| σύντομη περιγραφή: Υπόσχεσθαι, λοιπόν, στο σημείο που θα μιλήσουμε για λίγο για τις τρέχουσες επιστημονικές θεωρίες για το μακροκοσμό και για το μικροκοσμό. Φυσικά θα χρειαστεί να κάνουμε μια αναφορά και στις κάπως προηγούμενες θεωρίες, για ιστορικούς λόγους, για να τις θυμηθούμε. Όπως είχαμε πει και σε προηγούμενη συνάντηση, οι τρέχουσες επιστημονικές θεωρίες για το μακροκοσμό είναι η θεωρία της ειδικότητας, που αντικατέστησε τη μηχανική του Νιούτον ή η κλασική μηχανική, όπως την αναφέρομαι συχνά, και για το μικροκοσμό είναι η κβατική θεωρία, η οποία δεν αντικατέστησε κάτι συγκεκριμένο, αλλά μία από τις προϋπάρχουσες θεωρίες ήταν η θεωρία του παιδίου, του ηλεκτροπογενικού, του μάτσου, λόποτε θα κάνουμε μια αναφορά σε τούτην δω, τη θεωρία. Η κλασική μηχανική. Βλέπουμε εδώ το κύριο έργος, το οποίο βασίστηκε η διατυπωσή της, «Φιλοσόφια Νατουράλις, Πρινσίπια Μαθημάτικα», το οποίο έχει εκδοθεί το 1687. Βλέπετε από τον τίτλο ότι πρώτα απ' όλα είναι γραμμένο σε λατινικά και δεύτερον τη χρονολογία. 1687, είμαστε δηλαδή προς το τέλος του 17ου αιώνα, με το «Φιλοσόφια Νατουράλις», ο Νιούτον, διότι αυτό είναι τούτο το σύγγραμμα, θέει τις βάσεις αυτού του πράγματος που είναι γνωστό ως κλασική μηχανική. Η διατύπωση του Νιούτον είναι αυτό που λέμε στην επστήμη αξιωματική, δηλαδή ξεκινάει χωρίς να μας περιγράψει τις νοητικές διαδικασίες που τον οδήγησαν στα συμπεράσματα, τα οποία θέλει να μας πει, αρχίζει λοιπόν με την διατύπωση αυτή «αξιώνω ότι τα πράγματα είναι έτσι». Και εκεί πέρα έχουμε καταρχήν την διατύπωση τριών βασικών νόμων της μηχανικής. Ένας τρόπος να περιγράψουμε αυτούς τους νόμους είναι αυτός εδώ πέρα. Ο πρώτος νόμος λέει ότι υπάρχει ένα σύνολο από αδρανιακά συστήματα αναφοράς, ως προς τα οποία όλα τα σώματα, που όλα τα σώματα για απλότητα θεωρούνται ως σημιακά φορτία όπου σε αυτό το σημείο συγκεντρωμένοι όλοι η μάζα τους, αν δεν είναι ενεργή λοιπόν σε αυτά τα σώματα καμία δύναμη, αυτά συνεχίζουν να κινούνται χωρίς μεταβολή στην ταχύτητά τους. Είναι αυτό που μπορούμε να το πούμε έτσι χοντρικά, δεν εφαρμόζεται δύναμη, δεν υπάρχει κίνηση. Ο δεύτερος νόμος παρατηρούμενο από ένα αδρανιακό σύστημα αναφοράς, ένα σώμα μεταβάλλει τη γραμμική του ορμή ανάλογα με τη δύναμη που δέχεται. Αυτό το γνωστό σε εμάς, εφυσονέμι πηγάμα. Η διατύπωση του δίνεται ακριβώς έτσι, τότε στη σύγχρονη εποχή όμως είναι έτσι, οι περισσότεροι του μαθαίνουν με αυτόν τον τρόπο ήδη από τα γυμνασιακά μας χρόνια. Και ο τρίτος νόμος είναι αυτό που καταλαβαίνουμε έτσι χοντρικά και απλά, δράση και αντίδραση. Αν υπάρχει μια δύναμη που εφαρμόζεται από το σώμα Α στο σώμα Β, υπάρχει και μια ίση δύναμη σε μέτρο και αντίθετη σεφορά που εφαρμόζεται από το σώμα Β προς το σύγχρονο Α. Το ζήτημα είναι ότι ο Νιούτον ήταν, ας το πούμε, της παλιάς σχολής. Δηλαδή, ενώ είχε δουλέψει πάρα πολύ πάνω στον ολογισμό, όπως θα πούμε και κάποια στιγμή αργότερα, οι αποδείξεις τις οποίες έκανε ήταν κατά βάση γεωμετρικές. Και αυτό κούρασε και μπέρδεψε πάρα πολύ αρκετούς από τους συγχρόνους του. Επιπλέον, όπως βλέπετε εδώ πέρα από τον τίτλο είναι γραμμένο στα λατινικά, ακολουθεί δηλαδή μια παλιά παράδοση, ενώ έτσι ο ίδιος ήταν Βρετανός, ζούσε στην Βρετανία, μιλούσε την τοπική γλώσσα. Εκείνο που πρέπει να σημειώσουμε εδώ, δεν είναι κοτσουπολιό αλλά είναι κάτι που έγινε γνωστό αργότερα, είναι ότι η χρονολογία αυτή το 1687, κατά βάση, ψεύτηκε. Το 1687 δημοσιεύτηκε αυτό το σύγγραμμα. Ήταν έτοιμο αρκετά χρόνια νωρίτερα. Και ήταν έτοιμο αρκετά χρόνια νωρίτερα, αλλά είχε κολλήσει σε κάποια προβλήματα. Το πρόβλημα ήταν αυτή η γνωστή σχέση, που ξέρουμε, για τη δύναμη ανάμεσα σε δύο σώματα. Η δύναμη είναι ίση με κάποια σταθερά. Επί κλάσμα, μάζα α, επί μάζα β, πάνω, όπου είναι οι μάζες των δύο σωμάτων α και β, και το τετράγωνο της απόστασης των σωμάτων α και β, κάτω στον παλαιομαστή. Λοιπόν, το να υπάρχει μια διακύμανση της δύναμης, ανάλογα με την απόσταση δύο σωμάτων, αυτό είναι λογικό και κατανοητό από όλους, ότι αυτή η σχέση είχε να κάνει με το τετράγωνο της απόστασης, δεν είναι τόσο άμεσο. Λοιπόν, εδώ ο Νιούτον έπεσε πάνω στον Ρομπερτ Χουκ, που ήταν ένας από αυτούς που δουλέψαν πάρα πολύ σε αντίστοιχα πράγματα, όλοι μπορούν να θυμόμαστε το όνομα του Χουκ για τα λατήρια, που σημαίνει με την δράση, με την αντίδραση, με την ορμή, με την κίνηση και με όλα τα σχετικά, ήταν σχετικός και ο Χουκ. Λοιπόν, αυτός είχε ραξιώσεις πάνω σε αυτό το πράγμα. Λέει ότι εγώ, που βρίσκομαι εκεί πέρα στην βασιλική κοινότητα, τη Royal Society, και επιμελούμε τις παρουσιάσεις, αυτή ήταν η δουλειά του Χουκ, να είναι αυτός που φρόντιζε για να γίνουν οι παρουσιάσεις της συζητίας που ήταν η βασιλική κοινότητα. Εγώ λοιπόν που είμαι εκεί πέρα και κάνω αυτά, το ξέρω αυτό εδώ και καιρό, το έχω χρησιμοποιήσει εδώ και καιρό, από εμένα τον Μαθαού Νιούτον. Πρέπει να είχε ραξιώσεις, είτε να μην υπάρξει το βιβλίο, είτε να υπάρχει μαζί με το όνομά του. Και στο ενδιάμεσο εφευρέθηκε ο μύθος με τον Μήλο. Όλοι πιθανόν έχουμε ακούσει την ιστορία με τον Νιούτον, που έφυγε από το κολέγιο επειδή είχε φανηστεί κάποια αρρώστια, πάνω κλαχολέρα, κάτι μπας περιπτώσει. Τους είπα, λοιπόν, παιδιά άντε πάτε στα σπίτια σας για ένα χρόνο για να μην έχουμε προβλήματα εδώ πέρα στο κολέγιο, πήγες σε ένα σπίτι ανοστείο του κάπου και κοντά και εκεί λέει ο Νιούτον, όπως καθόταν μια μέρα στο κήπο, πάπ, πέφτει ένα μυρό στο κεφάλι του και άρχισε να σκέφτεται. Λοιπόν αυτό είναι μια ιστορία η οποία εφευρέθηκε πιθανότατα από τον είδον τον Νιούτον για να πάει προς τα πίσω, γιατί προφανώς έτσι αυτός ήταν στο κολέγιο αρκετά χρόνια νωρίτερα από το 1687, έτσι ούτως ώστε να έχει ξεκινήσει από τότε να σκέφτεται πάνω στο τι γίνεται με το μήλο και γιατί πέφτει το μήλο από την επίτραση της γης κλπ. για να ξεμπλέξει λίγο από αυτές τις απαιτήσεις του Χουκ. Από τι φαίνεται λοιπόν και στην βασιλική κοινότητα ήθελαν να ρίξουν ας το πούμε τον Χουκ, ήθελαν να πιστούν σε αυτά που τους είπε ο Νιούτον και λίγο πολύ δέχθηκαν αυτή την ιστορία. Είναι λοιπόν μια μεταγενέστερη ιστορία, ένας από τους μύθους στην περιοχή της επιστήμης. Αυτό περί του μήλου, φυσικά οτιδήποτε μπορεί να είχε πέσει στο κεφάλι του Νιούτον και καμιά ιδέα μπορεί να του είχε πέσει, όμως και καμιά ιδέα από αυτά που του είπε ο Χουκ μπορεί να πέρασε από το μυαρό του και να ρίζωσε εκεί πάντως. Οπωσδήποτε πριν από το 1660 θα έπρεπε να είναι η ημερομηνία στην οποία αυτό το έργο ήταν έτοιμο, μπόρεσε και δημοσιεύτηκε τότε διότι τότε διάφοροι πίστευαν ότι ο Νιούτον είχε δίκιο και μπορούσαν να υπογράφει αυτό το βιβλίο μόνος του, είναι εντετερμινιστικός, ο χώρος στο οποίο βρισκόμαστε είναι ευκλήδιος και ο χρόνος είναι άπειρος. Τι θα πει αυτό, αυτό θα πει το εξής απλό πράγμα. Αν με βάσει αυτούς τους νόμους και με βάσει κάποια θεωρήματα και αξιώματα που στηρίζονται πάνω σε αυτούς, προσπαθήσω να περιγράψω την κίνηση ενός σώματος, αυτό γίνεται. Κατά συνέπεια είναι τόσο απλά τα πράγματα που έχω στα χέρια μου κάποια εξίσωση ή κάποιες εξεσώσεις και σας λέω πολύ απλά, δώσετε μου εσείς το Χ και θα σας βρω εγώ τον Ψ. Δώσετε μου εσείς ετούτο και θα σας βρω το άλλο. Αυτό συμβαίνει εντετερμινιστικός, μου δείχνεις κάτι και εγώ αμέσως σου βρίσκω το παράγωγό του, δηλαδή προλογίζω ένα μέγεθος, μια ιδεότητα, κάτι. Είναι λοιπόν εντελώς καθορισμένο το τι θα συμβεί σε αυτό το συγκεκριμένο σώμα στο οποίο αναφέρομαι. Ο χώρος είναι ευκλίδιος, δηλαδή σημαίνει ότι σε αυτόν ισχύει η γεωμετρία όπως την ξέραμε από τον Ευκλίδη. Βεβαίως, εδώ πέρα είναι και η επίδραση που είχε ο Νιούτον από τους παλιούς. Τα βιβλία του Ευκλίδη είναι διατυπωμένα έτσι αξιωματικά. Δεν υπάρχει καμία λογική στο ότι από ένα σημείο εκτός ευθείας άγιεται μία κάρταση προς την ευθείαν. Είναι έτσι, τελείωσε. Ο Ευκλίδης αξιώνει αυτό να το δεχτούμε και πάνω σε αυτό στηρίζει τη γεωμετρία του. Έτσι λοιπόν και ο Νιούτον πάνω σε αυτούς τους νόμους στηρίζει τις δικές του αυόψεις για τη φυσική. Ο χώρος λοιπόν στον οποίο κινείται ο Νιούτον είναι ευκλίδιος και βεβαίως είναι αυτό που έχουμε όλοι υπόψη μας ή στην καθημερινότητά μας. Και ο χρόνος είναι άπειρος και είναι μάλιστα άπειρος και προς τα πρός και προς τα πίσω. Αν δηλαδή αυτή τη στιγμή θεωρήσω ίσον με 0 και ξεκινήσω να μεθράω κάτι και αυτό το κάτι είναι εκεί σε κάποιους σώματους, ο χρόνος στον οποίο μπορώ να κάνω τον προοδελφισμό με βάση αυτής της εξεσότησης του Νιούτον πηγαίνει μέχρι το άπειρο θετικά από εδώ και πέρα, μπορεί να πεκτείνω το όμως και μέχρι το άπειρο από εδώ και πίσω. Τι σημαίνει αυτό? Αυτό σημαίνει ότι αν διαλέξω να παρατηρήσω ας πούμε τη Σεγίνη, που είναι το πιο κοντινό αστρικό σώμα σε εμάς, μπορώ να την παρακολουθήσω, μπορώ να καταγράψω κάποιες θέσεις της για κάποιο χρονικό διάστημα, μπορώ να καταλήξω σε κάποιες εξεσώσεις με βάση τη μηχανική του Νιούτον, οι οποίες εξεσώσεις μου περιγράφουν την κίνηση της Σεγίνης. Εφόσον θα συνεχίσεις να υπάρχει το σύστημα Ήλιος, Γης, Ελλήνη σε αυτές τις καταστάσεις που βρίσκετε και τώρα, μπορεί να μου περιγράψει λοιπόν αυτή την κίνηση για όσο χρονικό διάστημα θέλω στο μέλλον ή για όσο χρονικό διάστημα θέλω στο παρελθόν. Με βάση αυτής της σειράς των υπολογισμών, μόρες άλλωστε να προσδιοριστεί όπως είχαμε πει και η έκλειψη στην οποία ο Θαλής έκανε την πρόβλεψή του και θεωρήθηκε η απαρχή της φιλοσοφίας. Έτσι λοιπόν, αυτό θα πει διτερμινιστικός, γνωρίζοντας την τωρινή κατάσταση, μπορώ να προβλέψω την κατάσταση μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, μετά από άπιρο ανδεχομένος χρονικό διάστημα και επίσης μπορώ να γράψω τις εξεργόζμους σε ένα σύστημα, σε ένα χώρο όπου όλα ισχύουν όπως μας τα είπε και μας τα πρότεινε ο Ευκλίδης. Αυτό λοιπόν ήταν αυτό που περίμενε κάποιος από την επιστήμη, να μπορεί να κάνει πρόβλεψη και μάλιστα πρόβλεψη ακριβή. Λέει, δώσ' μου εσύ το χ, θα σου γράω εγώ το ψ. Η άλλη θεόρια στην οποία θα αναφερθούμε, η άλλη λίγο προκεινέστερη θεόρια, είναι η θεόρια του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου του Μάξουελ. Εδώ πέρα υπάρχουν δύο χρονικά σημεία, το 1861 και το 1865, δύο εργασίες, βλέπετε, ο Μάξουελ διατυπώνει αυτό που λέμε τη θεωρία του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου. Εγώ έψαξα και βρήκα γεροφορίες για το