| : Το παιδί μου παγώνει, ξαφνικά σταματάει και αρχίζει να τα κάνει όλα λάθος. Μας είπε μια μητέρα που κάλεσε στην τηλεφωνική γραμμή ΣΟΣ 1056. Προσπαθήσαμε εμείς να μάθουμε τι ακριβώς είναι αυτό που συμβαίνει στο σχολείο. Η μητέρα μας είπε ότι το παιδί γνωρίζει, μη ξέρει το μάθημά του, αλλά πολλές φορές δυσκολεύεται να πει μάθημα. Όταν ο δάσκαλος κάνει μια ερώτηση, το παιδί αποφεύγει να απαντήσει ή απαντάει κάτι λάθος. Η ίδια η μητέρα μας είπε ότι το διάβασμα στο σπίτι είναι πολύ δύσκολο, γίνεται συνήθως με φωνές και κλάματα. Μας είπε ότι το παιδί δυσκολεύεται, αγχώνεται, αγχώνεται και η μητέρα. Συνήθως η μητέρα λέει στο παιδί να μην αγχώνεται, όμως αυτό δεν λειτουργεί πάντα σαν συμβουλή. Και πολλές φορές το ακούμε μέσα στη σχολική αυλή, τα παιδιά αγχώνονται, ντρέπονται, φοβούνται. Η αλήθεια είναι ότι το άγχος, επειδή έχουμε ήδη ξαναμιλήσει και για το σχολικό άγχος που ταιριάζει με το παράδειγμα που ανέφερες, το άγχος γενικότερα όμως σε όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής ενός παιδιού είναι κάτι αναμενόμενο. Τα παιδιά αλλάζουν αναπτυξιακά στάδια από βρέφη νύπη, από νύπια παιδιά, από παιδιά έφηβοι και ούτω καθεξής. Το κάθε αναπτυξιακό στάδιο έχει αλλαγές, έχει αλλαγές στον τρόπο που τα παιδιά συμπεριφέρονται, στον τρόπο που τα παιδιά αντιλαμβάνονται, έχει αλλαγές στις απαιτήσεις που έχουμε από το παιδί σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο, οπότε είναι κάτι το οποίο το αγχώνει. Υπάρχουν καθημερινές αλλαγές στο περιβάλλον και το άγχος βοηθάει, έχουμε ακούσει πολλές φορές που λένε ότι είναι ένα άγχος δημιουργικό, το άγχος γενικότερα βοηθάει στην επιβίωση, στην εξέλιξη και στην προσαρμογή, βασικές ικανότητες που χρειάζεται ένας άνθρωπος στην πορεία της ζωής του. Ωστόσο έχουμε ακούσει, εκτός από το άγχος είναι δημιουργικό, έχουμε ακούσει και ότι το άγχος κοτώνει και είναι αυτή η μικρή ιδοποιός διαφορά, πότε το άγχος αρχίζει και γίνεται δυσλειτουργικό. Έχεις πολύ μεγάλο δίκιο, πολλές φορές και εμείς στην καθημερινότητα μας το ακούμε αυτό, ότι το άγχος κοτώνει. Το άγχος μπορεί να γίνει δυσλειτουργικό όταν εμφανίζεται από σε ένας μη απειλτικού ερενθίσματος ή μη απειλτικής κατάστασης, τότε το άγχος σταματά να είναι παραγωγικό και συνήθως μας δημιουργεί δυσκολία στις κοινωνικές μας αλληλεπιδράσεις, στις κοινωνικές μας συναναστροφές. Το άγχος γενικότερα είναι έναν δυσάρεστο συνέστημα, το οποίο μπορεί να οφείλεται σε πάρα πάρα πολλούς λόγους. Πολλοί γονείς αναρωτιούνται φταίω εγώ που το παιδί μου αγχώνεται. Η απάντηση είναι και ναι και όχι. Ας πάρουμε στην περίπτωση του όχι, πότε οι γονείς δεν ευθύνονται. Όπως ήδη είπαμε το άγχος σχετίζεται πάρα πολύ με τη μετάβαση από το έναν αναπτυξιακό στάδιο στο άλλο. Είναι ένα απαραίτητο χαρακτηριστικό που χρειαζόμαστε για να μπορέσουμε να αντιληφθούμε τι ακριβώς συμβαίνει γύρω μας, τι αλλάζει και πώς εμείς μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτή την αλλαγή. Σκεφτείτε λοιπόν ένα μωράκι, ένα παιδάκι το οποίο νιώθει ασφάλεια φορώντας την πάνα του όταν μπαίνει σε μια διαδικασία να κόψει την πάνα. Είναι