| : [♪ Μουσική Στο πρώτο τεύχος βρισκόμαστε για να θυμηθούμε και λίγο πώς είναι το βιβλιαράκι μας. Θα πάμε στην ενότητα 5, ασφαλώς κυκλοφορώ. Όπως βλέπετε και στο βιβλίο μας, σε αυτή την ενότητα θα μάθουμε πώς να δίνουμε οδηγίες με διαφορετικούς τρόπους. Και για να το καταφέρουμε αυτό, θα μας βοηθήσουν οι εγκλήσεις των ρημάτων. Θα προχωρήσουμε και θα πάμε στο μάθημα με τίτλο, «Στο δρόμο με το σωτήρι», που βλέπετε κιόλας. Είχαμε ξεκινήσει το μάθημά μας διαβάζοντας το ενημερωτικό κείμενο που βλέπετε και στην οθόνη σας. Μπορεί να θυμηθεί κάποιο παιδάκι τι είδους κείμενο ήταν αυτό. Πολύ ωραία, ήταν ενημερωτικό κείμενο. Και για ποιο πράγμα μας ενημέρωνε. Πολύ ωραία, μας ενημέρωνε για τους βασικούς κανόνες που πρέπει να τηρούμε σύμφωνα με τον κώδικο οδικής κυκλοφορίας για να είμαστε ασφαλείς στον δρόμο. Το μάθημά μας βρίσκεται στη σελίδα 79-82 και στο τέλος του βιβλίου μας είναι η γραμματική μας. Οπότε, αν πάτε στη σελίδα 92, θα δείτε και το γραμματικό φαινόμενο, οι εγκλήσεις των ρημάτων. Πάμε να ξεκινήσουμε να δούμε τρεις πρωτασούλες που θα μας βοηθήσουν να δούμε κάποια πράγματα για τις εγκλήσεις. Ξεκινάμε με την πρώτη μας. Διαβάζουμε τις οδηγίες του κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Θέλω να κοιτάξουμε την πρωτασούλα μας και να σκεφτείτε ποιο είναι το ρήμα μας. Πολύ σωστά, το ρήμα μας είναι το διαβάζουμε. Δεύτερη πρωτασούλα, να διαβάζετε τις οδηγίες του κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Πάλι θέλω να σκεφτούμε ποιο είναι το ρηματάκι μας. Πολύ σωστά, το ρήμα μας είναι το να διαβάζετε. Επόμενη πρωτασούλα, διάβαζε τις οδηγίες του κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Πάλι θέλω να σκεφτούμε ποιο είναι το ρήμα μας. Ωραία, το ρήμα μας είναι το διάβαζε. Θέλω να παρατηρήσετε τις τρεις προτάσεις και να μου πείτε τι βλέπετε. Πολύ ωραία, λέμε το ίδιο πράγμα με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Τώρα θέλω να κοιτάξετε λίγο τα ρήματά μας εδώ πέρα και να μου πείτε αν παρατηρείτε κάτι. Πολύ ωραία, είναι το ίδιο ρήμα και στις τρεις περιπτώσεις έχουμε το ρήμα διαβάζω. Όμως εμφανίζεται με διαφορετικές μορφές. Αυτές οι διαφορετικές μορφές έχουν και διαφορετική σημασία. Και πάμε να δούμε λοιπόν ποια είναι αυτή η σημασία. Όταν λέμε διαβάζουμε τις οδηγίες του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, τι εννοούμε? Εννοούμε κάτι που κάνουμε πραγματικά. Το διαβάζουμε είναι κάτι πραγματικό. Διαβάζουμε τις οδηγίες. Άρα το διαβάζουμε φανερώνει το πραγματικό. Ενώ το να διαβάζετε τις οδηγίες