| Έλκος καστανιάς: Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση.: Σήμερα έχω την ιδιαίτερη χαρά για άλλη μία φορά να έχω θετική απάντηση από τον κ. Στέφανο Διαμαντή από το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, πρώην διευθυντή του Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, ο οποίος έχει πάρα πολύ πείρα στην ασθένεια έλκος της καστανιάς και ιδιαίτερα στην βιολογική καταπολέμηση αυτής της ασθένειας. Είναι μια μικητολογική ασθένεια, η οποία καταπολεμείται με τη βοήθεια ενός ιού. Έχουμε λοιπόν βιολογική καταπολέμηση και ναι μεν θα ακούσετε μια σημαντική ασθένεια της καστανιάς, αλλά ταυτόχρονα θα ακούσετε και σχετικά με τη βιολογική της καταπολέμηση. Το όφελος λοιπόν είναι διπλό και φυσικά είναι πολύ καλύτερο να σας πει ο κ. Διαμαντής τα σχετικά δεδομένα παρά να σας τα πω εγώ. Τι άλλο ήθελα να πω, ναι συνήθως γκρινιάζετε για ποιον λόγο να ακούτε το έλκος της καστανιάς ή να το έχετε στην ύλη σας ή γιατί να ακούτε τον καρκίνο του κυφαρισιού που θα σας πω την επόμενη εβδομάδα. Μια και τα ίδια αυτά είναι δασικά. Θέλω να σας πω, παρακαλώ να κάνετε λίγο ησυχία παιδιά εκεί στην άκρη. Νικόλα και Φάνη ακουγόσαστε. Θέλω να σας πω ότι σαν γεωπόνη θα αντιμετωπίσετε πολλές φορές το ερώτημα στις περιοχές όπου υπάρχουν οι καστανιές. Α, ξέρετε έχω ακούσει για μία μέθοδο όπου γιατρέμουν τις καστανιές. Έλα σε παρακαλώ να μου δείξεις και θα έρθω σε εσάς επειδή εσείς είστε στη γεωπόνη. Συνήθως δεν σκέφτονται οι καστανεοπαραγωγοί ότι πρέπει να πάνε στο δασολόγο και θα έρθουν σε εσάς. Γι' αυτό είναι χρήσιμο να ξέρετε. Τουλάχιστον αυτήν την ασθένεια της καστανιάς και άλλες μία-δύο που θα πούμε εμείς την επόμενη φορά. Λοιπόν, εγώ σταματώ τώρα, θα καλέσω τον κ. Διαμαντί να έρθει να ξεκινήσει το μάθημα. Λοιπόν, ευχαριστώ πολύ κ. Λαγουπόδη. Ασφαλώς η καθηγήτριά σας υπερβάλλει τώρα με όλα αυτά που είπε, αλλά τέλος πάντων. Συμφωνώ απόλυτα μαζί της στο σημείο ότι καλό είναι να είστε ενημερωμένοι και να ξέρετε άσχετα αν τον κυπαρείς και η καστανιά. Η καστανιά δεν ξέρω αν είναι δασικό δέντρο ή τέλος πάντων, κάνει και δεντροκομία η καστανιά. Ίσως τόσα χρόνια γι' αυτό την παραμελήσαμε και διαφορήσαμε στη Δυτική Χώρα και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε, θα σας τα δείξω. Αλλά μεθαύριο στην καριέρα σας σίγουρα θα κάνετε επαφές με το Υπουργείο όπου βρίσκονται συνάδελφοι σαν κι εσάς. Και δυστυχώς δεν ξέρουν γιατί ποτέ δεν άκουσαν και μιλάμε δυο διαφορετικές γλώσσες, δεν καταλαβαίνει ο ένας τον άλλον και πρέπει να τα λέμε όλα από την αρχή. Επομένως μη χάνετε ευκαιρία να ενημερώνεστε. Όσο καλύτερα καταρτισμένοι επιστήμονες βγείτε από το πανεπιστήμιο τόσο καλύτερα. Λοιπόν, ας μην πολυλογώ. Βιολογική αντιμετώπιση λοιπόν του Έλγου της Καστανιάς. Η καθηγή Τριάσης μου είπε μέσα σε μισή ώρα να σας τα πω όλα. Θέλω δυο εβδομάδες. Αλλά τέλος πάντων θα προσπαθήσω να τα συντήξω τόσο πολύ ώστε να είμαι και κατανοητός αλλά να μπορέσετε και να παρακολουθήσετε όλο το μάθημα. Το Έλγου της Καστανιάς είναι ασθένεια φλείου όπως βλέπετε και οι ασθένειες φλείου γενικά αντιμετωπίζονται πάρα πολύ δύσκολα. Γιατί? Διότι από τη στιγμή που εγκαθίσταται ο Μίκητας το παθογόνο επάνω στον φλειό έχει εξασφαλίσει πηγή τροφής, υγρασία, τα έχει εξασφαλίσει όλα. Και δεν είναι πολύ εύκολο πράγμα να τον ξεκολλήσουμε από εκεί. Ο Μίκητας ο οποίος είναι υπεύθυνος για το Έλγου της Καστανιάς λέγεται Κρυφωνέκτρια Παρασύρθηκα. Το παλιό το όνομα ήταν Εντώθια Παρασύρθηκα ή Εντώσθια Παρασύρθηκα. Όπως που έλεγε ένας φύλακας που είχα στο Άγιον Όρος τον πήρα μαζί μου εκεί πέρα και όλη τη μέρα μου έλεγε πώς τον είπες κύριε Διαμαντή Εντώσθια Παρασύρθηκα. Λέω ρε Δημήτρη και αυτός Δημήτρης ε δημήτρη του λέω θα με κάνεις να ξεχάσω το σωστό όνομα του Μίκητα. Λοιπόν Κρυφωνέκτρια Παρασύρθηκα είναι ένας ασκομίκητας ο οποίος είναι και τραυματοπαράσιτο. Όπου βρει φυσικά ή ανθρωπογενή τραύματα αμέσως εγκαθίσατε στα δέντρα. Φυσικές λοιπόν ή όχι ασυνέχειες στο φλειό αποτελούν σημεία εισόδου και δημιουργίας ελκών. Όταν τα έλκη περιβάλλουν τον κορμό τότε το υπεράνο του έλκους τμήμα του δέντρου αμέσως νεκρώνεται. Νεαρά δέντρα νεκρώνονται πολύ ταχύτερα από τα μεγάλες ηλικίες. Κάπως έτσι φαίνονται τα συμπτώματα. Όπως ξέρετε η καστανιά στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες βέβαια ιδιαίτερα στην Ελλάδα διαχειρίζεται υπό δύο μορφές. Ήτε σαν οπωροφόρο δέντρο σε κασταναιώνες, είτε σε πρεμνοφύη μορφή για παραγωγή εξηλίας. Τα καστανοδάσια του Αγίου Όρους που είναι περίπου 70.000 στρέματα για τους κυρίους περισσότεροι. Οι κοπέλες φαντάζουν ότι δεν έχετε καμιά λυπίδα να επισκεφθείτε το Άγιον Όρος. Τα καστανοδάσια του Αγίου Όρους λοιπόν είναι τα καλύτερα στην Ελλάδα. Μίσως τα έλεγα και τα καλύτερα στη Νότια Ευρώπη, γιατί έχω δει πολλά και στην Ιταλία και στην Ισπανία και στη Νότια Γαλλία. Κάπως έτσι λοιπόν εμφανίζονται συμπτώματα. Εκείνο που είναι χαρακτηριστικό είναι ότι στο κάτω μέρος του έλκους πάντοτε έχουμε αυτή την αθρόα έκπτυξη αδυφάγων βλαστών. Έτσι και βέβαια όταν έχουμε αυτή την περιμετρική κατάληψη του κορμού αμέσως όπως είπα το υπαράνο του έλκους στιγμήμα του δέντρου νεκρώνεται. Εδώ βλέπετε πάλι το ίδιο πράγμα το έλκος και βλέπετε και την έκπτυξη των αδυφάγων βλαστών, το ίδιο και εδώ πέρα. Κοιτάξτε πού είναι το έλκος, το έλκος είναι εδώ, αλλά κοιτάξτε πόσο χαμηλότερα έχουμε την έκπτυξη των βλαστών. Εδώ κάτι παρόμοιο, εδώ έχουμε ένα οπωροφόρο δέντρο, προφανώς ο καλλιεργητής διεπίστωσε ότι αυτό το κλαδί νεκρώθηκε, το έκοψε, βέβαια δεν κατάφερε νεκριζό στην ασθένεια, ο Μίκητας ανέβηκε στα άλλα δύο βλαστάρια, αλλά βλέπετε και την έκπτυξη των βλαστών. Επίσης εδώ πολύ χαρακτηριστικά βλέπετε την εγκατάσταση του έλκους σε διχάλα. Στις διχάλες πάντοτε υπάρχει ένα κενό εδώ στη συνέχεια του φλείου, αντιλαμβάνεστε ότι ο φλείος από το δεξιά κλαδί και το αριστερά κάπου εδώ ενώνονται, δεν έχουμε πλήρη συνοχή στον φλείο, υπάρχει ένα κενό, οπότε αντιλαμβάνεστε ότι όταν βρέχει τα σπόρια του Μίκητα ξεπλύνονται, έρχονται εδώ πέρα, κολλούν εδώ και αμέσως στο σημείο αυτό έχουμε την εγκατάσταση του έλκους. Και εδώ βλέπετε πάλι σε διχάλα και το υπεράνο του έλκους τμήμα του δέντρου είναι νεκρό, πολύ χαρακτηριστικά όλα αυτά που σας είπα. Και εδώ έχουμε ένα δέντρο με πολλαπλά έλκη, βλέπετε εδώ πόσα έλκη μπορεί να έχει σε όλα τα κλαδιά, έτσι. Και εδώ πολύ χαρακτηριστικά βλέπετε την εγκατάσταση του έλκους, βλέπετε πολύ χαρακτηριστικά εδώ την αλλαγή του χρώματος, δηλαδή όπου βλέπετε αυτό το σκούρο γκρι είναι νεκρός ο ιστός εδώ ενώ εδώ που είναι λαδοπράσινο είναι το φυσιολογικό χρώμα του φλείου, έτσι. Και εδώ πάλι έχουμε τη διχάλα και την εγκατάσταση του έλκους. Όταν έχουμε τέτοιες περιπτώσεις όπου έχουμε καστανοδάσεις ή κασταναιώνες με τέτοια δέντρα τα οποία είναι νεκρά ή μισό νεκρά καταλαβαίνετε ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο, ό,τι καταπολέμηση και αν εφαρμόσουμε αυτά δεν μπορεί να αναβλαστήσουν, έτσι. Σας δείχνω μερικές εικόνες για να καταλάβετε το μέγεθος του δράματος. Σκεφτείτε σε ορεινά χωριά όπου αναπτύσσεται η καστανιά, η καστανιά αναπτύσσεται πάνω σε μεγάλα υψόμετρα, το ξέρετε αυτό έτσι από 400 μέχρι περίπου 800-900 μέτρα. Σκεφτείτε λοιπόν να ζήσετε σε ένα χωριό που δεν έχετε πολλές δυνατότητες να καλλιεργήσετε να κάνετε κάτι άλλο, να έχετε τα δέντρα σας να νεκρώνονται και να μην ξέρετε τι να κάνετε. Έχω δει ανθρώπους μεγάλης ηλικίας να κλαίνουν με τα δάκρυα έτσι όπως και εδώ. Αντιμετωπίζεται