| : Με κάτι που είπε ο Μαρκ Τουέιν, πάντα αντροπιάζομαι όταν με παρουσιάζουν. Ποτέ δεν λένε αρκετά. Με κάτι που είπε ο Μαρκ Τουέιν, πάντα αντροπιάζομαι όταν με παρουσιάζουν. Ποτέ δεν λένε αρκετά. Με κάτι που είπε ο Μαρκ Τουέιν, πάντα αντροπιάζομαι όταν με παρουσιάζουν. Κατασκευάζω χάρτες του εγκεφάλου και με αυτό έχω ένα πρόβλημα με την εικόνα μου. Συνάντησα πρόσφατα μία κυρία σε ένα συνέδριο νευροεπιστημών, που είχε χρησιμοποιήσει το πρώτον άτλαντά μου εδώ και 40 χρόνια για να κάνει τη διατριβή της. Και μου λέει «Γιώργ Πέξινος, νόμιζα πως είσαι πεθαμένος». Μια άλλη φορά έδινα μια ομιλία στο Μονακό και μία σπουδάστρια λέει σε μία άλλη «Είδες τον Παξινό» «Ναι, είναι πάνω στο ράφι μου». Θέλω να πω ορισμένα πράγματα υπέρ του εγκεφάλου για να δικαιολογηθώ γιατί τον μελετάω αυτό το όργανο για μισόν αιώνα. Και αρχίζουμε εδώ. Ο Αρουρέος, το πρώτο βιβλίο. Και εδώ πέρα βλέπουμε τον έσωπο. «Η Αλεπού εισήλθε στο σπίτι ενός ηθοποιού και ενώ ανακάτωσε τα πάντα ανέσυρε μια μάσκα, ένα υπέροχη απομήνυση ενός ανθρωπίνου κεφαλιού, έβαλε το πόδι της επάνω και είπε «Τι υπέροχο κεφάλι εν τούτης δεν έχει καμία αξία γιατί είναι εντελώς χωρίς μυαλό». Κάποια ιστορικά στοιχεία. Δεν είναι εύκολο χωρίς εντατική μελέτη να αντιληφθεί κανείς ότι ο εγκέφαλος έχει να κάνει κάτι με το νου, ότι δημιουργεί το νου και είναι υπεύθυνος για τα αισθήματα, για τις αισθήσεις, για τις κινήσεις μας. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι, παρόλυτη φροντίδα για τους νεκρούς, κρατούσαν την καρδιά αλλά απερίσκεπτα πέταγαν τον εγκέφαλο και έστειλαν γενναίες φαραώ ανεγκέφαλους στην μεταθανάτιον ζωή. Ορισμένοι προσοκρατικοί φιλόσοφοι απέριψαν θεούς και μαγεία για εξηγήσεις για φυσικά φαινόμενα αλλά και ψυχολογικά φαινόμενα. Και θεωρείται ότι ο Αλκμαίων από το κρότονα της Μάνια Γκρέτσια, της Μεγάλης Ελλάδος, ήταν ο πρώτος που βρήκε τη σχέση μεταξύ εγκεφάλου και νου. Και αυτή η σχέση επέρασε μετέπειτα στη Σάμο, που ήταν ο μεγαλύτερος γιατρός της αρχαιότητας ο Ιπποκράτης, ο οποίος κάνει μια συγκλονιστική παρατήρηση. Οι άνθρωποι οφείλουν να γνωρίζουν ότι από τον εγκέφαλο και μόνο από αυτόν προέρχονται η χαρά, η ευχαρίστηση, το γέλιο, η λύπη, ο πόνος και τα δάκρυα. Και χάρη σε τούτο έχουμε γνώση και ακούμε και βλέπουμε και καταλαβαίνουμε τη διαφορά μεταξύ του εσχρού και του καλού, μεταξύ του κακού και του αγαθού και τη διαφορά μεταξύ της ευχαρίστησης και της λύπης. Εδώ έχουμε τον Ιπποκράτη και με αυτή την έννοια, ο εγκέφαλος είναι η κύτη του ποταμού που διοχετεύεται η συνείδησή μας και ελαξεύεται από την οικογένεια που γεννηθήκαμε, την κοινωνία που βρεθήκαμε και το περιβάλλον, το υπόλοιπο που ενέργισε πάνω μας. Όπως ο Πραξιτέλης λάξευσε τον Ερμή, όπως ο Φιδίας λάξευσε τον Απόλλωνα στη