ποιες είναι οι εξισώσεις του Μάξουελ. Η αλήθεια είναι ότι δεν τις είδα ποτέ γραμμένες, δεν τις συζήτησα ποτέ, δεν σπούδασα φυσική και εδώ πέρα είναι η διατύπωσή τους. Και επειδή αυτή μπορεί να φανεί λίγο περίεργη σε ορισμένους είναι η αρχική διατύπωση, κάποια από τα σύμβουλα μπορεί να έχουν αλλάξει το μεταξύ και η αντιστοιχή τους είναι αυτή που βλέπετε, ο νόμος του ολικουρεύματος, παρακάτω δύναμη του Λόρεντς, νόμος του Ωμ και όλα τα σχετικά. Αυτά λοιπόν που γνωρίζουμε εμείς ως δύναμη του Λόρεντς, νόμος του Ωμ, νόμος του Γκάους και όλα αυτά, τα διατύπωσε ο Μάξουελ με μια σειρά τέτοιες εξισώσεις όπου E και B είναι το ηλεκτρικό και το μαγνητικό πεδίο, J είναι η πυκνότητα του φορτίου και τα άλλα μεγέθη έχουν τη σημασία που έχουν ακόμα και σήμερα. Τι είναι το πεδίο για τον Μάξουελ? Είναι μια θεμελιώδης ιδιότητα του χώρου που του δίνει τη δυνατότητα να μεταφέρει πληροφορίες από ένα σημείο στο άλλο σχετικά με ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία που υπάρχουν μέσα σε αυτόν. Με βάση αυτό το σύστημα των εξισώσεών του, ο Μάξουελ ήδη από αυτήν την περίοδο, δηλαδή γύρω στα 1860-1865, διατύπωσε την άποψη ότι το φως είναι ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Η πειραματική απόδειξη ότι το φως είναι ηλεκτρομαγνητικά κύματα ήρθε περίπου 20 χρόνια αργότερα από τον Χέρτς. Τώρα, μια παρατήρηση που αξίζει να κάνουμε είναι πως εδώ, σε αυτό το σύνολο των εξισώσεων, ο Μάξουελ ενοπίησε τα φαινόμενα του ηλεκτρισμού και του μαγνητισμού που μέχρι τότε θεωρούταν ξεχωριστά. Αν περιμένουμε καμιά 20 ετία ή 30 ετία ακόμη, εκείνο που θα συμβεί είναι ότι μέσα από τη θεωρία της σχετικότητας, καθώς θα μπει μέσα στο σύστημα αναφοράς μας εκτός από τον χώρο και ο χρόνος, η ενοπίηση ας το πούμε έτσι του χώρου και του χρόνου θα φέρει, θέλοντας και μη θέλοντας, έτσι θα είναι αναγκαίο κακό, η ενοπίηση του ηλεκτρισμού και του μαγνητισμού. Η θεωρία της σχετικότητας είναι η σύγχρονη αντιμετώπιση του κόσμου όσον αφορά τον μακρό κόσμο, δηλαδή, όσο είπαν οι κύριοι μας, στις μεγάλες διαστάσεις. Εδώ λοιπόν συμβαίνει το εξής, γενική και ειδική θεωρία, αν το ακούσει κάποιος αυτός σαν έκφραση, φαντάζεται ότι ένα γενικό πράγμα είναι αυτό που προτείνεται στην αρχή και το οποίο εξειδικεύεται στη συνέχεια, κάπως έτσι, η λειτουργεί στο μυαλό των περισσότερων από μας η εξέλιξη πάνω σε οτιδήποτε, εδώ πέρα πάνω σε μια θεωρία. Τα περιμέναμε λοιπόν, υπάρχει μια γενική εικόνα στην αρχή, μια γενική θεωρία, η οποία στη συνέχεια εξειδικεύεται σε κάποια φαινόμενα. Εδώ πέρα λοιπόν συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Η ειδική θεωρία της σχετικότητας είναι αυτή που εμφανίστηκε πρώτη και μάλιστα το 1905. 1905 ο Αϊνστάιν ήταν μικρός σε υγικία και ήταν ούτε καν κάποιος αξιοπρεπείς παρεμυστημιακός, ας το πούμε έτσι. Ήταν ένας τύπος ο οποίος ήξερε κάποια φυσική και ήταν σε ένα γραφείο εύρεσης τεχνιών στην Ελβετία. Δηλαδή ήταν εκεί στο γραφείο, πήγαινε εγώ την πατέντα μου για να την πατεντάρω και αυτός είχε ως αρμοδιότητα να ελέγξει αυτά που λέω εγώ. Αυτό ισχύουν όντως, αυτή ήταν η δουλειά του, δηλαδή ήταν μία εργασία πρακτικής φυσικής και μάλιστα δευτερεύουσας ή τρετεύουσα σημασίας, δεν ήταν έτσι καν κάποιος καθηγητής σε κάποιο σχολείο ή σε κάποιο κολέγιο. Και αυτό ίσως έκανε και αρκετή εντύπωση σε κάποιους πως ένας τέτοιος τύπος έρχεται και τετυπώνει κάτι τι και αυτό το κάτι τι ήταν «On the electrodynamics of moving bodies». Εδώ λοιπόν ο Αϊνστάιν μας θέτει ορισμένα πράγματα τα οποία τώρα πια είναι έτσι για εμάς τόσο κατανοητά και τόσο απλάς, εισαγωγικά, που τα διδάσκουμε στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στο Γυμνάσιο Πιστούλίκιο. Η ταχύτητα του φωτός ήταν και θα είναι αμετάβλητη ως προσωπικό τίποτε σύστημα αναφοράς. Κατά συνέπεια ένα βασικό από τα σημεία της μηχανικής του Μιούτων ότι ως προς ένα σύστημα αναφοράς η κίνηση ενός σώματος μεταβάλλεται ανάλογα με τη δύναμη που δέχεται, έχουμε μια διαφοροποίηση. Η ταχύτητα του φωτός είναι αμετάβλητη ως προσωπικό τίποτε σύστημα αναφοράς. Στη συνέχεια χρησιμοποιώντας το μετασχηματισμό του Λόρεντς που ήταν γνωστός, ο Λόρεντς είχε προηγηθεί κατά κάποιες δεκαετίες, ο Αϊνστάιν πρότεινε πως αν ένα σώμα κινείται με ταχύτητες μεγάλες που προσεγγίζουν την ταχύτητα του φωτός τότε υπάρχει μεταβολή και στον χρόνο που αυτό αντιλαμβάνεται να περνάει και στο μέγεθός του. Υπάρχει δηλαδή σμίκρυση του μεγέθους και υπάρχει επίσης και σμίκρυση του χρόνου. Αυτό λοιπόν διατυπώθηκε το 1905 και βεβαίως δεν έγινε αυτομάτως δεχτό από όλον τον κόσμο, κυρίως από τους πανεπιστημιακούς οι οποίοι δεν μπορούν να ανοιχθούν κάποιους τέτοιους περίεργους τύπους να έρχονται έξω από την επιστημονική κοινότητα και να τους λένε τέτοιες ιστορίες. Η κοινική θεωρία της σχετικότητας τώρα ήταν κάτι πολύ γενικότερο, κάτι το οποίο επιχείρησε και στο τέλος αντικατέστησε την θεωρία του Νιούτον, την κλασική μηχανική. Έτσι λοιπόν, αν στην ιδική θεωρία της σχετικότητας μιλάμε για την δομή του χωροχρόνου, δηλαδή βάζουμε και τον χρόνο μέσα στο σύστημα αναφοράς το οποίο περιγράφει τον κόσμο κύρω μας, εδώ πια διώχνουμε την βαρυτική θεωρία του Νιούτον από την θέση της επικρατούσας θεωρίας, το παράδειγμα που λέγει και ο Κούν και εισάγουμε την καμπύλωση του χωροχρόνου. Εδώ λοιπόν η εργασία την οποία δημοσίευσε ο Αινστάνι το 1916, βλέπετε έτσι ενέκα χρόνια μετά, αναφέρατε σαφέσατα στο relativity, σχετικότητα. Εδώ κάτω υπάρχει ένα διάγραμμα το οποίο είναι το αρνητικό από μια φωτογραφία του εδώ πέρα. Το σημαντικό σε αυτό το διάγραμμα είναι αυτές εδώ πέρα οι παυλίτσες. Δεν είναι ιδικές, έχουν δημοσιευτεί έτσι ακριβώς από την βασιλική κοινότητα της Αγγλίας αυτές εδώ πέρα οι παυλίτσες. Τι έχει γίνει εδώ πέρα, εδώ έγινε το εξής, αρκετοί είχαν την υποψία ότι ο Αινστάνι δεν μπορεί να τα λέει καλά, μερικοί άλλοι είχαν την υποψία ότι πολύ καλά τα λέει, κατά συνέπεια πρέπει κάπως να διαψευστεί ή να επικυρωθεί αυτό του είδους η θεωρία. Και έπρεπε να βρεθεί κάποιος τρόπος για να γίνει αυτό το πράγμα. Λοιπόν ο Αινστάνι ισχυρίζεται ότι η εφαρμογή της σχετικότητας καμπυλώνει το χωροχρόνο. Ένας ωραίος τρόπος να κάνεις μια πειραματική διαδικασία είναι να προσπαθείς να καμπυλώνεις το χωροχρόνο. Μα ο χωροχρόνος καμπυλώνεται μόνο με την επίθεση μέσα της μεγάλης μάζας. Δεν μπορείς πάνω στη Γη να βρεις μια αρκετά μεγάλη μάζα για να καμπυλώσεις το χωροχρόνο. Υπάρχει όμως σχετικά κοντά μας μια πολύ μεγάλη μάζα, η μάζα του ήλιου. Και ο ήλιος είναι ακριβώς αυτό εδώ πέρα. Συνεπώς τι γίνεται, για να στήσεις ένα τέτοιον πείραμα, ψάχνεις να βρεις ένα σημείο που θα γίνει μία έκκληψη ήλιου και πηγαίνεις να κάνεις παρατήρηση. Μια τέτοιον έκκληψη έγινε στα 1919, τρία χρόνια μετά βλέπετε από τη διατύπωση της θεωρίας, στις νήσους Σαοτόμα και Πρινσίπε. Είναι εκεί πέρα που κάνει η Αφρική μια ωραία κοιλιά, στη δυτική μεριά της Αφρικής, που ταιριάζει απολύτως στη μεγάλη κοιλιά που κάνει η Νότια Αμερική και στην περιοχή της Βαρζιλίας. Εκεί λοιπόν υπάρχουν κάποια νησάκια και εκεί θα γίνονταν μια ολική έκκληψη ήλιου το 1919. Κάποιοι λοιπόν σκεφτήκαν να πάνε και να στήσουν κάποια τηλεσκόπια και να κάνουν κάποια συμπαρατήρηση μερικές μέρες πριν, καθώς και την ώρα της έκκληψης. Την ώρα της έκκληψης ακριβώς ο ήλιος είναι εδώ, αυτό που βλέπετε γύρω είναι αυτό που μένει όταν η σελήνη έχει καθίσει ακριβώς μπροστά του. Αυτό που βλέπουμε εδώ πέρα είναι ο όγγος της σελήνης, ο ήλιος είναι κρυμμένος από πίσω, έχουμε και αυτή την ευτυχία να μπορεί να γίνει αυτό το τύπο συμπαρατήρηση. Βαδέστε ότι η σελήνη έχει μικρότερο μέγεθος, δεν υπάρχει ποτέ να γίνει τελεία έκκληψη του ηλιού. Σε αυτή λοιπόν την στιγμή που υπάρχει η έκκληψη του ηλιού, εγώ θα παρατήρησω στον ουρανό κάποιο αστέρι εδώ πέρα. Και θα μου πείτε και τι έγινε. Έγινε ότι η ακτίνα που έρχεται από το αστέρι προς εμένα αυτή τη στιγμή θα περάσει δίπλα από τη μάζο του ηλιού, από εδώ. Αυτή είναι αρκετά μεγάλη, ούτως ώστε να καμπυρώσει τον χρονοχρόνο γύρω της. Κατά συνέπεια θα εκτρέψει, σύμφωνα με τη θεωρία, το Einstein την ακτινοβολία, εγώ όμως αυτό δεν το ξέρω, παρατηρώ την ακτινοβολία και νοητικά κάνω μια προέκταση της ακτινοβολίας, από εκεί φαίνεται να έρχεται, κατά συνέπεια προέκτείνω στη ευθεία πίσω και λέω ότι το αστέρι είναι εκεί. Όμως έχω κάνει την παρατήρηση μερικές ημέρες πριν, το βράδυ, που ο ήλιος δεν είναι εκεί πέρα, έχω και την πραγματική θέση του αστεριού. Αυτό που έπρεπε να κάνουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε δύο παρατηρήσεις, κάποια μερικές ημέρες πριν και κάποια την ώρα της έκλειψης και σε συνέχεια να κοιτάξουμε αυτά τα δύο ζευγάρια των δύο θέσεων. Για αυτό είναι συσχυωμένα σε ζευγάρια, η μία και η δεύτερη θέση αυτού του αστέριου. Συνήθως βλέπετε ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πέντε, έξι τουλάχιστον που βρίσκονται κοντά στο δίσκο του ήλιου. Αν λοιπόν παρατηρηθούν καταρχήν μεταβολές, αυτό είναι ενδιαφέρον. Κατά δεύτερον, αν αυτές οι μεταβολές περιγράφονται ικανοποιητικά από τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, έχουμε μια επικύρωση αυτής της θεωρίας, μια πειραματική απόδειξη ότι ισχύει και πράγματι αυτό πραγματοποιήθηκε. Εκείνος που έκανε τους αριθμητικούς υπολογισμούς ήταν ο άνθρωπος Stanley Eddington, μαθηματικός. Έγινε share λίγο αργότερα και ήταν αυτός που έδωσε στον κόσμο αυτό ακριβώς το στοιχείο, ότι δηλαδή η θεωρία του Αϊνστάιν μπορεί να φαίνεται παλαβή για κάποιους, αλλά όμως ισχύει, αφού μπορούσε να έχει στήσει αυτό το πέρατο πείραμα. Μέσα υπάρχει και η εξής αστεία ιστορία με τον Eddington. Κάνα δυο χρόνια αργότερα κάποιοι από τους πανέξυπνους δημοσιογράφους, γιατί υπάρχουν και τέτοιοι στην Βρετανία, θέλησαν να του πάρουν συνέντευξη και μια από τις ερωτήσεις που του έκανε ήταν «Κύριε Eddington, λένε ότι είναι μόνο τρεις άνθρωποι στον κόσμο που καταλαβαίνουν τη θεωρία της σχετικότητας» και ο Eddington απαντήσει «Ναι, μισό λεπτό» και αρχίζει να ξύνει το κεφάλι του και του λέει ο δημοσιογράφος «Ορίστε, προσπαθώ να δω ποιος είναι ο τρίτος» λέει ο Eddington. Συνεχώς έτσι θεωρούσε ότι ο Einstein πρότεινε τη θεωρία, αυτός την επαλήθευσε και δεν υπήρχε τρίτος που να την καταλαβαίνει εκείνη τη στιγμή. Αυτά λοιπόν σχετικά με τη θεωρία της σχετικότητας, την