| : Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Παρακαλώ, παιδιά μου! Παρακαλώ, παιδιά μου! Παρακαλώ, παιδιά μου! Παρακαλώ, παιδιά μου! Παρακαλώ, παιδιά μου! Παρακαλώ, παιδιά μου! Παρακαλώ, παιδιά μου! Παρακαλώ, παιδιά μου! αφιερωμένη στον Αθανασίου Ψαλίδα με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την έκδοση του έργου του «Αληθής Ελδαιμονία». Ευευριστούμε ότι η σημερινή εκδήλωση είναι από αρχή μια σειρά σε εκδηλώσεων αφιερωμένων σε όλους εκείνους τους συντοπίτες μας που λάμπρυναν με την παρουσία τους στον τόπο, αλλά και το έθνος ολόκληρο. Δεν θα σας κουράσω πολύ. Άλλωστε, ο φίλος μου, καθηγητής κ. Γιώργιος Παπαγιωργίου θα μιλήσει για την Αθανασίου Ψαλίδα κάνοντας μια πρόδρομη ανακοίνωση του λιβλίου του που πρόκειται να εκδώσει στο σημείο «Αληθής». Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον κ. Νίκο Ψημένα αναπληρωτή καθηγητής ιστορίας Φιλοσοφίας του Αγ. Ιωαννίνου τον κ. Γιώργο Παπαγιωργίου και τον κ. Κώστα Πέθιο ερευνητή και υποψήφιο διδάκτωρα της Φιλοσοφίας τόσο για την υλικό μου πρόθυμα προσέφερα καθώς και για την βοήθειά τους και για την πραγματοποίηση της σημερινής εκδήλωσης. Επίσης ευχαριστούμε τους συνεργάτες μας, του νερμανικού κέντρου που δίνουμε λοιπόν τον πρόεδρο της κ. Καζινίσου το λίγη ώρα τελείς, τα εξάσεις των σημεριών σχολής και τα νέα τα τέχνη σπάτσα και το υλικό μου προσέφερο. Θα ήθελα ακόμα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα το προσωτικό και την ιδιαίτερη τη δοσιμία της διοθήκης που χωρίς να υπολογήσει κόπο συνδυάζοντας γνώση και μεράκια, ετοίμασε τη σημερινή εκδήλωση. Ευχαριστώ επίσης θερμά όλους εσάς το τιμάτι με την παρουσία σας τη σημερινή εκδήλωση και παρακαλώ που ο κ. Παπεγεωργίου να λάβει το λόγο. Κυρίες και κύριοι, στη σημερινή πραγματική ανακοίνωση θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω πολύ συνοπτικά τη μελέτη που πρόκειται να εκδοθεί από τη διοσυμμένη διοθήκη Ιωαννίνων και στην οποία κάλυστα θα μπορούσε να δοθεί ο τίτλος ο Ψαλίδας αυτοβιογραφούμενος μια και οι περισσότερες πληροφορίες μας προέρχονται από τέσσερα ιδιόχερα κατάστιχά του που καλύπτουν τη πιο σημαντική κατά τη γνώμη μας περίοδο της ζωής του 1785-1820. Τα κατάστιχα αυτά είναι 1. Κατάστιχο εξόδων 1785-1791 π. Βιέννη 2. Κατάστιχο περιεχωμένων πραγμάτων διαφόρων Βιέννη 1795 3. Κατάστιχο εξόδων του οίκου μου στα Ιωάννινα από 1795-1800 και 4. Κατάστιχο εξόδων πάλι στα Γιάννινα από 1795-1810. Παραμένει ακόμη και σήμερα άγνωστο πότε ο κ. Ψαλίδας εγκατέλειψε τα Γιάννινα για να μεταβεί στη Ρωσία. Οι προηγούμενοι ιδιογράφοι του τοποθετούν την αναχωρησή του από την πρωτεύωσα της Υπείρου μέσα στο 1785. Με τον εύκολο στοιχείο που διαθέτουμε μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ο Ψαλίδας έφυγε από τα Γιάννινα στις αρχές του 1785, αφού στις 30 Μαΐου του ίδιου έτος βρίσκεται στην Πολτάβα της Οικρανίας, όπως φαίνεται από το ιδιόχειρο χειρογραφό του που υπηγράφεται, «Κατάστιχο των εξόδων από 1785 Μαΐου 30, ούτε Εσπολτάβα, ούτε Διέτριο». 