| : Λοιπόν, σας καλησπαιρίζω σε αυτή τη Δερβενική Δευτέρα, την τελευταία του έτους. Θα αρχίσω από τα καθαιρωμένα και τυπικά, γιατί μετά όταν μπούμε στην ουσία ποιος θα μας πιάνει. Το πρώτο, λοιπόν, είναι να σας παρακαλέσω να σιγήσετε τα κινητά τηλέφωνά σας. Αυτό είναι παράκληση του μελητήματος του Γιώργου Γραμματικάκη. Να σας πω ότι η επόμενη Δερβενική Δευτέρα θα είναι 10 Φεβρουαρίου. Μεσολαβούν τα Χριστούγεννα και μεσολαβούν και οι εξετάσεις των φοιτητών. Και δεν θέλουμε να έχουμε Δερβενικές Δευτέρες όταν οι φοιτητές είναι πασχολημένοι με το διάβασμά τους. Οι φοιτητές, κι αν ακόμα δεν είναι που νομίζω είναι ένα μεγάλο μέρος του ακροτηρίου, είναι όμως το ακροτηρίο στο οποίο κυρίως απευθύνονται οι Δερβενικές Δευτέρες, γιατί αυτή είναι η γενιά που θα κρατήσει τη λαμπάδα αναμένη. Ο μηλητής μας στις 10 Φεβρουαρίου θα είναι ο καθηγητής του τύματος ψυχολογίας και πριν από λίγο ο πρόεδρος του Δεκτύματος Ψυχολογίας του Πανεπιστήμιου μέσα στο Ρέθηνο, ο Γιώργος Παναγής, ο οποίος θα μιλήσει για την ευρωβιολογία και ψυχοβιολογία της εξάρτησης από τα φάρμακα νοήτα και από τα λοιπά. Πώς αυτό το πράγμα που λέγαμε ανθρώπινο εγκέφαλο, ο οποίος είναι το συνθετότερο όργανο που υπάρχει ουσιαστικά στο Σύμπαρι, να πω σου ξέρουμε, πώς γίνεται τελικά σκλάβος κάποιων συνειθειών και από τις οποίες δεν μπορεί να ανακάμψει. Λοιπόν, αυτά για το τυπικό μέρος της υπόθεσης. Τώρα για τον Γιώργο Γραμματικάκη είναι καλύτερα που το ξέρει, επομένως δεν χρειάζεται να πω πολλά πράγματα, δεν θόλω να με λέγα, αλλά θα πω λίγα. Όλοι ξέρουμε το έργο του Γιώργου από τις μέρες που το Πανεπιστήμιο έπαιρνε σάρκα και οστά, πολύ δύσκολες μέρες, τις αρχές της δεκαετίας του 80. Μετά το ξέρουμε, τον είδαμε και τον απολαύσαμε σαν Μπρύτανιοι του Πανεπιστήμιου, αλλά πρυτανεύει επίσης στη σφαίρα της εκλαίκησης της επιστήμης. Κανείς δεν μπορεί να το πιάσει εκεί. Και ελπίζω να δούμε κι άλλα βιβλία του Γιώργου της δυνατότητας και της επηρεοής που είχε στον κόσμο η περίφημη Βερενίκη. Ένα πράγμα όπως που δεν θα ξέρετε ίσως και το οποίο μου το υπενθυμίζει κάθε φορά που συνοδιόμαστε, μα κάθε φορά που συνοδιόμαστε είναι ότι σ' αυτόν ευθύνεται το γεγονός ότι ήρθε τόσο νωρίς ο σταθμός R3 στο Ιράκλιο. Τώρα δεν ξέρω γιατί, φοβάμαι ότι δεν θα αντισταθεί στον πειρασμό να το εξηγήσει. Λέγοντας τώρα σε λίγο πιο σοβαρά θέματα, για το θέμα το αποσυνό, ο τίτλος θα πω ότι μπορώ να η κάσω από τον τίτλον του. Έχει μια δόση μελαγχολίας, ότι είμαστε μοναχοί, έχουμε μοναξιά σε όλο το σύμβολο και καλό θα ήταν να τη σπάσουμε αυτή τη μοναξιά. Ένα είδος ενευχή. Εγώ αντιθέτως υποψιάζομαι και μάλλον είμαι και βέβαιος ότι οι περισσότεροι, όχι τόσο πολύ το ακρότημα, οι περισσότεροι γενικά, δεν θα ήθελα ποτέ να μάθουν ή να δουν ότι υπάρχει εξουγήνη ζωή. Γιατί? Διότι τότε θα καταλήσει την μοναδικότητά μας, την περίφημο μοναδικότητά μας για την οποία έχουμε κάνει τόσα. Θέλαμε να είναι μοναδική η γη στον κόσμο, να περιστρέφεται το σύμβαλ πάνω από τη γη, καταλήθηκε από τον Κοπέρνικο και τον Γαλιλαίον και προκάλεσε πληγές στο θρησκευτικό κατεστημένο, του οποίου το έργο δεν μπορούμε να τα γνωρίζουμε όσο και να θέλουμε, μπορεί να έχουμε διάφορες απόψεις, αλλά είναι μια δύναμη την οποία υπάρχει και η οποία απαιτεί να γίνει σεβαστή. Έκανε το λάθος τότε αυτό, να δεσμευθεί με τη μοναδικότητα της γης σαν τον κέντρο του κόσμου. Άλλο λάθος πάλι που το πήρε, δυστυχώς, και δεν θα πρέπει να το επαναλάβει, είναι ότι ο άνθρωπος δεν είναι μέρος αυτού του γη, της γης ύπαρξης, της ζωής. Με τον Δερβίνο. Και λέω από μέσα μου, και το έχω γράψει και στο βιβλίο μου το 2009, ότι είναι καιρός να προετοιμαστούμε για το ενδεχόμενο της σεξουγένειας ζωής και να μην καταληφθεί, να μην καταληφθούν τα ινστικτούτα αυτό του κόσμου από την ύπαρξη μιας σεξουγένειας ζωής. Μάλιστα είχα πει ότι είναι καιρός να αρχίσει να δημιουργηθεί μια καινούρια, ένας νέος θεολογικός κλάβος. Η εξουγήνη θεολογία. Και νόμιζα ότι αυτό κάτι ήταν μια καλή ιδέα. Σήμερα, ετοιμαζόμενος ναρχό, μπήκα στο διαδίκτυο, κουκλάρισα, όπως λένε, μοντέρνα, και πραγματικά είδα ότι βρήθη το διαδίκτυο από τέτοιες πρωτοβουλίες και οργανώσεις. Υπάρχει, πάντως, αυτό που λέγεται εξοθεολογία. Υπάρχει Christian Theologians before or prepared for the appearance of extraterrestrial life. Implications for the discovery of