| : Α imo K.I. Ιλίας και σήμερα θα κάνουμε μαζί παραγωγή και λατουλόγου, και θα δούμε ένα καινούργιο κομμάτι των κυβερνικών ειδών. Να θυμηθούμε λίγο όλα τα είδη, τα οποία είναι η Περιγραφή, η Αφήγηση και η Υπιχειρηματολογία. Σήμερα θα δούμε ένα πολύ σημαντικό είδος, το οποίο είναι η Αφήγηση ή αλλιώς ο Αφηγηματικός Λόγος. Αυτό το βλέπουμε κάθε μέρα, το ζούμε κάθε μέρα, το έχετε ζήσει και έχετε δει και εσείς από μικρή ηλικία. Πώς μέσα από εκατοντάδες πράγματα, μέσα από ένα παραμύθι, μέσα από μια ταινία που είδατε, μέσα από την αφήγηση ενός φίλου σας για το πώς πέρασε ο Βαδοκύριακο, μέσα από δεκάδες πράγματα τα οποία γίνονται καθημερινά και σας αφορούν. Η Αφήγηση μάλιστα θεωρείται και από τους ειδικούς, από ψυχολόγους, κοινωνιολόγους, γλωσσολόγους, ως ένα πολύ έντονο χαρακτηριστικό του ανθρώπινου λόγου που θέλει να περάσει όχι μόνο απλές πληροφορίες, αλλά θέλει να περάσει συναισθήματα, διώματα, δράσεις και φέρνει πιο κοντά τον ένα με τον άλλον. Άλλωστε, τα βιβλία, τα παραμύθια, επιτυλούν πολύ σημαντικούς ρόλους σε όλα τα κομμάτια του σύγχρονου πολιτισμού, αλλά και από τα αρχαία χρόνια. Με μία αφήγηση προσπαθούμε να φέρουμε κοντά μας τον άλλον και να του πούμε μία ιστορία η οποία θα του κινήσει το ενδιαφέρον. Και έχει πολύ μεγάλη σημασία σε αυτό, σε σχέση με το γραπτό λόγο, γιατί πάντα στο γραπτό λόγο πρέπει να θεωρούμε ότι το γραπτό μας θα διαβαστεί. Άρα πρέπει να εγκλωβίσει τον αναγνώστη σε μία διαδικασία που δείχνει ενδιαφέρον. Αυτό λοιπόν συμβαίνει και με την αφήγηση και θα σας πω με δύο ή τρία παραδείγματα πόσο μεγάλη σημασία έχει. Να έχουμε μία σειρά συγκεκριμένη, δηλαδή να λέμε τα γεγονότα με βάση στον χρόνο, ενώ για παράδειγμα στην περιγραφή δεν έχει τόσο μεγάλη σημασία ο χρόνος, μπορεί να έχουν άλλη σημασία πράγματα στη σειρά, όπως το πιο σημαντικό στο λιγότερο σημαντικό ή ανάποδα, μία κλιμάκος τέλος πάντων. Εδώ στην αφήγηση έχει σημασία πάρα πολύ και ο χρόνος, και θα το δούμε και παρακάτω. Έχει επίσης μεγάλη σημασία ποιοι συμμετείχαν, ποια ήταν τα πρόσωπα, γιατί αυτούς αφορά όλη αυτή η ιστορία και όλη αυτή η δράση. Έχει πολύ μεγάλη σημασία πότε έγινε αυτό, πόση διάρκεια είχε και ίσως τη μεγαλύτερη σημασία απ' όλα έχει η ίδια ιστορία. Πρέπει να είναι μια ιστορία η οποία προκαλεί τον ενδιαφέρον. Παράδειγμα, ας φανταστούμε μία κοκκινοσκουφίτσα, η οποία ξεκινάει από το σπίτι της, πηγαίνει στη γιαγιά της, φτάνει στη γιαγιά της, της αφήνει το φαϊ και γρινάει πίσω. Θα έχει ενδιαφέρον. Ας φανταστούμε μία σταχτοπούτα, η οποία είναι στο σπίτι, δέχεται μπούλινγκ από τις αδερφές της, παραμένει εκεί πέρα και κάνει τις δουλειές και το βράδυ πηγαίνει για ύπνο. Θα έχει ενδιαφέρον. Όχι. Ας φανταστούμε τα πάντα στην καθημερινότητα, τον πόβο σκουαράκι, να πηγαίνει στον τραβαγανόνο κάβουρα, να ψήνει μερικά καβουροπάτι και να γεννέσει στο σπίτι του να κοιμάται. Και επίσης μπορεί να φανταστούμε και τον Πινόκιο να μην μεταμορφώνεται σε πραγματικό αγόρι, ούτε να μεγαλώνει η μύτη του, αλλά να μένει μία μαριονέτα για όλη του τη ζωή. Άρα καταλαβαίνουμε ότι για να έχει μία ιστορία ενδιαφέρον πρέπει κάτι να γίνει. Αν το δούμε πιο επιστημονικά, λέει η επιστήμη ότι πρέπει να υπάρχει μία κατάσταση η οποία ανατρέπεται και μέσα οι ήρωες από κάποιες δυσκολίες πρέπει να φέρουν την ισορροπία. Αυτό, αν το παρατηρήσετε, το βλέπουμε συνέχεια. Το βλέπουμε σε βιβλία, το