| σύντομη περιγραφή: Παρακαλώ να σας θυμίσω ότι εδώ κάνουμε ένα μάθημα που λέγεται Αντιρατσιστική, Αντισεξιστική και Διαπολιτισμική Εκπαίδευση. Το Αντισεξιστική θα το κάνετε από την κυρία Κογκίδο. Την προηγούμενη φορά είπαμε τι περίπου θα κάνουμε, σήμερα θα ξεκινήσουμε αναφέροντας μερικές βασικές θεωρητικές έννοιες, τις οποίες όλο και θα έχετε ακουστά, αλλά είναι απαραίτητες για να μπορέσουμε να έχουμε ένα κοινό κώδικα επικοινωνίας. Εδώ θα πρέπει να σας πω ότι συνήθως οι δάσκαλοι και δασκάλες, που σής θα γίνετε δασκάλες και δάσκαλοι αύριο μεθαύριο, όταν παίρνουμε μέρος σε διάφορες συμμερίδες ή σεμινάρια έχουν ως μόνιμοι από εδώ, πρέπει να έχουμε ένα κοινό κώδικα επικοινωνίας. Εδώ θα πω, καλά όλα αυτά, αλλά τι θα κάνουμε τη Δευτέρα. Όμως δεν μπορούμε να πάμε τη Δευτέρα και να κάνουμε, έτσι, αν δεν έχουμε ξεκαθαρίσει μέσα μας ορισμένες έννοιες, από τις οποίες εξαρτάται και πώς θα σταθούμε. Σε συγκεκριμένη περίπτωση με το δικό μας το μάθημα πρέπει να είναι ξεκαθαρισμένες, έτσι, ή να έχουμε μια αφεντηρία εδώ όταν θα φύγουμε, να έχουμε μια αφεντηρία, να έχουμε μια βάση από την οποία θα μπορούμε στη συνέχεια να τις διαπραγματευτούμε. Ωραία, τι πάνω απ' αυτό, ότι όταν θέλω να ασχοληθώ στην πράξη, αλλά και αργότερα με κάποιον συγκεκριμένο από αυτά τα ζητήματα, μπορώ και να έχω το σωστό τρόπο να το κάνω. Σας είπα και την προηγούμενη φορά, σωστός τρόπος δεν είναι να ανατρέξω στο διαδίκτυο να βρω μια εργασία και να την κάνω copy-paste και να την παρουσιάσω σαν δικιά μου. Αυτό είναι έγκλημα στα ακαδημαϊκά δεδομένα. Λέγεται λογοκλοπή, εντάξει, αλλά αυτό είναι ένα θέμα που θα επανέρχομαι τώρα. Εμείς εδώ, μια πρώτη έννοια που έχουμε να συζητήσουμε έχει να κάνει με τη διαφορετικότητα. Όταν λέμε διαφορετικότητα, απέσσερα τώρα αυτή τη σχετική διαφάνεια. Εμείς, όταν ακούμε διαφορετικότητα, τι μπορεί να περάσει απ' το μυαλό μας. Ποια θα ήθελε να μου πει ή ποιος. Μετακινούμαι για τις ανάγκες της τηλεοπτικής κάλυψης, διότι ως γνωστόν ήμεθα και τηλεοπτικής star, προσεχώς. Λοιπόν, σας ακούμε λίγο δυνατά. Διαφορετικότητα μπορεί να οφείλεται είτε στη διαφορά προσωπικότητα, στη διαφορά τάξης, στη διαφορά αφηλής. Ωραία. Ωραία. Έχουμε λοιπόν, ως ξεκίνημα, το ότι απλά αναφερόμαστε σε κάποια χαρακτηριστικά, που ξεχωρίζουν ομάδες ή άτομα, κυρίως ομάδες. Όταν λοιπόν μιλάμε στις κοινωνικές επιστήμες για διαφορετικότητα, αυτά τα βασικά στοιχεία, στα οποία αναφερόμαστε, έχουν να κάνουν με φυσικές και διανοητικές ικανότητες, με κοινωνικό φυλό, αν θέλετε καθίστε από εδώ γιατί εκεί πέρα θα βλέπετε, αν θέλετε έτσι, με τάξη, κοινωνική τάξη, με εθνότητα, εθνικότητα, με θρησκεία και με σεξουαλικό προσανατολισμό. Βεβαίως αυτός είναι ένας κατάλογος που παρέθησα εγώ σήμερα 2 Μαρτίου του 2015 στο συγκεκριμένο μάθημα. Αν ανατρέξετε σε διάφορες πηγές μπορεί να δείτε ότι σε έναν αντίστοιχο κατάλογο που θα παραθέσει κάποιος ή κάποια άλλος ή άλλη, μπορεί να βρούμε κάποια στοιχεία που θα είναι μέσα, κάποια στοιχεία από αυτά, κάποια που δεν θα είναι, αλλά και κάποια επιπλέον. Αυτό είναι χαρακτηριστικό των κοινωνικών επιστημών, γι' αυτό και λέγονται soft sciences. Δηλαδή σε ελεύθερη μετάφραση, τι θα πει αυτό Κατερίνα? Ναι, τώρα απευθύνθηκα σε σένα διότι έχεις σπουδάει σε μια hard science. Soft sciences είναι οι επιστήμες που είναι σε διαμόρφωση, δεν έχουν ένα σταθερό πυρήνα που είναι κοινά αποδεκτός από όλους. Να σας φέρω ένα ακραίο παράδειγμα, έτσι, υδρογόνο δύο οξυγόνο, ποιος θα αμφισβητήσει ότι μας δίνει νερό, μας αμφισβητήσει κανένας ή ξέρω εγώ, άνθρακας δύο οξυγόνο, ποιος θα αμφισβητήσει ότι μας δίνει, τι πράγμα μας δίνει. Δεν ακούγουμε, να φωνάζω παραπάνω. Λέω άνθρακας δύο οξυγόνο, τι μας δίνει, διοξύδιο το άνθρακας, έτσι, αυτό δεν αμφισβητεί, τώρα αυτό είναι πολύ ακραίο το παράδειγμα. Σε εμάς όμως σε διάφορους όρους που χρησιμοποιούμε σε διάφορες έννοιες πρέπει απαραίτητος να δίνουμε και το περιεχόμενο. Δηλαδή, όταν θα κάνετε μια εργασία, όταν θα γράψετε. Θα γράψετε εσείς αύριο μεθαύριο κάτι. Ας πούμε, πιθανόντοντα πολλές και πολλοί από εσάς στο πρώτο έτος έχετε πάρει το μάθημα κοινωνικός αποκλεισμός. Έχετε πάρει? Λοιπόν, εκεί, όταν θα χρησιμοποιείς αυτή την έννοια κοινωνικός αποκλεισμός, θα πρέπει να πεις με πιο περιεχόμενο ότι χρησιμοποιείς. Ωραία, επανέρχομαι λοιπόν και λέω ότι εγώ τώρα έκανα έναν κατάλογο εδώ πέρα με τις βασικές κοινωνικές διαφοροποιήσεις. Μπορεί να βρείτε κάποια από αυτά τα στοιχεία να μην υπάρχουν σε άλλους κατάλογους, να υπάρχουν και κάποια άλλα και ούτω καθεξής. Ωραία, ξαναλέω γιατί είμαστε soft sciences ακόμα. Είμαστε, ας πούμε, σε ελεύθερη μετάφρυση μαλακές επιστήμες. Τώρα, είπαμε διαφορετικότητα, τα έχω βάλει, καταρχήν δεν τα έχω βάλει αξιολογικά εδώ πέρα αυτά τα στοιχεία, τα έχω βάλει στοιχεία. Είναι στοιχεία που διαφοροποιούν τους ανθρώπους και τα έχω βάλει στην τύχη. Όταν μιλάμε για φυσικές και διανοητικές ικανότητες, ποια θέλει να μας πει γιατί αναφερόμαστε ή ποιος. Φυσικές και διανοητικές ικανότητες. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό το πράγμα. Θέλει να μας πείτε. Ότι κάποιος μπορεί να έχει ιγετικές ικανότητες, οργανωτικές ικανότητες. Ωραία, πέσατε στην καρδιά τον σύγχρονο προβληματισμού που απασχολεί και πολλά με τα πτυχιακά τώρα μια που κάνουμε την κουβέντα. Ιγετικές ικανότητες, leadership στα αγγλικά. Πείτε κάτι άλλο που μπορεί να μας διαφοροποιεί εκτός από τις ιγετικές ικανότητες. Ένα τρόπο σκέψης. Ναι, ναι, ναι. Πώς το λέμε αυτό στην ορολογία της εκπαίδευσης. Δηλαδή όταν θα είστε δασκάλα και θα έχετε 30 μαθητές και μαθήτρες. Όχι, όχι. Προσέξτε με λίγο. Όταν θα είστε δασκάλα έχετε 30 μαθητές και 30 μαθήτρες. Μπορεί να διαφοροποιήσετε κάποιους από αυτούς και από αυτές. Πώς το κάνουμε. Με ποια βάση, με ποια ορολογία. Πώς το λέμε απλά. Ας ξεκινήσουμε από το πολύ απλό, όπως το λέμε λαϊκά. Και μετά θα πάμε, πώς το λέμε, και επιστημονικά. Πώς το λέμε. Κλείσει. Άρα κλείσεις. Μια ορολογία. Τα παιδιά έχουν κλείσει. Άλλη ορολογία. Πώς τα διαφοροποιούμε τα παιδιά μέσα σε μια τάξη. Μέσα σε διαφοροποιούμε. Ναι. Αυτό είναι, τώρα πήγατε στο physical. Στο φυσικές ικανότητες. Τώρα, εμείς λέμε τις διανοητικές. Θυμίστε με το μικρό σας. Ελένη. Προσώδατος. Ωραία. Άλλο. Κάνατε παρατηρήσεις εσείς. Κάνατε. Δεν κάνατε. Με την κυρία Τρέσο. Α, δεν κάνατε. Καλά. Πείτε μας, θυμίστε με το μικρό σας. Μπράβο. Μπράβο. Να η έννοια που ήθελα, που επιδίωκα. Πείτε την πάλι. Ευηεία. Είναι μια έννοια που χρησιμοποιείτε. Άσχετα αν αμφισβητείτε. Και με βάση την ευηεία, χωρίζουμε τα παιδιά σε τρεις καταβάσεις κατηγορίες. Ποιες είναι αυτοίς τους. Ε? Τα χαρισματικά. Δεν έχετε ακούσει αυτή την έκφραση. Χαρισματικά παιδιά. Ε? Δεν τα έχετε ακούσει. Gifted που λέμε. Μετά είναι ο μέσος όρος και είναι και τα παιδιά που έχουν μαθησιακά προβλήματα γενικά. Ωραία. Αυτή είναι μια βασική διαφοροποιήσεις που κάνουμε ασχέτως αν την αποδεχόμαστε ή και τι κουβέντα μπορούμε να κάνουμε σχετικά με το περιεχόμενο που παίρνουν αυτή οι όρες. Οι φυσικές διαφοροποιήσεις ως προς τις ικανότητες είναι κατανοητό έτσι. Το είπατε κι εσείς πριν. Έχει να κάνει με τις ιδιαιτερότητες που έχει τον κάθε άτομο. Ωραία. Δηλαδή κάποιες ικανότητες ιδιαίτερες ή κάποια μειονεκτήματα που μπορεί να έχει κάποιος άλλος. Τώρα το κοινωνικό φύλλο θα πούμε δύο πραγματάκια γιατί θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης για το δεύτερο μέρος του μαθήματος. Κοινωνικό φύλλο όμως τι είναι. Ας το πούμε έτσι τώρα για να μπορούμε να συναινούμαστε όταν μιλάμε. Είναι ένα αντικείμενο του μαθήματος που θα το κάνετε εκτεταμένα. Αλλά εδώ πρέπει να ξέρουμε γιατί το λέμε κοινωνικό και τι είναι. Ας πούμε το φύλλο τι είναι. Πόσα είναι τα φύλλα. Δύο. Δύο είναι. Δεν θα αποφανθώ επί τούτου. Θα το αφήσω με ερωτηματικό για να το διαπραγματευτείτε με την καθήλυνα αρμόδια που θα σας κάνει το υπόλοιπο τμήμα. Το υπόλοιπο τμήμα του μαθήματος. Δύο λέτε. Τέλος πάντων. Αλλά η κλασική ταξινόμηση είναι δύο. Δηλαδή... Ωραία. Το κοινωνικό όμως. Γιατί το λέμε. Σαν να λέω αυτό θα το δείτε με την κυρία Κογκιούδου. Δεν το κλείνω εδώ πέρα. Δεν αποφαίνομαι. Απλά να καταλαβαίνουμε γιατί μιλάμε. Αυτό λέμε πέντε πραγματάκια. Είναι αυτές οι διαφορές. Ωραία το πιάσαμε. Οι οποίες είναι κοινωνική κατασκευή. Υπάρχουν κάποιες φυσικές διαφορές. Έτσι. Σαφώς αυτά. Αλλά υπάρχουν και κάποιες που είναι κοινωνικά κατασκευασμένες. Ωραία. Όμως για παράδειγμα τώρα μου έρχεται κάποιος στο μυαλό. Ότι οι γυναίκες υστερούν στα μαθηματικά. Αυτό είναι μια κοινωνική κατασκευή. Όπως και πολλά άλλα τέτοια. Το κλείνω το κεφάλαιο. Γιατί είπαμε. Έχουμε να το διαπραγματευθούμε. Στο δεύτερο μέρος του μαθήματος. Επί χρόνο. Αρκετό. Κατανοήσουμε. Τώρα πάμε στην τάξη. Να πούμε δύο πράγματα για την έννοια της κοινωνικής τάξης. Δύο πραγματάκια. Απλά για να μπορούμε να συναινούμαστε. Όταν λέμε κοινωνική τάξη. Τι μπορεί να εννοούμε. Έχουμε υπόψη μας. Όταν λέμε τάξη ρε παιδιά. Ας πούμε στα αγγλικά το λέμε κλάς. Έρχομαι τώρα για να σας πάρω στον μικρόφων. Έτσι. Δεν σας πειράζει. Δεν θα σας βγάλουμε στην τηλεόραση. Μην ανησυχείτε. Ναι. Η απάντησή σας πρέπει να καταγραφει ναι. Ωραία. Έχουμε λοιπόν έναν τρόπο που προσδιορίζουμε την τάξη. Θα επαναλάβω. Με κίνδυνο να γίνω μονότονος. Ότι. Ανάλογα με αυτόν που χρησιμοποιεί. Και αυτόν τον όρο. Είναι και προσδιορισμός. Δηλαδή μια βασική. Διαφοροποίηση. Που προκύπτει από τον Μάρξ. Είναι ότι έχουμε βασικά δύο τάξεις. Εργατική και δυναστική. Ανάλογα με το ποιος κατέχει τα μέσα παραγωγής. Δηλαδή. Τα εργοστάσια. Τα διάφορα εργαλεία παλιότερα. Και τώρα. Αυτή είναι μια βασική. Διάκριση. Ξαναλέω. Έχει τις ρίζες της. Τη μαρξιστική. Αντίληψη. Ναι. Λίγο πιο δυνατά αν θέλετε. Ναι. Μας κατατάσεις. Όμως το είπε πολύ σωστά η. Συναδέρφησα που μίλησε πριν. Έχει να κάνει. Έχει να κάνει με το κοινωνικοικονομικό μας επίπεδο. Με το οικονομικό μας καταβάση. Έτσι. Η τάξη κυρίως. Σε ποια τάξη κατατασώμαστε. Έχει να κάνει κυρίως στις περισσότερες ταξινομήσεις. Ανάλογα ξαναλέω. Με τον άνθρωπο που την κάνει. Στις περισσότερες ταξινομήσεις έχει να κάνει. Με το οικονομικό μας επίπεδο. Και το κοινωνικό μας. Κυρίως με το οικονομικό. Μικροαστική τάξη, αστική τάξη. Μετά μπορείτε να βρείτε κάποιους να μιλάν για υπερεθνική τάξη και ούτω καθεξής. Αλλά και πάλι εδώ τονίζω ότι όταν χρησιμοποιήσουμε αυτόν τον όρο θα πρέπει να τον προσδιορίσουμε. Θα το πούμε ότι εμείς το χρησιμοποιούμε τον όρο τάξη δίνοντας αυτό το περιεχόμενο. Και αν θέλουμε να κάνουμε και έρευνα που είναι κάτι πιο προχωρημένο θα πρέπει να βάλουμε τα κριτήρια. Με βάση τα οποία κάποιος ή κάποια ανήκει παράδειγμα στην εργατική τάξη. Δηλαδή, θα το θέσω με οικονομικά κριτήρια. Για να βάλω κάποιον στην εργατική τάξη, αγροτική τάξη μπορεί να το ορίσουμε ότι είναι κάποιος που έχει ισόδημα από 5.000 μέχρι 10.000. Έτσι, θα πρέπει να το ορίσουμε όταν θα το χρησιμοποιήσουμε για να κάνουμε κάποια έρευνα. Ωραία, αυτά σε ό,τι αφορά την κοινωνική τάξη. Είπαμε ότι εδώ πέρα προσπαθούμε