του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, το να διαβάζετε μας δείχνει κάτι που θέλουμε ή περιμένουμε. Και τέλος το λίγο ίσως πιο αυστηρό μας. Διάβαζε τις οδηγίες του κώδικα οδικής κυκλοφορίας, το διάβαζε μας φανερώνει ότι διατάζουμε κάποιον να κάνει κάτι. Πολύ ωραία. Έτσι βλέπουμε τις τρεις μας εγκλήσεις. Οι εγκλήσεις μας είναι τρεις. Ποιος θα μου τις πει ξανά. Η πρώτη μας που είναι η οριστική. Το θέλουμε ή περιμένουμε είναι η υποτακτική. Και όταν διατάζουμε κάποιον έχουμε την προστακτική. Πάμε να δούμε λίγο. Αυτές οι διαφορετικές μορφές, όπως είπαμε και βλέπετε κιόλας, είναι οι εγκλήσεις. Αυτός που μιλάει αποφασίζει κάθε φορά με ποιον τρόπο θα μιλήσει. Άρα και ποια μορφή του ρήματος θα εκφράσει αυτό που θέλει. Εάν θέλει να εκφράσει κάτι πραγματικό θα χρησιμοποιήσει την οριστική. Εάν θέλει να εκφράσει κάτι που περιμένουμε την υποτακτική. Ενώ αν διατάξουμε κάποιον την προστακτική. Θα πάμε να δούμε τις εγκλήσεις μας. Θα ξεκινήσουμε λοιπόν από την οριστική. Θα σβήσουμε τον πινακά μας, για να μπορέσουμε να γράψουμε και παραδείγματα στην οριστική. Λοιπόν, όπως είπαμε η οριστική παρουσιάζει αυτό που δηλώνει το ρήμα σαν κάτι πραγματικό ή βέβαιο. Και πάμε να δούμε ένα παράδειγμα. Κάθε πρωί κάνω γυμναστική. Είναι κάτι πραγματικό. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το νερό της θάλασσας δεν πίνεται. Είναι κάτι βέβαιο, που ξέρουμε. Και πάμε να παρατηρήσουμε κάτι. Έχουμε το κάνω και το δεν πίνεται. Άρα μία πρόταση μπορεί να είναι καταφατική, όπως είναι το κάθε πρωί κάνω γυμναστική. Ή να είναι αρνητική, όπως εδώ το δεν πίνεται. Και πάμε να δούμε μία πρόταση λοιπόν. Μπορεί να είναι καταφατική. Πάμε να δώσουμε και ένα άλλο παράδειγμα, όπως το προσέχουμε πάντα στον δρόμο. Μπορεί να είναι αρνητική. Όπως, για παράδειγμα, δεν προσέχουμε πάντα στον δρόμο. Και μπορεί να είναι και ερωτηματική. Για παράδειγμα, άραγε προσέχουμε πάντα στον δρόμο. Θέλω να θυμόμαστε και να προσέξουμε ότι τις αρνητικές προτάσεις βάζουμε μπροστά το δε. Για παράδειγμα, δεν παίζουμε στον δρόμο. Η οριστική λοιπόν έχει άρνηση δε. Ας το γράψουμε για να το θυμόμαστε. Το ν το βάζουμε στη παρένθεση γιατί άλλο το χρειάζεται, άλλο το δεν χρειάζεται. Τώρα, πάμε να προχωρήσουμε και να πούμε ότι την οριστική τη συναντάμε σε όλα τα πρόσωπα και σε όλους τους χρόνους. Θα σβήσουμε και θέλω να σκεφτείτε και να θυμηθείτε τους χρόνους μέχρι να σβήσει το πίνακα. Λοιπόν, τους θυμηθήκαμε? Πολύ ωραία. Ξεκινάμε με τον Ενεστώτα. Παρατατικός. Δεν έχει σημασία η σειρά με την οποία τους θυμόμαστε. Αρκεί βέβαια να