ζωφόρο του ναού του Διώ στην Ολυμπία από παριανό μάρμαρο, έτσι λαξεύει και η εμπειρία των εγκέφαλων το δικό μας. Αυτή η σκέψη ότι ο εγκέφαλος ευθύνεται για τη συμπεριφορά μας, για το νου και όχι η καρδιά, δεν είναι ακόμα εντελώς αποδεκτή και πολλοίς κόσμος, σχεδόν όλοι, θεωρούν ότι η καρδιά έχει να κάνει κάτι με τον έρωτα. Δηλαδή ακολουθούν τους αρχαίους Αιγύπτιους σε αυτό και όχι τον Υποκράτη. Ζητούσα μια κάρτα να στείλω στην αγαπημένη μου του Αγίου Βαλεντίνου και φλέθηκα αντιμέτωπος με κάπου 300 κάρτες. Όλες είχαν τουλάχιστον μια κόκκινη καρδιά επάντως, καμία τον εγκέφαλο. Με εξανάγκωσαν να γράψω ένα άρθρο στην εφημερίδα «Λατρεία μου, σ' αγαπάω από τα βάθη του εγκέφαλου μου». Το διάβασε μία δημοσιογράφος του ρατρισμού Αυστραλίας και μου τηλεφωνάει «Ισχυρίζεστε ότι η καρδιά δεν έχει να κάνει τίποτα με τον έρωτα». Λέω «Εάν εγώ λάβω σε μία μεταμόσχευση την καρδιά τη δική σου, δεν πρόκειται να ερωτεθώ τον άντρα σου». Μου λέει «Τι κρίμα και είναι τόσο καλός άνθρωπος. Η καρδιά δεν χρειάζεται για τον έρωτα, αλλά ούτε και η ψυχή χρειάζεται για την ψυχολογία». Η ψυχολογία έχασε την ψυχή της το 1930. Η ψυχολόγη δεν χρησιμοποιεί τον όρο ψυχή. Η ψυχολογία είναι η μελέτη της συμπεριφοράς. Εάν η ψυχή είναι εκεί που εδρεύει η λογική, που οι αριθμίσεις γίνονται αισθήσεις, που πλάθεται η αγάπη, που αποταμιεύονται οι αναμήσεις, τότε δεν χρειάζεται να υποθέσουμε ότι υπάρχει ψυχή, γιατί υπάρχει ήδη ένα όργανο που κάνει αυτές τις λειτουργίες. Ο εγκέφαλος αποφασίζει σύμφωνα με το γυναιτικό πρίγκισμα που έχουμε και τις εμπειρίες τις οποίες έχει υποστεί. Ποιος δεν θα ήθελε να χάσει τις ανεπιθύμητες επιθυμίες, τους καταγωνισμούς, τις αιμονές, την αγάπη χωρίς ανταπόκριση. Είμαστε σκλάβοι του χρες. Αποφασίσουμε σήμερα, σύμφωνα με πώς έχει διαμορφωθεί ο εγκέφαλός μας μέχρι τώρα. Αλλά το σήμερα είναι το χθες του αύριο. Και οι ψυχολόγοι βρίσκουν την ευκαιρία να επηρεάσουν το πρόσωπο για να δημιουργήσουν ένα κάπως διαφορετικό εγκέφαλο. Και αύριο αυτός ο καινούργιος λαξευμένος κάπως διαφορετικά εγκέφαλος να λειτουργήσει κάπως διαφορετικά. Και έτσι υπάρχει και ελπίδα και εδώ, ότι οι μοτοσοκλατιστές θα φορούν και αυτοί το κράνος, αν μάθουν ότι οι νευρώνες που χάνουν σε μια σύγκρουση δεν ανακτούνται και είναι πλέον ανάπηροι σε κάποιο σημείο πνευματικός, διανοητικός, όταν χτυπήσουν το κεφάλι τους. Τώρα να σας αναφέρω, ελπίζω να σας έπεισα, ότι ο εγκέφαλος δεν είναι ένα μελιτέο όργανο. Και αν θα σας έψεψα ακόμα αυτά που είπε ο Αλπέαλος και ο Ιπποκράτης, θα σας πω ότι είπε κάποιος άλλος, που δεν θεωρείται αισιόδοξος στη ζωή, ο Woody Allen. Είπε, ο εγκέφαλος είναι το δεύτερο πιο αγαπητό μου όργανο. Και τώρα να σας αναφέρω για το turning point, δηλαδή πώς επηρεάστηκε η δική μου διαδρομή