| : Παρακαλώ, κύριε Πρόεδρε, αγαπητοί συνάδελφοι, καθηγητές, θεογήτριες, αγαπητοί φίλοι, ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση, είναι μεγάλη την ίππονη στιγμή εδώ. Σ' αυτήν την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, να προσπαθήσω να παρουσιάσω την περίπτωση της Ελλάδας όσον αφορά την ηλεκτρονική διακυβέρνηση, και να κλειστώ να κάνω και μια σύγκριση μεταξύ Ελλάδας και Ευστονίας, η οποία όπως καταλαβαίνετε δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη να γίνει, ή τουλάχιστον τα αποτελέσματα μπορεί να φανούν λίγο παράξενο. Η αλήθεια είναι ότι παρακολουθώ την Ευστονία εδώ και πολλά χρόνια. Είχα τυποσιαστεί την πρώτη φορά το 2001, δεν κάνω λάθος, τώρα ήταν το 2001 ή 2002 στην Άμβολη, όταν παρουσίασαν την Ευστονία για πρώτη φορά παγκοσμίως το e-cabinet. Το e-cabinet, το δείξανε στο συνέδριο με κάποιες ωραίες φωτογραφίες, ήταν στην ουσία ένα υπουργικό συμβούλιο το οποίο λειτουργούσε χωρίς καθόλου χαρτί. Ήταν ένα υπουργικό συμβούλιο μόνο με λάπτο. Δεν υπήρχε κανένα χαρτί, σκεφτείτε σε επίπεδο υπουργών συζητήσεων και αποφάσεων που εκείνη τη στιγμή λαμβανόταν και εκείνη τη στιγμή το σύστημά τους τις προωθούσε απευθείας ακόμα και σε παραγωγή νομοθετικού έργου ή αποφάσινων υπουργικού συμβουλίου και τα λοιπά και τα λοιπά με ένα αυθόματο τρόπο. Αυτό τον είχε έδες δύο. Στη συνέχεια όσο δούλευα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήρθα σε στενή επαφή με τις εστονικές αρχές, έχω συνεργαστεί πολύ με τις εστονικές αρχές, γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί την Εστονία προφανώς έναν πρωταθλητή και προσπαθήσαμε όσο μπορούσαμε να μεταφέρουμε τη τεχνογνωσία από την Εστονία συμπεριλαμβανομένη στις πλατφόρμα που παρουσιάστηκε στο βίντεο του X-road σε άλλες χώρες. Αρραιτώντας να πω ότι το X-road ήδη έχει λιωζευτεί και χρησιμοποιείται κανονικά στη Φιλανδία, ήδη υπάρχουν ανταλλαγές εγγράφων και ανταλλαγές πληροφορίας βασισμένη στην πλατφόρμα της Εστονίας και νομίζω ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ασκεί μια πολύ ενδιαφέρονξη πολιτική εξαγωγής ηλεκτρονικής διακυβέρνησης με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει. Έρχομαι λοιπόν στην παρουσία σήμα, η οποία στην ουσία έχει τρία νύνατα, μια σύντομη εισαγωγή και μια σύγκριση Ελλάδας-Εστονίας, μια σύντομη παρουσία στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση στην Ελλάδα και κάποιες σκέψεις πιο πολύ αλληγαρτικές μου για προκλήσεις και συμπεράσματα τα οποία μπορούμε να βγάλουμε αν ψάξουμε λίγο να δούμε τι έχει πάει καλά στην Εστονία και τι ίσως δεν έχει πάει τόσο καλά στη δική μας χώρα. Δεν θα αποφύγω το ακαδημαϊκό προσέγγιση να προσπαθήσω να δώσω έναν ορισμό την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Όταν μιλάμε για ηλεκτρονική διακυβέρνηση στην ουσία μιλάμε κυρίως για συστήματα πληροφορικείς τα οποία υποστηρίζουν δύο βασικές λειτουργίες, ή αν θέλετε δύο βασικές διεπαφές που υπάρχουν μεταξύ της κοινωνίας και του συστήματος διακυβέρνησης. Η μία επαφή είναι το πώς σχηματίζονται οι πολιτικές, πώς αποφασίζονται οι πολιτικές, πώς δημιουργούνται οι νόμοι, οι υπουργικές αποφάσεις. Και εκεί η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει πολύ. Πώς μπορεί να βοηθήσει? Δίνοντας στην ουσία ένα δίαυρο καλύτερης επικοινωνίας του μέσου πολίτη με το πολιτικό σύστημα. Ξέρετε, υπάρχουν πολύ έντονες κατηγορίες στις μέρες μας για την απομάκρυση των πολιτών από το πολιτικό σύστημα. Η τεχνολογία μπορεί να δώσει μέσα τα οποία αναφέρουν λίγο πιο κοντά τον πολίτη στην ύψη αποφάσεως και από την άλλη πλευρά είναι ένα σύμβολο τεχνολογιών που χρησιμοποιούνται από τη δημόσια διοίκηση κυρίως για να προσφέρουν ηλεκτρονικές υπηρεσίες στον πολίτη. Δηλαδή, αν σας έλεγα, μία πλατφόρμα που σας επιτρέπει να σχολιάσετε νομοθεσία που είναι υποσυζήτηση, υπάρχει αυτό το πράγμα και στην Ελλάδα. Θα τη βάζετε από την αριστερή πλευρά του σχήματος στο e-participation ή θα τη βάζετε από τη δεξιά πλευρά στο e-government. Στην αριστερή, συμφωνείτε, είναι