κάποιους όρους που θα τους χρησιμοποιούμε, στοιχειωδώς, να σας διευκολύνουμε να έχετε μια πρώτη αντίληψη. Και σας εξήγησα ότι κάθε όρος χρησιμοποιείται από τον κάθε ερευνητή και την κάθε ερευνητρία με συγκεκριμένο περιεχόμενο, το οποίο δηλώνεται, πάντα δηλώνουμε πώς χρησιμοποιούμε τον κάθε όρο, το δηλώνουμε. Λέμε ότι για μένα εγώ δέχομαι τον ορισμό αυτούνου, ας πούμε για την τάξη. Ή κάνω κι εγώ ένα δικό μου ορισμό, δηλαδή δέχομαι ένα μέρος από τον ορισμό αυτονού ή αυτινής και προσθέτω κάποια στοιχεία. Ωραία, πάμε τώρα στη θρησκεία. Κάνω μια παραπολή, γιατί μίλησα πάρα πολύ, οπότε πρέπει να μιλήσετε και εσείς για ένα θέμο που είναι πιο οικείο. Η θρησκεία τι είναι? Είναι η θρησκεία. Πώς θα μπορούσαμε να το αποδώσουμε με δυο-τρεις λέξεις. Να υποθέσω ότι είστε όλες άθρησκες, αγνωστικίστριες. Λοιπόν, πείτε μας, με δυο λόγια, έτσι απλά, απλά ας συζητάμε τώρα, έτσι δεν κάνουμε. Αν είναι δουλειά να γράψουμε, θα κάτσουμε και θα το γράψουμε στηριζόμενες εμπειγές. Τώρα όμως θα πούμε μια απλή αναφορά, τι είναι η θρησκεία. Ο Θεός όπως είναι δόλει μας, είναι μια ανώτερη δύναμη στην οποία πιστεύουν οι περισσότεροι. Ωραία, πολύ ωραία, πάρα πολύ ωραία. Ελάτε εδώ, έχετε εσείς, άμα θέλετε. Λοιπόν, θρησκεία λοιπόν, έχει να κάνει με την πίση στο Θεό. Κάτι άλλο που θα μπορούσαμε να προσθέσουμε, που θα θέλαμε να πούμε για τη θρησκεία. Για τη θρησκεία λέω, κάτι άλλο που θα θέλαμε να πούμε. Σας ακούμε. Η θρησκεία είναι μια μορφή οργάνωσης της ζωής. Πολύ ωραία, πάρα πολύ ωραία. Και αν θέλετε να δούμε και πιο αγνωστικιστικά, μια ιδιεργασία. Πολύ ωραία. Λοιπόν, πάρα πολύ ωραία. Είναι ένας τρόπος οργάνωσης. Η θρησκεία είναι ένας θεσμός. Ωραία. Και θεσμός είναι ένας οργανισμός μεγάλος, που έχει συγκεκριμένους όρους, λειτουργίες, ιεραρχικές δομές και ούτω καθεξής. Σκεφτείτε για παράδειγμα τη δικιά μας τη θρησκεία. Ωραία. Όταν λέω δικιά μας, εννοώ την επίσημη θρησκεία του ελληνικού κράτους. Ποια είναι αυτή? Ξέρετε? Ωραία. Όμως, άμα το πούμε έτσι, προσέξτε λίγο, γιατί έχει σημασία η ευρωλογία και θα επιμείνω σε αυτό και ας γίνομαι κουραστικός. Άμα πούμε χριστιανισμός, προσδιορίζουμε τη δική μας τη θρησκεία. Λέω, αν πω ότι είμαι χριστιανός, θα γίνει κατανοητό από εσάς με ποια θρησκεία είμαι, να το πω έτσι απλά. Έρχομαι για να σας γράψω. Γιατί υπάρχουν και κάποια δόγματα, ας πούμε πάνω χριστιανή ορθόδοξη, προτεστάντες και άλλες θρησκείες. Πολύ ωραία. Πάρα πολύ ωραία το είπατε. Όχι υποθέτουμε, το βλέπουμε. Μάλιστα, είναι ένα ζήτημα που θα μας απασχολήσει, γιατί το διάστημα αυτό έχουμε αναβίωση του θρησκευτικού φαινομένου και με βάση, το διάστημα αυτό, λέω, από τα χρόνια που γεννηθήκατε και πιο μπροστά και εντεύθε. Δηλαδή, σκεφτείτε ότι σε βάση την αναβίωση του θρησκευτικού φαινομένου, σε ορισμένες χώρες, πόσοι πόλοι μη έγιναν. Αυτό βέβαια ήτανε η αφορμή, μπορεί να μην ήταν η αιτία. Ωραία, μπορεί να ήταν η αφορμή. Δηλαδή, λέγανε, ας πούμε, οι Κρουάτες, εμείς είμαστε καθολικοί. Η Σέρβη ήτανε χριστιανή ορθόδοξη, σκοτωνόντουσαν μεταξύ τους, ποιος θα έχει μέχρι αυτό το σημείο ή ποιος θα έχει μέχρι εκεί. Ωραία. Ξαναλέω, μπορεί να ήταν η αφορμή, όχι η αιτία. Αλλά, η ουσία είναι ότι, με την αναβίωση των θρησκεών, έχουμε ένα σημαντικό στοιχείο διαφοροπής μεταξύ των ανθρώπων, το οποίο γίνεται και αντικείμενο για δράσεις, οι οποίες πάουν να έχουν ανθρώπινο χαρακτήρα. Και πολύ καλά το είπατε, εσείς πριν, ότι όμως υπάρχουν διαφοροπίσεις στη δική μας τη θρησκεία και κάποιος μπορεί, όμως λέγανε, παράδειγμα, μεταξύ 1204 και 1453, υπήρχε μια διαμάχη για το εάν η ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία, πιο γνωστή ως Πυζάντιο, θα έπαιρνε βοήθεια από την Δύση. Και λέγανε ορισμένοι ότι εμείς δεν θέλουμε τον Παππικό στρατό να μας βοηθήσει, προτιμούμε τον Τούρκικο φέσσι, ας πούμε. Αυτά τα πράγματα κατά καιρούς επανέρχονται και τώρα έχουμε λοιπόν και διαφοροποιήσεις οι οποίες αφορούν το εσωτερικό κάποιων θρησκείων που απασχολούν την επικαιρότητα. Απασχολούν έντονα την επικαιρότητα γιατί, με βάση τη δράση κάποιων εξτρήματώμων, δαιμονοποιείται μια ολόκληρη θρησκεία. Σε ποια αναφέρομαι τώρα? Σαν να λέω, τελευταία, όταν λέω τελευταία, από το χτύπημα στους δίδυμους πύργους το 2001, μέχρι τώρα έχουμε δαιμονοποιήσει μια θρησκεία από τη δράση κάποιων εκστρεμιστών αυτής της θρησκείας. Ποια είναι αυτή η θρησκεία, έχουμε υπόψη μας? Είστε λίγο μακριά τώρα, θα βοήθη από εδώ. Το Ισλάμ. Έχουμε δαιμονοποιήσει το Ισλάμ γιατί έχουμε κάποιες δράσεις κάποιων εκστρεμιστικών στοιχείων, για τα οποία όμως οι υπόλοιποι λένε ότι αυτό δεν είναι Ισλάμ. Κάποιοι άλλοι όμως, εξημών ας πούμε, τον υπόλοιπο, λένε ότι αυτό είναι το Ισλάμ κτλ. Είναι λοιπόν ένα στοιχείο που διαφορευτεί και θέλει προσοχή, γιατί έχουμε συνεχόμενες εκδηλώσεις που στο όνομα της θρησκείας είναι εκδηλώσεις μίσους, εκδηλώσεις ανθρωποφαγίας, εκδηλώσεις που δεν συνάδων με αυτό το πρότυπο που έχουμε για το ανθρώπινο είδος. Αυτά λοιπόν δυο πραγματάκια για τη θρησκεία για να έχουμε συγκεκριμένη, έστω και πρωταρχική αντίληψη γιατί μιλάμε. Τώρα πάμε στην εθνότητα-εθνικότητα. Ας ξεκινήσω από το δεύτερο. Εθνικότητα τι είναι? Είναι ένας διαχωρισμός που γίνεται με βάση το έθνος που έχει κράτος όμως. Εμείς λοιπόν είμαστε μέλη του ελληνικού έθνους, το οποίο ελληνικό έθνος έχει και ένα κράτος. Ωραία. Το ελληνικό κράτος. Υπάρχουν και άλλα έθνη που δεν έχουν κράτος. Άρα οι άνθρωποι που κατοικούν παράδειγμα στην Ελλάδα δεν έχουν αυτή την εθνικότητα της δικιάς τους εθνικής καταγωγής. Εντάξει. Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνετε. Εμείς είμαστε Έλληνες, ανήκουμε στην Ελλάδα, στο ελληνικό έθνος και εμείς έχουμε το κράτος της Ελλάδας. Είναι και κάποιοι άλλοι που δεν έχουν κράτος. Έχουν μια εθνικότητα και δεν έχουν κράτος. Εκεί λοιπόν χρησιμοποιούμε άλλος όρος. Εθνική ομάδα, πολιτισμική ομάδα και ούτω οκαθεξής για ανθρώπους που δεν έχουν κάνει κράτος, μήναν σε κάποιες περιοχές. Όπως παράδειγμα οι Ρωμά, οι οποίοι έχουν εθνικότητα ελληνική περισσότερα από αυτούς. Εντάξει. Άλλο εθνότητα, άλλο εθνικότητα. Αυτό θα κάνουμε ένα μάθημα ιδιαίτερο. Μη σας ζαλίζω τώρα. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός είναι άλλη μια διαφοροποίηση. Ωραία. Θα την αναφέρουμε εδώ πέρα για να μπορούμε να συνενούμαστε. Αφορά στο αν κάποιος άνθρωπος θα είναι... Σε ποιες κατηγορίες μπορούμε να εντάξουμε ως προς το σεξουαλικό προσανατολισμό τους ανθρώπους. Έχουμε υπόψη μας? Σε λίγο να έρθω. Ναι, πείτε μας. Ωραία, ετεροφιλόφιλοι, ομοφιλόφιλοι και μπαϊσεξουαλ, τρανσεξουαλ κτλ. Αυτά είπαμε στο δεύτερο μέρος του μάθηματος. Απλά εμείς τα αναφέρουμε εδώ για να καταλαβαίνουμε γιατί μιλάμε. Είπαμε πέντε πραματάκια, ούτως ώστε να μπορούμε να συνενούμαστε. Μιλήσαμε, δηλαδή, για κάποιες από τις διαφοροποιήσεις που εντάσσουν σε αυτό που λέμε κοινωνική διαφορετικότητα. Ωραία, διαφορετικότητα, όταν λέμε και αφορά ανθρώπους, αφορά ομάδες ανθρώπους, μιλάμε για την τάξη, που έχει να κάνει κυρίως με τα οικονομικά μας δεδομένα. Μιλάμε για το κοινωνικό φίλο, μιλάμε για το φίλο, δηλαδή, που το προσδιορίσαμε με έναν τρόπο, είπαμε, θα το επιξαριαστούμε αργότερα το φίλο. Μιλάμε για φυσικές και διανοητικές ικανότητες. Εκεί μιλάμε για αιφυεία, για δυσκολίες, μπορεί να έχει κάποιο παιδί και τα λοιπά, για πολύ πρυγισμένα άτομα και ούτω καθεξής. Μιλάμε για εθνότητα ή για εθνικότητα, ανάλογα με το που εντάσσεις σε ποιο κράτος, σε ποιο έθνος κάποιος ή σε ποια εθνοτική ομάδα. Μιλάμε για θρησκεία ως ένα οργανισμό που έχει ο στόχος να υπηρετήσει την ανάγκη των ανθρώπων να λατρέψουν και να πιστέψουν σε κάποιο θεό. Και μιλήσαμε, τέλος, για σεξουαλικό προσανατολισμό που έχει να κάνει με ετεροφιλόφιλους, ομοφιλόφιλους, ετεροφιλοφιλία, ομοφιλοφιλία, μπισέξουαλ και τρανσέξουαλ, τα οποία θα τα κάνετε πολύ καλά με την κυρία Κογκίου, δεν το αντικείμενό με εμένα. Απλά πρέπει να τα αναφέρω εδώ πέρα ως στοιχεία που μας διαφοροποιούν κοινωνικά. Ωραία! Λοιπόν, τώρα, αν ανατρέξουμε ιστορικά στον όρο, θα δούμε ότι η διαφοροποίηση, η Αντιρατσιστική και η Διαπολητησμική εκπαίδευση, έκανε στην αρχή του 1960, όπου ξεκίνησαν στις ΗΠΑ να δημιουργούν αυτό το σώμα θεωριών και πρακτικών που εντάσσεται στην αντιρατσιστική και στη διαπολητησμική εκπαίδευση. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Όταν λοιπόν ξεκίνησαν εκεί, ασχολιώθησαν κυρίως με άτομα που είχαν εθνοτική διαφοροποιήσει ή διαφοροποιήσει ως προς τι φιλή, και το βάζω μες εισαγωγικά, θα εξηγήσω γιατί. Και αρχίσαμε μια πρώτη πολύ μικρή ενημέρωση πάνω σε αυτά. Κάποια από αυτά, όσα προλάβουμε, θα τα επεξεργαστούμε λίγο πιο συστηματικά. Κάποιες έννοιες θα τις επεξεργαστούμε πιο συστηματικά. Το πώς κατανοώ ένα ζήτημα, από αυτά εδώ που σας είπα, είναι πάρα πολύ σημαντικό για το πώς θα σταθώ μέσα στην τάξη, τη σχολική τάξη, έτσι, γιατί είπαμε ότι υπάρχει κοινωνική τάξη. Αν εγώ θεωρώ ότι τα παιδιά που έχω, έχω 15 παιδιά, σπάνιο τώρα, αλλά λέμε, αν εγώ θεωρώ ότι τα 10 από τα 15 παιδιά, να το πω λαϊκά, δεν τα παίρνουν τα γράμματα ή δεν έχουν την εφυεία που απαιτείται, για να βγάλουν κάνει το δημοτικό, τότε η συμπεριφορά μου θα είναι τέτοια, που θα ενισχύσει αυτό που λέμε αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Τι πάνε να πει τώρα αυτό το πράγμα, αυτοεκπληρούμενη προφητεία, πώς το αντελαμβάνουμε εσείς. Ναι, εσείς. Συνήθως, όταν έχουμε κάποιες αγγλίδες για κάποιους ανθρώπους, επειδή συγκεκριμένουμε, δηλαδή, στους αρμαντικοί, συνήθως γένουμε τα δικαίες. Ναι. Λίγο πιο καλά να το διατυπώσουμε, το καταλάβαμε πάντως, να το διατυπώσουμε λίγο καλύτερα αυτό που είπε η συναδέρφη σας. Εσείς θα μας πείτε. Όταν για το παιδί δεν έχουμε την πεποίηση ότι μπορεί να τα καταφέρει, ουσιαστικά αυτή η έλλειψη προσδοκίων που έχουμε για το παιδί, έχει αντίκτυπο σε αυτό και δεν μπορεί να ικανοποιήσει πράγματα που υπό άλλες συνθήκες δεν μπορούσε να κάνει. Πάρα πολύ ωραία. Τώρα, εγώ να το πάω και λίγο παραπέρα και να πω, αυτό ισχύει μόνο αρνητικά, μόνο στις αρνητικές προσδοκίες και στις θετικές. Προσέξτε το λίγο αυτό το σημείο, θα επανέρθουμε και εδώ, αλλά θέλω μερικά σημεία να δώσω έμφαση και αυτό γι' αυτό τα λέω και τα ξαναλέω και θα τα ξαναλέω. Μεγάλη σημασία παίζουν εκτός από τις αρνητικές προσδοκίες, δηλαδή αν εγώ πιστεύω τώρα ότι εσείς δεν πρόκειται να μάθετε. Θα σας απομονώσω, θα σας βάλω σε αυτό που λέμε πίσω θρανία, εισαγωγικά. Ε, βάλω πίσω, δεν θα ασχολούμαι ούτε εργασίας σας, ούτε τίποτα. Αν όμως πιστεύω, μπορεί εσείς, ως μαθητές της Δευτέρας Δημοτικού, παράδειγμα, να μην έχετε το γλωστικό επίπεδο που να τα αποκρίνετε σε ένα μέσο, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω σε εισαγωγικά αυτό τον όρο, σε ένα μέσο μαθητή ή μαθήτρια Δευτέρας Δημοτικού. Αλλά εγώ, έχοντας καλλιεργήσει προσδοκίες, πιστεύοντας δηλαδή ουσιαστικά σε εσάς, αυτό θα βοηθήσει θετικά. Άρα λοιπόν, είναι βασικό να έχουμε θετικές προσδοκίες από όλα τα παιδιά. Να μην αποκλείωμε κάποια κατηγορία μαθητών ή μαθητριών, να μην