τους θυμηθούμε όλους. Αόριστος. Εξακολουθητικός μέλλοντας. Θυμόμαστε ότι οι μέλλοντες πόσοι είναι. Τρεις. Πολύ ωραία. Μπορούμε να μην τους γράφουμε και ολόκληρους. Για συντομία. Ο επόμενος μέλλοντας είναι ο στιγμιαίος μέλλοντας. Υπάρχει και ο συντελεσμένος μέλλοντας που καμιά φορά το βάζουμε στο τέλος. Θα τον γράψουμε για να τελειώσουμε με τους μέλλοντες. Έχουμε τον παρακείμενο και πολύ ωραίο τον πρισιντέλιγκο. Η οριστική λοιπόν έχει όλους τους χρόνους, όπως είπαμε. Και κάπως έτσι έχουμε τελειώσει με την οριστική. Και θα προχωρήσουμε στην υποτακτική, που είναι η δεύτερη μας έγκληση. Θα θυμηθούμε αυτό που είπαμε και πριν, ότι η υποτακτική παρουσιάζει το ρήμα σαν κάτι που θέλουμε ή μπορεί να μη θέλουμε, σαν κάτι που περιμένουμε ή δεν περιμένουμε. Θα σβήσουμε λοιπόν την οριστική για να γράψουμε την υποτακτική μας. Θα δούμε και τα παραδείγματά μας. Αυτό που θέλουμε, μπορούμε να το γράψουμε ως επιθυμία, είναι η επιθυμία. Ενώ αυτό που περιμένουμε, το λέμε και προσδοκία. Πάμε να δούμε λοιπόν ένα παράδειγμα. Θέλω από σας να προσέχετε πάντα στο δρόμο. Και ένα άλλο παράδειγμα. Περιμένω να ανάψει το πράσινο φανάρι. Τώρα έχουμε να προσέχετε να ανάψει. Θέλω να παρατηρήσουμε λίγο στην υποτακτική τι βάζουμε μπροστά από το ρήμα. Πολύ ωραία! Στην υποτακτική μπροστά από το ρήμα βάζουμε τη λεξούλα να. Όμως κάποιες φορές μπορεί να χρησιμοποιηθούν και άλλες μικρές άκλητες λέξεις, όπως το ας, το για να, το όταν, το πριν, άμα, αφού είναι αρκετά. Για παράδειγμα, ας περπατήσουμε στο πεζοδρόμιο. Θυμάστε που είπαμε ότι η οριστική έχει άρνηση το δεν. Ενώ η υποτακτική έχει άρνηση το μη. Το ν είναι πάλι σε παρένθεση, γιατί είπαμε κάποτε χρησιμοποιείτε, κάποτε δεν χρησιμοποιείτε. Μάλλον από την πρόταση. Για παράδειγμα, μη βιάζεσαι. Τώρα, η υποτακτική έχει επίσης όλα τα πρόσωπα, αλλά δεν έχει όλους τους χρόνους. Η υποτακτική έχει μόνο τρεις χρόνους. Η υποτακτική έχει τον ενεστώτα, όπου ενεστώτας στα βιβλία σας γράφεται και ως εξακολουθητική υποτακτική, και στο βιβλίο της γραμματικής που θα πάρετε του χρόνου, αναφέρει το ως εξακολουθητική υποτακτική. Έχουμε τον αόριστο, που επίσης και αυτό στο βιβλίο μας λέγεται συνοπτική υποτακτική, και τον παρακείμενο που λέγεται και συντελεσμένη υποτακτική. Οι ονομασίες δεν έχουν μεγάλη σημασία, διότι είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Είτε το συναντάτε ως αόριστο, είτε ως εξακολουθητική υποτακτική, λέμε το ίδιο πράγμα. Και θα περάσουμε στο τρίτο και τελευταία μας έγκληση, την προστακτική. Θα πάμε να γράψουμε και την προστακτική