βλέπουμε σε ταινίες, το βλέπουμε σε παραμύθια, το βλέπουμε σε ιστορίες. Γιατί έχει λοιπόν να μην το κάνουμε το ίδιο πράγμα ακριβώς στο δικό μας το γραπτό που έχει να κάνει με την αφήγηση. Να βρούμε λαδή μία ιστορία, ακόμα και πάρα πολύ απλή, η οποία θα έχει μία κορύφωση, θα έχει τη λύση της και στο τέλος θα έχει και τα συμπεράσματα, τα συναισθήματα, τέλος πάντων ένα ωραίο τέλος. Να δούμε λίγο στις διαφάνειες, γιατί να φύγεις χοντρικά τι σημαίνει. Στην ουσία είναι όταν λέμε παιδιά μία ιστορία. Έχει πολύ μεγάλη σημασία λοιπόν, όπως είπαμε, να δούμε ποιοι συμμετείχαν, που έγινε, πότε έγινε, τι έγινε και τι νιώσαμε γι' αυτό. Και όλα αυτά θα γίνουν μία συγκεκριμένη σειρά, γιατί αν αλλάξει η σειρά υπάρχει ο κίνδυνος να χαλάσει όλη η ιστορία. Φανταστείτε λοιπόν μία ιστορία, όπου μαθαίνουμε για τον πρωταγωνιστή στο τέλος. Ή φανταστείτε ότι μαθαίνουμε πότε έγινε αυτό στα μέσα της θενίας. Φανταστείτε πολλά πράγματα. Σταμάτησα λίγο, γιατί υπάρχουν και ιστορίες που ξεκινάνε από τη μέση ή από το τέλος, όπως για παράδειγμα η Λιάδα. Αλλά εν πάση περιπτώσει αυτό είναι και άλλη συζήτηση και άλλο μάθημα. Άρα λοιπόν πρέπει αυτά να μπουν σε μία σωστή σειρά. Αφηγήσεις και αφηγηματικός λόγος μπορεί να υπάρξει σε πάρα πολλές παραλλαγές, όπως είπαμε, και πολύ απλές για τα παιδιά του δημοτικού. Μπορεί να υπάρξει από το πιο απλό, όπως πέρασα το Σαββατοκύριακο. Μπορεί να είναι μια μέρα στο σχολείο, μπορεί να είναι μια βόλτα στο πάρκο, μπορεί να είναι μια επίσκεψη στο μουσείο, ένα απόγευμα στον κινηματογράφο, ένα πάρτι γενεθλίων, ένα ταξίδι σε ένα νησί. Ένα φανταστικό ταξίδι μπορεί να είναι, έτσι? Ένα φανταστικό ταξίδι στο διάστημα, αυτό είναι και από τα αγαπημένα μου είδη, η φαντασία, μου αρέσει πάρα πολύ να το βάλω στα παιδιά. Ή ακόμα και το πιο απλό από όλα, μια ημέρα στο σπίτι. Από αυτά έχουμε πάρα πολλές ιδέες και μπορούμε να τα βάλουμε μέσα από πράγματα τα οποία περάσαμε εμείς οι ίδιοι και είναι πραγματικότητα ή μπορούμε να βάλουμε και φαντασία. Πολλές φορές τα παιδιά με ρωτάνε, πρέπει να λέμε την αλήθεια. Και η απάντηση είναι εξής, αλλά μην το λέμε παρά, έξω ο μόνος τηλεόραση. Όχι. Υπάρχουν διάφορες ιστορίες οι οποίες μπορεί να είναι από απόλυτα αληθινές μέχρι απόλυτα φανταστικές, ψεύτηκες εντελώς. Για παράδειγμα, μπορούμε να ακούσουμε τις ιστορίες ενός πολύ γνωστού Έλληνα, πάρα πολύ γνωστού που τον έχουμε και πρότυπο, του Μακριγιάννη. Ήταν ένας άνθρωπος, ο οποίος σε μεγάλη ηλικία έμαθε γράμματα για να μπορέσει να εκφραστεί, να πει ακριβώς αυτές τις πολύ ωραίες ιστορίες που έχει. Ήτανε μάλιστα τόσο ειλικρινής, δηλαδή τόσο κοντά στην αλήθεια, που η έκφραση του Μακριγιάννη έγινε παρμιώδης. Ο Μακριγιάννης έγινε σχεδόν συνώνυμο του ανθρώπου του ειλικρινούς και του αγαθού, που είχε αγαθά κίνητρα. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν πάρα πολλές συγγραφείς που γράψανε αριστουργήματα και λέγανε μισή αλήθεια, αλλά ήδη είχανε ζήσει τρομερές ιστορικές περίοδους. Για παράδειγμα, μπορεί να έχουμε τα ματωμένα χώματα της Διδώς Σωτηρίου. Αυτή λοιπόν η γυναίκα έζησε τη μικρασιατική καταστροφή σχεδόν 100 χρόνια πριν από εμάς. Όμως δεν έγραψε το βιβλίο και ήτανε μέσα η ίδια ως ηρωίδα, αλλά ένας άλλος, ένας άντρας ο Μανώλης, και σας συστήνω να το διαβάσετε αυτό το βιβλίο, είναι εξαιρετικό. Και μπορεί να πάμε στο άλλο άκρο που δεν λέμε καθόλου την αλήθεια, είναι όλα