λοιπόν ένα μεγάλο πρόβλημα σε όλη τη χώρα και η ασθένεια ήταν το αίτιο της εγκατάληψης των καστανιών στην Ελλάδα. Θα σας δώσω μερικά στατιστικά στοιχεία στη συνέχεια. Εδώ βλέπετε έναν κύριο κάποιας ηλικίας προσπάθησε εδώ να κεντρώσει να μπολιάσει το δέντρο του αλλά τι έγινε εγκαταστάθηκε ο Μίκητας εδώ επομένως αυτό είναι μια μάταιη προσπάθεια. Γιατί διότι ο Μίκητας είναι τραυματοπαράσιτο και όταν μπολιάζουμε όταν κεντρώνουμε ένα δέντρο στην ουσία τραυματίζουμε το δέντρο αυτό δεν κάνουμε πρέπει να κόψουμε. Εδώ πέρα μπολιάζουν με κοντήλια όχι με αφθαλμό δεν κάνουν αφθαλμισμό κάνουν εμπολιασμό με κοντήλια. Και για να συνοψήσω όλα αυτά που σας είπα εδώ βλέπετε μια εικόνα βλέπετε το ξύλο βλέπετε το κάμβιο αυτό το λεπτό κίτρινο φύλλο έτσι στη συνέχεια βλέπετε τον εσωτερικό φύλλο και το εξωτερικό ξυρόφυλλο. Ο μύκητας λοιπόν εγκαθίσταται και αναπτύσσει το μυκήλιο το θαλό του μέσα στο εσωτερικό φύλλο καρποφορεί στο ξυρόφυλλο και επειδή σας είπα ότι είναι ασκομύκητας οι ασκομύκητας έχουν δύο στάδια έχουν το εγγενές στάδιο πολλαπλασιασμού και το αγγενές. Εδώ βλέπετε το εγγενές στάδιο με περιθήκια και αυτά τα ελικοειδή αυτές τις κατασκευές που βλέπετε είναι μάζα σπορίων εκατομμύρια σπόρια που όταν το περιθήκιο έχει οριμάσει όταν τα σπόρια έχουν οριμάσει ανοίγουν οι ασκοί και αυτά βγαίνουν έξω έτσι. Ευτυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε ακόμη δεν έχουμε βρει το εγγενές στάδιο το εγγενές στάδιο είναι αυτό τα ασκοσπόρια είναι αυτά τα οποία ξεπετιούνται από τα ασκοκάρπια από τα περιθήκια μπαίνουν στα ρεύματα αέρος και ο μήκητος μπορεί να μεταδοθεί σε μεγάλες αποστάσεις. Στην Ελλάδα έχουμε το αγενές στάδιο τα πυκνίδια επομένως αυτά εδώ πέρα τα πυκνίδια με τα κονίδια όσο θα σας δείξω στη συνέχεια τα οποία μετακινούνται διαδίδονται μόνο με το νερό. Ρέιν σπλάς όπως λέγονται στα αγγλικά. Άρα λοιπόν όταν η ας σας δείξω την επόμενη εικόνα βλέπετε εδώ αυτά είναι όλα πυκνίδια που βλέπετε εκατομμύρια κάθε πυκνίδιο υπολογίζει ότι έχει πέντε εκατομμύρια σπόρια. Σκεφτείτε τώρα πόσα βλέπετε εδώ επί πέντε εκατομμύρια. Και γίνονται λοιπόν όταν βρέχει ιδιαίτερα την άνοιξη τα πυκνίδια τα οποία έχουν περίπου διάμετρο ένα χιλιοστό απορροφούν νερό διονκώνονται ανοίγει εδώ πέρα ή ως θεόλι στα πυκνίδια και αρχίζουν τα σπόρια και βγαίνουν έξω. Και όπως λοιπόν συνεχίζει και βρέχει και οι σταγόνοι της βροχής σπάν σε μικρότερα σταγονίδια σε υδροσταγονίδια και δημιουργείται μέσα στη φυτία ή μέσα στο δάσος ένα υδρονέφος όπου κολλάνε αυτά καταλαβαίνετε εάν βρουν κάποια διάρρυξη στο φλοιό γι' αυτό σας είπα ότι είναι τραυματοπαράσιτο ο μήκητας έτσι μόλις βρει μια διάρρυξη στο φλοιό αμέσως εγκαθίσσετε εκεί πέρα και δημιουργεί ένα νέο έλχος. Εάν τώρα με ένα μαχαιράκι ξύσουν όλα αυτά βλέπουμε κάτω λοιπόν αυτές τις μικυλιακές πλάκες οι οποίες είναι πολύ χαρακτηριστικές του μήκητα κρυφωνέκτια παρασίτικα. Λίγα πράγματα για το αστερικό της ασθένειας ο μήκητας ξεκίνησε από την Αποανατολή την Κίνα την Ιαπωνία και την Κορέα όπου προσβάλλει μεν αλλά δεν νεκρώνει τα δύο ασιατικά είδη καστανιάς την καστάνια κρενάτα η οποία είναι η ιαπωνική καστανιά και την καστάνια μολύσιμα δεν είναι σπουδαίας καστανιάς είναι μικρά δέντρα και τα κάστανα είναι ούτε καν συγκρίνονται με τα ευρωπαϊκά με την καστάνια σατίβα. Το 1904 για πρώτη φορά ο μήκητας βρέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου ξέρετε ότι αναπτύσσεται το τρίτο είδος καστανιάς, το τρίτο είδος η καστάνια δεν τάτα η οποία ήταν ένα τεράστιο δέντρο έφτεντα 30 μέτρα ύψος και λέω έφτενε γιατί δεν υπάρχει σήμερα έχει εξολοθρευτεί η εμπερικανική καστανιά. Από το 1904 μέχρι το 1945 σε 50 χρόνια χοντρά χοντρά 36 εκατομμύρια στρέματα καστανιάς στις Ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες από την Ατλάντα μέχρι πάνω στο Μέιν κοντά στα σύνορα με τον Καναδά εξολοθρεύτηκε. Σήμερα υπάρχει καστανιά στην Αμερική αλλά βγαίνουν κάτι βλαστάρια 200-300 μέτρα μέσα στα δάση που μόλις αναπτύσσονται λιγάκι ξαναπροσβάλλονται από το μήκητα και νεκρώνονται. Στην Ευρώπη ο μήκητας βρέθηκε το 1938 λέγεται ότι ήρθε με συμμαχικά στρατέμματα στην Ιταλία προς γιώθια στην Ιταλία ας το πω έτσι όπου στην αρχή άρχισε να κάνει και στην Ιταλία πολύ μεγάλη ζημιά. Στην Ευρώπη έχουμε ένα τέταρτο είδος καστανιάς που είναι η καστάνεα σατίβα. Επομένως για να ολοκληρώσω τέσσερα είδη καστανιάς σε όλο τον κόσμο. Καστάνεα κρενάτα η Ιαπωνική, καστάνεα μολύσιμα η Κινέζικη, καστάνεα δεντάτα η Αμερικανική, καστάνεα σατίβα η Ευρωπαϊκή, η οποία μπορεί να μην γίνεται πάρα πολύ ψηλό δέντρο όπως η καστάνεα δεντάτα της Αμερικής, αλλά το κάστανο το καρπός της είναι εξαιρετικά, εξαιρετικός σαν δόδιμος έτσι. Λοιπόν σήμερα ο Μίκη Τασσί εξαπλωθεί σε όλη την περιοχή εξάπλωσης της καστανιάς. Το 1963 βρέθηκε για πρώτη φορά στη Ζαγορά του Πιλίου από τον κ. Πίρη ο οποίος όπως ξέρεις τον χάσαμε πριν από μερικούς μήνες. Και τι έγινε ενώ το Πίλιο ήταν γνωστό για τους καστανεώνες και ξαφνικά έγινε γνωστό για τις μηλιές. Βλέπετε λοιπόν ότι μια ασθένεια μπορεί να αλλάξει δραστικά ρυζικά την μορφή καλλιέργειας σε μια ευρύτερη περιοχή. Το 1958 ο Μίκη Τασσί ήρθε στην Ιταλία. Το 1951 ο καθηγητής Μπιράκη λοιπόν από το Μιλάνο άρχισε να παρατηρεί σε δέντρα έλκη περίπου αυτής της μορφής. Έλκη τα οποία δεν είχαν αυτούς τους αδυφάγους αυλαστούς. Πήρε πολύ καιρό. Βλέπετε πήρε 15 χρόνια περίπου μέχρις ότου από αυτά τα έλκη να απομονωθεί αυτός ο Μίκη Τασσί. Βλέπετε αυτός ο Μίκη Τας ο οποίος σε όψη, σε μορφή, σε εμφάνιση είναι εντελώς διαφορετικός από τον Μίκη Τα κρυφωνέκτρια παρασίδικα. Αυτή είναι η μορφή που έχουμε και εμείς στην Ελλάδα, έτσι. Λοιπόν, εδώ έχουμε λευκή μορφή, καρποφορή σε όλη την επιφάνεια ενώ εδώ έχουμε καρποφορίες μόνο στο κέντρο και ούτω καθεξής. Θα σας πω τις διαφορές σε δυο λεπτά. Έχουμε λοιπόν σήμερα ή το 1964 όταν απομονώθηκε ο Μίκη Τας, βλέπετε λοιπόν τη λευκή μορφή και την κανονική, την παθογόνο μορφή. Η έρευνα λοιπόν έδειξε ότι και αυτός ο Μίκη Τας είναι κρυφωνέκτρια παρασίδικα αλλά είναι μολυσμένος με έναν ιό του γένους Hypovirus που έχει διπλή περιέλιξη RNA. Η διπλή περιέλιξη RNA επιφέρει στον Μίκη τα τρεις αλλαγές και άλλες αλλά οι τρεις είναι σημαντικές. Πρώτα το αλλάζει το χρώμα, δεν το αλλάζει τα φώτα το αλλάζει το χρώμα. Το αλλάζει τον τρόπο καρποφορίας, καρποφορή μόνο εδώ στο κέντρο ενώ η μολυσματική μορφή, η παθογόνος μορφή καρποφορεί σε όλη την επιφάνεια του πέτρου. Και η τρίτη σημαντικότερη αλλαγή, διαφορά, είναι ότι από παθογόνο τον μετατρέπει σε υποπαθογόνο. Τι θα πει αυτό, εάν πάτε σε ένα δέντρο και βάλετε ένα μόλισμα με τον παθογόνο Μίκη τα με την πρωτοκαλόχρωμη μορφή, σε μια αυξητική περίοδο, δηλαδή από το Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο-Οκτώβριο, θα έχετε ένα έλκος μήκους περίπου 30 εκατοστά και πλάτος τα μισά, γύρω στα 15. Εάν βάλετε ένα μόλισμα με τον υποπαθογόνο Μίκη τα, επί δύο μήνες θα δημιουργείς ένα έλκος 4 εκατοστών περίπου και μετά σταματάει. Δεν έχει η παθογόνο δύναμη ο Μίκη τας για να προκαλέσει έλκος της μορφής που προκαλεί η παθογόνος μορφή. Τι συνέχεια, το δέντρο παράγει επουλωτικό ιστό και επουλώνει αυτό το έλκος. Τώρα, αυτό που μπορούμε να κάνουμε στο εργαστήριο, εάν σε ένα πέτρι βάλουμε μια υποπαθογόνο μορφή όπως τη βλέπετε εδώ πέρα και βάλουμε και μια παθογόνο μορφή όπως τη βλέπετε εδώ, εάν αυτές οι δύο ομορφές ανήκουν στον ίδιο τύπο πλαστικής συμβατότητας, τότε έχουμε αναστόμουση των μικυλιακών υφών. Έχετε δει μικυλιακές υφές, αναστομώνονται, ενώνονται μικυλιακές υφές. Ο υιός, χαϊποβάιρους με την διπλή περιέλιξη RNA, από τη λευκή μορφή περνάει στην πορτοκαλόχρωμη. Και η νέα ανάπτυξη μικυλίου εδώ είναι η πορτοκαλόχρωμη μορφή αλλά με τον υιό, για αυτό και την βλέπετε να είναι λευκή. Εδώ πέρα λοιπόν έχουμε την περιοχή μετατροπής. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να μετατρέπουμε μία παθογόνου μορφή σε υποπαθογόνο. Μακροχρόνες έρευνες έδειξαν ότι η λευκή μορφή περιέχει τον υιό του, γι'ανούς χαϊποβάιρους με την διπλή περιέλιξη RNA, είναι ακριβώς αυτά που σας είπα να μην τα επαναλαμβάνω. Η μεταφορά του υιού μπορεί να γίνει από την υποπαθογόνου μορφή στη υποπαθογόνου με αναστόμωση των υφών μόνον λοιπόν, μόνον με κεφαλαία γράμματα, εφόσον τα δύο αυτά στελέχει, είναι συμβατά. Πρέπει να ανήκουν στον ίδιο τύπο βλαστικής συμβατότητας. Εδώ έχουμε ένα πρόβλημα. Ο Μίγκιντας στην φύση είναι πολύ διαφοροποιημένος, παρουσιάζει πολλούς τύπους βλαστικής συμβατότητας. Άρα λοιπόν το πρώτο που θα πρέπει να κάνει κανείς είναι να μελετήσει στους τύπους βλαστικής συμβατότητας. Κοιτάξτε τι συμβαίνει με τους τύπους βλαστικής συμβατότητας. Όταν έχουμε την υποπαθογόνου μορφή εδώ και την παθογόνου μορφή που είναι συμβατές, τότε βλέπετε δημιουργούν αυτές οι γέφυρες και ο υιός hypovirus από την υποπαθογόνου μορφή περνάει στην παθογόνου και τη μετατρέπει και αυτήν σε υποπαθογόνου. Εάν οι δύο μορφές, μάλλον τα δύο στελέχη, δεν είναι συμβατά, τότε όλο αυτό το σύστημα καταραίει και δεν λειτουργεί. Άρα λοιπόν έχουμε τώρα μια χώρα όπου έχουμε την ασθένεια σχεδόν παντού. Αυτός είναι ένας χάρτης διασποράς της καστανιάς στην Ελλάδα, αλλά αυτός είναι ένας χάρτης ασθένειας της Ελλάδας. Εδώ παντού υπάρχει όλα αυτά τα κόκκινα που βλέπετε είναι σημεία όπου κάναμε δειγματολυψίες. Σχεδόν έχουμε καστανιά στη μισή Ελλάδα, 28 νομοί της Ελλάδας έχουν καστανιά. Έχουμε λοιπόν ένα πρόβλημα και πρέπει κάτι να κάνουμε. Μπορούμε να εφαρμόσουμε βιολογική καταπολέμηση. Η ξένη βιβλιογραφία δείχνει ότι σε μια χώρα όσο πιο πολλοί τύποι βλαστικής υπαθόντας υπάρχουν, τόσο πιο δύσκολο είναι να κάνουμε καταπολέμηση. Όσο λιγότερη, τόσο καλύτερα. Από το 1995 λοιπόν, εδώ και πολλά χρόνια, αρχίσαμε να δουλεύουμε, να κάνουμε απομονώσεις για να αναγνωρίσουμε τους τύπους βλαστικής συμβατότητας του μη και τα κρυφωνέκτρια παρασίδικα στην Ελλάδα. Και υπερήφανεύομαι να σας πω ότι είμαστε μπροστά από πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Πρώτη η Γαλλία και δεύτερη η Ιταλία εφήρμασε αμβιολογική καταπολέμηση, είμαστε τρίτη χώρα στην Ευρώπη και πολλές χώρες και τώρα ακόμα επιζητούν συνεργασία μαζί μας. Ήδη μεταφέραμε όλη αυτή τη γνώση στη Ρουμανία με ένα πρόγραμμα δημιουργικών συνεργασίας που είχαμε. Εδώ βλέπετε, παιδιά, τους τέσσερις τύπους βλαστικής συμβατότητας που αυτή τη στιγμή έχουμε στην Ελλάδα. Βλέπετε ότι ο κυρίαρχος τύπος είναι αυτό το κόκκινο που βλέπετε, που είναι ο EU12, European Union 12, και εδώ θα πρέπει να σας πω ότι μέχρι το έτος 2000, κάθε φορά που συναντιόμαστε στην Ευρώπη, πήγαινα εγώ με τους τέσσερις και έλεγα «Χελάς ένα, Χελάς δύο» και έρχονταν οι Ιταλοί, έλεγαν «Ιταλοί, αυτοί έχουν δεκαεφτά». Ενώ ήταν κοινή η τύπη, εμείς δίναμε διαφορετικά ονόματα. Καθίσαμε λοιπόν και φτιάξαμε ένα ευρωπαϊκό πλέον σύστημα, έχουμε περίπου 70 τύπους βλαστικής συμβατότητας τώρα από όλη την Ευρώπη, με τα αρχικά EU. Εμείς στην Ελλάδα λοιπόν έχουμε τον EU12, τον EU2, τον EU1 και τον EU10, πιο κάτω που δεν τον βλέπετε. Βλέπετε λοιπόν ότι από το Πήλιο προς την Βορειοανατολική Ελλάδα έχουμε μόνο τον τύπο EU12, ο EU12 σχεδόν υπάρχει παντού, αλλά έχουμε και άλλους τύπους όπως βλέπετε, τον δύο εδώ πέρα και στην Πελοπόννησο ή όπως έχουμε τον ένα στην Εύβοια στην Λέσβο και το καθεξής. Πάντως βλέπετε εδώ ότι περίπου 89% των τύπων βλαστικής συμβατότητας στην Ελλάδα είναι EU12. Για να πάρετε μια ιδέα του τι γίνεται στην υπόλοιπη Ευρώπη, κοιτάξτε εδώ, εδώ έχουμε τον EU12, αλλά αν πάτε στην Ευρυκή Χερσόνησο, EU12 δεν υπάρχει πουθενά, ούτε στη Γαλλία, πολύ λίγο υπάρχει στη Γαλλία. Βλέπετε λοιπόν ότι έχουμε μια εξαιρετική διαφοροποίηση όσον αφορά την διασπορά αυτόν τον τύπο βλαστικής συμβατότητας. Τώρα, δεν είναι δυνατόν να εφαρμόσουμε βιολογική καταπολέμηση εάν δεν γνωρίζουμε, αν δεν έχουμε ένα χάρτη λεπτομερή επικαιροποιημένο, με τη διασπορά αυτόν τον τύπο βλαστικής συμβατότητας σε κάθε περιοχή της χώρας. Γιατί? Εμείς φτιάχνουμε μια μικητική πάστα στο εργαστήριο, η οποία πρέπει να είναι συμπατή, αν τη στείλουμε στη Μητυλίνη, στην Αγιάσω, είναι κανείς από τη Μητυλίνη, όχι. Η Αγιάσω έχει 6.500-7.000 στραύματα καστανιά. Πρέπει να ξέρουμε τον τύπο ή τους τύπους βλαστικής συμβατότητες της Αγιάσω, ώστε το υλικό που φτιάχνουμε να είναι συμβατό με τον τοπικό μήκητα, ώστε να επιτευχθεί η αναστόμοση και ο ιός, τον οποίο έχουμε εμείς μέσα στη μικητική πάστα, να περάσει επάνω στα δέντρα. Εάν δεν είναι συμβατοί αυτοί οι δύο τύποι, αυτοί οι δύο μήκητες, τότε θα έχουν μια απόσταση και δεν μπορούμε να έχουμε το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Στην ουσία τι κάνουμε τώρα. Έχουμε χάρτες επικοιροποιημένους διασποράς του μήκητα σε όλη την Ελλάδα, του τύπου βλαστικής συμβατότητας. Παίρνουμε τον τοπικό μήκητα από την Αγιάσω, μια και ανέφερα την Αγιάσω, τον φέρνουμε στο εργαστήριο, αναγνωρίζουμε τον τύπου βλαστικής συμβατότητας, του εισάγουμε τον ιό και τον πολλαπλασιάζουμε και φτιάχνουμε μια μηκηνική πάστα. Την οποία την επιστρέφουμε πάλι πίσω και αρχίζουμε να την τοποθετούμε πάνω στα δέντρα. Πώς την τοποθετούμε τώρα. Ασφαλώς δεν ξύνουμε όλα τα δέντρα ένα-ένα, αυτό το έκανα για λόγους εκπαίδευσης, έτσι. Αν εδώ πέρα λοιπόν έχουμε ένα έλκος, βλέπετε τα όρια του έλκους. Ο γιοπόνος ή ο δασολόγος, ο οποίος δουλεύει για να κάνει αυτή τη δουλειά, έχει ένα τρυπανάκι μικρό, κακώς που δεν έφερα να σας το δείξω, αλλά δεν πειράζει. Είναι ένα απλό τρυπανάκι, δική μας εφέ βρίσκευση και αυτό, δεν βρίσκευση τεχνία. Λοιπόν, και ανοίγει τρυπούλες, όπως βλέπετε εδώ, διαμέτρου περίπου 5 χιλιόστων, σε απόσταση περίπου 2 με 3 εκατοστά, απ' τα όρια του έλκους. Έτσι σκεφτείτε, εδώ πέρα έχει ένα έλκος και γύρω-γύρω το περιβάλλουμε με τέτοιες τρυπούλες. Και στις τρυπούλες αυτές, εισάγουμε με τη σύρρυγκα αυτή, αυτή τη μυκητική πάστα, η οποία περιέχει τον μύκητα με τον ιόχα υποβάιρος. Στην ουσία τι κάνουμε, γύρω-γύρω από το έλκος δημιουργούμε μια γραμμή άμυνας. Ο μύκητας εδώ εγκαθίσταται και δημιουργούμε μια γραμμή άμυνας. Όλα αυτά γίνονται νωρίς την άνοιξη, αρχίζουμε από την 1η Μαΐου, τότε αναπτύσσουν τα έλκη με μεγάλη ταχύτητα. Τι κάνει λοιπόν ο μύκητας, μόλις ο παθογόνος μύκητας χτυπήσει επάνω στη γραμμή άμυνας, μέσα στο φλειό, τι περιμένετε να γίνει, να γίνει αναστόμοση. Συγγνώμη. Γίνεται λοιπόν αναστόμοση του παθογόνου μύκητα με τον ιοχοπαθογόνο που έχουμε τοποθετήσει εμείς. Αμέσως ο παθογόνος μύκητας μετατρέπεται σε υποπαθογόνος, σταματάει να αναπτύσσεται και το δέντρο αρχίζει και παράγει από μέσα υπουλωτικό ιστό και υπουλώνει το έλικος. Όλα αυτά μπορώ να σας τα πω σε 15 λεπτά, αλλά πήρε περίπου 20 χρόνια μέχρι να φτάσουν εκεί, να φτάσουν κάποιοι άλλοι, όχι εγώ. Λοιπόν, εδώ βλέπετε ένα έλικος και εδώ βλέπετε τη γραμμή εμβολιασμού, όπως την έχουμε φτιάξει, δύο χρόνια μετά τον εμβολιασμό, έτσι, το έλικος δεν κατάφερε να περάσει πάνω από τη γραμμή εμβολιασμού, που σημαίνει ότι εδώ πέρα, σε αυτή τη ζώνη, έχουμε τη μετατροπή του παθογόνου μύκητα πλέον σε υποπαθογόνο, έτσι. Και