extraterrestrial life. Theology after the contact. Δηλαδή, αφού κάναμε επαφή. Άρα, τουλάχιστον μαθαίνουμε και θα πρέπει πραγματικά να είμαστε προετοιμασμένοι. Δεν υπάρχει λόγος να αγνοούμε αυτή τη μεγάλη περίπτωση. Και αν ακόμα μπορεί κανείς να πειρχυματολογήσει ότι δεν θα τη ζήσουμε ποτέ εμείς, ούτε καν τα παιδιά μας, ίσως και να υγιει να απορροφηθεί από τον ίδιο πρωτού καν έχουμε επαφή με την οικογένεια. Δεν έχει σημασία. Το γεγονός ότι μπορεί να υπάρχει, και πολλοί από μας συνυπογράφουμε με μια βεβαιότητα ίσως από 99%, ότι υπάρχει ζωή κάπου αλλού, αυτό και μα όνω πρέπει να μας προβληματίσει για την γη η ζωή μας. Λοιπόν, δεν ήθελα να προκαταλάβω τον Γιώργο. Νομίζω να μην είπα παραπάνω από ότι θα έπρεπε. Γιώργο έχει στον λόγο. Ευχαριστώ. Καλησπέρα. Είμαι λίγο στρυμωγμένος εδώ, αλλά αυτό δεν με εμποδίζει καθόλου να αισθάνομαι με μεγάλη συγκίνηση από την υπερβολική παρουσία σας. Δεν το περίμενα. Σας ευχαριστώ λοιπόν πολύ και, όπως ξέρετε, επανέρχομαι σήμερα μετά από πενταετή περίπου περιπλάνησης της Δεοφόρου, ο Θεός να της κάνει τον Βρυξελόν, σε αγαπημένα μονοπάτια. Το είπε και ο κ. Ζούρος, τον οποίο ευχαριστώ. Εκείνα δηλαδή της προσπάθειας επικοινωνίας με το ευρύ κοινό, με σας όλους. Στάθηκα μαζί στα αγαπητοί φίλοι τυχερός, γιατί τη σημερινή εκδήλωση φιλοξενεί το Μουσείο της Ισκής Ιστορίας, με το οποίο, δεν θα το ξέρετε, με συνδέουν δεσμοί παλαιοί και σπουδαίοι. Έργο περίλαμπρο και εμβληματικό. Το Μουσείο ξεπέρασε γρήγορα τώρα το πανεπιστημίου και ακαλιάζει σήμερα ολόκληρη την Κρήτη. Πέρα λοιπόν από τίδήποτε άλλο, θα ήθελα σήμερα να ποτίσω τον ίψης στον φόρο τιμής στους προτεργάτες του. Και ιδιαίτερα στον Μωυσή Μιλωνά, τον βλέπω κάπου εκεί κάτω. Την αναγνώριση επίσης αξίζει νομίζω ο Σύλλογος Φίλων του Μουσείου, που στηρίζει από παλιά τις δραστηριότητες του Μουσείου και σήμερα βρίσκεται η δημιουργική εγίδα του Γιώργου Αεράκη. Δεν ξέρω πάντως, για να είμαι ειλικρινής, πώς ξεπίδησαν από την επικράτεια του Μουσείου οι δαρβηνικές αστέρας. Γνωρίζω όμως ότι, από την υποπτία του Λευθέρη Ζούρου, συγκέντρωσε ένα εκλεγματικό μιλητών που προκαλούν δέων στη σημερινή δική μου δοκιμασία. Καθώς όμως το Πανεπιστήμιο Κλήτης υπήρξε, το ξέρετε, η μεγάλη και βασανιστική αγάπη μου, έχω νομίζω το δικαίωμα να φιερώσω τη σημερινή μου μιλία στη μνήμη ενός σπάνιου συναδέλφου και φίλου, που ανεχώρησε πρόσφατα σε άγνωση στις κόσμες. Ο Φώτης Καθάτος συγκέντρουνε στο πρόσωπό του την επιστημοσύνη, τη θέληση και το κύρος που οδήγησαν το Πανεπιστήμιο σε ατραπούς αναγνώρισης και πρόδου. Ήρθε η μνήμη του να οδηγεί πάντοτε τους νέους επιστήμονες, πολλούς από όλους βλέπω εδώ σήμερα, αλλά και να δείχνει στη γενέτειρά του, που καμιά φορά είναι αγνώμων, το Ηράκλειο, την αξία μιας προσφοράς που ξεφέρασε τα ελληνικά όρια. Όσο για την επιλογή του σημερινού θέματος, δεν υπήρξε για τον ομιλητή και μεγάλη δυσκολία. Κάποιες αυτονόητες επιλογές, όπως είναι η πορεία της Ευρώπης και το μέλλον της, γιατί έχω ζήσει πολλά εκεί, και δεν έχουν ακόμα, πρέπει να το ομολογήσω, οριμάσει ή κατασταλάξει μέσα μου. Της άφησα λοιπόν για αργότερα, καλά να είστε. Καθώς όμως η σημερινή περίσταση σηματοδοτεί, έτσι τουλάχιστον ολπίζω. Και τη γεωγραφική επάνω στη γενέτειρά μου είναι μια πολύ καλή ευκαιρία και με τόσο κόσμο να ευχαριστήσω εσάς τους πολίτες του Ηρακλείου και ευρύτερα της Κρήτης και της συμπαράσταση που έδειξαν σε όλη τη διάρκεια της, ανωρθόδοξης πρέπει να πω, διαδρομής μου. Είτε τότε, που με άλλους, πολύ καλύτερους από εμένα, παλεύουμε για τη θεμελή ως ενός σωστού πανεπιστημίου, είτε τα χρόνια τα δύσκολα της πριτανικής μου ζωής, όπως και αργότερα, η μοίρα αλλά και η καλωσύνη παρακαλώ των ελλήνων ψηφοφόρων, τόφερα να εκπροσωπώ την πατεία στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο. Και εκεί αισθανόμουν και πάλι τη ζωγόνος στήριξη των πολιτών της Κρήτης. Είναι στιγμή λοιπόν να σας ευχαριστήσω. Ευτυχώς ή δυστυχώς, δεν ελλείψαν όπως συμβαίνει πάντοτε στον τόπο μας όπως και κάποιες εξαιρέσεις στην ομόθημη αυτή συμπαράσταση. Θα τις θεωρούσα γραφικές, αν δεν έκρυβαν άλλα κίνητρα. Η δική μου απάντηση υπήρξε, και υπήρχε πάντοτε, το πιο πλατύ χαμόγελο που γινόταν. Με το ίδιο πλατύ χαμόγελο, επανέρχομαι με την ταχύτητα του φωτός τώρα πια στο σημερινό μας θέμα. Η συζήτηση της εξωγήνης ζωής έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα, αγαπητοί φίλοι, ότι θα προσπαθήσει να στηριχθεί στην επιστήμη και τα επιτέγματά της, αφήνει όμως τη φαντασία, τη φαντασία τη δική σας, ελεύθερη να ταξιδέψει σε μακρινούς γαλαξίες ή πλανήτες. Η ευθύνη του επιστημονικού λόγου ανήκει στον ομιλητή, τη δική σας όμως φαντασία, ούτε να τη δεσμεύσω, ούτε να την κατευθύνω μπορώ. Έχω τρία τέσσερα κουμπιά να ασχηρίζομαι εδώ, αν γίνει κάποιο λάθος, εσείς θα φταίτε. Εδώ βλέπετε τη δομή της ομιλίας, γενικά είναι διδακτική αυτή η διαφάνεια, πρέπει να την απομνημονέσετε. Δηλαδή το κυριότερο είναι ότι η εξωγήνη ζωή συγκεντρώνει πίστη και αφιβολίες. Βέβαια τις τελευταίες τρεις, τέσσερις, δεκαετίες έχει αρχίσει η επίμονη επιστημονική της αναζήτηση με διαπραγματικά ταξίδια, με αποστολή μηνυμάτων στο διάστημα και αυτό το τελευταίο δεν το διαβάζω, αλλά η ανάγνωση εξωγής αυτό είναι και το πιο σημαντικό. Μπορεί και αυτή τη στιγμή να δεχόμαστε εξωγήνα σήματα, θα σας τα δείξω. Σημείο αισιοδοξίας που υπάρχουν για όλη αυτή τη μεγάλη περιπέτεια και βέβαια πάντα υπάρχει μια ματιά στο μέλλον, είναι και το δυσκολότερο σημείο της ομιλίας, και η κατάληξη, που είναι περίπου ένα διάνγελμα προς τους αγαπητούς αφορατές απόψε. Η προεόνια αντιμασία αν υπάρχει εξωγήνια ζωή, τη βλέπει κανένας από τους αρχαίους χρόνους και διαρκεί από τότε μέχρι τις σημερινές μέρες. Ε, βέβαια ο επίκουρος, στηριζόμενος στη θεωρία των αντομιστών, βρίσκει τελείως φυσιολογικό να υπάρχουν και άλλοι κόσμοι, αφού οι κόσμοι αποτελούνται από τα άτομα, μια πολύ λογική σκέψη, και επομένως τα άτομα που είναι άπειρα, απαικτείνονται, σχηματίζουν άλλους κόσμους και άλλοι κόσμοι βέβαια κατοικούνται. Πάντα όμως, το ακούσατε και στην προηγούμενη ομιλία, υπάρχει η βαριά, η πολύ βαριά σκιά του Αριστοτέλη, που επιμένει ότι ο κόσμος είναι ένας και μοναδικός, ότι δεν υπάρχουν άλλοι κόσμοι. Αυτό συνεχίζεται και τους επόμενους αιώνας. Και εδώ θα το ονομάσω στιγμές για να μακραύουν τις πορείες, γιατί κάνω επιλογή από τις πιο σημαντικές στιγμές που έχουν να κάνουμε το θέμα μας. Και βέβαια η πρώτη, αν θέλετε, ενότητα, η πρώτη ενότητα είναι η λεγόμενη επιστημονική επανάσταση, που βρίσκεται όμως, προσέξτε τα μικρά γράμματα, υπό τη σκιά της εκκλησίας. Ο Κοπέρνικος, ο Γαλιλαίος, ο Κέπλερ και βέβαια ο Νέφτον βγάζουν τη γη από το κέντρο του σύμπαντος, επανέρχεται ο ήλιος στη σωστή του θέση, αλλά βέβαια όλα αυτά έχουν τις αντιρίσεις της εκκλησίας. Βαριά σκιά της εκκλησίας, ειδικά της καθολικής εκκλησίας, που φτάνει στα άκρα, γιατί ένας από τους σπουδαιότερους για μένα αστρονόμους της εποχής, ο Τζουρντάνο Μπρουνό, διδάσκει ότι ο κόσμος είναι άπειρος, ότι φυσικά η γη δεν είναι κέντρο του σύμπαντος, αλλά η διδασκαλία του ενοχλεί πολύ στην αρχή την καθολική εκκλησία. Ο Τζούντο, ο Μπρουνό, αναγκάζεται να περιηθεί όλη την Ευρώπη και να διδάσκει τις θεωρίες του. Δεν υποτάσσεται όμως στη βία της εκκλησίας, σε αντίθεση όπως θέλετε με το Βαλιλαίο, και καταλήγει στην Πειρά το 1600. Θέλω να τονίσω ότι σε μεγάλες περιόδους της αναπτύξεως της επιστήμης η εκκλησία υπήρξε πάντοτε αντίθετη. Τώρα είναι τα πράγματα καλύτερα και ο επιστήμονος αισθάνεται τουλάχιστον ότι δεν βρίσκεται υπό την αίρεση ή την βία της εκκλησίας. Σπουδαίο ήταν το έργο για το θέμα μας του Christian Huygens, και ο οποίος πίστευε πάρα πολύ στην εξωγεννη ζωή, είναι ένας μεγάλος φυσικός, προέβαλε και προείπε την κυματική θεωρία του φωτός που έγινε γεγονός μετά από δύο αιώνες, ανακάλυψε τον πλανήτη Ποσειδώνα, θυμάμαι καλά, αλλά ήταν τόσο αισιοδοξός για την ύπαρξη της εξωγεννης ζωής που αυτή η φράση είναι χαρακτηστική και πολύ χαριτωμένη. Το μουσικό γούστο των κατοίκων του Διαλέη και της Αφροδίτης είναι εξαιρετικό. Μαζί μοιάζει με αυτό των Γάλλων και των Ιταλών. Ευτυχώς που δεν αναφέρονται οι Έλληνες. Η κοσμοθεωρία λοιπόν του Huygens είναι από τις σπουδαιότερες έτσι και διαπρίσιες πίστες που υπάρχουν στην ιστορία για την εξωγεννη ζωή. Στο 19ο αιώνα η εικόνα του κόσμου κατασταλάζει. Βλέπουμε περισσότερα για την ιστορία της Ζης και ξέρομαι επίσης πολλές καινούργιες επιστημονικές πληροφορίες για να φτάσουμε στους σημερινούς αιώνους, στον 20ο αιώνα, που γίνεται μια πραγματική επανάσταση. Το λέω οι ρυζικές ανατροπές. Το πρώτο πράγμα που μαθαίνουμε είναι η απεραντοσύνη των αποστάσεων αριθμών. Αυτό έχει να κάνει πάρα πολύ με το σημερινό μας θέμα. Η δεύτερη φυσικά ανατροπή είναι ότι το σύμπαν δεν υπήρχε όπως πάντα έτσι όπως το ξέρουμε σήμερα. Αντίθετα γεννήθηκε από μια φοβερή και αδιανόητη μεγάλη έκρηξη έτσι τη λέμε πριν από 13,8 δισεκατομμύρια χρόνια. Έχει λοιπόν ένα σύμπαν που γεννιέται ο άνθρωπος, που γεννήθηκε. Και αυτό πάλι έχει να κάνει πολύ με την εξέταση της εξωγήνης ζωής. Γνωρίζουμε την εξελιτική πορεία του σύμπαντος ή τουλάχιστον την υποθέτουμε από τη μεγάλη έκρηξη στο σχηματισμό των γαλαξιών αργότερα στα πλανητικά συστήματα για να φτάσουμε περίπου στα 8 δισεκατομμύρια χρόνια από την αρχή στο σχηματισμό του ηλιακού συστήματος και των πλανητών. Διαπιστώνουμε επίσης ότι η επικοιλία των αστρικών μορφών είναι τεράστια και ότι το σύμπαν δεν είναι καθόλου ήσυχο. Είναι ένα επαιδείο συνεχών εκκρίξεων, μεγάλων εκκρίξεων, όπως η εκκρίξη Περνόβα και η επικοιλία των αστρικών σωμάτων κάνει το νου να σταματήσει. Υπάρχουν μαύρες τρύπες, υπάρχουν αστέλες νετρονίων, υπάρχουν άσπροι και μαύροι νάνοι, υπάρχουν ερεθλοί νάνοι, υπάρχουν ερεθλοί γίγαντες, ον ου κέστι αριθμός, όπως έλεγαν οι παλιοί. Και βέβαια ο 20ος αιώνας και ο 21ος αιώνας συνοδεύεται ταυτόχρονα από μεγάλες πειραματικές ανακαλύψεις. Αναφέρω μόνο δύο. Η ανοίχνευση των κυμάτων της βαρύτητας που είναι πολύ πρόσφατη και πολύ σημαντική και δεύτερη και ουσιαστική η ανοίχνευση του αρχαίγονου φωτός. Δηλαδή η επιστήμη κατάφερε να συλλάβει το φως που ξεκίνησε από την αρχή του σύμπαντος και ταξιδεύει μέχρι εμάς σήμερα. Αν κρατήσετε τη φούχτα σας θα βρείτε δισεκατομμύρια αρχαίγονου φωτόνια που μπορούν να σας γινθούν την ιστορία του σύμπαντος από την πρώτη στιγμή μέχρι σήμερα. Και αυτή η ανακάλυψη του αρχαίγονου φωτός που έγινε γύρω στο 1965 περίπου τυχαία άλλαξε την εικόνα που είχαμε για τους γαλαξίες, τα άστρα και την εξέλιξή τους. Προχωρούμε στην επόμενη που είναι πια μια εικόνα για να ελαφρύνει λίγο τις γνώσεις που συσσορεύονται. Μ' αρέσει πάντα να λέω μια ιστορία που όπως πολλές άλλες αποδίδεται στον Άινστάιν. Κάποιος άνθρωπος, καλή ώρα όπως εσείς εδώ που ενδιαφερότανε, ήταν απελπισμένος γιατί του λέει μα μετά από όλα αυτά που μου λες δάσκαλε είμαστε μια κουκίδα. Μια απλή κουκίδα σε ένα απέραντο σώμα, σε ένα απέραντο σύμπαντο, με απέραντα μεγέθη των αριθμών και των αποστάσεων. Ναι, το απάντησε ο Άινστάιν και εγώ αισθάνομαι καμιά φορά το ίδιο, αλλά με παρηγορή ότι αυτή η κουκίδα είναι το άνθρωπος και είναι ταυτόχρονα το αστρονόμο. Ας δούμε λοιπόν γιατί είμαστε μια μικρή κουκίδα. Εδώ είναι ο γαλαξίας μας, η απόσταση είναι 100.000 έτη φωτός από τη μια άκρη στην άλλη. Φαντάζομαι όλοι να ξέρετε ότι το έτος φωτός είναι απόσταση. Η επόμενη διαφάνεια είναι συγκινητική για όλους εμάς τους συναδέλφους. Είναι από το αστεροσκοπείο του Σκίνακα. Βλέπετε την περιστροφή της γης εν τη γενέση της, γιατί η έκθεση των μπλακών του αστεροσκοπείου διαρκεί άνθιμα με καλά 8 ώρες και οι γραμμές που βλέπετε είναι από τα άστρα που σιγά σιγά φωτογραφίζονται από το τηλεσκόπιο. Αυτές εδώ οι γραμμές κάτω είναι από εξωγήνους και τα μηνύματά τους σας θα πω στο τέλος. Η επόμενη είναι ο πιο κοντινός μας γαλαξίας. Ο πιο κοντινός που είναι 2 εκατομμύρια και κάτι έτη φωτός. Για να δείτε ότι οι αρθμοί στο σύμπαν και τα μεγέθη του σύμπαντος είναι αδιανόητα. Αυτός λοιπόν ο γαλαξίας που τον ακούτε σε ταινίες, σε μυστορήματα επιστημονικής φαντασίας, έχει την εξής ιδιαιτερότητα, είναι μεγάλη ιδιαιτερότητα για όλο το σύμπαν και παρακαλώ να τη θυμάστε, ότι όταν κοιτάμε το σύμπαν και ιδιαίτερα το μακρινό σύμπαν βλέπουμε πάντα το παρελθόν του. Αυτή τη στιγμή δηλαδή βλέπουμε την αδρομέδα όπως ήταν στην ουσία πριν από 2 δισεκατομμύρια έτη φωτός. Τόσο είναι απόστασή της. Και αν εκείνοι εξωγενικοί υπάρχουν θα δουν τη γη σε πολύ διαφορετική μορφή από τη σήμερα, θα τη δουν όπως ήταν πριν από 2 δισεκατομμύρια περίπου χρόνια και τότε ηκάζεται ότι οι άνθρωποι, οι πρωτόγονες μορφές ανθρώπου σηκώθηκαν από τα τέσσερα πόδια και άρχισαν να βαδίζουν στα δύο. Πάντοτε λοιπόν στο Σύμπλον βλέπουμε το παρελθόν και η πιο εντυπωσιακή φωτογραφία… Αυτό είναι από εξωγήνους οπωσδήποτε το τηλέφωνο. Μπορείτε να τα απαντήσετε και να πείτε ότι στο τέλος θα αποκαλύψουμε το μυστικό. Εδώ λοιπόν είναι αυτή η λαμπρή φωτογραφία και πάλι από το σκίνακα που είναι ένα σπουδαίο έργο και πάλι του Πανεπιστημίου