| : [♪ Μουσική! Καλημέρα! Δεν σας βλέπω, αλλά να συστηθώ. Με λένε Μαρία Ξενθουδάκη και εργάζομαι στο Εθνικό Μουσείο Επιστήμισης και Τεχνολογίας Λεωνάρδο Νταβίντσι του Μιλάνου. Μου είπα να το πω και στα Ιταλικά. Και θα αναρωτιέστε, μα τι κάνει ένας άνθρωπος του Μουσείου σε μια εκδήλωση για τον χώμο γι'νιβερσάλις, ανάμεσα σε επιχειρηματίες, σε καλλιτέχνες, σε δημοσιογράφους. Θα σας πω τι κάνει. Η δουλειά μου κάθε μέρα στο Μουσείο έχει σχέση με το σύγχρονο χώμο γι'νιβερσάλις. Και θα αναρωτιέστε, μα ένα Μουσείο πώς σχετίζεται με αυτή την έννοια. Μεγαλώνοντας, έχουμε συνηθίσει στην ιδέα ότι το Μουσείο είναι ο ναός της πρόωδου και της γνώσης. Είναι ο φύλακας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Είναι ο τόπος που θα πάμε για να θαυμάσουμε τα επιτέγματα του ανθρώπου. Και είναι όντως έτσι. Μερός της αποστολής του Μουσείου είναι η διαφύλαξη της γνώσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αλλά πλέον αυτό δεν φτάνει, γιατί σήμερα τα Μουσεία σχετίζονται άμεσα και υπάρχουν, γιατί σχετίζονται άμεσα με τον άνθρωπο, με την κοινωνία και το μέλλον. Έχουν μια πάρα πολύ μεγάλη ευθύνη τα Μουσεία σήμερα απέναντι στο σύγχρονο πολίτη, το πολίτη του σήμερα και του αύριο. Και έχουν την ευθύνη να συμβάλουν στη διαβίου μάθηση, στη γνώση και στη δημοκρατία. Αυτή είναι λοιπόν η δουλειά που κάνω κάθε μέρα στο Μουσείο. Μελετώ και προάγω τις συνθήκες και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να συμβάλουμε στη δημιουργία ενός σύγχρονου πολίτη που είναι ενημερωμένος, που είναι συνειδητοποιημένος, που είναι ενεργός. Μελετώ δηλαδή και προάγω την ιδέα του σύγχρονου χώμου γιουνιβερσάλης. Και αυτό είναι το θέμα που θέλω να αναπτύξω σήμερα. Ποιος είναι αυτός ο σύγχρονος χώμου γιουνιβερσάλης. Και θα ήθελα να τον βρω λίγο και στον καθέναν από εσάς. Ας ξεκινήσουμε από μια σύγκριση μεταξύ του 20ου και του 21ου αιώνα. Πολλοί από εσάς εδώ θα μου πείτε ότι κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα ένας άνθρωπος άλλαζε ίσως μία ή δύο δουλειές. Στον 21ο αιώνα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ήδη το 2004 το Αμερικανικό Υπουργείο Εργασίας μας έλεγε ότι ένας άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του μπορεί να αλλάξει και 10 και 15 εργασίες. Ο ανταγωνισμός δεν είναι πια σε τοπικό επίπεδο. Ο ανταγωνισμός τον 20ο αιώνα γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Ενώ από τον καθένα από εμάς ζητείται να είμαστε κατυρτισμένοι σε παραπάνω από ένα τομίς. Παράλληλα και τομίς που εξελίσσονται ραγδαία. Ίσως τον 20ο αιώνα πολλές από τις εργασίες βασίζονταν σε μια ρουτίνα. Σήμερα γίνονται όλο και πιο δημιουργικές, όλο και πιο διαδραστικές. Και κάτι ανάλογο συμβαίνει με την εκπαίδευση. Έχουμε συνηθίσει στον 20ο αιώνα. Η εκπαίδευση να είναι μια διαδικασία που ελέγχεται από εξουσιοδοτημένα ιδρύματα και έχει απότερο στόχο το πτυχίο. Ωστόσο στον 21ο αιώνα αλλάζουν τα πράγματα. Εκπαίδευση είναι πλέον η διαβίου μάθηση. Δεν σταματά όταν σταματά το σχολείο ή το πανεπιστήμιο. Ενώ καθοδηγητικό ρόλο και καθοριστικό ρόλο έχει ο μαθητευόμενος. Αλλά δεν τελειώσαμε εδώ. Cloud architect, digital PR, web analyst, virtual visual merchandiser. Διαβάζω. Τι δεν είπαμε. Δεν έχει σημασία. Μη με ρωτήσετε τι κάνουν αυτοί οι επαγγελματίες γιατί δεν ξέρω να σας πω. Ξέρω όμως να σας πω ότι αυτά τα επαγγέλματα είναι ήδη