1787 Σεπτεμβρίου 15 της Γης, Αθανάσιος Πέτρο Ψαλίδας. Από το χειρόγραφο αυτό αντλούνται στο σύνολό του σχεδόν οι πληροφορίες για τις δραστηριότητες του Ψαλίδας στην Πολτάβα. Πριν όμως παροχωρήσουμε στην παρουσίαση των σημαντικών στοιχείων που μας προσφέρει το παραπάνω κατάστιχο, πρέπει να δευκρινίσουμε τα εξίση. Πρώτα, στον κατάστιχο αυτό οι εγγραφές άρχισαν να καταστρώνονται μετά την αναχωρησή του από την Πολτάβα και μεταφέρθηκαν σε αυτό από κάποιες πρόχαιρες σημειώσεις του που σώζονται. Δεύτερο, οι καταχωρήσεις των εσόδων και εξόδων κατά την παραμονή τους στην Πολτάβα δεν αναγράφονται αναλυτικά από την πρώτη στιγμή της αφηξής του αλλά ύστερα από 14 μήνες και κατά τρόπο συγκεντρωτικό όπως φαίνεται από την επικεφαλίδα στο φύλλο ένα ρέπτο του καταστείχου. Συμμείωσης διά τα όσα χρήματα έλαβα παρά το αυταδέλφο μου Μιχαήλ και της μητρώς μου και τα όσα κατ' άλλωσα όσον διαβιβλίαν τόσον και διά ολοντή από τον καιρό μου που ήλθον κατά την Ρουσίαν Πολτάβα. Από τη μελέτη και την επικεργασία των εγγραφών του καταστείχου πολύ γρήγορα διαπιστώνει κανείς ότι ο Ψαλίδας είναι πολύ υδωλός στις πληροφορίες που σχετίζονται με τη φύτισή του στο σημενάριο εκεί. Το μόνο που αναφέρει ανάμεσα στα έξοδα των σπουδών του είναι τα 35 ρούβλια για μεβί του εν Πουλτάβη διδασκάλου καθώς ακόμη και ένα ρούβλι εις καφέ και ζάχαρη του ιδίου. Έτσι μας το ρίχνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε έστω και τον έναν από τους τρεις διδασκάλους του αλλά και το είδος του σπουδών του. Στο ίδιο κατάστατο αναγράφεται ακόμη και το ύψος των δαπανών κατά το δεύτερο έδρος της εκεί παραμονής του για τη διαμονή, τη διατροφή και η αντιμασία του και ανέρχεται σπωσό που ανέρχεται συνομικά σε 90 ρούβλια. Τέλος η στήλη των εξόδων συντηρώνεται με τα ποσά των δαπάνσε για την αγορά των πρώτων υπηλίων. Από την αποποίηση των παραμάτων υπηλίων και τη στατιστική προσεγγίση τους προκύπτει ότι τα κοσσικά, ενδειπάσμεξικα και γραμματικές υπερτελούν σακώσιμα από τα κοσμικά και θεωροϊκά, αφού αντιπροσωπεύουν το 44% ακόμα της εκατό των δίκτων. Το υψηλό από το ποσοστό των γρουσικών βιβλίων πανερώνει νομίζουμε έτσι το σφιχτό ακόμα εναγκαλισμό του ψαλίδα με τη γραμματική μάθηση. Ακόμη, αν θεωρήσουμε ότι τα περισσότερα από τα βιβλία αυτά αποτέλουν τη νοηματική αποσκευή του για την καλύτερη παρακολούθηση του σεμιναρίου, μπορούμε να υποστηρίξουμε πάντα με τις σχετικές επιφυλάξεις ότι οι σπουδές τους στην Πολτάβα δεν είναι κατά βάση θεολογικές, αφού από τα 27 συνολικά βιβλία μόνο τα 4 είναι θεολογικά. Όλες τις δαπάνες για την προμήθεια των βιβλίων, καθώς και τα έξοδα διαμονής, διατροφής και εντυμασίας του Αθανασίου Ψαλίδα, κατά την παραμονή τους στην Πολτάβα αναλαμβάνει σχεδόν εξ ολοκλήρου ο μεγαλύτερος αδερφός του Μιχαήλ, μεγαλέμπορος στην Μορδοβλαχία και στη Ρωσία. Σύμφωνα με τις εγγραφές του καταστήχου ο Αθανασίος Ψαλίδας φαίνεται ότι λαμβάνει από τον αδερφό του Μιχαήλ συνολικά 180 ρούβλια, σε αυτά πρέπει επίσης να συναριθμίσουν και τα 7 φλωρία, 21 ρούβλια, που του έστειλε η μητέρα του Ζαμπέτα από τα Γιάννενα. Από τις πιο ενδιαφέροντες όμως εγγραφές του καταστήχου στη στήλη των εσόδων είναι τα ποσά που προέρχονται από αρμιβές του ίδιου του Αθανασίου Ψαλίδα. Ειδικότερα στο πρώτο φύλλο του χειρογράφου υπάρχουν οι εξής εγγραφές, έτη συνεχίζει δηλαδή, έτη ακόμη από γράψιμον, μετά τα χρήματα που του στέλνει αδερφό του, ακόμη από γράψιμον ρούβλια 10, έτη παρά του μαθητού μου 7, έτη παράλλου μαθητού μου ρούβλια 9, σύνολο δηλαδή 26 ρούβλια. Όπως είναι γνώητο, η προσοχή μας και το ενδιαφέρον εισιάστηκε στις δύο τελευταίες εγγραφές, όπου αποτυχώνονται οι αρμιβές του Ψαλίδα για τις υπηρεσίες που προσφέρει ο σκοδιδάσκαλος σε δύο μαθητές. Ποιο όμως ήταν οι μαθητές αυτοί που οι γονείς τους είχαν αναθέσει την μαρχωσή τους στο νεαρό τότε 20χρονο Ψαλίδα. Σίγουρα ο ένας από αυτούς πρέπει να είναι ο Θεοχάρης Κεφαλάς, στο οποίο ο πατέρας Ολύμπιος εμπιστεύτηκε στη συνέχεια και την επιμέλεια των σπουδών του στη Βιέννη στον Ψαλίδα. Η ταύτιση του δεύτερου μαθητή είναι αδύνατη, αφού τα κενά των βηγών είναι απελπιστικά. Οι πληροφορίες του καταστήφου σχετικά με την παραμονή και τις δραστηριότητες του Ψαλίδα στην Πολτάβα ολοκληρώνεται με τον δρομοδίκτη καθώς και τα έξοδα ταξιδίου του από την πόλη αυτή της Ουκρανίας ως τη Βιέννη. Πολύ σύντομα το δρομολόγιο που οκολούθησε ο Ψαλίδας μέχρι σώτου να φθάσει στην αυστριακή πρωτεύουσα είναι Πολτάβα, Νίζνα, Ιάσιο, Βουκουρέστη, Παρσό, Σιμπίνι, Πέστι, Βιέννη. Ο Ψαλίδας φθάνει στη Βιέννη τέλη Σεπτεμβρίου του 1787 και φιλοξενείται για μερικές μέρες στο σπίτι του συμπατριώτη του Πολυζώη Λαμπανιτζιώτη όπως έμεσα προκύπτει από επιστολή που απευθύνει ο αδελφός του Μιχαήλ. Τον κύριο Λαμπανιτζιώτη δουλικός προσκυνό, με συγχωρείο που δεν το έγραψα, τον ευχαριστώ και τον περιευχαριστώ διά την περιπήρυση που της έκαμε, φοβερά με υπερφέωσε με σκλάβος εν τεληθείας του. Μάλιστα από το σχετικό κατάστηφο φαίνεται ότι ο Ψαλίδας παρέχνει για μερικούς μήνες την παραμονή του στο σπίτι του Λαμπανιτζιώτη πληρώνοντας ένα μικρό ποσόγενικιο. Σε αντίτηση με την Πολτάβα, εδώ από την πρώτη στιγμή της αφιεξής του, ο Ψαλίδας κρατά συστηματικά λογαριασμό των εξόδων του, το οποίο συνεχίζει κανονικά ως της 31 Μαρτίου, οπότε σταματούν οι σχετικές εγγραφές 31 Μαρτίου 1791. Το λόγο μας την εξηγεί ο ίδιος το τέλος του καταστήχου. Από 1791 Απριλίου 1 έως 1795 Ιουλίου 30, όπου αημίσευσα από Βιέννα, νίκια, φαγητά και όλα τα λενικά μου έξοδα τα πλήρωσαν οι μαθητές μου οι τέσσερι, όπου έτρωγαν στο χονάκι μου και μου υπερήσευσαν 400 φιωρίνια από αυτούς, χώρηκα