γενική και την ιδική. Τώρα πάμε λίγο στην κυβαντική θεωρία που περιγράφει τον μικρό κόσμο. Η κυβαντική θεωρία είναι κάπως πιο παλαδία από τη θεωρία του Einstein. Στη θεωρία του Einstein βλέπουμε ότι αν κινήσεις με πολύ μεγάλες ταχύτητες που να πλησιάζουν την ταχύδα του φωτός, θα αρχίσεις να μικραίνεις. Και επίσης ο χρόνος θα περνάει πολύ πιο αργά για σένα. Μάλιστα, αυτό είναι κάτι για το οποίο δεν μπορεί κανείς να έχει προσωπική αντίληψη. Δεν κινούμαστε ποτέ με ταχύτητες κοντά στην ταχύδα του φωτός και μάλιστα δεν έχουμε κάποιον ο οποίος να μην κινεί. Δεν έχει να πάμε να συγκρίνουμε με αυτόν, αν το μήκος αυτού του σώματος που κινείται με μεγάλη ταχύτητα μικραίνει ή αν ο χρόνος περνάει με πιο βραδί ρυθμό για το το δω. Η κυβαντική θεωρία όμως εφαρμόζεται σε όλα τα υποατομικά σωματίδια, κατά συνέπεια σε όλα τα άτομα, κατά συνέπεια σε όλα τα μόρια, κατά συνέπεια σε όλα τα σώματα που βλέπουμε γύρω μας. Έχοντας όμως εμείς μια μακροσκοπική αντίληψη για τα σώματα και έχοντας κάποια βασικά στοιχεία από αυτά που ισχυρίζεται ότι ισχύουν η κυβαντική θεωρία, πέφτουμε σε αντιφάσεις, πέφτουμε σε κάτι το οποίο μας φαίνεται καταρχήν παράδοξο και ασύνδοτο με αυτά που γνωρίζουμε για την καθημερινότητά μας. Εδώ λοιπόν στην κυβαντική θεωρία πρώτα απ' όλα έχουμε πιθανότητες, μιλάμε για πιθανότητες. Δεύτερον, έχουμε την αρχή της απροσδιοριστίας. Αυτό δημιουργεί και πάρα πολύ μεγάλο πρόβλημα. Δηλαδή, μας λέει η κυβαντική θεωρία, εγώ έχω ένα σύνολο από εξισώσεις, έτσι όπως ήταν οι εξισώσεις του Maxwell πριν, τις έχω, είναι αυτές εδώ πέρα, αν λύσω αυτές τις εξισώσεις, εγώ μπορώ να προσδιορίσω με ακρίβεια την ενέργεια που έχει ένα ελεκρόνιο σε ένα άτομο. Α, πολύ ωραία. Κάνουμε κάποιο πείραμα, προσδιορίζουμε μια ενέργεια, έρχεται η κυβαντική θεωρία, καταστρώνει τις εξισώσεις, τις γίνει και βρει και δίνει ενέργεια. Πολύ καλά, όλα δουλεύουν. Λοιπόν, για περιγράψτε μου τώρα το ελεκτρόνιο. Ωραία η κυβαντική θεωρία, θα σου περιγράψω εγώ το ελεκτρόνιο με μία συνάρτηση. Μάλιστα, αυτή η συνάρτηση είναι μεγαδική. Μηγαδική θα πει ότι έχει πραγματικό μέρος και φανταστικό μέρος. Αλλά, εμείς κάνουμε παρατήρηση σε ένα ελεκτρόνιο. Και αφού εγώ υπάρχω, έτσι, πώς έλεγε και ο Δεκάρτ, έτσι σκέφτομαι άρα υπάρχω, αναγνωρίζω και καταλαβαίνω πρώτα απ' όλα τη δική μου ύπαρξη, αφού λοιπόν εγώ υπάρχω, υπάρχουν και τα μόρια που μου αποτελούν. Και αφού υπάρχουν αυτά, υπάρχουν και τα άτομα που τα αποτελούν. Και αφού έχουμε μάθει και έχουμε καταλάβει και έχουμε δεχθεί ότι τα μόρια υπάρχουν επειδή τα άτομα σχηματίζουν χημικούς δεσμούς μεταξύ τους, άρα υπάρχουν χημικοί δεσμοί στα μόρια που αποτελούν εμένα. Αν χημικοί αυτοί δεσμοί παραγματοποιούνται από επιδράσεις ελεκτρονιών, τα ελεκτρόνια υπάρχουν επίσης, γιατί έτσι δεν θα υπήρχα εγώ. Πώς έρχεσαι και μου λες τώρα να μου περιγράψεις του ελεκτρόνιο μια σέντριση που είναι μηχανική, δηλαδή είναι ενμέρι πραγματικό και ενμέρι φανταστικό του ελεκτρόνιο. Λέει η κυματική θεωρία μάλιστα έτσι είναι. Στη συνέχεια έρχεται κάποιος από αυτούς που ισχυρίζονται ότι η κυματική θεωρία είναι η αγγίθη εκεί η πραγματικότητα και λέει κοιτάξτε να δείτε, θα σας δείξω εγώ πράγματα για το ελεκτρόνιο αλλά για να σας το δείξω θα χρειαστώ όχι την κυματική συναρτήση αλλά την συναρτήση είναι μηχανική, την συναρτήση επί τη συστημική μηχανική της. Αλλά ας πούμε το δετράγωνο της. Πολύ ωραία δηλαδή για να μιλήσω εγώ για το ελεκτρόνιο το οποίο προφανώς όλοι διχόμαστε ότι υπάρχει χρησιμοποιώ μια συναρτήση καταρχήν που είναι μηχανική και κατά δεύτερον για να δω το ίδιο το ελεκτρόνιο πρέπει να πάω στο δετράγωνο της συναρτήσης αυτής. Μα το δετράγωνο αυτό είναι η πιθανότητα. Μου λέει ο Μάξ μπορούν που έκανε αυτό το ίδιο ελεκτρόνιο αν υποτίθεται η υπακούηση αυτής της συγκεκριμένης κυματικής συναρτήσης παντού στο χώρο. Τα ιδιούδες κυματικές συναρτήσεις έτσι επεκτείνονται μέχρι το άπειρο. Μπορεί να πέφτει η τιμή τους σχετικά γρήγορα μακριά από τον πυρήνας στον οποίο ανήκει το ελεκτρόνιο, όμως ποτέ δε μηδένιζε. Όπως το λέμε, είναι ασυμπτωτικός προς το μηδένι. Μάλιστα. Συνεπώς, τι έχω να πω σε αυτή την περίπτωση. Δηλαδή, η πιθανότητα να βρω αυτό το ελεκτρόνιο είναι, αν ψάξω παντού μέσα στο σύμπαν, κάπου θα το βρω. Μα βέβαια αυτό δεν είναι κανόσιδος πρόβλεψη. Ή μπορούμε να το σχηματοποιήσουμε κάπως καλύτερα. Ναι. Και σχηματοποιήθηκε κάπως καλύτερα. Και να δώσουμε το σύνολο της πιθανότητας να βρεθεί το ελεκτρόνιο κάπου, που είναι όλο το σύμπαν, έτσι και πως να περιγράψεις με ένα σχήμα όλο το σύμπαν, δεν μας το περίεργεσουμε στο 90%. Που βρίσκεται, λοιπόν, το 90% της πιθανότητας να είναι αυτό το ελεκτρόνιο που υπακούει σε αυτήν τη συγκεκριμένη συνάρτηση? Εδώ. Και υπάρχουν κάποια σχήματα, αυτών που ονομάζουμε ατομικά τροχιακά, που είναι οι ενεργειακές καταστάσεις του ελεκτρόνιου μέσα σε ένα άτομο. Υπάρχουν, λοιπόν, κάποια σχήματα που είναι τόσο απλά και τόσο περίπλοκα. Είναι δύο περιοχές του χώρου, στις οποίες μπορεί να υπάρχει το ελεκτρόνιο και ανάμεσα τους τίποτα. Ένα κενό. Σε πόσο ελεκτρόνιο έχει πιθανότητα να βρίσκεται σε αυτήν την περιοχή, πιθανότητα να βρίσκεται στην άλλη περιοχή, αλλά όχι ανάμεσα. Το ρώτημα, λοιπόν, για εμένα, που είμαι ένας καθημερινός άνθρωπος και ζω και υπάρχω και καταλαβαίνω τι είναι υπάρξή μου, τι είναι υπάρξη των μωρίων των ελεκτρόνιων, κλπ, κλπ, είναι ωραία, άρα το ελεκτρόνιο κινείται εδώ σε αυτόν τον χώρο, πώς πηγαίνει από αυτό το κομμάτι στο άλλο κομμάτι, τη στιγμή που στο ενδιάμεσο χώρο δεν έχει καμιά πιθανότητα να βρίσκεται. Λοιπόν, έχουμε εδώ κάτι που μοιάζει με τα παράδοξα των ελεατών. Κάπως έτσι. Λοιπόν, έτσι και η εκβατική θεωρία έχει τέτοιου είδους προβλήματα, δηλαδή ο καθημερινός άνθρωπος με την καθημερινή του αντίληψη των πραγμάτων δεν μπορεί εύκολα να αντεχθεί ότι ισχύει. Και κατά συνέπεια θα έπρεπε να πιστοποιηθεί κάπως η πραγματικότητά της, μα η πραγματικότητά της εκβατικής θεωρίας πιστοποιείται κάθε φορά που θα κάνουμε μέτρηση, κυρίως ενέργειας κάποιου συστήματος. Λύνω την εξίσωση ή το σύστημα των εξισώσεων που χρειάζεται, που εισηγείται η εκβατική θεωρία, βρίσκω ένα αποτέλεσμα, κάνω το πείραμα, το αποτέλεσμα είναι αυτό. Τι μπορώ να πω, ότι κατά λάθος βρήκα αυτό το αποτέλεσμα, μάλλον βρίσκω συνέχεια κατά λάθος αυτό το αποτέλεσμα, κάποια στιγμή πρέπει να εγκαταλείψω την αντίληψη αυτού του λάθους και να υποθέσω ότι αυτή η θεωρία είναι η πραγματική, είναι σωστή και μου δίνει τα σωστά αποτελέσματα. Τώρα, η αρχή της αφροβιοριστίας. Μεγάλη ζημιά έκανε στην κατανοησία μας για τον κόσμο αυτός ο Heisenberg. Αυτός ο Heisenberg έκανε την εξής προσέγγιση. Προσπάθησε να σκεφτεί με βάση την εκβατική θεωρία πώς θα ήταν να παρακολουθήσει ένα ηλεκτρόνιο στην τροχιά του. Το ηλεκτρόνιο διαγράφει μια τροχιά, πώς μπορώ εγώ να το παρακολουθήσω και κατέληξε στο ότι δεν μπορεί να το παρακολουθήσει. Δηλαδή, η γνώση που μπορούμε να έχουμε για ένα υποατομικό σωματίδιο είναι περιορισμένη. Δεν μπορώ, δηλαδή, όπως στην μηχανική του νύου τον να πω, το ηλεκτρόνιο βρίσκεται εδώ αυτή τη στιγμή και έχει αυτή την ταχύτητα προς εκείνη την κατεύθυνση. Αυτό λέει ο Heisenberg και δεν μπορεί να συμβεί, διότι θα σημαίνει ότι γνωρίζω ταυτόχρονα και τη θέση και τη νορμή αυτού του υποατομικού σωματιδίου. Όμως, ο ίδιος πρότεινε και απέδειξε ότι δεν υπάρχει παρά κάποιο ελάχιστο όριο όσον αφορά την γνώση αυτή την οποία προσπαθώ να βρω. Και αυτό το ελάχιστο όριο είναι, κρατηθείτε, κρατηθείτε, H2OP, εκείνο το H σταθερά του Planck, στην οποία είχαμε αναφερθεί στην αρχαία αρχή, έτσι, όταν ο Planck προσπάθησε να περιγράψει το φαινόμενο της εκτυνοβολίας του μέρων οσώματος. Έτσι, λοιπόν, θα μας ακολουθεί συνέχεια και είναι βασικό στοιχείο της εκφαντικής μηχανικής. H2OP, λοιπόν, είναι το πολύ-πολύ η ακρίβεια που μπορώ να έχω, λέει ο Χάσινμπεργκ, όσον αφορά τον προσδιορισμό ενός ηλεκτρονίου ή ενός οποιουδήποτε άλλου υποατομικού σωματιδίου. Συνεπώς, μπορώ να κάνω μια μέτρηση της θέσης του με πολύ μεγάλη ακρίβεια, δεν θα έχω μεγάλη ακρίβεια όμως όσον αφορά την ενέργειά του. Μπορώ να προσπαθήσω να κάνω μια πολύ καλή προσέγγιση της ενέργειας, δεν θα μπορώ να κονορίζω πια ακριβώς η θέση του. Αυτό, λοιπόν, μας φαίνεται εντερός χαζό. Είμαστε συνηθισμένοι, έτσι, από την καθημερινότητά μας, να δίνουμε σε μια μπύλια, έτσι, ας κάνουμε την αντιστοίχηση της μπύλιας με ένα ηλεκτρόνιο, και να μπορούμε να παρατήρησουμε την πορεία που κάνει από εδώ μέχρι που θα σταματήσει η μπύλια. Και σε κάθε σημείο, αν μπορούμε να υπολογίσουμε και τις τριβές και τη μάζα και τη δύναμη που την σπρώξαμε καταρχήν και λοιπά και λότα, ειδικά, μπορούμε να υπολογίσουμε σε κάθε σημείο και τη θέση και την ταχύτητά της και όλα τα πάντα. Συνεπώς, αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μας αρέσει και κυρίως-κυριότατα δεν άρεσε στον Εινστάιν. Ότι, δηλαδή, υπήρχε μέσα στις σχέσεις της κβατικής μηχανικής πρώτα απ' όλα η τυχιότητα, δεύτερον η πιθανότητα, και τρίτον και χειρότερον αυτή η απροσδιοριστία όσον όπως την συγκύθηκε ο Χάισεμπεργκ. Ήταν κάτι, λοιπόν, που τον εισθάνε αυτόν τον ενοχλούσε. Φυσικά, από τους κύριους εκφραστές της κβατικής θεωρίας, όταν ξεκίνησε και η διατύπωση του μοντέλο, έτσι, του κβατικού γιατώτου, ήταν ο Μπόρ. Ο Μπόρ, ο Νίλς Μπόρ, δούλεψε για ένα διάστημα στην Μεγαλή Βαλδανία, μετά γύρισε στην πατρίδα του, στην Δανία, και γύρω από τον Μπόρ δημιουργήθηκε μια ομάδα από ανθρώπους που πιστεύαν στην αλήθεια της κβατικής θεωρίας. Είχαμε, λοιπόν, στην αρχή του προηγούμενου αιώνα, μια αντιπαλότητα ανάμεσα στον Μπόρ και το Εινστάιν. Ο Εινστάιν δεν δεχόταν ότι θα έπρεπε μια θεωρία που περιγράφει τον κόσμο, να έχει μέσα της τις πιθανότητες. Δεν δεχόταν ότι, όπως το έλεγε ο Θεός, παίζει ζάρια. Και από την άλλη, ο Μπόρ πρότεινε ότι αυτό που εισηγήθηκε αυτός και επεξέτειναν και άλλοι συναδελφοί του, που είναι γνωστή ως η σχολή της Κοπενχάγης, αφού στην Κοπενχάγη ήταν το πανεπιστήμιο που δουλεύε ο Μπόρ, αυτοί λοιπόν πιστεύαν ότι ο Εινστάιν δεν μπορεί να λειτουργεί στον Θεό τι να κάνει, ο Θεός κάνει αυτό που πρέπει να κάνει και έχει αυτό που έχει να κάνει τυχαιότητα μέσα του. Εδώ λοιπόν έχουμε δύο επιστήμονες οι οποίοι βρίσκονται σε μια αντιπαρότητα. Ο Μπόρ και η παρέα του αυτοί που εισηγούνται, δηλαδή