| Διάλεξη 5: Παρουσιά πέμπτη διάλεξη του Μεταπτυχιακού Θεσμί Ευρωπαϊκών Λαών 10 του 21ου αιώνα του δευτέρου έτους Γεια σας, αγαπητές φίλες και φίλοι. Στην παρουσιά πέμπτη διάλεξη του Μεταπτυχιακού Θεσμί Ευρωπαϊκών Λαών 10 του 21ου αιώνα του δευτέρου έτους ασχοληθούμε με τις εκκλησιαστικές συμβάσεις, δηλαδή με τις διεθνείς συμφωνίες μεταξύ Ιταλικού Κράτους Αγίας Έδρας και μεταξύ Ιταλικής Κυβέρνησης και άλλων θρεσκευμάτων 11 τον αριθμό άλλες εκκλησιαστικές συμβάσεις. Και ξεκινάμε με τη διεθνή συμφωνία μεταξύ της Ιταλικής Δημοκρατίας και της Αγίας Έδρας της 18ης Φεβρουαρίου 1984. Αυτή συνοδεύεται από ένα πρόσθετο πρωτόκολλο. Θεωρείται αυτή η διεθνή συμφωνία του 1984 ως μια συμφωνία πλαίσιο, η οποία προλέπει τη σύναψη επιμέρους συμφωνιών και γι' αυτό έχουν υπογραφεί εκτελεστικές συμβάσεις αυτής της διεθνούς συμφωνίας. Ποιες είναι αυτές οι εκτελεστικές συμβάσεις? Μια εκτελεστική σύμβαση για τη μεταρρύθμιση των εκκλησιαστικών οργανισμών και αγαθών στην Ιταλία και για τη συνδύριση του κλήρου. Μια άλλη που αφορά τους εκκλησιαστικούς διορισμούς. Μια τρίτη αφορά τις θρησκευτικές εορτές. Μια τέταρτη αφορά τη διδασκαλία του καθολικού μαθήματος των θρησκευτικών στα δημόσια σχολεία. Μια πέμπτη αφορά τη θρησκευτική μέρημνα στην αστυνομία. Μια έκτη αφορά τα πολιτιστικά αγαθά. Και ας ξεκινήσουμε με το κείμενο της Συμφωνίας του 1984, το οποίο αντικαθιστά εν πολλής το Κογκορδάτο του 1929, που είχε υπογραφεί μεταξύ Αγίας Έδρας και του κράτους της Ιταλίας. Αυτή η Διεθνή Συμφωνία του 1984 συνάπτει μεταξύ των δύο ψηλά συμβαλόμενων μερών, λαμβάνοντας υπόψη τις συνταγματικές αρχές του Ιταλικού κράτους, καθώς και την προστασία των θρησκευτικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διεθνές και σε συνταγματικό επίπεδο. Το άρθρο 1 της Διεθνούς Συμφωνίας του 1984 μεταξύ Ιταλίας και Αγίας Έδρας προβλέπει «Η Ιταλική Δημοκρατία και η Αγία Έδρα επιβεβαιώνουν ότι το κράτος και η Καθολική Εκκλησία είναι καθένας στη δική του ενόμη τάξη ανεξάρτητη και κυριερχή, δεσμευόμενοι στον πλήρη σεβασμό αυτής της αρχής, στις μεταξύ τους σχέσεις και στην αμοιβαία συνεργασία για την προαγωγή του ανθρώπου και του συμφέροντος της χώρας». Στο άρθρο 1 επιβεβαιώνεται η αρχή της ανεξαρτησίας και κυριαρχίας μεταξύ των δύο οργανισμών του Ιταλικού Κράτους και της Καθολική Εκκλησίας και ότι αυτή και υπάρχει επίσης η δέσμευση πλήρου σεβασμού αυτής της αρχής στις μεταξύ τους σχέσεις και στην αμοιβαία συνεργασία. Το άρθρο 2 στην παράγραφο 1 ορίζει ότι η Ιταλική Δημοκρατία αναγνωρίζει στην Καθολική Εκκλησία την πλήρη