αυτές οι φωτογραφίες, παιδιά, μπορώ να σας δείξω πάρα πολλές, εδώ είναι μια άλλη περιοχή, πάλι βλέπετε εκεί πέρα τις τρυπούλες και εδώ πέρα κάτω. Αυτό είναι ένα άλλο δέντρο, δεν είναι το ίδιο με το προηγούμενο. Λοιπόν, και καταλήγουμε κάπως έτσι σε τέτοιες μορφές ελκών. Έχουμε δύο μορφές υποπαθογόνων ελκών. Η μία μορφή είναι έλκη τα οποία ήταν παθογόνα και προσπαθούσαν να νεκρώσουν το δέντρο, αλλά έγινε η μετατροπή και αμέσως έχουμε καθύλωση του έλκους και θεραπεία, επούλωση. Αλλά έχουμε και μια άλλη μορφή ελκών, όπως είναι αυτό που βλέπετε εδώ, έλκη τα οποία σηματίστηκαν για πρώτη φορά επάνω στους κορμούς από σπόρια του υποπαθογόνου στελέχους, έτσι. Εδώ πέρα δεν είχαμε δηλαδή θανατηφόρο έλκος ευθείας εξ αρχής, το οποίο μετατράπησε θεραπευμένο. Εδώ είναι υποπαθογόνο έλκος από ευθείας από σπόρια του μίκητα. Εδώ βλέπετε λοιπόν φωτογραφίες από το Πήλιο και λιγάκι να σας πω τι έχουμε κάνει μέχρι τώρα, έτσι πολύ γρήγορα. Το 1998 με 2000 βάλαμε 450.000 τέτοια εμβόλια στο Άγιον Όρος, 70.000 στρέματα, όπου σήμερα η ασθένεια έχει καταπολεμηθεί εντελώς. Το Άγιον Όρος ξενεκείρησε πάλι στη διαχείριση της καστανιάς, όπως στην περίοδο πριν από την ασθένεια. Επίσης, στην περίοδο 2007-2009 είχαμε ένα πολύ μεγάλο πρόγραμμα με 17 νομούς στην Ελλάδα, βάλαμε 3 εκατομμύρια μικητικά εμβόλια και έχουμε πολύ καλά αποτελέσματα. Θα σας δείξω δύο περιοχές στη συνέχεια για να δείτε πού περίπου είμαστε. Και τώρα έχουμε ένα νέο πρόγραμμα με 11 νομούς αυτή τη στιγμή, που πολεμούμε να το πάρουμε εδώ και 4 χρόνια. Όπως έλεγα προηγουμένως και στην καθηγητρία σας, στην κυρία Λογοπόδη, δυστυχώς στα υπουργεία μας πλέον αυτοί που έμειναν είναι, δεν ξέρω, όλοι φοβούν τη σκιά τους. Στο Άγιον Όρος η ασθένεια εντοπίστηκε το 1988, βάλαμε λοιπόν αυτά τα 450.000 μικητικά εμβόλια και σταμάτησε. Εδώ τώρα περιμένω ερώτημα από εσάς. Μπορείτε να με ρωτήσετε, καλά μπορούμε να βρούμε όλα τα έλκη για να τα εμβολιάσουμε ένα-ένα? Τα έλκη δεν είναι μόνο σε ύψος που μπορούμε να τα φτάσουμε, υπάρχουν και πάνω στα κλαδιά, παντού. Τι γίνεται με αυτά? Η απάντηση είναι ότι δεν χρειάζεται με αυτή τη μέθοδο καταπολέμησης να εμβολιάσουμε όλα τα δέντρα ένα-ένα, όσα είναι ασθενεί δηλαδή. Αρκεί να εγκαταστήσουμε τα υποπαθογόνα στελέχη σε μια ευρύτερη περιοχή, στο νομό Αρκαδίας ας πούμε που αυτή τη στιγμή έχει τις περισσότερες χαστανιές και στη συνέχεια τα υποπαθογόνα στελέχη καρποφορούν, παράγουν πυκνίδια και κονιδιοσπόρια, τα οποία όπως σας είπα με το υδρονέφος μεταδίδονται παντού και πηγαίνουν σε όλα τα δέντρα. Και φτάνουμε περίπου σε αυτή τη κατάσταση. Βλέπετε εδώ ένα δάσος που όλα αυτά τα έλκη που βλέπετε, όλα είναι υποπαθογόνα έλκη, είναι θεραπευμένα έλκη. Δεν εμβολιάσαμε όλα αυτά τα δέντρα, ίσως εμβολιάσαμε 2-3 δέντρα στο στρέμα ή 5 δέντρα στο στρέμα και εδώ έχουμε τουλάχιστον 100. Έτσι όλα τα υπόλοιπα έχουν θεραπευτεί με φυσικούς μηχανισμούς, όπως δηλαδή διαδίδει το παθογόνος Μίκητας, εδώ έχουμε μια απλή μεταφορά διασπορά του υποπαθογόνου Μίκητα, έτσι και εδώ το ίδιο πράγμα. Λοιπόν, αυτά ήδη σας τα είπα, αυτή η πάστα την οποία φτιάχνουμε, το εμβόλιο, δεν διατίθεται στο εμπόριο, γιατί είναι πολύ ακριβό και έχει κάποιο ειδικό μηχανισμό τοποθέτησης. Αν το δώσουμε στους παραγωγούς, όταν η παραγωγή είναι απελπισμένη με τα δέντρα που τους θα νεκρώνον, δεν θα πήγαινε να το βάλουν παντού. Έχουμε όρια ηλικίας, μέχρι 18, το πολύ 20 χρονών δέντρα, η καστανιά στη συνέχεια αρχίζει και ραγαδώνεται. Είναι πολύ σημαντικό ο επιστήμονας ο οποίος τοποθετεί την πάστα να βρει τα όρια του έλκους, ώστε να τοποθετήσει τη γραμμή άμυνας σε απόσταση περίπου 2 δάχτυλα, περίπου 3 εκατοστά από το όριο του έλκους. Άντε τοποθετήσει, άντε το κάνει αυτό και το εμβόλιο πέσει επάνω στο έλκος, τότε αυτό είναι καταδικασμένο, δεν πρόκειται να κάνει τίποτε. Το εμβόλιο πρέπει να εγκατασταθεί σε φλειό υγεία, ας το πω έτσι. Αν πέσει μεγαλύτερη υπόστηση από τα δύο εκατοστά... Πιθανόν να μην έχουμε έγκαιρη αναστόμοση των μικυλιακών υφών. Πείτε το μικρό σου όνομα. Κοιτάζουμε να το εγκαταστήσουμε τόσο κοντά, ώστε να έχει χρόνο να εγκατασταθεί η γραμμή άμυνας, αλλά και πολύ γρήγορα να έχουμε τη συνένωση. Και σας είπα ότι ξεκινάμε την 1η Μαΐου και σταματάμε γύρω στις 15 Ιουλίου. Μέχρι τις 15 Ιουλίου έχει τελειώσει όλη αυτή η ιστορία. Και επαναλαμβάνεται επί τρία χρόνια, όχι μόνο μία φορά. Γιατί με το να αρχίσουμε την εφαρμογή αυτής καταπολέμησης σε μια περιοχή, δεν σημαίνει ότι σφυρίξαμε και ο Μίκηδας σταμάτησε να δρά. Ο Μίκηδας συνεχίζει να νεκρώνει. Άρα, λοιπόν, τη δεύτερη χρονιά πρέπει να διαβηματίσουμε την ίδια περιοχή, να βρούμε τα νέα έλκη και να το κάνουμε και μια τρίτη χρονιά. Είναι αρκετά επίπονη δουλειά, αλλά δεν γίνεται και αλλιώς. Εδώ βλέπετε τους 17 νομούς τους οποίους εφαρμόσαμε ήδη καταπολέμηση, έτσι με το κίτρινο. Προχωρώ λιγάκι. Θέλω να σας δείξω το πρόγραμμα το αξιολογήσαμε. Αυτό το πρόγραμμα εφαρμόστηκε το 2007, το 2008 και το 2009. Αφήσαμε το 2010 για να έχουμε δράσει όλης αυτής της κατάστασης και το 2011 κάναμε μια αξιολόγηση σε όλους τους 17 νομούς. Θα σας δείξω τα αποτελέσματα από το Παγκέο στην Καβάλα και από τη Νόσα στην Αγιά. Η Αγιά όπως θα ξέρετε εδώ απέναντί μας είναι μια πολύ σημαντική περιοχή για κάστανο. Παράγει ενα εξαιρετικής ποιότητας κάστανο, πολύ από αυτό εξάγεται κιόλας. Παράγει γύρω στους 1500 τόνους το χρόνο. Εδώ βλέπετε στο Παγκέο είχαμε δάσος, όχι οπωροφόρα δέντρα, είχαμε δάσος. Το βλέπετε του Πρεμνοφίας δάσος ενώ στη Νόσα έχουμε οπωροφόρα δέντρα. Βλέπετε λοιπόν αμέσως και τη διαφορά στη διαγραφητική μορφή της καστανιάς, έτσι. Εδώ είναι οι επιφάνειες που είχαμε, τρεις επιφάνειες στο ενός θρέματος στην Καβάλα, στο παλιοχώρι. Και εδώ είναι τα αποτελέσματα. Επιτρέψτε μου λιγάκι να σας αναλύσω για να καταλάβετε, έχει πολλούς αριθμούς εδώ. Έχουμε τρεις επιφάνειες, δύο επιφάνειες όπως βλέπετε, μία και δύο. Ο αριθμός των δέντρων ήταν 88 στην πρώτη επιφάνεια και είχαμε 69 απομονώσεις, έτσι. Στη δεύτερη είχαμε 70 δέντρα με 62 απομονώσεις. Υπό παθογόνα είχαμε 41, από τα 69 τα 41 ήταν υπό παθογόνα. Από τα 62 οι 40 απομονώσεις ήταν υπό παθογόνες. Και σε ποσοστό ήταν 59% και 64% Εδώ είναι όλα τα δέντρα, εμβολιασμένα και μη εμβολιασμένα. Αφήστε τα υπόλοιπα και λάτε εδώ. Εδώ είναι το ποσοστό των υπό παθογόνων σε μη εμβολιασμένα δέντρα. Δεν βάλαμε νικητική πάστα σε αυτά τα δέντρα. Και κοιτάξτε τα ποσοστά. 