν είναι πολύ φυσιολογικό συνέστημα, είναι ένα συνέστημα το άγχος. Το θέμα είναι να μην το αφήσουμε να φτάσει στα όρια της υπερβολής και να μας κατακλείσει. Και φυσικά εκμετάλλευση των δυνατουτήτων που υπάρχουν. Υπάρχουν αυτές οι γραμμές, υπάρχουν αυτά τα δίκτυα κοινωνικά, υπάρχουν ό,τι μπορώ να κάνω ας το κάνω έτσι ώστε να αισθάνομαι ότι συμμετέχω, ότι ζω και ότι η ζωή συνεχίζεται. Αυτό νομίζω ότι είναι το μήνυμα έτσι εγκατακλείδου. Ζωής συνεχίζεται σωστά. Ωραία. Γιάννη, σ' ευχαριστούμε πάρα πάρα πολύ. Όντως πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα και σε θέματα έτσι που είναι λεπτά και χρειάζονται. Χρειζεί όντως το που θέτησα από έναν ειδικό. Εγώ προσωπικά έβαλα σε σειρά αρκετά πράγματα τα οποία μπορεί να περιφέρονται έτσι στο μυαλό μου. Ελπίζω και όσοι μας ακούσανε να ήταν βοηθητικοί. Αυτό. Σ' ευχαριστούμε. Σ' ευχαριστούμε πάρα πολύ, Γιάννη. Εγώ ευχαριστώ για το χρόνο που μου δώσατε. Μένουμε σπίτι. Μένουμε σπίτι. Είναι πολύ σημαντικό να μείνουμε σπίτι, να μείνουμε ασφαλείς. Μένουμε σπίτι, αλλά όχι μόνοι. Δεν είμαστε μόνοι. Μένουμε σπίτι, αλλά όχι μόνοι. Σωστά. Να είστε καλά. Ευχαριστούμε πολύ. Καλό από είμαστε σε όλους. Ευχαριστούμε, Γιάννη. Ευχαριστούμε.