| Διάλεξη 12: Καλησπέρα σας, καλη χρονιά, έτσι ό,τι επιθυμείτε και καλή εβδομάδα στις εξετάσεις σας. Λοιπόν, να συνδεθούμε λίγο με αυτά που λέγαμε στο τελευταίο μας μάθημα που ήταν την προηγούμενη χρονιά. Είχαμε αναφερθεί την έννοια της ψυχικής ανθηκτικότητας και κυρίως περάσαμε στην έννοια της ψυχικής ανθηκτικότητας στο σχολικό πλαίσιο και πώς μπορούμε να προάβουμε χαρακτηριστικά στις εξετάσεις μας. Πώς βάζουμε χαρακτηριστικά στο πλαίσιο, πώς μπορούμε να ενδυναμώσουμε μαθητές και εκπαιδευτικούς μέσα στο σχολικό πλαίσιο έτσι ώστε να είναι η ψυχική ανθηκτική. Την έννοια της ψυχικής ανθηκτικότητας λίγο σας υπερθυμείς, όπως την είχαμε ορίσει, που ουσιαστικά μιλάμε για ψυχική ανθηκτικότητα αναφερόμενη στην ικανότητα κάποιου ανταποξέρχεται σε πολύ δύσκολες συνθήκες και η έννοια της ψυχικής ανθηκτικότητας περιλαμβάνει και μια διαδικασία προσωπικής επανόρθωσης και ενδυνάμωσης έτσι. Οπότε αυτό το που μας ενδιαφέρει στη ψυχολογία είναι το προφίλ των ψυχικών ανθηκτικών ατόμων στην προκειμένη περίπτωση ψυχικών ανθηκτικών μαθητών και μαθητριών αλλά και εκπαιδευτικών. Ποια χαρακτηριστικά λοιπόν είναι αυτά τα οποία κάποιους τους καθιστούν ανθηκτικούς στο να ανταπεξέρχονται στις πολύ αντίξοες συνθήκες τις οποίες συνδεχομένως βιώσουν ενώ κάποιοι άλλοι είναι πιο ευάλωτοι και δεν μπορούν να ανταπεξέχονται έτσι. Και στη συζήτησή μας αυτή είχαμε αναφερθεί σε προστατευτικούς παράγραφες και παράγραφες κινδύνων έτσι τόσο σε επίπεδο ατόμου όσο και σε επίπεδο κλαισίου και καταλήξαμε να κουβεντιάζουμε για τον τροχό της ψυχικής ανθηκτικότητας έτσι για να θυμηθείτε και λίγο. Λοιπόν ο τροφός ψυχικής ανθηκτικότητας ο οποίος συνίσταται σε έξι στοιχεία τα τρία όπως βλέπετε στα δεξιά σας είναι στοιχεία τα οποία αποσκοπούν στη μείωση των παραγών των κινδύνων στο πλαίσιο και μιλάμε για την ανάπτυξη θρητικών συναισθηματικών δεσμών, την ύπαρξη σαφών και συναιπών ορίων και την εκμάθηση χρήσιμων δεξιοτήτων για τη ζωή μας και τα τρία άλλα στοιχεία του τροχού όπως βλέπετε στα αριστερά σας τα οποία στην πραγματικότητα αποσκοπούν στην προαγωγή της ψυχικής ανθηκτικότητας του περιβάλλον και λοιπόν στην ενδυνάμωση χαρακτηριστικών που συνδέονται με την προαγωγή της ψυχικής ανθηκτικότητας και μιλάμε για την παροχή φροντίδας και στήριξης, την ύπαρξη υψηλών προσδοκιών και τις ευκαιρίες για ουσιαστική συμματοχή στο πλαίσιο στην πραγματικότητα ή ο τροχός ψυχικής ανθηκτικότητας συνίσταται σε παραμέτρους που στοχεύουν στη μείωση των παραγών των κινδύνων από τη μια και στην ενδυνάμωση προστατευτικών παραγών των από την άλλη Αυτά είναι τα δύο η μίσα εν πάση περιπτώση του τροχού και στο προηγούμενό μας μάθημα είχαμε αναφερθεί στους τρεις παράγοντες που αποσκοπούν στη μείωση της επικίνδυνότητας στο πλαίσιο και τώρα θα δούμε τους τρεις παράγοντες που αποσκοπούν στην προαγωγή της ψυχικής ανθηκτικότητας Το πρώτο στοιχείο και αν θυμάστε από τον τροχό είναι και αυτό που είναι με έντενο χρώμα είναι η παροχή στήριξης και φροντίδας Κι άλλες φορές έχουμε συζητήσει από την αρχή αυτού του εξαμήνου αλλά και στο σημερινό μας μάθημα για την κοινωνική και συστηματική αγωγή ότι σήμερα θέλουμε σχολεία τα οποία να νοιάζονται και να φροντίζουν αυτούς οι οποίοι συμμετέχουν στο σχολείο είναι η έννοια του school as caring community έτσι το σχολείο το οποίο αποτελεί μια κοινότητα που νοιάζεται και φροντίζει για τα μέλη της έτσι Οπότε στο κλαίσιο αυτής της ευρύτερης ορτικής για το νέο σχολείο η παροχή στήριξης και φροντίδας αποτελεί βασική διάσταση Και μεταξύ των άλλων πολλών θετικών συνεπιών που έχει συνδέεται και με την ενδυνάμωση των προστατευτικών παραγόντων έτσι και την προαγωγή της ψυχικής ανθηκτικότητας Και το ερώτημα που συζητάμε εις τώρα είναι πως μπορούμε να προάρουμε αυτό το πλαίσιο πως μπορούμε να παρέχουμε ή να παρέχουμε στήριξη και φροντίδα η οποία να γίνεται αντιληπτή από τα μέλη της μαθητές εκπληδευτικούς και γονείς ώστε να ενδυναμώνονται να γίνεται πιο ανθηκτική ψυχικά Και γι αυτό άλλωστε το στοιχείο αυτό της παροχής στήριξης και φροντίδας θεωρείται ως το πιο σημαντικό στοιχείο προαγωγής ψυχικής ανθηκτικότητας Συνδέεται με τη θετική αποδοχή του κάθε μέλους του πλαισίου με την ενθάρρηση όλων των μελών χωρίς όρους Ειδικά σε πολύ δύσκολες συνθήκες, σε συνθήκες ανθηξιότητας Και βεβαίως αυτή η έννοια της σχολικής κοινότητας περιλαμβάνει όχι μόνο μαθητές και εκπληδευτικούς αλλά και την υπογένεια και το ευρύτερο πλαίσιο, την ευρύτερη τοπική κοινότητα Το ερώτημα μας είναι εφαρμοσμένο, πώς δηλαδή μπορούμε να παρέχουμε αυτή τη στήριξη και τη φροντίδα μέσα στο σχολικό πλαίσιο Με επικύλους τρόπους, εδώ σας έχω έξι εναλλακτικούς τρόπους, στην βιβλιογραφία μπορείτε να βρείτε κι άλλους Αυτή είναι κάποια ενδεικτική τρόπη, καταρχήν όχι μόνο σε επίπεδο στάσεων αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς Τι σημαίνει αυτό το πράγμα, ένας εκπαιδευτικός για παράδειγμα θα μπορούσε να νιεστεί έμπρεκτα για ένα μαθητή του όταν τον βλέπει να είναι για παράδειγμα πιο αφιερημένος Να μην εμπλέκεται τόσο ενεργητικά στη διαδικασία μέσα στη δάξη, στη διαδικασία του μαθήματος ενώ πριν εμπλεκόταν πιο ενεργητικά Ξέρετε πολλές φορές οι εκπαιδευτικοί μπορεί να προσέξουν αλλαγές, όχι προσέχουν αλλαγές στη συμπεριφορά των μαθητών Και πολλές φορές μπορεί ενώ προσέχουν αλλαγές στη συμπεριφορά των μαθητών δεν θα τον πλησιάσουν το μαθητή να δείξουν ένα προσωπικό νιάξιμο τι σου συμβαίνει Παρατηρώ ότι κάτι έχει αλλάξει στη συμπεριφορά σου, δεν είσαι τόσο ενθουσιώδης, δεν συμμετέχεις τόσο ενεργά όσο συνήθιζες να συμμετέχεις και λοιπά Μια τέτοιου είδους συμπεριφορά δίνει το μήνυμα στο μαθητή ότι ο εκπαιδευτικός του νοιάζεται και ενδιαφέρεται για το καλό του ίδιου, τι λέτε? Σας έχει τύχει εσάς ως μαθητές κάτι τέτοιο, δεν απαραίτητα σας έχει συμβεί γιατί εσείς μπορεί να μην περάσετε από μια συνθήκη η οποία να χρειαζόταν κάτι τέτοιο, Ροβή Και τελικά όταν εκδάζουμε τις παρατηρήσεις που έχουμε κάνει για το παιδί στο παιδί, δεν θα μπορούμε να δοκιμήσουμε Έτσι, έτσι και πολλές φορές ξέρετε μπορεί ένας εκπαιδευτικός να περιμένει να έρθει ο γονιός και να πει ξέρετε παρατήρησε ότι κάτι έχει αλλάξει τελευταία στη συμπεριφορά του Δεν μπορούσα να φανταστώ τι μπορεί να είναι, σκέφτομαι ότι ίσως συμβαίνει κάτι στο σπίτι και λοιπά Αλλά από το να περιμένει εκπαιδευτικός στο γονιό για να το πει αυτό όταν θα έρθει ο γονιός, έτσι που μπορεί να μην έρθει μόνος του ενδιαμέσως και να έρθει μόνον όταν θα είναι να πάρει για παράδειγμα τους ελέγχους, τους βαθμούς του παιδιού Μπορεί να περάσει κάποιο χρονικό διάστημα που η πιο εγγενή παρέμβαση του εκπαιδευτικού με έχει κάνει κάθε διαφορά, έτσι Άρα λοιπόν όχι μόνο σε επίπεδο στάσεων αλλά και συμπεριφοράς και τι σημαίνει διαφορά ανάμεσα σε στάση και συμπεριφορά, μπορεί για παράδειγμα να δώσει ένα εργατματολόγιο στους εκπαιδευτικούς και σε επίπεδο στάσεων να γράψουν έτσι ότι πραγματικά εγώ ενδιαφέρομαι και νοιάζουν για τις μαθητές μου Μπορεί κάποιος εκπαιδευτικός να το κάνει και για λόγους που έχουν σχέση με τους περιορισμούς των εργατματολογίων ως μέσα αυτοαναφοράς, δηλαδή τύνουν να δίνουν κοινωνικά αποδεκτές στις απαντήσεις, αλλά μπορεί κάποιος να το κάνει και γιατί πραγματικά πιστεύει ότι νοιάζεται και φροντίζει για τους μαθητές του Αλλά αν πάρουμε στο επίπεδο των μαθητών και τους ρωτήσουμε πόσο οι μαθητές αντιλαμβάνονται από τους εκπαιδευτικούς τους αυτό το προσωπικό νιάξιμο και τη φροντίδα, τότε να υπάρχει απόκληση ανάμεσα στο τι δηλώνει ο εκπαιδευτικός και τι εκλαμβάνει ο μαθητής από την πλευρά του εκπαιδευτικού Συμφωνώ με παιδιά και για να αντιληφθεί ο μαθητής αυτό το προσωπικό νιάξιμο θα πρέπει να περάσεις από την πλευρά του εκπαιδευτικού και στο επίπεδο της συμπεριφοράς Λοιπόν προσοχή και σεβασμό σε όλους τους μαθητές, ειδικά σε αυτούς που τύνουν να μη συμμετέχουν Τι έχετε να πείτε γι'αυτό, ρωδή Είχα το σκάβο του παιδικού σχόλιο, μου ρωτάει που ο γονιός του εκπαιδευτικού πώς πάει το παιδί, μου λέει δεν σηκώνει από τα χέρια Δεν σηκώνει από τα χέρια, θα ρίσκεται μόνο αυτό το παιδί και έτσι πρέπει να του δώσουμε ευκαιρίας να συμμετέχει, θα πάμε και στην ουσία συμμετοχή παρακάτω Και μας φερτώσει να διαμορφώσουμε ένα πλαίσιο που να είναι ευνοϊκό, να μην έχει το παιδί ασφαλές να σηκώσει το χέρι του και να απαντήσει Ή και να ρωτήσει κάποιον το οποίο δεν καταλαβαίνει, έτσι Και ειδικά σε αυτούς που δεν συμμετέχουν, μπορεί να υπάρχουν μεθέσεις που μπορεί να περάσουν έτσι, να διέστε να τελειώσει ο παρατήρης, να μην υπάρχουν Υπάρχει και μια τάση, ειδικά σε σχολεία τα οποία όπως είναι και τα δικά μας σχολεία δίνουν πολύ μεγάλη έθαση Στη σχολική επιτυχία και στη σχολική επίδοση Ο εκπαιδευτικός τι είναι να κάνει μάθημα συνήθως με ποιους? Με τους καλούς Με τους καλούς, έτσι Και αν σκεφτεί κανείς τι γίνεται στην ελληνική πραγματικότητα σε σχέση με τα φροντιστήρια Και το λέω αυτό και ως μητέ, δεν έχει μόνος ψυχολόγος, έτσι Πολλές φορές δυστυχώς έρχεται το φροντιστήριο να υποκαταστήσει το σχολείο Και αυτές είναι θέματα τα οποία δεν σας δείσουν και στην εκπαιδευτική ψυχολογία, καταλαβαίνετε ότι τα πράγματα δεν είναι καθόλου ευχάριστα, έτσι Άρα λοιπόν προσοχή και συμβασμός στους όλους τους μαθητές Ίσα ίσα αυτοί οι οποίοι δεν συμμετέχουν και πρέπει να τους δώσουν αυτή τη δυνατότητα να νιώσουν καλύτερα στο σχόλιο Για να τους περάσουμε το μήγμα ότι είμαστε εδώ και για σας, έτσι Ένα πολύ απλό, οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν τα ονόματα των παιδιών και να αποκαλούν τα παιδιά με τα ονόματά τους, έτσι Δεν είναι τόσο δύσκολο, έτσι, με τα μικρά ονόματα στο δημοτικό, βέβαια αυτό είναι πάγαια κατάσταση, έτσι Από το γυμνάσιο και μετά τι γίνεται, Γιώργο Συνήθως οι περισσότεροι μας ήξεραν, όμως κάποιοι αφηγητές που έπαιρναν μια φορά τη εβδομάδα, μαθήματα οπωσιαστικά, ιστορία Εγώ κάποιες φορές στην αρχή βέβαια θα πρέπει να πω στο πρώτο τρινό, χρειάστηκε να δείξω φωτογραφία του παιδιού μου Εντάξει, το οποίο είναι λογικό, ένας άνθρωπος ο οποίος μπαίνει σε πάρα πολλά σχολεία Σκεφτείτε, ας πούμε, σε δευτεράγοντα γνωστικά αδικείμενα που, έτσι, περιφέρονται εκπαιδευτικοί σε πολλά σχολεία, μπαίνουν