από το βιβλίο μου Φιωρίνια 500, εδώ εννοεί την αληθή ευδαιμονία, όπου μου έμειναν 1795 Αυγούστου 3 Βιέννη. Παρ' όλο όμως που οι εγγραφές του καταστήχου δεν καλύπτουν ολόκληρο το χρονικό διάστημα της οχταϊκούς παραμονής του Ψαλίδα στη Βιέννη, αλλά μόνο τα πρώτα τέσσερα στιγμών έτη, 1887-1991, δεν πάγουν να παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, που αναφέρονται σε ένα κρίσιμο και καθοριστικό στάδιο της ζωής του. Μια πρώτη γενική παρατήρηση που θα μπορούσε να κάνει κανείς μετά από προσεκτική μελέτη του καταστήχου και τη συστηματική κατάταξη των πληροφοριών που προέρχονται από αυτό είναι ότι στο συγκεκριμένο διάστημα δρομολογείται και ως ένα σημείο επιτελείται η μετάβασή του από ένα παροδεσιακό σύστημα αντιλήψεων σ το χώρο της αστικής νοοτροπίας και ελευθερίας. Για τη μετανοπωσή του αυτοί υπάρχουν αρκετά παραδείγματα, από τα οποία όμως ξεχωρίζει αναδεσβήτητα αυτό που σχετίζεται με την αλλαγή της ενδυμασίας του και πιο συγκεκριμένα το πέρασμα από την Ανατολή δική στη Φράγκη και στη Φορεσσά, στη δυτική δηλαδή Φορεσσά. Οι σχετικές έγγραφες του καταστήχου δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία και αυτό. Αγοράζει τέσσερα φράκκα, από τα οποία το ένα μεταψωθώ, μια ρεντικότα, τρία καπέλα, δύο μπαστούνια, τέσσερες γραβάτες, μαντήλια του λαιμού, κάρτης, υποκάμισσα, μαντικετόκοπα, κορδέλες για τις στολές του και μια αλυσίδα του λαιμού ασημένια. Ακόμη επισκέπτεται απαραίτητα μια φορά του μήνα, εκτός από τον κουρέα και τον περούκ μάχια. Η τελευταία μαρτρία νομίζουμε πως αποτελεί ένα ισχυρότατο τεκμήριο για να αποτολμήσει κανείς την υπόθεση ότι ο Ψαλίδας φορά και περούκα, με την οποία ολοκτηρώνει την αλλαγή της εξωτερικής του εμφάνισης. Στο σημείο αυτό θεωρούμε απαραίτητο να τονίσουμε ότι η ενδυματολογική μεταμόρφωση του Ψαλίδα, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή μόδα, αποτελεί για την ελληνική νοοτροπία της εποχής μεγάλο σκάνδαλο. Θα περιοριστούμε στην πιο χαρακτηριστική ίσως περίπτωση του ίδιου του Ψαλίδα, ο οποίος όταν έρχεται στα Γιάννενα και αναλαμβάνει καθήκονται διδασκάλου στην Καπλάνιο σχολή, για να αποφύγει μια ακόμη επιβολή των αντιπάλων του, ανακάζεται να απολύσει τα φράγκικα ρούχα που είχε αγοράσει την Βιέννη. Υπάρχει και σχετική εγγραφή στο κατάστατο που θα δούμε παρακάτω. Το δεύτερο παράδειγμα που επίσης φανερώνει την αποδέσμιση του Ψαλίδα από τα παραδοσιακά σχήματα συμπεριφοράς είναι η σύνεψη των σχέσεων με την καθολική Ζωζέφα, χώρη του Βιενέζου καλτσοποιού Ζωσέφ Σικτάνας. Αναμφισβήτητα, τη σχέση του αυτές της δευκόλινε σε μεγάλο βαθμό η εγκατάλληψη των ανατολήτικων ρούχων που η δίχει προηγηθεί. Στα πλαίσια της ευστηράμισης του Ψαλίδα προς το κλίμα της αιστικής ελευθερίας και νοτροπίας, πρέπει να εντάξουμε ακόμη και το γεγονός ότι παρακολουθεί θέατρο από τους πρώτους μύδες της παραμονής του στη Βιέννη, όπως