| : Με τους περισσότερους ανθρώπους, η πλειοφορική ήρθε στη ζωή μας πριν από περίπου 20 χρόνια. Οι υπολογιστές μπήκαν στα σπίτια μας, μετά στα γραφεία μας και τώρα τελειώνουν. Υπολογιστές μπήκαν στα σπίτια μας, μετά στα γραφεία μας και τώρα τελειώνουν. Υπολογιστές μπήκαν στα σπίτια μας, μετά στα γραφεία μας και τώρα τελειώνουν. Υπολογιστές μπήκαν στα σπίτια μας, μετά στα γραφεία μας και τώρα τελειώνουν. Υπολογιστές μπήκαν στα σπίτια μας, μετά στα γραφεία μας και τώρα τελευταία έχουν μπήσει τις τσέπες μας, με τη μορφή των σμαρτφόνων που όλοι ξέρετε. Μερικές φορές βέβαια η εμμονή στη χρήση των κινητών μας τηλεφώνων μας οδηγεί σε κάποιες καταστάσεις κάπως αστείες. Ωστόσο το γεγονός ότι όλη η ανθρώπινη γνώση είναι συνέχεια διαθέσιμη, σημαίνει ότι πρέπει να ξανασκεφτούμε την εκπαίδευση από την αρχή. όχι μόνο την εκπαίδευση της πληροφορικής, αλλά την εκπαίδευση γενικά. Το πρόβλημα που έχουμε αυτή τη στιγμή, όταν μπαίνουμε σε μια τάξη δευτεροβάθμισης εκπαίδευσης, γιατί πλέον η πληροφορική διδάσκεται και στα σχολεία και στη δευτεροβάθμια και στην πρωτοβάθμια παντού, είναι ότι οι μαθητές μας αντιμετωπίζουν το μάθημα κάπως έτσι. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι διδάσκουμε καταρχήν προγράμματα βαρετά και τα διδάσκουμε με λάθος τρόπο. Τι διδάσκουμε? Για πάρα πολλά χρόνια είχαμε στιάσει την εκπαίδευση της πληροφορικής σε χρηστικές εφαρμογές. Διδάσκαμε δηλαδή, έφτιαξα εργασία κειμένου, λογιστικά φύλλα, παρουσιάσεις όπως αυτή που βλέπετε, αλλά το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα εργαλεία δεν προκαλούν κάποιο ενδιαφέρον στους μαθητές. Είναι σαν να λέμε ότι θέλουμε να τους κάνουμε όλους οι παλληλούς γραφείου ή λογιστές, κάτι που προφανώς δεν το θέλουμε. Επίσης το διδάσκουμε πολλές φορές με λάθος τρόπο. Αντί να δείξουμε στα παιδιά μας την βασική γνώση που περιέχεται μέσα σε αυτά τα προγράμματα, να τα αφήσουμε να εξερευνήσουν κατά κάποιο τρόπο της λειτουργίας των προγραμμάτων, να τους δείχνουμε ένα συγκεκριμένο εμπορικό πακέτο με ένα συγκεκριμένο τρόπο χρήσης, με αποτέλεσμα όταν πάνε σε κάποια επόμενη έκδοση ή σε κάποιο άλλο πρόγραμμα να μην μπορούν να το χρησιμοποιήσουν. Έχουμε επιμείνει σε αυτό με το λάθος τρόπο. Διδάσκουμε στην πραγματικότητα αντί για γνώση προσπαθούμε να τους δώσουμε δεξιότητες. Τι είναι οι δεξιότητες? Φανταστείτε κάποιον ο οποίος είδε έναν ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση με αεροπλάνα και έχει μάθει κάθε κουμπάκι στο cockpit τι κάνει και νομίζει ότι ξέρει να πετάξει αεροπλάνο. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Ή φανταστείτε κάποιον που πήγε και αγόρασε μια γραφομηχανή και νομίζει ότι είναι συγγραφέας. Ούτε αυτό είναι αλήθεια. Το να ξέρουμε να έχουμε μια επιφανειακή χρήση, μια επιφανειακή γνώση ή μια δεξιότητα στη χρήση ενός εργαλείου δεν μας κάνει κατακτητές στην επιστήμη στην οποία αναφέρεται το ίδιο το εργαλείο. Άλλα το να έχουμε απλά μια χρήση του υπολογιστή δεν μας κάνει στην πραγματικότητα κυρίαρχους πάνω στο εργαλείο, πάνω στο μηχάνημα αυτό ή πάνω στην επιστήμη του. Ο χρήστης δηλαδή στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι επιβάτης, όχι οδηγός. Αυτή είναι η αντίδραση δυστυχώς που έχω εγώ όταν κάποιος έρχεται και μου λέει ότι ξέρεις έχω σπουδάσει πληροφορική και ξέρω να γράφω επεξεργασία κειμένου. Έχω κάνει κάποια μαθήματα του Word και του Excel και νομίζω ότι ξέρω πληροφορική. Όταν μου το λένε αυτό, αυτή η εικόνα έρχεται συνήθως στο μυαλό μου. Γιατί στην αλήθεια η πληροφορική δεν έχει κάποια σχέση με αυτά τα πράγματα. Ναι, καλές είναι οι δεξιότητες και ναι τις χρειαζόμαστε, γιατί προφανώς όλοι θέλουμε να γράψουμε ένα κείμενο, αλλά τι είναι στην πραγματικότητα η πληροφορική. Αν το σκεφτούμε καλύτερα θα δούμε ότι, για παράδειγμα, ένας μηχανικός την παλιά εποχή θα έπρεπε να κουβαλάει μαζί του βιβλία ή σημειώσεις για να μπορεί να κάνει τη δουλειά του, γιατί προφανώς δεν θα μπορούσε να τα θυμάται όλα, αλλά από την άλλη τα ίδια του τα βιβλία αν δεν μπορούσε να τα κατανοήσει δεν θα είχε κάποιο νόημα. Σήμερα όμως δεν χρειάζεται καν να κουβαλάει βιβλία. Έχει έναν υπολογιστή και ακόμα πιο σύγχρονα στις μέρες μας κουβαλάει μαζί του ένα tablet, ένα κινητό, το οποίο έχει όλη την ανθρώπινη γνώση μέσα χωρίς καν να την έχει βάλει ο ίδιος. Αλλά ουσιαστικά οι υπολογιστές ήδη αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούνται για να ενισχύσουν την ευφυεία μας. Αυτό είναι κάτι που το έχουμε κάνει. Αποθηκεύουν τη γνώση αντί για εμάς, αποθηκεύουν την πληροφορία. Εμείς απλά πρέπει να την κατανοούμε. Ποτέ άλλοτε όσο σήμερα δεν ήταν τόσο σημαντικό να κατανοούμε οι ίδιοι τη γνώση και να μην την αποθηκεύουμε απλά στο μυαλό μας με τη μορφή που κάνουν οι υπολογιστές. Η κατανοήση είναι κάτι το σημαντικό. Κάπου φαίνεται λοιπόν ότι στην πραγματικότητα έχουμε χάσει αυτό το κομμάτι της πληροφορικής όσον αφορά ειδικά την εκπαίδευση. Για να δούμε τι ακριβώς έχει συμβεί θα πρέπει να δούμε τι γίνονταν ίσως λίγο παλιότερα στην πληροφορική. Πριν φτάσουμε στο σημείο να έχουμε όλοι ένα υπολογιστή στο σπίτι μας. Τη δεκαετία του 80 κυκλοφόρησαν οι πρώτοι υπολογιστές που μπορούσε κάποιος να αγοράσει χωρίς να δώσει μια περιουσία. Ήταν οι λεγόμενοι οικιακοί υπολογιστές. Εκείνη την εποχή υπήρχαν δύο κατηγορίες νέων ανθρώπων που κατά βάση αγόραζαν τέτοιους υπολογιστές. Ήταν η κατηγορία που ήθελε να παίξει παιχνίδια, φυσικά όπως ξέρετε υπάρχει και σήμερα, και η κατηγορία των ανθρώπων που ήθελε να δημιουργήσει κάτι με τον υπολογιστή. Πώς να δημιουργήσεις, οι υπολογιστές εκείνης της εποχής με το που τους ενεργοποιούσες είχαν μία γλώσσα προγραμματισμού. Βάσικα ήταν το μόνο πράγμα που είχαν έτοιμο, δεν υπήρχε κάτι άλλο. Οπότε αν ήθελες να μάθεις πώς να φτιάξεις κάποιο πρόγραμμα, μπορούσες απλά να ανοίξεις το βιβλίο του υπολογιστή σου, να κράψεις κάποια μικρά