60% των απομονώσεων ήταν υπό παθογόνες και εδώ πέρα 63%. Και όλα αυτά σε δύο χρόνια. Όταν συντάσσουμε τη μελέτη πάντοτε λέμε ότι τα αποτελέσματα δεν θα είναι ορατά, τουλάχιστον για μια πενταετία. Εμείς τα βλέπουμε αλλά ο παραγωγός δεν τα βλέπει. Ο παραγωγός βλέπει αυτές τις εκδορές επάνω στο φλοιό και στον κορμό και νομίζει ότι έχει έλκη ακόμα ή έχει ασθένεια. Αλλά αυτά είναι υπό παθογόνα έλκη, είναι επιφανειακά και δεν εκρώνουν τα δέντρα. Αυτά λοιπόν στην περιοχή του Παγκέου. Εδώ βλέπετε την περιοχή της ΩΣΑΣ. Εδώ επειδή είχαμε πολλά κτήματα και είχαμε και πιέσεις από τον κόσμο, όπως βλέπετε δεν μπήραμε μόνο δύο επιφάνειες, πήραμε επτά επιφάνειες στο ενός τρέμματος. Και κοιτάξτε τα αποτελέσματα. Ας έρθουμε πάλι στην τελευταία στήλη εδώ, για να μην χάνουμε χρόνο. Βλέπετε ότι στην πρώτη επιφάνεια 47% των μη εμβολιασμένων δέντρων μας έβγαλαν υπό παθογόνα μορφή. Μας έβγαλαν υπό παθογόνα μορφή, που σημαίνει τι? Ότι βλέπετε και στις υπόλοιπες ρευθμίσεις έχουμε ένα 100% βέβαια, 61%, 53%, 53%, 46%. Εδώ τι σημαίνει, τι συμπεράσματα βγάζουμε ότι τα υπό παθογόνα στελέχει εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή και ότι διαδίδονται πλέον με φυσικούς μηχανισμούς και βρίσκουν έλκη παθογόνα σε άλλα δέντρα, θα να τη φόρουν έλκη και τα μετατρέπουν και αυτά σε υπό παθογόνα. Αυτό είναι πολύ σημαντικό να το καταλάβετε, έτσι. Η τελευταία στιγμή δείχνει σε δέντρα που δεν έχουν εμβολιάσει ποια μορφή του μηχανισμού θα υπάρχουν. Βρίσκουμε λοιπόν σε δέντρα που δεν εμβολιάστηκαν ποτέ τον υπό παθογόνα μίστα, που σημαίνει ότι με φυσικό τρόπο έχει εξακολουθεί. Δηλαδή, γι' αυτό δεν χρειάζεται να πάμε να κάνουμε εξηγήσεις αν δεν έχουμε εμβολιάσει το παντού. Έτσι, ακριβώς. Οι προδιαγραφές μας είναι κάθε χρόνο τα συνεργεία που διαβηματίζουν αυτές τις περιοχές. Θέλει πολύ περπάτημα αυτό, έτσι. Είναι νέα παλικάρια σαν και σας, νέες κοπέλες. Και κοπέλες πολλές έχουμε. Είναι μια πολύ όμορφη δουλειά. Μπορεί να ακούγεται δύσκολη αλλά είναι πολύ όμορφη δουλειά. Βάζουμε, εμβολιάζουμε περίπου τρία δέντρα στο στρέμα. Επομένως, εφόσον όλη αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται τρεις χρονιές, καταλήγουμε στο τέλος να έχουμε γύρω στα εννιά δέντρα στο στρέμα κατά μέσο όρο. Αλλά όπως ξέρετε, στη φύση τα πράγματα δεν είναι όπως είναι στο χαρτί στον υπολογιστή. Αλλού έχουμε πολλή ασθένεια, κάπου αλλού δεν έχουμε. Όπου βρίσκουμε λοιπόν βάζουμε λίγο περισσότερα, κάπου αλλού δεν βάζουμε τόσα πολλά. Εκείνο που θέλουμε, εμείς υπολογίζουμε στην ευρύτερη περιοχή τον αριθμό των εμβολίων. Λέμε θα βάλουμε στο νομό Αρκαδίας Φερμίνε 150.000 εμβόλια. Κοιτάζουμε κάθε χρόνο τα 50.000 εμβόλια που θα βάλουμε, να τα διασπείρουμε. Γιατί το κάνουμε αυτό, παιδιά? Διότι όταν έχετε ένα δέντρο εμβολιασμένο, τότε ο μήκετας διασπείρεται και δημιουργεί έναν κύκλο. Έναν κύκλο υπομολυσματικότητας. Αν αυτή η κύκλο υπομολυσματικότητας είναι διασπαρμένη σε όλη την ευρύτερη περιοχή, όταν θα ενωθούν όλοι αυτοί, τότε έχουμε στην ευρύτερη περιοχή υποβάθμιση της ασθένειας. Λοιπόν, αυτά τα είπαμε. Προχωρώ. Εδώ σας είπα όλα και αυτά τα είπα. Λοιπόν, εκείνο που θέλω να σας πω εδώ είναι ότι οι παραγωγοί δεν χρειάζονται να κάνουν τίποτα απολύτως. Έχω κάνει και αυτό ήταν προσωπικός αγώνας. Οι καστανοπαρογοί σε αυτή τη χώρα δεν ευνοήθηκαν ποτέ, παιδιά. Όλοι παίρνουν επιδοτήσεις. Κοινοτρόφοι, παραγωγοί, βαμβαροκαλλιεργητές, καλαμπόκια, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Οι καστανοπαρογογοί ποτέ στη χώρα δεν πήραν επιδότηση από κανέναν. Πάτησα πόδι, λοιπόν, και τελικά εισακούστηκα από τους πολιτικούς, που δεν μπορούσαν να τους αλλάξεις και πολύ εύκολα, ότι αυτή θα ήταν η πρώτη φορά που η χώρα, η πολιτεία θα ενίσχει, κατά κάποιο τρόπο, τους καστανοπαραγωγούς, αναλαμβάνοντας όλη τη δαπάνη της βιολικής καταπολέμησης. Οι παραγωγοί, λοιπόν, δεν χρειάζονται να κάνουν τίποτα απολύτως. Το στόχος είναι η εγκατάσταση των υποθογώνων στελεχών στην ευίτερη περιοχή, όπως σας είπα, και να έχουμε μια γενική υποβάθμιση της ασθένειας. Επομένως, οι καστανοπαραγωγοί δεν πρέπει να τρέχουν, τι γίνεται, αυτό που παρατηρούμε είναι, όταν φτάσουν τα συνεργεία σε ένα χωριό, αμέσως όλοι τρέχουν και λένε, έλα και στο δικό μου κτίμα να μου βάλεις σεμβόλια. Δεν θέλουμε να γίνονται αυτά, εμείς έχουμε ένα χάρτη, ούτε ξέρουμε ποιοι είναι οι ιδιοκτήτες, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να επιτύχουμε τον στόχο μας, έτσι. Έχουμε, λοιπόν, κάποιο είδους δυσκολίες με τον κόσμο. Και αυτή είναι η πρώτη φορά που οι πολιτεί, όπως σας είπα, υποστηρίζουν καστανοπαραγωγούς. Εδώ βλέπετε μερικές φωτογραφίες από το πώς γίνονται αυτοί οι εμβολιασμοί στην Καστάνη, στην Αρκαδία, πάλι στην Αρκαδία, είχαμε τους καλύτερους ηθοποιούς εκεί, γι' αυτό όλες οι φωτογραφίες είναι στην Αρκαδία. Ακόμη-ακόμη ανεβαίνουν και σε μικρή σκάλα, γιατί είναι και αυτό επικίνδυνο, όπως καταλαβαίνετε, οι εμβολιασμοί. Και εδώ είναι με τους ρουμάνους φίλους μας, όταν τους μαθαίνουμε πώς ακριβώς είσαι. Εδώ βλέπετε και το τρυπανάκι μας, το βλέπετε εδώ πέρα. Αυτά είχα να σας πω για την καταπολέμηση της ασθένειας. Έχουμε λίγο καιρό ακόμη? Έχουμε αρκετό καιρό ακόμη. Έχουμε όμως ερωτήσεις, παρακαλώ. Πες τα μικρά σας ονόματα, τη Φανίτη θυμάμαι ήδη, δεν θυμάμαι τα επίθετα, αλλά... Κατερίνα. Ναι, Κατερίνα, σακώ. Ήθελα να ορίσω κατά πόσο τα υποπαθωγόνια στη λέχη, υποβαθμίζουν την ιδιότητα του κάστρου. Όχι, όχι, όχι. Απέναντίας, όταν έχουμε αρτιότερη λειτουργία του δέντρου σαν δέντρο, έχουμε και καλύτερη ποιότητα καρπού. Όχι σε καμία περίπτωση. Καταρχάς, τα υποπαθωγόνια στη λέχη δεν έχουν να κάνουν τίποτα με τον καρπό. Δεν προσβάλλουν τον καρπό, έτσι, παραμένουν πάνω στο φλοιό. Άλλη ερώτηση, παρακαλώ. Ναι, παρακαλώ, φιλή. Το πρώτο να ρωτήσω είναι, και το καθοκόνο βρέπει και μόνο στους δόξα δεκαετάνομες που έχουν γίνει τα πολεμίσεις. Υπάρχουν κάποιοι νομίοι που δεν είχατε δοκιμωθεί. Πολύ καλή ερώτησή σου. Αντιλαμβάνεις ότι δεν μπορούσαμε να αναλάβουμε ένα τέτοιο έργο για 28 νομούς, η ποσότητα του μικητικού λίγου που θα έπρεπε να παρασκευάσουμε κάθε χρόνο θα ήταν τεράστια, δεν μπορούσαμε να το κάνουμε. Είχαμε παραγωγή 300 λίτρων το χρόνο για ένα εργαστήριο, αυτά σε άλλες χώρες γίνονται, τα κάνει βιομηχανία. Αλλά αυτό ήταν ένα άλλο σημείο στο οποίο επέμεινα εγώ στο Υπουργείο, έχω δει τι έκαναν οι Γάλλοι και οι Ιταλοί. Είδα στη Γαλλία παραγωγούς να αγοράζουν τη μικητική πάστα σε σολυνάριο δοντόπαστας, όπως είναι η δοντόπαστα έτσι που την πιέζουμε. Είδα λοιπόν τους παραγωγούς να έχουν ένα ελεκτρικό τρυπάνι black and decker για να προσπαθούν να ανοίξουν τις τρυπούλες επάνω σε κύλινδρο. Ξέρετε πόσο δύσκολο είναι να δεν μπορεί να δοσταρεώσεις και αντί να ανοίξεις μια τρυπούλα αυτοί πλήγωναν ολόκληρο το κορμό εκεί πέρα. Όταν δεν πίεζαν αυτό το σολυνάριο με 5-6 φορές άδειαζε γιατί ήταν και πολύ υδαρές, λεπτόρες αυτό το λικοτόφια. Ήταν και 10 λεπτά. Και τα αποτελέσματα ήταν θα λέγα τραγικά, δεν είχαν τίποτα αποτέλεσμα. Είπα λοιπόν ότι εμείς θα το φτιάξουμε μόνιμα σε αυτό το υλικό, βλέπουμε τη συνεκτικότητα, το πόσο παχύρευστη είναι η πάστα. Αν είναι πολύ παχύρευση ότι προσθέτουμε αποστηρωμένο νερό ή απειονισμένο νερό, αν όχι και φτιάχνουμε τόσο υδαρή όσο πρέπει να είναι, να είναι σαν πάστα. Και από μια τέτοια σύρρικα των 60 ml βγάζουμε 200 εμβόλια. Μπορεί να βγάλουν και 220 καμιά φορά, όχι 5 που έβγαζαν οι Γάλλοι. Λοιπόν, επιλέξαμε τους 17 νομούς, το κάστανο ήταν σημαντικό προϊόν για αυτούς και η ασθένεια είχε φτάσει πλέον σε κατάσταση κρίσιμη θα έλεγα. Για τους 11 που έχουμε τώρα, ετοιμάσαμε ένα δεύτερο πρόγραμμα. Μην νομίζετε δε δεχτήκαμε πιέσεις, βγήκαν βουλευτές και τέτοιοι στη Βουλή και είπαν καλά εμάς γιατί είμαστε αφιεσθητή, είμαστε δεύτερης κατηγορίας νομή. Είχαμε όμως την αιτιολογία γι' αυτό, έτσι. Και τώρα ευελπιστούμε ότι το πρόγραμμα θα τρέξει από το Μάιο του 2014, 2015-2016 για να κάνουμε καταπολέμψη λοιπόν και στην υπόλοιπη Αλλάδα. Εντάξει. Άλλη ερώτηση. Είστε ο Φάνης και ο... Ποιος? Αυτός είναι ο Φάνης. Εσύ είσαι ο Φάνης. Έλα Φάνη τι απ' το Στέφανος είσαι. Απ' το Στέφανος ή απ' το Θεοφάνης. Πώς? Ναι. Ο Μίκητας κρυφωνέκτρια παρασίδικα αν προσβάλλει άλλες καλλιέργειες. Όχι δεν προσβάλλει καμιά άλλη. Έχουμε όμως άλλα είδη του γένους κρυφωνέκτρια, τα οποία προσβάλλουν άλλα δέντρα. Έτσι, αλλά ο Μίκητας κρυφωνέκτρια παρασίδικα προσβάλλει μόνο την καστανιά. Ναι. Πρόκειλο. Στα μεγαλύτερα ανήκει η επιτροπή των έλεγχων εργασμών, κοιτάμαστε τα πόσα που λειτουργούν και το έλκο, δηλαδή το μικρό σου όνομα. Ειρήνη, καλή