σε πολλές τάξεις Και λοιπόν, δεν είναι εύκολο και γι' αυτούς, έτσι, αλλά και δεν αστεί, τους διευκολύν πραγματικά. Ή ήταν πολύ εντυπωσιακό, ήταν μια καθηγήτρα θρησκευτικών Ή έχουν δακορίσει και αυτούς θνηματοστολογιές, που επίσης έχουν ειδικά στολή και λίγες ώρες με τους μαθητές Τι είχε κάνει, είχε κάνει σχεδιαγράμματα της τάξης, είχε οπτική μνήμη, να βάλουμε και λίγη γνωστική ψυχολογία εδώ Επειδή έπαιρνε σε πολλά θρησκευτικά, είχε κάνει ένα σχεδιάγραμμα για κάθε τάξη με τα θρανία και είχε βάλει τα ονόματα των μαθητών εκεί που κάθονται Και αυτό τη διευκολύν, η διάκραντη διευκολύν, να φέρνει την εικόνα της τάξης μπροστά της, έτσι ώστε όταν πάει ένας γονιός και ρωτήσει για τάδε παιδί, λέει σε ποιο τμήμα εκεί Ανοίγει λοιπόν το τετράδιο της, βλέπει τη χωροταξία, εν πάση περίπτωση, της τάξης με τους μαθητές εκεί Και ήταν μια ιδιοσυγκρισιακή στρατηγική η οποία την διευκολύνε, το οποίο είναι πολύ ωραίο διότι προσπάθησε να αντιμετωπίσει αυτή τη δυσκολία που είχε Έτσι ήταν μια πολύ ωραία στρατηγική, έβγαζε τη χωροταξία της τάξης, είχε τα ονόματα πάνω και αλληλεγγυάνε, έτσι Το οποίο έδειχνε από την πλευρά της μία προσπάθεια να ανοιαστεί για να ξέρει τουλάχιστον για ποιο τίποτα μιλάει, έτσι Λοιπόν, αλλά και γενικόσο μου σε δευτεροβάθμια εκπαίδευση με τι να τα αποκαλούν τους μαθητές, με τα μικρά ή με τα επίθετα, με τα επίθετα έτσι Το οποίο ναι μεν σε ξέρω, αλλά με το μικρό όνομα είναι αυτό το οποίο δίνει και έναν πιο οικείο τόνο και έτσι αυτό το μήνυμα της φροντίδας και του εξήμεντος φυσικά Ενδιαφέρον για τα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες ή περνούν κάποιο περίοδο αντιμέτωπα με προβλήματα, έτσι Θα πει ο εκπαιδευτικός μας πως μπορώ εγώ να το ξέρω, υπάρχουν όμως εκπαιδευτικοί που φραντίζουν να τα ξέρουν, έτσι δεν είναι Που θέλουν να τα ξέρουν προκειμένου να στηρίζουν τα παιδιά τα οποία βρίσκονται σε δύσκολες αντιμέτωπα με προβλήματα Αναγνώριση των δυνατοτήτων τους και ευθάρηση της αξιοποίησης τους, ξέρετε, νομίζω ότι στο προηγούμενο μάθημα έχουμε πει ότι πολλές φορές το σχολείο έρχεται να συμπληρώσει και πράγματα Τα οποία για κάποιο λόγο η οικογένεια μπορεί να δυσκολεύεται να τα παρέχει σε ανήξωες συνθήκες, έτσι λοιπόν όταν υπάρχει αυτό το πνεύμα από την πλευρά του εκπαιδευτικού Γιατί το σχολείο δεν είναι, όταν λέμε σχολείο, ότι εννοούμε τους εκπαιδευτικούς κατεξοχή προστοσματιτές, έτσι Άρα λοιπόν είναι πολύ σημαντικό αυτό, να αναγνωρίζουμε ότι κάποια παιδιά μπορεί να είναι αντιμέτωπα με σοβαρά προβλήματα και να τους δίνουμε τη δυνατότητα να ξέρουν ότι μπορούν να στηριχθούν και σε κάποιον άλλον, έτσι Και μάλιστα να τους δίνουμε και το μήνυμα ότι εμείς πιστεύουμε σε εσάς ότι έχετε δυνατότητες και να δουν ικανοποίηση τα παιδιά μέσα στην αξιοποίηση του δυναμικού τους το πνεύμα σημαντικό Παροχή κινήτρων, κυρίως μέσα από τη διαμόρφωση ιστορικού επιτυχιών και τη βελτίωση, συνδέεται με το προηγούμενο αλλά και σε σχέση με καλές πράξεις, φιλοδρομικές συμπεριφορές και λοιπά Θα ήθελα εδώ λίγο να υπογραμμίσετε την έκφραση διαμόρφωση ιστορικού επιτυχιών και τη βελτίωση, πώς το καταλαβαίνετε αυτό, γιατί σημαίνει διαμόρφωση ιστορικού επιτυχιών για όλα τα παιδιά εδώ που επίσης δοσιαντίσουμε στην εκπαιδευτική ψυχολογία και γιατί είναι σημαντικό αυτό, για σκεφτείτε λίγο και οι υπόλοιποι Τι λέτε, έλα παιδί, τι είχες σκεφτεί Είχαμε συζητήσει τη διαμόρφωση ιστορικού επιτυχιών για τα παιδιά με ατσακές δυσκολίες, αν θυμάστε, που όμως πρόκειται για να έχουν αυτοκτονικές επιτυχίες, όταν κάποιος δυσκολεύεται για να έχει μια αυτοεκτείνηση, πρέπει να έχουμε κάποιες επιτυχίες, να αφορτήσουμε το παιδί να έχει κάποιες επιτυχίες, να έχουμε κάποιες φιλοδρομικές, προκειμένου να έχουν επιτυχίες να συμπαθούν και να έχουν και κάποιες επιτυχίες Είχαμε συζητήσει τη διαμόρφωση ιστορικού επιτυχιών για τα παιδιά με ατσακές δυσκολίες, αν θυμάστε, που όμως πρέπει να έχουν αυτοκτονικές επιτυχίες, αν θυμάστε, που όμως πρέπει να έχουν αυτοκτονικές επιτυχίες, αν θυμάστε, που όμως πρέπει να έχουμε αυτοκτονικές επιτυχίες, αν θυμάστε, που όμως πρέπει να έχουμε αυτοκτονικές επιτυχίες, αν θυμάστε, που όμως πρέπει να έχουμε αυτοκτονικές επιτυχίες, αν θυμάστε, που όμως πρέπει να έχουμε αυτοκτο iri πρέπει να έχουμε αυτοκτονικές επιτυχίες, αν θυμάστε, που όμως πρέπει να έχουμε αυτοκτονικές επιτυχίες, αν θυμάστε, που όμως πρέπει να έχουμε αυτοκτονικές επιτυχίες, αν θυμάστε, είμαι σε κάτι, έτσι, εξαρτάται το ιστορικό επιτυχιών και αποτυχιών που έχω πίσω μου. Άρα, λοιπόν, το να νοιάζεται το σχολείο, έτσι, ώστε όλοι οι μαθητές να βιώνουν επιτυχίες, έτσι, είναι πάρα πολύ σημαντικό, συνδέεται με τα κίνητρα, άλλωστε και οι επιπιθήσεις σε αυτό το αποτελεσματικό είδας έχουν πολύ μεγάλη ισχύ κίνητρο, έτσι. Και αυτό, επίσης, είναι ένα μήνυμα το οποίο μπορεί να μοιάζει ακαδημαϊκό, ξέρετε, είναι αντιγώς γνωστικό, αλλά δεν είναι, διότι όταν νοιάζουμε έτσι ώστε όλοι οι μαθητές που είμαστε σε συντάξη να σημειώνουν επιτυχίες, ο καθένας δεν σημαίνει όλοι τον ίδιο αριθμό επιτυχιών ή τον ίδιο, το ίδιο μέγεθος επιτυχιές, ξέρετε, για έναν μαθητή το να γράψει σε ένα διαγώνισμα, τι να πω, 15 για παράδειγμα, μπορεί να είναι μια πολύ μεγάλη επιτυχία και σε έναν άριστο μαθητή το να γράψει 15 να είναι αποτυχία. Άρα λοιπόν που ο καθένας μπορεί να έχει διαφορετικά κριτήρια για την επιτυχία ή την αποτυχία, έτσι, αλλά σίγουρα όμως θα πρέπει τα παιδιά να βιώνουν αυτό το αίσθημα του ότι μπορώ να τα καταφέρω σε διάφορα πράγματα και άρα είμαι ικανή, είμαι ικανοσκαλώστημα, έτσι. Επίσης σε σχέση με οι φιλοκοινωνικές συμπεριφορές, κάλλες φορές έχουμε αναφερθεί ότι στο σχολείο, πέρα από το αγαδημαϊκό πεδίο, ένα πολύ μεγάλο ρόλο παίζει η κοινωνική διάσταση και θα μπορούσαν να αναπτυχθούν συγκαιριφορές δραστηριότητες με φιλοκοινωνικό χαρακτήρα, σήμερα και η εποχή διευκολύνει για κάτι τέτοιο και μέσα από αυτήν τη συμμετοχή και σε φιλοκοινωνικές δραστηριότητες να νιώσουμε ότι μπορούν, να νιώσουμε καλύτερα με τον εαυτό μας και ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε σε διάφορα παιδεία, έτσι. Και μάλιστα περνάμε και το μήνυμα ότι όλοι νοιαζόμαστε και φροντίζουμε για τους υπολοίπους, το οποίο είναι πολύ σημαντικό, έτσι. Τι άλλο, επίσης, λεκτική διαβεβαίωση των στοιχειών της πιελικής αρνητικότητας. Ο λόγος είναι ένα πολύ ισχυρό μέσο. Η συμπεριφορά είναι επίσης ένα πολύ ισχυρό μέσο. Αλλά και ο λόγος αντίστοιχα. Ο λόγος προσθέτει για τα παιδιά. Τα μηνύματα εμπιστοσύνης προσθέτει για τα παιδιά. Έτσι, σας έχω ένα παράδειγμα διατύπωσης και μόνο το γεγονός ότι καταλαβαίνεις τι συμβαίνει στο σπίτι σου είναι μια πολύ σκουδαία ικανοϊτά σου. Λέει το γεγονός ότι είμαι ενήμερη για τις δυσκολίες στις οποίες ζούμε αυτή την περίοδο και αυτό είναι πολύ σημαντικό, έτσι, και ότι δεν αερογατώ και δεν βρίσκομαι εκτός τόπου και χρόνου. Έτσι, και ο λόγος είναι σημαντικό πράγμα και ότι είσαι ικανός να αντιλαμβάνεις τι συμβαίνει και μπορείς ανταπεξέλθεις, έτσι, τέτοιου είδους μηνύματα. Γενικά, μέσα από το λόγο και μέσα από τη συμπεριφορά από πολλαπλές οδούς, μπορούν οι εκπαιδευτικοί να περάσουν τα μηνύματα στήριξης και φροντίδας που αποτελεί και το βασικό στοιχείο της προαγωγής ψυχής αμφιλτικόειδας στο σχολικό πλαίσιο. Έλα ρωτήρ Πασμούνα. Κάποτε είχε μας είχε πει κάποιος ψυχολόγος ότι αν είσαι ένα παιδί με πρόβλημα είναι καλό να το συμβήσετε. Ωστόσο, προσέχετε πόσο βαθύ θα πάτε σε αυτό. Γιατί σας το πω αυτό άραγε. Ναι, κοιτάξτε να δείτε. Το μήνυμα επειδή το βάθος ενός προβλήματος μπορεί να ανοίξει και τους ασκούσετε όλο όταν κάποιος δεν μπορεί να το διαχειριστεί. Σε μια πρώτη φάση, αυτή τη φάση, αυτό το οποίο θα πρέπει να καράσετε ως μήνυμα είναι ότι είναι εδώ για σένα και μπορώ να σε βοηθήσω εάν το χρειαστείς. Έτσι, αυτό είναι το μήνυμα το οποίο χρειάζεται κάποιος. Δεν σημαίνει ότι σώνει και καλά ο καθένας ο οποίος είναι δίπλα σε κάποιον ο οποίος διάγει μια πολύ δύσκολη περίοδο μπορεί να παίξει και το ρόλο του ψυχολόγου. Έτσι, μπορεί όμως να παίξει το ρόλο κάποιου που στηρίζει το άτομο και νιώθει καλύτερα. Και το αν θελήσει το ίδιο το άτομο να μιλήσει αυτό είναι δικό του θέμα. Έτσι, αλλά όταν εμείς στεκόμαστε δίπλα σε κάποιους δεν πιέζουμε να πληροφορηθούμε. Στηρίζουμε και λέμε ότι είμαστε εδώ για σένα αν χρειαστείς. Έτσι, λοιπόν, και ωραία. Το επόμενο στοιχείο του τροχού της ψυχικής ανθεκτικότητας που αποσκοπεί στην προαπογή της έχει σχέση με την ύπαρξη υψηλών προσδοκιών και τον εκφράσουμε με σαφήνια αυτές τις προσδοκίες μας. Τώρα, το υψηλές προσδοκίες θα πρέπει λίγο να το υπογραμμίστε γιατί όταν λέμε υψηλές προσδοκίες εννοούμε υψηλές σημεν ρεαλιστικές δε. Γιατί όταν οι προσδοκίες γίνονται υπερβολικές τότε δημιουργούν άλλα προβλήματα. Άρα, λοιπόν, είναι σημαντικό να προσδοκούμε σημαντικά πράγματα από τα παιδιά μας, από τους μαθητές μας, αρκεί αυτές να κινούνται στο επίπεδο του εφικτού, του ρεαλιστικού. Έτσι, διότι επαναλαμβάνω και οι υπερβολικές προσδοκίες δημιουργούν άλλα προβλήματα. Πάρα πολλές φορές οι έφηβοι, ειδικά, θεωρούν ότι οι γονείς τους μπορεί να έχουν υπερβολικές προσδοκίες και αυτές οι υπερβολικές προσδοκίες δημιουργούν ένα έξτρα συναισθηματικό φόρτο, τον οποίο δεν μπορούν να διαχειριστούν, έτσι. Και υπάρχουν άλλες ζητήματα. Οι προσδοκίες, οι υψηλές αλλά ρεαλιστικές προσδοκίες μπορεί να είναι διαφορετικές για τον καθένα και είναι συνάρτησης πάρα πολλών γαραμέτρων, έτσι. Ωστόσο όμως, όταν τα παιδιά γνωρίζουν ότι κάποιος έχει προσδοκίες από αυτούς, παίρνουν και το μήνυμα ποιο, το μήνυμα της εμπιστοσύνης της δυνάμιστος. Ίσα ίσα το να μην τα παιδιά να παίρνουν το μήνυμα ότι ο γονιός δεν έχει καμιά προσδοκία από το ίδιο ή ότι ο εκπαιδευτικός δεν έχει καμιά προσδοκία από το ίδιο, ποιο είναι το μήνυμα το οποίο παίρνουν. Τις χαμηλίες, τις πρώτες διαφορές και αυτά τις χαμηλίες ικανότητες, ότι δεν έχουν καμιά προσδοκία γιατί πιστεύω ότι δεν μπορείς να καταφέρεις τίποτα πράγματα. Ενώ το να υπάρχει η προσδοκία περνάει και το μήνυμα της πεποίθησης ότι μπορείς να το καταφέρεις και γι' αυτό περιμένω πως ένα τόπο είναι πολύ σημαντικό. Και οδηγεί βέβαια στο κινητοποίηση των παιδιών, μπορεί τα παιδιά να υλοθετήσουν