Κρήτης και ειδικά του Ιάνικου Παπαμαριστοράκη είναι ο αστερισμός του Αρίωνα. Είναι στα 1300 περίπου έτη φωτός μακριά, είναι πανέμορφο το βλέπετε, καταλαβαίνει το μισό του αστερισμού, τον εφέλωμα του Αρίωνα, αλλά έχει μια ιδιαίτερη σημασία γιατί εδώ βλέπουμε άστρα εντιγενέση. Είναι ένα λύκνο αστέρων τον εφέλωμα του Αρίωνα και τέτοια λύκνα αστέρων πρέπει να υπάρχουν απέραντα και άπειρα στο σύμβολο. Και ο αριθμός των πόσων αστέρων παράγονται το χρόνο παράγονται, κακή λέξη, θα μας απασχολήσει αργότερα γιατί και πάλι έχει σημασία για την εξωγήνη ζωή. Η πιο καταπληθική όμως εικόνα που έχει παρθεί από το διαστημόπλιο Κέπλερ, από το όνομα του Μεγάλου Φυσικού, τον δείξαμε και πριν, που μαζί με τον παλιό Αρίσταρχο άρχισαν να μελετούν τις κινήσεις των πλανητών. Ο Κέπλερ λοιπόν πετάει σε 600 χιλιόμετρα πάνω από τη γη. Είναι δε τόσο δημιουργική η παρουσία του και τόσο εντυπωσιακές οι φωτογραφίες που μας στέλνει, που προσπαθούμε να τον κρατήσουμε εν ζωή. Ήταν ένα κλίση το οβείο του πριν από τρία χρόνια, ακόμα αυτή τη στιγμή πετάει. Έχει επιδιορθωθεί εν πτήση που είναι ένα απίστευτο επίτευμα της τεχνικής και η φωτογραφία που εγώ από τις δεκάδες που μας έχει στείλει, διάλεξα να σας δείξω, είναι αυτή εδώ. Αυτή η φοβερή φωτογραφία είναι οι λεγόμενοι πηλώνες της δημιουργίας. Είναι αρκετά μακριά από μας, στα 7.000 έτη φωτός, αλλά έχουν μια ιδιαίτερότητα. Τα αγαπητοί φίλοι δεν υπάρχουν πια, διότι όπως διαπίστωσαν οι αστρονόμοι, πριν από 6.000 χρόνια έγινε μια έκρηξη υπέρκενοφανού στη γειτονιά τους και τα αέρια από την έκρηξη του υπέρκενοφανούς αφάνισαν όλο αυτό το λαμπρό θέαμα που είναι αστρικά αέρια και σκόνη και ενώ δεν υπάρχουν σήμερα, εμείς τους βλέπουμε. Όπως σας είπα, βλέπουμε πάντα των παρελθών τους σύμπαντος και θα εξακολουθήσουμε να τους βλέπουμε, ή εσείς να είστε καλά, για τα επόμενα 1.000 χρόνια ακόμη. Βλέπουμε λοιπόν πάντα των παρελθών τους σύμπαντος, αλλά το σύμπαν είναι αποκαλυπτικό, είναι πολύπλοκο, είναι πολύδύναμο, είναι εκκρηκτικό και κάπως προσέψτε τη λέξη, αγαπησιάρικο. Είναι σαν το ίδιο να θέλει να μας μιλήσει και να έχει μεγάλη δυσκολία σε αυτό. Ενώ ένας άλλος δρόμος που ανοίγει παράλληλα με την φυσική και που αυτή τη στιγμή τη συναγωνίζεται σε λαμπρά επιτέυματα, είναι βέβαια η βιολογία. Πάμε λοιπόν από ένα άλλο δρόμο στα θέματα της ζωής και βλέπετε ότι πρώτο έχω στην εικόνα τη θεωρία της εξελίξεως του Δαρβήμου, είναι περίπτω να μιλήσω γι' αυτή. Το 1950 ανακαλύπτεται η χημική βάση της ζωής, το περίφημο DNA, με ένα πείραμα που άφησε εποχή και σφράισε την επιστήμη. Το 1953 το περίφημο πείραμα Μίλλερ και Γιούριι παρασκευάζονται, αφού μιμηθούμε τις συνθήκες της γης, περίπου 20 αμίνοξέα. Είναι, όπως ξέρετε, καλύτερα από μένα η βάση των πρωτεϊνών. Επομένως αρχίζουμε πια να καταλαβαίνουμε με τις πρόδους της βιολογίας το δεύτερο κεφάλαιο που αφορά την εξωγήνη ζωή. Πώς σχηματίσει η ζωή στη γη και βέβαια πιθανόν, εδώ υπογραμμίζω τρεις φορές το πιθανόν, στους άλλους πλανήτες. Και ως το κερασάκι στην Τούρτα, που λέει ο λαός, ανακαλύπτουνται κάτι περίεργα βακτήρια που ονομάζονται αρχαία και που σήμερα, ξέραμε, ζούν υπό πολύ δύσκολα συνθήκες, στα βάθη οκεανών, στα υφέσθια. Υπάρχει μια υποψία ότι τα αρχαία αυτά βακτήρια, που είναι τόσο ανθεκτικά και ονομάζονται το τρίτο βασίλειο της ζωής, το τρίτο βασίλειο, τα άλλα είναι τα ευκαριωτικά και οι κοιτορικές δομές από ένα σημείο και πέρα, τα πολυκύταρε δηλαδή οργανισμού, το τρίτο βασίλειο της ζωής, ίσως ήταν η έναρξη, η πραγματική έναρξη της ζωής στη γη. Για τη ζωή στη γη και την έναρξή της, υπάρχουν πάρα πολλές θεωρίες. Υπάρχει η θεωρία της αβυογέννησης, ότι σιγά σιγά διενώνονται τα χημικά στοιχεία, και υπάρχει η θεωρία της πανσπερμίας, που είναι πιο γοητευτική και που ισχυρίζεται ότι τα συστατικά της ζωής, οι θεμαίοι λύθη της, ήρθαν από το διάστημα, με κομήτες, με μετεωρήτες, εγώ με υπέρ του συνδυασμού των δύο μεθόδων, αλλά το θέμα είναι τόσο μακρύ του πώς ξεκίνησε η ζωή, που θα αφήσω λιγάκι τη δική σας φαντασία και τη δική σας πίστη να το επιλύσει. Για να είμαι όμως συνεπής και στην σημερινή Δαρβηνική Δευτέρα, πρέπει να ποτίσω φόρο τιμής στο Δαρβήνου και να σας αναφέρω αυτήν τη συγκλονιστική του φράση που βλέπετε, υπάρχει μεγαλείως αυτή την άποψη της ζωής με τις διάφορες δυνάμεις της που εφησήθηκαν αρχικά από το