φανταστικά, όπως για παράδειγμα στον άρχατο των θηλυδιών του Τόλκιν, το οποίο είναι από τα αγαπημένα μου έργα. Εκεί λοιπόν βλέπουμε ότι υπάρχει ένας ολόκληρος κόσμος, ο οποίος δεν έχει την παραμικρή σχέση με την πραγματικότητα. Είναι όλα πλασμένα στο κεφάλι του Τόλκιν, δηλαδή στο κεφάλι του συγγραφέα. Το ίδιο μπορεί να γίνει και με εμάς. Μπορούμε να κάνουμε μια αληθινή ιστορία, η οποία είναι πελείως αληθινή. Κι ότως είχε γίνει ένα συμβάνο το οποίο αξίζει να αναφέρουμε. Μπορούμε να φτιάξουμε μια ιστορία η οποία έχει και λίγο κάποια ψέματα. Μπορούμε να τα φουσκώσουμε, μπορούμε να τα αλλάξουμε, μπορούμε να το κάνουμε πιο χειμωριστικό, μπορούμε να το κάνουμε πιο τρομακτικό, μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε. Και μπορούμε να φτιάξουμε και ιστορίες, όπως εδώ είπαμε, ένα ταξίδι στο διάστημα, ένα ταξίδι στο χρόνο, το οποίο είναι τελείως φανταστικό και είναι με βάση στα δικά μας σχέδια στη φαντασία. Και στην αφήγηση, όπως και στα άλλα είδη του λόγου, όταν γράφουμε αναλαμβάνουμε κάποιους ρόλους. Οι ρόλοι αυτοί βασικά είναι δύο, ο ρόλος του συγγραφέα και ο ρόλος του γραμματέα. Ο ρόλος του συγγραφέα είναι να βάζει τον στόχο, δηλαδή τι σκοπό έχω να κάνω με αυτό το κείμενο. Έχω σκοπό να το διαβάσει ο άλλος, έχω σκοπό να το δημοσιεύσω, έχω σκοπό να κάνω τον άλλο να διασκεδάσει και ο αφηγματικός λόγος είναι κατεξοχήν ένας από τους σκοποίους του, να διασκεδάσει τον άλλον, γι' αυτό υπάρχει και η λογοτεχνία. Ο συγγραφέας επίσης σκέφτεται ιδέες, βελτιώνει το κείμενο, βάζει σε σειρά αυτές τις ιδέες και ελέγχει τι έγραψε. Αντίστοιχα, ο γραμματέας πρέπει να γράψει αυτές τις ιδέες που σκέφτηκε ο συγγραφέας, πρέπει να προσέξει τη γραμματική, πρέπει να προσέξει την ορθογραφία, πρέπει να προσέξει τόνους και τελείες, τα σημιαστήξεις γενικά, πρέπει να προσέξει τα γράμματά του για να παραδώσει ένα καθαρό γραπτό και ευανάγνωστο. Αυτή είναι η ρόλη που και εσείς θα αναλάβετε όταν γράψετε μια έκθεση. Στη συνέχεια πάλι η έκθεση πρέπει να ακολουθήσει κάποια βήματα. Πριν γράψω, όσο γράφω, αφού γράψω. Πριν γράψουμε, λοιπόν, πρέπει να τακτοποιήσουμε το χώρο μας, να επιλέξουμε τα υλικά μας, να επιλέξουμε τα εργαλεία μας. Τα εργαλεία μπορεί να είναι ένας υπολογιστής, μπορεί να είναι μια εκκυκλοπαίδεια, μπορεί να είναι λεξικό. Μπορούμε να μπούμε στο διαδίκτυο και να βρούμε πάρα πολύ χρήσιμες πληροφορίες γι' αυτό που θέλουμε ή για την ιδέα μας ή μπορούμε να διαβάσουμε αντίστοιχες αφηγηματικές ιστορίες και να δούμε τι έγραψαν οι άλλοι και από εκεί να κλέψουμε. Τα κλέψουμε στην τέχνη δεν είναι κακό, να ξέρετε. Όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες ήτανε αυτοί που έκλεψαν, αλλά τους πήραν χαμπάρι. Λοιπόν, άρα αστίευομαι, αλλά χοντρικά το να παίρνεις ιδέες από άλλους είναι πάρα πολύ ωραίο και σημαντικό. Πρέπει να διαβάσουμε το θέμα μας προσεκτικά, να δούμε τι μας ζητάει και εμείς πώς πρέπει να τα αποκριθούμε. Πρέπει να βάλουμε το στόχο μας, είπαμε που απευθυνόμαστε, τι θέλουμε να κάνουμε με αυτό και πρέπει να σκεφτούμε και τις ιδέες μας. Αφού τις σκεφτούμε, είναι πάρα πολύ καλό πριν ξεκινήσουμε να τις γράψουμε κάπου πρόχειρα. Μπορεί να έχουμε κάποιο σχεδιάγραμμα ή μπορεί να μας έχουνε δώσει κάποιο σχεδιάγραμμα για να ξεκινήσουμε. Όσο γράφουμε τώρα, πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί και να ξαναδιαβάσουμε τι γράψαμε. Πρέπει να σκεφτούμε τι γράψαμε πριν για να συνδέσουμε καλύτερα αυτά που θα γράψουμε προηγουμένως. Πρέπει να σκεφτούμε τι θα γράψουμε μετά, για να μην ξεχάσουμε τα ίδια και κουράζουμε τον αναγνώστη μας. Πρέπει να προσέχουμε τα γράμματά μας να είναι καθαρά. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα εργαλεία μας, είναι καλό να χρησιμοποιείς και να εμπλουτίζεις. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ωραίες λέξεις, το λεξιλόγιό μας και πρέπει πάλι να προσέξουμε τα σημεία στίξης μας. Αφού γράψουμε, διαβάζουμε πάλι όλο το γραπτό μας για να δούμε ποιο είναι το τελικό μας αποτέλεσμα. Σκεφτόμαστε αν θέλουμε να αλλάξουμε κάτι, σκεφτόμαστε αν θέλουμε να βάλουμε κάτι, ελέγχουμε για ορθογραφικά λάθη, ελέγχουμε για σημεία στίξης, σβήνουμε τις μουτζούρες και ό,τι άλλο μπορεί να χαλάει το γραπτό μας και το αποθηκεύουμε. Αφού γράψω λοιπόν, διαβάζω ξανά όλο το γραπτό μου, σκέφτομαι αν θέλω να αλλάξω κάτι, σκέφτομαι αν θέλω να προσθέσω κάτι, ελέγχω για τα ορθογραφικά μου, ελέγχω για τόνους και τελείες, σβήνω τις μουτζούρες μου για να παραδώσω ένα καθαρό γραπτό και αποθηκεύω το γραπτό μου. Οι αποθήκες του γραφτού μπορούν να γίνουν με διαφορετικούς τρόπους, όπως θέλει ο καθένας. Μπορεί να το έχει στο τετράδιο του, μπορεί να το έχει σε έναν τοσιέ, μπορεί να το έχει σε έναν φάκελο ή μπορεί να το έχει ακόμα και στον ηλικρονικό υπολογιστή αν γράφει μέσα από κομπιούτερ. Ας πάμε να κάνουμε μία αφήγηση μία μέρα στο Μουσείο. Μία ημέρα πριν από μία εβδομάδα. Η κυρία μας είπε ότι θα πάμε στο Μουσείο της Ακρόπολης. Άρα με μία σχετικά γρήγορη δήλωση, με μία πρόταση, έχω δηλώσει περίπου το πότε, άρα ο αναγνώστης μου μπορεί να προσδιορίσει πού παίζεται όλη αυτή η ιστορία. Έχω προσδιορίσει ποιοι θα είμαστε, γιατί εφόσον λέω κυρία άρα εννοείται θα είναι και άλλα παιδιά, προφανώς τάξη μου. Θα μπορούσα να αναδιευκρινήσω αν θα είναι το μισό σχολείο, ολόκληρο το σχολείο, μία παρέα, δεν ξέρω τι άλλο. Και προσδιώρησα και τι θα είναι η ιστορία μου. Άρα αυτό που πρέπει να σκεφτώ είναι μία ενδιαφέρουσα ιστορία που θα πάμε στο Μουσείο της Ακρόπολης. Μπορούμε να εμπλουτίσουμε την παράγραφό μας και να πούμε, για παράδειγμα, είμασταν ενθουσιασμένοι, είμασταν χαρούμενοι, είμασταν λυπημένοι και θα χάναμε ένα περίπατο, χίλια δυο πράγματα ανάλογα όντως τι νιώθηκε τη σκέψη του καθένας. Αφού γράψει και συμπληρώσει την παράγραφό του, την εισαγωγή του δηλαδή τον πρόλογο, και ξαναλέει στο χέρι του καθενός που θέλει να το μεγαλώσει ή όχι, πάμε στο κυρίως θέμα. Στο κυρίως θέμα είπαμε ότι τώρα πρέπει να προσέχουμε πάρα πάρα πολύ, παιδιά, τη σειρά. Δηλαδή εάν στα άλλα είδη του λόγου, όπως για παράδειγμα στην περιγραφή, πρέπει να προσέχουμε μία φορά, εδώ πρέπει να προσέχουμε πολλαπλάσιας. Γιατί έχει πολύ μεγάλη σημασία ο χρόνος. Δηλαδή όταν θέλω να περιγράψω το μουσείο της Ακρόπολης και ξεκινάω και λέω για το μουσείο, δεν μπορώ να θυμηθώ ξαφνικά στα μέσα του κυρίως θέματος ότι καθόμουν με τον Κώστα δίπλα ή με τη Μαρία στο λεωφορείο, αλλά πρέπει να τα βάλουμε όλα σε μία σειρά. Εδώ λοιπόν στην αφήγηση μας βοηθάει πάρα πολύ αν είχαμε κρατήσει ένα σχεδιάγραμμα. Ξεκινήσαμε από το σχολείο αργά, νωρίς, σε συγκεκριμένη ώρα, άλλη ώρα, όπως θέλουμε. Ξεκινήσαμε από το σχολείο και μπήκαμε στα πουλμαν, στα λεωφορεία, δεν ξέρω από πού αλλού. Ξεκινήσαμε από το σχολείο, μπήκαμε στα πουλμαν και στα