την αλήθεια της κυβατομηχανικής, είναι η σχολή της Κοπενχάγης, η ορθόδοξη κυβατομηχανική, ας πούμε. Ο Εινστάιν και κάποιοι άλλοι που συντάσσονται με τη δική του άποψη δεν μπορούν να καταλάβουν πώς μια θεωρία που περιγράφει τον κόσμο, έχει μέσα της την πιθανότητα και έχει μέσα της και απροσδιοριστία. Το περίεργο είναι ότι μαζί με τον Εινστάιν έχει συνταχτεί και ένα σωρό κόσμος, στον οποίο εμείς θα αποδίδαμε χαρακτηριστικά ανθρώπων που στήριξαν αντιπαρρικτική θεωρία. Παρ' όλους τους σχέσεις της κυβατομηχανικής υπάρχει αυτό το H, για να είμαστε ακριβείς το H2P. Εκείνος που είχε την βασική εξίσωση της κυβατομηχανικής, μάλλον που την διατύπωσε και την AC, ήταν ο Έλβρης Στρέντιγκερ. Και ένας ο οποίος έκανε μια εντυπωσιακή τόμη στις αντιλήψεις μας για τα υποατομικά σωματίδια, ο Duke de Brel, πρότεινε το ηλιοκυματικό πρότυπο, δηλαδή το ηλεκτρόνιο μπορεί να θεωρηθεί και ως μπιγίτσα, σώμα με ορισμένη μάζε, κλπ, κλπ, μπορεί να θεωρηθεί και ως κύμα. Ε, λοιπόν, αυτοί εδώ πέρα τρεις, που θα έλεγε κάποιος ότι αφθορμήτως ανήκουν προφανώς εκείνους που πρότειναν και στήριξαν αντιπαρρικη θεωρία, αλλά δεν τη στήριζαν. Ήταν από τους αντίθετους τους, γιατί πιστεύανε ότι είναι μια θεωρία που στατιστικά δίνει κάποια σωστά αποτελέσματα, αλλά δεν πρέπει να είναι η σωστή, δεν πρέπει να είναι η τελική θεωρία. Και έτσι, λοιπόν, αυτοί, κυρίως ο Αινστάιν και δευτερευόντος οι υπόλοιποι, προσπάθησαν να καταρρίψουν την κυβαντική θεωρία. Πώς τα λένε οι σύγχρονοι επιστημολόγοι, προσπαθείς να επιτεθείς σε κάτι από τον βασικό κορμό της θεωρίας, και αν δείξω ότι αυτό το κάτι δεν ισχύει, τότε η θεωρία καταραίει. Βεβαίως, είναι ζήτημα του πόσο η αρνητική, ευρετική μέθοδος της θεωρίας είναι καλή, ούτως ώστε να αντιμετωπίσει την επίθεση που δέχεται. Υπήρξαν, λοιπόν, επιθέσεις απέναντι στη κυβαντική θεωρία, και οι επιθέσεις αυτές έγιναν με τον εξής ιδιότυπο τρόπο. Σχεδιάστηκαν από αυτούς τους αντίθετους, από τη κυβαντική θεωρία, κάποια πειράματα, τα οποία όμως δεν είναι πειράματα από αυτά που θα πάμε στο πραστήριο να τα κάνουμε, είναι πειράματα νοητικά, όπως λέγονται. Δηλαδή γίνεται μια κατασκευή μέσα στο μυαλό μας, η οποία υποθετικά στείλεται κάπου, και όταν πραγματοποιείται μια διαδικασία που προτείνεται εκεί πέρα μέσα, σίγουρα με την κυβαντική θεωρία βγαίνει ένα αποτέλεσμα, το οποίο αντιβαίνει στην κοινηλογική, έχουμε δηλαδή κάποιο παράδοξο. Πώς είναι το παράδοξο του ζήνονα, με το βέλος που δεν θα φτάσει ποτέ να σκοτώσει τον άλλο και με τον αχιλέα που δεν θα φτάσει ποτέ τη χελώνα, όσο γρήγορος κι αν είναι, αυτό το πράγμα. Το πρώτο πράγμα είναι και το γνωστό τώρα από όλα, το πείραμα EPR, έτσι είναι γνωστό. Εδώ πρέπει να το ξεχωρίσουμε, δεν είναι ένα πείραμα ηλεκτρονικού παραμαγνητικού συντονισμού, έτσι αυτά είναι τα αρχικά που χρησιμοποιούμε γι' αυτό του είδους τη φασματοσκοπία, αλλά είναι μια εργασία που δημοσιεύτηκε το 1935, βλέπετε και την αναφορά που ακριβώς, και ονομάζεται πείραμα EPR από τα αρχικά των συνεργατών που την διατύπωσαν, ήταν ο Einstein, ο Podolsky και ο Rosen. Αυτή λοιπόν προσπάθησε να δείξουν, όχι ότι η κβατική θεωρία δεν ισχύει, αλλά ότι δεν είναι η τελική θεωρία, δηλαδή δεν μας δίνει συνεπή αποτελέσματα, μπορεί βέβαια να δεχτούμε ότι έχει σωστά αποτελέσματα, ποιοι όμως δουλεύει με στατιστική, αλλά δεν μπορεί να είναι η τελική θεωρία. Εις κυρίως όταν λοιπόν αυτή, ότι υπάρχει μια σειρά από κρυφές μεταβητές, Hidden Variables είναι η διατύπωση της διεθνιωρολογίας, τις οποίες δεν τις έχουμε καταλάβει ακόμα, δεν τις έχουμε αντιγευτεί, όταν όμως τις καταλάβουμε θα τις περιλάβουμε μέσα στις εξισώσεις μας και τότε δεν θα υπάρχει καθόλου πιθανοκρατία. Αυτοί λοιπόν στήσανε ένα πείραμα στο οποίο λένε ότι θα πρέπει να υπάρχει κάτι που του ονόμασαν στοιχείο πραγματικότητας, το οποίο στοιχείο πραγματικότητας μάλιστα θα είναι τοπικό, δηλαδή θα σχετίζεται με ορισμένα συγκεκριμένα στοιχεία του χρόνου και έτσι επιτρέπει να γίνουν κάποιες παραδοχές από την κυβαντική θεωρία, οι οποίοι όμως δεν είναι σωστές. Για να δούμε λοιπόν τι γίνεται στο πείραμα EPR. Στο πείραμα EPR, έτσι επαναλαμβάνω, είναι ένα νοητικό πείραμα, κάτι που αυτοί εδώ πέρα συγκεκριμένοι στήσανε, προκειμένου να δείξουν ότι αν γυρονταν κάτι τέτοιο, με αυτές τις συνθήκες, θα είχαμε ένα κρατικό παράδοξο. Έστω λοιπόν ότι έχουμε μια μαγική μηχανή, ας πούμε, που εκπέμπει ζεύγιοι ηλεκτρονίων προς αντίθετες κατευθύνσεις. Ένα προς τα δεξιά, ένα προς τα αριστερά. Εντάξει. Μάλιστα, στις κατευθύνσεις αυτές και σε ίσες αποστάσεις από αυτή τη μηχανή, υπάρχουν δυο παρατηρητές, ο α και ο β. Στην αρχική εργασία, έτσι για να το κάνω και λίγο πιο ανθρωπονομωρτικό, ήταν η Άλης και ο Μπομπ που καθόταν εκεί πέρα και κάναν τη μέτρηση. Και αυτοί μπορούν να μετρήσουν κάποια ιδιότητα αυτών των σωματιδίων. Στην αρχική εργασία μετρούσαν τη νορμή, αλλά για μας που είμαστε χημικοί είναι πιο εύκολο και πιο κατανοητό να μετράμε το σπιν. Δεν έχει καμία διαφορά σε αυτό το οποίο θα προσπαθήσουν να μετρήσουν στη συνέχεια. Λένε οι τρεις της εργασίας. Αν μπορέσουμε εμείς να ρυθμίσουμε τη συσκευή μας, ώστε κάθε ζευγάρι ηλεκτρονιών που εκπέμπεται έτσι αυτή τη στιγμή, ένα ζευγάρι ηλεκτρονιών εκπέμπεται, το ένα προς την α και το άλλο προς τη β κατεύθυνση. Αν μπορέσουμε να το ρυθμίσουμε έτσι ούτως ώστε οι κατάστασεις στην οποία βρίσκονται αυτά τα ηλεκτρόνια να είναι, όπως λέγεται, εμπλεκόμενοι. Δηλαδή να έχουν συνολικό σπιν 0, η πολλαπλότητα του σπιν να είναι 1. Τότε προφανώς όταν τα ηλεκτρόνια χωρίσουν το καθένα θα έχει σπιν 1 δεύτερο. Προφανώς στην αρχική κατάσταση δεν μπορούσαν και τα δύο να είναι 1 δεύτερο, το ένα θα πρέπει να είναι μη 1 δεύτερο. Άρα έχουμε δύο ηλεκτρόνια που φεύγουν από τη μαγική αυτή μηχανή, το ένα έχει σπιν 1 δεύτερο και το άλλο έχει μη 1 δεύτερο. Εδώ στο πείραμα αυτό μας εξηγούν ότι προφανώς το σύστημά μας μπορεί να περιγραφεί από δύο διαφορετικές καταστάσεις. Το ηλεκτρόνιο που πάει στην άλλη κατεύθυνση είναι το σύν 1 δεύτερο, οπότε το άλλο μη 1 δεύτερο ή ανάποδα. Έχουμε λοιπόν δύο διακριτές καταστάσεις. Έρχομαστε λοιπόν τώρα και πηγαίνουμε στη μεριά του α, της Άλειας. Έρχεται λοιπόν η Άλειας και όπως έρχεται το ηλεκτρόνιο προς τη μεριά της έχει ορίσει ένα σύστημα συνταγμένων, έχει τον άξονα Ζ και πάνω στο άξονα Ζ πάει και μετράει το σπί του ηλεκτρονιού και βρίσκε 1 δεύτερο. Τι θα γίνει λοιπόν αμέσως-αμέσως λένε οι τρεις. Αμέσως-αμέσως αν πούμε στον Μπομπια κοίταξε το ηλεκτρόνιο που έρχεται προς τη μεριά σου προφάνως θα το μετρήσει και αν το μετρήσει πάνω στον άξονα τον Ζ θα βρει αναγκαστικά μη 1 δεύτερο. Έτσι, αυτή είναι η απέτηση του πειράματος. Έτσι, τα δύο ηλεκτρόνια έχουνε αρχική πολλαπλότητα. Έτσι, ένα συνεπώς έχουν το αντίθετο σπίν. Ναι, μάλιστα. Άρα, με αυτή την έννοια τα πράγματα πάνε καλά διότι κάνοντας το πείραμα στη μία θέση γνωρίζουμε το αποτέλεσμα του πειράματος στην άλλη θέση. Ποιο είναι όμως εκείνο που ισχυρίζονται εδώ πέρα οι τρεις είναι το εξής. Αν η πηγή βρίσκεται εδώ στη μέση αλλά ο ένας παρατηρητής αποφασίζει να αλλάξει το σύστημα συνδεταγμένο του ή αποφασίζει να αλλάξει την κατεύθυνση την οποία θα μετρήσει. Εγώ λοιπόν είμαι ο Μπομπ και σήμερα ξύπνησα με διαφορετική διάθεση και θέλω να μετρήσω στην κατεύθυνση x ή y, όχι την z. Μα το απογραφεί κανένας? Όχι. Ελεύθερη βούτηση έχω, αποφασίζω να κάνω μετρήσεις στην κατεύθυνση εκείνη. Τότε λοιπόν, προφανώς, προφανέστατα, σύμφωνα με την κουβεντική θεωρία, αν η άλλη συνεχίζει και μετράει στον άξονα z θα μετράει ή συν 1 δεύτερο ή μη 1 δεύτερο. Αδιάφορα. Αν όμως εγώ που είμαι ο Μπομπ αρχίζω να μετράω στον άξονα x, τότε επίσης θα μετράω συν 1 δεύτερο και μη 1 δεύτερο σε εκείνον τον άξονα, αδιάφορα από το αποτέλεσμα της άλλης. Κατά συνέπεια, αυτή τη στιγμή, στην άλλη μεριά το ηλεκτρόνιο μετρύεται και έχει spin συν 1 δεύτερο στον άξονα z, εγώ μετράω στον άξονα x ή στον άξονα ψ, ή xy, όπως θέλετε πείτε εδώ. Τι θα έχω εκεί πέρα? Σύμφωνα λοιπόν με την κουαντική θεωρία, θα έχω πιθανότητα να έχω spin 1 δεύτερο ή μη 1 δεύτερο και το καθένα από αυτά έχει 50% πιθανότητα να υπάρξει. Άρα, ν' άμεσως αμέσως, στον κουαντικό παράδοξο, στη μια περίπτωση το πείραμα είναι προκαθορισμένο, δηλαδή το αποτέλεσμα θα είναι αυτό, στην άλλη περίπτωση έχει πιθανότητα να είναι 50% το ένα ή το άλλο αποτέλεσμα. Δεν μπορεί να γίνεται αυτό ανάλογα με τα κέφια τα δικά μου, λέει ο Αινστάιν, ο Πόντολος και ο Ρόζεν, δηλαδή όπως ξύπνησε ο Μπομπ θα έχουμε είτε 100% ακρίβεια είτε 50% πιθανότητα να πετύχουμε το σωστό αποτέλεσμα. Συνεπώς, με κάποιο τρόπο λένε η κουαντική θεωρία μας δίνει τη δυνατότητα το ένα ηλεκτρονιο να μαθαίνει τι έκανε το άλλο και να μας δίνει το σκηνικό αποτέλεσμα. Αυτό δεν είναι κάτι παραδεικτό και κάτι λογικό, έτσι δεν είναι. Συνεπώς, αυτό είναι το συστυχίο της τοπικότητας το οποίο ισχυρίστηκαν τα δύο ηλεκτρόνια λοιπόν φαίνεται να γνωρίζουν το ένα για το άλλο πράγματα που δεν θα έπρεπε να γνωρίζουν, έτσι δεν είναι. Συνεπώς, αυτό ήταν η διατύπωση του παραδόξου του πειράματος YPR και εκείνο το οποίο προκάλεσε ήταν μια αναταραχή. Η αναταραχή αυτή όμως καταρρίφθηκε σχετικά σύντομα. Η κυβαντική θεωρία έτσι στον βασικό κορμό της διατύπωσε την εξής πρόταση, ότι όταν έχω ένα σύστημα όπως αυτά τα δύο ηλεκτρόνια που είναι εμπλεκόμενα, αυτό το σύστημα βρίσκεται, έχει ας το πούμε ύπαρξη παράλληλα και ταυτόχρονα σε όλες τις δυνατές πιθανές ενδιάμεσες καταστάσεις. Στην περίπτωσή μας στην κατάσταση 1 και στην κατάσταση 2, δηλαδή με σπιν σύναν δεύτερο και μείωνα δεύτερο ή μίωνα δεύτερο και σύναν δεύτερο αντίστοιχα. Όταν, λέει η κυβαντική θεωρία, και μόνο όταν πάει να γίνει κάποια μέτρηση είτε από την άλλη είτε από τον Μπόμ, τότε το σύστημα καταραίει σε κάποια από αυτές τις καταστάσεις, την πιο πιθανή, γι' αυτό και αναφέρονται πάντοτε στην αναμενόμενη τιμή και στην πιθανότερη τιμή που θα πάρω για κάποιο μέγεθος, και τότε βεβαίως έχει έννοια η μέτρηση. Όταν τα δύο ηλεκτρόνια είναι στον δρόμο και ταξιδεύουν το ένα προς την άλλη και τώρα προς τον Μπόμ, καμία έννοια δεν έχει, λέει η κυβαντική θεωρία, να κάτω και να σκέφτομαι αν είναι σύναν δεύτερο ή μίωνα δεύτερο ή τίποτε άλλο. Γίνεται το πείραμα τη στιγμή που γίνεται το πείραμα, τότε έχω καταλήξει σε μία κυβαντική συνάντηση και το