κάτι το οποίο το αγχώνει, είναι κάτι το οποίο το δυσκολεύει, είναι κάτι το οποίο το βγάζει από το αίσθημα ασφάλειάς του. Σκεφτείτε ένα παιδάκι πέντε χρονών που πηγαίνει για πρώτη φορά στο σχολείο. Από την υπερπροστατευτικότητα των γονέων, από την αποκλειστικότητα, καλύτε διατηρώντας τη μοναδικότητά του να γίνει αποδεκτός μέσα σε μια ομάδα. Σίγουρα είναι καταστάσεις που το αγχώνουν όλα αυτά και που πιθανά να το βοηθήσουν να προσαρμοστεί καλύτερα. Αν το άγχος παραμένει, είναι έντονο, επηρεάζει την καθημερινότητα και τη λειτουργικότητά του, τότε είναι το δυζηλειτουργικό άγχος. Το άγχος όμως μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες. Κάποιο διαζύγιο, ένας θάνατος, μια μετακόμιση, το άγχος των εξετάσεων. Όλες όλες αυτές τις καταστάσεις μπορεί να αγχώσουν ένα παιδί. Σίγουρα έχεις δίκιο σε αυτό. Πολλές καταστάσεις μπορεί να αγχώσουν ένα παιδί. Σίγουρα όπως οι ενήλικες, έτσι και οι έφηβοι και τα παιδιά, βιώνουν το άγχος σε τρία επίπεδα θα μπορούσαμε να πούμε. Στο σωματικό, στο νοητικό και στο συμπεριφορικό. Έχουν και σωματικές αντιδράσεις λοιπόν. Σίγουρα. Συνήθως λοιπόν τα παιδιά μικρότερης ηλικίας έχουν πολύ έντονες αυτές τις σωματικές αντιδράσεις. Πολλές φορές μπορεί να ακούσουμε παιδιά να παραπονιούνται ότι έχουν κάποια ζαλάδα, ότι έχουν κάποιο πόνο στο στήθος, στο στωμάχι, ότι έχουν κάποια δερματική ενόχληση, ότι κάνουν διάρρυα. Όλες αυτές οι αντιδράσεις δηλαδή είναι απόρεια του άγχους που μπορεί να αισθάνονται τα παιδιά. Αναφέρω σας στον δυσλειτουργικό άγχος. Σίγουρα στον δυσλειτουργικό άγχος. Όταν ένας άνθρωπος πλέον το άγχος του είναι εντός εισαγωγικών πρόβλημα στην καθημερινότητά του. Όταν για ένα παιδί είναι πρόβλημα εντός εισαγωγικών στην καθημερινότητά του. Ωστόσο επειδή αναφέραμε εξωτερικούς παράγοντες, αλλά στην αρχή είπαμε στην ερώτηση φταίω εγώ και ναι και όχι, ας πάμε και στην περίπτωση του ναι. Πότε δηλαδή οι γονείς άθελα τους, με όλη την καλή διάθεση βέβαια, μπορεί να προκαλέσουν άγχος στο παιδί. Το πιο κλασικό που θα ακούσετε από έναν ψυχολόγο είναι ότι οι γονείς πολλές φορές προβάλλουν το δικό τους άγχος στα παιδιά τους. Για παράδειγμα η εικόνα ενός παιδιού που δυσκολεύεται να αποχωριστεί τη μητέρα του κατά την πρώτη μέρα στο σχολείο, κρύβει πολλές φορές μέσα του και την δυσκολία της μητέρας να αποχωριστεί το παιδί και να το αφήσει στο σχολείο. Να μη το έχει δηλαδή στο οπτικό της παιδί και άρα να έχει το αίσθημα του ελέγχου και της ασφάλειας. Από την άλλη πλευρά και συνδέεται πάρα πολύ με το παράδειγμα, η υπερπροστατευτικότητα των γονέων μπορεί να προκαλέσει και να γεννήσει ένα δυσλειτουργικό άγχος. Ένα παιδί το οποίο το έχουμε προστατευμένο μέσα σε ένα κουκούλι, το οποίο ό,τι αλλαγή προκύπτει φροντίζουν οι γονείς να τη φέρνουν στα μέτρα του παιδιού για να μπορεί να τη διαχειριστεί και το παιδί δεν είναι προετοιμασμένο, δεν αναπτύσσει δεξιότητες και ικανότητες για να ανταποκρίνεται σε αυτές τις αλλαγές, μπορεί στην πορεία να είναι ένας παράγοντας άγχους, γιατί οι γονείς δεν μπορούν να είναι συνέχεια δίπλα στο παιδί τους, οι γονείς δεν μπορούν να