στο e-participation. Μια πλατφόρμα όπως παραδείγματος χάρη είναι το Taxesnet στην Ελλάδα, η οποία μας υποστηρίζει πολύ στην υποβολή της φορολογίας μας δίδωσης κλπ. Είναι ένα παράδειγμα το οποίο ανήκει από τη δεξιά πλευρά, σαν έναν ορισμό το τι συμπεριλαμβάνει τελικά αυτή η έννοια της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Τώρα, περνάμε λίγο σε κάποιες συγκρίσεις. Αυτή είναι μια γενική σύγκριση και βασίζεται στη στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είναι το Digital School Board που θεωρείται από τα πιο αξιόπιστα συστήματα κατά κάποιο τρόπο αξιολόγησης της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην Ευρώπη. Αξιολογή της χώρας σε τέσσερα βασικά θέματα, τα οποία προφανώς δεν μπορείτε να διαβάσετε να σας τα εξηγώ εγώ, είναι στο πόσο φιλικές κατά κάποιο τρόπο είναι προς τους χρήστες οι υπηρεσίες, στο πόσο παρέχονται προσυμπληρωμένες φόρμες. Τώρα θα πει κάποιος, αυτό δεν ακούγεται πάρα πολύ ειδικό, δηλαδή τώρα αξιολογούμε τις προσυμπληρωμένες φόρμες, είναι πόσο σημαντικό αυτό το πράγμα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό. Φάνηκε ήδη στην προηγούμενη παρουσίαση ότι η Εστονία έχει καταφέρει να στέλνει προσυμπληρωμένες φορολογικές δηλώσεις στους πολίτες και οι πολίτες απλά επιβεβαιώνουν ότι την πληροφορία αυτή είναι σωστή. Αυτή η προσυμπλήρωση για να γίνει όπως καταλαβαίνετε απαιτεί από πίσω να υπάρχει μια διασύνδεση με μια σειρά από συστήματα τα οποία τροφοδοτούν αυτόματα με πληροφορία τις φόρμες και έτσι καταφέρνουμε να απαλάσσουμε τους πολίτες από τη διαδικασία του να συμπληρώνουν ξανά και ξανά την ίδια πληροφορία. Άρα, γι' αυτόν τον λόγο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει αυτό το κριτήριο και το θεωρεί ένα πολύ σημαντικό κριτήριο αξιολόγησης του επιπέδου της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Το τρίτο κριτήριο είναι το πόσο μπορεί μια δημόσια υπηρεσία να εκτελεστεί εξ ολοκλήρου ηλεκτρονικά, online, να έχουμε την ολοκλήρωση της υπηρεσίας. Ξέρετε πολύ, συχνά έχουμε υπηρεσίες οι οποίες μας δίνουν φόρμες, μας επιτρέπουν ίσως να στείλουμε τήσεις, αλλά την ολοκλήρωση της υπηρεσίας online, δεν χρειαστεί δηλαδή εμείς να έχουμε καμιά φυσική επαφή με τη δημόσια διοίκηση να μετακινηθούμε από το χώρο μας ή οτιδήποτε, αυτό δεν είναι τόσο εύκολο. Και αυτό ακριβώς είναι που αξιολογείται εδώ. Τέλος το τέταρτο κριτήριο είναι τα ανοιχτά δεδομένα. Κατά πόσο δηλαδή η κυβέρνηση, οι δημόσες υπηρεσίες παρέχουν προς την κοινωνία από τους πολίτες ανοιχτά δεδομένα. Εδώ είναι η κατάταξη. Ξέρω ότι δυσκολεύεστε να δείτε, ίσως είναι και καλό αυτό που δυσκολεύεστε να δείτε, επειδή αν βλέπατε, θα βλέπατε ότι η Ιστορία είναι πρώτη. Τα στοιχεία αυτά είναι του 2016, αν δεν κάνω λάθος, δεν θα είναι εδώ στο slide, αλλά είναι κατελευταία. Θα σε δείξω στην τελευταία αξιολογή. Και η Ελλάδα, εδώ είναι το ευρωπαϊκό μέσο όρο, εδώ ακριβώς βρίσκεται το ευρωπαϊκό μέσο όρο και η Ελλάδα βρίσκεται εδώ. Δεν είμαστε τελευταίοι, είμαστε πέντε θέσεις πριν το τέλος. Είδοι οι προσεκτικοί προσέξανε ότι κάπου υπερδερούμε, θα το σχολιάζω εγώ. Θα μπορώ σε μια άλλη σύγκριση, είναι από κάτους άλλους δίκτες, επίσης δίκτες οι οποίοι δημοσιεύονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εδώ εξετάζονται κάποια άλλα θέματα τα οποία είναι πολύ δύσκολα να διαβαστούν και δεν έχει νόημα να μπούμε σε πολύ λεπτομερή καταγραφή, εδώ όλα τα στοιχεία είναι διαθέσιμα, έχω και τα links, που θα προφανώς οι παρουσίες θα είναι στη διάθεσή σας, οπότε μπορείτε να επισκεφτείτε και να δείτε ακριβώς τα στοιχεία τι γίνεται. Απλά ένα-δυο σχόλια. Βλέπετε εδώ τέσσερα πάλι σημαντικά, εδώ πάλι είναι το user-centredity, δηλαδή πόσο πελατοκεντρικές είναι οι υπηρεσίες που δίνει, πόσο προσανατολισμένοι στους πολίτες, φιλικές στους πολίτες είναι οι υπηρεσίες. Εδώ το δεύτερο κριτήριο είναι η διαφάνεια, transparent element, το τρίτο κριτήριο έχει να κάνει με το cross-border mobility, δηλαδή πόσο μια χώρα υποστηρίζει τις διασυνοριακές κινήσεις κατά κάποιο