προγραμματάκια και να τα μεγαλώσεις αργότερα. Προφανώς πολλοί από τους ανθρώπους που ξεκίνησαν εκείνη την εποχή ερασιτεχνικά με αυτόν τον τρόπο, αργότερα σχολήθηκαν επαγγελματικά με την πληροφορική, γιατί αρχικά ξεκίνησαν γράφοντας μικρά προγραμματάκια, μετά έγραψαν μικρά παιχνιδάκια, πράγματα που να τους φαίνονταν ενδιαφέροντα, πράγματα που έβλεπαν ήδη στους φίλους τους και ασχολήθηκαν με την πληροφορική επαγγελματικά. Εκείνη την εποχή υπήρχαν κάποιοι υπολογιστές όπως αυτόν που βλέπετε, αυτός συγκεκριμένα κυκλοφόρησε στη Βρετανία, τον είχε κυκλοφορήσει το BBC, το γνωστό μας το BBC που κάνει τις τηλεοπτικές εκπομπές, το είχε βάλει μαζί με μια τηλεοπτική εκπομπή που είχε σκοπό να διδάξει τους ανθρώπους πληροφορική και προγραμματισμό. Και είχε μεγάλη επιτυχία και φυσικά δεν ήταν μόνο αυτό το μηχάνημα, όσοι έχετε ξεκινήσει πολύ παλιότερα την πληροφορική ίσως αναγνωρίσετε μερικές από αυτές τις εικόνες. Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των μηχανημάτων είναι ότι είχαν μέσα μια γλώσσα προγραμματισμού την οποία κάποιος μπορούσε να πάρει και κατευθείαν να αρχίσει να γράφει αφού αποκτούσε κάποιες βασικές γνώσεις διαβάζοντας ίσως τα βιβλία του ή οτιδήποτε άλλο. Σήμερα τι συμβαίνει. Σήμερα έχουμε το εξής πρόβλημα. Στα σχολεία έχουμε κάποια μαθήματα πληροφορικής τα οποία πραγματικά διδάσκουν προγραμματισμό. Αλλά πάλι το διδάσκουμε με λάθος τρόπο. Γιατί. Κάνουμε προγράμματα και παραδείγματα τα οποία δεν σχετίζονται με αυτό που βλέπουν τα παιδιά στην καθημερινή χρήση των υπολογιστών. Το να τους βάλουμε να υπολογίζουν λογαριασμούς της ΔΕΙ με ένα κάποιο πρόγραμμα δεν είναι κάτι που ενδιαφέρει σήμερα κάποιο έφυγο. Και βέβαια υπάρχουν και κάποια αντίλογοι στο γιατί θα πρέπει να μάθουν τα παιδιά προγραμματισμό. Ένας αντίλογος είναι ότι ίσως είναι δύσκολο. Γιατί σήμερα λέει τα μηχανήματα στη χρήση τους μπορεί να είναι εύκολα αλλά μήπως η εύκολη χρήση συνεπάγεται και μια δυσκολία στον προγραμματισμό. Η άλλη δικαιολογία η οποία εμένα προσωπικά μάλλον είναι η αγαπημένη μου όταν μου τη λένε, λένε σήμερα υπάρχουν τόσα πολλά έτοιμα προγράμματα γιατί να γράψουμε εμείς ακόμα κάποια. Ναι αλλά έχουμε καταλάβει όμως ότι πραγματικά αυτά τα έτοιμα προγράμματα δεν τα έχουμε γράψει εμείς. Γιατί εμείς θα πρέπει να είμαστε στη θέση του θεατή και όχι του δημιουργού. Εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε αυτό που κάνουν όλοι οι υπόλοιποι που γράφουν τα προγράμματα γιατί θα πρέπει μόνο να χρησιμοποιούμε τα προγράμματα των άλλων. Οι υπολογιστές σήμερα από την άποψη αυτή του προγραμματισμού φαντάζουν πολύ πλοκ. Και ίσως μια καλή δικαιολογία που προβάλλεται και που πρέπει να την εξερευνήσουμε κάπως είναι αυτή. Σήμερα υπάρχουν πάρα πολλές γλώσσες προγραμματισμού. Κανείς δεν ξέρει με ποια να ξεκινήσει. Οπότε κάποιος νέος που θέλει σήμερα να μάθει προγραμματισμό τι θα πάρει από όλα αυτά για να ξεκινήσει. Παλιότερα υπήρχε μία