ερώτησή σου. Οι εντολές που δίνουμε στα συνεργεία είναι να επιλέγουν έλκοι όσο το δυνατόν μικρά. Γιατί αντιλαμβάνεστε ότι πρέπει οι τρυπούλες αυτές να διανοίγονται σε αποστάσεις περίπου 4 εκατοστά. Εν τότε, σε ένα συγκεκριμένο σημείο, βάζουμε πολύ πάστα. Κοιτάζουμε να το διασκορπίσουμε όσο είναι δυνατόν. Άρα λοιπόν, η εντολή είναι να βρίσκουν, αν είναι δυνατόν, μικρά σε έκταση έλκη, ώστε να μην ανοίγουν πολλές τρυπούλες. Και επίσης, επιλέγουν τις ηλικίες των δέντρων. Όταν συντάσουμε τη μελέτη, παίρνουμε στοιχεία στα διαχειριστικά τμήματα ή στον δήμο τι ηλικίες υπάρχουν, ώστε τα συνεργεία να μην χάνουν χρόνο να πηγαίνουν και να ψάχνουν και να βρίσκουν. Είχα φερειπεί τηλεφώνημα από την Αρκαδία, όπου πήγε ο παραγωγός στο συνεργείο και τσακωθήκαν. Και με παίρνει στο τηλέφωνο και μου λέει, κύριε Διωμαντί, τι να το κάνουμε, θέλω να του βάλω εμβόλια στο πτήμα του. Και του λέω, δώσε να του μιλήσω εγώ. Τι ηλικίες είναι τα δέντρα σου, μου λέω 80 ετών. Τι λέω, δεν μπορούμε να βάλουμε στα 80. Γιατί δεν μπορούμε να βάλουμε. Αν είναι τα δέντρα ηλικίας 80 ετών, έχουν καταρχάς, καταρχάς δεν μπορούμε να βρούμε τα όρια του έλχους. Έτσι, αδύνατο πράγμα. Δεύτερον, ο φλιός έχει πολύ μεγάλο πάχος. Οι τρυπούλες που ανοίγουμε παίρνουν πολύ μυκητικό υλικό μέσα. Δεν μας υφέρει αυτό. Εμείς θέλουμε να είναι λεπτός ο φλιός, να παίρνει περίπου μισό κυβικό εκατοστό ή ένα τρίτο του κυβικού εκατοστού, ώστε να έχουν μεγάλη διασπορά του υλικού. Και τον διαβεβαίωσε, λοιπόν, ότι έστω ακόμη, κι αν δεν βάλουμε εμβόλια στο δικό σου κτήμα, θα ευεργετηθεί το κτήμα σου από τον μήκο, το οποίο θα εγκατασταθεί στη γύρω περιοχή. Αυτά είναι λίγο δύσκολα να τα καταλάβει ο κόσμος. Ο κόσμος θέλει να δει το υλικό πάνω στα δέντρα του κτήματοάστους. Ναι, φανή. Όχι, όχι. Μόνο με το φλιό, μόνο με το φλιό. Παρακαλώ. Λοιπόν, έχω τρεις ερωτήσεις οι οποίες έχουν σχέση με τους τύπους βλαστικής συμβατότητας, τους υπάρχοντας στην Ελλάδα αρχικά. Όταν εμβολιάζεται τα δέντρα, ξέρετε ότι σε μια περιοχή, για παράδειγμα, έχετε δύο τύπους βλαστικής συμβατότητας. Θα θέλετε εμβόλιο και με τους δύο τύπους πάνε στο ίδιο έλπος ή θα βάλετε σε κάποιο έλπος τον έναν τύπο και σε κάποιο άλλο τον άλλον. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Όταν έχουμε περιοχές που έχουμε δύο τύπους βλαστικής συμβατότητας, τότε στο εργαστήριο, στις σύρρυγκες αυτές, φτιάχνουμε ένα μίγμα και από τους δύο τύπους βλαστικής συμβατότητας. Η μελέτη που κάναμε, μας έδειξε σε μια περιοχή ότι έχουμε 80% ίγιου 12 και 20% ίγιου 2. Την ίδια αναλογία βάζουμε και στο μπλέντ. Δεν θα βάζουμε 20% από τον ίγιου 2 και, αντίθετα, θα τηρίσουμε την ίδια αναλογία που υπάρχει και στη φύση. Οπότε, όταν βάζουμε τη μυκητική πάστα γύρω-γύρω από το έλκος, σε οποιοδήποτε βλαστικότητας και αν ανήκει, η πάστα μας θα είναι επιτυχής. Το δεύτερο είναι και ακριβώς ερώτημα για παρατήρηση. Επειδή είδαμε ότι στην Ευρώπη έχουμε διάφορους τύπους βλαστικής συμβατότητας, μας είπαν περίπου 70 συνολικά, ενώ στη χώρα μας έχουμε 4. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να εξακολουθούμε να προσέχουμε τι εισάγουμε στη χώρα μας, και όχι να επαναπαθούμε ότι έχουμε βιολευκή κατακολένση, γιατί μπορεί να βάσουμε κάποιους νέους τύπους βλαστικής συμβατότητας και να πρέπει και αυτούς να τους κατακολεμήσουν. Θα έχουν περισσότερο. Αυτό είναι σωστό. Ευτυχώς στην Βουλγαρία, αυτή τη στιγμή έχουμε χάρτηση από τη Βουλγαρία. Πρόσφατα είχα μια εργασία στο European Journal of Pathology, αλλάξε και όνομα. Όχι plant pathology έγινε τώρα, ή forest pathology. Έχουν τους ίδιους τύπους με εμάς. Και η Σκοπιανή το ίδιο. Η Αλβανία φοβάμαι πολύ ότι δέχεται υλικό από το Μαυροβούνιο και από το Κόσοβο, εκεί πέρα έχουν πολύ καστανιά. Αλλά παρόλα αυτά, στους φυτογενομικούς ελέγχους πρέπει να ελέγχετε το υλικό το οποίο έρχεται στη χώρα. Και δεν ελέγχεται. Επομένως, το να έχουμε εισβολή νέων τύπων βλαστικής ευατότητας είναι πολύ πιθανό. Και ένα άλλο σχετικά με αυτό, είναι στην Αμερική. Αφού έχουμε διαθέσιμο υλικό, ξέρουμε τον τρόπο, γιατί δεν εφαρμόζεται στη βιολογία των πολιτών. Γιατί ο αριθμός των τύπων βλαστικής ευατότητας στις ΗΠΑ είναι πάρα πολύ μεγάλος. Δεν μπορούμε να φτιάξουμε μια μυκητική πάστα που θα έχουμε μέσα 60 τύπους βλαστικής ευατότητας. Διότι τότε η αναλογία θα είναι πάρα πολύ μικρή και δεν θα λειτουργεί επάνω στα δέντρα. Οι Αμερικανοί ξεκίνησαν με βιολογική καταπολέμιση, αλλά τα παρατήσαν. Και τώρα ξαναγυρίσαν πάλι σε μεθόδους γενετικής βελτίωσης φυτών, της καστανιάς. Έτσι προσπαθούν δηλαδή να επιλέξουμε επιλογές ανθηκτικό υλικό στην ασθένεια. Τα συνεργεία αποτελούνται από δύο άτομα. Ο πρώτος είναι πάντοτε επιστήμονας, είναι νεαρός δασολόγος, γεωπόνος. Αναγκαζόμαστε πολλές φορές να δειχθούμε και τεχνολόγους, τεχνολόγους γεωπονίας ή δασολόγους. Ο δεύτερος θέλαμε να είναι απόφυτος ή εκ, να ξέρει, αλλά δυστυχώς δεν βρίσκουμε και δεχόμαστε και εργάτες ακόμη. Ο πρώτος τι κάνει παιδιά, ο πρώτος είναι αυτός ο οποίος έχει εκπαίδευση. Δηλαδή αυτά τα συνεργεία παρακολουθούν ένα σεμινάριο δύο ημερών, μία μέρα θεωρητικά και μία μέρα βγαίνουμε έξω, εδώ στην Βόρεια ο Χαλκιδικής, έρχονται όλοι στη Θεσσαλονίκη κάθε χρόνο, για να εξικοιωθούν με τα εργαλεία και με την τεχνική. Ο πρώτος λοιπόν, σύρρυγκα με μπάστα και το τρυπάνι. Αυτός επιλέγει τα δέντρα τα οποία θα εμβολιαστούν. Τη στιγμή που τρυπάει το ένα, το μάτι του έχει βρει το επόμενο δέντρο που θα πάει, δεν πρέπει να κατηστερεί πολύ, έτσι. Αυτός λοιπόν φτιάχνει τις τρυπούλες και αμέσως εγχύνει με τη σύρρυγκα την μπάστα. Ο δεύτερος, ήδη έχει μια χαρτοτενία και αρχίζει και κόβει κομματάκια ταινίας, σταχέτημα. Μόλις λοιπόν ο πρώτος αποχωρίζει, έρχεται και σε πάνω σε κάθε μια τρυπούλα κολλάει ένα κομμάτι χαρτοτενίας. Γιατί γίνεται αυτό, πρώτα πρώτα για να μην αφιδατωθεί γρήγορα αυτή η πάστα, δεύτερον για να μην κολλήσουν άλλοι μήκητες και έχουμε επιμολύνσεις απ' έξω και έχουμε ανταγωνισμό κλπ. Κολλάει την ταινία και μόλις τελειώσει, καλύψει όλες τις τρυπούλες, τότε έχει μια κορδέλα ιδίου χρώματος για όλη την Ελλάδα και τη συγκεκριμένη χρονιά. Δηλαδή την πρώτη χρονιά βάζουμε κόκκινη κορδέλα, τη δεύτερη χρονιά θα βάλουμε μπλε, την τρίτη θα βάλουμε κίτρινη ξέρω εγώ έτσι και ξέρουμε έτσι σε όλη την Ελλάδα ένα συγκεκριμένο δέντρο όποτε και αν πάμε να το δούμε ποια χρονιά εμβολιάστηκε έτσι. Δένουμε λοιπόν την κορδέλα επάνω με έναν ειδικό κόμπο για να μην μίξει το δέντρο, όσο διευρύνεται το δέντρο διευρύνεται και η κορδέλα μαζί και φεύγει και αυτός έτσι. Αυτά όλα γίνονται πολύ γρήγορα. Ένα συνεργείο αρκετά έμπειρο μπορεί να βάλει την ημέρα χίλιες τρύπες, κρυπάει χίλιες τρύπες έτσι. Εγώ δεν έχω άλλα ερωτήματα, ο κ. Διαμαντής μπορεί αν θέλει να μας δώσεις μερικά άλλα στοιχεία, διευκαιρία η κ. Αστανιάκη να μας δώσει τέτοιου ακούγου για μιέλια και μετά μπορούμε να φύγουμε. Αυτήν ήθελα να σας τη δείξω λίγο πιο πολύ να τη βλέπετε, αλλά την βλέπετε αρκετά έτσι. Ας σεβαστούμε παιδιά την Ελλάδα, έχουμε την πιο όμορφη χώρα στον κόσμο και την έχουμε κάνει σκουπιδότοπο. Πριν από 100.000 χρόνια όλα αυτά τα φυτικά ήδη άρχισαν να έρχονται χαμηλότερα, νοτιότερα προς τη Μεσόγειο έτσι και δημιουργηθήκαν διάφορες περιοχές εδώ πέρα που είναι γνωστές σαν καταφύγια, τα ρεφιούτζια. Ένα λοιπόν από αυτά τα καταφύγια Καστανιάς ήταν εδώ στον Κάφκασο. 