λεωφορεία και εγώ κάθισα με τον Κώστα, τον Γιάννη, τη Μαρία, τη Δήμητρα, όποιον θέλω. Αυτά όμως, προσοχή, είναι το πρώτο μας βήμα. Το δεύτερο βήμα πρέπει να είναι «φτάσαμε». Εν τω μεταξύ μπορούμε να πούμε ότι μέχρι να φτάσουμε έγινε κάτι στο πουλμαν. Μπορούμε και αυτό, δηλαδή να βάλουμε άλλο ένα γεγονός μέσα στην ευρύτερη αφήγησή μας. Μπορούμε μετά, αφού φτάσαμε στο μουσείο, να πούμε το πρώτο πράγμα μας έκανε εντύπωση. Άρα μπορούμε στην αφήγηση να κάνουμε και μια περιγραφή. Το εξωτερικού χώρο του μουσείου. Θα δείτε, και είναι πολύ ωραίο στον λόγο, ότι η αφήγηση μπορεί να περιέχει και περιγραφές. Λοιπόν, αφού μπούμε, βλέπετε ότι είναι πάρα πολύ ψυχτικός με τα βήματα. Έχουν πολύ μεγάλη σημασία, να είναι ένα, δύο, τρία. Και αυτό, πώς λέγεται στην έκθεση, λέγεται δομή. Το ξαναλέω και θα το πω πάρα πολλές φορές στην αφήγηση, έχει πολύ μεγάλη σημασία η δομή του λόγου μου. Όταν μπήκαμε μέσα... Και μπορούμε να πούμε, τα πρώτα πράγματα μας έκανε εντύπωση. Εάν κάποιος ξεκινήσει και πει τα πιο σημαντικά πράγματα, όπως, για παράδειγμα, είναι φυσικά στο Μουσείο της Ακρόπολης, τα γλυπτά του Παρθενώνα, υπάρχει ο εξής σκίνδυνος. Όταν μπήκαμε μέσα, είδαμε τις Καριατίδες, οι οποίες ήταν πάρα πολύ όμορφες, και είδαμε και τα γλυπτά του Παρθενώνα, τα οποία ήταν εξαιρετικής ομορφιάς. Μπορώ να βάλω όσα επίθετα θέλει. Θα έχει κάνει, όμως, το τεράστιο σφάλμα το εξής. Ότι η έκθεσή του θα έχει τελειώσει, στην ουσία, μέσα σε τρεις, τέσσερις γραμμές. Άρα, σκοπός είναι να κρατάμε τον αναγνώστη μας σε αγωνία. Καμιά φορά, αυτό ξέρετε, μας θυμίζει τα θρύλαιρ. Είστε μικροί ακόμα οι περισσότεροι, αλλά ξέρω πολύ από σας τα κρυφά που θέλουν να δουν ένα θρύλαιρ. Όπως, λοιπόν, σε ένα θρύλαιρ, ο σκηνοθέτης μας κρατάει σε αγωνία, κάτι αντίσχο, ισχύει και στη δική μας αφήγηση. Αν τα πούμε όλα με τιμία, το ότι υπάρχει ο κίνδυνος να τελειώσει. Νωρίς η ταινία να βαρεθεί ο αναγνώστης και να αφήσει την ανάγνωση στη μέση. Άρα, λοιπόν, προσέχουμε και αφήνουμε την κορύφωση προς το τέλος. Άλλωστε, θα το δείτε κι εσείς, ό,τι την ταινία βλέπετε, είτε είναι περιπέτεια, είτε κωμοδία, το σημαντικό γεγονός γίνεται λίγο πριν το τέλος. Εκεί αποκαθίσατε η τάξη, σώζει το ήρωας, σώζει την κοπέλα, σώζει την κοινωνία, σώζει τον κόσμο και μετά είναι όλοι χαρούμενοι και ευτυχισμένοι. Αυτό δεν γίνεται ούτε στη μέση, ούτε στην αρχή, γίνεται προς το τέλος. Άρα, όπως και εμείς τώρα, πρέπει να πούμε μια διαδικασία τι κάναμε και σιγά-σιγά να φτάσουμε σε αυτό που θέλουμε να πούμε. Στη συνέχεια, μπορούμε να αρχίζουμε να βάζουμε ένα-ένα τα σημαντικά μας γεγονότα, όπως για παράδειγμα, στο πρώτο όροφο βρίσκονταν οι καριάτιδες. Και εκεί, παιδιά, όπως και προηγουμένως, μπορούμε να κάνουμε μια σύντομη περιγραφή. Ή, επίσης, μπορούμε να εκφράσουμε και συναισθήματα. Την νιώσαμε όταν τα έλαβε. Γιατί πραγματικά, όντως, αυτά τα γλυπτά είναι τα πιο γνωστά έργα τέχνης παγκοσμίως. Στη συνέχεια, μπορούμε να κάνουμε κάτι ενδιάμεσο, όπως να πούμε τα υπόλοιπα γλυπτά, τους κούρους και τις κόρες. Και πραγματικά, οτιδήποτε άλλο μπορεί σε κάποιον να κάνει εντύπωση. Σε κάποιον μπορεί να κάνουν εντύπωση οι αμφορείς. Σε κάποιον μπορεί να κάνουν εντύπωση τα παιδικά παιχνίδια. Έχει πολύ ωραία στην Ακρόπολη. Παιδικά παιχνίδια, όπως παίζαν τα παιδιά στην Αρχαία Αθήνα. Σε κάποιον μπορεί να κάνει τίποτα εντύπωση και να του κάνει εντύπωση η θέα. Αυτό είναι το ηλέθριο της έκθεσης. Μπορείτε να γράψετε ό,τι θέλετε και ο καθένας μπορεί να γράψει διαφορετικά. Σημασία έχει σειρά και όπως έχουμε πει να βάζουμε και ωραίες λέξεις, επίθετα, επιρρήματα και γενικά να το πλουτίζουμε. Αφήνουμε από τα καλύτερα για το τέλος. Στο τελευταίο όροφο βρίσκονται... Εδώ αξίζει να τους βάλουμε ωραίο επίθετο, έτσι είναι όντως ξακουστά... ...