θεωρούμε de facto ότι αυτοί ή αυτές δεν μαθαίνουν. Ή αυτοί ή αυτές επειδή είναι από άλλη χώρα και μιλούν άλλη γλώσσα, ή επειδή είναι από χαμηλή κοινωνική τάξη, ή επειδή το πολιτισμικό επίπεδο της οικογένειας τους δεν είναι αυτό που πιστεύουμε εμείς ότι ταιριάζει με το αντίστοιχο του σχολείου, αφήνουμε, λέμε, δεν θα τα πάνε καλά στην εκπαίδευση. Κάνουμε μια αρνητική προφητεία, έτσι. Είναι καλύτερο για όλα τα παιδιά να έχουμε θετική προφητεία. Δηλαδή να λέμε ότι όλα έχουν δυνατότητες. Εννοείται ότι αυτό ισχύει, για τα παιδιά που πάνε στο δημόσιο σχολείο και στα ιδιωτικά βέβαια, για όλα τα παιδιά ισχύει αυτό το πράγμα, ότι έχουν δυνατότητες να ανταποκριθούν στο σχολείο. Εκτός αν έχουν κάποιο ζήτημα, έτσι. Κάποιο ζήτημα που αφορά μαθησιακές δυσκολίες, αλλά αυτό είναι ένα κεφάλαιο που το έχετε συζητήσει σε άλλο μάθημα. Άλλη εκείνη η περίπτωση. Τα παιδιά που πάνε στο common school, που λέμε, σε αυτό το δημοτικό που θα είμαστε εμείς, έχουν όλα τις δυνατότητες να ανταποκριθούν και να έχουν πολύ καλές σχολικές πορείες. Εμείς όταν έχουμε θετικές προσδοκίες, όταν πιστεύουμε δηλαδή ότι αυτά τα παιδιά μπορούν να τα καταφέρουν και τα ανισχύουμε και το δείχνουμε και μιλάμε στους γονείς, είναι ένας παράγοντας που μπορεί να επιτράσει θετικά. Αλλά θα πρέπει να τονίσω για μία ακόμη φορά ότι σε καμιά περίπτωση δεν αποκλείουμε κανέναν και καμία. Εντάξει, δεν αποκλείουμε. Αυτό να το θυμάστε και όταν έχετε δέκα χρόνια υπηρεσίας ή δέκα πέντε και θα αρχίσετε να παρουσιάσετε μια ελαφρά κούραση από τη δουλειά. Να θυμάστε ότι κανένα παιδί δεν πρέπει να αποκλείουμε. Να μην θεωρούμε ότι κάποιο παιδί επειδή προέρχεται από το συγκεκριμένο πολιτισμικό περιβάλλον ή από τη συγκεκριμένη τάξη ή από τίδήποτε, εμείς θα πρέπει να το αποκλείσουμε. Να θεωρούμε δηλαδή ότι δεν θα τα πάει καλά στην εκπαίδευση. Είναι πολύ βασικό να έχουμε θετικές προστοκίες από όλα τα παιδιά. Να τα ενδυναμώσουμε, να τα βοηθήσουμε. Γι' αυτό και το δικό μας το σύστημα, σε σχέση με άλλα χωρών, ήταν δημοκρατικό ως προς το ότι έδινε δεύτερες και τρίτες ευκαιρίες στα παιδιά, που πιθανόν σε κάποια αρχική φάση δεν τα πήγαιναν και τόσο καλά, να μπορέσουν μετά να έχουν μια πολύ καλή σχολή και υπάρχουν ακόμα σχολεία στο εξωτερικό, όπου γίνεται διαχωρισμός κατά ικανότητες. Υπήρχαν και υπάρχουν σχολεία όπου γίνεται διαχωρισμός σε τεχνικά λύκια, σε φιλολογικά λύκια, από πολύ μικρή ηλικία. Και η ένταξη στο σχολείο παίζει σημαντικό ρόλος προς την εξέλιξη του παιδιού, δηλαδή αν θα έχει ακαδημαϊκή πορεία ή δεν θα έχει, αν θα μπει στο πανεπιστήμιο με λίγα λόγια ή αν θα γίνει τεχνίτης. Το δικό μας το σύστημα έδινε ευκαιρίες να πας μέχρι και το λύκειο, και στο λύκειο και στη Δευτέρα Λυκείο τώρα, ας πούμε, παράδειγμα, αν μια μαθήτρια ή ένας μαθητής αποφασίσει να ασχοληθεί πιο συστηματικά, πιο δυνατά, έχει το δικαίωμα να περάσει στο πανεπιστήμιο. Αν είχε μπει, παράδειγμα, σε ένα σχολείο που δεν το έδινε αυτή τη δυνατότητα, ένα τεχνικό λύκειο, παράδειγμα, από μικρός, δεν θα το είχε στη Δευτέρα Λυκείο. Τα δικά μας τα συστήματα, ξαναλέω, ως προς αυτό ήταν δημοκρατικά τις περισσότερες φορές. Βέβαια, υπάρχουν αλλαγές, εσείς τα ξέρετε καλύτερα, γιατί τα βιώσατε. Δηλαδή, μια το σύστημα είναι έτσι, μια αλλιώς, μια ξεκινάνε εξετάσεις από την πρώτη Λυκείο, βγαίνει άλλος υπουργός, μετά ξεκινάνε την τρίτη, μετά πάνε στη Δευτέρα, και ούτω καθεξής, οπότε δεν θα μπλέξουνε σε αυτή την ιστορία. Αυτό είναι ένα θέμα που έχει να κάνει την ιστορία της εκπαίδευσης. Απλά εγώ λέω ότι είναι δημοκρατικότερο να υπάρχει μια δεύτερη ευκαιρία και τρίτη ευκαιρία, αν είναι δυνατόν. Και αυτό γενικά σας το λέω για να ενισχύσω, να συνειγορήσω υπέρ του να μην αποκλείωμε παιδιά. Όσο κι αν μας φαίνεται σε κάποια φάση ότι κάτι δεν μας αρέσει. Όταν θα είστε δασκάλες θα το πω πιο απλά να το κατανοήσετε με κάτι που το ζήσατε ίσως. Και πάρετε μια πρώτη τάξη, που είναι πολύ συνηθισμένο για τις δασκάλες να παίρνουν πρώτη τάξη. Τώρα βέβαια το πολύ συνηθισμένο δεν θα χρειάζεται γιατί θα υπάρχει, αν δεν υπάρχει ήδη δεν έχω υπόψη μου στοιχεία, απόλυτη γυναικοκρατία στον κλάδο, βλέποντας εσάς εδώ, αλλά και τα δεδομένα των τελευταίων ετών. Οι άντρες είναι η μοιοψηφία. Λοιπόν, παίρνετε λοιπόν μια πρώτη τάξη και έχετε ένα παιδί που δεν έχει συνηθισμένη συμπεριφορά ή συνηθισμένη μαθησιακή απόδοση επίδουση, ας το πω. Δεν θα βιαστείτε στον πρώτο μήνα πάνω, 1 Οκτωβρίου, 11 Σεπτευριού έρχεσαν τα σχολεία, έτσι το ξέρετε, τόσα χρόνια στα σχολεία, το ξέρετε. Γι' αυτό δεν το ρωτώ, γιατί το θεωρώ αυτό να είναι. Λοιπόν, 1 Οκτωβρίου τώρα εσείς θα πάρετε τηλέφωνο ή θα πάτε στο διευθυντή, στη διευθύντρα, δεν πείτε. Ξέρεις, ετούτος εδώ, να πάρουμε τηλέφωνο το σύμβουλο να φωνάξει το κεδί. Τι είναι το κεδί ξέρουμε? Το κεδί. Νικολέντα. Μπράβο, είναι ένα κέντρο που πάει και πιστοποιεί ότι κάποια παιδιά έχει κάποια προβλήματα. Και άρα πολύ πιθανόν να το πάρουν αυτό το παιδί και να το πάνε πού. Στις τάξεις. Όχι, ή πολύ ωραία, παράλληλη στήριξη όπως λέμε, ή ακόμα χειρότερα σε ειδικό σχολείο. Εντάξει, γιατί λέω ακόμα χειρότερα. Ναι. Γιατί το παιδί αυτό, κατά πάσα πιθανόντα, μπορεί να μην έχει κάποια αμαρτυσία στην σχολεία. Και για κάποιον λόγο ο οποίος δεν λυσκεί, να χάσει, ας πούμε, την φοιτησία του σε ένα κανονικό σχολείο που θέλει να είναι πιο ανοκληρωμένος και να πάει σε ειδικό σχολείο άδικα. Πολύ ωραία. Καλά, αυτή είναι ακραία περίπτωση, να πάει. Αλλά σκεφτείτε μόνο την ένταξή του σε μια τέτοια