ελευθερία να αναπτύσσει την ποιημαντική εκπαιδευτική και φιλανθρωπική αποστολή της εκείνην του Ευαγγελισμού και του Αγιασμού. Συγκεκριμένα διασφαλίζεται στην Εκκλησία η ελευθερία οργάνωσης, δημόσιας άσκησης της λατρείας, άσκησης της διδακτικής εξουσίας και της πνευματικής διακονίας καθώς και της δικαιοδοσίας σε εκκλησιαστικά ζητήματα. Το άνθρωπο 2 αναγνωρίζει την πλήρη ελευθερία της Καθολικής Εκκλησίας, δηλαδή αναγνωρίζει το δικαίωμα στην αυτονομία της Καθολικής Εκκλησίας, την πλήρη ελευθερία να αναπτύσσει τις θρησκευτικές της δραστηριότητες που είναι αποστολές, ποιημαντικές, εκπαιδευτικές, φιλανθρωπικές, ευαγγελιστικές, αγιαστικές και μία διάσταση του δικαιώματος στην αυτονομία είναι και αυτή της αυτοοργάνωσης της Καθολικής Εκκλησίας, η ελευθερία αυτοοργάνωσης. Η δημόσια άσκηση της λατρείας δεν χρειαζόταν η δική αναγνώριση, αν και δε βλάπτει, διότι αναγνωρίζεται από το Διεθνές Δίκαιο και από το Συνταγματικό Δίκαιο Προστασίας των Ανθρωπιών Δικαιωμάτων, όπως βέβαια και το δικαίωμα στην αυτονομία, αναγνωρίζεται τόσο από το Διεθνές Δίκαιο όσο και από το Σύνταγμα της Ιταλίας. Επίσης αναγνωρίζει η Ιταλική Δημοκρατία πλήρη ελευθερία στην άσκηση της διδακτικής αποστολής της Εκκλησίας, της πνευματικής της διακονίας και της δικαιοδοσίας στις εκκλησιαστικά ζητήματα. Δηλαδή της δικαιοδοσίας σε εσωτερικές υποθέσεις, σε εσωτερικές εκκλησιαστικές υποθέσεις. Το άρθρο 2 στην παράγραφο 2 ορίζει, διασφαλίζεται επίσης η αμοιβή ελευθερία επικοινωνίας και αλληλογραφίας μεταξύ Αγίας Έδρας, ιταλικής επισκοπικής συνδιάσκεψης, περιφερειακών επισκοπικών συνδιασκέψεων, των επισκόπων, των κληρικών και των πιστών, όπως και η ελευθερία δημοσιεύσεως και διαδώσεως των πράξεων και εγγράφων που σχετίζονται με την αποστολή της Εκκλησίας. Αυτές οι ελευθερίες που αναγνωρίζονται στην παράγραφο 2 αναγνωρίζονται ως εκπερισσού, διότι αναγνωρίζονταν εδώ και μερικούς αιώνες. Αν και σήμερα αυτή η αναγνώριση δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι στα πλαίσια της ελευθερίας εκδήρωσης θρησκείας, όπως αναγνωρίζουν τα κείμενα του ΟΑΣΕ, περιέχεται και η ελευθερία επικοινωνίας και αλληλογραφίας, μεταξύ της Ανώταδης Αρχής Νοθρησκεύματος και των υπόλοιπων οργανισμών και των πιστών. Με προκειμένου ελευθερία επικοινωνίας και αλληλογραφίας μεταξύ Αγίας Έδρας, που είναι η κεφαλή της Καθολικής Εκκλησίας, Ιταλικής Επισκοπικής Συνδιάσκεψης. Η Ιταλική Επισκοπική Συνδιάσκεψη είναι το σύνολο των καθολικών επισκόπων της Ιταλίας, που αποτελούν ένα θεσμό που λέγεται Επισκοπική Συνδιάσκεψη. Αλλά υπάρχουν και