αποτέλεσμα που θα πάρω είναι το αποτέλεσμα που θα προέκυπται αυτή την, θα είχα αυτή δηλαδή την κυβαντική συνάντηση να περιγράφει το σύστημά μου. Το ζήτημα είναι ότι έτσι ξεκαθαρίστηκε κάτι τότε, το οποίο δυστυχώς ακόμα και τώρα για πολλούς από εμάς δεν είναι ξεκαθαρισμένο. Δηλαδή ακόμα και τώρα οι περισσότεροι από τους δασκάλους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση λένε στους μαθητές τους ότι ξέρετε δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε ένα ηλεκτρόνιο γιατί είναι μικρό. Και αφού το ηλεκτρόνιο είναι μικρό, εγώ για να το παρατηρήσω θα πρέπει να το βάλω κάτω από ένα ισχυρό μικροσκόπιο και να το φωτίσω, το λιγότερο πρέπει να κάνω έτσι να το φωτίσω και να το δω. Μα αν υποθέσω ότι έχω ένα ηλεκτρόνιο ακίνητο εδώ πέρα και πάω να το δω φωτίζοντάς το, του προσφέρω μια ενέργεια και αμέσως αμέσως το εκτρέπω από εκεί που βρίσκεται. Κατά συνέπεια το έχω διώξει από τη θέση που ήταν, κατά συνέπεια δεν μπορώ να το παρατηρήσω. Και εδώ λοιπόν με το πείραμα EPR έγινε φανερό το εξής πράγμα, ότι αν δημιουργήσω μια διάταξη τέτοια που να έχω εμπλεκόμενα σωματίδια, δεν είναι ανάγκη να πάω στη θέση της άλλης και να κάνω τη μέτρηση, πάω στη θέση του Μπομπι και κάνω τη μέτρηση. Και κάνοντας τη μέτρηση εκεί καταλαβαίνω τι έχει γίνει στο ηλεκτρόνιο που βρίσκεται στη μεριά που βρισκόταν η άλλης. Συνεπώς δεν τίθεται θέμα να πάω και να φωτίσω ένα συγκεκριμένο ηλεκτρόνιο για να το δω. Κατά συνέπεια δεν πρόκειται ποτέ να μάθω με ακρίβεια τη θέση και την ενέργειά του, όπως το προσδιορίζει η αρχή της απροσδιοριστίας του Heisenberg. Λιγότερο λοιπόν, μάλλον μεγαλύτερο από έτσι δηλαδή, θα είναι η ακρίβεια με την οποία μπορώ να μετρήσω. Αμέσως αμέσως λέτε ότι με τη κυβαντική θεωρία έχουμε και ένα όριο για τη γνώση του κόσμου κύριου μας. Δηλαδή επιστημολογικά έχει μπει ένα τέρμα κάπου. Δεν μπορώ ποτέ να έχω απόλυτη γνώση, δηλαδή να φτάσω στο μηδέν. Θα μπορώ το πολύ πολύ να βρίσκομαι στην κλίμκα της ενέργειας, στο HDP. Το πολύ πολύ, μάλλον και να μας τεκριβεί στο λιγότερο λιγότερο που μπορώ να βρίσκομαι κοντά στην ενέργειά μου. Κάποια στιγμή αργότερα, το 1964, ο Bell, ένας μαθηματικός φυσικός, έκανε κάποιες σκέψεις, μάζεψε κάποια δεδομένα, έκανε και κάποιες συζητήσεις και πρότεινε κάτι τι. Πρότεινε το εξής πράγμα. Αν υποθέσουμε ότι έχουμε εκτελέσει μια σειρά από πολλά πειράματα τέτοιου τύπου που πρότειναν οι Αϊσθάν Ιπποντώλης και ο Ρώζαν. Και έχουμε κάνει εκατομμύρια μετρήσεις. Τότε μπορώ τις μετρήσεις μόνο να τις ομαδοποιήσω ως εξής. Να ονομάσω, έτσι με το ν κεφαλαίο, παρένθεση συγχίμιον ψ, τον πληθυσμό των σωματιδίων που ανοιχνεύτηκαν και στον έναν παρατηρητή μετρήθηκαν στην κατεύθυνση χ, και έδειξαν θετικό πρόσημο. Στον άλλον παρατηρητή μετρήθηκαν στην κατεύθυνση ψ, και έδειξαν αρνητικό πρόσημο. Αυτό λοιπόν είναι ένας ορισμένος πληθυσμός. Βεβαίως, αντίστοιχα, μπορώ να γράψω μια τέτοιού του σχέση. Αυτός ο πληθυσμός, δηλαδή των σωματιδίων που στην άλλης μετρήθηκαν στην κατεύθυνση χ και ήταν θετικά, και στον άλλον στην κατεύθυνση ψ και ήταν αρνητικά, ίσου ότι με το άθεσμα των πληθυσμών, που είναι συν στην κατεύθυνση χ, μίον στην κατεύθυνση ψ, και είτε συν είτε μίον στην κατεύθυνση ζ, αυτό είναι κάτι που θα το λέγαμε έτσι περίπου αυτονόητο. Έχουμε βάλει απλώς και την τρίτη κατεύθυνση, και εκεί πέρα δεχόμαστε ότι μπορούν να είναι και συν και μίον η μέτρηση την οποία έχουμε κάνει. Το Ρομπέλ προχώρησε να βγαίνει παρακάτω και λέει να ονομάσουμε ένα μικρό τον αριθμό των σωματιδίων εκείνων που έχουν μετρηθεί πρώτα στην κατεύθυνση της άλλης, ως προς χ και ήταν θετικά, και δεύτερον στην θέση του Μπομπ και στην κατεύθυνση ψ και ήταν επίσης θετικά. Τότε, κάνοντας κάποιες νοητικές διαδικασίες και κάποιες αριθμητικές πράξεις, ο Μπομπ κατέληξε σε μια τέτοιούν τους ανισόδητα. Αυτό είναι γραμμένο, με αυτή την μορφή κάπως απροποιημένο, και είναι γνωστό ως ανισόδητα του Μπομπ. Αρκετοί ασχολήθηκαν για να ερευνήσουν τις προϋποθέσεις που έθεσε, τις λογικές που έθεσε και τα μαθηματικά από χρησιμοποίηση και κατάλαβαν ότι όντως έτσι είναι. Συνεπώς, από ένα σημείο και μετά, από το 1964 δηλαδή και μετά, εκείνο το οποίο έχουμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε όχι να φτιάξουμε κάποιο νοητικό πείραμα, σαν το πείραμα του Ναϊσθάνι Ποντόλος και Κερόζεν, αλλά να στήσουμε όντως κάποιο πείραμα, να κάνουμε αρκετές μετρήσεις και να προσπαθήσουμε να αποδείξουμε αν ισχύουν οι ανισόδητες του Μπομπ. Εδώ, λοιπόν, ο Μπέλ ισχυρίστηκε ότι αν ισχύει η προσέγγιση του Αϊνστάιν, δηλαδή υπάρχουν κρυμμένες μεταβλητές, τότε πρέπει αυτές εδώ πέρα οι ανισόδητες να ισχύουν με αυτόν εδώ πέρα τον τρόπο. Λοιπόν, από τότε μέχρι τώρα έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές πειραματικές διαδικασίες που προσπάθησαν να περιγράψουν το πείραμα EPR, προσπάθησαν να δουλέψουν με βάση αυτό και όλες, μέχρι αυτή τη στιγμή, εκείνο που έκαναν ήταν να επιβεβαιώσουν την αλήθεια της ικαντικής θεωρίας. Έρχόμαστε τώρα σε κάτι που είναι αρκετά πιο γνωστό σε σχέση με το πείραμα EPR και αρκετά γνωστό αλλά ενδεχομένως και με τον κακό τρόπο. Είναι ένα νοητικό επίσης πείραμα, το οποίο πρώτο είναι ο Strendinger, προσέξτε ως συζήτηση πάνω στα αποτελέσματα της εργασίας των Αϊνστάιν, Ποντόλος και Κερόζαν. Περιτό να πω ότι ο Αϊνστάιν πολύ απογοητεύτηκε από την αποδοχή που είχε εκείνη η εργασία, ότι δηλαδή δεν έγινε αποδεικτή, και πίστευε πως σε ένα μεγάλο βαθμό γι' αυτό το πράγμα ευθυνόταν το ότι δεν είχαν επικεντρωθεί στην ουσία του πράγματος αλλά χαθήκαν μέσα στον αμφορμαλισμό τον μαθηματικό και όλα τα σχετικά. Εδώ λοιπόν ο Strendinger εισηγείται, βλέπετε, το 1935, ένα πείραμα που είναι γνωστό ως η γάτα του Strendinger, γιατί καλείται μια γάτα να παίξει το ρόλο του παρατηρητή ενός πειράματος. Εδώ λοιπόν δημιουργεί μια τέτοια διάταξη ο Strendinger, δηλαδή λαμβάνουμε ένα κουτί και το χωρίζουμε σε δύο μέρη με ένα πλέγμα το οποίο δεν μπορεί να διαπεραστεί. Στο ένα μέρος τοποθετούμε μια γάτα, στο άλλο μέρος τοποθετούμε μια εξεζητημένη διάταξη, βλέπετε είναι ένα πείραμα νοητικό, κανένας δεν παίρνει καμιά γάτα να την βάλει στον κουτί, αλλά σε περίπτωση αυτή είναι η διατύπωση. Βάζω ένα μακροσκοπικό σώμα, μια γάτα έτσι που δεν μπορείς να πεις ότι περιγράφεται με κυβαντικές εξεσώσεις, να παρατηρήσει ένα κυβαντικό πείραμα. Στην άλλη μεριά λοιπόν του κουτιού βάζω μια διάταξη η οποία είναι ως εξής, έχω έναν πυρήνα που είναι ραδιονεργός και γνωρίζω από τη φυσική ότι έχει πιθανότητα 50% να διασπαστεί στην επόμενη μια ώρα. Κατά συνέπεια αν διασπαστεί θα εκπέμψει κάποια ακτινοβολία α, αυτή η ακτινοβολία α όλοι ξέρουμε ότι είναι έτσι πυρήνες υγείου, έχει λοιπόν μια μάζα αυτό το πράγμα, όπως θα εκτουξευτεί λοιπόν αυτό το σωματίδιο από το πυρήνα που θα διασπαστεί, θα πέσει επάνω σε μια διάταξη, θα χτυπήσει ένα μηχανισμό, αυτός ο μηχανισμός θα ρίξει ένα σφυρί, αυτό το σφυρί θα πέσει πάνω σε ένα μπουκαλάκι με ιτροκιάνιο ας πούμε και κατά συνέπεια αν ο πυρήνας διασπαστεί θα φύγει το σωματίδιο α, θα πέσει στην διάταξη, θα πέσει το σφυρί, θα σπάσει το ιτροκιάνιο και όπως υπάρχει ένα πλέγμα ανάμεσα στα δύο κομμάτια του κουτιού το ιτροκιάνιο θα διαχειθεί σε αρμόσθορα και φυσικά θα σκοτώσει τη γάτα. Λοιπόν, καταλαβαίνετε έτσι ότι επαναλαμβάνω αυτό το πείραμα είναι ένα πείραμα νοητικό όπως και το προηγούμενο όπως και όλα τα νοητικά πειράματα το οποία δεν πάει να τα πραγματοποιήσει κάποιος απλώς δέχεται ότι είναι κάτι τέτοιο, έχει φιαχτεί, έχει στιθεί και προσπαθεί να εξηγήσει αυτό το το οποίο θα συμβεί στη συνέχεια. Λοιπόν, Στρένδικερ, πήρα εγώ το κουτί του έκλεισα ερμητικά, η γάτα είναι ένας οργανισμός ζωντανός, ένα μακροσκοπικό σώμα, ο οποίος είναι ένα σύστημα το οποίο περιγράφεται από την κουβαντική και μάλιστα μας λέει η κουβαντική 50% πιθανότητα έχει να διασπαστεί στην επόμενη ώρα. Ωραία. Σε πως περιμένω μια ώρα και μόλις τελειώσει η ώρα λέει ο Στρένδικερ, ρωτάω τώρα παιδιά τι γίνεται με τη γάτα, είναι ζωντανή ή νεκρή. Προφανώς οι απαντήσεις είναι δυο, μπορεί να είναι και ζωντανή, μπορεί να είναι και νεκρή και μάλιστα σύμφωνα με την κουβαντική θεωρία αφού 50% πιθανότητα έχει να διασπαστεί ο πυρήνας, 50% είναι ζωντανή και 50% νεκρή. Λέει ο Στρένδικερ αυτό είναι παλαβό διότι αν πάω και ανοίξω το κουτί και κοιτάξω η γάτα θα είναι ή ζωντανή ή νεκρή, δεν μπορεί να είναι μίσος ζωντανή, πώς θα το κάνουμε. Εντάξει, βεβαίως. Ξέρουμε ότι η γάτα θα είναι ή ζωντανή ή νεκρή, ευχόμαστε βεβαίως έτσι να είναι ζωντανή. Εντάξει μέχρι αυτό το σημείο. Όμως, λέει ο Στρένδικερ, αν εγώ κοιτάξω ότι η γάτα εκεί είναι ζωντανή, τι μπορώ να καταλάβω. Μπορώ να καταλάβω ότι ο πυρήνας δεν διασπάστηκε. Η κουβαντική θεωρία μου λέει πριν ανοίξω το κουτί ότι η πιθανότητα να διασπάστηκε ο πυρήνας είναι 50%. Άρα 50% θα βρω τη γάτα ζωντανή και 50% νεκρή. Δηλαδή, πριν ανοίξω το κουτί η γάτα είναι μισοζωντανή, μόλις το ανοίξω ζωντανή βγει εντελώς. Αυτό γίνεται. Δηλαδή, άμα τη ρωτήσω και της πω πώς αισθανώσουν ή θα μου πει προηγουμένως αισθανόμουν μισοζωντανή, αλλά τώρα ζωντανή είμαι τελείως, δεν γίνονται αυτά τα πράγματα. Συνεπώς, εδώ έχουμε έτσι ένα ζήτημα σοβαρό. Αν εγώ παίζω τον ρόλο της γάτας, δηλαδή κάνω ένα πείραμα εδώ μπροστά μου και το παρατηρώ, πρέπει να περιγεφθώ και εγώ στην κεματική συνάρτηση του πειράματος το οποίο εκτελώ. Το πείραμά μου είναι κάτι το οποίο περιγράφεται με όλους οι κυβαντικούς. Εγώ είμαι ένα μακροσκοπικό σώμα, περιγράφομαι με όλους τους μακροσκοπικούς, όπως και η γάτα. Αυτό λοιπόν το ζήτημα είναι ότι ο Στρέλτης και μας λέει, θα πρέπει να περιλάβουμε και τη γάτα μέσα στην κεματική συνάρτηση του συστήματος, η γάτα όμως δεν είναι ένα κυβαντικό σώμα, είναι ένα μακροσκοπικό σώμα. Και άρα αρχίζουμε και έχουμε δυσκολίες, δηλαδή ο καθένας παρατηρητής ενός πειράματος παρεμβαίνει, ας το πούμε, με αυτόν τον τρόπο στο πείραμα. Η κεματική του συνάρτηση παρεμβαίνει στην κεματική συνάρτηση του πειράματος και κατά συνέπεια αλλιώνει το αποτέλεσμα. Αυτό λοιπόν είναι ένα κυβαντικό παράδοξο, δεν είναι? Έτσι λοιπόν έγινε αυτή η διατύπωση αυτού του πειράματος της γάτας του Στρέντικερ, βλέπετε εδώ πέρα η παράσταση, η γάτα είναι και όρθια και κάτω και ζωντανική νεκρή και εδώ το σφύρι δεν έχει πέσει ποτέ, εδώ έπεσε. Έτσι είναι