στην επιστήμη, από μία συγκυρία. Είχα πάει στο Cambridge για ένα Sympathical και εκεί ήρθα αντιμέτωπος με μία χρώση του εγκεφάλου, που ήταν ενδιαφορετική από τη συνήθιχη χρώση που χρησιμοποιούσαν ο κόσμος για να φτιάξει οι Άτλαντες. Και να κοιτάξετε, το συνήθως ήταν ότι οι Άτλαντες φτιαχνόταν με αυτή τη χρώση. Κοιτάξτε να συγκρίνετε αυτή τη χρώση με αυτή. Αυτή τη χρώση χρησιμοποιήσα εγώ για πρώτη φορά σε άταδες αρουρέου, ποιθήκου, πτηνού και ανθρώπου. Και βρήκα και τις αντιστοιχίες. Και μας επέτρεψε αυτή η χρώση να επίσης να βρούμε περιοχές που δεν ήταν γνωστές μέχρι τότε στην επιστήμη, δεν γίνονταν μία περιοχές. Θα σας αναφερθώ για τη μία που πρόσφατα βρήκαμε, η οποία παρουσιάζει κάποια ιδιαιτερότητα. Λοιπόν, αυτή η χρώση δεν χρειάζεται να είσαι μεγάλος νευροανατόμος να δεις πού είναι τα σύνορα από τις περιοχές στον εγκέφαλο. Εδώ πέρα βλέπετε με ισχυρό τόνο ορισμένους πυρήνες. Οι πυρήνες θα σας ανακαλύψουν. Οι πυρήνες με ανακαλύψαν εμένα. Δεν είχα ανάγκη να τους εξετάσω λεπτωμερός εκτός έναν που με τυράνισε για κάπου 30 χρόνια να βρω τι συμβαίνει και είναι αυτός που βλέπετε εδώ στην άκρη. Τι συνέβη? Ότι τώρα και 30 χρόνια τον είδα αυτόν τον πυρήνα, ένα μέρος του εγκεφάλου που δεν το είχα δει στον Αρουραίο, δεν το είχα δει στον Πείθηκο και με ανησυχούσε, γιατί αν δεν δεις κάτι στα άλλα ζώα, ανησυχείς. Πιθανώς να μην βλέπεις σωστά, γιατί ιδιαίτερα με τον Πείθηκο πιθανώς δεν υπάρχει καμία διαφορά στον εγκέφαλο του Πειθήκου και το δικό μας. Και θα σας δείξω εδώ το Marmoset. Είναι εδώ ένα μικρό σπίθηκος, καθώς βλέπετε, μέγεθος ενός μικρού Αρουραίου. Αλλά έχει εγκέφαλο πρωτευοντός. Όπως ο δικός μας εγκέφαλος και οι περιοχές είναι αντίστοιχες. Επειδή δεν το βρήκα εκεί και ούτε και στον Αρουραίο, ανησυχούσα ότι πιθανώς ήταν κάποιο φάντασμα και όχι πραγματικός πυρήνας, που δεν ήταν γνωστός μέχρι εκείνη τη στιγμή στην επιστήμη. Θέλω να σας αφερθώ ότι, αν δείτε εδώ πέρα έναν από τους μεγάλους πρωτεύοντες, ο Ρακοτάγκο, βλέπετε την ομοιότητα με εμάς και έσωθεν είναι επίσης όμοιος με εμάς. Αμπερί του εγκεφάλου δηλαδή. Και ήθελα να σας δείξω έναν ο Ρακοτάγκο, μάλλον έναν χηματζή, αλλά δεν βρήκα έναν χηματζή να μου ποζάρει. Και έτσι θα δείχνω τον Ρακοτάγκο που βρήκα μια φωτογραφία του. Και έγραψα στο ζωολογικό κήπο του ΣΥΝΤΙ να μου δω και είναι ευκαιρία να κάνω μια μεταθανάτιο εξέταση σε ένα χηματζή. Μια και πεθάνει ένας χηματζής. Μου απήντησαν, δεν έχει πεθάνει χηματζής στο ζωολογικό κήπο για μια δεκαετία. Δύο μήνες αφού το λάβα το γράμμα μου, τρεις χηματζήτες πεθάνανε. Ευτυχώς που δεν υποψιαστήκαν εμένα και μελέτησα τον εγκέφαλο ενός από αυτούς σε ορισμένες περιοχές αλλά δεν ήλεγξα ακόμη εάν υπάρχει αυτή η περιοχή στο χηματζή. Ξανά η ανησυχία μου για την