περιφερειακές επισκοπικές συνδιασκέψεις στην Ιταλία, κατά περιφέρεια. Επίσης αναγνωρίζεται η ελευθερία δημοσίευσης και διάδοσης των πράξεων και των εγγράφων που σχετίζουν με την αποστολή της Εκκλησίας. Κι αυτός εκ περισσού αναγνωρίζεται, διότι σήμερα δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αυτή η αναγνώριση. Είχε σε παλαιότερες εποχές στην ιστορία, όταν καθολικοί ηγεμόνες μιμούμενοι τους πρωτεστάντες ηγεμόνες, οι οποίοι καθιέρωναν κρατικές εκκλησίες στις χώρες τους, και ενώ δεν μπορούσαν οι καθολικοί ηγεμόνες να το πράξουν, διότι η Αγία Εδρα δεν συμφωνούσε, ανέκαθεν δεν συμφωνούσε, την ύπαρξη στην μετατροπή των καθολικών εκκλησιών σε κρατικές. Εν τούτης οι καθολικοί ηγεμόνες εκείνης της εποχής, ιστορικά δηλαδή, διεκδικούσαν δικαιώματα τσίρκα ρες, δηλαδή κάποια ηγεμονικά δικαιώματα, τα οποία σήμερα δεν είναι νοητά και έρχονται σε αντίθεση με τα σκεφτικά ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά εκείνη την εποχή ιστορικά δηλαδή υπήρξαν να ελέγχουν τη δημοσίευση των πράξεων και των εγγράφων της Αγίας Έδρας της χώρες τους. Η παράγραφος τελειάει το άρθρο 2 της Συμφωνίας του 1984, μεταξύ της Αγίας Έδρας και της Ιταλικής Δημοκρατίας ορίζει, είναι εγγυημένη για τους καθολικούς και τις ενώσεις και τους οργανισμούς τους η πλήρη συνελευθερία συνένωσης και εκδήλωσης σκέψης με το λόγο, τα γραπτά και κάθε άλλο μέσο διάδοσης. Στην παράγραφο 4 της ίδιας Συμφωνίας του 1984 προβλέπεται ότι η Ιταλική Δημοκρατία αναγνωρίζει την ειδική σημασία που η Ρώμη έχει για τον καθολικό κόσμο ως έδρα επισκοπική του Ανώτα του Ποντίφικα, δηλαδή του Πάπα. Τα δικαιώματα που αναγνωρίζονται στο άρθρο 3 βέβαια σως εκ περισσού αναγνωρίζονται διότι ήδη είναι αναγνωρισμένα από το Διεθνές Δίκαιο Ανθρωπιών Δικαιωμάτων και από το Ιταλικό Σύνταγμα, ελευθερία της συνένωσης ή εκδήλωσης σκέψης με το λόγο, το γραπτό και κάθε άλλο μέσο διάδοσης σκέψης. Η παράγραφος 4 έχει ιδιαίτερη σημασία διότι αναγνωρίζεται η ειδική σπουδαιότητα της πόλης της Ρώμης για όλο το καθολικό κόσμο αφού είναι η έδρα, η επισκοπική του Πάπα. Ο οποίος Πάπας είναι βέβαια σύμφωνα με το Κανονικό Δίκαιο της Λατινικής Εκκλησίας και σύμφωνα με τον Κώδικα Κανονών των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών. Είναι επίσκοπος της Ρώμης και επίσκοπος κάθε καθολικής επισκοπής. Δηλαδή σε κάθε καθολική επισκοπή πλειορώμης συνδρέχουν δύο επισκοπικές εξουσίες. Μία η επισκοπική εξουσία του τοπικού επισκόπου και μία του Πάπα και οι δύο είναι ταχτικές. Μόνον ο Πάπας ασκεί την επισκοπική εξουσία του σε κάθε επισκοπή