η αντιστοίχηση των δύο καταστάσεων. Η γάτα πάνω το σφύρι πάνω, η γάτα κάτω το σφύρι κάτω. Έπεσε, έσπασε το μπουκάλι και όλα τα σχετικά. Λοιπόν, το ζήτημα είναι ότι η σχολή της Κοπενχάγης επανέρχεται πάλι και μας λέει, κοιτάξτε να δείτε, η παρατήρηση την οποία θα κάνετε θα είναι όντως όταν πάτε να ανοίξετε το κουτί. Όταν πάτε να ανοίξετε το κουτί τότε θα υλοποιηθεί μπροστά μας μία από τις κυματικές καταστάσεις που περιγράφεται το σύστημα. Μπορείς να πεις ότι η κυματική κατάσταση που περιγράφεται το σύστημα είναι μπουκάλι σπασμένο πιερίνας διασπασμένος γάτα νεκρή ή μπουκάλι ατόφιο πιερίνας σταθερός και γάτα ζωντανή. Λοιπόν, η επαλληλεία των δύο αυτών καταστάσεων υπάρχει μόνο μέχρι σώτου πάω να ανοίξω το κουτί, μα μόλις ανοίξω το κουτί τότε εγώ είμαι ο παρατηρητής του όρου συστήματος. Δηλαδή, η γάτα εδώ πέρα είναι απλώς ένα όν το οποίο έχω ως στραντιγκέρ εκεί πέρα μέσα χωρίς να έχει κανέναν λόγο να το κάνει. Θυμηθείτε ότι υπάρχει ένα πλέγμα ανάμεσα στη γάτα και στο μπουκάλι του ιδρουκιανίου ούτως ώστε να την αποτρέψει από το καταλάθος να πάει και να το σπάσει και να σκοτωθεί χωρίς να έχει διασπαστεί ο πιερίνας. Εντάξει, αυτή την έννοια έχει το πλέγμα. Υπάρχει εκεί πέρα η γάτα αλλά δεν παρεμβαίνει στο πείραμα. Ο στραντιγκέρ αυτό ήθελε να δείξει το παράδοξο ότι φαίνεται με να μην παρεμβαίνει αλλά στο τέλος θα πρέπει να παρεμβάλλεται και κυματική της ανάπτυσης εκεί. Εδώ λοιπόν η απάντηση που έδωσε η σχολή της Κοπενχάης είναι ότι δεν έχει έννοια το τι γίνεται στα 40, 50, 59 λεπτά και 59 δευτερόλεπτα αλλά η παρατήρησή μας γίνεται ακριβώς στη μία ώρα. Ανοίξαμε το κωτί, τότε γίνεται η παρατήρηση που έχουμε να κάνουμε. Τότε λοιπόν έχει έννοια για να μιλήσουμε οτιδήποτε. Τώρα βεβαίως υπάρχει εδώ επιστημολογικά μια διαφοροποίηση. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι έννοια έχει η παρατήρηση τη στιγμή που διασπάται, αν διασπάται ο πιερίνας. Εντάξει, εκείνη τη στιγμή η κυματική συνάντηση έχει καταρρέψει και έχουμε τη μία ή την άλλη, φυσικά την άλλη έτσι με την γάτα νικρή πλέον. Συνεπώς υπάρχει αυτή η αντίληψη ότι δεν χρειάζεται να περιμένω ακριβώς να ανοίξω το κουτί και να κάνω εγώ τον μακροσκοπικό παρατηρητή, αλλά τη στιγμή που ο πιερίνας διασπάται, τότε η κυματική συνάντηση καταρρέει σε εκείνη στην οποία θα πρέπει να είναι και θα κάνω τη σχετική μου παρατήρηση. Υπάρχει τέλος και άλλη μια ερώτηση, ας το πούμε, που προλύθη από κάποιον από τους πολέμιους της κυματικής θεωρίας. Εδώ πέρα, λοιπόν, έχουμε το εξής ερώτημα. Το ελεκτρόνιο είναι στο Παρίσι ή στο Τόκιο, θα μου πείτε, και τι μας νοιάζει αυτό. Μας νοιάζει διότι ένας από αυτούς που βοήθησε πολύ στο να διαμορφωθούν οι απόψεις μας γύρω από τον μικρό κόσμο, ο Διούκ Δε Μπρέιλ, αυτός που, έτσι, θυμίζω, πρότεινε το υλοκυματικό πρότυπο, την ισοδυναμία της ΜΜΑΖΑς και της ενέργειας και του ελεκτρόνιου. Το ελεκτρόνιο είναι ταυτόχρονα και σωματίδιο και κύμα. Προσέξτε τώρα τη δυσκολία του πράγματος. Ο Δε Μπρέιλ εξακολούθησε να είναι κλασικός φυσικός και να υποθέτει ότι αυτό το κύμα που περιέγραφε το ελεκτρόνιο ήταν ένα φυσικό κύμα. Πως είναι το κύμα στη θάλασσα. Ο Μπόρ, ο Μπόρν, ο Χάισνμπεργ και οι άλλοι που ακολούθησαν στη σχολή της Κοπενχάλιες περιγράφουν αυτό το κύμα σαν κύμα πιθανότητας να βρίσκεται κάπου το ελεκτρόνιο. Οι αντίστοιχοι, και ο Στρένδιγκερ και ο Πλάνκ και ο Δε Μπρέιλ εδώ πέρα, θεωρούν ότι είναι ένα φυσικό κύμα. Πως είναι τα στάσιμα κύματα τα οποία γνωρίζουμε ή έχουμε ακούσει και αυτά, πως είναι τα κύματα στη θάλασσα, αυτό ακριβώς. Εκεί λοιπόν είχαν μια δυσκολία να συνολισθούν πάνω στο τι είδους κύμα είναι αυτό το οποίο περιγράφει το ελεκτρόνιο. Λοιπόν ο Δε Μπρέιλ ξεκίνησε και διατύπωσε αυτή την αρχή της συλλοκυματικής ισοδυναμίας, έτσι είναι μια κρυμμένη ισοδυναμία μάζα και ενέργεια για το ελεκτρόνιο. Στη συνέχεια κατέληξε να είναι στην πλευρά εκείνο που ήταν αντίθετη με τη σχολή της Κοπενχάλιας. Βλέπετε λοιπόν σχετικά αργά το 1959 ο Διουκ Δε Μπρέιλ διατύπωσε ένα πείραμα. Αυτό το πείραμα είναι επίσης νοητικό. Λέει λοιπόν ο Διουκ Δε Μπρέιλ κάνω την εξής διάδαξη. Έχω ένα ελεκτρόνιο μέσα σε ένα κουτί το οποίο έχει με κάποιο τρόπο τυχόματα τα οποία είναι αδιαπέραστα. Άρα το ελεκτρόνιο είναι περισσότερο μέσα στο κουτί, δεν μπορεί να βγει έξω από αυτό. Αυτό μπορώ να το περιγράψω μία κυματική συνάρτηση, ναι βεβαίως. Αυτή η κυματική συνάρτηση που βρίσκεται, βρίσκεται μέσα στο κουτί και περιούριζεται μέσα εκεί στα τυχόματα του και μετά δεν μπορεί να πάει πια έτσι, είναι αδιαπέραστα. Άρα μέχρι τα τυχόματα του δοχείου τα εσωτερικά υπάρχει η κυματική συνάρτηση του ελεκτρονιού. Εντάξει, πηγαίνω λοιπόν σε έναν μάγο από αυτός που έτσι υπάρχουν αρκετοί και του λέω μπορείς να το βάλεις αυτό εκεί πέρα στο μηχάνημα που βάζεις τη γυναίκα και κόψεις τη μέση. Βεβαίως, πώς δεν μπορώ να το κάνω. Βάλω λοιπόν το κουτί και κόψω στη μέση και το κόβει ο μάγος. Παίρνω λοιπόν αυτά τα δυο μισά λέει ο Debray και τα στέλνω το ένα στο Παρίσι και το άλλο στο Τόκιο. Θα μου πείτε γιατί στο Παρίσι και γιατί στο Τόκιο. Ο Debray λοιπόν ήταν γαλλικής καταγωγής, στο Παρίσι λοιπόν ήταν μια προφανής λύση. Το άλλο θα έπρεπε να είναι ένα μέρος αρκετά μακριά. Όχι η Περίχωρο του Παρισιού, όχι το Λονδίνο, όχι η Γενέβη που φάνταζαν πολύ κοντά, το Τόκιο που ήταν κάπου εξαιρετικά μακριά. Είναι αβυσβητήσιμο αν ο Debray πάει ποτέ στο Τόκιο αλλά ήταν κάτι που ήξερα ότι είναι πάρα πάρα πολύ μακριά. Κατά συνέπεια το ηλεκτρόνιο στα δύο κουτιά δεν μπορούσε να επιδράσει και να εξηγήσει στο Παρίσι τι πρέπει να μετρήσει αφού έχει γίνει μέτρη στον Τόκιο. Γιατί δέστε τι θα γίνει παρακάτω τώρα. Παίρνουμε λοιπόν τα δύο μισά και τα πάμε το ένα στο Παρίσι και το άλλο στο Τόκιο. Πολύ ωραία. Και τα κρατάμε εκεί. Και τώρα αυτός που είναι στο Παρίσι παίρνει τηλέφωνο τώρα στον Τόκιο και του λέει θα ανοίξεις το κουτί σου για να δεις αν το ηλεκτρόνιο βρίσκεται μέσα εκεί. Το οδεμπρέικ του ηλεκτρόνιο είναι ηλεκτρόνιο. Είναι κάτι υπαρκτό. Κάπου υπάρχει. Πού υπάρχει δεν ξέρω. Εγώ πήγα στο μαύρο και χραπ έκοψα το κουτί στη μέση. Σύμφωνα λοιπόν η οδεμπρέικ με την πηγατική θεωρία η κυματική συνάρτηση κόπηκε πίσω στη μέση. Αφού μου λέτε έτσι βρίσκεται παντού μέσα σε αυτό το χώρο άρα αυτό το έκοψα στη μέση έχουμε το 50% της πιθανότητας να είναι στο ένα μισό και το 50% στο άλλο μισό. Αυτή τη στιγμή που εγώ μόλις έχω πάρει τηλέφωνο 50% του ηλεκτρονιού βρίσκεται στο Τόκιο και 50% στο Παρίσι. Αυτό περιγράφεται με μια κυματική συνάρτηση τέτοιου τύπου. Η κυματική συνάρτηση ΨΙ έχει ένα συντελεστή του Παρισιού επί μια κυματική συνάρτηση από το ηλεκτρόνιο στο Παρίσι και ένα συντελεστή του Τόκιο επί μια κυματική συνάρτηση από το ηλεκτρόνιο στο Τόκιο. Για αυτούς τους συντελεστές ισχύει αυτή η σχέση της κανονικότητας. Δηλαδή το άθροισμα του τετραγόντος είναι ένα. Δηλαδή η πιθανότητα να βρεθεί το ηλεκτρόνιο και στο Παρίσι και στο Τόκιο συνολικά είναι ένα. Βεβαιότητα έχει. Έτσι δεν είναι. Ένα ηλεκτρόνιο υπάρχει στο κοτί. Αν αθρίσω την πιθανότητα έπαρξης στο Παρίσι και στο Τόκιο είναι ένα. Έχω βεβαιότητα. Συνεπώς υπάρχει αυτή η κυματική συνάρτηση. Αφού υπάρχει αυτή η κυματική συνάρτηση, το καθένα από αυτά είναι η ρίζα 2-2. Σταθερά του Παρισιού και σταθερά του Τόκιο. Λέει λοιπόν ο Duke de Bray, αυτή τη στιγμή εγώ παίρνω τηλέφωνο και μόλις σηκώσει το τηλέφωνο ο φίλος μου στο Τόκιο, η κυματική θεωρία μου λέει, ξέρεις η κυματική σου συνάρτηση είναι αυτή. Έχεις μία κατάσταση όπου το ηλεκτρόνιο βρίσκεται και στο Παρίσι και στο Τόκιο και μάλιστα έχει 50% πιθανότητα να βρίσκεται στον καθένα από αυτά. Ωραία. Φυσικά δεν μπορείς να πεις ότι θα ανοίξω το κοτί και θα βρω μισό ηλεκτρόνιο. Το ηλεκτρόνιο ή θα το βρεις ή δεν θα το βρεις. Ναι λοιπόν ο Ντιούκ παίρνω εγώ το τηλέφωνο, το σηκώνει ο φίλος μου και του λέω, θα ανοίξεις το δικό σου κοτί στο Τόκιο εδώ για να δούμε τι γίνεται και το ανοίγει και βρίσκεται το ηλεκτρόνιο. Αμέσως αμέσως λέει ο Ντιούκ, αυτή εδώ πέρα η συνάρτηση δεν υπάρχει, αυτός ο παράγοντας έχει μεδενιστεί και αυτό εδώ πέρα είναι ένα. Η συνολική κυματική συνάρτηση είναι ακριβώς η κυματική συνάρτηση που θέλει και το ηλεκτρόνιο να βρίσκεται στον Τόκιο. Αμέσως αμέσως λέει δεν έχει έννοια να πάω να ανοίξω και εγώ το δικό μου κοτί, διότι ξέρω αφού βρήκε ο άλλος το ηλεκτρόνιο εγώ δεν θα βρω τίποτα. Ένα ήταν το ηλεκτρόνιο, έτσι δεν είναι. Αυτό εδώ πέρα ισχύει πάντοτε έτσι, 0 και 1 στο τραγούδι στον ένα. Εδώ πέρα έχουμε το εξής παράδοξο, έχουμε ένα κυμαντικό άλμα ενώ τη στιγμή που εγώ έχω σηκώσει το τηλέφωνο υπάρχει αυτή η κυματική συνάρτηση που αυτό είναι η ρίζα δύο δεύτερα και αυτό είναι η ρίζα δύο δεύτερα και κατά συνέπεια η κυματική συνάρτηση είναι 50% στο Παρίσι και 50% στο Τόκιο. Μόλις κάνω το τηλεφώνημα και ο άλλος ανοίξει το δικό του κουτί, αυτή η κυματική εξίσωση καταραίει και υπάρχει μόνο αυτή εδώ πέρα. Το ΨΙ ίσον ΨΙ του Τόκιο μόνο, αυτό δεν είναι ένα κυμαντικό άλμα δηλαδή εκεί που το μισό ηλεκτρόνιο ήταν στον Παρίσι, μόλις εγώ έκανα το τηλεφώνημα πετάχτηκε το μισό ηλεκτρόνιο ας το πούμε έτσι και πήγε στον Τόκιο και στον Παρίσι έγινε το μηδέν. Συνταπώς έχουμε έτσι μια παραδοξότητα την οποία πρέπει να εξηγήσετε φυσικά, η εξήγηση είναι και πάλι αυτή που είπαμε προηγουμένως. Δηλαδή έννοια έχει, όχι να σκεφτώ τι γίνεται τη στιγμή που σηκώνω το τηλέφωνο, αλλά τη στιγμή που άλλος ανοίγει το κουτί στον Τόκιο ή στον Παρίσι ή οπουδήποτε θέλω να το αποθετήσω. Το ζήτημα ήταν ότι όσον αφορά τον Debray και τον Schrodinger και τον Einstein δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτό ότι υπάρχει πληροφορία που μπορεί να ταξιδέψει από το Παρίσι στο Τόκιο με ταχύτητα μεγαλύτερη από την ταχύτητα της διάδοσης του φωτός, δηλαδή των ευθραμονητικών κυμάτων στο κενό. Αυτή είναι η σταθερή ταχύτητα όπως είχε αποδείξει με τη θεωρία της σχετικότητας του Einstein και είναι μάλιστα το ανώτατο όριο των ταχυτήτων που μπορούν να έχουμε στο γνωστό μας ύπαν. Συμβαίνει λοιπόν αυτό το πράγμα. Λέει ο Debray αντιβαίνει στην κοινή λογική. Αντιβαίνει βέβαιος, αλλά πραγματικό ήταν αυτή. Ότι έχει έννοια οποιαδήποτε περιγραφή με κυματική συνάντηση τη στιγμή που κάνω μια παρατήρηση. Ανοίγω το κουτί στο Τόκιο, ανοίγω το κουτί στο Παρίσι. Πριν από αυτό δεν μπορώ να πω τίποτα παρά μόνο να μιλήσω για μια επαλληλγία καταστάσεων. Το πείραμα του Ασπέτ. 