παρόντα στην αγορά εργασίας σήμερα. Και ξέρω να σας πω ότι το 65% των μαθητών που σήμερα πηγαίνουν στο σχολείο ίσως στο μέλλον να κάνουν μια δουλειά η οποία δεν έχει ακόμα εφευρεθεί. Και ξέρω να σας πω ότι αυτά τα επαγγέλματα που κάποτε διαρκούσαν 40 χρόνια έχουν πλέον παρέλθει. Ο μέσος όρων εργασίας σήμερα είναι 4,2 χρόνια. Και ξέρω να σας πω ότι το 35% των ικανοτήτων που χρειάζονται σε έναν άνθρωπο για να κάνει σωστά και με επιτυχία τη δουλειά του ίσως αλλάξουν ριζικά το 2020. Και ξέρω να σας πω επίσης ότι πολλές από τις δουλειές που σήμερα εκτελούνται από ανθρώπινα χέρια αύριο θα γίνονται από ρομπότ. Τι μας λένε όλα αυτά? Μας λένε ότι ο άνθρωπος που σήμερα προετοιμάζεται για το μέλλον που δεν γνωρίζουμε 100% πρέπει να είναι σε θέση να διακρίνει μεταξύ μιας κατάρτισης ή ενός επαγγέλματος που κινδυνεύουν να χαθούν και μιας κατάρτισης και ενός επαγγέλματος που έχουν τη δυνατότητα να παραμείνουν στον χρόνο. Αν λοιπόν είναι έτσι τα πράγματα, τι μπορούμε να μάθουμε από την έννοια του homo universalis. Αν σας πω homo universalis, πολλοί από εσάς θα σκεφτείτε σίγουρα αμέσως το Λεωνάρτο Νταβίντσι. Τον απόλυτο homo universalis ο οποίος όσο κανένας άνθρωπος στην ιστορία δεν έχει αντικατοπτρίσει καλύτερα αυτή την έννοια. Και είναι πράγματι έτσι, γιατί τον homo universalis τον γνωρίζουμε ως ζωγράφο, ως επιστήμονα, ως μηχανικό. Ως έναν άνθρωπο ο οποίος αφιέρωσε τη ζωή του στην αναζήτηση της γνώσης. Όλη του η ζωή και όλη του η δουλειά χαρακτηρίζονται από μια μεγάλη περίεργεια και από μια μεγάλη κανότητα να παρατηρεί τον κόσμο γύρω του και να θέλει να τον καταλάβει. Επίσης, χαρακτηρίζονται από ένα μεγάλο ενδιαφέρον για την εργασία των συγχρόνων του, με τους οποίους ήθελε και αντάλλαζε σκέψεις και ιδέες σε αυτή του τη δίψα να καταλάβει και να ερμηνεύσει τον κόσμο γύρω του. Ωστόσο, ο Λεωνάρτοντα Βίντσι ήταν άνθρωπος των καιρών του. Τα σχέδιά του και οι μελέτες του δεν είναι απαραίτητα νέες εφευρέσεις. Είναι οι καινοτόμες ερμηνείας μιας ήδη υπάρχουσας γνώσης, που είναι η γνώση των δικών του καιρών. Ως Homo Universalis, ο Λεωνάρτο πράγματι αντικατοπτρίζει την ενότητα της γνώσης και την ενσωμάτωση της τέχνης με την τεχνολογία και την επιστήμη. Αλλά θα το ξαναπώ, ο Λεωνάρτο ήταν άνθρωπος των δικών του καιρών. Έτσι, αν θέλουμε να μάθουμε από την έννοια του Homo Universalis, δεν θα πρέπει να τη μεταφέρουμε απαράλλακτη από την αναγέννηση ως το σήμερα. Ο Homo Universalis σήμερα είναι ο άνθρωπος των δικών μας καιρών. Και θέλω να πιστεύω λοιπόν ότι ο Homo Universalis είμαστε όλοι εμείς. Είστε εσείς και είμαι εγώ που το πρωί ξυπνάμε και παίρνουμε το λεωφορείο ή το μετρό να πάμε στη δουλειά μας. Και είμαστε εσείς και εγώ και είμαστε όλοι εμείς γιατί δεν έχουμε άλλη επιλογή. Αλλά δεν το λέω αυτό αρνητικά και ούτε θέλω να το πάρετε αρνητικά. Ο Homo Universalis σήμερα είμαστε όλοι εμείς, αυτό είναι η πρόκληση των καιρών μας. Και πρέπει λοιπόν να βρούμε τον τρόπο να νιώσουμε Homo Universalis. Έχουμε την ευθύνη απέναντι στον εαυτό μας να νιώσουμε Homo Universalis σήμερα. Και πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Πολύ συχνά διαβάζουμε, ακούμε για τεχνητή νοημοσύνη, για έξυπνες πόλεις, για bitcoin, για επαυξημένη πραγματικότητα, για μηχανική μάθηση, για ιατρική ακριβείας. Αυτή είναι μόνο μερική από τους τομείς που εξελίσσονται ραγδαία, που