πλειορώμης εκτάκτως. Άρθρο τρία της Εθνούς Συμφωνίας του 1984 μεταξύ της Αγίας Έδρας και της Ταλικής Δημοκρατίας. Τα όρια των επισκοπών και των ενωριών καθορίζονται ελεύθερα από την εκκλησιαστική αρχή. Η Αγία Έδρα δεσμεύεται να μην περιλαμβάνει κάποιο μέρος του ιταλικού εδάφους σε μια επισκοπή της οποίας η επισκοπική έδρα βρίσκεται στο έδαφος άλλου κράτους. Παράγραφος 2 του ίδιου άρθρου τρία. Ο διορισμός στα εκκλησιαστικά αξιώματα γίνεται ελεύθερα από την εκκλησιαστική αρχή. Αυτή η τελευταία δηλαδή εκκλησιαστική αρχή κοινοποιεί στις αρμόδιες πολιτιακές αρχές τον διορισμό των αρχιεπισκόπων, των επαρχιούχων αρχιεπισκόπων και επισκόπων, των βοηθών επισκόπων με δικαίωμα διαδοχής, των αμβάδων και ιραρχών με εδαφική δικαιοδοσία, όπως επίσης και των εφημερίων και αυτών που έχουν άλλα εκκλησιαστικά αξιώματα τα οποία ενδιαφέρουν την ένομη τάξη του κράτους. Παράγραφος 3 του ίδιου άρθρου 3. Εκτός της επισκοπής της Ρώμης και εκείνων των προαστιακών της Ρώμης, δεν θα διορίζονται στα αξιώματα που αναφέρονται σε αυτό το άρθρο, κληρικοί που δεν είναι ιταλοί πολίτες. Το άρθρο λοιπόν 3 ρυθμίζει σημαντικά ζητήματα των σχέσεων μεταξύ κράτους και καθουρκής εκκλησίας, διότι η καθουρκή εκκλησία στην Ιταλία είναι επικρατούσα κοινωνικώς. Υπάρχει το σύστημα των σχέσεων κράτους θρησκευμάτων που είναι εκείνο του χωρισμού, με εκτεταμένη συνεργασία του κράτους με ορισμένα θρησκεύματα. Και μεταξύ αυτών των συγκεκριμένων θρησκευμάτων, στην κορυφή από άποψη προνομιακής μεταχείρισης βλέπετε η καθουρκική εκκλησία. Το άρθρο λοιπόν 3 στην παράγραφο 1 προβλέπει ότι τα κρατικά όργανα δεν έχουν καμία αρμοδιότητα σε σχέση με τον καθορισμό των ορίων των επισκοπών και των ενωριών, διότι αυτός ο καθορισμός γίνεται ελεύθερα από τις εκκλησιαστικές αρχές. Πάντως έχει αναλυφθεί η δέσμευση από την Αγία Έδρα να μην περιλαμβάνει η Αγία Έδρα κάποιο μέρος του Ιταλικού Εδάφους σε μία επισκοπή που έχει την έδρα της στο έδαφος άλλου κράτους. Όπως ελεύθερα γίνεται ο καθορισμός των ορίων των επισκοπών και των ενωριών από τις εκκλησιαστικές αρχές, έτσι ελεύθερα γίνεται και ο διορισμός σε εκκλησιαστικά αξιώματα από τσαρμόδιες εκκλησιαστικές αρχές. Αλλά για τα εκκλησιαστικά αξιώματα τα οποία έχουν κάποια σημασία για την ένομη τάξη του κράτους, οι διορισμοί σε αυτά τα αξιώματα πρέπει να κοινοποιούνται τις αρμόδιες κρατικές αρχές από τις αρμόδιες εκκλησιαστικές αρχές. Και τα αξιώματα αυτά είναι των επαρχιούχων αρχιεπισκόπων και επισκόπων, των βοηθών επισκόπων με δικαίωμα διαδοχής το επαρχιούχο επισκόπ. Τον άλλον επικεφαλής