1981-1982. Τελειώνοντας το 1981 και ξεκινώντας το 1982, μια ομάδα υπό τον Αλένα Ασπέτ έστισε μια διάταξη, αρκετά εξυπνή, με την οποία έκανε ένα πείραμα του τύπου EPR και προσπάθησε να ελέγξει το αν ισχύουν ή όχι οι ανισότητες του Μπέλ. Εδώ λοιπόν ο σχεδιασμός ήταν εξαιρετικά όμορφος και εξαιρετικά επινοητικός και γι' αυτό έχω γράψει όλη την περιγραφή εδώ πέρα. Άλλωστε και αρκετά από αυτά τα λόμο δεν θα μπορούσα να τα θυμάμαι απ' έξω. Εκείνο το οποίο έκαναν αυτοί πήραν πολύ πολύ καθαρό ασβέστιο και το διέγεραν με λέιζερ και μάλιστα το διέγεραν στην κατάσταση 4x2. Η βασική διαμόρφωση του ασβεστίου είναι 4x2. Συνεπώς και τα δυο ηλεκτρόνια της εξετωλικής τροχιάς τα έχουμε στείλει στα πέτροχιακά. Η διαμόρφωση αυτή είναι μια διεγερμένη προφανώς και δεν έχει καμία γωνιακή ορμή. Τι ωραία τι καλά. Φωτή λοιπόν δεν έχει γωνιακή ορμή. Προφανώς αν αφήσω το σύστημα να αποδιεγερθεί τι θα γίνει. Πρώτα απ' όλα θα αποδιεγερθεί το ένα ηλεκτρόνιο και θα πάει στην S κατάσταση. Κατά συνέπεια θα έχουμε μια ενδιάμεση κατάσταση του τύπου 4s1-4p1. Έτσι βλέπετε αρχική κατάσταση εδώ πέρα διαγερμένη 4x2. Αυτό μπορώ να το πετύχω όχι πολύ εύκολα αλλά με έναν κρασικό τυπικό τρόπο διαγύρωτας με λέιζερ συνεχώς. Στη συνέχεια κάθως το σύστημα αποδιεγείρεται, το ένα ηλεκτρόνιο από το πεντροχειακό κατεβαίνει στο S. Και κατά συνέπεια θα εκπέμψει ένα φωτόνιο. Αυτό το φωτόνιο είναι πράσινο γιατί έχει μήκος σκήματος 551,3 νμ. Και φυσικά αυτή η κατάσταση εξακολουθεί και είναι ακόμα διαγερμένη. Θα αποδιεγερθεί και το δεύτερο ηλεκτρόνιο αυτό που είναι στον τροχειακό πέ. Θα κατέβει και αυτό κάτω. Αυτή είναι η βασική κατάσταση του ασβηστιού, η 4s2. Όμως, όταν αποδιεγερθεί αυτό το δεύτερο ηλεκτρόνιο, το φωτόνιο που θα εκπέμψει θα είναι στο κιανό. Θα έχει ένα μήκος σκήματος 422,7 νμ. Τώρα, επειδή ούτε η βασική κατάσταση έχει γωνιακή ορμή, αυτό σημαίνει ότι ξεκίνησαμε από κάτι που δεν είχε γωνιακή ορμή και κατέκτησαμε σε κάτι που πάλι δεν είχε γωνιακή ορμή. Άλλα, δεν είχαμε καμία μεταβολή της γωνιακής ορμής από την βασική στη διεγερμανή κατάσταση του συστήματος. Δηλαδή, από εκεί που ξεκίνησε μέχρι εκεί που κατέληξε. Αυτό, λοιπόν, τι σημαίνει? Σημαίνει ότι τα δύο φωτόνια τα οποία φύγανε, έτσι, φύγανε από ηλεκτρόνια τα οποία είχαν διαφορετική γωνιακή ορμή το ένα από το άλλο. Κατά συνέπεια, έχω την περίπτωση ακριβώς εμπλεκόμενος οματιδίων. Και, μάλιστα, το ένα είναι πράσινο, το άλλο είναι κιανό. Είμαστε ευτυχείς γι' αυτό. Δεν είναι πάνω στο ίδιο μήκος κύματος. Κατά συνέπεια, μπορώ να στήσω ανοιχνευτές στην περιοχή του πράσινου και στην περιοχή του κιανού, αντίστοιχα. Και, επιπλέον, επειδή θα έχουν διαφορετική γωνιακή ορμή το ένα από το άλλο, θα είναι φως που θα είναι κυκλικά πωλωμένο προς διαφορετική κατεύθυνση. Άρα, μπορώ να παρεβάλλω και κάποιο φίλτρο, ούτως ώστε να αποκλείσω κάποιες πωλώσεις προς διαφορετική κατεύθυνση και να οδηγήσω τα πράσινα φωτόνια σε μία κατεύθυνση με μία συγκεκριμένη πώλωση και τα κιανά φωτόνια σε μία κατεύθυνση προς μία συγκεκριμένη πώλωση. Α, λοιπόν, εγώ πάρω αυτά τα σήματα και επειδή έχω ένα φωτόνιο να περνάει, είναι δύσκολο να το καταγράψω, αλλά εγκαταστήσω και κάποιους φωτοπολαπλασιαστές στο σύστημά μου, μπορώ να κάνω μία διάταξη, στην οποίαν να έχω καταγραφεί του φωτονιού που έρχεται εδώ δεξιά και είναι το πλάσινο φωτόνιο ή του φωτονιού που έρχεται εκεί αριστερά και είναι το γαλάζιο φωτόνιο. Οι διαγέρσεις και οι αποδιαγέρσεις αυτές, οι οποίες αναφέρονται εδώ πέρα, δεν είναι διαδικασίες ακαριέες, αλλά δεν είναι και διαδικασίες που κρατάνε χρόνια. Είναι διαδικασίες κάποιων νανοδευτερολέπτων, κάποιων τέτοιων τάξης χρόνων. Κατά συνέπεια μπορώ, αν έχω μια αρκετή ποσότητα από ασβέστιο και την έχω διαγύρει με λέιστα σε εκείνη την κατάσταση, μπορώ να κάνω αρκετές μετρήσεις καθώς καθένα από τα άτομα του ασβεστίου θα πέσει από τη δίκαιρα ή στην πρασική κατάσταση. Κατά συνέπεια μπορώ να κάνω επαναληγμένες πάρα πάρα πολλές μετρήσεις τέτοιου τύπου. Δεν έκανα μία και τελείωσε το σύστημά μου. Έτσι λοιπόν στήθηκε μια τέτοιου είδους διάταξη και επιπλέον εκείνο που έγινε, η διάταξη όπως περιγράφεται στην αρχική εργασία είναι αυτή, εκείνο το οποίο έγινε είναι ότι φροντίσαν ώστε τα φίλτρα της πόλωσης που εγκατέστησαν έχαν μια απόσταση 13 μέτρα μεταξύ τους. Μετά αναπέραναν από τους πολλά πολλά φυλαστές και μετά έρχονται να καταγράφονται. Υπολόγησαν αυτή την απόσταση με βάση το ότι θα έπρεπε όταν καταγράφεται εδώ πέρα ένα φωτόνιο να έχουμε εξασφαλίσει ότι δεν θα μπορούσε μέσα από αυτόν τον δρόμο που έχει κάνει να δώσει σήμα στο άλλο φωτόνιο τι να καταγράψετε. Δηλαδή θα έπρεπε να ξεπεράσουμε αυτό το όριο της τοπικότητας που ησιγούταν ότι υπάρχει ο Αινστάινο Ποντώλος και ο Ρόζεν. Σε πώς καθίσαν και υπολογίσαν και είδαν ότι ο χρόνος που θα χρειαζόταν ούτως ώστε το φωτόνιο που έρχεται εδώ δεξιά να ενημερώσει το άλλο φωτόνιο εκεί εριστάλλα και το τι συμβαίνει είναι 20 νανοδευτερόλεπτα. Στήσαν λοιπόν μια διάταξη όπου ούτως ώρα υπήρχε ένας υπολογιστής και ανέγεια τα σύμβατα. Ήταν εδώ πέρα μια καταγραφή, τις καταγραφές που έρχονταν εδώ πέρα σε ένα διάστημα 20 νανοδευτερολέπτων μετά από την εδώ πέρα τις διάγραφε. Κατά συνέπεια όλες οι μετρήσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν με αυτού του είδους την διάταξη αποκλειώταν να έχουν μέσα τους αυτό το στοιχείο της τοπικότητας. Για να μπορεί κάποιος να πει ότι εντάξει κατά λάθος πήραμε κάποιες μετρήσεις όπου ένα φωτόνιο μπόρεσε και έστειλε έτσι μέσα από το χρονικό συνεχές σήμα στο άλλο φωτόνιο για να δώσει το αποτέλεσμα το οποίο έπρεπε. Αυτό εδώ λοιπόν είναι παρμένο από την αρχική εργασία. Εδώ πέρα ήταν η πηγή, εδώ πέρα ήταν τα φίλτρα, εδώ πέρα ήταν οι φωτοπολαμπολυσιαστές και εδώ πέρα ήταν η καταγραφή η οποία συνέβαινε. Εκείνο που έκαναν επίσης ήταν ότι αυτά τα φίλτρα που είχαν παραμβάλει εδώ πέρα αλλάζαν την πόλωσή τους κατά διαστήματα. Είχαμε λοιπόν και μια γωνία θήτα η οποία άλλαζε, δεν έμενα σταθερή. Κατά συνέπεια είχαμε και μια εξέλιξη του πειράμματος όσον αφορά και την κυκλική πόλωση του φωτός. Αυτό σημαίνει ότι το πείραμα ήταν λίγο πιο εξεζητημένο αλλά επίσης είχε πολύ πιο ακριβείς μετρήσεις διότι είχαμε μετρήσεις σε διαφορετικές γωνίες όχι μόνο σε μία σταθερή όπου είχε στηθεί αυτή η διάταξη εξ αρχής. Και έγινε το εξής πράγμα. Προφανώς έπρεπε να καθίσουν και να υπολογίσουν τι ακριβώς είναι αυτό το ποιομετράνα. Εάν είχαμε μία γωνία στην οποία θέταμε τα φίλτρα όσον αφορά την αρχή και ατεύθυνση της πόλωσης του φωτός έπρεπε να ισχύει κάτι τέτοιο. Μια σχέση τέτοιου τύπου εδώ πέρα. Και τι θα πει αυτό. Για μένα τίποτα. Θα πει όμως ότι στην βασική του εργασία ο Αλένα Σίπρα τι λέει. Ξέρετε αν ισχύουν οι ανισώσεις του Μπέλ και αν ισχύει η θεωρία των κρυμμένων μεταβλητών αυτό το αποτέλεσμα που θα πρέπει να πάρω από εδώ πέρα πρέπει να είναι 2. Η θεωρία των κρυμμένων μεταβλητών μου λέει ότι αυτό το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι 2, θα πρέπει να είναι κοντά στο 2, ίσως και λίγο μικρότερο αλλά εκεί. Η θεωρία ηκφαντική μου λέει ότι θα πρέπει να είναι, αν το δείτε, 2,2. Το 2,828. Είναι λοιπόν 2,2. Κατά συνέπεια το αποτέλεσμα από πάρα πολλές μετρήσεις που θα είναι προφανώς ο μέσος όρος τους θα είναι είτε κοντά στο 2 είτε κοντά στο 2,8. Προφανώς τα 2 νούμερα είναι σχετικά μακριά μεταξύ τους και όταν μιλάμε έτσι για εκατοντάδες χιλιάδες μετρήσεις δεν μπορεί κανείς να πει ότι αυτό το δείγμα το οποίο εξετάστηκε είναι πάρα πολύ μικρό και δεν ανταποκρίνεται στον συνολικό πληθυσμό των μετρήσων που μπορούσαν να γίνουν. Στη συνέχεια κάποιοι από την ομάδα το σπέτρα έλαβαν να κάνουν κάποιες διορθώσεις. Επειδή αυτές οι εκτινοβολίες περνούν μέσα από αέρα ή από ένα οπτικό σύστημα στο οποίο δεν μπορεί να υπάρχει απόλυτο κενό, σίγουρα υπάρχει και κάποιο είδους διάθραση που συμβαίνει εκεί πέρα. Σίγουρα υπάρχουν και κάποιοι είδους παρεμβολές. Υπάρχει και ο συντελεστής διάθρασης στο αέρα, υπάρχουν και κάποιες άλλες διορθώσεις που πρέπει να λυθούν υπόψη, κατά συνέπεια όταν πήραν υπόψη και αυτές τις διορθώσεις αυτό το 2,808 κατέληξε να είναι γύρω στο 2,7. Όταν λοιπόν από τα τέλη του 1981 μέχρι τα μέσα του 1982 ο ΑΣΠΕΤ και η παρέα του κάνανε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες είδους μετρήσεις, στο τέλος πήραν τους μέσους όρους αυτής τις σχέσεις που έχουμε εδώ πέρα πάνω και προέκυψε ότι το αποτέλεσμα είναι 2,697 σύμπλιν με 0,015, δηλαδή είναι τρομακτικά κοντά στο 2,7 και όχι στο 2. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με το πείραμα αυτό και αφού είχε λυθεί με έρημνα, ούτως ώστε να μην υπάρχει και παραμικρή υποψία ότι κάποια στοιχεία τοπικότητας έχουν μπει μέσα στις μετρήσεις. Δηλαδή ήταν, ας το πούμε, ένα πείραμα φτιαγμένο για να αποδείξει το πόσο σωστή είναι η θεωρία των κρυμμένων μεταβλητών. Λοιπόν, ένα πείραμα που έτσι στήθηκε για να δείξει πόσο σωστή είναι η θεωρία των κρυμμένων μεταβλητών δείχνει ότι δεν είναι σωστή, ότι το αποτέλεσμα που θα έπρεπε να έχει από τις μετρήσεις του θα έπρεπε να είναι κοντά στο 2 και μικρότερο μάλλον. Ενώ είναι στο 2,7 που τόσο προβλέπει η κυμαντική θεωρία με τις διορθώσεις που έπρεπε να γίνουν έτσι λόγω του ότι θα διαδιδόταν εκτροβουλίες μέσα από αέρα, αυτό λοιπόν σημαίνει ότι η κυμαντική θεωρία πρέπει να δεχτούμε ότι ισχύει και ότι η θεωρία των κρυμμένων μεταβλητών δεν ισχύει. Είναι ακριβής, έχει διαψευστεί η θεωρία των κρυμμένων μεταβλητών και έχει επικυροποιηθεί η θεωρία ηκμαντική, χωρίς όμως αυτό έτσι σύμφωνα με τους σύγχρονους επιστυμολόγους να σημαίνει ότι δεν μπορούμε να βρούμε στο μέλλον κάποιες πειραματικές αποδείξεις ότι και ηκμαντική θεωρία δεν είναι σωστή, δεν είναι δηλαδή και αυτή ηκμαντική. Πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε κάποιους ίδιους μετρίσεις και κάποιους ίδιους παρατήρησεις. Μπορεί λοιπόν κάποια στιγμή να δούμε ότι συμβαίνει κάτι άλλο, ότι δεν έχουμε αποτελέσματα σύμφωνα με τις απαιτήσεις της κυμαντικής θεωρίας. Άρα μέχρι αυτού του σημείου αυτό που έχει γίνει είναι διατυπώθηκαν κάποια νοητικά πειράματα, κυρίως έτσι το EPR που ήταν το πρώτο, διατυπώθηκε και το πρόβλημα της γάτας του Στρέντη, την Κερσάν συζήτησε πάνω σε