διαδικασία, το στίγμα που θα κουβαλάει. Θα το φωνάει σε μια διαγνωστική ομάδα για να δει αυτό το πράγμα. Εντάξει, σκεφτείτε το, είναι πολύ σοβαρό για να το κάνουμε εμείς να αποφανθούμε σε ένα μήνα, ούτε σε ένα μήνα. Εντάξει, κι όμως αυτά συμβαίνουν. Ή ένα παιδί έχει άλλο ζήτημα. Πολλά έχουμε δει στην εκπαίδευση. Υπήρχαν παιδιά, εμένα μου είχαν δύο περιπτώσεις, που μέχρι Δευτέρα Δημοτικό δεν έμπαιναν μέσα στην τάξη. Δεν έμπαιναν μέσα στην τάξη. Μια προσέγγιση από εδώ, μια προσέγγιση από εκεί, θα καταφέραμε, μπήκαν στην τάξη και είχαν και πολύ καλή πορεία. Εντάξει. Δηλαδή, μην είμαστε, μην αποκλείουμε εύκολα χωρίς να έχουμε δεδομένα. Και για να έχουμε δεδομένα πρέπει να σπουδάζουμε. Και για να σπουδάζουμε είναι κάτι σε διάρκεια αυτό. Δηλαδή, ενημερωνόμαστε συνέχεια και μαθαίνουμε και ξέρουμε πώς αντιδρούμε. Να πω και ένα άλλο παράδειγμα για να ενισχύσω τώρα αυτά που σας λέω. Έχουμε, είπαμε πριν, και στη χώρα μας, εδώ και πολλά χρόνια, παιδιά που προέρχονται από άλλες χώρες. Έτσι, το ξέρουμε αυτό. Έχουμε παιδιά από την Αλβανία, από τις χώρες της πρώην Σοβιτικής Ένωσης, από την Βουργαρία, από τις Φιλιππίνες, από το Αυγανιστάκιο, το Καθήξι, πολλά παιδιά έχουμε. Λοιπόν, και είπαμε ότι το βασικό που εμείς θα πρέπει να κάνουμε είναι να μην τα αποκλείουμε. Αν όμως, προσέξτε αυτό είναι πολύ σημαντικό, αν εγώ είμαι ρατσιστής και πιστεύω αυτό που σας έλεγα πριν και που θα το αναπτύξουμε όταν κάνουμε το σχετικό εδάφιο, ότι εμείς ανήκουμε στο ανώτερο έθνος ή ότι το έθνος μας, ή εγώ επειδή είμαι Έλληνας, τέλος πάντων, να το πω έτσι, έχω καλύτερο DNA, άρα αυτοί είναι άνθρωποι που θα πρέπει να τους κυνηγάω, να τους κάνω, να τους ράνω, τότε πώς θα διδάξω αυτά τα παιδιά, ποιους σκοπούς θα ικανοποιήσω. Άρα λοιπόν, αυτά τα πράγματα θα πρέπει να τα ξεκαθαρίσουμε μέσα μας, να μην έχουμε αυτοί τα λαντεύσεις, μην νομίζουμε ότι ναι, μεν, αλλά. Θα πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι και κατηγορηματικοί και κατηγορηματικές, διότι θα τα δούμε στην πράξη. Μπορεί να έρθουν μάνες και να μας πιέζουν για πράγματα αδιανόητα, να μας λένε ότι κοιτάξτε, παράδειγμα λέμε τώρα έτσι, το παιδί μου δεν θέλω να κάτσει με αυτή την κοπέλα που είναι από την Αλβανία, ή το αγόρι μου θα πει κάποια που είναι Μισουλμάνα, δεν θέλω να κάνει εργασίες με κορίτσια, μη στις θα κάνουμε. Αυτά τα πράγματα πρέπει να τα ξέρουμε και εδώ αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Για να τα ξέρουμε όμως πώς θα τα αντιμετωπίσουμε, πρέπει να γνωρίζουμε βασικές έννοιες, να ξέρουμε πολύ καλά, να έχουμε μια καλή θεωρητική κατάρτιση, τους ώστε να μπορέσουμε την όποια πράξη μας να την υποστηρίξουμε. Να έχουμε δηλαδή μια δικιά μας θεωρία πολύ καλή, πάρα πολύ καλή, γιατί τα προβλήματα είναι μεγάλα, η δουλειά έχει απαιτήσεις, δεν είναι αυτό που περιγράφουν όλοι, μη ξεγελιέστε. Έτσι, δεν είναι τραλαλά και τραλαλό, να είσαι δάσκαλος και δασκάλα, μη είναι δύσκολη η δουλειά. Και όσο περνάει ο καιρός, έχει απαιτήσεις, σκεφτείτε μόνο το εξής, ότι οι γονείς και οι κυδαιμόνες των παιδιών, έχουν σε συντριπτική πλειοψηφία πτυχίου τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Και πρέπει να έχεις αυτό που έλεγα θεωρία για να μπορέσεις να τους πείσεις ότι αυτό το πράγμα πρέπει να γίνει έτσι. Θα έρχεται άλλος που σου λέει, μα κυρία γιατί έχεις τα παιδιά ταλβανάκια πτυχί, μαζί με τα ελληνάκια, αυτό δεν είναι σωστό, θα τα βάλεις χώρια. Εσύ τώρα άμα δεν ξέρεις αυτά τα πράγματα, θα έχεις ξεκαθαρίσει μέσα σου ότι όλα τα παιδιά είναι ίσα, ότι υπάρχουν διατάξεις του ΟΟΕ που υποστηρίζουν αυτό το πράγμα και ότι είναι σύμφωνο με τη νομοθεσία, θα πεις, έλα με τα βάλουμε, τα βάλουμε από εδώ ταλβανάκια, από εκεί τα ελληνάκια. Εντάξει, το οποίο είναι αντίθετο με όλους τους σκοπούς της εκπαίδευσης όπως έχουν διαγραφεί όλους τους παιδαγουγούς και από διευθύνες οργανισμούς ακόμα, αλλά και όπως προβλέπει από το δικό μας το αναλυτικό πρόγραμμα. Ποιο μιλάει για συμπερίληψη, μιλάει για τη διαπολιτισμικότητα και μιλάει για μια ομαλή συμβίουση όλων των ανθρώπων. Εσύ όταν κάνεις τέτοια πράγματα είσαι τελείως έξω, γι' αυτό λοιπόν απαιτείτε λίγο να δώσετε προσοχή σε αυτά τα πράγματα και από τώρα να ξεκινήσετε. Γιατί, γιατί η ώρα που θα έρθείτε στην πράξη δεν απέχει, είναι κάνα δυο χρόνια ακόμα έτσι. Εύχομαι να πάτε τα πράγματα καλά και να μπείτε στην εκπαίδευση. Εδώ έχω τρεις πολύ ευρείας, ας το πω έτσι, αποδοχής λαϊκές απόψεις. Και θα κάνω το ερώτημα προς εσάς, αν συμφωνείτε ή διαφωνείτε και αν ναι ή όχι, για ποιον λόγο, με αυτά εδώ πέρα τα πράγματα. Μόνο τρεις έχουμε άποψη, τέσσερις, αυξάνει το ποσοστό. Οι υπόλοιπες δεν έχουμε άποψη από αυτόν, ή δεν θέλουμε να την εκφράσουμε, διότι μπορεί να είναι αντίθετοι με εμένα και να χάσετε το μάθημα μετά. Είπαμε αυτά, τα καταπολεμούμε έτσι. Ποιος δεν μίλησε σήμερα. Πιστεύω ότι δεν μπορούμε να έχει δικαίωμα να μιλήσουμε με μόνο εμένα. Ως προς αυτά, συμφωνούμε ή δεν συμφωνούμε. Δεν συμφωνούμε, γιατί δεν μπορούμε να... Πολύ ωραία. Πάρα πολύ ωραία. Τώρα θα ρωτήσω αν κάποιος ή κάποια έχει διαφορετική άποψη. Και θέλει να μας επιχειρηματολογήσει. Και να πει ότι, παράδειγμα, Αμερικάνοι είναι ηλίθιοι. Βλέπετε ότι έβαλα τρία διαφορετικά πράγματα, που μπορεί να εγκίζουν ανθρώπους που έχουν διαφορετικούς πολιτικούς προς όνατολισμούς. Είναι όμως πολύ συνηθισμένα μότο που λέμε, δηλαδή λέγονται συχνά αυτά τα πράγματα. Άρα μπορεί κάποιος από αυτό, την έσεξιμον, να το χρησιμοποιεί, ή να το έχει