δημιουργό, σε λίγες μορφές ή ίσως σε μία μόνη. Η βαθιά κληρονομιά μας δηλαδή, η αρχή της ζωής. Επομένως μετά από όλα αυτά τα εισαγωγικά, που δεν είναι εισαγωγικά, που είναι και ουσία, μπορούμε να προχωρήσουμε στην επόμενη διαφάνεια και να δούμε για τι πιστεύουμε, όλοι το πιστεύουμε, όποιος δεν το πιστεύει να σηκώσει το χέρι του, κανένας δεν σηκώνει το χέρι του, φοβάστε, την πίστη, την ύπαρξη εξωγήνης ζωής. Για μένα το κύριο είναι αυτό το πρώτο, ένα απέραντο σύμπαν, τουλάχιστο 200 δισεκατομμύρια αστέρια, μόνο στο δικό μας γαλαξίδι. Και νομίζετε ότι είναι μοναδικός ο δικό μας γαλαξίας? Δεν μας έκανε ο Θεός, που αν υπάρχει ή δεν υπάρχει, δεν μας έκανε τη χάρη. Υπάρχουν τρισεκατομμύρια γαλαξίες παρόμοι με το δικό μας. Θα φαίνεται λοιπόν τελείως αντιαισθητικό, τελείως προκλητικό, η ζωή να υπάρχει μόνο σε ένα πλανήτη, που αν το δει κάποιος από μακριά, ασήμαντος είναι, πανέμοφος μέν, αλλά ασήμαντος. Ο μεγάλος αριθμός λοιπόν των πλανητών, που ανακαλύπτουνται συνέχεια σήμερα, είναι ένα ακόμα στοιχείο για την εξωγήνη ζωή. Η αφθονία των οργανικών μωρίων, τα βρίσκουμε παντού πια, στα μεσοαστρικά αέρια, στις ουρές κομμητών. Και αυτό δεν το περιμέναμε, είναι εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών. Η ανακάλυψη βακτηρίων, σας το είπα σε ακραίες συνθήκες. Και ένα τελευταίο, ότι έχουμε σοβαρές υπόνοιες, για να μην πω βεβαιότητες, θα τα δούμε και αργότερα, ότι σε ορισμένους πλανήτες του ηλικού συστήματος, υπάρχει νερό. Και το νερό έτσι φαίνεται, αυτό δεν διαψέχεται, είναι απαραίτητο για τη ζωή, για πολλούς λόγους, αλλά γιατί είναι και καλός διαλύτης. Με όλα αυτά τα στοιχεία της ασιοδοξίας, ένας από τους λαμπρότερους αστρονόμους, ο Ντρέικ, ο οποίος ευτυχώς ζει σήμερα και σε ηλικία που περνάει, ήταν 90 έτη, είναι όσο ποτέ οξύνους και ερευνητικός, ο Ντρέικ λοιπόν θα τορμήσει να γράψει την περίφημη εξίσταση του Ντρέικ το 1961, για να περιγράψει περίπου τον αριθμό των νοημών πολιτισμών που περιμένουμε στο σύμπανο. Η εξίσταση αυτή είναι αφελής κατά βάθος. Νομίζω ότι περισσότερον ο Ντρέικ την έγραψε για να συγκεντρώσει την προσοχή του κόσμου στο μεγάλο πρόβλημα της εξωγήινης ζωής. Το ν, το μεγάλο που βλέπετε στην αρχή, είναι ο αριθμός των εξωγήινων πολιτισμών που περιμένουμε, που είναι ανεπτυγμένοι. Από κει και μετά, η ιδιοτυπία της εξώσεως, που το ξέρω πολύ καλά οι καλοί μαθηματικοί που είναι εδώ σήμερα, είναι ότι όλα της στα δεύτερο μέρος είναι περίπου άγνωστοι. Έχουμε δηλαδή μια εξίσωση που στα δεύτερα μπορεί να παίξει κανένας όσο θέλει. Είναι άγνωστοι και κάνουμε μόνο υποθέσεις και επομένως ανάλογα με τις δικές μας υποθέσεις και με τη δική μας πίστη, μπορούμε να φτάσουμε περίπου σε όποιον αριθμό θέλουμε. Θα επέμενα ότι μόνο οι τρεις πρωτοιόρι, που είναι το α, αυτό είναι ο αριθμός του σχηματισμού των αστέρων, πόσοι αστέρες σχηματίζονται. Σήμερα ξέρουμε ότι είναι 7 περίπου το χρόνο στο δικό μας το γαλαξία. Ο δεύτερος όρος το Fp αυτό που βλέπετε, αν καταφέρω να το δείξω θα είμαι τυχερός, να το, το κατάφερα. Αυτό εδώ είναι ο αριθμός των αστεριών που έχουν πλανήτες και σήμερα εκεί υπάρχει μια μεγάλη πρόοδος. Πιστεύουμε ότι περίπου κάθε αστέρι συνοδεύεται και από ένα πλανήτη ή καμιά φορά και περισσότερος. Και ο τρίτος όρος που είναι αυτό το ν ή ε μας λέει πόσοι πλανήτες είναι γήινο τύπου. Εκεί έχουμε μεγάλη δυσκολία, αλλά μαντεύομαι με τα σημερινά δεδομένα ότι περίπου το 20% των πλανητών, λίγο πολλοί ανήκουν σε αυτό που λέμε κατοικίσιμη ζώνη. Δηλαδή χοντρικά μοιάζουν με τη ζωή, πολύ χοντρικά και ενδεχομένως ακόμα τρεις φορές πιο χοντρικά να φιλοξελούν ζωή. Οι πόλοι πιτέσσερις όροι είναι άγνωστοι. Κάνουμε υποθέσεις μόνο. Ο τελευταίος για παράδειγμα είναι ποιο είναι το χρονικό όροι που θα επικοινωνούσε ένας πολιτισμός. Πόσο, 100 χρόνια, 1.000 χρόνια, μέχρι να τον αντιληφθούμε εμείς. Εκεί υπάρχει ένα σκοτάδι. Επαναλαμβάνω, οι άλλοι όροι είναι της δικής σας επιλογής και ο ίδιος Αντρέικ έφτασε με τους υπολογισμούς του από 1.000 έως 1 εκατομμύριο, αν θυμάμαι καλά, εξωγήνιοι πολιτισμοί ανεπτυγμένοι υπάρχουν αυτή τη στιγμή στο δικό μας το γαλαξείο. Εξωγήνιοι πολιτισμοί ανεπτυγμένοι. Το τονίζω. Και επομένως, αν ισχύουν αυτά οι έστω λιγότερο αισιοδοξα, θα πρέπει να πάμε στην επόμενη διαφάνεια και να δούμε πώς τους αναζητούμε. Η αρχή έγινε το 1960 από το σχέδιο Ώσμα, είναι από ένα