τρόπο, πολιτών, υπηρεσιών κτλ. Το τέταρτο κριτήριο είναι αυτό που λέγεται key enablers, που είναι κατά πόσο η χώρα έχει πολύ βασικές υποδομές εγκατεστημένες επάνω στις οποίες θα βασιστούν οι υπηρεσίες, τα συστήματα κτλ. Αυτό λοιπόν το οποίο μπορείτε να δείτε εύκολα είναι ότι η Ελλάδα, υπάρχει μια τεράστια διαφορά, η Ελλάδα σε όλους τους δείχτες, με μαύρες μπάρες είναι η μέση όρη για κάθε δείχτη, σε όλους τους δείχτες είναι πολύ πίσω από την Εστονία, μάλιστα σε όλους τους δείχτες είναι στα πρώτα δύο επίπεδα, αντιφέτως η Εστονία σε όλους τους δείχτες είναι στο τελευταίο επίπεδο το πιο προχωρημένο κατά κάποιο τρόπο. Κάτι το οποίο είναι πολύ σημαντικό και το κρατάμε γιατί θα σχολιαστεί λίγο αργότερα είναι όσον αφορά τις βασικές υποδομές. Είμαστε ιδιαίτερα που ίσως αυτό που ονομάζετε βασικές υποδομές, η κατάσταση εδώ είναι 13% για την Ελλάδα, 96% ή 98% για την Εστονία, διαφορά τεράστια στις υποδομές και όταν μιλάμε για υποδομές μιλάμε για ηλεκτρονική ταυτότητα επειδή αναφέρθηκε, για ηλεκτρονικά έγγραφα και ανταλλαγή ηλεκτρονικών εγγράφων, για αυτό που ονομάζεται authentic sources που είναι ακριβώς το κέντρο λειτουργίας του Xroad δηλαδή η πρόσβαση σε βασικά μητρώα ώστε η πληροφορία να αντλείται από εκεί απευθείας και αυτό που είναι αν θέλετε ακόμα πιο ανησυχητικό που πάλι δεν φαίνεται εδώ, αλλά σας το λέω και πιστέψτε με, είναι ότι το 2013 η χώρα σκόραρε 13% στις βασικές υποδομές και το 2015 σκοράει 11% η Ελλάδα. Αυτό συμβαίνει επίσης και σε κάποιους άλλους δίκτες, πράγμα το οποίο δεν μπορούμε να το δούμε, να το εντοπίσουμε από η πληροφορία της Εστονίας, αυτό το πισογύρισμα κατά κάθε τρόπο. Αυτά είναι ξαναλέπισμα στοιχείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ωραία, αφού νομίζω έχω αρχίσει έτσι να σας φτιάχνω τη διάθεση, να αποχωρήσουμε λίγο να πούμε τι γίνεται στην Βλεπτρονική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα, γιατί δεν είναι όλα μαύρα, έτσι, θα πρέπει οπωσδήποτε να πούμε και αυτό, δεν είναι όλα μαύρα και δεν πρέπει να πούμε ότι δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα. Εδώ, καλώς ή κακώς, και εμένα όταν με πήραν τηλέφωνο και μου είπαν να αρχίσεις να μιλήσεις για τη σύγκριση Εστονίας-Ελλάδας, αισθάνθηκα λίγο παράξενα, γιατί συγκρινόμαστε με τον πρωταθλητή του κόσμου αυτή τη στιγμή. Άρα, το γεγονός ότι είμαστε πολύ πίσω από τον πρωταθλητή του κόσμου, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτα εδώ, έτσι, δεν θα πρέπει να τα εσωπεδώνουμε όλα. Και αυτό που προσπαθώ να σας πω, έχουμε κάνει πράγματα, έχουμε κάνει βήματα και κάποιοι είναι και μόλις από σημαντικά. Έχουμε τη διάβγεια. Πόσοι από εσάς μπορείτε να σηκώστε χέρι γνωρίζετε τη διάβγεια σαν σύστημη. Πολύ καλό. Βλέπετε ότι είναι και ένα σύστημα τοπίο, είναι λοιπόν πάρα πολύ γνωστό εδώ στην Ελλάδα. Τι λέει η Ελλάδα, τι είναι η διάβγεια λοιπόν. Η διάβγεια είναι μια ελληνική πρωτοτυπία, η οποία ξεκίνησε το 2010. Ελληνική πρωτοτυπία, παγκοσμίως. Τέτοιο σύστημα δεν υπάρχει αλλού. Και εκείνο το λόγο έχει πάρει και πολλά διεθνή βραβεία. Είναι ένα ανοιχτό αποθετήριο που δημοσιεύονται όλες οι αποφάσεις της δημόσιας διοίκησης. Κατά αυτόν τον τρόπο έχουμε καταφέρει και έχουμε δημιουργήσει από το 2010 και μετά κάτι που δεν το έχουν άλλα κράτη. Ένα είδος ψηφιακής μνήμης της δημόσιας διοίκησης μας. Πάνω από 25 εκατομμύρια αποφάσεις αυτή τη στιγμή είναι αποθεκευμένες στη διάβοια. Είναι μια τεράστια ποσότητα πληροφορίας που μπορεί να σήμερα να έχουμε δυσκολίες στο να μπορέσουμε πραγματικά να ψάξουμε και να βρούμε μέσα σε αυτόν τον οικιανό πληροφορίας που ζητάμε. Αλλά η ψηφιακή πληροφορία το καλό είναι ότι είναι εκεί και μένει. Και μπορούμε να έχουμε τεχνικές που θα μας βοηθήσουν, να φτιάξουν τεχνικές, να μας βοηθήσουν να εξαγράβουμε γνώση από αυτήν όλη την εμπειρία. Και μάλιστα γίνονται και τα τελευταία χρόνια και σημαντική έρευνα στην Ελλάδα για το πώς θα αξιοποιήσουμε καλύτερα τη διάβοια και εμείς σαν διεθνές πανεπιστήμια συμμετέχουμε και σε αυτήν την έρευνα. Το ενδιαφέρον