περιοχή του εγκεφάλου που εντόπισα στον άνθρωπο ήταν υπάρχει στον άνθρωπο αλλά γιατί δεν υπάρχει στους άλλους ποτέβολες. Πιθανώς δεν υπάρχει καμία διαφορά. Και ξαφνικά να βρω διαφορά ανησυχούσα. Αλλά εντόλμησα τελικά γιατί βρήκα κάτι άλλο που βοήθησε. Και αυτό έχει να κάνει με το ότι σε το μέσο του Νοτιού Μιελού που έγιναν για να ελαφρυνθεί ο πόνος, τώρα δεν γίνονται αυτές στην εποχή των 60 γινόντων αλλά είχα την ευκαιρία να μελετήσω έναν εγκέφαλο ανθρώπου που πέθανε με τέτοια επέμβαση. Βρήκαμε ότι υπήρχαν διακλαδώσεις από νευρώνες του Νοτιού Μιελού που τελειώναν εκεί, σε εκείνη την περιοχή που τώρα εμείς ονομάσαμε έντος. Και είναι ο ειδής πυρήνας. Δηλαδή είχα και ένα άλλο δεδομένο. Και τότε λέω αυτός πρέπει να είναι πυρήνας. Ελπίζω να υπάρχει και στους άλλους ποτέβολες αλλά και να μην υπάρχει. Να αποκλείεται ο άνθρωπος να έχει κάποια ιδιαιτερότητα στο ότι έχουμε κάποιες διαφορές με τους συγγενείς μας. Και ήθελα να σας πω ότι αυτός ο πυρήνας βρίσκεται μέσα σε μια διαδρομή, ένα χάηγο, ένα δρόμο μεγάλο από διασυνδέσεις από το Νοτιομιελό προς την Παρεκεφαλίδα. Και αυτές οι τυροφορίες που έρχονται από το Νοτιομιελό έχουν να κάνουν με την αφή, με την πίεση, με τη δόνυση, με τη θέση των άκρων, με τον πόνο. Και όλα αυτά μπορούν να ενημερώσουν την Παρεκεφαλίδα ώστε να κατευθύνει την κίνηση και να έχει λεπτή κινητικότητα, καλύτερη δηλαδή από ό,τι ξέρουμε ορισμέν οι άλλοι πρωτεύοντες έχουν. Δηλαδή δεν αποκλείται αυτός ο πυρήνας που είναι σε αυτό το ποταμό από πληροφορίες που φτάνουν στην Παρεκεφαλίδα, η οποία κατεξοχή να ασχολείται με την κίνηση. Αυτός ο πυρήνας και ο ίδιος να είναι αναμιγμένος, αν έχει γητουργική σχέση με την κινητικότητα. Αυτό δεν το ξέρουμε εμείς, υποθέτουμε λόγω της θέσεως του πυρήνας, εμείς απλώς έχουμε ανακαλύψει μία νησίδα στο Αιγαίο. Κάποιος άλλος πρέπει να το ελέγξει αν η νησίδα είναι κατοικημένη, αν έχει δάση, αν έχει ποδηλατόδρομους. Και εάν αυτός ο πυρήνας, για πρώτη φορά δηλαδή βρίσκουμε εμείς ένα πυρήνα στον άνθρωπο και το ζητάμε στα πειραματόζωα, συνήθως είναι το αντίθετο, γιατί είναι πολύ πιο εύκολο να λάβεις τον ιστό, τον εγκέφαλο σε καλή κατάσταση από πειραματόζωα παρά από τον άνθρωπο, που πρέπει να περιμένεις 10 ώρες πριν το λάβεις και αλλιώνεται ο εγκέφαλος. Και δεν αποκλείεται ότι να είναι αυτός ο πυρήνας πιο μεγάλος σε εμάς και είναι αντιστοιχεί αυτό στο ότι έχουμε καλύτερη δυνατότητα λεπτής κινητικότητας από ότι ο χειματζής. Δεν μπορώ να φανταστώ ένα χειματζή να έπαιζε με ίδια δεξιοτέχνια το μπουζούκι στο περασμένες μου αγάπες όπως ο Μανώλης Χιώτης. Και θέλω να σας αφήσω με την αρχική σκέψη του Ιπποκράτη στην αρχαία ελληνική ιδείο από τις πιο συγκλονιστικές προτάσεις που έχουν υποθεί στην νευροεπιστήμη. Σας ευχαριστώ. |
