| : Υπόσχεσθαι, καλησπέρα, στην πρώτη Δαρβενική Δευτέρα του 2020. Είναι παρήγορο το γεγονός ότι παρά τον ιό που κυκλοφορεί στο Ιράκειο, η αίθουσά μας είναι γεμάτη, όπως συνήθως. Το πρωτούχο του Ιράκειου είναι το ίδιο, το πρωτούξεχαστό να σας πω ότι η επόμενη Δαρβενική Δευτέρα θα είναι στις 16 Μαρτίου. Ο μιλητής θα είναι ο Αργύρης Ευστραητεάδης, πολύ γνωστός στο χώρο της Μωριακής Βιολογίας. Και το θέμα του, και ειδικά στη θεωρία και στην έρευνα του καρκίνου, το θέμα του το αφήνει έτσι ωραία και ενδιαφέρον και άπρος διόριστο ο Δαρβίνος και ο Καρκίνος. Για να πω στο επόμενο θέμα, ο Γιώργος Παναλής είναι γέννημα και θρέμα της Κρήτης και μάλιστα του Ιρακείου. Επίσης είναι ινήσεο προϊόν του Πανεπιστημίου της Κρήτης. Πήρε τα προπτυχιακά του μαθήματα από το θέμα Ψυχολογίας, διδακτορικό. Δεν ακούγαμε, τώρα ακούγαμε, αλλά πρέπει να είμαι πολύ κοντά. Λοιπόν, το προπτυχιακό του δίπλωμα από το θέμα Ψυχολογίας, το διδακτορικό του ήταν στην Φαρμακολογία από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης. Έχει κάνει έρευνα στο Karolinska Institute in Stockholm, Φαρμακολογία. Ψυχιατρική στο Ιατρικό Μήμα του Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Είναι καθηγητής, μπήκε στο θέμα Ψυχολογίας και έχει πολύ γρήγορα ανέωθει όλες τις βαθμίδες. Σήμερα είναι καθηγητής Βιοψυχολογίας στο θέμα Ψυχολογίας Κρήτης, στο οποίο διατέλεσε και Πρόεδρος. Δεν θα πω στις λεπτομέρειες, έχει ένα πλούσιο έργο σε καθαρά επιστημονικό επίπεδο. Έχει μεταφράσει ξένα βιβλία στο αντικείμενό του. Και ήδη, αφού έκανα διάφορα ρωτήματα και στον ίδιο, αλλά και στον αντιπρίττανο, για τον κ. Καρακάσι που είναι παρόμοιος εδώ, καθαπώσανα πρέπει να κάνω ένα είδος ανακένωση, ένα είδος breaking news. Αλλά τελικά τόλου μέσω να το κάνω, ότι ο Γιώργος είναι επόμενος, είναι αυτός που τιμήθηκε με το πρόσφατο βραβείο εξέρετης διδασκαλίας, Στέλιος Πιχορίδης. Ένα πάρα πολύ απονομίζοντας, όμως πάντων ένα πολύ καλό βραβείο, που τονίζει την ανάγκη να είμαστε και στους φιλητές μας ανοιχτοί και αποδοτικοί, αλλά και στην κοινωνία. Λοιπόν, το θέμα είναι ο εθισμός ως νόσος του εγκυφάλου, ο εθισμός φυσικάς αεροσίας. Ένας από τους λόγους που θέλαμε να έχουμε με τον κ. Παναγιέδρο είναι ότι πρόκειται για μια ασθένεια κοινωνική. Ακόμα και ακόμα υπάρχουν ασθένειες οι οποίες συνοδεύονται από κάποιο στίγμα. Το Μέσο έωνα όλες οι ασθένεις ήταν στίγμα. Ήτανε κατά κάποιο τρόπο ευθύνη του ο ασθενούντος, όταν ασθένισε, δεν έκανα καλά την προσευχή του, κλπ. Σήμερα, όμως, εξακολουθεί ο εθισμός και αυτοί που πέφτουν θύματα στον εθισμό, σε φάρμα κλπ, να στιγματίζονται, το οποίο είναι πολύ μεγάλο λάθος και είναι κάτι το οποίο πρέπει η κοινωνία μας να το ξεπεράσει. Θα νομίζω ότι ο Γιώργος θα θύξει και αυτή την πλευρά του θέματος. Με αυτά, τελικά, καλώ τον κ. Παναγιστέ Δήμα. Καλησπέρα σε όλους. Θέλω πάρα πολύ να ευχαριστήσω, καταρχήν ιδιαίτερα, τους αντιοργανωτές της σειράς των Δαρβηνικών Δευτέρων, τον κ. Ζούρο ιδιαίτερα και τη συνάδελφος τη Μαρία Παπαδοπούλη, για την ιδιαίτερα τιμητική πρόσκληση να μιλήσω στον πολύ σημαντικό θεσμό αυτό, που προσπαθεί να φέρει κοντά το πανεπιστήμιο