και τα ίδια αντίστοιχες προσδοκίες, διότι θα πάρουν το μήνυμα ότι μπορούν, θα πιστέψουν τα ίδια στον εαυτό τους, θα κινητοποιηθούν, θα αποκτήσουν εμπιστοσύνη στα ίδια, έτσι. Και αυτό βεβαίως μπορεί να το μεταφέρεται και στο πλαίσιο της οικογένειας, φυσικά και στο πλαίσιο του σχολείου, μιλώντας για τους σχολειών. Τώρα, πώς μπορούμε να το χειριστούμε αυτό το θέμα των προσδοκιών και να τις εκφράσουμε σαφήναι, καταρχήν, σε επίπεδο εφαρμογής, καταρχήν μέσα από τα λεκτικά μηνύματα, έτσι, πώς αλλιώς, δηλαδή θα πρέπει να περνάμε μέσα από το λόγο, αυτό το οποίο πιστεύουμε για τα παιδιά, λεκτικά μηνύματα που ενισχύονται και επιθύσσουν σε αυτό που κατευθύσσουν οι μεγικόητες και διότι είναι εμπιστοσύνη στις ικανότητες των παιδιών. Αυτό συνέβη με το προηγούμενο που λέμε, δεν είναι ασύνδετα τα στοιχεία μεταξύ τους και μέσα από τον ίδιο τρόπο μπορούμε να δουλεύουμε και σε πολλαπλά στοιχεία του τροχού της ψυχής αμφιχτικότητας, έτσι. Άρα, λοιπόν, το ότι πιστεύω ότι μπορείς να το καταφέρεις, προσπάθησε περισσότερο, έχει σημειώσει, βελτίωσε, μπορείς ακόμη καλύτερα επί το καθεξής, αυτό διευκολύνει την ανάδυση θα λέγαμε θετικών πεποιθήσεων αυτοποτελεσματικότητας, περνάει μηνύματα εμπιστοσύνης από μένα τον εκπαιδευτικό ή το γονέα προς το παιδί και το παιδί μπορεί να διαμορφώσει, να αναπιστεύσει και το ίδιο στον εαυτό του, έτσι. Τώρα, ανάθεση εργασιών με ικανοποιητικό βαθμό δυσκολίας. Θυμηθείτε κι άλλη φορά κάτι έχουμε πει και αυτό, γιατί οι εργασίες θα πρέπει να έχουν ένα ικανοποιητικό βαθμό δυσκολίας. Θα μπορούσε εδώ κάποιος να πει, μα αν έχουν, αν είναι δύσκολες οι εργασίες, τότε πώς θα τα καταφέρουν τα παιδιά και θα έχουν, ας πούμε, και θετικές πεποιθήσεις αυτοποτελεσματικότητας. Τι λέτε, για σκεφτείτε λίγο. Έλα, Ραβή. Πάμε πέρας να μιλήσουμε για το τελετήριξη. Αν δούμε ότι τους προσπάθησαν διαιρεία θέματα, θα καταβάζουμε ότι δεν έχουμε τα τεχνικά. Έτσι, όπως συνέχισα τα παιδιά με τις εικές δυσκολίες που είχαμε. Ποιόλδα. Ανδρα. Είπαμε ότι πρέπει να είχαμε κάποιοι δυσκολίες, να είναι πρόβληση, αλλά και ικανοποίηση. Πολύ σωστά. Πολύ σωστά. Είπαμε ότι τα πολύ εύκολα απλοϊκά έργα μπορεί να επιλύονται γρήγορα, μπορεί να δημιουργούν σε επιτυχία, αλλά συνδέονται με την απλοϊκότητα. Δηλαδή, η επιτυχία αυτή είναι σημαντική, δεν έχει καμιά σημασία και καμιά αξία για το ιδιοτό άτομο, διότι έχει εικόνα της κατάστασης. Οι επιτυχίες σε έργα, τα οποία έχουν έναν βαθμό πρόκλησης, όπως τους είπε η Αντομία, έχουν έναν βαθμό δυσκολίας, είναι αυτά τα οποία συνδέονται και με υψηλότερα αισθήματα για την επιτυχία, αισθήματα ικανοποίησης, έτσι, και αυξάνουν πιο καλώς την εμπιστοσύνη στον εαυτό. Ενθάρρηση των μαθητών σε ενεργητική συμμετοχή. Γιατί αυτό συνδέεται με τις υψηλές προσδοκίες, εάν εγώ πιστεύω ότι μπορείτε να τα καταφέρετε τότε σας καλώς ενεργητική συμμετοχή. Βαθαίως, η ενεργητική συμμετοχή και τα που παρέχουν ευκαιρίες για ενεργητική συμμετοχή, δίνω το μήνυμα ότι μπορείτε να τα καταφέρετε, μπορείτε να είστε ενεργή συμμέτοχη, ενεργητική συμμέτοχη στη διαδικασία της σημάτησης και είναι πάρα πολύ σημαντικό μήνυμα, έτσι. Και την ενεργητική συμμετοχή θα τη συναντήσουμε και στο επόμενο στοιχείο. Βλέπετε πώς διαπλέγονται οι προτάσεις εφαρμογής σε πολλαπλά στοιχεία του τροχού της ψυχικής ανδεικτικότητας. Περιορισμός του ανταγωνισμού. Περιορισμός του ανταγωνισμού είναι μια πολύ καλή οδηγία εφαρμογής για πάρα πολλά πράγματα, έτσι. Και μάλιστα, ανεξαρτήτως, καταρχήν πείτε μου εσείς πώς αντιλαμβάρεστε την έννοια του περιορισμού του ανταγωνισμού σε μια σύγχρονη σχολική τάξη. Δεν έχετε, οι περισσότεροι από εσάς δεν έχετε και πολλά χρόνια που έχετε αποφυτήσει. Έλα, Δονία. Υποθέτω ότι θα πρέπει να βράβουμε τον θεριτό ανταγωνισμό του ανταγωνισμού. Με προσποθούν όλοι για το καλύτερο. Ό,τι μπορεί ο καθένας να κάνει, υπάρχει και η αρνητισμός. Είναι και σε προσωπικό επίπεδο. Είναι μια εργασία δεξιότητας. Είναι η αρνητισμό δεξιότητας. Είναι και σε προσωπικό επίπεδο. Δεν χρειάζεται, αλλά καταφέρει κάποιος ότι δεν υποθυμάται. Ο ίδιος. Ή δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι είναι χειρότερος ή κατάτερος από τους άλλους, έτσι, Γιώργο? Σε αυτό πρέπει, Δονία, τον όλο το σύστημα είναι επικεντρωμένο στις επιθυμολογίες. Πώς γίνεται αυτό? Από το γυμνάσιο δεν χρειάζεται τη μάθηση, αλλά τους βαθμούς. Αλλά πώς γίνεται αυτό το στιγμό, όταν όλος ο στόχος είναι στο τέλος, να χάσουν έναν καλό θυμό. Θα κάνουμε πολύ εκτενή συζήτηση γι' αυτό και στην υπερβευτική ψυχολογία, μέσα από τα κίνητρα και τους στόχους μάθησης και τους στόχους εμπίδωσης. Αλλά έτσι είναι, δηλαδή, είναι το πλαίσιο τέτοιο που έρχεται και ακυρώνει στην πραγματικότητα πάρα πολλά πράγματα. Αλλά θα πρέπει να αντισταθούμε σε αυτό όλα. Πολύ συγκλείδα μάθηκα. Το ότι οι Πανελλήνες πηχεύουν μόνοι στους, είναι η έννοια του ανταγωνισμού. Η έννοια ότι συναγωνίζομαι πηχυ 1000 άτομα που θέλουν να μπουν σε μια σχολή, οπότε πρέπει να δάψω όσο καλύτερα μπορώ για να ξεπεράσω 1000 άτομα. Γιατί η σχολή δέχεται πηχυ 100 άτομα. Είναι η έννοια του ανταγωνισμού, οπότε πώς μπορεί να... Εντάξει, εντάξτε να δείτε όμως. Τα αξιολογικά συστήματα πάντα έχουν ένα στοιχείο κοινωνικής σύνδυσης. Γιατί κάποιοι θα επιτύχουν, κάποιοι δεν θα επιτύχουν, αυτό θα επιτύχουν, κάτι άλλο. Αλλά αυτό που πριν φτάσουμε, νομίζω, για μένα έχει πολύ μεγάλη σημασία ο τρόπος μου τον οποίο φτάνω. Οι μαθμοί καλώς και κακώς αποτελούν δίκτυα επιλογής για πάρα πολλά πράγματα, έτσι, συμπεριλαμβανομένα και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, έτσι, επιλογής σε σχολή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Αλλά αν μπορούμε να φτάσουμε μουσική μέσα από πιο ήπιες διαδικασίες, όχι μέσα από τόσο σκληρό ανταγωνισμό και μέσα από ένα κλίμα ανασφάλεια στην τάξη, έτσι, Γιώργο, θα ήθελα να πεις. Να μην γίνεται τόσο μεγάλος, τόσο σημανισμός βαθμούς από τόσο μικρές ηλικίες, γιατί στο μηκιούδικα, στην τελευταία τάξη, είναι αδύνατο να μην υπάρχει αυτό το κυνήγισμα. Αλλά ιδέως στην κοινιά, δεν είναι τόσο σημανικό να είναι τόσο μεγάλη σημασία. Και κυρίως ο ανταγωνισμός έχει σχέση μες στον μηχανισμό της κοινωνικής σύγκρισης. Έτσι όπως λοποιλείται σήμερα, νομίζω ότι μπορούμε να δουλέψουμε στο κομμάτι του περιορισμού της κοινωνικής σύγκρισης και της ανάδεξης της προσωτικής βελτίωσης. Δηλαδή, θέλω να γίνω καλύτερη, αλλά να γίνω καλύτερη σε σχέση με το πώς ήμουν εγώ χθες. Και όχι να γίνω καλύτερη σε σχέση με τους συμμαθητές μου. Έτσι, οπότε αυτό, αυτομάτως, αλλάζει σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό τα πράγματα. Και συνδέεται με υψηλούς τόκους μάθησης, να αποκτήσουμε τεξιόητες, να κατανοούμε καλύτερα το λιτικό, να αποκτήσουμε στρατηλικές και λοιπά. Και αυτό έχει σχέση πάρα πολύ με την αλληλεβίδαση και το κλίμα που διαμορφώνεται μέσα στην τάξη. Από τον τρόπο με τον οποίο, χειρίζεται, αντιμετωπίζει ο εκπαιδευτικός τους μαθητές. Από τον τρόπο με τον οποίο αξιολογεί. Από τα σχόλια τα οποία κάνει σε ένα γραπτό. Από τα σχόλια τα οποία κάνει μέσα στην τάξη. Από πολύ απλά πράγματα, πολλές φορές αυτό το στοιχείο της κοινωνικής σύγκρισης, δεν είναι από να πω αναπέναντίες, είναι πολύ έντονα πράγμα. Και αυτό δηλητηριάζει σε αρκετό βαθμό να δηλητηριάζει το κλίμα ή αυτό που λέμε το ψυχολογικό περιβάλλον της τάξης. Έτσι, τον τρόπο δηλαδή με τον οποίο αντιλαμβάνονται οι μαθητές στο τίθι ανήκονται μέσα στην τάξη. Οπότε εδώ περιορισμός του ανταγωνισμού, το περιορισμό του ανταγωνισμού, κυρίως να το βλέπετε με το περιορισμό της κοινωνικής σύγκρισης μεταξύ των μαθητών. Και έτσι πάμε σε αυτό που είπατε και νωρίτερα ότι θα μπορούσε ο ανταγωνισμός με την καλή έννοια. Αυτό, ότι ανταγωνίζω με τον εαυτό, όπως θα με γίνω καλύτερη. Γιώργο. Μόλις θα είσαι πάντα ενσιωπή από όλους. Πέσω, ναι. Ανταγωνισμού, το περιορισμό της κοινωνικής σύγκρισης μετά όμως δεν είναι μόνο το σχολείο. Φυσικά, είναι η σχολική κοινότητα, όπως είπαμε. Περισσότερο μεταγωνίζει η οικογένεια και το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζηκάφεις, παρά το σχολείο. Μα δεν υπάρχει αμφιβολία ότι δεν είναι μόνο το σχολείο που προέφερε αυτό το πράγμα. Έτσι η οικογένεια είναι σε φως και πολλές φορές ο ανταγωνισμός μπορεί να προάγεται και μεταξύ αδερφών. Ξέρετε που εκεί ανοίγουν άλλα ζητήματα και ο ανταγωνισμός μεταξύ αδερφών και σε σχέση με τις σχολικές επιδόσεις και όχι μόνο σε σχέση με άλλα πράγματα. Ή από την οικογένεια να προάγεται αυτό το μήνυμα της πρωτιάς και να είσαι καλύτερος από τους υπόλοιπους. Τα μηνύματα τα οποία αντιλαμβάνονται τα παιδιά από τους γονείς και από το σχολείο σε σχέση με αυτού του είδους τα ζητήματα είναι εξαιρετικά σημαντικά. Τώρα, για να πανευστεί, έχουμε κάνει και εργασίες πάνω σε αυτό εδώ στο ελληνικό κλασικό τις οποίες μπορείτε να τις βρείτε κιόλας που συνδέουν στην πραγματικότητα την οικογένεια και το σχολείο και τα μηνύματα αυτά τα οποία έχουν σχέση με την μάθηση, την επίδοση και το καθεξής. Και βέβαια ένδειξη ενδιαφέροντος και φροντίδας προς τους μαθητές ως έκφραση προσδοκιών. Δείτε το ενδιαφέρον και η φροντίδα προς τους μαθητές που λέγαμε στο προηγούμενο πώς περνάει και μέσα από την έκφραση των προσδοκιών, ότι περιμένω από σένα γιατί μοιάζομαι για σένα. Έτσι και γι' αυτό έχω προσδοκίες. Λοιπόν, και κλείνουμε με την παροχή ευκαιριών για ουσιαστική συμμετοχή ως την τελευταία πρόταση εφερμογής, έτσι. Παροχή ευκαιριών στα παιδιά, στους γονείς ως μέλη της σχολικής κοινότητας και στους εκπαιδευτικούς για την ανάληψη μερών ευθύνης για τα σχολικά δρόματα, να συμμετέχουν σε διάφορα θέματα που έχουν σχέση με το σχολείο και το καθεξής. Τώρα, πώς μπορεί να υλοποιηθεί αυτό το στοιχείο του τροπού της φυσικής αμφιχτικότητας. Πρώτον, οι μαθητές να αντιμετωπίζονται ως ενεργητικοί συμμέτωχοι στη μαθησιακή διαδικασία αλλά και της σχολικής ζωής και όχι ως παθητικοί δέκτες. Και οι σύγχρονες θεωρίες προς αυτό, ούτως ή άλλως, αυτό το στοιχειοτωνίζουν. Ξέρετε παλιά με τις συμπεριφορικές θεωρίες και το ερεύθισμα αντίδρασης και δημιουργία του περιβάλλοντος, ο μαθητής αντιμετωπιζόταν ως θεία, η ψυχολογία αν πάμε ως παθητικός δέκτης ερευθισμών. Τα πράγματα έχουν