είναι ότι στη διάβοια έχουμε υποχρεωτική δημοσίευση όλων των αποφάσεων. Αν μία απόφαση δεν δημοσιεύθει στη διάβοια δεν ισχύει τόσο απλά. Επίσης ενδιαφέρον είναι ότι η διάβοια έχει δώσει μοναδικό αριθμό χαρακτηριστικό σε κάθε διοικεντική απόφαση του 2016. Μάλιστα ένας νόμος του 2014 έχει κάνει υποχρεωτικό για τις δημόσεις υπηρεσίες να δέχονται αυτόν τον αριθμό που λέγεται ΑΔΑ αντίπιστοπιτικού. Αυτό σημαίνει ότι όταν πάτε εσείς σε ένα δημόσιο φορέα και πείτε δεν έχω μαζί μου αυτό που μου ζητάς αλλά ξέρω τον ΑΔΑ αυτής της απόφασης στη διάβοια. Η υπηρεσία είναι υποχρεωμένη να το δεχτεί και να πάρει την απόφαση από το σύστημα. Οι αποφάσεις της διάβοια υπηρεσχύουν των εγγράφων που έχουμε στα αρχεία μας. Αν δηλαδή η απόφαση στη διάβοια κάπου διαφέρει από το απλό κείμενο που χρατάνε στο αρχείο μας η ηλεκτρονική απόφαση υπηρεσχύει βάσει νόμο. Μπορούν να βρεθούν εξαιρετικά ενδιαφέροντα στις πληροφορίες μεταξύ όλες οι ταπάνες του δημοσίου. Αν κάποιος θέλει να δει τι εξοδεύει ένα διεθνές μανεπιστήμιο σε Ελλάδος, τι εξοδέψε το μήνα Μάρτου του 2019, μπορεί να ψάξει και να βρει τα πάντα όλα τα στοιχεία και όλα τις αποφάσεις. Και έχει δει και αυτόν τον λόγο έχει λάβη και βραβεία όπως σας είπα σε διεθνείς διαγωνισμούς διοικητικής χρηνοδομίας. Τι άλλο σημαντικό έχουμε στην Ελλάδα. Έχουμε ψηφιακές στρατηγικές. Έχουμε μια ελληνική ψηφιακή στρατηγική που καλύπτει το διάστημα 2016-2020 και έχουμε και μια άλλη στρατηγική ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Εάν κάποιος διαβάσει αυτά τα κείμενα, θα έλεγα και με κριτήρια πραγματικά αυστηρά, δεν είναι καθόλου κακά κείμενα. Είναι κείμενα τα οποία βάζουν ξεκάθαρους στόχους και περιέχουν πολύ ξεκάθαρες κατευθύσεις οι οποίες μάλιστα είναι και πολύ σύγχρονες και συμβατές με το ότι γίνεται σε όλο τον κόσμο. Το πρόβλημα που συνήθως έχουμε είναι στην εφαρμογή. Δυσκολευόμαστε να τις εφαρμόσουμε αυτές τις στρατηγικές. Γράφουμε πολύ ωραία κείμενα αλλά μετά έχουμε δυσκολίες στην εφαρμογή. Θα το σχολιάσω λίγο παρακάλωτα αυτό στα συμπεράσματα. Έχουμε επίσης κάτι άλλο που έχει πάρει επίσης διεθνή βραβεία και το έχουμε ήδη εδώ και πολλά χρόνια στην Ελλάδα είναι τα κέντρα εξυπηρέτησης πολιτών. Και πλέον συνδεδεμένα με την αεθνική πύλη Ερμής από όπου μπορεί κάποιος να πάρει ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Τι είναι τα κέντ όπως είναι γνωστά. Φαντάζομαι και αυτό είναι κάτι το οποίο όλοι σας γνωρίζετε με πολλές πιθανότητες το έχετε επισκεφθεί τουλάχιστον μία φορά σχεδόν όλοι. Είναι αυτό που λέμε το one stop shop κοντά στους πολίτες. Δηλαδή σκεφτείτε ότι ένα κέπ είναι σαν να έχεις συμπυκνωμένη σε ένα σημείο όλη την ελληνική δημόσια διοίκηση. Άρα δεν χρειάζεται να πας στο Υπουργείο, στην Ομαρχία, στην Περιφέρεια για να ζητήσεις διαφορετικά πράγματα. Μπορεί να πας σε ένα μέρος, το οποίο μάλιστα αυτό ένα μέρος έχει χίλια σημεία στη χώρα, άρα ακόμα και στα πιο απομακρυσμένα σημεία λειτουργούν κέπ και δίνουν πρόσβαση σε πολίτες που διαφορετικά έκανε να ταξιδεύουν ώρες με καράβια ή με τρένο ή με αυτοκίνητα για να πάνε στην κοντινή πόλη και παρέχονται από εκεί πάνω από χίλιας πιστοποιημένες υπηρεσίες. Μάλιστα, ήδη 130 υπηρεσίες αυτές προσφέρονται και ηλεκτρονικά μέσω της Εθνικής Πείλης Ερμής. Αυτό το σύστημα δουλεύει. Αυτό το σύστημα είναι πολύ ωραίο. Είναι ένα, όπως το λέμε, front office. Είναι εκεί που πας και συναλλάσεις. Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι τι γίνεται πίσω, στο back office. Στο back office η κατάσταση, δυστυχώς, είναι ακόμα κάτι σαν αυτό. Δεν μπορεί να δει κάποιον μέχρι να τελειώσει το πίτρομο. Δεν έχουμε ακόμα διασυνδέσει όλες τις υπηρεσίες μας ηλεκτρονικά, έτσι ώστε αυτό το front office που βρίσκεται κοντά στο πολίτη, να μπορεί πραγματικά με τη διασύνδεση σε όλα τα αρχεία που είχε καταφέρει η ΕΣΤΟΝΙ με το Xroad, να παρέχει αυτές τις υπηρεσίες χωρίς να χρειάζεται πραγματικά να διακινούνται έγγραφα, χωρίς να χρειάζεται να στέλνεται ταχυδρομείο και όλα αυτά τα πράγματα. Όσο πολλά από αυτές