γλυπτά του Παρθενώνα. Κάτι πολύ ωραίο μπορούμε να κάνουμε εδώ είναι να ψάξουμε στο διαδίκτυο και να διαβάσουμε και πολύ σημαντικά κυλλοπαιδικά θέματα. Μπορούμε να διαβάσουμε για παράδειγμα για τα ετόματα του Παρθενώνα, τα οποία το ένα δείχνει... ...δεν θυμάμαι ποιο δείχνει τι, αλλά εν πάση περιπτώσει το ένα δείχνει την πάλη της Αθηνάς με τον Ποσιτώνα, ποιος θα κερδίσει την πόλη. Και το άλλο δείχνει τη γέννηση της Αθηνάς από το κεφάλι του Δία. Μπορούμε να πούμε πράγματα για τις μετόπες, που δείχνουν τους άθλους του Θησέα για παράδειγμα. Ή μπορούμε να πούμε για την ξακουστή σωφορή του Παρθενώνα, που δείχνει τα Παναθήνεα. Γενικά εδώ σ' αυτή μας την κορύφωση, ως προς το Μουσείο της Ακρόπολης... και ως προς τα γλυπτά του Παρθενώνα, με συγχωρείτε, μπορούμε να πούμε πάρα πολλά πράγματα και σε όσο μεγάλη έκταση θέλουμε και πάλι να κάνουμε μεγάλες περιγραφές και φυσικά εδώ μπορούμε να πούμε και συναισθήματα. Γιατί σε μία αφήγηση δεν είναι ανάγκη να γράψουμε μόνο ό,τι βλέπουμε, γιατί δυστυχώς αυτό που δεν βλέπουμε στον Παρθενώνα είναι ότι βλέπουμε όλα τα γλυπτά. Άρα μπορούμε να κάνουμε και μια παρένθεση να πούμε ότι δυστυχώς δεν βρίσκονται όλα. Υπάρχουν και κάποια τα οποία είναι στο Βρετανικό Μουσείο και κάποια άλλα σε κάποιο άλλο Μουσείο του κόσμου και δυστυχώς είναι ακόμα εκεί. Άρα θα μπορούσαμε να εκφράσουμε και το συνέστημα ότι νιώσαμε ταυτόχρονα και λείπει εκτός από θαυμασμό, για να δούμε ολοκληρωμένο αυτό το μνημείο του ελληνικού πολιτισμού. Είπαμε λοιπόν την ιστορία μας και εξατλίσαμε χοντρικά το Μουσείο. Μπορούμε να πούμε και άλλα πράγματα που μας κάνανε εντύπωση, πήγαμε στην καφετέρια και κάναμε κάτι. Μπορούμε όμως να βάλουμε και ένα προσωπικό συμβάν, και αυτό είναι το πολύ ωραίο της αφήγησης, είναι κάτι το οποίο θα κάνει στην ουσία την έκθεση εντελώς δικιά σας. Αυτό το συμβάν μπορεί να είναι ένα αστείο συμβάν. Για παράδειγμα, μιλάγαμε όλη την ώρα και γελάγαμε και μας κάνανε παρατήρηση και κάποιος από εμάς έβαλε τα κλάματα. Μπορούμε για παράδειγμα να πούμε ότι όπως μπήκαμε όλοι μέσα, παραλίγο ένας φίλος μας να ρίξει ένα άγαλμα. Μπορούμε για παράδειγμα να το κάνουμε ακόμα πιο χειμουριστικό και τελείως ψεύτικο, ότι κάποιος έριξε ένα άγαλμα, αλλά ο τροματοφύλλακας τάξης το έπιασε τελευταία στιγμή. Και να είναι εντελώς ψεύτικο αλλά και αρκετά αστείο. Να σας λέω κάποια παραδείγματα και να γράψετε ένα συμβάν, το οποίο είτε είναι αληθινό, είτε λίγο αληθινό, είτε καθόλου αληθινό. Αλλά θα είναι πάντως δικό σας. Αυτό είναι το κυρίως θέμα μας λοιπόν. Και αφού γράψουμε και αυτό, μπορούμε να γράψουμε ότι σιγά σιγά και αφού τελείωσε η επίσκεψη μπήκαμε στα πουλμαν και γυρίσαμε. Και στον επίλογό μας, να αρχίσουμε να βάζουμε λίγο τη δική μας προσωπική πινελιά για το τι είδαμε, τι νιώσαμε και τι πιστεύουμε εμείς. Άρα στον επίλογο μπορούμε να γράψουμε πολλά πράγματα για μας τους ίδιους. Μπορούμε να γράψουμε, η εμπειρία μου αυτή ήταν μοναδική. Μπορούμε να γράψουμε, η εμπειρία μου αυτή μου