φαίνεται από τις σχετικές εγγραφές του καταστήχου. Είναι βέβαια πολύ φυσικό, μέσα στο καινούργιο περιβάλλον της αυστριακής πρωτεύουσας, όλα να ερεθίζουν την περίεργεια του νεαρού Ψαλίδα και όλα να λειτουργούν ως πρόκληση για έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. Έτσι, εκτός από το θέατρο, οι δυνατότητες της τυπογραφίας, τα εργαστήρια φυσικής πειραματικής, αλλά ακόμη και η αιθελεκτονική των φτυρίων της Βιέννης προς ελκύων των ενδιαφέροντων. Η πρώτη γνωριμία του Ψαλίδα με τα τυπογραφία της Βιέννης και ειδικότερα με τα τυπογραφία του Baumeister, πιστεύουμε ότι έγινε με τη μισολάβεση του Πολυζόη Λαμπανιτζότη, στο σπίτι του οποίου, όπως προαναφέραμε, κατέλησε αρχικά ο Ψαλίδας όταν έφτασε στη Βιέννη. Όπως είναι γνωστό, ο Λαμπανιτζότης είχε μεταφέρει στη Βιέννη, πριν από την άκρηξη του Ψαλίδας αυτή, τις εκδοτικές του επιχειρήσεις από τη Βενετία και είχε τυπώσει αρκετά βιβλία στο παραπάνω τυπογραφείο. Οι επεφές του Ψαλίδα με τον αυστριακό τυπογράφο θα γίνουν πιο συχνές από τη στιγμή που ο πρώτος αναλαμβάνει τα προσφέρει τις υπηρεσίες του στις εκδοτικές δραστηριότητες του Λαμπανιτζότη. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται καταδιάψεις τρόπο από ένα έγγραφο. Συγκεκριμένα διασώζεται σε χειρόγραφη μορφή η αφιέρωση του Λαμπανιτζότη προς τον Πατριάρχη Νεόφυτο, η οποία τυπωμένη καταλαμβάνει τα πρώτα φίλαια του βιβλίου του Μακαρίου Συμμεώνα και Επισκόπου Θεσσαλονίκη στα Άπαντα, που εκδόθηκε στη Βιέννη το 1791 από το τυπογραφείο του Μπαομάιστερ. Υπάρχει στην προθήτη. Από μια πρώτη ματιά του εγγράφου γίνεται πρόοδο λόγω ότι η αφιέρωση αυτή δεν είναι εγγραμμένη από τον Λαμπανιτζότη, αλλά από τον Ψαλίδα. Παράλληλα με την προσφορά υπηρεσιών προς τον υπηρεώτη εκδότη, ο Ψαλίδας δεν πάει να εργάζεται αυτό μόνο και ως διορθωτής και επιμετητής εκδόσεων που προέρχονται από το ίδιο τυπογραφείο. Σε όλες και εδώ της εκδόσης αυτής αναγράφεται ότι η εγγραμμένη εκδηλειότητα του βιβλίου ανήκει στον Αθαμάσιο Πέτρο Ψαλίδα τον 6 Ρωαννίνο. Μόνο στο βιβλίο «Χριστιανού Παομάιστερου Λογική» βγαίνει το 1795, ο εκδότης του ανεκαθιστάγεται με τους Βόγους στο όνομα του Πανεμόνου. Στα βιβλία αυτά πρέπει να προσθέσουμε και την εισαγωγή λογικής, συνδεφίσα παρά τους οφωτάτων διδασκάλης κυρίου Γεωργίου Σουβδουρή, βγαίνει το 1792, ο εκδότης του Ιναιοεάννης Καραντζάς, διασώζεται μέχρι τις μέσες μας το σητικό τεκμήριο. Πρόκειται για την προσφόνιση του Ιωάννου Καραντζά, την οποία απευθύνει το φιλολόγο αναγνώστη και καταχωρίζεται χωρίς σελίδα ρύθμιση στην αρχή του βιβλίου. Η προσφόνιση αυτή διασώζεται σε χειρόγραφη μορφή και έχει γραφή σίγουρα από τον Ψαλίδα. Εκτός όμως απόντι ορθωτής και επιμελητής εκδόσεων, ο Ψαλίδας είναι μεταφραστής και συγγραφέας έργου. Ποιον όμως προχωρήσουμε στη θεματική αυτή ενότητα και για να αποτιμήσουμε ορθά τις συγγραφικές δραστηριότητες του