αλλάξει, το ξέρετε μέσα από πάρα πολλά μαθήματα, έτσι, απέναντίες στο άτομο ως ενεργητικός συμμούς, έτσι συμμετέχεις σε αυτήν τη διαδικασία. Είναι ενεργητικός δέκτης, δεν είναι παθητικός δέκτης. Και το ξαργάζεται τις πυροφορίες, βεβαίως σύμφωνα με πάρα πολλά πράγματα, πριν αντιδράσει, έτσι. Αν το φέρνουμε αυτό τώρα στο σχολικό πλαίσιο, γιατί αυτό που είπαμε πριν ισχύει γενικότερα, στο σχολικό πλαίσιο τα τελευταία χρόνια, υπό την επίδραση και των πιο κοινωνικών γνωστικών και γνωστικών θεωρήσεων για τη μάθηση. Για το πώς λαμβάνει χώρα η διαδικασία της μάθησης και κατεπέκταση της δασκαλίας. Και κυρίως υπό το φως των ευλυμάτων, των σύγχρονων ευλυμάτων για την αυτοεκκλημιζόμενη μάθηση, ο μαρτύς θεωρείται ότι έχει ενεργητικό ρόλο. Εξού και το αυτοεκκλημιζόμενη μάθηση συμμετέχει, έτσι και διαμορφώνει ή συνδιαμορφώνει, αν θέλετε, σε έναν μεγάλο ροθμό και ρυθμίζει την ίδια την πορεία του προς τη μάθηση. Άρα λοιπόν, ενεργητικό σημαντικό στη μαθησιακή διαδικασία είναι πιο μαθητοκεντρική διδασκαλία και όχι δάσκαλο κεντρική, ο δάσκαλος αυτός ο οποίος έχει και την εξουσία, την αυθεντία της γνώσης που θα μεταφέρει αυτό το οποίο ξέρει, έτσι, αλλά μέσα από μια πιο δυναμική αλληλεπίδαση στην οποία και οι δύο μαθητές συμμετέχουν. Άρα λοιπόν βλέπετε, και νομίζω ότι τουλάχιστον εσείς που είστε του τμήματος ψυχολογίας, βλέπετε πως πάρα πολλά πράγματα και από άλλες ειδικότητες έρχονται και βρίσκουνε θαμμουγή στα θέματα τα οποία συζητάμε σε σχέση με το σχολικό πλαίσιο. Έτσι, τώρα, το πρόγραμμα σπουδών πιο σχετικό με την καθημερινή πραγματικότητα, εάν έχουμε ένα πρόγραμμα σπουδών που έχει σχέση με την καθημερινή μας ζωή, δίνει αρχήν και μεγαλύτερα περιθώρια στους μαθητές να πάρουν μέρος και πιο ενεργετικά, να ενδιαφερθούν απαρουμένως. Συμφωνούμε σε αυτό, γιατί? Γιατί αναγνωρίζουν τη σχέση και την αξία αυτών των πραγμάτων με την καθημερινή ζωή. Το σχολείο οφείλει να έχει σχέση με αυτά τα οποία συνδέουν έξω. Τώρα, αν μου πείτε, οι λογάρες με τη σχέση έχουν με αυτά που… έτσι, εγώ θα είναι η τελευταία που θα έλεγα καμία, αλλά σίγουρα δεν μπορώ να σας εξηγήσω τη σχέση, έτσι, αλλά, εν βάση περιτώσε, δεν υπάρχει αφιβολία ότι τα μαθηματικά είναι βάση για πάρα πολλά πράγματα και τη καθημερινή μας ζωή, έτσι. Μπορεί να μη είμαστε σε θέση να το εξηγούμε πάντα, έτσι, αλλά το να αναγνωρίζουμε την αξία αυτών των πραγμάτων, έτσι, είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα. Αυτό που ήθελα να πω είναι ότι η σχολή οφείλει να παρακολουθεί, να συνδέεται και να έχει διάφορες επικοινωνίες με την καθημερινότητα και γι' αυτό πρέπει να αλλάζουν τα προγράμματα, γι' αυτό πρέπει τα βιβλία να αναπροσαρμόζονται και να αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με τις κρότους της επιστήμης, αλλά και με το τι αλλάζει γύρω μας, έτσι. Δεν υπάρχει αμφιβολία τα τελευταία χρόνια με την μεγάλη ανάπτυξη των τεχνολογιών, έτσι, την διάδοση της πληροφορίας με τέτοιους ρυθμούς, δεν μπορεί το σχολείο να μένει πίσω, έτσι. Άρα, λοιπόν, γενικώς τα προγράμματα σπουδών στα σχολεία πρέπει να παρακολουθούν τις εξελίξεις στην κοινωνία και να έχουν σχέση με την τεθμερή ζωή, γιατί όταν ή έχει σχέση με την τεθμερή ζωή, έχει μεγαλύτερη αξία για το ίδιο το άτομο, του task value, που έχει και ισχύει κινήτρο. Επειδή έχει αξία με την τεθμερή μου ζωή, με ενδιαφέρει περισσότερο, το προσέχω περισσότερο, ενδιαφέρομαι να πάρω μέρος πιο ενεργετικά και παραγωγώντας, έτσι. Είχα δει ένα χέρι. Ναι, Αντωνία. Είπατε με τη Μίλι. Ναι. Δεν είναι μόνο, δηλαδή, ότι εξελίστε τη τεχνολογιά, αυτό που μας ενδιαφέρει, την τεχνολογικά σου στο σχολείο να περάσουν, να κάνεις εξελίξεις. Όχι μόνο αυτό. Και το περιεχόμενο ακόμη, να αποσταμόζεται, να είναι πιο, έτσι. Κοιτάξτε να δείτε. Η ιστορία, για παράδειγμα, γιατί να σταματάει. Θυμηθείτε εσείς, έτσι, θυμηθείτε, εμείς φτάναμε μέχρι, βεβαίως, άλλαξη μετά, έτσι, φτάναμε στην τρίτη ηλικίου, τότε που δώσαμε πανελαδικές, για πρώτη φορά, διδαχτήκαμε την ιδρασκετρική καταστροφή. Ήταν τότε η μεγάλη αλλαγή, που φτάσανε μέχρι και τον 20ο αιώνα, να διδαχθούμε κάτι, έτσι, μονίμως, ή αυτό το πράγμα που γίνεται, και που τα παιδιά έχουν δίκιο να διαμαρτύρονται. Αρχαία ιστορία ακούν στο δημοτικό, ακούν στο γυμνάσιο, ξανακούν στο Λύκιο, θα μου πείτε, σε διαφορετικό βάθος. Έτσι, σε συνδυασμό με τον εξορθολογισμό της ύλης, θα μπορούσαν τα πράγματα, έτσι, να φτάνουν μέχρι και την πρόσφατα. Θα μου πείτε, η ιστορία είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα που θέλει, έτσι και λοιπά. Στο μέτρο του εφικτού πάντα, έτσι, δεν το συζητάμε. Στην φυσική, πόσες πολλά καινούργια πράγματα, οι ενότητες, ας πούμε, δεν θα πρέπει να ενημερώνονται σύμφωνα με τις προορισμίες που γίνονται στην επιστήμη. Έτσι, στον ηλεκτρισμό, για παράδειγμα, ή στα ηλεκτρονικά, ή δεν είμαι και η δική να σας αναφέρω, αλλά, έτσι, αυτό εννοώ. Κάθε αντικείμενο μπορεί να εξυγχρονίζεται και ως προς το περιεχόμενό του, και ως προς τη διδακτική του προσέγγιση, και ως προς τη σχέση με την τεχνολογία, βέβαια, σήμερα. Τι ήθελες να της ρωτήρας, νόμιζε. Λοιπόν, τώρα, επίσης, η συμμετοχή των μαθητών στη λήψη αποφάσεων, όχι μόνο στο ακαδημαϊκό κομμάτι, στη λήψη αποφάσεων που έχουν σχέση με τη λειτουργία του σχολείου. Απλά πράγματα, για παράδειγμα, αν θελύσουμε να πάψουμε το σχολείο, έτσι, ας κάνουμε και ένα γκάλο, να δούμε τι χρώματα θέλουν οι μαθητές να το πάψουν το σχολείο. Έτσι, δεν είναι τόσο κακό, γιατί να αποφασίσει ο διευθυντής και οι καθηγητές τι χρώματα θα πρέπει να βοηθήσουν το σχολείο, ας οδηγήσουμε τους μαθητές μας, η πλειοψηφία, ας αποφασίσει. Δεν θα είναι όλοι ευχαριστημένοι, αλλά τουλάχιστον θα έχουν την ικανοποίηση ότι ρωτήθηκαν για αυτό. Απλά πράγματα, ξέρετε, δίνουν το μήνυμα της ουσιαστικής συμμετοχής, έτσι. Δεν χρειάζεται να ανακαλύπτουμε την Αμερική κάθε μέρα για να θεωρούν τα παιδιά ότι κάτι γίνεται, έτσι. Λοιπόν, εθελοντικές σε διάφορες επιτροπές. Μπορεί να είναι διάφορες επιτροπές για την καλή λειτουργία του σχολείου, μπορεί να είναι οι επιτροπές οργών της φυσικού περιβάλλοντος, έτσι. Δηλαδή, τα τελευταία χρόνια με την περιβαλλοντική εκπαίδευση γίνονται ομάδες, φλάπ στα σχολεία κλπ. Ωραία. Αυτοί οι οποίοι έχουν και τέτοιου είδους ενδιαφέροντα, γιατί να μην γίνει και μια επιτροπή που θα έχει σχέση με το περιβάλλον μας με το σχολείο, πώς θα συντηρήσουν για παράδειγμα τα φυτά αν υπάρχουν φυτά στο σχολείο, έτσι, και το καθεξής. Μπορούν να γίνουν πάρα πολλά πράγματα μέσα από διαδικασίες αυτοδιαχείρισης, τις οποίες συμμετέχουν οι μαθητές. Νιώθουν, μεταρχήν, τα οφέλη είναι πολλαπλά. Πέρα από τα πρακτικά οφέλη, ότι κάποια πράγματα συντηρούνται, έτσι, ενώ διαφορετικά δεν θα συντηρούνταν, αλλά ο ίδιος ο μαθητής νιώθει, έχει ενδυναμώνοντα το αίσθημα του ανήκνηση του σχολείου, έτσι. Νιώθει πιο δεμένος με το σχολείο, νιώθει ότι συμμετέχει και ότι λαμβάνει μέρος στο τι συμβαίνει στο σχολείο. Συνδέονται μαθητές μεταξύ τους γιατί μοιράζονται κοινούς στόχους, έτσι μαθαίνουν να συνεργάζονται, μαθαίνουν να βάζουν ένα στόχο και να ετοιμαίνουν έτσι και να δουλεύουν πως την υλοποίηση είναι πολλαπλά το αφέλη. Να το είσαι καλά, υπάρχει ένα όργανο σε λευτεροβάθμια φέρεξη το 2015 μελέξο, που είναι ως μία συμμετοχή των μαθητών στα σχολικά δρόμου. Ναι, αυτό ήταν σε ένα επίπεδο πολιτικός, πώς μεταφράστηκε αυτό στα σχολικά δρόμου. Ναι, το οποίο τελευταία χρόνια με το δικαίωμα του εμπειρικού λαϊσθού, δεν έχει πάρει τη μορφή ότι είναι κάποια, τα οποία έχουν το ρόλο που αξίζουν πού θα γίνονται χωροί για… Α, ναι, ναι. Και τουλάχιστον ο κομμένες, ό,τι ακούω, δηλαδή, στον αστυποδρομικό, αυτός είναι ο ρόλος τους. Αν ένας καθηγητής θέλει να πει σε αυτό, παιδιά, ότι, κοιτάξτε να δείτε, αυτό μπορεί να το κάνει, δεν θέλει σαν να παρεμβαίνει σε ένα όργανο των μαθητών που είναι δικό του. Κοιτάξτε να δείτε, μπορώ, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να το κάνει κάποιος αυτός. Δεν χρειάζεται να καλέσετε δεκαπενταμιλίες συμβούλιο και να παρεξηληθεί ότι τους φοράει από πάνω πράγματα ή παρεμβαίνει στην υπουργία, έτσι. Μέσα από συζητήσεις με τους μαθητές, μπορεί να τους δώσει αυτές τις δυνατότητες και μπορεί να κάνει και σχόλια ότι, και ξέρετε κάτι, το να λειτουργούν έτσι τα δεκαπενταμιλίες συμβούλια στα σχολεία, υποτιμά και τους ίδιους τους εφήβους κατά τη γνώμη μου. Δεν τα ενδιαφέρονται των παιδιών σήμερα μόνο το πώς θα κάνουν και αυτό, και το να κάνουν χωρούς και αυτό είναι μια πλευρά της καθημερινής συμπεριφερματικότητας, αλλά δεν είναι μόνο αυτό το να καταλήγει εκεί, υπάρχουν τόσα άλλα πράγματα τα οποία μπορούν να κάνουν και να δώσουν έναν διαφορετικό τόμο, έτσι. Και εάν μπορεί, πολλές φορές ξέρετε τα έκανε, είναι πολύ απλά να μην έχουν σκεφτεί, γιατί έτσι το βρήκαμε, τι κάνουν τα δεκαπενταμιλίες, κάνουν χωρούς, δεν ξέρω εγώ, κάνουν κάποιες εκδηλώσεις για να συγκεντρώσω θύματα επάνω την ενδρομή και λοιπά, αλλά δεν είναι μόνο αυτό, έτσι. Και σας έχω εκεί, κατασκευές δημιουργήσωτα με τις τάξεις, καθαριόητα του σχολείου και υπάρχει μια οδηγία εκεί γενικώς, ότι ποτέ μην βγάλει στο χώρο του σχολείου αυτό που μπορούν να κάνουν τα ίδια τα παιδιά. Είναι πάρα πολύ σημαντικό, όπως έχω βρει, το παιδί ενδυναμώνει τη σχέση του με το σχολείο μέσα από τη συμμετοχή σε τέτοιου είδους πράγματα, που είναι μη ακαδημαϊκά προσανατολισμένα. Έτσι και ξέρετε, αυτό έχει σχέση με την κοινωνική και συναισθηματική απολύπτωση που θα βγούμε σήμερα, αυτό ενδυναμώνει τη σχέση του παιδιού με το σχολείο γενικά και κατεπέκτευση και τη σχέση του παιδιού με τη μάθηση, γιατί το σχολείο συνέβη με τη μάθηση, έτσι, οπότε έχει πολλαπλά ωφέλη. Λοιπόν, τώρα, η συνδυασμένη αφαρμογή των έξι στοιχείων του τροπου της ψυχικής αμφιτικότητας οδηγεί στην ανάπτυξη, θετικής εικόνας για τον εαυτό που έχουμε αναφέρει εδώ, στενής σχέσης με το σχολείο και θετικής τάσης προς αυτό, αλλά και τι άλλο, αυτό που μόλις πριν σας είπα ότι μέσα από τέτοιου είδους ζητήματα που δεν μοιάζουν και πολύ ακαδημαϊκά, εντέλει φαίνεται ότι έχουμε καλύτερες επινώσεις σε στιγμισμένα tests, έτσι, και σημαντική μείωση των ποσοστών της επιβιβλικής παραβαδικότητας, της κατάχρησης ουσιών των