τις πληροφορίες ακόμα διακινούνται με το ταχυδρομείο, γιατί δεν έχουν την υποδομή του Xroad ή κάτι αντίστοιχο. Τι άλλο σημαντικό έχουμε, έχουμε πολλά σημαντικά συστήματα που υποστηρίζουν πλήθος φορέων του δημοσίου. Έχουμε μια σειρά πληροφοριακά συστήματα, εδώ αναφέρω κάποιοι. Είναι πολύ περισσότερα αυτά τα συστήματα και έχουν ετοιχαστεί εδώ και δεκαετίες. Θυμίζω ότι το Taxis είναι από τα πρώτα συστήματα που παρήχε τη δυνατότητα υποβολής ελεκτρονικής φορολογικής δήλωσης. Εγώ προσωπικά υποβάλλω φορολογικές δηλώσεις, ά, θυμάμαι καλά το 2001 ελεκτρονικά. Και μάλιστα και το Taxis είχε λάβει εκείνη την εποχή διεθνή βραβεία, καθώς ήταν ένα πρωτοποριακό σύστημα το 2001 που παρήχε αυτές τις υπηρεσίες. Άρα, ξαναλέω, ας μην ισοπεδώνουμε εντελώς και ό,τι προσπάθηκε και γίνει εδώ στη χώρα μας. Υπάρχουν λοιπόν όλα αυτά τα συστήματα, τα οποία βλέπετε, τα έχω αναπαραστήσει εδώ σαν νησάκια. Γιατί είναι ωραία νησάκια, βλέπετε, ευχάριστα νησάκια, δηλαδή πραγματικά όσο είσαι επάνω σε νησάκια αυτό, σου δίνουν υπηρεσίες, μπορείς να κάνεις ωραία πράγματα, εύκολα και τα λοιπά. Το μεγάλο πρόβλημα που έχουμε είναι ότι είναι αποκομμένα. Αυτό που λέμε πληροφοριακές νησίδες που δεν μπορούν να ανταλλάξουν πληροφορία. Ξανα, και νομίζω ότι ταιριάζει πάρα πολύ η προηγούμενη παρουσίαση, είδατε στο βίντεο πως έρχεται η πληροφορία από το Μητρό Οπολιτών και πηγαίνει στην κάρτα ασθενή παραδείγματος χάρη. Εδώ δεν το έχουμε. Εδώ τα συστήματά μας είναι ακόμα αποκομμένες νησίδες. Και γίνονται μεγάλες προσπάθειες σήμερα, αυτό βεβαίως να βελτιωθεί, να ενωθούμε τα συστήματά μας. Τέλος, έχουμε ισχυρή νομοθεσία για τα ανοιχτά δεδομένα. Έχουμε ένα site που πάνω από 6.500 ανοιχτά δεδομένα, αρχαία ανοιχτών δεδομένων, διαπήρθονται από 266 φορές. Στην πλήρτη στιγμή, τουλάχιστον, έχουμε τα στατιστικά που βρήκα από χθες στο data.gov.gr. Ένα που παρατηρήσατε, εδώ, μπροστά, είναι ότι έχουμε καλύτερες επιδόσεις από την Εστονία, ειδικά στα ανοιχτά δεδομένα, τουλάχιστον αυτό δείχνουν δείκτες. Και ενδιαφέρον, να και μια ευκαιρία να δώσουμε και εμείς με συμβουλή, στην Εστονία, κοιτάξτε λίγο κι εσείς γιατί έχετε πέσει στο δίκτυτο των ανοιχτών δεδομένων τα τελευταία χρόνια, γιατί φαίνεται ότι από το 2014 μέχρι το 2016 υπάρχει μια σταθερά πληκτορική πορεία στο δίκτυτο, τουλάχιστον, των ανοιχτών δεδομένων στην Εστονία. Έχουμε λοιπόν καλύτερες επιδόσεις από την Εστονία, έχουμε κάνει αρκετά πράγματα, βεβαίως ακόμα, παράλλον ότι είμαστε καλύτεροι από την Εστονία, παραμένουμε κάτω από το μέσο ευρωπαϊκό όρο, άρα και εκεί ακόμα έχουμε τη δουλειά να κάνουμε. Ωραία, αυτά ήταν κάποια σατιστικά, κάποιες συγκρίσεις και επίσης κάποια πράγματα τα οποία είναι σημαντικά και έχουν γίνει στην Ελλάδα και νομίζω ότι πρέπει να τα συνηφιολογίσουμε. Τώρα θέλετε κάποιες δικές μου σκέψεις, όταν αφορά τις προκλήσεις και κάποια συμφέρασμα. Οι προκλήσεις που έχουμε. Ένα θέμα το οποίο πιστεύω ότι μπορεί να βελτιωθεί στο πώς θα πηλαγανόμαστε τα πράγματα στην Ελλάδα είναι ότι προσεγγίζουμε για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση αρκετά τεχνικά, δηλαδή λέμε πώς θα μπορέσουμε να μηχανοργανώσουμε, να αυτοματοποιήσουμε, ενώ πλέον παγκοσμίως η προσέγγιση δεν είναι αυτή. Η προσέγγιση είναι πώς μπορούμε να μετασχηματίσουμε εντελώς τη δημόσια διοίκηση και τις σχέσεις με τους πολίτες χρησιμοποιώντας τεχνολογίας πληροφορικής και επικοινωνιών. Αυτό απαιτεί μια διαφορετική προσέγγιση. Δεν έχεις πλέον τεχνικούς να υγούνται έργων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Έχεις πιο πολύ μάνατζερς να υγούνται έργων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που μπορούν να καταλάβουν τι σημαίνει πραγματικά μετασχηματισμός της δημόσιας διοίκησης του κράτους. Το δεύτερο που πάσχουμε, και εγώ προσωπικά το θεωρώ σ' ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας μας, είναι η ασυνέχεια. Υπάρχει μια απίστευτη ασυνέχεια. Ο στρατηγικός σχεδιασμός, όπως σας είπα, μπορεί να είναι καλός. Το διαβάζει κάποιος αντίμενος, το διαβάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και λέει έχετε κάνει ένα πολύ ωραίο στρατηγικό σχέδιο, πραγματικά, σε τεχνικό επειπεδό. Δεν εφαρμόζεται. Γιατί δεν εφαρμόζεται? Γιατί δυστυχώς οι σχεδιασμοί διαρκούν όσο διαρκούν, διαρκεί μια πολιτική θητεία. Και δεν ενώ αναγκαστικά ένας κυβέρνησης, μπορεί να είναι ενός υπουργού, μπορεί να είναι ενός γενικού γραμματέα, μπορεί να είναι ενός ειδικού γραμματέα και ακόμα χαμηλότερα. Δεν υπάρχει συνέχεια. Άρα δεν μπορούμε λοιπόν να προχωρήσουμε πραγματικά, καθώς δεν χτίζουμε συνεχώς επάνω σε κάτι που αφήνουν οι προηγούμενοι. Έχουμε μια τάση, όποιος αναλαμβάνει, να διαλύει ό,τι έχει κάνει ο προηγούμενος και να προσπαθεί να το κάνει αυτός το στάδιο. Αυτό δηλαδή το βλέπουμε είναι ένα χρόνιο πρόβλημα, το οποίο δεν έχει να κάνει και με την πολιτική, η πολιτική κουλτούρα στα χώρα μας και με το πολιτικό αρθήμα. Σχετικά με τη να συνεχίσουν και η υπαρξία μνήμης. Έχουν υπάρξει εκατοντάδες πραγματικά και δεν υπερβάλλουν μελέτες, αναλύσεις, προτάσεις, χρήματα. Το έχουμε επενδυθεί σε εταιρείες συμβούλων για να μπορέσουμε να βελτιώσουμε τη δημόσια διοικησία. Έχω δει και εγώ δεν ξέρω πώς μελέτες ανασχεδιασμού διαδικασιών ήδη από τη δεκαετία του 90 κυκλοφορούν για τη δημόσια διοικησία. Κάποιος μπορεί να ρωτήσει τι βρίσκονται όλα αυτά. Δεν ξέρει κανένας. Όλα αυτά τα οποία έχουν πληρωθεί και μιλάμε για εκατομμύρι. Άρα ξεκινάμε τώρα να κάνουμε ένα καινούργιο έργο και μιλάμε για ανασχεδιασμό διαδικασιών και δεν έχουμε μια μνήμη να δούμε πίσω τι έχει γίνει ώστε να μπορέσουμε να χτίσουμε πάνω σε κάτι άλλο. Να προχωρήσουμε βήμα-βήμα, όχι από το μηνέμ. Εφευρίσκουμε συνεχώς φουντροχώ. Συνεχώς. Το τρίτο τρομερό πρόβλημα που υπάρχει, το οποίο ήδη το ανέφερα σε ένα άλλο σράδιο, είναι το έλλειμμα υλοποίησης σχεδιασμένων δράσεων. Είμαστε πολύ καλοί designers, στην υλοποίηση δεν τα καταφέρουμε. Έχουμε πάρα πολλά προβλήματα. Εδώ αναφέρω, κάποιοι θα μπορούσαν να μιλάω όλη τη μέρα γι' αυτό. Επικαλύψεις και θωρό κλαίσιο διακυβέρνησης ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Δεν είναι ξεκάθαρο ποιος έχει την ευθύνη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στην Ελλάδα. Είναι ιστορικά και φρονικά με όλη τη κυβέρνηση. Αυτό, όταν, αναφέρομαι στην τωρινή κατάσταση μόνο. Το Υπουργείο Εικονομικών, το Υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης, οι υπηρεσίες σχετικές με τεχνολογίες, όλοι είναι ένα μπερδεμένο πλαίσιο, το οποίο κανένας και όλοι μαζί αποφασίζουμε. Επικαλύψεις, πόλεμοι, ποιος θα έχει τον έλεγχο, κτλ. Παγιωμένες δομές μη συμβατές με τις νέες ανάγκες, παγιωμένες αντιλήψεις, είναι πολύ σημαντικό αυτό. Έλευση κατάλληλο στο σωτερικό της Διοίκησης ιδιαίτερος και σκεφτεί το πρόβλημα ακόμα περισσότερο σήμερα. Ποιος σήμερα πραγματικά ικανός πηγαίνει να εργαστεί στο δημόσιο. Συνείζω ότι ο εισαγωγικός μισθός για έναν μετατυχιακό στο δημόσιο, στην υπηρεσία, είναι 700 ευρώ. Ποιος θα πάει να εργαστεί με προσώδα σε αυτό το χώρο που χρειάζεται τόσο υψηλή τυχνογνωσία. Δεν χρειαζόμαστε να βρούμε ανθρώπους στον δρόμο, χρειαζόμαστε να βρούμε επιστήμονες να εργαστούν. Έτοιμους κιόλες, έμπειρους. Και τα προβλήματα βεβαίως που έχουμε, άλλα χρόνια προβλήματα με τον ιδιωτικό τομέα στην Ευράδα, γιατί εντάξει κατηγορούμε το δημόσιο και το κατηγορούμε συνεχώς και είμαστε πάρα πολύ χαρούμενοι να το κατηγορούμε όλοι, το ιδιωτικό τομέα στην Ευράδα είναι μια άλλη πονημένη ιστορία την οποία δεν θέλω να αφηθώ περισσότερο. Τεράστιο κόστος υλοποίησης, τεράστιο κόστος υλοποίησης. Στην Ελλάδα τα έργα κοστίζουν πολλαπλάσια από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Αν υπολογίστε πόσο μας έχει κοστίσει το κτιματολόγιο, όχι το ελεκτρονικό το απλό, και το συγκρίνεται με άλλες χώρες ή άλλα συστήματα και κάνει συγκρίσεις κόστους, η διαφορά είναι δραματικά εξωτερική. Και το τελευταίο είναι η έρευση επιτελικού συντονισμού. Δηλαδή, δεν υπάρχει, το οποίο βεβαίως σχετίζεται και με τις επικαλείψεις και τον θεωρό πλαίσιο, δεν υπάρχει ένας συνολικός συντονισμός