υιοθετήσει, ή τέλος πάντων, να του είναι οικείο. Ωραία. Όπως πολύ ωραία μας ταύει η Δέσποινα, δεν μπορούμε να γενικεύουμε. Ωραία. Και δεν πρέπει να γενικεύουμε, σε καμιά περίπτωση. Αυτό είναι κάτι που θα ήταν πολύ χρήσιμο, μα πάρα πολύ χρήσιμο, είτε παρακολουθείτε τα μαθήματα, είτε δεν τα παρακολουθείτε, είτε πάρετε καλό βαθμό, είτε δεν πάρετε καλό βαθμό, είτε κάνετε μεταπτυχιακό, είτε δεν κάνετε, είτε κάνετε ακαδημαϊκή καριέρα, είτε γίνετε δασκάλες και δάσκαλοι, είτε γίνετε δημοσιογράφοι, είτε γίνετε λογογράφοι πολιτικών. Να το έχετε υπόψαση και να το υιοθετήσετε. Δεν μπορούμε να κάνουμε γενικεύσεις, ούτε θετικές, ούτε αρνητικές. Δηλαδή, επειδή ξέρω, παράδειγμα εγώ, πέντε άτομα από το χωριό της Κατερίνας, να πω όλη η κάτοικη του χωριού αυτό, είναι πολύ καλή άνθρωπε. Δεν ισχύει αυτό το πράγμα. Πρέπει να έχω στοιχεία να βασίζουμε σε δεδομένα. Τα δεδομένα προκύπτουν από έρευνες, αυτό το πράγμα το έχετε κάνει αλλού, να μην επεκταθώ, αλλά σε καμιά περίπτωση γενικεύσεις δεν επιτρέπονται σε εμάς που περάσαμε από μια σχολή επιστημονική. Οι γενικεύσεις είναι αστήριχτες, όταν δεν έχουν δεδομένα από πίσω. Υπάρχει μια συγκεκριμένη μεθοδολογία που λέει ότι κάνω την έρευνα έτσι θα ξέρετε αυτά. Και με βάση στα στοιχεία που πήρα μπορεί να πω ότι το χρονικό διάστημα αυτό, οι Έλληνες είχαν αυτήν την τάση, έτσι παράδειγμα. Οι κάτοικοι της Ελλάδας, θα ήταν πιο σωστό όχι οι Έλληνες, οι κάτοικοι της Ελλάδας είχαν αυτήν την τάση. Η τάση μπορεί σε ένα χρόνο, δύο, τρία να ανατραπεί, να γίνει κάτι άλλο. Έτσι εκφραζόμαστε. Αλλά να γενικεύουμε και να λέμε, μια πολύ γνωστή γενικεύση έχει να κάνει, Χριστίνα με το χρώμα του μαλλιού. Έτσι. Οι γενικεύσεις είναι αστήριχτες, είτε θετικές είτε αρνητικές. Και είναι ένα βασικό λάθος που πρέπει εμείς να μην το κάνουμε. Να είναι ξεκάθαρο σε εμάς ότι χωρίς να έχουμε δεδομένα δεν μπορούμε να λέμε κάτι. Είτε θετικό είτε αρνητικό. Για οποιαδήποτε κατηγορία ή ομάδα του πληθυσμού. Αν δεν έχουμε δεδομένα, δεν μπορούμε να γενικεύουμε. Δηλαδή, ξέρεις, οι Τσιγκάνοι δεν παίρνουν τα γράμματα. Ή ξέρεις, οι Αλβανοί είναι εγκληματοί. Ή άλλο ένα πολύ γνωστό, οι Σέρβοι είναι κλεφτοκοτάδες. Έτσι. Ή να πω και κάτι στα καθημάσια. Έτσι. Ας πούμε, οι Σεραίοι είναι μπουζουκόβοι. Λέμε τώρα. Έτσι. Η α ομάδα του πληθυσμού έχει αυτήν την προσοχή. Δεν ισχύουν αυτά πάντα. Σας τα λέω για να το κατανοήσετε. Δεν ισχύω. Απ' το να ξέρω, εγώ πέντε, δέκα και είκοσις και πενήντα άτομα, δεν μπορώ να χαρακτηρίζω ένα πληθυσμό μεγάλο. Ωραία. Λοιπόν, τώρα θα ξεκινήσουμε να συζητάμε για τα στερεότυπα. Και για τις προκαταλήψεις. Όταν λέμε στερεότυπα, όπως και μία συγκεκριμένη σχολή της ψυχολογίας υποστηρίζει, είναι εικόνες που έχουμε εμείς στο μυαλό μας, ωραία, που έχει να κάνει με άτομα, ομάδες, πληθυσμούς, και αυτό μας διευκολύνει με έναν τρόπο να κατανύουμε τα πράγματα. Αυτή η διευκόλυνση είναι αιτία παραγωγής διαφόρων μη ορθολογικών τρόπων αντιμετώπισης της πραγματικότητας, μία εκ των οποίων είναι η εμπιστοσύνη που έχουμε στα ζώδια. Αυτά που σας έλεγα πριν, ότι είναι αυτός από εκεί, άρα έχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Δηλαδή βοηθάνε, με στρεβλό τρόπο βέβαια, να κάνουμε μια κατανομή. Μπορεί να είναι στερεότυπα, θετικά, μπορεί να είναι και αρνητικά. Δηλαδή είπαμε και πριν, κάνοντας αυτή την περιγραφή, ότι μπορεί να μιλήσουμε για κάποια αρνητικά χαρακτηριστικά που προκύπτουν από μια ομαδοποίηση, μπορεί να μιλήσουμε και για κάποια θετικά. Δηλαδή ξέρω, ας πούμε, 10 άτομα που είναι τυφλά και τα 10 είναι πολύ καλά. Και λέω όλοι οι τυφλοί είναι πολύ καλά άτομα ή άτομα εμπιστοσύνης ή οτιδήποτε. Θα είναι ένα στερεότυπο θετικό. Αναφερθήκαμε και σε αρνητικά στερεότυπα. Επομένως τα στερεότυπα είναι κάτι που δεν έχουν ένα συγκεκριμένο πρότυπο, πρόσημο θετικό ή αρνητικό, και που το μυαλό μας το καθορίζει έτσι ώστε να μπορεί να ταξιδομί με ένα τρόπο τα πράγματα. Ωραία, το να έχω στερεότυπα εγώ για μια συγκεκριμένη ομάδα, μπορεί να βλάψει αυτή την ομάδα. Μπορεί να βλάψει μια συγκεκριμένη ομάδα για την οποία έχω αρνητικό στερεότυπο. Μπορεί να βλάψει μια ομάδα ανθρώπων. Μια ομάδα ανθρώπων δεν μπορεί να βλάψει κάποιον. Όπως το να δοκινοποιείς, να προσπαθείς να το περάσεις τους άντρους και να είναι την απελευθέρωση του, μπορεί να βλάψει. Ωραία. Τα στερεότυπα, ναι. Τώρα φουσκώσατε πολύ τον επιστημονικό χώρο του, δώσατε μεγάλη εξουσία. Αφού είναι το πρώτο παράδειγμα που αναφέρατε, θα έπρεπε άλλο παράδειγμα να σας έρθει που τα έχουμε και πρόσφατα. Είναι η αυτεκτηρούμενη προφητεία που είπαμε πριν. Κι απ' τη στιγμή που έρχεται μία εικόνα συμπεριφερόμαστε σε αυτά τα άτομα βάζοντας εικόνα που έρχονται για αυτά. Οπότε, οπωσδήποτε επηρεάζονται από την εικόνα. Ωραία. Επηρεάζει λοιπόν την εικόνα. Έτσι. Οι εντούτοι, εις οφόσον δεν προβέρνουμε σε κάποιες πράξεις επιθετικές, τότε δεν μπορεί να προκληθεί μεγάλη ζημιά. Αντίθετα, όταν αυτό το στερεότυπο γίνει προκατάληψη, που τι είναι η προκατάληψη. Είναι τα αισθήματα ανωτερότητας και αρνητική προδιάθεση και η πρόωρη κρίση που έχουμε για κάποια συγκεκριμένη ομάδα. Ωραία. Ξαναλέω. Η προκατάληψη, αντίθετα με το στερεότυπο που έχουμε, έχει αρνητικό πρόσημο. Έχουμε μία αίσθηση. Α, Μαρία ήρθες. Να στείλω τον Απόστολο. Θες να βοηθήσεις λίγο την κυρία Μαρία γιατί θα κάνουμε ένα project. Λοιπόν, ξαναλέω. Το στερεότυπο είναι μια εικόνα που έχω στο μυαλό μου, όχι απαραίτητα αρνητική. Όταν αυτή η εικόνα που έχω είναι μια προδιάθεση, είναι μία πρόωρη