2.000 χρόνια λοιπόν πριν, 2.000 χρόνια πριν η Καστανιά άρχισε να μετακινείται από τον Πόντο, από την βόρειο Μικρά Ασία. 2.000 χρόνια πριν λοιπόν υπήρχε Καστανιά εδώ στην περιοχή της Ροδόπης. Ο κύριος ο Θανασιάδης έχει αναλύσεις γύρις, έτσι μας βεβαιώνει αυτό το πράγμα. Στη συνέχεια οι Έλληνες πήραν την Καστανιά και την μετέφεραν στη Μεγάλη Ελλάδα, στη Νότιο Ιταλία και στη Σικαλία και όταν ήρθαν οι Ρωμαίοι εδώ στην Ελλάδα, αυτοί πήραν την Καστανιά και την μετέφεραν μέχρι την Ιβερική Χερσόνισο, Ισπανία και Πορτογαλία. Θα προχωρώ λοιπόν και δεν θέλω να σας δείξω ιστορικά στοιχεία. Κι ενώ λοιπόν κανείς θα περίμενε εμείς οι Έλληνες να δώσουμε τα φώτα μας σ' άλλους αγιακούς λαούς, στο Κάστανο φαίνεται ότι ξεμείναμε πάρα πολύ πίσω. Η αιτήσια παραγωγή μας από 18.000 τόνους που ήταν τη δεκαετία του 60 και του 70 έπεσε στους 11 και τώρα είμαστε στους 12, λίγο αρχίσουμε να ανεβαίνουμε τώρα με την καταπολέμηση και το έλλειμος Καστανιάς, έτσι. Το Κάστανο αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ευρωμεσογειακής κουλτούρας και ορεινής οικονομίας. Αρκεί να σας πω κανά δυο στοιχεία. Στην Κορσική Φεριππίν η Κορσική είναι ένας βράχος μέσα στη θάλασσα, δεν έχει επίπεδες επιφάνηση και καλλιέργειες υφυρών. Όλος ο κόσμος όλα αυτά τα χρόνια βασίστηκε στο ψωμόδεντρο που είναι το Κάστανο η Καστανιά επειδή παράγει ψωμί, παράγει αλεύρι η Καστανιά, καστανάλευρο, φαρίνα με το οποίο φτιάγανε ψωμί. Άρα λοιπόν η επιβίωση των Κορσικανών στηρίχτηκε στην Καστανιά. Να μην σας πω, να μην αναφερθώ σε τέτοια στοιχεία, πολύ επιγραμματικά. Τα βασικά έτια υποβάθμισης της καστανοκαλλιέργειας στην Ελλάδα είναι η μετακίνηση των αιών από τα ορεινά χωριά, η ασθένεια του έλγου της Καστανιάς στην οποία καταπολευούμε τώρα και η διαχρονική έλλειψη ευνοϊκών για το Κάστανο πολιτικών από μέρος της πολιτείας. Σας το είπα ήδη ότι η πολιτεία ποτέ δεν ενίσχυσε τους καστανοπαραγωγούς. Είναι και άλλοι λόγοι, αλλά οι βασικότεροι τρεις είναι αυτοί. Τα περνώ πολύ γρήγορα. Παράγει καρπούς, παράγει πολύτιμο ξύλο, είναι δέντρο ταχιαυξές, αναπτύσσεται σε ορεινές περιοχές, όπου δεν έχουμε μεγάλες επιλογές, δημιουργεί εξαιρετικά οικοσυστήματα, δημιουργεί αλκυστικά δάση και αποτελεί και κατάλληλο είδος για βιολογή καλλιέργεια. Βέβαια, το ότι είναι θεκτικός προγραγές το ξέρετε. Εδώ είμαστε, κοιτάξτε πού είναι η Ελλάδα, πρώτη η Ιταλία με 60.000 τόνους, δεύτερη η Τουρκία με 55.000 τόνους, οι αριθμοί λίγο αυξομειώνονται, αλλά δεν έχει σημασία, η Ισπανία τρίτη, η Γαλλία τέταρτη, η Πορτογαλία έχει κάνει θαύματα, η Πορτογαλία τη δεκαετία του 60.000 είχε μια παραγωγή για τη στάση των 9.000 τόνων, σήμερα έχει φτάσει στους 30.000, εξάγει στη Βραζιλία, στη Μόρεια Αμερική, στην Ευρώπη, η Ελλάδα εισάγει κάστρα από την Πορτογαλία. Άκουσον, άκουσον. Σλοβενία, Ουγγαρία. Είμαστε, λοιπόν, πολύ πίσω όπως βλέπετε, έχουμε πολλές δυνατότητες. Προχωρώ, μην κολλήσω εδώ. Το κάστανο, λοιπόν, η καστανιά αναπτύσσεται για παραγωγή καρπών, όπως βλέπετε εδώ, και για παραγωγή ξύλου. Αν και η καστανιά, λοιπόν, είναι ένα σπουδαίο δέντρο για τη χώρα μας, εντούτηση καστανοκαλλιάρια βρίσκεται σε καθεστώς αδιαφορίας. Αδιαφορία όλος ο κόσμος, από το Υπουργείο μέχρι κάτω στους καστανοπαραγωγούς. Και το λέω γιατί, τι κάνουν οι καστανοπαραγωγοί. Κοιτάξτε πώς διακινείται το κάστανο στην Ευρώπη. Η Ελλάδα εισάγει 6.000-7.000 τόνους από την Τουρκία, Πορτογαλία, Κίνα και Νότια Κορέα. Κοιτάξτε τις προδιαγραφές της διακίνησης κάστανος στην Ευρώπη. Και εμείς δεν έχουμε καν προδιαγραφές στην Ελλάδα. Εισάγουμε άγνωστοι ποσότητα με τα ποιημένων προϊόντα. Αυτά όλα που βλέπετε είναι προϊόντα κάστανο. Άγνωστοι ποσότητα από την Ιταλία και τη Γαλλία. Τα προβλήματά μας είναι πολλά. Γενετικό υλικό και προμήθεια δεντριλίων, καλλιέργεια, αντικατάσεις των υπέργειρων δέντρων. Οι πιο πολλοί καστανεώνες στην Ελλάδα είναι υπέργειροι. Δεν παράγουν. Ασθένειες δέντρων και καρποφάγα έντομα. Η συντήρηση του καρπού. Δεν έχουμε ψυγεία να συντηρήσουμε το κάστανο. Το κάστανο θέλει ειδική ψήξη, ένα βαθμό Κελσίου, υγρή ψήξη, έτσι. Τυποποίηση, μεταποίηση, εμπορία αλλά και εισαγωγές. Πάτε και αγοράζετε κάστανο, μεγάλο, μικρό, όλο μαζί στη λαϊκή αγορά. Ενημέρωση και κάποιος παραγωγώνει. Οι παραγωγοί δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Συγγνώμη για την έκφραση. Για αυτό θα πρέπει να τις ενημερώσετε εσείς. Κοιτάξτε την Πορτογαλία. Αυτοί είναι οι πορτογαλικοί καστανεώνες. Κοιτάξτε τα δέντρα. Κοιτάξτε την ομορφιά και τον ευρύ φιτευτικό σύνδεσμο. Κοιτάξτε τη μορφή των δέντρων. Εδώ κοιτάξτε νέους καστανεώνες οι οποίοι εγκαθίστανται σε σειρές με μεγάλη απόσταση μεταξύ τους αλλά σε μικρότερη απόσταση κατά μπίκος της σειράς. Γιατί γίνεται αυτό, ξέρετε? Διότι η συλλογή του κάστανου γίνεται μηχανικά πλέον, όχι με το χέρι. Θα σας το δείξω. Και κοιτάξτε την ελληνική κατάσταση. Το περίμενα αυτό για να είμαι ειλικρινής. Εδώ αυτές είναι πάνω στην σκοτίνα. Κοιτάξτε καστανεώνα στην κοινουρία. 4,5 χιλιάδες τρέμματα, ηλικίας 120 ετών. Όλα τα δέντρα είναι με ένα κλαδί στην Ανατολή και ένα κλαδί στη Δύση. Εδώ κοιτάξτε. Εδώ οι παραγωγοί νομίζουν, γι' αυτό σας λέω ότι πρέπει να ενημερώσετε τους παραγωγούς μεθαύριο που θα βγείτε έξω. Δεν ξέρουν οι παραγωγοί. Ο παραγωγός νομίζει ότι αν έχει τέσσερα δέντρα εδώ στην ίδια ρίζα θα έχει περισσότερη παραγωγή από το ανερχένα. Δεν καταλαβαίνει ότι κάνει λάθος. Δεν το καταλαβαίνει. Προχωρώ λιγάκι. Αυτά σας τα έδειξα. Ένα πρόβλημα είναι τη μελάνωση. Έχουμε σε περιοχές που, εδώ στην όρμα της Αριδαίας Φερυπίνη, είμαστε τώρα το καλοκαίρι, έχουν άφθονο νερό και ποτίζουν τις ροδακινιές. Ποτίζουν τρεις φορές την εβδομάδα και την καστανιά. Και αν ποτίζουν την καστανιά, τότε αμέσως δημιουργούν συνθήκες ευνοϊκές για τη μελάνωση της καστανιάς, η οποία προκαλείται από φυτόφτερες, φυτόφτερα καμπίβορα κτλ. Βλέπετε, εδώ είναι μελάνωση, έτσι. Καρποφάγα έντομα, δεν σας λέω τίποτα. Προχωρώ. Κοιτάξτε εδώ τον εξοπλισμό μας. Αυτή είναι η υποδομή που έχουμε. Αυτό είναι το διαλογητήριο της καρίτσας. Όταν το έβαλα μπροστά μου να δουλέψει, νόμιζα θα την ακτή. Έκανα πέντε βήματα πίσω, λόγω να με σκοτώσουν εδώ. Δεν κλητώνω. Αυτό είναι κάτι νεότερο, τώρα το βάλαμε στην όρμα, έτσι η τεχνολογία μας, όταν οι Πορτογάλοι έχουν τέτοιου είδους μονάδες, ενώ οι Ιταλοί έχουν αυτές τις αυτοματοποιημένες μονάδες. Κοιτάξτε εδώ με ηλεκτρονικούς υπολογιστές κτλ. Έτσι βγαίνει το κάστανο, τυποποιείται σε τέτοιους άκρους και φεύγει κατευθείαν στο Μόναχο. Εμείς μόνον την πάγερ Μονάχου ξέρουμε. Εδώ βλέπετε μια αυτόματη μηχανή τυποποίας, η μηχανή γυρνάει γύρω γύρω, δηλήγει όλη την παλέτα, η οποία φροτώνεται και φεύγει στη Γερμανία. Προδιαγραφές, τις έχουμε φτιάξει πριν από 10 χρόνια, ακόμη δεν έχουμε βγάλει προεδρικό διάταγμα. Εφαρμόζονται παντού άτυπα, αλλά δεν υπάρχει προεδρικό διάταγμα. Κοιτάξτε πώς γίνεται η συλλογή πλέον κάστανο στην Ιταλία, στην Ισπανία, στη Γαλλία, με τέτοια μηχανήματα, όπου αυτές οι δυο βούρτσες φέρνουν τον καρπό και ό,τι άλλο εδώ στο κέντρο. Εδώ έχει μια φυγογενητρική μηχανή, γίνεται ο διαχωρισμός του χώματος, των κλαδιών, των θύλων και τα λοιπά και πίσω στον κάδο πηγαίνει μόνο το κάστανο. Μπορείτε να το δείτε και σε λειτουργία. Γι' αυτό λοιπόν αυτές οι γραμμές όπως βλέπετε έχουν μεγάλες αποστάσεις για να μπορεί αυτό το μηχάνημα να κινείται άνετα. Και όπου δείχνατε τις φωτογραφίες βέβαια οι παρογήθαμε, ε καλά κύριοι διαμονιτοραυτά, εκεί αυτοί έχουν, εκεί οι λιβάδια, οι δικές μας οι καστανιές είναι πάνω στα βουνά. Έχουν και οι δικές μας μηχανήματα. Υπάρχουν ένας μικρός υλικιστήρας, μπορεί λοιπόν να σύρει ένα τέτοιο μηχάνημα, το