για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Όμως, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση δεν μπορεί να αναπτυχθεί τοπικά. Δηλαδή, ο κάθε δήμος κάνει το δικό του χωρίς κεντρικό συντονισμό. Γιατί τότε πληρώνεις 150 φορές το ίδιο πράγμα και κάνεις επικαλείψεις και δεν αφήνεις να δημιουργηθεί ένα ανώτερο επίπεδο, όπου μπορείς να συγκεντρώσουμε την πληροφορία και να παράξεις ενδιαφέρονση στις υπηρεσίες και γνώση. Πάνω από 1.000 διαδικτυακή τόπια δημιουργούν σε δημόσιες υπηρεσίες. Αυτό είναι μια εκτίμηση. Και ξέρετε, είναι μια εκτίμηση. Γιατί δεν έχουμε σαν να καταγεραμένοι. Δεν υπάρχει καταγραφή. Δεν έχουμε ένα αρχείο στο τόπο των δημοσίων υπηρεσιών. Εκτιμήσεις καν. Κάθε φορέας ενδίκησης παρέχει τις δικές του υπηρεσίες χωριστά και το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό και το αναφέραμε ήδη. Ακριβώς επειδή ο κάθε φορέας είναι ένα ξεκομμένο φούριο, τα ανησυχία που είχα δείξει προηγουμένως, με τις δικές του πληροφορίες χωρίς ιγέφυρες επικοινωνίες με τον έξω κόσμο, με τον κάθε ένα από αυτούς τους φορείς που αναγκάζεται να έρθει σε επαφή, θα πάει και θα ξαναπεί τα ίδια πράγματα. Που γεννήθηκε, ποια είναι η ημερομηνία γεννησής του, αν είναι παντρεμένος και 100 άλλες πληροφορίες τις οποίες της έχει δώσει. Υπάρχει λοιπόν αυτή η αρχή του One Sony principle, το οποίο προωθεί της Ευρωπαϊκής Επιτροπτωκίας και της Ιστορίας, είναι από τις πρώτες χώρες παρελθόντως που αυτό προσπαθούν να το πετύχουν, όπου λέει ότι ο πολίτης θα πρέπει να δίνει μια πληροφορία σε σχέση με τον εαυτό του μόνο μία φορά στη δημόσια διοίκηση. Από εκεί και πέρα η δημόσια διοίκηση θα πρέπει να αποκτήσει την ικανότητα να βρίσκει, που βρίσκεται αυτή η πληροφορία και να την ανακτά. Με την άδειά του βεβαίως, γιατί υπάρχουν και θέματα προσωπικών δεδομένων. Λοιπόν, συμπεράσματα και κλίνω. Η Αιστωνία απέδειξε, νομίζω, ότι για να είναι ένα κράτος επιτυχημένος σε αυτόν τον χώρο που μιλάμε που είναι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, δεν είναι διαστημική τεχνολογία, είναι η ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Απέδειξε, λοιπόν, η Αιστωνία ότι μπορεί ένα μικρό κράτος, χωρίς τεράστιους πόρους και χωρίς τεράστιες δύναμοι, πολιτικοί ή άλλοι, να γίνει πρωταθλητής. Αυτό το απέδειξε. Αυτό νομίζω ότι είναι καλό νέο για μας, γιατί αποδεικνύει κατά κάποιο τρόπο τι δυνατότητα υπάρχει. Δεν είναι ένα σημαντικό παιχνίδι. Δεν πάμε να ανταγωνιστούμε στη διαστημική τεχνολογία που ξέρουμε ότι εκεί είναι άλλα τα μεγέθη και είναι άλλες υπορρεποθέσεις και είναι πολύ δύσκολο για χώρες μικρές να είναι πραγματικά ανταγωνιστικές. Δεν ξέρω αν το παράδειγμα το χρησιμοποιούν είναι καλό, αλλά μπορεί να θα δεχθεί που προσπαθώ να πω. Νομίζουμε ότι μπορούμε και θα πρέπει να μάθουμε πράγματα από την αισθονία. Υπάρχουν πάρα πολλές καλές πρακτικές της αισθονίας που θα πρέπει να δούμε και κυρίως να αισθιαστούμε όχι τόσο πολύ στο τι κάνει η αισθονία. Ξέρουμε τι κάνει η αισθονία, διασυνδέεται αρχία της, δίνει αυτομάτως πληροφορία σε σχέση με τις κολλίδες. Αυτά τα ξέρουμε θεωρητικά, τα έχουμε συμπεριλάμψει στο ψηφιακό μας ιδέα. Είναι όλα μέσα. Τα λέμε και εμείς αυτά τα πράγματα. Αλλά να δούμε πως πρακτικά κατάφεραν να βάλουν ένα πλαίσιο υλοποίησης όλων των πράγματων. Αυτό νομίζω ότι είναι το πιο ενδιαφέρον, όχι το θεωρητικό. Τα έχουμε και εμείς αυτά. Πρέπει επίσης να εκμεταλλευθούμε τα συγκριτικά πληροφορίματα που έχουμε σαν χώρα. Η αισθονία τα εκμεταλλεύτηκε. Ποιά ήταν αυτά? Αν μου επιτρέπετε σε αυτό να έχω μια άποψη. Ήταν μια νέα χώρα που ξεκίνησε μετά την πτώση του Ανατολικού Μπλοκ. Ήταν μια νέα χώρα και έπρεπε να στήσει υποδομές σαν το μηδέν. Αυτό μπορεί κάποιος να το δει σαν πρόκληση και να κάθεται και να κλαίει σε όλη τη ζωή ότι ξεκινάω το μηδέν. Η Αισθονία το είδα σαν πρόκληση και το εκμεταλλεύτηκα. Ξεκίνησαν και προσπάθησαν να στήσουν κάτι σωστά από την αρχή. Ένα δεύτερο πλεονεκτήμα είναι ότι είχαν μια γενιά που ήταν εκεί οι πολιτικοί ηγέτες εκείνης της εποχής που