γλώσσα προγραμματισμού, αυτή που είχε το μηχάνημα που αγόραζες μαζί, την μάθαινες, κάτι έκανες. Σήμερα πας να ξεκινήσεις, το μηχάνημά σου δεν έχει καμία γλώσσα προγραμματισμού μέσα και ξαφνικά βρίσκεσαι να επιλέξεις ανάμεσα σε όλες αυτές. Εδώ και πάλι η εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει αρκεί να το κάνουμε σωστά. Πριν από τρία χρόνια αποφάσισα να γράψω ένα βιβλίο πληροφορικής που να διδάσκει προγραμματισμό με βάση τον προγραμματισμό παιχνιδιών. Την απόφαση αυτή την πήρα γιατί ανέλαβα ένα μάθημα προγραμματισμού και ανοίγοντας το σχολικό βιβλίο προφανώς είδα μέσα ότι θα αναλωθώ σε βαρετά προγράμματα. Οπότε έγραψα αυτό το βιβλίο το οποίο κυκλοφορεί εντελώς ελεύθερα και δωρεάν στο ίντερνετ. Και με τους μαθητές μου δημιουργήσαμε διάφορα παιχνίδια τα οποία τα δώσαμε, τα δείξαμε σε εκθέσεις μαθητικής δημιουργίας και γενικά τα μοιράσαμε στο ίντερνετ ελεύθερα. Πέρυσι αποφάσισα να επεκτείνω κάπως αυτή τη δραστηριότητα και φτιάξαμε το Aeolus Project, έναν υπερυπολογιστή αποτελούμενο από κοινά εξαρτήματα τα οποία είχαμε συνδέσει μεταξύ τους σε μια ωραία πρωτότυπη κατασκευή, κάτι που να μην μοιάζει με τους συνηθισμένες κουτιά που πάμε και αγοράζουμε από τα μαγαζιά. Και γράψαμε και κάποια αντίστοιχα προγράμματα προκειμένου ο υπολογιστής αυτός να κάνει κάποιους μαθηματικούς υπολογισμούς. Και αυτό το έργο το δείξαμε. Είμαστε στην αρχή μιας, ουσιαστικά μιας επανάστασης. Γιατί αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν σε όλο τον κόσμο αυτά τα μικρά μηχανήματα που βλέπετε, τα οποία κοστίζουν ελάχιστα και έχουν φτιαχτεί ακριβώς για να μπορεί να μάθει ο κόσμος προγραμματισμό. Ακόμα και το BBC που λέγαμε πριν, έχει κυκλοφορήσει αυτό το μικρό υπολογιστή, τον οποίο θα τον δώσει δωρεάν σε ένα εκατομμύριο παιδιά του δημοτικού, φέτος στην Αγγλία, με σκοπό να μάθουν προγραμματισμό. Θα πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε θεατές και να γίνουμε ξανά δημιουργείς στο χώρο της πληροφορικής. Τι πρέπει να αποφύγουμε. Μπορούμε σαν άνθρωποι δυστυχώς να πέσουμε πάλι στην παγίδα να κάνουμε βαρετά προγράμματα. Μπορούμε να αναλάβουμε σε ένα σχολείο να πάρουμε αυτούς τους μικρούς υπολογιστές και να αρχίσουμε να κάνουμε μαθήματα προγραμματισμού και να πέσουμε στην παγίδα να ακολουθούμε κάποιο αναλυτικό πρόγραμμα του Υπουργείου, κάποιο βιβλίο το οποίο να έχει τις ίδιες τετριμένες βαρετές ασκήσεις. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το αποφύγουμε. Και πώς θα το αποφύγουμε. Χρειαζόμαστε εκπαιδευτικούς με όραμα. Χρειαζόμαστε ανθρώπους που πραγματικά να θέλουν να μεταδώσουν αυτό που έχουν, να τους αρέσει και να το κάνουν. Το πρόβλημα δεν είναι συνήθως εδώ το κόστος. Το κόστος είναι πολύ μικρό, είναι κάτι διαχειρίσιμο. Το πρόβλημα εδώ είναι πάντα το ανθρώπινο δυναμικό. Αλλά νομίζω πως και αυτό δεν είναι κάτι το ακατόρθωτο. Δεν νομίζω πως είναι και ο τετραγωνισμός του κύκλου. Σας ευχαριστώ. |