Ψαλίδα, νομίζουμε ότι είναι απαραίτητο να αναφερθούμε στις σπουδές τους στην πρωτεύωσα των Απδούργων, οι οποίες ως ένα μεγάλο μαθμό διαμόρφισαν το γνωστικό και το επιστημονικό του υπόβαθρο. Το κατάστηθο δεν σημειώνεται δυστυχώς πουθενά έξοδο για παρακολούθηση του στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Είναι αδύνατο, είναι ευγνώητο ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί ως ένα έμμεσο έστω τεκμήριο για να υποστηρίξει κανείς ότι ο Ψαλίδας παρακολούθησε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Όμως πιστεύουμε ότι αποτελεί μια σοβαρότατη ένδειξη η οποία πρέπει να ληφθεί υπόψη μαζί με άλλα συντηρωματικά στοιχεία που θα αναφέρομαι μέσα στο παρακάτω για να φτάσουμε σε μια ολοκληρωμένη εικόνα των σκουδών του Ψαλίδα. Ανάμεσα στα βιβλία που αγοράζει ο Ψαλίδας στην Βιέννη και σημειώνονται στο κατάστηθο βρίσκονται η τρίτο με φυσική του Άμψελ, η ηθική θεολογία του Ράι Μπέργκερ, η αστρονομική ελεγεία του ΕΛ και τα μαθημα είναι όλοι δάσκαλοι στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Ακόμα είναι αντεβισβήτετο το γεγονός ότι παρακολούθησε μαθήματα φυσικής πειραματικής στο Κεσσαροβασιλικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης αφού στο άλλο κατάστηχο διασώζεται λεπτομερέςτατα η περιγραφή ΝΟΤΑ όπως την ονομάζεται της Ελεκτρικής Μηχανής και Αντλίας με τις οποίες όταν λεπτα στα Γιάννενα έκανε διάφορα πειράματα. Οι πιο σημαντικές όμως εγγραφές του καταστήχου είναι αυτές που αναφέρονται στα ιδιαίτερα μαθήματα φιλοσοφίας που παραδίδονται στον Αθανάσιο Ψαλίδα. Οι εγγραφές αυτές που επαναλαμβάνονται κάθε μήνα από τον πρώτο καιρό της αφιεξής του ως του 1791 οπότε και διακόπτονται για τους λόγους που προαναφέραμε έχουν ως εξής έδωσα του γέροντος διδασκάλων διά τη φιλοσοφία και του γέροντος διά τη διδασκαλία της φιλοσοφίας. Η πληροφορία αυτή, φαρότι και εδώ η τάφτιση του γέροντος διδασκάλων είναι αντίνατη πιστεύουμε ότι είναι πολυτιμότατη γιατί φανερώνει τις φιλοσοφικές βάσεις που είχε ο νεαρός Ψαλίδας για να προχωρήσει στη συγγραφή των φιλοσοφικών τους συγγραμμάτων. Αλλά και στο δεύτερο κατάστηφο που υπηγράφεται κατάστηφο περιεχομένου πραγμάτων διαφόρο, Βιέννη 1795, περιέχονται σημαντικότητες πληροφορίες. Άρχικά, πρέπει να τονίσουμε ότι στον κατάστηφο αυτό αποτυπώνεται η βιβλιοθήκη του Ψαλίδα που έχει συγκροτήσει κατά την οκτωετή παραμονή του στη Βιέννη. Μια πρώτη προσέγγιση της μας αποκαλύπτει τον εντυπωσιακό αριθμό των 237 τίτλων και 356 τόμων. Τα στενά χρονικά πλαίσια της ανακοίνωσης δεν μας επιτρέπουν να παρουσιάσουν αναλυτικά όλα αυτά τα έντυπα. Ενδικτικά μόνο θα αναφερθούμε σε μερικά από τα φιλοσοφικά συγγράμματα τα οποία πιστεύουμε ότι αποτέλεσαν τις πηγές και τα βεθύματα για τη συγγραφή των φιλοσοφικών του έργου. Τα βιβλία αυτά είναι η Θεοδικία του Λαϊντιτίου, Λογική και Μεταφυσική του Φέδερ, Φιλοσοφία του