αποβολών των μαθητών και της σχολικής διαρροής να συντηρώσουν, έτσι. Άρα λοιπόν, γενικά μέσα από τέτοιου είδους δραστηριότητες, έτσι, μέσα από τον τροπό της ψυχικής αμφιτικότητας, μπορεί να έχουμε ωφέλη προσωπικά για τον κάθε μαθητή, τον εκπαιδευτικό κλπ, που συνδέονται με το well-being έτσι των μαθητών και των εκπαιδευτικών, μπορεί να έχουμε ωφέλη σε επίπεδο σχολείου επίσης, και τα οποία διαπαιμούν τόσο, όχι μόνο το μη ακαδημαϊκό θα λέγαμε αυτό, αλλά φτάνουν και στον ακαδημαϊκό έφτα. Έτσι. Αυτό θα το δείτε εσείς, είναι το βιβλίο από τα βιβλία που βλέπετε που έχουν μεταφραστεί από την κυρία Χατζηχρίστου, για σχολεία και τάξεις που προάγονται ψυχική αμφιτικότητα. Στην πραγματικότητα ο ένας πίνακας δίνει το προφίλ ενός μαθητή που χρειάζεται ενίσχυση της ψυχικής αμφιτικότητας, μέσα από όλα αυτά τα στοιχεία είναι αυτά τα οποία συζητήσαμε αναλυτικά εμείς πριν λίγο, απλώς είναι συγκεντρωμένα εδώ. Το άλλο διάγραμμα δίνει το προφίλ ενός μαθητή με χαρακτηριστικά ψυχικής αμφιτικότητας. Έτσι. Και το διάγραμμα αυτό δίνει πώς διασυνδέεται η αποτελεσματική εκπαίδευση με την ψυχική αμφιτικότητα και πώς δηλαδή το γνωστικό με το μη γνωστικό κομμάτι έχουν δικαιοδιαπλέκοντα. Γιατί εν τέλει η προαβογή της ψυχικής αμφιτικότητας μπορεί να περάσει μέσα από τις εκπαιδευτικές αλλαγές που προάγουν την κριτική ικανότητα, την αφερθμιζόμενη μάθηση, τα καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα και το καθεξής. Άρα λοιπόν δεν είναι το γνωστικό, ακαδημαϊκό κάτι διαφορετικό από το κοινωνικό, διαπροσωπικό στο σχολείο, αλλά αυτά διαπλέκονται πολύ δυναμικά μεταξύ τους, έτσι είναι συγκοινωνώντα δοχεία και δουλεύοντας προς το ένα έχουμε θετικές συνέπειες προς το άλλο και αντίστροφα. Είτε δουλεύει κάποιος στο γνωστικό που μπορεί να επηρεάσει το κοινωνικό, διαπροσωπικό και συναισθηματικό ή δουλεύοντας προς το κοινωνικό, συναισθηματικό μπορεί να έχει θετικές αλλαγές και στο γνωστικό, ακαδημαϊκό μαθησιακό. Γενικώς θα πρέπει να νομίζω ότι αυτό είναι σαφές και από τη συζήτηση που κάναμε και στο προηγούμενο μάθημα και σήμερα ότι η ψυχική αδεικτικότητα δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα άλλο πρόγραμμα από αυτά που καλούνται οι εκπαιδευτικοί για να εφαρμόσουν στο σχολείο, έτσι. Αλλά στην πραγματικότητα ταυτίζεται με ένα σχολείο το οποίο λειτουργεί καλά σήμερα με το σύγχρονο αποτελεσματικό σχολείο που θα θέλαμε σήμερα να έχουμε, το οποίο παρέχει άριστη εκπαίδευση, έχει εκπαιδευτικούς που περνούν μηνύματα, στήριξης και φροντίδαστος στα παιδιά και ότι τα παιδιά μπορούν να είναι σε ένα ασφαλές κλαίσιο στο σχολείο για να νιώθουν καλά, έτσι. Και είναι αυτό που είπαμε πριν, ότι από τη μία η άριστη εκπαίδευση αποτελεί προϋπόθεση για την εξασφάλιση υψηλού επιπέρδου ακαδημαϊκών επιτευμάτων, αλλά ταυτόχρονα η άριστη στις ποιότητες εκπαίδευση συμβάλει και στην προαγωγή της ψυχικής ανθηκτικότητας. Και από την άλλη πλευρά η προαγωγή της ψυχικής ανθηκτικότητας μπορεί να οδηγήσει και σε καλά μαθησιακά παιδιά σήμερα, έτσι. Ολοκληρώσαμε με την ψυχική ανθηκτικότητα. Δεν ξέρω αν θέλετε κάτι να σχολιάσετε, κάτι να ρωτήσετε, να πούμε κάτι παραπάνω πριν περάσουμε στην κοινωνική και σημαντική εβογή, που βέβαια συνδέεται πολύ καλά με την ψυχική ανθηκτικότητα. Είμαστε εντάξει? Ωραία. Και μου λέει μια συνάδελφος που μπροστά ότι έκανα μάθημα μεγάλια στην έθιση, αλλά έγινε σε μεγαλύτερη έθιση, αλλά τώρα καταλαβαίνω τι εννοεί. Λοιπόν, κοινωνική και, τελευταία ενόητα του μαθήματος, έτσι, εσείς ολοκληρώνουμε, κοινωνική και συναισθηματική εβογή στο σχολείο, σήμερα και την επόμενη εβδομάδα μέσα τις εργασίες των δύο εράσιμους φιλικτών που έχουμε, στην ενόητα αυτή. Έτσι, για να ξεκινήσουμε, γενικώς, κι άλλη φορά θα έχουμε συζητήσει ότι τα τελευταία χρόνια έχει αφησιθεί το ποσοστό των παιδιών που αντιμετωπίζουν ποικίλα προβλήματα στο σχολείο, μιλάμε για ένα ευρύ φάσμα προβλημάτων στο σχολείο, που μπορεί να είναι από προβλήματα μάθησης, σχολικής προσαρμογής, αλλά και ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης. Και σε κάθε κατηγορία από αυτές μπορεί να έχουν πλήθως προβλημάτων, έτσι, ήδη για τις μαθησιακές δυσκολίες μιλήσαμε, και για τα προβλήματα ψυχοκοινωνικής διαταραχής συμπεριφοράς μιλήσαμε και ούτε μεταξύ. Γενικώς τώρα, αυτή η αύξηση του ποσοστού των παιδιών που έρχονται αντιμέτωπων με ποικίλα προβλήματα, πρέπει να μας οδηγήσει και σε μία προσέγγιση αλλαγός στη σχολία, έτσι, διότι όταν ένα σχολείο έχει πολλούς μαθητές οι οποίοι είναι αντιμέτωποι με προβλήματα, αυτό οδηγεί στην αναγνώριση της ανάγκης για αλλαγές στο χώρο του σχολείου. Το σχολείο δεν μπορεί να παραμένει αντιάφορο σαν να είναι κάτι πέρα από την πραγματικόήτα που ζούν οι μαθητές, έτσι. Αυτό σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί αρνείται άλλο καλύτερα να συνεργάζονται ακόμα περισσότερο με ειδικούς ψυχικής υγείας ή αν έρθουν στο πιο έτσι σύγχρονο μοντέλο, το ίδιο το σχολείο να παρέχει διευκλημένες υπηρεσίες, όπως λέμε, του ψυχολογικού τύπου μέσα στο χώρο του, έτσι. Αυτό είναι ένα μοντέλο το οποίο υπάρχει σε άλλες χώρες, δηλαδή στο ίδιο το σχολείο να παρέχονται διευκλημένες ψυχολογικές υπηρεσίες. Απέχουμε από αυτό. Θα πρέπει να πω και δεν είναι θέμα της τρέχουσα συγκυρία στη χώρα μας το ότι απέχουμε από το μοντέλο αυτό. Πολλά προβλήματα, κι άλλη φορά όταν το έχουμε συζητήσει, πολλά προβλήματα στο ελληνικό σχολείο θα μπορούσαν να μην υπήρχαν ή να ήταν σε καλύτερη κατάσταση μέσα από οργανωτικές και διαρθρωτικές αλλαγές, χωρίς απαραίτητα να υπάρχουν χρήματα. Ούτε την περίοδο της ευημερίας αξιοποιήθηκαν χρήματα για να περάσουν σε τέτοιου είδους πιο οργανωμένα, πιο αποτελεσματικά σχολεία. Δεν μας φταίει η κρίση γι' αυτό πετά την χρόνι μου. Σήμερα βεβαίως η κρίση αποτελεί ένα πολύ σημαντικό παράγμανα, αλλά πράγματα τα οποία θα μπορούσαν να τα είχαμε διαχειριστεί πιο αποτελεσματικά την περίοδο της ευημερίας, επίσης να το κάνουμε. Τώρα, η παρουσία μαθητών αντιμέτωπων με πολλαπρά προβλήματα καλεί όλο και περισσότερο στο να σχεδιάζουμε και να εφαρμόζουμε πράγματα προαγωγής της προσωπικής υγείας, πρόληψης και έννοιες παρέμβασης στο πλαίσιο του σχολείου. Άρα, λοιπόν, όπως είπαμε πριν, το σχολείο δεν μπορεί να παραμένει παιδί όταν ένας μεγάλος θα έχει μαθητών που αντιμετωπίζει προβλήματα, οφείλει να λάζει. Πώς μπορεί να συμβάλει προς την κατεύθυνση της μίωσης των προβλημάτων ή της εκτόνωσης, των προβλημάτων, πέρα από όλα αυτά που είπαμε στα προηγούμενα μαθήματα, έτσι που διαπαινούν τη σχολική καθημερινότητα, τη σχολική διαδικασία, θα μπορούσαν και στοχευμένα να διαμορφωθούν προγράμματα πρόληψης και έγκαιρις παρέμβασης, που στοχεύουν σε συγκεκριμένα προβλήματα, έτσι. Αυτό το οποίο όμως μας ενδιαφέρει πάρα πολύ και είναι εξαιρετικά σημαντικό, τα προγράμματα αυτά οφείλουν να είναι, όπως λέμε, εμπειρικά τεκμηριωμένα, evidence-based treatment ή evidence-based programs. Τι σημαίνει αυτό το πράγμα, ότι δεν σχεδιάζω ένα πρόγραμμα, ας πούμε, για την αντιμετώπιση του εκφοβισμού, έτσι τα τελευταία χρόνια το θέμα του εκφοβισμού στο σχολείο αποτελεί ένα πολύ συχνό πρόβλημα και έχουν δοθεί και πάρα πολλά χρήματα για έρευνες και για προγράμματα πρόληψης και παρέμβασης και το καθεξής, έτσι. Ο εκφοβισμός έγινε και ηλεκτρονικός εκφοβισμός μέσα στις τεχνολογίες και γενικώς έχει δοθεί πολύ μεγάλη δημοσιότητα και η συχνότητα έχει αυξηθεί. Το θέμα είναι όμως, όταν ένα σχολείο αποφασίζει, αποφασίζεται σε ένα σχολείο να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα πρόληψης ή και παρέμβασης, το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να είναι εμπειρικά τεκμηριωμένο. Τι σημαίνει αυτό το πράγμα? Θα πρέπει να έχει θεωρητική στήριξη, δηλαδή να μασίζεται σε επιστημονικά, σε επιστημονικές θεωρίες. Τι λένε οι επιστημονικές θεωρίες για το θέμα του εκφοβισμού, έτσι, να είναι επιστημονικά, μεθοδολογικά έγκυρο για τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζεται, το πώς εφαρμόζεται, με τι συχνόητα, με τι μεθόδους και το καθεξής. Και βεβαίως, εάν επιλέξω να εφαρμόσω ένα πρόγραμμα και έχει εφαρμοστεί αυτό στο παρελθόν, να ξέρω ότι το πρόγραμμα αυτό έχει εφαρμοστεί και υπήρξε έλεγχος, μέτρηση της αποτελεσματικότητάς του. Ήταν αποτελεσματικό το πρόγραμμα αυτό το οποίο εφαρμόστηκε εκεί. Άρα, λοιπόν, αυτό σημαίνει εμπειρική τεκμήλωση. Το πρόγραμμα, δεν ξυπνώ μια ωραία πρωία και λέω νομίζω, έτσι, ότι αυτό θα βοηθούσε. Έτσι, το πρόγραμμα πρέπει να έχει επαρκή θεωρητική τεκμήλωση, ερευνητική αρτιότητα και επίσης μετρήσιμα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του αν έχει εφαρμοστεί ή αν δεν έχει εφαρμοστεί αυτούσιο, στοιχεία του πρόγραμματος τα οποία ξέρω ότι έχουν εφαρμοστεί, πώς δούλεψαν, πόσος χρόνος χρειάστηκε να είναι τα αποτελέσματα αυτά ορατά και το καθεξής. Καταλάβαμε τι σημαίνει evidence-based. Αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό, παιδιά, έτσι. Γιατί και είναι και έτσι το σημείο κλειδί στην οργάνωση, στο σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων πρόλεψης και παρέμμασες, το να υπάρχει από πίσω θεωρητική και ερευνητική τεκμήλωση. Τώρα συγκεκριμένα προγράμματα κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης και εκπαίδευσης έχουν εφαρμοστεί σε σχολεία με τη συνεργασία πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων. Ακόμη και σε εμάς, έτσι, πολλές φορές σε λιγότερο τυπικό ή περισσότερο άτυπο βαθμό, διάφορα σχολεία συνεργάζονται με ειδικούς προκειμένου να εφαρμόσουν τέτοιου είδους προγράμματο. Τα τελευταία χρόνια, έτσι, βοήθησε πολύ και η οργάνωση διάφορων φορέων που είχαν σαν στόχο την πρόοδος και την παρέμβαση στη σχολική κοινωνία. Για παράδειγμα, η Πυξίδα, ας πούμε, στην Δυτική Θεσσαλονίκη, ο ΣΥΡΙΩ στην Ανατολική Θεσσαλονίκη, στην Διατρική Θεσσαλονίκη, κλπ. Υπάρχουν φορείς που ανήκουν κυρίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που είχαν σαν στόχο να συνεργάζονται με σχολεία και να παρέχουν τέτοιου είδους υπηρεσίες. Και οι οποίοι φορείς είναι στελεχωμένοι με σχετικές ειδικότητες, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, έτσι εκπαιδευτικούς κλπ. Οπότε θα πρέπει να σας πω ότι επειδή αυξάνουν