ήταν πολύ νέοι και πάρα πολύ δεκτικοί στο να εισάγουν νέες τεχνολογίες μέσα στη διοίκηση. Δεν ήταν δηλαδή οι παλοί 60 και 70 χρονών γενικοί διευθυντές οι οποίοι από μια τεχνοφοβία στη χώρα μας, ίσως πολλές φορές, κλοκάλλουν έργα η ελεκτρονικηζιακή κυβέρνησης και μέσα είναι πάρα πολλές πλεονεκτήματα. Δεν θέλω να μιλήσω για την Εστονία, απλά την αγωξίνη του χωμανούς λέω. Η Ελλάδα έχει πλέον πλεονεκτήματα, πολύ σημαντικά. Έχουμε πολύ υψηλό επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού. Πολύ υψηλό επίπεδο. Το πρόβλημα είναι πώς το κρατάμε στη χώρα μας. Αυτή τη στιγμή έχουμε τεράστιο πρόβλημα. Τεράστιο πρόβλημα, πώς θα κρατήσουμε αυτό το ανθρώπινο δυναμικό στον χώρα μας. Έχουμε χαμηλό εργατικό κόστος πλέον. Πολύ χαμηλό εργατικό κόστος. Αν το συγκρίνουμε, εγώ πραγματικά πάντα παραξενευόμουν, επειδή έζησα κάποια χρόνια στην Ευλανδία και μάλιστα από την εποχή, που η Ευλανδία ήταν στο απόγευμα της οικονομίας της, δεν μπορούσα να καταλάβω για ποιον λόγο οι Αμερικανικές Εταιρείες διαλέγουν να πάνε να δώσουν σε ένα μηχανικό ηλεκτρονικών υπολογιστών που ξεκινάει την καριέρα του εκείνη τη στιγμή στην Ευλανδία πρώτο μισθό 4.000 ευρώ από το να έρθουν στην Ελλάδα και να πληρώσουν για την ίδια προσόντα σας πληροφορώ, καθόλου λιγότερα, μπορεί και περισσότερα, 1.000 ευρώ. Γιατί οι εταιρείες πηγαίνουν λοιπόν και πληρώνουν 4.000 ευρώ, αντί για 1.000 ευρώ. Κάτι ξέρω. Προβάλλον, προβάλλον. Έχουν όμως το χαμηλό εργατικό δυναμικό, το οποίο πρέπει να το εγγραφθούν. Το χαμηλό κόστος αυτή τη στιγμή. Και έχουν και παραγωγή και νοτομείας. Επίσης μας αρέσει πάρα πολύ να εινέσουμε και να δούμε τα ελληνικά. Όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι και τα ελληνικά πανεπιστημία και οι ελληνικές εταιρείες παράγουν και νοτομεία. Και με στοιχεία δημοσιεύσεων, παρτεντόνιου κτλ. παράγουν και νοτομεία πολύ σε σχέση με το μέγεθος που έχουμε. Άρα αυτά είναι κάποια θετικά μηνύματα τα οποία πρέπει με κάποια τώρα να τα εμμεταλλευτούμε. Πρέπει να χρειάσουμε χάμους σε αυτά. Άλλωση προσωπική είναι ότι τα σημαντικότερα προβλήματα δεν είναι τεχνολογικά που έχουμε. Δεν είναι θέμα τεχνολογίας, εφαρμογής τεχνολογίας. Σχετίζονται πιο πολύ με αγγανωτικές δομές, με διαδικασίες και με μονατροπείες. Επίσης θα πρέπει να αλλάγουμε οι κόψεις μας. Και αυτό που λέγεται native internet generation, αυτή είναι η γενιά λίγως πολύ των νεότερων που βλέπω εδώ μέσα. Είναι τα παιδιά τα οποία έχουν γεννηθεί κατά κάποιο τρόπο με υπολογιστές και με internet. Ξεκινήσαν από πέντε έξι χρονών να βλέπουν πράγματα στο internet. Για εμάς που δεν ήμασταν οι native internet generation, η ηλεκτρονική διακυβέρνηση και όλα αυτά τα ηλεκτρονικά μπορεί να χαίνονται κατά κάποιο τρόπο μια πολυτέλεια. Για αυτή τη νέα γενιά όμως δεν είναι πλέον πολυτέλεια. Είναι απέτηση. Απετούν. Δεν μπορεί δηλαδή η νέα γενιά να κάνει τα πάντα μέσω διαδικτύου και να πρέπει να πάει να στηθεί στην ουρά για τρεις ώρες για να πληρώσει ένα παράβολο. Όταν πληρώνεις στο επαρχιακό ίσο με την πιστωτική σου κάρτα, να χρειάζεται να στηθείς σε ένα φυσικό χώρο και να μετακινηθείς για να πληρώσεις πέντε ευρώ για δύο ώρες. Και βεβαίως χρειαζόμαστε και ένα ισχυρό όρομα για το μετασχηματισμό του κράτους με την βοήθεια της συχνολογίας. Αυτό που έλεγα προηγουμένως πρέπει να περάσουμε λίγο να δούμε πραγματικά τι μπορούμε να κάνουμε, πώς η συχνολογία μπορεί να αλλάξει τη σχέση μας με την πραγμόσια διοίκηση. Θέλουμε πολύ δουλειά και τρέξιμο. Αυτό είναι σίγουρο. Γιατί είμαστε πίσω και χρειάζεται να δουλέψουμε πολύ και χρειάζεται να εγκαταλευτούμε και αυτά που έχουμε. Επειδή ξέρω ότι μπορεί να σας στεναχώρησα λίγο θέλω να κλείσω μια αισιόδοξη νότα για το παρουσιασί μου. Αν, λοιπόν, μπορούμε να ακούμε ότι στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση είχαμε ένα ποδοσφαιρικό αγώνα και έλειξε ένα μη-δεν, ας είμαστε λίγο επιίχειες μαζί μας, ας πούμε ότι έλειξε ένα μη-δεν, τα καλάνια που έχω είναι ότι την προηγούμενη εβδομάδα ανηκίσαμε την Ευστομία στην Πάστα. |