και την επιστήμη με την κοινωνία, το ευρύ κοινό, και να περάσει τις γνώσεις τις οποίες εμείς γνωρίζουμε και μελετούμε στην κοινωνία με έναν τρόπο κατανοητό και να προσπαθεί να αφήσει κάποια μηνύματα για όλους όσους παρακολουθούν τέτοιου τύπου ομιλίες, πηγαίνοντας μετά στο σπίτι τους. Θεωρώ τους θεσμούς αυτούς ιδιαίτερα σημαντικούς και τους έχω υπηρετήσει όλα τα χρόνια που βρίσκομαι στο πανεπιστήμιο και πιστεύω ότι είναι η συμβουλή τέτοιων δραστηριοτήτων πάρα πολύ σημαντικές και για το πανεπιστήμιο το ίδιο αλλά και για την κοινωνία βεβαίως. Επιτρέψτε, θα κινηθώ κάτω, προτιμώ να μην είμαι στο βήμα. Λοιπόν, θα προσπαθήσω να ξεβηλήξουμε ένα θέμα το οποίο είναι πάρα πολύ σύνθετο και έχει πάρα πολλές τυχές και διαστάσεις. Και είναι ένα θέμα το οποίο έχει διχάσει πολλές φορές και την κοινωνία την ίδια αλλά και τους επιστήμονες. Υπήρξαν χρόνια που ακουγόταν η άποψη ότι ο ρυθμός και η εξάρτηση είναι μια κοινονομική νόσος. Αυτό, τελείως και πάλι. Υπήρξαν επίσης απόψεις παράλληλα ότι ο ρυθμός είναι μια κατάσταση που αφορά την επιλογία ενός ατόμου και ότι τα άτομα τα οποία αρχίζονται σε ουσίες είναι ανήθικα και πρέπει να τα αποβάλουμε ως κοινωνία. Αυτές οι απόψεις, αν θέλετε να βάλετε, είναι πάρα πολύ διαφορετικές και δημιουργούν μια κατάσταση καθόλου ευχάριστη. Φυσικά, η προοδός, η επιστήμονική έχει προχωρήσει πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια και έχουμε αρχίσει πλέον να γνωρίζουμε αρκετά πράγματα για τους παράγοντες αυτούς που παίζουν ρόλος στην εκδήλωση του φαινομένου της κατάθυσης ουσιών και της εξάθυσης η οποία ακολουθεί αυτή την κατάθυση. Και μιλάμε για ένα φαιντόμενο το οποίο είναι πάρα πολύ συγγνώμη. Είναι ένα φαιντόμενο το οποίο βλέπουμε δίπλα μας. Είναι ένα φαιντόμενο που πολλές φορές ορισμένοι, δυστυχώς, θέλουν να πουν έξω από την πόρτα μου και μου θέλει να σύννε, αλλά μπορεί να είναι μέσα στην πόρτα μας και να μην έχουμε να καλά καταλάβουμε. Υπολογίστε με βάση τα τελευταία στοιχεία τα οποία είναι διαθέσιμα, ότι περίπου 271 εκατομμύρια άνθρωποι κάνουν χρήση παράνομων ουσιών. Άρα εδώ δεν συμπεριλαμβάνονται οι νόμοι μεσούς της εξάρτησης που είναι το αλκοόλ και η νικοτίνη. Και από αυτούς περίπου 35 εκατομμύρια είναι εξατειμένοι. Μιλάμε για ένα πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων και αυτός ο αριθμός είναι σχετικά σταθερός και μάλιστα τα τελευταία χρόνια τα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει μια αύξηση στον αριθμό των ανθρώπων που έχουν διαταραχή χρήσης ουσιών, δηλαδή αυτό που λέγαμε παλαιότερα εξαρτημένους και τώρα πλέον χρησιμοποιείται όρος άτομα που έχουν διαταραχή χρήσης ουσιών. Αυτές οι εικόνες τώρα είναι εικόνες πολύ γνωρίδες σε όλους. Είναι δύο εικόνες από το κέντρο της Αθήνας. Και τέτοιες εικόνες θα συναντήσουμε σε όλες τις μεγάλες πόλεις και σε δικότωρες πόλεις να βρεθούμε σε κάποιες περιορισμένες περιοχές, αν θέλετε. Δεν είναι κάτι το οποίο είναι ελληνικό, είναι κάτι που το συναντάμε παντού και αυτές οι εικόνες, όπως αντιλαμβάνεστε, παραθέγουν σε κάτι κοινωνικό επειδή είναι κάτι που το βλέπουμε μέσα στην κοινωνία, είναι κάτι που