τα προβλήματα, τα σχολεία συνειδητοποιούν τις ανάγκες που υπάρχουν και αναζητούν τέτοιου είδους υπηρεσίες, έτσι. Μπορεί να μην είναι επαρκής, αλλά εν πάση περιπτώσει, εάν ένα σχολείο θελήσει να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα και θελήσει να κάνει κάτι, μπορεί να απευθυνθεί κάπως να έχει μία υποσχέρηση, έτσι. Πολλές φορές αυτό μπορεί να γίνει και σε συνεργασία με κάποια ρυθμικά κέντρα. Εδώ δεν έχουμε, έχουμε ζητήσει να κάνουμε ένα τέτοιο εργαστήριο ακόμη είναι στη φάση της θεσμοθέτησής του ή σε σχέση με πανεπιστήμια. Τώρα, συνήθως τα προγράμματα που εστιάζονται στην κοινωνική και συνεισθηματική ανάπτυξη έχουν στο στόχο τους να εμπεριστοποιούν και να εκπαιδεύουν εκπαιδευτικούς. Στο χειμώνα, αν πάρουμε υπόψη μας στην έννοια της διαβημένης σχολικής κοινότητας, να εκπαιδεύουν και γονείς σε τέτοιου είδους συντήματα. Έτσι, και άλλα μέλη της τοπικής κοινότητας που θα μπορούσαν να είναι τοπική αυτοδιοίκηση, έτσι. Οπότε, εκπαιδευτοποιούν και εκπαιδεύουν εκπαιδευτικούς αλλά και άλλα μέλη της σχολικής και της ευρύτερης τοπικής κοινότητας, συνεργάζονται επίσης με εμπλεκόμενους φορείς προκειμένου να οργανώσουν τέτοιου είδους δράσεις πρόληψης στα σχολεία ή πρόληψης και εμμεστροπίσεις της κοινότητας. Και με τη σειρά τους, οι εκπαιδευτικοί και τα άλλα μέλη της κοινότητας μπορούν να δουλέψουν στο επίπεδο της ενίσχυσης της κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης των παιδιών, να βελτιώσουν τα παιδιά της κοινωνικής τους δεξιόητες, να αλλάξει το ψυχογενικό περιβάλλον μέσα στην τέξη και διάφορα άλλα πράγματα. Στην πραγματικότητα, όπως βλέπετε εκεί, μπορούμε να ξεκινήσουμε από ένα είδος συναισθηματικής, όπως λέμε, διαπαιδαγώγησης στην οικογένεια, πώς μπορεί να προκύψει αυτό μέσα από την επιστοπίσεις των γονέων και την εκπαίδευση των γονέων, για το πώς μπορούν να διαπαιδαγωγήσουν συναισθηματικά τα παιδιά τους, τι σημαίνει συναισθηματική διαπαιδαγωγήση, πώς το αντιλαμβάνεστε, παιδιά, εσείς αυτό. Και όπως βλέπετε αυτό συνθέτει με την προαγωγή της συναισθηματικής νοημοσύνης και της ψυχικής υγείας των παιδιών, ξέρετε, η έννοια της ψυχικής νοημοσύνης, της συναισθηματικής νοημοσύνης, είναι μια έννοια που τα τελευταία, ξέρω, 15 χρόνια έχει παίξει αρκετά. Το γεγονός, γιατί παραδοσιακά, το συνέστημα με το έλογο, με το νου, θεωρούνταν πράγματα αντίθετα παραδοσιακά. Έτσι δεν είναι όμως έτσι. Καθόλου έτσι δεν είναι. Οπότε τα τελευταία χρόνια, μιλάμε γιατί επιλέχθηκε, άραγε, ο συναισθηματικής νοημοσύνης, γιατί φαντάζεστε εσείς. Διότι υπάρχει συναισθηματική διεργασία, επειδή είναι πολύ σημαντικό, ένα συνέσθημα μας προκαπεί για το τι επεξεργασία πρέπει να κάνουμε σε μια κατάσταση και τι τελικά να κάνουμε. Φειράζει μας περίπτωση. Ναι, για αυτό έχει δοθεί και τόσο προσεχιστό πώς να την αναπτύξουμε σωστά τη συναισθηματική νοημοσύνη. Και πώς να μπορούμε να τη διέχουμε. Η αναγνώρεση συναισθημάτων, η έκφραση συναισθημάτων, η διαχείριση συναισθημάτων. Και αυτό είναι για παράδειγμα την περίπτωση του διαχείρισης του θυμού μας, έτσι. Λοιπόν, είναι πάρα πολλές σημαντικά ζητήματα τα οποία φειράζουν τη λειτουργικότητά μας. Από αυτήν την έννοια, έτσι, θα μπορούσαν να συγκροτούν μία έννοια αντίστοιχη με μία μορφή νοημοσύνης. Που στην περίπτωση είναι η συναισθηματική νοημοσύνη, έτσι. Οπότε το κομμάτι αυτό της διαπαιδαγώγησης των παιδιών στην οικογένεια από τους γονείς, ως προς το πώς να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα τα δικά τους και τα άλλα, αλλά και να διαχειρίζουν, να εκφράζουν τα συναισθηματά τους και να διαχειρίζουν τα συναισθηματά τους, το οποίο αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι. Ένα τέτοιο πρόγραμμα έχει αναπτυχθεί, θα το δούμε μετά. Να συνεχίσουμε λίγο με τα προβλήματα ψυχικής υγείας των παιδιών που απασχολούν σήμερα το σχολείο και τους παράγοντες επικίνδυνοίδες που έχουν αφήσει τα τελευταία τώρα. Όπως είπαμε γενικά μιλάτε για μια καταγράφητη αύξηση της συχνότητας των περιστατικών ψυχικής υγείας, σχέδια των αρχών μεταξύ παιδιών και εφήβων. Μάλιστα σε διάφορες χώρες που έχουν γίνει μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες, συμπλένουν σε ένα ποσοστό 10% με 20%, με επιμέρους διαφορές βέβαια από χώρα σε χώρα, που φαίνεται να έχουν ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Σε αυτά μπαίνουν όλα μέσα. Μπορεί να είναι διαφορετική φύση των προβλημάτων. Είδατε όταν συζητούσαμε και τα διάφορα θέματα και τις μαθησιακές δυσκολίες και γενικά με τις ιδιαιτερότητες του σχολικού πλαίσιο μπορεί να επικύλουν οι ορισμοί. Έτσι, αλλά σε ένα διαβημένο επίπεδο μπορεί το 10% με 20% των παιδιών να παρουσιάσει ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Από τη μία, λοιπόν, καταγράφεται αυτό τις επιδημιολογικές μελέτες και από την άλλη καταγράφεται η απουσία συμβουλευτικής υποστήριξης στην πλειοψηφία των παιδιών αυτών που έχουν δεδομένα με αυτά τα προβλήματα. Έτσι, άρα από τη μία καταγράφεται αύξηση των περιστατικών, από την άλλη έχουμε ένδυα παροχής συμβουλευτικής υποστήριξης και παροχής ψυχολογικών υπηρεσιών. Έτσι. Τώρα, στην Ελλάδα από μελέτες που έιναν παλαιότερα, φαίνεται ότι λίγο πολύ τα ποσοστά είναι αντίστοιχα, δεν διαφοροποιούνται. Τώρα, βεβαίως, είχε εξαιρετικά ενδιαφέρον να κάνει κανείς αμελετήσει που βρισκόμαστε. Τώρα, μεγάλη ποικιλία, όπως είπαμε, στα προβλήματα τα ψυχικής υγείας τα οποία εκδηλώνονται μεταξύ παιδιών και εφήβων, και αυτή η αύξηση σε συνδυασμό με τα ποικίλα προβλήματα που εμφανίζονται, δημιουργεί και ανησυχίες για τους πολλακρούς κοινωνικούς παράγοντες, επικίνδυνοιτες που αφορούν όλο τον αθλητικό πληθυσμό. Δηλαδή, τι είναι αυτός. Μπορούσε κάποιος να ρωτηθεί γιατί τα παιδιά σήμερα και ή αύριο παρουσιάζουν αυξημένα προβλήματα. Μήπως κάτι συμβαίνει, έτσι. Άρα λοιπόν, ποιοι είναι οι παράγοντες αυτοί οι οποίοι έχουν ως συνέπεια την αύξηση των περιστατικών ψυχικής υγείας, έτσι. Βεβαίως, ξέρουμε ότι υπάρχουν και προβλήματα εξαιτίας παραδικών κρίσεων στο περιβάλλον ενός παιδιού τα οποία μεταφέρονται στο σχολείο. Συζητήσαμε και για τις κρίσεις σε μια προηγούμενη ενόητα, έτσι. Θα διαζήγει για των γονέων έχουν αυξηθεί, έτσι δεν είναι. Άρα λοιπόν, αυτό μεταφέρεται. Μπορεί βεβαίως να έχουμε την απώληση ενός ευευμένου προσώπου. Άρα, ένα ποσοστό του αθλητικού πληθυσμού μπορεί να εκδηλώνει προβλήματα που συνδέονται με κρίσεις στο περιβάλλον και δεν έχουν σχέση με το ευρύτερο κοινωνικό κλαίσιο και τα προβλήματα στην κοινωνία. Και βεβαίως, ένα ακόμη μικρότερο ποσοστό μπορεί να εκδηλώσει σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Στην πραγματικότητα, και θα το δούμε και παρακάτω, αν σκεφτείτε έτσι ένα τρίγωνο ή μια πυραμίδα, έτσι, θα το δούμε παρακάτω, όσο ανεβαίνουμε έτσι προς την χορυφή της πυραμίδας, μειώνεται το ποσοστό των παιδιών που εκδηλώνει όλο και πιο σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Άρα, πώς στην χορυφή της πυραμίδας έχουμε ένα μικρό ποσοστό παιδιών που εκδηλώνουν σοβαρά προβλήματα. Λίγο πιο κάτω, έχουμε ένα ποσοστό παιδιών μεγαλύτερο από το προηγούμενο, που μπορεί να εκδηλώνει άλλο τύπου προβλήματα, που ναι, είναι πιο συχνά, αλλά δεν είναι πάρα πολύ συχνά. Και στη βάση της πυραμίδας, έχουμε κινδύνους, έτσι, συνθήκες επικίνδυνοητας, μέσα στις οποίες ζει όλος σχεδόν μαθητικός πληθυσμός, έτσι, διότι στο σχολείο, για παράδειγμα, το θέμα της χρήσης ουσιών είναι κάτι με το οποίο μπορεί να έρχουν αντιμέτωπα τα περισσότερα παιδιά, έτσι, ή τα ζητήματα του εκφοβισμού, επίσης, κάθε παιδί μπορεί να έχει πιθανόητα να αποτελέσει θύμα εκφοβισμού, είτε cyber-pooling, και το κάθε εξής. Άρα, λοιπόν, ένα μικρό ποσοστό με σοβαρές ψυχικές διαταραχές, ένα μεγαλύτερο ποσοστό, αλλά σαφώς μικρότερο, σαφώς σχετικά μικρό, παρουσιάζει διαταραχές σε σχέση με παροδικές κρίσεις, και όλος ο μαθητικός πληθυσμός, εξαιτίας των πολλών παραγών των επικίνδυνότητες που υπάρχουν πια στην καθημερινότητά μας, δυνητικά μπορεί να εκδηλώσει κάποιο πρόβλημα, έτσι. Τώρα, επιπλέον ξέρουμε ότι ατομικοί, οικογενειακοί, κοινωνικοί και πολιτισμικοί παράγοντες συσχετίζονται με την ψυχοκοινωνική προσαρμογή παιδιών και εφήβων, και της σχολικής επίδοσης που το έχουμε συζητήσει, και κατεπέπτωση την πιθανότητα εμφάνισης ψυχοκοινωνικών και μαθησιακών προβλημάτων. Γενικώς σήμερα θεωρούμε, με τα αυξημένα προβλήματα στην κοινωνία, ότι τα παιδιά ζουν σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου. Όλος ο μαθητικός πολιτισμός ζει σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου. Άρα λοιπόν, θεωρητικά τα παιδιά ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου στο να εκδηλώσουν προβλήματα. Και άρα σκεφτείτε πώς αυτό συνδέεται με την ψυχική εφεκτικόιδα που βεβαιάζουμε πριν και το σημερινό μάθημα. Άρα λοιπόν, καλούμαστε να ενδυναμώσουμε τα παιδιά τα οποία ζουν σε αυξημένη επικίνδυνότητα και αποτελούν ομάδα υψηλού κινδύνου να τα ενδυναμώσουν ώστε να καταστούν πιο ανθηκτικά ψυχικά για να μπορούν να ανταπεξέχονται στις δυσκολίες. Εκεί πάει όλη η συζήτηση. Και πώς μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά πιο ψυχικά ανθηκτικά μέσα από πολλούς τρόπους που είδαμε πριν, αλλά ενδυναμώνοντάς τα κυρίως κοινωνικά και συναισθηματικά. Και γι' αυτό που βεβαιάζουμε αυτή την ενόητα μετά την ψυχική ανθηκτικόιδα, τα παιδιά στο ρόλο του σχολείου, το πώς μπορούμε να προάγουμε την κοινωνική και συναισθηματική αγωγή στον πλαίσιο του σχολείου. Έτσι. Ποια είναι τα περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου? Γενικώς θεωρίζονται σήμερα ότι επειδή η κοινωνία είναι στην κατάσταση στην οποία πλήσκεται, υπάρχουν αυξημένοι κίνδυνοι σε σχέση με το περιεχθόν να εκδηλώσουν προβλήματα ψυχοκοινωνικής προσαρμογής ή και κάποιες διαταραχές πιο σοβαρές. Άρα το όλο πλαίσιο σήμερα που τα παιδιά και οι έφημοι μεγαλώνουν και αναπτύσσονται, θεωρείται ότι έχει μια υψηλή κινδυνότητα, έχει ένα ρίσκο, έχει έναν υψηλό κινδυνό και αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης προβλήματος υποκοινωνικής προσαρμογής. Περισσότερο σήμερα απ' ό,τι στο παρελθόν. Κυρίως να κάψουμε την οικονομική κατάσταση με το σχολείο του σχολείου. Αυτά υπάρχουν και πριν απ' την οικονομική