Πουχορτίου, Λογική και Μεταφυσική του Μπαου Κάπτου, Φιλοσοφία και Λογική του Μπαου Μάιστερ, Λογική και Μεταφυσική του Στοριγενάου, Στηχεία Λογικής και Εθικής Φιλοσοφίας του Αϊντικίου, Φιλοσοφικά Συγγράμματα του Μέντελσον, Περιτόπου και Χρόνου και Ο Πρακτικός Μούς του Κάντ, Τα άπατα του Ελβεττίου, τα άπατα του Μηραμπό, τα άπατα του Βολτέρου και το κοινωνικό συμβόλιο του Ρωσσώ. Παράλληλα όμως με τα βιβλία που είχε αγοράσει ο Ψαλίδας, καταγράφηκε τον αριθμό των αντιτύπων των τυπωμένων έργων του, τοποθετώντας τα ταυτόχρονα σε σεντούκια ξύλινα όπως λέει για να μετεφερθούν στα Γιάννενα. Προσθέτοντας λοιπόν τον αριθμό των αντιτύπων που βρίσκονταν αποθηκευμένα στα διάφορα σεντούκια, βρισκόμαστε μπροστά σε δύο εκπλήξεις. Η πρώτη σχετίζεται με τον αριθμό τραβηγμάτων της αληθούς ευδαιμονίας. Σε συγκεκριμένα ο Ψαλίδας έπαιρνε μαζί του στα Γιάννενα 514 αντίτυπα της αληθούς ευδαιμονίας. Σε αυτά αν προσθέσουμε τα 145 αντίτυπα που στο μεταξύ είχε στείλει για πούλημα στον Αργέντη στην Κωνσταντινόπολη, υπάρχει σχετική εργασία στον κατάστηκο και δημοσί. Τα 20 αντίτυπα που έστειλε στον αδερφό του στη Μόσχα για να χαριστούν στον Γιώργιο Κρεμμύδας, στον Ζουσιμά, στον δασκάλος του στην Πορτάβα. Τα 118 αντίτυπα των συνδρομητών και τα 200 περίπου αντίτυπα που πούλησε στη Βιέννη φθάνομαι στον απίστευτο αριθμό των χιλίων αντιτύπων. Η δεύτερη έκπληξη σχετίζεται με το βιβλίο Έρωτος Εποτελέσματα όπως το κατάστηκο μετά την αναγραφή των αντιτύπων των άλλων συγγραμμάτων ακολουθεί και αυτό, δηλαδή το Έρωτος Αποτελέσματα με την ιδιόχειρη δίπλα σημειωσή του 23 αντίτυπα. Δεν μένει, λοιπόν, καμιά αμφιβολία ότι ο Ψαλίδας είναι συγγραφέας και του βιβλίου αυτού. Τα άλλα δύο κατάστηχα αναφέρονται στην περίοδο κατά την οποία ο Ψαλίδας βρίσκεται στα Γιάννενα. Και πρώτα-πρώτα, στο ιδεόγραφο κατάστηφο των εσόδου του αναγράφονται τα έσοδά του για το διάστημα 1795-1810. Η αξία του ιδεόγραφου αυτού ήταν υπολόγιστη, γιατί μαθαίνουμε ότι εκτός από τα χρήματα που αποτελούν την ανεβή του για το επάγγελμα του θεραπέδου, έχουν και άλλες πληγές εισόδων. Για παράδειγμα, αποκομίζει χρήματα από ειδιαίτερα μαθήματα που παραδείδει σε παιδιά εκ κατάστατων και γενετών εμπόρων, με λάσεις του δουλείς και άλλες. Από επίρρηξη πειραμάτων φυσικής και θεωρίας μηχανών, από την πόληση συγγραμμάτων του, από την πόληση των πραγματικών ρούχων του, από ερετοκρισίες εμπόρων και από αποστολές του στην Κέρκυρα μετά από σχετικές διαταγές του Αλή Πασάρ. Στο τέταρτο και τελευταίο κατάστηφο, πολύτιμος είναι οι πληροφορίες για τα χρημαντικά ποσά από τα πανά καθηδερινά οψαλίδας για τις οικογενειακές του ανάγκες, αλλά ταυτόχρονα και για τις τιμές και τα αγαθά που προχωρούν εκείνη την εποχή στη γενιώτικη αγορά. Τέλος, πολύ σύντομα σας το παρουσίασα, η μελέτη ολοκληρώνεται με την περίοδο της εγκατάστησης του ψαλίδας στην Κέρκυρα, που οπωσδήποτε