κρίση, δηλαδή δεν δέχομαι ότι αυτόν τον άτομο θα δοκιμαστεί και μπορεί να αποδειχθεί διαφορετικά, είμαι κάθετος. Αυτό τότε μιλάμε για προκατάληψη. Είναι λοιπόν η προκατάληψη ένας αρνητικός, άδικος, σκληρός και ανακριβής τρόπος να σκεφτόμαστε για τα μέλη μιας άλλης ομάδας. Ωραία. Για να δούμε τώρα ορισμένες περιπτώσεις χαρακτηριστικές που έχουμε το στερεότυπο που γίνεται προκατάληψη. Έχουμε προκατάληψη σε εναντίον μιας συγκεκριμένης ομάδας και αναφέρομαι και πάλι στο παράδειγμα το Ρωμά και σας θυμίζω την περίπτωση της, θυμάστε αυτή την περίπτωση, πέρυσι έγινα, όταν λέμε πέρυσι το 2013. Της ξανθιάς Μαρίας. Δεν το θυμάστε. Ποιος θυμάται να μας πει με λίγα λόγια τι συνέβη σε αυτή την περίπτωση. Δεν θυμάστηκα. Συγγνώμη δεν σας είδα και σας δεν σας είδα. Βρέθηκε ένα κοριτσάκι ξανθό σε καταβλησμό τσιγκάνων. Τώρα δεν θυμάμαι αυτούς τα φάρσα αλλά ναι. Και υπήρξε έτσι κάποια περίεργα να λένε πως γίνεται αυτό το κοριτσάκι να ανοίγει σε τσιγκάνους, πως γίνεται. Υπήρξαν κάποια σενάρια, ψάχναν τη μητέρα του, τελικά αποδείχθηκαν... Γιατί πως γίνεται αυτό το κοριτσάκι, επειδή ήταν... Είχε αλβινισμό βασικά νομίζω έτσι... Άστο τώρα, μην το πάς παραπέρα. Ήταν εξανθό αυτό. Μόνο επειδή ήταν εξανθό. Φαίνονταν ότι δεν ανήκει στη φυλή των τσιγκάνων αλλά αποδείχθηκε τελικά ότι το κοριτσάκι είχε καταποκέπτει την Βουλγαρία και ανήκει όντως στη φυλή των τσιγκάνων. Απλά εξωτερικά δεν έμοιαζε γιατί έπασε από... Δεν θα μπερθώ σε αυτά, είχε αλπινισμό απλά. Γιατί δε, δηλαδή εξανθοί τσιγκάνοι δεν υπάρχουν. Εντάξει, δεν το λέω... Πολύ καλά κάνετε και το... Πολύ ωραία μας τα είπατε, πάρα πολύ ωραία, απλά εγώ το ερώτημα το απευθύνω σε όλους μας. Δεν υπάρχουν ξανθοί πρωμά. Αυτό παιδιά όμως δεν είναι η ελληνική ιδιαιτερότητα, αυτή η συμπεριφορά. Προσέξτε τώρα. Άλλη μια τέτοια περίπτωση, το ίδιο διάστημα έγινε στη Γερμανία. Οι γείτονες που ζούσανε δίπλα στις οικογένειες Ρωμά στον Δόρτμουντ, κάλεσαν την αστρονομία. Για ποιο λόγο? Διότι κάποιοι ενήλικες πήγαιναν με ένα παιδί μέσα σε ένα υποπτό διαμέρισμα και βγήκαν χωρίς το παιδί. Ήτανε δύο ενήλικες, Ρωμά. Πήγαν ένα παιδί, πήγαν σε ένα διαμέρισμα, το άφησαν. Αφού βγήκαν χωρίς το παιδί, βλέπω εγώ ας πούμε καλή ώρα. Τι πέρασε από το μυαλό μου, καθότι είμαι πράκτορ. Τι πέρασε. Τι σκότωσε. Όχι, το σκότωσε. Πολύ το πας. Πόλα θρύλερ βλέπεις. Συγγνώμη. Λοιπόν, ναι. Εμφανώς, το έλεγαν για υιοθεσία. Υιοθεσία. Μπράβο. Πες το. Πες το. Ποιος το είπε. Κάποια το είπε. Το πούλησαν. Αυτό μπέρασε από το μυαλό μου που είμαι λαγωνικό. Το πήραν το παιδί, το άφησαν, το πούλησαν. Έγινε συναλλαγή. Τι κάνω λοιπόν εγώ. Καλώ την αστυνομία. Και τι βρίσκει η αστυνομία. Ήταν τα γενέθλια ενός παιδιού και έκανε πάρτι. Αυτή είναι μια πραγματική ιστορία που συνέβη. Εντάξει. Καταλάβατε ότι ταυτόχρονα έχουμε δύο. Similar. Πώς θα το πω. Πες το. Όμοιες ιστορίες. Μία στη Γερμανία, μια στη Λαδία. Το ίδιο διάστημα. Βλέπει κάποιος τον ξανθό. Λέει ξανθό. Δηλαδή σκέψου τώρα. Δει κανένας τώρα με μένα και να κυκλοφορώ με κανένα παιδί που είναι κοντό. Δεν είναι ψηλό. Θα πει δεν είναι δικό του παιδί. Σκεφτείτε με μένα πώς θα αισθανθώ τώρα. Να με τρέχει στην αστυνομία. Να με πάει μετά στην κλινική να κάνω εξετάσεις DNA και ό,τι ο καθεξής. Αυτό το πράγμα έγινε. Στη δική μας την περίπτωση. Αυτό έγινε. Δηλαδή σε πιάει ένας ένας. Λοιπόν πιάει κάποιον και λέει δεν έχει αυτός κοινά χαρακτηριστικά με το παιδί. Άρα κάτι συμβαίνει. Ή ο άλλος πήγε το άφησε το παιδί. Το άφησε το παιδί. Το άφησε. Γιατί το άφησε. Το πούλησε. Αυτό που λέγαμε. Πονάζουμε στην αστυνομία. Δηλαδή σκεφτείτε πώς θα ήταν η ζωή μας αν είχαμε τέτοιες παρεμβάσεις. Να μας καλούν για το παραμικρό. Επειδή κάποιος υποψιάζεται κάτι. Είναι τραγικό πράγμα. Αυτό είναι προκατάληψη. Είναι προκατάληψη να πιστεύεις ότι κάποιος που πάει και αφήνει ένα παιδί κάπου είναι εγκληματίας. Κάνει τοσοληψίες οικονομικού περιεχομένου, αγοροπολησίες παιδιών. Θέλω να πιστεύω ότι έγινε κατανοητό αυτό το πράγμα. Και το πήραν βέβαια το παιδί. Έτσι να πούμε και εδώ πέρα. Το πήραν το παιδί. Και τώρα το πού ζει και πώς και αν είναι καλύτερα είναι ένα άλλο ζήτημα. Είναι ένα άλλο ζήτημα. Πολύ διαφορετικό. Λοιπόν τώρα επειδή αναφέραμε πριν. Πανέφερε η συναδέρφη θα εδώ. Η προκατάληψη δηλαδή αυτή αρνητική προδιάθεση αυτή αρνητική τοποθέτηση. Όταν πολύ ωραία όπως μας είπε συνδυάζεται από εξουσία. Αυτή είναι η λέξη σωστή. Για αυτό είπα ότι εμείς δεν έχουμε καθήτες πανεπιστημίου δεν έχουν αυτή την εξουσία. Αλλά υπάρχουν άλλοι άνθρωποι που έχουν εξουσία οικονομική πολιτική κοινωνική εξουσία αν θέλετε. Όταν συνδυάζεται από εξουσία ή προκατάληψη τότε μπορεί να έχουμε ρατσισμό. Αυτός είναι ο ρατσισμός. Προκατάληψη αυτός είναι ο κλασικός ορισμός του ρατσισμού προκατάληψη. Συν εξουσία δύναμη γενά ρατσισμό. Τι είναι ο ρατσισμός τώρα αυτό θα το πούμε αναλυτικό τώρα σε άλλο μάθημα. Ξαναλέω τώρα ότι αυτή η αρνητική στάση αυτή η αρνητική τοποθέτηση που έχουμε σε μια ομάδα. Όταν συνδυαστεί με τη δύναμη με την εξουσία τότε γεννάει ρατσισμό. Ωραία. Ας δούμε τώρα άλλο ένα παράδειγμα. Θέλετε να μας διαβάσετε. Το μικρό σας την αγγελία που έχω εκεί λίγο δυνατά αν θέλετε. Ωραία εδώ τι έχουμε. Έχουμε μια de facto διάκριση της βάρους μιας ομάδας. Είναι διάκριση είναι αρνητική τοποθετείται αρνητικά. Η οποία έχει επιπτώσεις όμως γιατί αυτή δεν θα δουλέψει δεν θα πάρει λεφτά. Θα συνεχίσουμε εμείς την άλλη δευτέρα τώρα η κυρία Μαρία Γκέκα θα μας κάνει ένα project σχετικό με το μάθημά μας. |