επιμέρους εκκλησιών εξομοιωμένων με επισκοπή όπως είναι οι αβάδες, ηγούμενοι με δαφική δικαιοδοσία ή όπως είναι οι ιεράρχες, δηλαδή μη επαρχιούχοι επίσκοποι, ιεράρχες με δαφική δικαιοδοσία. Επίσης οι εφημέροι και άλλοι αξιωμαχοί, εκκλησιαστικοί αξιωματούχοι, των οποίων τα αξιώματα έχουν κάποια σημασία για την ένομη τάξη του κράτους. Η παράγραφος 3 περιέχει μια υποχρέωση της Αγίας Έδρας, δηλαδή της Καθολικής Εκκλησίας εν γένει, να μη διορίζει σε εκκλησιαστικά αξιώματα τα οποία έχουν κάποια σημασία για την ένομη τάξη του κράτους, κληρικούς που δεν έχουν την ιταλική υθαγένεια. Υπάρχουν εξαιρέσεις όμως σε αυτή την υποχρέωση των εκκλησιαστικών αρχών. Η εξαίρεση είναι ότι για την εκλογή στη θέση του Πάπα ή για το διορισμό επισκόπων σε προαστιακές επισκοπές, όπου διορίζονται καρδινάλοι επίσκοποι, προαστιακών επισκοπών, για αυτές, λοιπόν, τις θέσεις δεν υπάρχει υποχρέωση, υπάρχει, δηλαδή, εξαίρεση από την υποχρέωση διορισμού κληρικών με ιταλική υθαγένεια. Άρθρο 4, ιερείς, παράγραφος 1, ιερείς, οι διάκονοι και οι μοναχοί, που έχουν επαγγείλει μοναχικές υποσχέσεις στα μοναχικά τους τάγματα, έχουν τη δυνατότητα, ύστερα από έτησή τους, να απαλλαγούν από τη στρατιωτική θητεία ή να εκπληρώσουν εναλλακτική πολιτική θητεία. Παράγραφος 3, οι φυτές της θεολογίας. Εκείνοι των τελευταίων δύο ετών της προπαίδευσης στη θεολογία και οι δόκιμοι των καθηδριμάτων αφιερωμένης ζωής και των εταιριών αποστολικής ζωής, δηλαδή των μοναχικών και των κοσμικών ταγμάτων, μπορούν να κάνουν χρήση των ίδιων αναβολών στρατιωτικής υπηρεσίας, που παραπορούνται για τους φοιτητές των Ιταλικών Πανεπιστημίων. Παράγραφος 4, οι κληρικοί δεν είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν στις αρχές ή να παρέχουν σε δικαστές ή σε άλλες αρχές πληροφορίες για πρόσωπα οι πράγματα, για τα οποία έχουν λάβει γνώση λόγω της υπηρεσίας τους. Αυτό λοιπόν το άρθρο ρυθμίζει τα εξής ζητήματα. Ρυθμίζει ζητήματα απαλλαγής από την στρατιωτική θητεία ή εκπληρώσεως εναλλακτικής πολιτικής θητείας, κατόπινη τίσεως βέβαιος, για ιερείς, διακόνους και αφιερωμένους που έχουν απαγγείλει μοναχικές επαγγελίες. Δηλαδή για μοναχούς μοναχικών ταγμάτων. Οι φοιτές θεολογίας, όπως και οι δόκιμοι των μοναχικών και των κοσμικών ταγμάτων μπορούν να ζητούν αναβολές σπουδών, αναβολές για τη στρατιωτική τους υπηρεσία για λόγους σπουδών και στην παράγραφο 4 του άρθρου 4 αναγνωρίζεται το δικαίωμα των κληρικών να μην παρέχουν πληροφορίες σε δικαστήρια ή σε αρχές για πρόσωπα οι πράγματα τα οποία λαβαγνώσει λόγω της υπηρεσίας τους. Άρθρο 5 τα κτίρια