οποίο κάνει και αυτό διαλογή και ρίχνει τα κάστανα διαφόρου διαμετρήματος σε ανάλογους σάκους. Αλλά να σας πω τι έγινε φέτος. Ήρθαν οι Ιταλοί να πάρουν ελληνικό κάστανο. Για το έξτρα μας έδωσαν 2,40. Πολύ σπουδαία τιμή. Ήθελαν 20 τόνους και δεν είχαν η δική μας έδωση στην όρμα. Αλλά ήθελαν να πάρουν και ψηλό κάστανο. Αυτό το δέλτα κατηγορία στο βιομηχανικό, που είναι μικρό, από 80 και πάνω στο κιλό. Το οποίο εμείς δεν το μαζεύουμε, το αφήνουμε και το τρώνουμε τα αγριογούρουνα. Λοιπόν, και μας δίναν 60 λεπτά το κιλό γι' αυτό. Ξέρετε, είπαν οι Έλληνες παραγωγή. Δεν μας σηφέρει. Και πραγματικά έχουν δίκιο. Διότι όταν πληρώνει μεροκάμματο 30 ευρώ, έτσι, πρέπει ο εργάτης να πρέπει να μαζεύει 50 κιλά περίπου 45 κιλά κάστανο, έτσι, για να βγάλει το μεροκάμματο 30 ευρώ. Ένα μη μαζεύεις κι άλλα 50 κιλά για τον παραγωγό. Και δεν μπορεί να μαζεύεις 100 κιλά την ημέρα, έτσι. Ωραία, τι, λέμε αυτή τη δικαιολογία και σταματούμε εκεί, αυτό είναι. Τους είπα, ελάτε εδώ στο σκλήθρο της Λάρισσας, θα μαζευτείτε 20 άνθρωποι, ο καθένας σας έχει από 10 στρέμματα, θα μαζεύετε 200 στρέμματα, θα βάλετε από 500 ευρώ ο καθένας, θα πάρετε ένα διτυομηχάνημα και θα κάνετε μηχανική συλλογή με έναν εργάτη. Κάθονται και με κοιτάζουν. Δεν θέλουν να ακούν τον όρο συνεντερισμός, παιδιά. Οι συνεντερισμοί έχουν βάλει τόσο κακό όνομα στη χώρα αυτή που δεν ξέρω τι να πω. Τώρα εφεύρεμε τον όρο ομάδα παραγωγών. Τους λέμε να κάνετε μια ομάδα παραγωγών. Λίγο, πώς να το πω, έχει απαλήνει λιγάκι. Θέλω να σας πω ότι λύσεις και απαντήσεις υπάρχουν για όλα. Η μεταποίηση, έρχομαι στη μεταποίηση και θα τα κλείσω, γιατί σας βλέπω κουραστή κάτω λιγάκι. Η μεταποίηση στη χώρα μας είναι άγνωστη, παιδιά. Κανένας δεν ξέρει τι είναι το μεταποίημένο κάστρο. Πηγαίνουμε στον αγαπητό και βρίσκουμε κάτι τούρτες καστάνου λέει, είναι μια τούρτα κοινή και έχει πάνω τρία-τέσσερα κάστρα. Αυτό θεωρείτε ότι είναι μεταποίηση κάστρα. Η μαρονκλασέ, θα σας πω για το μαρονκλασέ. Το 90% της παραγωγής μας καταναλώνεται ψητό και βραστό και μια μικρή ποσότητα γίνεται γλυκό κουταλιού. Η μεταποίηση θα αυξήσει το έμπρος των προϊόντων που έρχονται στην αγορά, θα αυξήσει την περίοδο κατανάλωσης και θα συμβάλει στην νάπτυξη οικονομίας με την προστηθέμενη αξία στα προϊόντα. Τα μεταποίημένα προϊόντα που θα παρακτούν πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας και να διατίθεται σε ταγωνιστικές τιμές και να διαφημιστούν κατάλληλα. Τώρα, για το κάστανο μη σας πω πολλά πράγματα, φαντάζομαι στην τεχνολογία τροφίου να τα μαθαίνετε. Το κάστανο εκτός του ότι έχει βιταμίνη β1, β2, β3, β5 και σι, βέβαια, δεν έχει υψηλή θερμητική αξία χωρίς χωλιστερόλη και το σημαντικότερο η βιταμίνη σι βλέπετε είναι θερμοανθεκτική, έστω ακόμα και αν βράστε ή ψήσετε τα κάστανα δεν αλλιώνεται, αλλά εκείνο που θέλω να δείτε είναι ότι το καστανάλευρο, το κάστανο, δεν έχει γλουτένη. Έχουμε κάστανο που το τρώνε τα αγριογούρουνα και εμείς εισάγουμε από τη Γερμανία free gluten άλευρα, δηλαδή είναι τρελένται κανείς. Τα υπόλοιπα τα περνάω, δεν θέλω να σας φάω το χρόνο. Κοιτάξτε λοιπόν μια σειρά προϊόντων, αυτά τα ξέρετε, αν πηγαίνετε στο βασιλόπουλο και στα καρφού, αυτό εισάγεται στην Ελλάδα το Δεκέμβριο μήνα για τις ελληνίδες υποκυρές για να γεμίσουν τη γαλοπούλα, είναι ένα ψηλό καστανάκι, τόσο δάχ, χωρίς υπερβολή, τόσο είναι, τόσο. Αυτά εμείς ούτε καν τα πατούμε στο δάσος ή στις φοιτηίες μέσα, μάλιστα είναι αποφλειωμένο, μισοβρασμένο και τυποποιημένο, συσκευασμένο σε κενό. Λοιπόν, εισαγωγές, εδώ κοιτάξτε προϊόντα, μαρόν γκλασέ, καστανάλευρα, γλυκείς με τα διάφορα. Επιτρέψτε μου να προχωρήσω. Εδώ η δίποτα, το βλέπετε, μαρόν, έτσι, όλα αυτά είναι ιταλικά, λικέρ με μαρόν, σπουδές με πολύ ψηλές τιμές, επίσης μαροντσέλο από κάστανο, μπύρα από κάστανο, εξαιρετικής ποιότητας, δεν έχω φάει, έχω και στο γραφείο μου. Δεν την πίνω βέβαια, απλώς την δείχνω, μην νομίζετε ότι πίνουμε και μπύρες. Λοιπόν, εδώ κοιτάξτε αυτό το προϊόν, το οποίο δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι οι περισσότεροι σκοπέλοι δεν αρχίσατε ακόμη να μαγειρεύετε, αλλά κάποτε θα αρχίστε. Αν θέλετε να φτιάξετε ένα γλύκισμα και να βάλετε κάστανο μέσα, τι πρέπει να κάνετε, αγοράσετε ένα κιλό κάστανο από την αγορά, να τα βράσετε και να φάτε όλο το προϊόν σας με ένα μαχαιράκι να ξεβλουδίσετε ένα ένα, στη συνέχεια να τα κάνετε πουρέ για να τα βάλετε μέσα στη ζύμη ας πούμε. Η Ιταλίδα Νίκο Κυρά πάει και αγοράζει ένα τέτοιο σακουλάκι με αποφλειωμένο ξερό κάστανο, το αδειάζει στην κατσαρόλα τις 15 λεπτά και τελείωσε η ιστορία. Και όμως η Ελλάδα δεν έχει τέτοιο αποφλειωμένο κάστανο, δεν υπάρχει. Το βλέπετε και εδώ, έτσι. Καστανάλευρο, φαρίνα το βλέπετε σε διάφορες συσκευασίες και από διάφορες εταιρίες. Εδώ βλέπετε προϊόντα αρτοπίας, διάφορα κουλουράκια τα οποία είναι εξαιρετικά, γιατί είναι εξαιρετικά ξέρετε, γιατί δεν έχουν ζάχαρη μέσα. Το κάστανο είναι γλυκό από τη φύση του, έτσι. Επομένως αυτά τα εδέσματα, τα γλυκίσματα, τα κουλουράκια που γίνονται από καστανάλευρο, έχουν τη φυσική τους γλυκίτητα. Και ακούτε τι λένε οι γιατροί, αλάτι και ζάχαρη μην τρώτε, έτσι. Λοιπόν, εδώ άλλα προϊόντα. Κοιτάξτε ζυμαρικά, εξαιρετικής ποιότητας. Φαντάζομαι ότι δεν έχετε φάει ζυμαρικά, έχω φάει στην Ιταλία και νόμιζα ότι θα είναι γλυκά, αλλά δεν είναι καθόλου γλυκά, είναι πάρα πολύ νόστιμα. Θέλω να σας πω ότι σε μια χώρα που το κάστανο βρίσκεται 2.000 χρόνια, νομίζω ότι έχουμε χάσει τα αυγά και τα πασχάλια. Λοιπόν, κοιτάξτε διάφορα τέτοια ζυμαρικά και δεν θέλω να σας κουράσω περισσότερο. Αυτές είναι νηφάδες κάστανου, όπως έχουμε τα corn flakes, εδώ έχουμε chestnut flakes. Βάζετε και το γάλα από πάνω, χωρίς ζάχαρη, γιατί επαναλαμβάνουν έχουν τη φυσική γλυκίτητα και είναι νοστιμότατα, πάρα πολύ ωραία. Τώρα για το μαρόν κλασέ, αυτό είναι το μαρόν κλασέ. Εάν βλέπετε μαρόν κλασέ στην Ελλάδα, δεν είναι μαρόν κλασέ, παιδιά, αυτό. Το παίρνουν οι εταιρείες, το βράζουν σε σιρόπι, το αφήνουν και σουρώνει, φεύγει δηλαδή, στρεγγίζει και μετά τον τυλίγουν σε αλουμινόχαρτα και μας το παρουσιάζουν σαν μαρόν κλασέ. Το μαρόν κλασέ είναι η κορυφή στη μεταποίηση του κάστανου. Θέλει πολύ τέχνη, πολύ κόπο και είναι πανάκριβο προϊόν. Κάπουτε πήρα ένα τόσο μεγάλο κουτί και είπα, ωραία, θα κεράσω σε όλο το ιστιτούτο. Έχω 6 κάστανα εδώ στο κέντρο, στην επάνω σειρά και 3 στην κάτω και το πλήρωσα 14 ευρώ κάτι τέτοιο. Για 6 κάστανα πλήρωσα 14 ευρώ. Είναι πολύ ακριβά. Λοιπόν, βλέπετε και κάτι να σας πω για να κλείσω. Οι Τούρκοι, αυτά είναι ιταλικά, έτσι, αλλά οι Τούρκοι, παιδιά, έχουν κάνει θαύματα. Τα Κινέζικα δεν είναι καλά, έχω δει πολλά Κινέζικα. Γιατί γελάτε. Δεν ξέρω αν διαβάζετε Τουρκικά, αλλά εδώ βλέπετε, βλέπει και στα ναι σε κερί είναι το μεταποιημένο, στην προύσα, από την προύσα είναι έτσι. Έχουν εξαιρετική ποιότητα μεταποιημένου κάστανα και βέβαια μας έχουν αφήσει πάρα πολύ πίσω. Πρόσφατα στην Τζαγκαράδο, όταν έκανε αυτή την παρουσίαση, ζήτησα από τον Τύπο Τζαγκαράδας να ορίσουν μία ομάδα τριών, τεσσάρων, πέντε ανθρώπων που ασχολούνται με μεταποίηση φρούτων και με γλυκίσματα και να τους πάω εγώ ο ίδιος στην προύσα για να μάθουν εκεί πέρα και να δουν, αλλά ακόμη δεν έχω καμία... Λοιπόν, σταματώ εδώ, αυτά είχα να σας πω, ευχαριστώ πολύ για την υπομονή σας, να είστε καλά. Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον Τύρο Διαμαντή, νομίζω ότι σας άρεσε και η διάλεξη σας και θα κρατήσετε τα πιο σημαντικά διαθέσεις και εξετάσεις. |