παραμύθι που είχε διαβάσει ο Αντρέικ, ο οποίος ήταν πάλι αρχηγός, και έκανε έρευνα μόνο σε δύο κοντινά άστρα, 12η φωτός. Το κόστος, το γράφω επίτηδες γιατί τα σημερινά κόστα είναι απαγορευτικά, είναι μόνο 2.000 δολάρια, δολάρια τότε, όχι ευρώ. Και προφανώς μετά από πολλές έρευνες δεν βρήκε τίποτα, δεν βρήκε κάποιο σήμα αξιόλογο. Από το 1988 αρχίζει μια τεράστια προσπάθεια, σέτι από τα αρχικά, η αναζήτηση της εξωγήνης ζωής. Δηλαδή οι επιστήμονες αλλά και οι κυβερνήσεις και οι κυβερνήτες που συνήθως αδιαφορούν για τέτοια ερωτήματα, παίρνουν σοβαρά την αναζήτηση της εξωγήνης ζωής, ίσως και για στρατηγικούς λόγους, και τα προγράμματα διαδέχονται το ένα το άλλο μέχρι το 1993, που διακόφτεται η χρηματοδότηση, ειδικά στην Αμερική που ήταν πολύ προχωρημένη. Αναπτύσσεται όμως ένα καινούριο πρόγραμμα, το Breakthrough Listen Program, έτσι το γράφω εδώ, προσπαθώ να το μεταφράσω, πρωτοπόρα ακοή ας το πούμε, από τα 100 προγράμματα που περιλαμβάνει το Σέτι, αυτή η μεγάλη ενότητα, αυτό ήταν το πιο εκτεταμένο, έλαβε χώρα σε πάρα πολλά ραδιοτηλεσκόπια και είχε μια ιδιοτυπία. Ένα μεγάλο μέρος του προγράμματος ανέλαβαν εθελοντές, μέσω της εξελίξεως των υπολογιστών, υπήρχε δηλαδή ένα πρόγραμμα Σέτι Home, που κάθε πρυκισμένος νεαρός ή και όρημος ερευνητής, θα μπορούσε να πάρει μερικά δεδομένα του προγράμματος και να τα αναλύσει. Αυτό ήταν η μεγαλύτερη προσπάθεια, το Breakthrough πρόγραμμα που έκανε ο άνθρωπος μέχρι τώρα και χρηματοδοτήθηκε, παρακαλώ, από ένα ρώσο, το ακούτε καλά, δισεκατομυρούχο, ένα Λιούρι Κέρνελ. Άγνωστες οι προθέσεις του. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι πιστεύει στην εξωγήνη ζωή και θέλει να τη βρει. Τα νέα όμως δεν είναι καλά από το Breakthrough Decent Program, που ήταν, σας είπα, το πιο εκτεταμένο, διότι πρόσφατα διάβασα την επιστημονική πια, κατά κάποιο τρόπο, καταγραφή του προγράμματος τα τελευταία τρία χρόνια και οι επιστήμονες, οι σπουδαίοι που συμμετέχουν, παραδέχονται ότι ερεύνει σαν 1.350 άστρα, πολύ περισσότερα δηλαδή απ' ό,τι στο παρεθόν, στις γειτονιές τους, μήπως ανακαλύψουν κάποιο σήμα, αλλά τα αποτελέσματα ήταν αρνητικά. Και αυτό δυσκολεύει το πρόγραμμα, το οποίο θα συνεχιστεί ακόμα, γιατί όπως θα δείτε προς το τέλος, είχαμε εξελίξεις που δεν τις περιμέναμε. Το πρόγραμμα Breakthrough αυτό, που σας είπα είναι το σοβαρότερο, έλαβε χώρα σε πολλά τηλεσκόπια του κόσμου, σε συνδυασμό, σε συνεργασίες με εκατοντάδες ερευνητές. Η επόμενη εικόνα θα σας δείξει μία συστηχία τηλεσκοπίων, που έφτασαν τον αριθμό 42. Αυτό το υποστήριξε δεδομένο ότι δεν υπήρχε πια χρηματοδότηση ο συνειδητής της Microsoft, επίσης ένας μεγάλος φορηγός. Αλλά η εικόνα που θέλω να προσέξετε είναι η επόμενη, που είναι το διασημότερο ίσως τηλεσκόπιο, ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο, το Arecibo, το οποίο είναι στο Πουέρτο Ρίκο. Το Arecibo συμμετέχει περίπου σε όλες τις έρευνες της εξωγήνης ζωής με τον α ή τον β τρόπο. Αλλά έχει και μια ιδιαιτερότητα που αρμόζει πάρα πολύ στη σημερινή περίσταση. Βλέπετε πόσο επιδέξια και πόσο έξυπνη είναι η κατασκευή του και οι αναρτήσεις του. Διάβαζα λοιπόν και έμεινα κατάπληκτος ότι την ιδέα της αναρτήσεις αυτού του βοβερού τηλεσκοπίου την είχαν και την υλοποίησαν δύο αδέρφια, ο Γιώργος και ο Ηλίας Δουνδουλάκης. Κρίτες παρακαλώ να είστε υπερήφανοι. Κρίτες κι αυτοί όπως οι πολλοί άλλοι. Δεν φτάνει όμως εκεί η ιστορία. Η ιστορία του Γιώργου και του Ηλίας Δουνδουλάκη που από ό,τι έμαθα με την ευγενική βοήθεια του Κρύτωνα του Διαλινά που είναι εδώ είχαν μια μυθιστορματική ζωή. Πιο μυθιστορματική από τους εξωγήνους που σας διγούν. Γιατί η οικογένειά τους έχει μεταναστεύσει στην Αμερική και αυτοί κάποια στιγμή γύρισαν στην Κρήτη για να συμπαρασταθούν στη γιαγιά τους παρακαλώ. Αυτά τα υπέροχα κριτικά συστήματα που είχε δυσκολίες γιατί ήταν πολύ μεγάλη στην ηλικία. Έγινε όμως ο πόλεμος. Ο μεγάλος δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Και τα δύο αδέρφια δανδουλάκηδες εντάθηκαν αμέσως στην αντίσταση, χρησιμοποίησαν μάλιστα σημάτησαν ένα δικό τους αντιστασιακό πυρήνα, ελλείτρωσαν ως εκθάυματος επί πέντε χρόνια το κοινήι των Γερμανών, τις εκτελέσεις, τις περιπέτειες, τα βουνά της Κρήτης. Ακόμα συνεργάστηκαν και με τον Πάτρικ Λιφέρν. Έχω μια φωτογραφία που μου έδωσα ο Κρήτωνας. Είναι δηλαδή μια