ελέγξουν την κοινωνικότητα του παιδιού τους, δεν μπορούν να είναι πάντα σε όλες τις κοινωνικές συναναστροφές μπροστά και άρα το παιδί εκτεθεί μόνο του σε αυτή τη συνθήκη να αναπτύξει και το συνέσθημα του άγχους. Και εδώ έρχεται το σημείο που οι γονείς ρωτάνε τι ακριβώς θα πρέπει να κάνουν. Που είναι και το σημαντικότερο τελικά. Τελικά οι γονείς καλό θα ήταν να μιλήσουν μαζί με τα παιδιά τους για τα συναισθήματα του άγχους που μπορεί να έχουν, να τους δώσουν να καταλάβουν τι είναι αυτό το συνέσθημα του άγχους, να βοηθήσουν δηλαδή στο να νοηματοδοτήσουν το άγχος και να το απενοχοποιήσουν. Να το βάλουν σε λέξεις δηλαδή. Σωστά, δεν είναι κακό να έχουμε ένα άγχος το οποίο μπορεί να είναι παραγωγικό, το δηλειτουργικό άγχος είναι αυτό το οποίο δεν θέλουμε. Θα πρέπει δηλαδή οι γονείς να δέχονται τα συναισθήματα των παιδιών, να μην τους απορρίπτουν και παράλληλα και να μην αποφεύγουν και τις αγχωτικές συνθήκες. Γιατί συνήθως αν αποφεύγουμε τις αγχωτικές συνθήκες ή τις αγχωτικά περιστατικά ή γεγονότα, όλα αυτά τελικά με μακροχώνια διωγόνονται. Και μόνο καλό δεν κάνουν στα παιδιά. Και να προσθέσω και να μην κριτικάρουν το άγχος. Δηλαδή μην χαρακτηρίζουν το παιδί με βάση το άγχος του, γιατί είναι μια ακόμη πηγή άγχους και μπαίνουμε σε έναν φαβλοκύκλο που το παιδί πολύ δύσκολα θα βγει από αυτό, αλλά και οι γονείς πολύ δύσκολα θα βγουν από αυτό. Μην ξεχνάνε όμως και οι γονείς, πάρα πάρα πολύ σημαντικό, όχι μόνο για το άγχος γενικότερα, αλλά μια από τα θέμα μας είναι το άγχος, ρουτίνα. Η ρουτίνα είναι ένα βασικό εργαλείο σε έναν κόσμο που αλλάζει, σε μια καθημερινότητα που αλλάζει, σε μια κοινωνία που αλλάζει και το παιδί καλείται να προσαρμοστεί σε αυτές τις αλλαγές και πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτές τις αλλαγές, είναι σημαντικό να έχετε σταθερές του. Ένα παιδί που αγχώνεται με το σχολείο, ένα μικρό παιδάκι το οποίο πάει πρώτη φορά στο σχολείο και αγχώνεται, είναι πολύ σημαντικό να έχει μια ρουτίνα. Ποια είναι αυτή? Για παράδειγμα, η ώρα που φεύγουμε από το σπίτι, ο άνθρωπος που συνοδεύει το παιδί από το σπίτι προς το σχολείο, ο άνθρωπος που παραλαμβάνει το παιδί από το σχολείο προς το σπίτι, όλα αυτά να είναι σταθερά, να υπάρχει μια ρουτίνα. Η ρουτίνα είναι φάρμακο, ηρεμή τα παιδιά. Σίγουρα όλο αυτό που περιέχεσες είναι πολύ βοηθητικό και για τα παιδιά αλλά και για τους γονείς ώστε να μπουν και να διαχειριστούν όλο αυτό. Και σίγουρα και τα παιδιά μπορούν να μας καλέσουν οποιαδήποτε στιγμή και αν θέλουν στην εθνική τηλεφωνική γραμμή SOS 1056 που είναι δωρεάν και ανώνυμη, οποιαδήποτε στιγμή, οτιδήποτε και να τους απασχολεί μπορεί να μας καλέσουν. Το χαμόγελο και η γραμμή SOS 1056 είμαστε εδώ για εκείνους. Θυμηθείτε ότι το άγχος είναι αποδεκτό και θέλουμε πάντα το άγχος να είναι δημιουργικό. Όπως θα νιώσει άγχος δεν μπορούμε να το εξαφανίσουμε και οποιαδήποτε στιγμή χρειαστείτε τη στήριξή μας για τη μετατροπή του άγχους σε δημιουργία, είμαστε στη διάθεσή σας μέσα από την εθνική τηλεφωνική γραμμή 1056, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους γονείς. |