είναι η πιο δύσκολη φάση της ζωής του. Εξαμβημένος οικονομικά, ανακάζεται να παραδίδει μαθήματα 14 ώρες την ημέρα σε γενιωτάκια και μοραϊτάκια προσφυγόπολα, όπως λέει ο ίδιος. Ο χρόνος όμως που διαθέτει για τις παραδόσεις του είναι υπερβολικός και δεν του μένει καιρός να διορθώσει τα συγγραμματά του για να τα εκδώσει και να τα αφιερώσει στον πτωχό γένος και να λάβει την ευχαρίστηση να ιδεί τους πολυχρόνιους σκόπους του να αμίβουν. Πριν κλείσουμε τη σύντομη αυτή ανακοίνωση, πιστεύουμε πως θα ήταν σημαντική παράλειψη, αν δεν αφέραμε ότι στο διάστημα της εξαρτητούς σχεδόν παραμονής του στην Κέρκυρα, παρουσιάστηκαν όχι ολίγες ευκαιρίες στον Ψαλίδα για επαγγελματική του αποκατάσταση. Και πρώτα-πρώτα, αμέσως μετά την ανταξύ του στο νησί, μέσα του 1822, Μάιος με Ιούλιος, του ζητήθηκε από τον πρίγκιπα Εμμανούη Θεοτόκη να αναλάβει επάγγελμα δημόσιο. Η δεύτερη πρόταση έρχεται από τον Ιωάννη Κολέτη, ο οποίος, από φαινόμενος τον σοφολογιότατο συμπουλήτη του, έγραφε στις 20 Νοεμβρίου 1823, από την Ίδρα. «Η Ελλάς έχει χρήαν από ανθρώπους, ίως ο Διογέννης σε ζήτη και συ διατρίβησης Κέρκυραν. Η τρίτη εθνική συνέλευσης πλησιάζει και συ διδάσκεις πεδάρια, μήδε απ' των Θεών, μήδε την ανεξαρτησίαν του ανικείτου ελληνικού έθνους, αντικείς περισσότερον, εκείνην, δι' αυτήν την οποίαν πολλά είπες, πολλά έγραψες και πολλά ενήρυξες». Οι πατριότες σε περιμένουν, σε θέλουν και μολονότι είναι φτωχοί, θέλει φροντίζουν, δι' αν να οικονομηθούν τα εξοδάσεις. Η τρίτη πρόσκληση έρχεται δύο χρόνια αργότερα, Νοέμβριος 1805, από την ελληνική κοινότητα της Τεργέστης, για να αναλάβει την διεύθεση του σχολείου της ελληνικής παρικίας. Όμως, όλες αυτές τις προτάσεις της αποπληρήθηκε με κάθε επιτυδιότητα, όπως χαρακτηριστικά ο ίδιος αναφέρει. Κι αν για τις δυο πρώτες προσκλήσεις η απορριψή του θα μπορούσε ίσως να δικαιολογηθεί από την προσδοκία του για την κατάλληλση ενός έδρας στην Ιωάννια Ακαδημία, η μία αποκρισή του στα αιτήματα της ελληνικής παρικίας της Τεργέστης ερμηνεύεται μόνο από τη συνεχή του αγωνία και αδειμονία που τον διακατέχει για να βρεθεί και πάλι στην αγαπημένη του ιδιαιτέρα του πατρίδα τα Γιάννενα, για να συνεχίσει το έργο του διδασκάλου, να συνάξει πάλι την ίδιο διδιοθήκη και σφαίρας και φυσικά περάματα, για να φωτίσει κι άλλους μαθητές που κι αυτοί όπως και οι προγενέστεροι θα τιμήσουν τον δάσκαλό τους και τον γένο. Ευχαριστώ. Ευχαριστούμε πολύ τον κ. Βαλιοδίου και όλους εσάς που ήσασταν απόψε εδώ. Μπορείτε να περάσετε περιγραφή για την έκπληση. Στο γραφείο του Ανατολικού Βαλιοδίου και Κατάλληλου της Αέργησης υπάρχει το ευρωτήριο της ελληνικούς αδειμονίες από τον κ. Πιστημέλου και το βιογραφικό του Αθανασίου Ψαλίδα από τον κ. Γραγρούση. Μετά την έκπληση έχουμε ετοιμάσει μια νουκτή δεξίες του Ισσόγιο για να σας περιπτύχουμε. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. |