αυτό, διατυπώθηκαν οι ανισώσεις του Μπέλ για τις οποίες κανένας δεν έχει αντίερηση, έτσι θα περιπλένει τα πράγματα και ελέγχεται με μια σειρά πειραμάτων του ΑΣΠΕΤ το 81 και 82, ελέγχεται το αν οι ανισώσεις του Μπέλ δίνουν το σωστό αποτέλεσμα σύμφωνα με συγκεκριμένων μεταβλητών, τουλάχιστον με τη μορφή που την εισηγούνται στο πείραμα EPR, δεν αυσταθεί, έχει απορριφθεί, ενώ έτσι έχει ενισχυθεί η θέση της εκβατικής θεωρίας. Το ζήτημα είναι ότι, αυτός εδώ είναι ο ΑΛΕΝΑ ΣΠΕΤ, ΠΑΒΛΑ στο τέλος σημαίνει ότι είναι ακόμα μαζί μας εδώ πέρα, σε αυτόν τον κόσμο, το ζήτημα είναι ότι είχαν γίνει διάφορες μετρήσεις τέτοιου αντίστοιχου τύπου προηγουμένως. Έχω σημειώσει εδώ πέρα, πληροφορίες που βρήκα από βιβλία και από το δίκτυο, το 1972 είχε προηγηθεί κάποια μέτρηση, έγινε στη Γενέβη κάποια μέτρηση το 98, στο ίνσβροκ το 98, κάποιοι κάναν και ένα πείραμα, αυτό δεν μπορώ να καταλάβω να φανταστώ πως έγινε, αλλά έγινε, όπου έχουμε τρία εμπλεκόμενα σωματίδια, όχι μόνο δύο. Έγινε διαδικασία και το 2007 όπου υπάρχει λέει κάποια τοπικότητα στην κυματική θεωρία αλλά δεν είναι αυτή η πραγματική και τέλος έχει γίνει και ένα πείραμα το 2008, μέχρι τότε έχω ψάξει και έχω βρει στοιχεία, όπου είναι ένα τεράστιο πείραμα EPR και η απόσταση ανάμεσα στους δύο καταγραφείς είναι 18 χιλιόμετρα. Στην Αθασσέμπλια δεν υπήρχε καμία περίπτωση, έτσι το ένα φωτόνιο να μπορέσει να ενημερώσει το άλλο γιατί ακριβώς συμβαίνει στην περιοχή του. Βλέπετε λοιπόν ότι ο καθένας ανάλογα με τη χρηματοδότηση που έχει στην και κάποιου είδους διάταξη, επαναλαμβάνω, η τυπική δικαιολόγηση είναι για να εξετάσουν την αλήθεια των ανισοτήτων του ΜΠΕΛ. Η αλήθεια λοιπόν των ανισοτήτων του ΜΠΕΛ πάντοτε αποτεχνύεται και αποτεχνύεται ότι είναι υπέρ της θεωρίας της κυβαντικής και όχι της θεωρίας των κρυμμένων μεταβλητών. Τι έχουμε δει λοιπόν μέχρι αυτή τη στιγμή, εδώ πέρα έχουμε δει τη σύγχρονη κυβαντική θεωρία, έχουμε δει πώς αυτή περιγράφει το άτομα και τα υποατομικά σωματίδια, έχουμε δει τις διάφορες ενστάσεις από εκείνους που θεωρούν ότι αυτή η κυβαντική θεωρία αντιβαίνει σε αυτό που έχουμε εμείς ως κ κοινή αντίληψη του κόσμου, δεν μπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτό το ότι μιλάει με πιθανότητες, το ότι μας λέει όχι που είναι το ηλεκτρόνιο αλλά που είναι η πιθανότητα να είναι το ηλεκτρόνιο, ότι μας δίνει σημεία όπου το ηλεκτρόνιο δεν έχει πιθανότητα να βρίσκεται ενώ μπορεί να βρίσκεται δεξιά και αριστερά από αυτό το σημείο, μας λέει ότι θα έχουμε ένα όριο στη γνώση μας, ποτέ δεν πρόκειται να φτάσουμε στην απόλυτη τιμή της γνώσης όσον αφορά την ενέργεια ενός συστήματος αλλά θα φτάσουμε το πολύ μικρά μικρά βήματα και μικρές αποστάσεις δεν είναι εύκολο να μητρηθούν, γι' αυτό το λόγο άνοιστε και ο Plank ο ίδιος ενώ πρότεινε την ύπαρξη του AIDS δεν την αποδέχτηκε στη συνέχεια σαν, πώς να το πούμε, περιγραφή της φυσικής πραγματικότητας, την δέχτηκε μόνο σαν ένα μοντέλο δικό του για να λύσει το πρόβλημα της ακτινοβολίας του μέλλοντος σώματος, πάντως αυτό το AIDS είναι πάρα πάρα πολύ μικρό όσον αφορά τον καθημερινό κόσμο γύρω μας δεν έχει καμία έννοια μπορούμε να συνεχίσουμε αρκεί αυτά να μην γίνονται με την ταχύτητα του φωτός ή με ταχύτητα που να πλησιάζει την ταχύτητα του φωτός και αν κάποιος σώμα πλησιάζει την ταχύτητα του φωτός μπορούμε να περιγράψουμε την κίνησή του στον μακρό κόσμο σύμφωνα με τη θεωρία της σχετικότητας στον μικρό κόσμο όπου κινείται και έτσι κι αλλιώς με την ταχύτητα του φωτός ή εν πάση περίπτωση με μεγάλες ταχύτητες έχουμε την κυβαντική μηχανική Εδώ λοιπόν έχουμε και μια σειρά από επιστήμονες φωτογραφίες που είναι σε κάποια φάση της ζωής τους και μάλλον της νεότητάς τους όπως μπορείς να τις συγκεντρώσω Επάνω λοιπόν έχουμε τον Αϊνστάιν, τον Πλάνκ, τον Στρέντιγερ και τον Διούκ Δε Μπρέι αυτός ο τελευταίος ήταν και κορακοζόητος όπως βλέπετε έτσι σε πάρα πολύ μεγάλη ηλικία μας άφησε χρόνους Εδώ λοιπόν εδώ πέρα πάνω παρόλο που ο καθένας τους έκανε και μια σημαντική συμβολή στο να αποδείξει την αλήθεια της κυβαντικής θεωρίας στο τέλος ήταν πολέμι της κυβαντικής θεωρίας επειδή ακριβώς αυτή συζητούσε με όρους πιθανότητας και συζητούσε με όρους απροσδιοριστίας Οι κάτω αντίστοιχαν και αυτοί φωτογραφημένοι σε κάποια στιγμή της νεότητάς τους είναι ο Μπόρ, ο Χάιζενμπεργκ, ο Τυράκ και ο Μπόρν Έχουμε λοιπόν επάνω τους πολέμιους και κάτω τους υποστηρικτές της σχολής της Κοπμεχάλιες Πάνω λοιπόν είναι οι εχθροί και κάτω είναι οι ορθόδοξοι κυβαντικοί επιστήμονες ως το πούμε και οι διάφορες αντιδράσεις μεταξύ τους ήταν ανάμεσα στους απάνω και στους κάτω Επαναλαμβάνω έτσι το σημαντικό είναι ότι όλοι οι επάνω που τελικά καταλήξαν αντίθετες είχαν κάποια συμβολή στην καθιέρωση της κυβαντικής θεωρίας Και έρχομαι τώρα στα πιο συγχωρή χρόνια όπου υπάρχει μια ιδέα για την περιγραφή των συστημάτων Δηλαδή υπάρχει μια ιδέα για να μας πει πότε πρέπει να σταματήσω να αντιμετωπίζω ένα σώμα ως μακροσκοπικό σαν γάτα δηλαδή Και πότε πρέπει να αρχίσω να το αντιμετωπίζω σαν κυβαντικό σαν το ηλεκτρόνιο δηλαδή Εδώ έχω κάνει ένα απλό χασό σχηματάκι το οποίο θα περιγράψω τώρα αμέσως Έχουμε εδώ πέρα την περιγραφή του δεσμού στο μόριο του ντρογόνου. Να λοιπόν η κυβαντική συνάρτηση στην φάση των ενεργειών Αυτός είναι λοιπόν ο άξονας μια κλίμακα ενεργειών Εδώ λοιπόν έχω την ενέργεια του ενός και του άλλου τροχιακού ατομικού του ντρογόνου Όλοι γνωρίζουμε έτσι ότι σχετικά απλά θα δημιουργούν δύο ενεργειακές καταστάσεις Σχηματίζεται το μόριο του ντρογόνου ή χαμηλότερο και ψηλότερο το δεσμικό και το αντίδεσμικό μοριακό τροχιακό ας πούμε Βλέπετε δύο μόριο ντρογόνου τα οποία έχουν να υπηδράσουν κατά συνέπεια Στην μια μεριά έχω τα δύο τροχιακά το μορίο του ντρογόνου Στην άλλη μεριά αυτά εδώ πέρα και φυσικά έχω να υπηδράσουν μεταξύ τους Δεσμικό και αντιδεσμικό εδώ, δεσμικό και αντιδεσμικό εκεί και προχωρούμε παρακάτω Δεν αφήσω τώρα ότι υπάρχει αυτός εδώ πέρα ο κύβος έχω βλέπετε ένα επίπεδο τετράγωνο και άλλο ένα επίπεδο τετράγωνο Τα οποία έχουν να υπηδράσουν μεταξύ τους κατά συνέπεια Αυτές εδώ οι ενεργικές καταστάσεις του τετραμερούς του ντρογόνου είναι που αποτελούν τώρα τα δύο άκρα Και στη συνέχεια μπορώ σχετικά εύκολα να σχηματίσω τα μοριακά τροχιακά αυτού του συστήματος Και βέβαια αυτό μπορεί να συνεχίσω το προκριτίνο παραπέρα Όσο το προκριτίνο παραπέρα βλέπετε εκείνο που συμβαίνει είναι ότι εμφανίζονται εδώ πέρα αρκετές ενεργικές καταστάσεις πάρα πάρα πολύ κοντά μεταξύ τους Ωστόσο τελικά θα έχω μια μεγάλη περιοχή από ενεργικές καταστάσεις εδώ και άλλη μια μεγάλη περιοχή από ενεργικές καταστάσεις εκεί Εννοχωμάζονται να έχουν και μικρότερες υποπεριοχές εδώ πέρα αλλά βάση περιπτώσει αυτό είναι κάτι το οποίο δεν μας απασχολεί ιδιαίτερα Εδώ λοιπόν έχουμε το εξής πράγμα Αν θεωρήσουμε ότι αυτό επεκτείνεται στον χώρο και έχω ένα μεγάλο πλέγμα από άτομα υδρογόνου βλέπετε και αυτό είναι ένα είδος νοητικός υπολογισμός Τότε κατά λίγο να έχω μια κατάσταση που υπάρχουν ενεργικές καταστάσεις εδώ με ηλεκτρόνια και ενεργικές καταστάσεις εδώ πέρα και ενες χωρίς ηλεκτρόνια Μην ξεχνάτε υπάρχει ένα και ένα ηλεκτρόνια εδώ αυτά τα δύο θα βρεθούν εδώ Σε αυτό το σύστημα θα βρεθούν δύο ηλεκτρόνια εδώ και δύο εδώ Σε αυτό το σύστημα θα βρεθούν δύο και δύο και δύο και πάει λέγοντας έτσι από εδώ και κάτω έχουν ενεργικές καταστάσεις που υπάρχουν ηλεκτρόνια και από εδώ και πάνω έχουν ενεργικές καταστάσεις που δεν υπάρχουν Τι γίνεται λοιπόν εδώ πέρα εδώ όσο βρίσκομαι σε αυτή την περιοχή που έχω λίγα άτομα λίγες διακριτές ενεργικές καταστάσεις Μπορώ να περιγράφω τις καταστάσεις αυτές και τα συστήματα αυτά με τους όρους της κυβερνικής ιστορίας Εδώ πέρα προς τα δεξιά και σχηματίζονται μακρομόρια το σύστημα μεγαλώνει καταλαβαίνετε αυτό πέρα είναι μία απόσταση της τάξης του ενός άγκστρα Αν έχω δέκα τέτοια είναι δέκα άγκστρα, αν έχω 100 τέτοια είναι 100 άγκστρα, δηλαδή φτάνω σε κάτι που μοιάζει με έναν κόκο ένας παρανοδοσπιάτης είναι μακροσκοπικό Τότε οι ενέργειες είναι διάχυτες, είναι μεγάλες περιοχές με πολλές ενεργειακές καταστάσεις που καλύπτονται ή δεν καλύπτονται από ηλεκτρόνια είναι πως μπορώ να μιλώ πια μακροσκοπικά για το σύστημά μου Έτσι λοιπόν έχουμε μία προσέγγιση τέτοιου τύπου, μικρά μόρια διακριτές ενεργειακές καταστάσεις, κυβερνητική περιγραφή εδώ πέρα Τώρα τα μεσαίωμε για τους μόρια ομάδες τροχιακών και μια οριακή κατάσταση είναι κάτι που έχω φτάσει εδώ σε αυτό το σημείο Μακρομόρια που περιγράφονται πια με ενεργειακές ζώνες και με μία μακροσκοπική περιγραφή ιδιωτήτων είναι αυτό το οποίο θα είναι έτσι πολύ πολύ δεξιότερο από τότε εδώ πέρα Αν προχωρούσαμε δηλαδή τρεις-πέντε-έξι φορές στην επέκταση αυτού του πλέγματος προς τα δεξιά και στα αριστερά Λοιπόν, υπάρχει εδώ αυτή η προσέγγιση που οφείλεται κύριως στο Μπενρους που μας λέει ότι υπάρχει ένα όριο εκεί πέρα κάπου σε ένα μέγεθος, ένας το ίδιος συστήματος της τάξης των νανομέτρων όπου έχουμε μία οριακή κατάσταση Δεν μπορώ να το περιγράψω ούτε με κρυφαντικούς όρους, ούτε μακροσκοπικά Δεν μπορώ να περιγράψω ούτε ενεργειακές καταστάσεις διακλητές, ούτε ενεργειακές ζώνες Είμαστε κάπου εδώ πέρα και διακλητές καταστάσεις υπάρχουν και περιοχές τροχιακών υπάρχουν Αυτή, λοιπόν, η προσέγγιση του Μπενρους ως έναν παθμό έχει επιβεβαιωθεί από πειραματικές διαδικασίες Είμαστε όλοι χρονών στα ζωή τα τελευταία χρόνια, γίνεται πολλή κουβέντα και πολλή συζήτηση για τα νανό υλικά, για τα νανό σωματίδια, για τα νανό οτιδήποτε Είναι σωματίδια που έχουν μεγέθη, έτσι, δηλαδή αυτή εδώ πέρα η διάταξη συνεχίζει με τους ουτους, φτάσουμε στα κάποια νανόμετρα και προς αυτήν την κατεύθυνση και προς αυτήν την κατεύθυνση Αυτά, λοιπόν, τα συστήματα δεν μπορούν να περιγραφούν πάρα πολύ εύκολα με όρους της κυματικής θεωρίας, δεν μπορούν να περιγραφούν με όρους μακροσκοπικούς κατά συνέπεια έχουν μια ιδιαίτερη εμφάνιση και υπάρχει ενδιαφέρον πάνω στην συμπεριφορά τους και στη μελέτη τους Έτσι κάπως, λοιπόν, αφήνουμε τον χώρο της επιστημολογίας και της φιλοσοφίας όσον αφορά τις φυσικές επιστήμες και ως ένα βαθμό και τη χημεία και θα μπούμε σιγά σιγά στον χώρο της ιστορίας πάει του συνόλου των επιστημών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όμως, στην ιστορία και στην εξέλιξη της χημείας |