αβεβαιότητα και αστάθεια, η οποία είναι αποτέλεσμα της τελευταίας πενταετίας και όχι μόνο σε σχέση με την Ελλάδα, αλλά διεθνώς. Έτσι αυτά καταγράφονται στο διεθνικό χώρο. Έτσι τα ποσοστά από 10%-20% είναι ποσοστά από διεθνείς μελέτες και στην Ελλάδα είναι αντίστοιχα τα ποσοστά. Και τώρα πάνω στην Ελλάδα τα τελευταία πενταετία, εξητές οικονομικής κρίσης, μπορεί να έχουμε ακόμη ευξημένο το σωστό. Μένει να το δούμε, αλλά πρέπει να περάσει η μπόρα για να δούμε τι έχει συμβεί. Άλλο, Αδερφή, μήπως ο λόγος δεν είναι μια αύξηση γιατί οι Παλιάδες δεν τα χάσουν. Σωστό είναι αυτό. Αυτή είναι μια πολύ έξοχη παρατήρηση, ότι δεν είναι μόνο η αύξηση την οποία παρατηρούμε, μάλλον παρατηρούμε μια αύξηση γιατί είναι περισσότερο περιστατικά στην πραγματικότητα. Αλλά γιατί παλιά δεν τα προσέχαμε, δεν ξέραμε και τόσα πολλά πράγματα και δεν τα προσέχαμε, έτσι δεν είναι. Αυτό βεβαίως υπάρχει ως ζήτημα, ότι σήμερα η κοινωνία και βεβαίως η επιστημονική κοινότητα είναι πολύ πιο αδιαστοποιημένη σε τέτοιου είδους δυσκολίες πριν κοινωνικής προσαρκημονικής. Παλιότερα και το να μην μάθαιναν κάποια παιδιά γράμματα, έλεγα ότι δεν τα παίρνει τα γράμματα. Μα τότε δεν ξέραμε όμως για πολλά πράγματα για τις μαθησιακές δυσκολίες. Ή δεν συνδεόταν και η επιτυχία στη ζωή με την ακαδημαϊκή επιτυχία στο μαθμό που συνδέεται σήμερα. Σήμερα μας νοιάζει αν ένα παιδί δεν μπορεί να πάει καλώς στο σχολείο, έτσι δεν είναι. Παλιότερα δεν μας έναιζε γιατί είχε καλές διαξόδους ή εν πάση περίπτωση δεν είχε τόσο μεγάλη αξία η σχολική επιτυχία. Άρα αλλάζει, οπότε και αυτό αποτελεί ένα χαρακτηριστικό του κοινωνικού κλαισίου που θεωρείται υψηλού κίνδυνου. Δηλαδή αλλάζει η κοινωνία, αλλάζουν τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας, επαναπροσδιορίσουμε καταστάσεις, αναγνωρίσουμε πράγματα, προβλήματα που στο παρελθόν δεν μας πείραζαν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από την παλιότερα. Πολύ σωστά, έτσι είναι. Συμφωνώ, αλλά θέλω να προσθέσω το παλιότερο, ότι συμβαίνει αυτό. Συμβαίνει αυτό, αλλά σε συνδυασμό και με το πρώτο, αυτό δεν ακυρώνει ότι τα προβλήματα είναι πολλά σήμερα. Συμβαίνει ότι σήμερα, όταν βλέπεις τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας, δεν υπάρχουν πολλά σημερινά. Και αυτό, μάλιστα, ο Νίκολα Λιγγουόρι θα μας παρουσιάσει ένα πρόγραμμα για αυτό το θέμα την επόμενη εφαρμάδη. Βεβαίως, έτσι είναι. Έχουν αυξηθεί. Δεν υπάρχει αμφιβολία. Και μας νοιάζει περισσότερο. Και αν αγνωρίσουμε πράγματα που στο παλιθόν δεν ήταν αγνωρίσιμος προβλήματος, αλλά έχουν αυξηθεί κιόλας. Και έχει επαναπροσδιοριστεί το πλαίσιο έτσι. Ξέρετε, ας πούμε, ένα κλασικό πράγματο, αν και έχει δοθεί πολύ μεγάλη δημοσιότητα στο θέμα του εκφοβισμού στο σχολείο, αλλά ακόμη και σήμερα που, ειδικά το θέμα του εκφοβισμού, είναι από τα πλέον θέματα που έχουν γίνει και οι ημερίδες, ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού, και οι ηλικοέχης θα λείωσαν στα σχολεία και έρευνας έχουν γίνει και και και. Υπάρχουν οι πυρευκοί που λένε, εντάξει τώρα εκφοβισμός, παλιά δεν μάλωνα τα παιδιά στο σχολείο. Πάντα μάλωνα τα παιδιά στο σχολείο. Έτσι, πάντα μάλωνα και πάντα θα μάλωνα τα παιδιά στο σχολείο. Το θέμα είναι τι χαρακτηριστικά μπορεί να πάρει αυτό και τι συνέπειες μπορεί να έχει μακροπρόθεσμα. Έχει διαφοροποιηθεί ο εκφοβισμός ως συμπεριφορά από ένα τυχαίο απλό περιστατικό σύγκρουσης, ας πούμε, μεταξύ μαθαμού στο σχολείο και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Και φαίνεται ότι μακροπρόθεσμα συνδέεται με αρνητικές συνέπειες για την ψυχοκοινωνική προσαρμογή του παιδιού. Λοιπόν, θα δείξουμε λίγο αυτό. Είναι λίγο καλύτερα. Είναι καλύτερα, εντάξει, ωραία. Λοιπόν, προστατευτικοί παράγματες και παράγματες επικίνδυνοιτας, κάθε παράγματες, ο οποίος αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης προβλημάτων σε διάφορους τομείς ανάπτυξης και προσερμογής, θεωρείται παράγματες επικίνδυνοιτας. Κάθε μεταβληθεί, κάθε παράγματες, ο οποίος για τον άλφα ή για τα λόγο μπορεί να αυξίζει τις πιθανότητες εμφάνισης προβλημάτων, θεωρείται παράγματες επικίνδυνοιτας. Και μπορεί να εντοπίζονται αυτοί, μπορεί να είναι στο άκμα, μπορεί να είναι χαρακτηριστικό προσωπικότητας, έτσι, μπορεί να εμφανίζονται στην οικογένεια, προβλήματα στις σχέσεις των γονέων, οικονομικά προβλήματα στην οικογένεια, δεν τα βγάζει μπέρα η οικογένεια, έτσι, στους συνομιλίκους, συμπεριφράσεις συνομιλίκων προς το παιδί, έτσι, στο σχολείο, στην κοινότητα κ.χ. Άρα, λοιπόν, μπορεί να έχουμε προβλήματα στην οικογένεια, μπορεί να έχουμε ένα ειδοθλησμένο σχολικό περιβάλλον, το οποίο δεν νοιάζεται και φροντίζει και αυτό από τελείωνα παράγματα κινδύνου επιπλέον. Σκεφτείτε ένα παιδί το οποίο αντιμετωπίζει προβλήματα στην οικογένεια, έχει ένα ευάλωτο προφίλ σε επίπεδο προσωπικότητας, δεν έχει αυξημένες κοινωνικές διεξιότητες, έτσι, είναι κλειστό, δεν έχει πολλούς φίλους, έτσι, αντιμετωπίζει προβλήματα στην οικογένεια, υπάρχει σύγκριση μεταξύ γονέων, υπάρχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και αναγκάζονται να λύπουν πάρα πολλές ώρες διάφορες ζητήματα, έτσι, και βρίσκεται σε ένα υποβαθμισμένο σχολικό περιβάλλον όπου κανείς εκεί επίσης δεν νοιάζεται και δεν στέκεται δίπλα στο παιδί και ξέρετε πολλές φορές μπορεί να τύπουν όλα μαζί, έτσι, διότι πολλές φορές σχολεία σε συγκεκριμένες περιοχές είναι υποβαθμισμένα, είναι πιο υποβαθμισμένα από άλλες σχολείας σε άλλες περιοχές και συνήθως σε περιοχές που είναι χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου και τα σχολεία πολλές φορές μπορεί να τύπουν να είναι έτσι, δεν είναι απαραίτητο, αλλά υπάρχει μια τάση. Αντιστρόφως τώρα όλοι οι παράγοντες, όλες οι μεταβλητές, οι οποίες μειώνουν την παραπάνω πιθανότητα εκδήλωσης δηλαδή κάποιων προβλημάτων στην ανάπτυξη και την προσαρμογή των παιδιών και αρτεναντίας συνδέονται με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης θετικών αποτελεσμάτων που θεωρούνται προστατευτικοί παράγοντες. Άρα λοιπόν, παράγοντες επικίνδυνότητας είναι όλοι οι παράγοντες οι οποίοι συνδέονται με την αύξηση πιθανότητα εκδήλωσης προβλημάτων, έτσι, προσαρμογής και ανάπτυξης. Προστατευτικοί παράγοντες είναι όλοι οι παράγοντες οι οποίοι συνδέονται με τη μείωση των πιθανότητων εκδήλωσης προβλημάτων, αλλά ταυτόχρον και με την αύξηση, με την ενδυνάμωση των πιθανότητων εκδήλωσης θετικών αποτελεσμάτων, έτσι και μελτύωση ψυχικής υγείας. Εδώ μπορεί να έχουμε ατομικούς παράγοντες, οικογενειακούς παράγοντες, παράγοντες που έχουν σχέση με τους συνομιλήκους, με το σχολείο και το καθεξής. Οι κοινωνικές δεξιοίτες, για παράδειγμα, να είναι κοινωνικά υπαρκείς, να έχει δηλαδή καλές, να μπορεί να συνάπτει σχέσεις με τους άλλους, αποτελεί ένα σημαντικό χαρακτηριστικό, να πιστεύει ότι ο ίδιος είναι υπαρκείς, έχει πεπτωθεί σε αυτή την αποτελεσματικότητα και ελέγχει τις καταστάσεις γύρω του, να έχει καλή σχέση τουλάχιστον με τον έναν γονέα, έτσι ώστε να ξέρει ότι μπορεί να στηρίζεται, ή να έχει πολύ καλή σχέση και να θεωρεί ότι λαμβάνει στηρίξη από κάποιο άλλο άτομο στο ευρύτερο πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένο του σχολείου, όλα αυτά αποτελούν προσωτευτικούς παράγοντες. Και βλέπετε ότι παράγοντες επικίνδυνοητας μπορεί να συμπαθεί με τους προσωτευτικούς παράγοντες, έτσι αν το σκεφτείτε κιόλας. Και αυτό το οποίο πρέπει να ξέρετε είναι ότι η σχέση των παράγοντων επικίνδυνοητας δεν είναι αθληστική, αλλά είναι πολλοπλασιαστική όπως αναθέτει στη πλειογραφία. Δηλαδή δεν σημαίνει ότι αν έχω δύο παράγοντες επικίνδυνοητας είναι περισσότεροι ή τρεις είναι περισσότεροι από ότι αν είχα ένα παράγοντε επικίνδυνοητα. Αυτό που λέει η σχέση, ότι δεν είναι απλώς άθλησμα των παραγόντων επικίνδυνοητας και άρα οι συνέπειες, οι πιθανότητες εγκύλους προβλημάτων είναι απλώς αυξημένες, έτσι. Αλλά είναι πολλοπλασιαστική η σχέση, είναι ακόμη χειρότερη η κατάσταση, δηλαδή σε περίπτωση συνύπαρξης περισσότερον του ενός παραγόντων και σε περισσότερο από ένα από τα παραπάμε επίπεδα, έτσι. Οι συνέπειες των παραγόντων επικίνδυνοητας είναι ιδιαίτερα αγνητικές και όταν λέμε ένα από τα παραπάνε επίπεδα, δηλαδή να έχει κάποιος δηλαδή και φτωχές κοινωνικές δεξιότητες και να υπάρχουν προβλήματα στην οικογένεια και να μην υπάρχει κανένα υποστριπτικό πρόσωπο, το παράδειγμα που σας έδωσα νωρίτερα. Οπότε αυτό λειτουργεί πολλαπλασιαστικά, δεν είναι απλώς αθληστική η σχέση. Στην περίπτωση τώρα των προστατευτικών παραγόντων, αυτό που είπαμε και στην ψυχική αντικτηκότητα, ευτυχώς αυτά τα πράγματα είναι καλά. Μπορεί και ένας μόνος παράγοντας επικίνδυνοητας να κάνει τη δουλειά του πολύ καλά. Δηλαδή η παρουσία ενός προστατευτικού παράγοντα συμβάλει στην πρόληψη περισσότερων του ενός επικίνδυντικών αποτελισμάτων. Άρα λοιπόν από τη νέα, όσο περισσότερους παράγοντες επικίνδυνοητας έχεις, τόσο υπέρ πολλαπλασιάζονται οι πιθανότητες εκδήλωσης προβλημάτων, αλλά αρκεί να έχεις έναν προστατευτικό παράγοντα, ο οποίος μπορεί να ακυρώσει τη δράση των παραγόντων επικίνδυνοητας. Και βεβαίως αυτό συνδέεται με την ψυχική αντικτηκότητα, το συζητήσαμε και στην προηγούμενη μας ενόητα. Και αυτό ακριβώς που βεδιάσουμε στην ψυχική αντικτηκότητα, επεντέλει γιατί τα παιδιά τα οποία ζουν στις ίδιες συνθήκες αντιξόητας δεν παρουσιάζουν όλα προβλήματα. Κάτι προφανώς αλλάζει. Και αυτό που αλλάζει μπορεί να είναι στο επίπεδο των ατών, μπορεί να είναι στο επίπεδο της οικογένειας, μπορεί να είναι στο επίπεδο του σχολείου, της ευρύτερης ομάδας που παρέχει στίγξη, νοιάζεται και φροντίζει για το παιδί. Έτσι. Νομίζω ότι αυτά λίγο πολύ τα έχουμε πει, ότι από τη μια η διεθνής επιστημονική κοινότητα αναγνωρίζει όλο και μεγαλύτερο έδρος κοινωνικών παραγώνων επικίνδυνόητας για τα παιδιά, γιατί η κοινωνία γίνεται πιο σύνθετη, γιατί γίνεται πιο ανταγωνιστική, γιατί είναι πιο απαιτητική, γιατί οι πόροι είναι πολύ περισσότεροι, γιατί αυξάνει το χάσμα μεταξύ των ορίων των ανθρώπων που ζούν σε συνθήκες φτώχιας και αυτών που είναι πολύ πλούσιοι. Από τη μια λοιπόν έχουμε τέτοιου είδους διεθνείς διαπιστώσεις για το πώς αυξάνουν οι συνθήκες επικίνδυνότητας για τα παιδιά, από την άλλη έχω