που είναι ανοιχτά στη λατρεία δεν μπορούν να διεκδικηθούν, να καταληφθούν, να κατασκεθούν ή να εκπληστηριαστούν παρά μόνο για σοβαρούς λόγους και ύστερα από συμφωνία μενταρπόδια εκκλησιαστική αρχή με εξέρεση των περιπτώσεων επίγουσας ανάγκης η δημόσια δύναμη δεν θα μπορεί να εισέλθει για την άσκηση των αρμοδιωτήτων της στα κτίρια τα ανοιχτά στη λατρεία πριν δώσει προηγούμενη ειδοποίηση, δηλαδή πριν δοποιήσει προηγουμένως την εκκλησιαστική αρχή. Η κρατική αρχή θα λαμβάνει υπόψη τις σκεφτικές απαιτήσεις του πληθυσμού που παρουσιάζονται από την αρμόδια εκκλησιαστική αρχή όσον αφορά την οικοδόμηση νέων κτιριών καθολικής λατρείας και των σχετικών ενωριακών έργων. Το άρθρο 5 θεσπίζει εγγυήσεις για τα κτίρια που είναι ανοιχτά στη λατρεία του καθολικού θρησκεύματος. Δεν μπορούν να διεκδικηθούν, να καταλυφθούν, να κατασκεθούν, να επιστριεστούν πάνω μόνο για σοβαρούς λόγους και ύστερα από προηγούμενη συμφωνία με την αρμόδια εκκλησιαστική αρχή. Επίσης η δημόσια εικαστηνομία δεν μπορεί να εισέλθει στα κτίρια τα ανοιχτά στη λατρεία του καθολικού θρησκεύματος για να εκπληρώσει τις αρμοδιωτητές της παρά μόνο αφού προηγουμένως ειδοποιήσει την εκκλησιαστική αρχή. Όσον αφορά την οικοδόμηση νέων κτιρίων της καθολικής λατρείας και άλλων ενωριακών έργων, η αρμόδια εκκλησιαστική αρχή πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις θρησκευτικές ανάγκες του πληθυσμού, τις οποίες παρουσιάζει σε αυτήν η αρμόδια εκκλησιαστική αρχή. Το άρθρο 6 της Συμφωνίας του 1984 μεταξύ της Αγίας Έδρας και του Ιταλικής Δημοκρατίας αναγνωρίζει ως εορτάσιμες ημέρες όλες τις Κυριακές και όλες τις θρησκευτικές εορτές που καθορίζονται με συμφωνία μεταξύ των μέρων. Εορταστικές λοιπόν ημέρες αναγνωρίζονται από τη Ιταλική Δημοκρατία και τις Κυριακές. Οι Κυριακές ως γνωστό είναι οι ημέρες ανάπαυσης του χριστιανικού θρησκεύματος και άλλες θρησκευτικές εορτές που καθορίζονται με συμφωνία μεταξύ των μέρων. Δηλαδή εδώ έχουμε μία παραπομπή στη σύναψη άλλης συμφωνίας, επιμέρου συμφωνίας μεταξύ των μέρων για τον καθορισμό των άλλων θρησκευτικών εορτών. Διότι όπως έχουμε εξηγήσει αυτή η Συμφωνία του 94 αποτελεί συμφωνία πλαίσιο προλέπτης σύναψη και επιμέρους συμφωνιών για συγκεκριμένα θέματα όπως αυτό. Στο σημείο αυτό τελείωσε ο χρόνος της πέμπτης διάλειξης του Μετατιακού Θεσμίου Ευρωπαϊκών Λαών X-I του XX αιώνα του δευτέρου έτους και θα επανέλθουμε στην επόμενη έκτη διάλεξη στην Συμφωνία τη Διεθνή του 1994 μεταξύ Αγίας Έδρας και Ιταλικής Δημοκρατίας. Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας. |