θύμισε άλλες εμπειρίες σε άλλα μουσεία που είχα πάει. Η εμπειρία μου αυτή μου θύμισε που πηγαίνω με τους γονείς μου κάθε Κυριακή σε κάποια μουσία. Η εμπειρία μου αυτή, χίλια δυο πράγματα παιδιά, γιατί το λέει αυτή η έκφραση, είναι η δική σας εμπειρία. Δεν είναι του δασκάλου σας, δεν είναι της δασκάλα σας, δεν είναι δικιά μου. Άρα λοιπόν το σωστό είναι εδώ να γράψετε όντως τη δική σας εμπειρία. Μπορείτε να γράψετε, ένιωσα. Νιώσατε θαυμασμό, νιώσατε λύπη, νιώσατε θυμό, όπως είπαμε που λύπουν τα γάλματα, τα κληπτά. Μπορείτε να νιώσετε τέλος πάντων ό,τι θέλετε πάνω σε αυτό και να εξηγήσετε γιατί με βάση ίσως και παλιότερες εμπειρίες. Και τέλος, μπορείτε να κλείσετε με ένα συμπέρασμα ή μία ευχή. Μπορείτε να πείτε για παράδειγμα, ένιωσα υπερηφάνεια για το επίπεδο πολιτισμού που έφτιαχναν οι αρχαίοι Αθηναίοι. Μπορείτε να κάνετε μια ευχή. Θα ήθελα πάρα πολύ μετά από λίγο καιρό να ξαναπάω με τους φίλους, με μια άλλη παρέα, με τους γονείς μου. Μπορείτε να γράψετε πάλι πραγματικά ό,τι πιστεύετε. Μπορείτε να συγκρίνετε με άλλα μου ουσία. Μπορείτε να πείτε ακόμα και ανετικά πράγματα. Είναι πραγματικά δικαίωμά σας. Αυτό που ζητάει ο αφηγηματικός λόγος είναι να πείτε τη δική σας ιστορία με τα δικά σας λόγια και με το δικό σας μάτι, τη δική σας ματιά. Αφού τελειώσουμε λοιπόν πάλι την ωραία μας αφήγηση, έχουμε γράψει, θυμίζω, τον πρόεδρο μας στο κυρίως θέμα και τον επίλογο, έχουμε ολοκληρώσει την εκθεσή μας, είναι έτσι, όχι. Θα δούμε και είπαμε προηγουμένως ότι η διαδικασία έχει και άλλα βήματα πριν τελειώσουμε. Πολύ σημαντικό λοιπόν είναι να χρησιμοποιήσουμε και ένα φυλάδιο αξιολόγησης για να δούμε πώς γράψαμε εμείς την εκθεσή μας. Χωρίς να χρειάζεται απαραίτητα η γνώμη κάποιου άλλου, του δασκάλου ή του γονέα ή οποιοδήποτε. Δεν ανάγκη να μας βαθμολογούν μόνο οι δασκαλοί μας. Μπορούμε και εμείς οι ίδιοι να έχουμε μια πολύ καλή εικόνα ποιο είναι το έργο μας, ποιο είναι τα βήματα που κάναμε και αν τα κάναμε σωστά. Και ποιο είναι και το τελικό αποτέλεσμα. Ένα φυλάδιο για παράδειγμα όπως βλέπουμε στο PowerPoint αυτό, ένα φυλάδιο αξιολόγησης παραγωγής απ' του λόγου, περιλαμβάνει και πράγματα που μπορούμε άνετα να πούμε εμείς στη γνώμη μας ή να τα μετρήσουμε εμείς οι ίδιοι, να τα δούμε εμείς οι ίδιοι. Όπως για παράδειγμα τον αριθμό λέξεων, όπως για παράδειγμα τον αριθμό παραγράφων, τον αριθμό προτάσεων, τον αριθμό ορθογραφικών λαθών που βρήκαμε, τον αριθμό λαθών στα σημεία στίξεις, στους τόνους, στα κόμματα, στα δμαστικά και σε όλα τα υπόλοιπα και επίσης μπορούμε και εμείς οι ίδιοι να σχολιάσουμε πώς τα πήγαμε ως προς το περιχώμενο. Αν ήταν πλούσιο το γραπτό μας, αν ήταν ευτοχό, αν βάλαμε όλα όσα θέλαμε να πούμε, αν οι ιδέες μας ήταν αρκετές, μπορούμε να πούμε τη γνώμη μας για το λεξιλόγιό μας. Δηλαδή, αν χρησιμοποιήσαμε πολλά επίθετα, πολλά επιρρήματα, πολλές διαφορετικές λέξεις, πολλές σύνθετες λέξεις, μπορούμε να κάνουμε σχόλια για τη δομή και τη σειρά που τα χρησιμοποιήσαμε αυτά. Και μάλιστα είδαμε ότι στην αφήγηση έχει τεράστια σημασία η σειρά που βάζουμε, τα γεγονότα και τις δράσεις. Εάν αλλάξει κάτι, μπορεί να γκρεμίσει όλη μας την έκθεση. Και έχει πολύ μεγάλη σημασία φυσικά να πούμε και εμείς τη γνώμη μας για το γραπτό μας, αν μας άρεσε, αν όχι, αν το θεωρήσαμε ένα από τα καλά μας γραπτά ή ένα γραπτό το οποίο θα ήθελε βελτίωση. Τέλος, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε και ένα ερωτηματολόγιο για τις διαδικασίες που ακολουθήσαμε πάνω στην παραγωγή του λόγου. Να δούμε αν ακολουθήσαμε τα σωστά βήματα πριν γράψουμε, δηλαδή αν καθαρίσαμε το χώρο μας, το γραφείο ή το θρανίο μας, εάν διαλέξαμε τα μολύβια μας, τις σγόμες και τις ξύθες μας, τα εργαλεία μας δηλαδή, τα υλικά μας πιο σωστά, εάν ήταν η καθαρή κόλλα μας και το τετράδιο μας, εάν είτε χάμε κοντά μας τον υπολογιστή μας τα λεξικά μας και τα βιβλία μας για να διορθώσουμε, να εμπλουτίσουμε ό,τι θέλαμε, εάν διαβάσαμε προσεκτικά το θέμα και τι μας ζήταγε, εάν βάλαμε το στόχο βελτίωσης να προσέξουμε κάθε φορά που κάνουμε αυτό που κάνουμε, εάν διαβάσαμε το σχεδιάγραμμα, φτιάξαμε δικό μας και τέλος αν γράψαμε ιδέες πρόχειρα πριν ξεκινήσαμε. Πολύ σημαντικό επίσης για τις αφηγηματικές εκθέσεις. Μετά έχει πολύ μεγάλη σημασία τι κάναμε όσο γράφαμε, όσο γράφαμε, ξαναδιαβάζαμε, συνέχεια τι γράφαμε για να κολλήσουμε για παράδειγμα τη μία δράση με την άλλη, τη μία ενέργεια με την άλλη, σκεφτόμασταν τι γράψαμε πριν και τι θα γράψουμε μετά, προσέξαμε τα γράμματά μας, προσέξαμε τα περιθώρια και τα κενά, προσέξαμε την ορθογραφία μας, χρησιμοποιήσαμε τον υπολογιστή ή το λεξικό μας για να εμπλουτίσουμε και να διορθώσουμε, χρησιμοποιήσαμε επίθετα επιρρήματα και συνδέσμους για να γίνει πιο δελαιαστικό το γραπτό μας ως προς την έκφραση, βάλαμε σημεία στίξης. Τέλος, αφού γράψαμε, διαβάσαμε όλο το γραπτό μας, σκεφτήκαμε αν θέλαμε να σβήσουμε κάτι, σκεφτήκαμε αν έχουμε να γράψουμε και κάτι άλλο, να προσθέσουμε. Με την αφήγηση, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι είναι αρκετά δύσκολο, γιατί πρέπει να μπει κάπου ενδιάμεσα και είναι δύσκολο να διορθώσουμε. Άρα, γι' αυτό βοήθηκε ένα καλό σχεδιάγραμμα. Εν πάση περίπτωση, σκεφτήκαμε αν θέλουμε να προσθέσουμε μια ωραία λέξη. Μια λέξη, μπορούμε να σβήσουμε κάτι κατηβάλλουμε από πάνω, από δίπλα, παραδίπλα. Αν διαβάσαμε και ορθογραφικά λάθη, ελέγξαμε στον λεξικό ή στην ορθογραφία, ελέγξαμε για τόνους και σημιαστήξεις, σβήσαμε προσοχή τις μπουτσούρες. Γενικά όλα αυτά είναι πράγματα που έχουν να κάνουν με τη διαδικασία και λιγότερο με το περιεχόμενο. Το περιεχόμενο είναι δικό σας. Είναι πολύ σημαντικό να γράφουμε και να αφηγούμαστε ιστορίες. Ξαναλέω, το βλέπουμε παντού και πάντα, σε μια θεατρική παράσταση, σε μια ταινία, σε ένα παιδικό παραμύθι, σε ένα βιβλίο, ακόμα και σε ένα θρύλιρ που είπαμε το παράδειγμα. Όλα αυτά, παιδιά, είναι ιστορίες. Ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι ιστορίες. Ακόμα και το κοτσομπολιό που κάναμε καμιά φορά είναι ιστορίες. Λέμε ο ένας, μια ιστορία για κάποιον άλλον, μια ιστορία δικιά μας. Την αλλάζουμε, την μεγεθύνουμε, την υποτιμάμε, την υπερτιμάμε πολλά πράγματα. Αλλά γενικά αυτό είναι το πολύ ωραίο του ανθρώπινου λόγου, να μεταφέρει εμπειρίες και να μεταφέρει καταστάσεις, δράσεις και ενέργειες. Και να κινεί ο ένας στο ενδιαφέρον του άλλου, εμπλωτίζοντας τα βιώματά του. Εύχομαι αυτό, το σημερινό μας μάθημα, να ήταν μια φορμή, ένα έναυσμα για να ξεκινήσετε κι εσείς να γράφετε τις ιστορίες σας, να τις γράφετε προσεκτικά. Ξαναλέω το περιχώμενο θα το αποφασίσετε εσείς οι ίδιοι, μην ακούτε τους άλλους. Ακούτε ένα μπούσουλα ως προς το θέμα και το τι θα γράψετε γενικά. Τις προσωπικές σας εμπειρίες και συναισθήματα είναι όλα δικά σας. Καλή συνέχεια. |