περιορισμένες ψυχολογικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες στο σχολείο ή στην κοινότητα που θα μπορούσαν να στηρίξουν τα παιδιά τα οποία βρίσκονται σε κίνδυνο. Είναι καταγεγραμμένη η αύξηση του ποσοστού των παιδιών με δυσκολίες μάθησης και προβλήματα συμπεριφοράς και για το λόγο που είπαμε νωρίτερα, γιατί σήμερα μας νοιάζει τα παιδιά να επιτυχάνε στο σχολείο και να μην δυσκολεύονται. Όλα αυτά μεταξύ τους ενδομεταξύ συσχετίζονται και αυτό που μας οδηγεί, όχι απλώς στη διαπίστοση ότι πρέπει να παρέμβουμε, αλλά θα πρέπει οι δράσεις πρόληψης και παρέμβασης να είναι διατομιακές, να διαπαιδούν δηλαδή πολλαπλά παιδεία. Άρα λοιπόν είναι διευδημένες οι μορφές παρέμβασης και να ξεπεράσουμε το πλαίσιο της ατομικής συμβουλευτικής. Όταν ένα παιδί έχει πρόβλημα, πέρα από την ατομική συμβουλευτική μπορούμε να δουλέψουμε και σε ομαδικό επίπεδο. Δηλαδή το θέμα δεν είναι το παιδί μόνο που έχει πρόβλημα, έτσι, αλλά το θέμα είναι μήπως το πλαίσιο δεν είναι ευνοϊκό και αυξάνει τις πιθανότητες πολλά παιδιά να εκδηλώσουν προβλήματα. Άρα λοιπόν τι θα πρέπει να κάνω, η ατομική συμβουλευτική μπορεί να είναι εκεί σε ατομικό επίπεδο, αλλά οφείλω ως κοινωνία και ως κοινότητα να οργανώσω δράσεις πρόληψης για να προλάβω την εμφάνιση περιστατικών και στα υπόλοιπα παιδιά. Έτσι, άρα λοιπόν περνάμε σε πιο διευρυμένες μορφές δράσεις με κύριο στοιχείο την πρόληψη. Και η πρόληψη είναι παρέμβαση, απλώς η πρόληψη το λέει και η λέξη, από σκοπή που? Στο να προλάβουμε να εκδηλυθούν γεγονό. Έτσι, δεν έχει πυροσβεστικό χαρακτήρα η πρόληψη, έχει προληπτικό χαρακτήρα το λέει και η λέξη. Και βεβαίως είναι παρέμβαση, γιατί πολλές φορές λέει μα κάποιος η πρόληψη, βεβαίως είναι παρέμβαση με την έννοια ότι κάνω κάτι. Απλώς το κάνω πριν, το κάνω εγγέρος, προκειμένου να περιορίσω τις πιθανότητες, μάλλον, αύξησης των περιστατικών προβλημάτων. Έτσι, άρα λοιπόν τα προγράμματα πρόληψης προβάλλουν ως η μόνη ρεαλιστική λύση για την πρόληψη, για την παραφή ψυχολογικών υπηρεσιών στο σύνολο του μαθητικού πληθυσμού. Και αυτό πηγάζει από την διαβίστοση ότι τα παιδιά και οι έφυγοι ζουν σε αυξημένες συνθήκες κινδύνου. Έτσι, οι πιθανότητες είναι αυξημένες να εκδηλώσουν προβλήματα, για όλους αυτούς τους λόγους που είπαμε. Άρα λοιπόν το σχολείο οφείλει να λειτουργήσει αντισταθμιστικά σε αυτή την αυξημένη πικίνδυνοιτα. Πώς μέσα από προγράμματα πρόοδος και ενδυνάμωσης των ατομικών χαρακτηριστικών των παιδιών, ενδυνάμωσης ψυχικής τους ανθηκτικότητας και παροχής ενός ευνοϊκού πλαισίου που νοιάζεται και φροντίζεται. Νομίζω, περάσουμε εδώ να πω λίγα λόγια για την παρέμβαση. Τα προγράμματα παρέμβασης που εφαρμόζονται στο πλαίσιο των παρεχόμενων ψυχολογικών υπηρεσιών στο σχολείο, όταν παρέχονται ψυχολογικές υπηρεσίες στο σχολείο, διακρίνονται σε τρία επίπεδα. Στο επίπεδο της πρωτογενμούς πρόληψης, της δεύτερογενμούς πρόληψης και της τριτογενμούς πρόληψης ή παρέμβασης. Τι είναι τώρα η πρωτογενής πρόληψη και γιατί λέγεται πρωτογενής βέβαια το κταλάχτα μέσος. Αφορά στο σύνολο του μαθητικού πληθυσμού, στο σύνολο του μαθητικού πληθυσμού. Όλοι οι μαθητές, όλες οι μαθήτρες μιας τάξης ή περισσότερον τάξιος ενός σχολείου, μιας σχολικής περιφέρειας. Τα σχολεία μιας κοινότητας, ποιον τρόπο καθεξής. Για παράδειγμα, προγράμματα προαγωγής ψυχικής υγείας, μαθησιακής υποστήριξης, τα τμήματα ένταξης για παράδειγμα που υπάρχουν στα σχολεία αποτελούν. Η υποστήριξης παιδιών σε μεταβατικά στάδια, η κρίση, η εισαγωγή, η υγείας κλπ. εφαμόζεται από σχολικούς ψυχολόγους και ειδικά καταστηρισμένους εκπαιδευτικούς με την εποχή ψυχολόγων. Και η πρωτογενής παρέμβαση μπορεί να διαπληθεί σε δύο μέρους τύπου, στην καθολική και την επιλεκτική. Στην περίπτωση της καθολικής παρέμβασης ο στόχος είναι η προαγωγή της ψυχικής υγείας, της ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης, της ενίσχυσης των δεξιοτήτων επικοινωνίας και των κοινωνικών δεξιοτήτων, της διαμόρφωσης ενός θετικού υποστηριχτικού κλίματος μέσα στην τάξη. Αυτά ανήκουν στην καθολική παρέμβαση γιατί απευθύνομαι στο σύνολο του μαθητικού πληθυσμού, θα το κάνω για όλους τους μαθητές μου μέσα στην τάξη, για όλους τους μαθητές των κοινωνικών δεξιοτήτων με τις 4ης τάξης, αν αποφασίσω να δουλέψω με την 4η τάξη για τον ΑΒΑ λόγο. Έτσι θα το κάνω στους μαθητές όλου του σχολείου, αν είναι επιλογή να δουλέψεις σε όλο το σχολείο ή σε όλα τα σχολεία της τοπικής κοινότητας. Στην επιλεκτική παρέμβαση και παραμέναντας στο επίπεδο της πρωτογενούς παρέμβασης, έτσι, έχουμε ομάδες μαθητών του γελικού όμως μαθητικού πληθυσμού, προσέξτε που διαδρέχουν κίνδυνο να εμφανίσουν συγκεκριμένα προβλήματα λόγω δυσχερών οικογενειακών και περιβαλλοντικών συνθήκων, χωρίς ωστόσο να έχουν ήδη εμφανιστικά. Έτσι, και σας έχω εκεί παράδειγμα παιδιά οικογενικών γονέων, παιδιά που ζουν σε συνθήκες μεγάλης φτώχειας και το καθεξής. Να σας δώσω ένα παράδειγμα επιλεκτικής παρέμβασης πρωτογενούς πρόληψης. Το ίδρυμα ας πούμε Στάυρος Νιάρχος, δεν κάνω διεφθύν, είναι απλώς συμβαίνει, έτσι, έχει αναλάβει ας πούμε τη στήριξη πολλών σχολείων της Δυτικής Θεσσαλονίκης, έτσι, στη λογική το ότι πρόκειται για περιοχές οι οποίες αντιμετωπίζουν αυξημένα οικονομικά προβλήματα, έτσι, οι οικογένειες. Τα σχολεία επίσης αντιμετωπίζουν πολλά περιστατικά παιδιών που έχουν αυξημένο πιένδρο να εκδηλώσουν κάτι, έτσι. Και έχει αναλάβει, για παράδειγμα, από πέρυσι αυτό το πράγμα, να παρέχει φαγητό στους μαθητές όλων αυτών των σχολείων. Αυτό αποτελεί ένα παράδειγμα επιλεκτικής παρέμβασης στο πλαίσιο της πρωτογενής πρόβληψης. Δεν έχει εμφανιστεί συγκεκριμένο πρόβλημα, απλώς βρίσκονται σε αυξημένο, είναι οι περιβαλλοντικές συνθήκες τέτοιες που αυξάνουν τις πιθανότητες εκδήλωσης συγκεκριμένων προβλημάτων, έτσι. Καταλάβαμε, ωραία. Στην περίπτωση τώρα της δευτερογενής πρόβληψης, έχουμε μαθητές και μαθητρίες που εμφανίζουν προβλήματα, για να μην μπερδεύεστε με την επιλεκτική παρέμβαση της πρωτογενής πρόβληψης. Εκεί δεν είχα εμφάνιση προβλημάτων, γι' αυτό είμαι στην πρωτογενή πρόβληψη. Σεκινώ πριν. Αλλά είναι το πλαίσιο δυσίωνο και έχω αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσει προβλήματα. Στην δευτερογενή πρόβληψη, έχουμε μαθητές και μαθητρίες που εμφανίζουν προβλήματα ή εκδηλώνουν τα πρώτα συνειδητόματα συναισθηματικών και κοινωνικών ή μαθησιακών δυσκολιών. Άρα λοιπόν, έχει ξεκινήσει η εμφάνιση του προβλήματος ή εκδίλωση του προβλήματος διαταραχής. Οπότε, αποσκοπεί η δευτερογενής παρέμβαση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων και στην πρόβληψη ποιου πράγματος να ενταθούν, να γίνουν ακόμα πιο σοβαρές οι διαταραχές οι οποίες εμφανίστηκαν. Άρα, έχουν εμφανιστεί τα πρώτα συνειδητόματα των προβλημάτων και η δευτερογενής παρέμβαση αποσκοπεί στο να περιορίσει τις πιθανότητες να γίνουν εντονότερα τα προβλήματα αυτά. Μπορούν να εφαρμοσθούν ατομικά ή ομαδικά, μπορεί να εφαρμοστεί επίσης να ακολουθηθούν δικαίες τεχνικές παρέμβασεις. Εφαρμόζεται κυρίως από σχολικούς ψυχολόγους και άλλο προσωπικό αλλά πάντα υπό την εποπτία ψυχολόγων. Έτσι, σας έχω κάποια παραδείγματα. Τα παιδιά τα οποία έχουν δέντι, τα παιδιά που έχουν ειδηλώσει επιθετικές συμπεριφορές, τα παιδιά τα οποία είναι κοινωνικά αποκλεισμένα και λοιπά. Και να σας πω και για την τριτογενή πρόλογη για να σας αφήσω γιατί καταλαβαίνετε. Πάλι σας έχουμε περάσει το χρόνο. Η τριτογενής τώρα παρέμβαση, γιατί στην πραγματικότητα το τριτογενές επίπεδο δεν είναι προληπτικό επίπεδο. Έτσι, απλώς μπορείτε μελλακτικά να δείτε τους όρους αφορά τους μαθητές και τις μαθήτες με διαγνωσμένες διαταραχές και ειδικές ανάγκες. Βλέπετε πόσο σταδιακά κινούμαστε και αν σκεφτείτε αυτό το τρίγωνο που σας είπα στην αρχή. Έτσι η πρωτογενής πρόλογη πάει στη βάση του τριγώνος σε όλο το μαθητικό πληθυσμό, ειδικά στην καθολική αλλά και στην εκλεκτική δεν έχει εμφανίσει προβλήματα. Η δευτερογενής παρέμβαση πάει στο δεύτερο επίπεδο σε ομάδες που έχουν εμφανίσει προβλήματα και επιδιώκει η παρέμβαση να περιορίσει τις πιθανότητες του να γίνουν πιο έντονα πιο σοβαρά τα προβλήματα. Και η τριτογενής παρέμβαση αφορά τη μικρή ή το μικρό ποσοστό μαθητών που έχει διαγελνωσμένη σε ποια διαταραχείες για τον αρφαγητατό. Έτσι, οπότε, στόχος των προγραμμάτων αυτών είναι η κατάλληλη υποστήριξη των παιδιών αυτών σε διαφορετικά εκπαιδευτικά πλαίσια στην οικογένεια και την κοινότητα. Όχι, δηλαδή, μέσα στο ίδιο το σχολείο, σε ατομικό, είναι εξατωνικευμένη παρέμβαση, άρα, λοιπόν, μπορεί να γίνει αποειδικό εκτός του σχολείου. Βεβαίως, κάποιες φορές μπορεί για τον αρφαγητατό να γίνει και εντός, αλλά η υποστήριξη των παιδιών που έχουν διαγνωστεί με κάποια διαταραχή, με μια άματσια ιδιαιτερότητα, είναι εξατωνικευμένη. Και βεβαίως, επαναμόρφωται από Παγγελματίες Ψυχικής Ικείας και Ιδικούς Παιδαγωγούς, όταν τα προβλήματα φορούν με τις Ιδικές δυσκολίες τους Ιδικούς Παιδαγωγούς. Έτσι, είναι σημαντικό να καταλάβετε αυτά τα τρία διαφορετικά επίπεδα των προγραμμάτων πρόληψης και παρέμβασης, είναι σαφή στη διαφορά τους. Και πάντα να θυμάστε αυτά τα τρία επίπεδα της παρέμβασης, σε σχέση και με τα ποσοστά συχνότητας και με τη συχνότητα εκδήλωσης των προβλημάτων. Δηλαδή, στην πρωτογενή παρέμβαση έχουμε όλο τον μαθητικό κληθισμό, στη δευτερογενή έχουμε ομάδες που έχουν εκδηλώσει κάποια συντώματα και στην τριτογενή παρέμβαση που έχω και τον μικρότερο αριθμό παιδιών και εφήβων, είναι αυτοί οι οποίοι έχουν διαγνωστεί με κάποια ιδιαιτερότητα ή με κάποια διαταραχή. Θα σταματήσουμε εδώ. Τα υπόλοιπα μπορούμε λίγο να τα δούμε πριν ξεκινήσουν τα παιδιά. Θα ήθελα να τους ζητήσω να χρονομετρήσουν λίγο και την παρουσιασία τους. Νομίζω αυτά μπορείτε να τα διαβάσετε κι εσείς. Αυτά. Θα σταματήσουμε εδώ σήμερα. Καλώς σας παρακολουθήσαμε. Θα τα πούμε την επόμενη... Α! Εντοπιτή για την επόμενη Παρασκευή που είναι και το τελευταίο μας μάθημα. Ρίξτε, ξεφυλίστε λίγο την ήλιο. Μην την διαβάσετε. Αλλά να έχετε κάτι το οποίο θέλετε να συζητήσουμε περισσότερο. Θέλετε κάποια διευκλήνηση. Θέλετε να ερωτήσετε κάτι που δεν καταλάβατε και να μην προλάβουμε στο πλαίσιο του μαθήματος να τους συζητήσουμε. Εντάξει. Καλώς είσαμε. |