μας. Λοιπόν, η προστακτική, όπως είπαμε πριν, δηλώνει προσταγή, μπορεί να δηλώνει προτροπή, παράκληση, ευχή, συμβουλή, οδηγία. Πάμε να δούμε και μερικά παραδείγματα. Τα γραμματάκια μου τώρα αρχίζουν και δεν είναι και πάρα πολύ καλά. Θα με συγχωρέστε. Προσταγή, για παράδειγμα, ανοίξτε τα παράθυρα. Κάτι που πρέπει να κάνουμε συχνά στις τάξεις μας, για να αλλάζει ο αέρας. Μπορεί να δηλώνει παράκληση. Για παράδειγμα, πρόσεχε σε παρακαλώ. Ή να δηλώνει ευχή, πήγαινε παιδί μου στο καλό. Τώρα, η προστακτική έχει μόνο δεύτερο πρόσωπο ενικού και πληθυντικού αριθμού. Και συναντάται μόνο σε δύο χρόνους, στον ενεστώτα και στον αόριστο. Όσο πάνε και λιγοστεύουν οι χρόνοι μας. Τώρα, η προστακτική, όπως έχουμε πει, χρησιμοποιούμε τον ενεστώτα ή αόριστο. Της προστακτικής, για να πούμε στον συνομιλητή μας με ύφος αυστηρό. Δηλαδή, πρόσεχε στον δρόμο, περνάτε πάντα τις διαβάσεις. Εκτός από την προστακτική, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και τις άλλες εγκλήσεις. Δηλαδή, να πούμε με διαφορετικό τρόπο την ίδια οδηγία. Δηλαδή, έμμεσα σε κάποιον να του πούμε τι να κάνει, χρησιμοποιώντας τον ενεστώτα της οριστικής. Δηλαδή, προσέχουμε στον δρόμο, περνάμε πάντα από τις διαβάσεις των πεζών. Ή μπορούμε να το πούμε με ευγενικό τρόπο, χρησιμοποιώντας τον αόριστο ή τον ενεστώτα της υποτακτικής, να προσέχει στον δρόμο, να περνάτε πάντα από τις διαβάσεις των πεζών. Πριν κλείσουμε, θα δούμε πώς κλείνεται το ρήμα «διαβάζω» και εμαστώχει και το βιβλίο μας. Το «ναόριστο» το «διαβάζω», για να το σκεφτούμε λίγο, «πολύ ωραία διάβασα», «διάβασες», «διάβασε», «διαβάσαμε», «διαβάσατε», «διάβασαν». Στην υποτακτική «να διαβάσω», βλέπουμε ότι έχουμε το «να», «να διαβάσεις», «να διαβάσει», «να διαβάσουμε», «να διαβάσετε», «να διαβάσουν». Και τέλος, είπαμε προς τακτική, βλέπετε, που έχει μόνο τους δύο και είναι και πιο εύκολη, «διάβασε», «διαβάστε». Είπαμε ότι οι παρακείμενοι έχουν μόνο ηριστική και υποτακτική. Στην οριστική «έχω διαβάσει», «έχεις διαβάσει», «έχει διαβάσει», «έχουμε διαβάσει», «έχετε διαβάσει», «έχουν διαβάσει». Ενώ στην υποτακτική βάζουμε το «να», «να έχω διαβάσει», «να έχεις διαβάσει», «να έχει διαβάσει», «να έχουμε διαβάσει», «να έχετε διαβάσει», «να έχουν διαβάσει». Αυτό είναι από το βιβλίο μας και βλέπουμε που μας γράφει για τις εγκλήσεις των ρημάτων. Και κάπως έτσι κλείνουμε και ελπίζω ότι τις έχουμε θυμηθεί και μπορούμε να τις ξεχωρίσουμε και να δίνουμε οδηγίες με διάφορους τρόπους. Σας ευχαριστώ πολύ που μας παρακολουθήσατε. Καλή συνέχεια σε ό,τι κι αν κάνετε! |