αλλάζουν κάθε μέρα. Και σήμερα εσείς και εγώ έχουμε την ευθύνη να καταλάβουμε, να κατανοήσουμε αυτές τις αλλαγές και να τις κατακτήσουμε. Πρέπει λοιπόν να νιώσουμε Homo Universalis του σήμερα, που είναι σε θέση και με την ευθύνη απέναντι στον εαυτό του να κατανοήσει αυτές τις αλλαγές. Για να το κάνει πρέπει να εξοπλισθεί με δύο απαραίτητα εργαλεία. Το πρώτο είναι οι λεγόμενες ικανότητες του 21ου αιώνα. Ευελιξία, γενοτομία, προσαρμοστικότητα, ανθεκτικότητα, πρωτοβουλία, υπευθυνότητα, επιμονή, δημιουργικότητα, διεπιστημονική σκέψη, αυτοπεποίθηση. Ήδη το 2008 ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Μπάρα Κουμπάμα, έλεγε ότι οι ικανότητες του 21ου αιώνα είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για την ευημερία των λαών. Και πίστευε ακράδαντα ότι οι νέοι σήμερα πρέπει να είναι δημιουργοί, πρέπει να είναι ερευνητές, πρέπει να είναι ενεργοί πολίτες και όχι μόνο καταναλωτές. Οι ικανότητες του 21ου αιώνα, λοιπόν, για μένα, είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να νιώσουμε όλοι εμείς ο χώμος universalis του σήμερα. Το δεύτερο εργαλείο είναι η επιστήμη. Η επιστήμη δεν είναι η δουλειά που κάνουν οι επιστήμονες. Ούτε είναι αυτά που μαθαίνουμε στο σχολείο και που πολλές φορές μας φοβίζουν. Επιστήμη είναι αυτό που κινεί τον κόσμο γύρω μας. Ακούσατε τον κύριο Ακίλα πριν. Είναι συνδεδεμένη με κάθε πτυχή της ζωής μας, με κάθε ενέργειά μας, με κάθε απόφασή μας από τη στιγμή που θα γεννηθούμε. Πρέπει, λοιπόν, όλοι εμείς να αποκτήσουμε επιστημονική σκέψη. Και δεν εννοώ ότι πρέπει να γίνουμε όλοι επιστήμονες. Ούτε εννοώ πως η φυσική ή πως η χημεία γνωρίζουμε. Η επιστημονική σκέψη είναι ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας, τις αλλαγές γύρω μας. Και το κάνουμε παρατηρώντας, θέτοντας ερωτήματα, χρησιμοποιώντας τις πηγές, αιτιολογώντας, ερμηνεύοντας. Η επιστημονική σκέψη είναι ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να έχουμε τεκμηριωμένη γνώμη για όλα αυτά που γίνονται γύρω μας. Επίσης, η επιστημονική σκέψη είναι σήμερα δυστυχώς ίσως ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να διατηρήσουμε τη δημοκρατία και την ποιότητα ζωής. Η επιστήμη και η τεχνολογία σήμερα μας ανοίγουν νέους ορίζοντες, μας βάζουν νέα όρια για το πώς μετακινούμαστε, πώς δημιουργούμε, πώς μαθαίνουμε, πώς εργαζόμαστε, πώς διαδηλώνουμε. Ο σύγχρονος χωμογινιβερσάλις, λοιπόν, δεν είναι εκείνος ο κλασικός ορισμός του ανθρώπου, του ανθρώπου, του ανθρώπου, του ανθρώπου, του ανθρώπου, ο οποίος έχει πολλές γνώσεις ταυτόχρονα σε πολλά παιδεία, ο πολυμαθής. Πρέπει να πάμε πέρα από τον κλασικό ορισμό του χωμογινιβερσάλις. Σήμερα, ο χωμογινιβερσάλις είναι ο άνθρωπος ο οποίος συνδυάζει γνώση και ικανότητα και προσπαθεί να κατακτήσει τον κόσμο με ανοιχτό μυαλό και κριτική σκέψη. Όπως ο Λεωνάρντος ήταν άνθρωπος των καιρών του και προσπαθούσε να δώσει μια καινοτόμα ερμηνεία στις γνώσεις, στις ήδη υπάρχουσες γνώσεις των καιρών του, έτσι και ο σύγχρονος χωμογινιβερσάλις είναι ο πολίτης ο οποίος είναι ενημερωμένος, είναι σε αιτημότητα, είναι συνειδητοποιημένος, είναι ενεργός. Και πώς θα νιώσουμε όλοι εμείς, εσείς και εγώ, ο χωμογινιβερσάλις του σήμερα. Μόνο ένας τρόπος υπάρχει και θα σας το πω τρεις φορές. Εκπαίδευση και μάθηση. Εκπαίδευση και μάθηση. Εκπαίδευση και μάθηση. Για όλη μας τη ζωή. Σας ευχαριστώ. |