εποποιία των αδερφών αυτών που γύρισαν στην Αμερική μετά την κατοχή. Δεν είχαμε εφ' τότε παιδεία, έγιναν μηχανικοί και ήταν τόσο καλοί μηχανικοί που σε αυτούς κυρίως θηρήθηκε η κατασκευή του Αρεσίμπου. Το Αρεσίμπου λοιπόν έχει και μια ελληνική χρεία. Έχει όμως και πολλές άλλες χρειές γιατί είναι ένα τεράστιο ραδιοτηλεσκόπιο με απίστευτες ευρήματα στη μέχρι τώρα διαδρομή του. Να σκεφτείτε μόνο ότι ο καθρέφτης είναι 100 και κάτι μέτρα και εκτός από τα πραγματικά αστρονομικά του επιτέγματα χρησιμοποιήθηκε για να στείλουμε και το πρώτο σοβαρό σήμα στο διάστημα. Το πρώτο σοβαρό σήμα με την ελπίδα, με την πίστη ότι κάποιοι θα το συλλάβουν. Και το σήμα αυτό παρακαλώ έχει αυτή τη μορφή σε διαδική μορφή. Τα διαβάζετε ίσως οι ατομικοί αριθμοί είναι στην αρχή. Η διπλή έλικα του DNA και πάλι είναι μετά. Μετά έχουμε τον άνθρωπο και το μέσο ύψος του. Το πραγματικό σύστημα όλα αυτά είναι βέβαια κωδικοποιημένα. Το αρεσίμπο με το παραβολευδέας του κάτοπτρο και η διάμετρος του τηλεσκοπίου. Που το στείλαμε αυτό παρακαλώ? Στο σμήνος του Ηρακλήτου όπως θυμάμαι καλά, θυμάμαι καλά που απέχει κρατήστε την αναπνοή σας 25.000 έτη φωτός από εδώ. Και σκέφτομαι εγώ ο ταλέπολος και αφελείς ο μιληθής. 25.000 να πάει το σήμα έτη φωτός. Τώρα βρίσκεται περίπου στα 40 και κάτι. Ταξιδεύει συνέχεια. 25.000 έτη φωτός. Και 25.000 να γυρίσει 50.000 έτη φωτός. Εσείς βέβαια θα ζείτε και θα χαρείτε την απάντηση των εξωλήνων. Αλλά αν βάλετε και ότι αυτό το πράγμα για να το διαβάσει κάποιος εξωγήνων πρέπει να είναι ιδιαίτερης πνευματικής ικανότητας. Εδώ τη μηνοϊκή γραφή τιμία δεν μπορούμε τόσα χρόνια και με τόση προσπάθεια να διαβάσουμε. Φαντάζεστε όλο αυτό το διαδικό σύστημα. Νομίζω λοιπόν ότι οι επιστήμονες δεν μας χωροϊδεύουν. Αλλά ήταν ένας πολύ ωραίος τρόπος να δείξουν στον άνθρωπο τη μεγαλωσύνη και την ανάγκη να ανακαλύψουμε άλλους κόσμους, άλλους ανθρώπους, άλλους πολιτισμούς. Και εξάλλου υπάρχει πάλι ένα ελληνικό παράδειγμα, το καλύτερο κατά τη γνώμη, η Μυθοδία του Βαγγέλι Παπαθανασίου, που παίχθηκε κοντά στην Ακρόπολη της Αθήνας και πραγματικά είναι μια μουσική αριστοργηματική, με αρχαίους τόμβους, με πολύ βαθιά νοήματα και βέβαια με απόλυτη συμβουλιά, ότι κι αν κάποιος εξωγήνος τη βρει και την ακούσει δεν θα καταλάβει απολύτως τίποτα. Αλλά τη συνισθώ σε όρους που πιθανόν θα θέλουν να γευθούν το μεγαλείο της μουσικής σε συνάρτηση με την επιστημονική διερεύνωση. Το Αρεσίμπο όμως που το είδατε, εκτός από ότι έχει τη σφραγίδα Ελλήνων και μάλιστα Κρητών, έγινε και πολύ γνωστό από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας και μια από τις καλύτερες ταινίες επιστημονικής φαντασίας είναι η «Επαφή», «The Contact», που στηρίζεται σε ένα βιβλίο του Κάρλ Σάγκαν, του μεγάλου πρωτοπόρου της αναζήτησης της εξωγήνης ζωής. Μια κοπέλα, νεαρή ερευνήτρια, επειδή βλέπω πολύ νέο κόσμο εδώ και χαίρομαι, θα δούμε τον πάθος της, αυτή η ταινία έχει μεγάλα λιθοφάνια, γιατί διηγείται ότι αυτή η νεαρή ερευνήτρια, που είναι και μια πανέμοφη γυναίκα παρακαλώ, η «Tooted Forest», μεγάλη σημασία και αυτό, επομένως, η ερευνήτρια απολύεται από το Άρα Σύμπο, γιατί κόβονται οι χρηματοδοτήσεις. Αυτό ήταν αλήθεια. Ένας Αμερικάνος γερουσιαστής, η Λυσάξη, ότι είναι πεταμένα λεφτά. Και πάει σε μια άλλη συστυχία τηλεσκοπίων, τη μεγάλη περιοχή στο Μεξικό, έτσι λέγεται, μεγάλη περιοχή, για να συνεχίσει στην έρευνά της. Θα δείτε, λοιπόν, ίσως την ατμόσφαιρα, που μια μελλοντική ανακάλυψη εξωγήνου, θα δημιουργήσει σε ένα εργαστήριο επιστημονικό, ή σε ένα ραδιοτηλεσκόπιο. Παρ' όλα τα πάντα, θα δώσω τη δεύτερη δεύτερη χορτογραφία. Θα δώσω τα πάντα. Θα δώσω τα πάντα. Θα δώσω τα πάντα. Θα δώσω τα πάντα. Θα δώσω τα πάντα. Θα δώσω τα πάντα. Θα δώσω τα πάντα. Θα δώσω τα πάντα. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, που είναι μοναδικό, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, που είναι μοναδικό, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, που είναι μοναδικό, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, που είναι μοναδικό, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο, στο εργαστήριο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. Η ερευνήτρια συλλαμβάνει για πρώτη φορά ένα σήμα, που είναι περίεργο, δίνει τις εντεταγμένες τους συναδέλφους της και σπεύδει στο αστεροσκοπείο. |