το βλέπουμε μέσα στην πόλη μας, στους δρόμους, εκεί που ζούμε δίπλα μας. Και έχουν συμβάλει τέτοιου τύπου εικόνες, μαζί βέβαιος με διάφορες συζητήσεις που τριγυρίζουν γύρω από αυτές τις εικόνες, έχουν συμβάλει στην άποψη ότι η εξάρτηση είναι πρωτογενός ένα κοινωνικό πρόβλημα και όχι διαταραχή που χρύζει η θεραπείας. Αυτά τα δύο πράγματα είναι πάρα πολύ σημαντικά. Δεν ξέρω αν μπορείτε να αντιληφθείτε τι σημαίνει διαταραχή που χρύζει η θεραπείας. Σκεφτείτε για παράδειγμα να κατανίξουμε ή να αποφασίσουμε ότι ο ζαχαρόδης διαβίτισης, ας αφήνουμε το ζαχαρόδης διαβίτισης, πάμε στην υψηλή κολυστερόλη, ή το μεταπολικό σύνδομο, που είναι πιο σύνθετο, ότι δεν είναι ασθένεια. Ότι την προκαλεί το άτομο. Γιατί την προκαλεί το άτομο? Γιατί καπνίζει, γιατί κάφτεσκου καναμπέ όλη μέρα, γιατί τρώει λιπάρα, γιατί δεν ασχείται, γιατί έχει στρες. Άρα το ίδιο το άτομο προκαλεί το μεταπολικό σύνδρομο, οπότε δεν ασχολούμαστε με τη θεραπεία του μεταπολικού σύνδρομου, δεν τον αντιμετωπίζουμε ως ασθενή. Είναι κάτι παρόμοιο. Τα επιστημονικά δεδομένα όμως των τελευταίων ετών δείχνουν και στην περίπτωση του ευθυσμού ότι έχουμε μια διαταραχή του εγκεφάλου. Απλά μιλάμε για μια πολύ σύνθετη διαταραχή. Έχει πάρα πολλές διαστάσεις και πτυχές και η ανάπτυξή της είναι αποτέλεσμα μιας ιδιαίτερα πολύμλογης, και το τονίζω αυτό, αρινετήδρασης ανάμεσα στην επαναλαμβανόμενη έκθεση στις ουσίες και σε βιολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Άρα δεν έχουμε ένα μόνο παράγοντα να συμβάλλει στην εκδήλωση και στη διαμόρφωση αυτής της κατάστασης. Θέλω να προσέξετε λίγο τη φωτογραφία σε αυτή τη διαφάνεια που προβάλλουμε. Έχουμε τέσσερις εικόνες. Οι δύο κάτω εικόνες μας δείχνουν μια απεικόνιση της καρδιάς, του μειοκαρδίου, σε ένα άνθρωπο που είναι υγιής και σε ένα άνθρωπο που είναι καρδιοπαθής. Και όταν έχουμε έντονο κόκκινο χρώμα, αυτό εδώ υποδεικνύει ότι η καρδιά λειτουργεί επακώς, φυσιολογικά. Εδώ που έχουμε τον καρδιοπαθή, βλέπουμε να έχουμε μειωμένο κόκκινο χρώμα, άρα μπλε και πράσινο, που σημαίνει ότι υπάρχει υπολειτουργία της καρδιάς. Και αν κάνουμε μια πρόχειρη δημοσκόπηση στον δρόμο, να πησούμε περαστικούς, γιατί αν θα αναμένουν αυτή την εικόνα σε ένα καρδιοπαθή, όλοι θα μας πούνε ναι ότι είναι λογικό και το περιμένουν. Έχουμε ένας όμως, έτσι, ίσως, να μην περίμενε αυτό εδώ. Εδώ έχουμε τον εγκέφαλο ενός ανθρώπου που είναι αιθισμένος του κοκαείνου, που κάνει κατάθλισης κοκαείνης, και βλέπουμε τις πρόστιες περιοχές του εγκεφάλου του να είναι υπολειτουργικές σε σχέση με τον εγκέφαλο ενός υγιούς. Βλέπουμε λοιπόν αντίστοιχα ένα άλλο όργανο, διότι στην περίπτωση του αιθισμού βεβαίως, οι ουσίες αυτές δροστον εγκέφαλο και η αιθιστική συμπεριφορά προκαλείται από αλλαγές στον εγκέφαλο, βλέπουμε ότι η δραστηριότητα του εγκεφάλου σε ένα άτομο που είναι αιθισμένος, σε μια ουσία που κάνει κατάθλιση της ουσίας, είναι διαφορετική σε σχέση με τον υγιή εγκέφαλο. Οπότε βλέπουμε μια ομοιότητα, έτσι, σε υπόστρωμα, οργανικό υπόστρωμα, στη μία περίπτωση καλλιδιάς τράγει ο εγκέφαλος. Γιατί εδώ να μιλήσουμε για διαταραχή και εδώ να μιλήσουμε για διαταραχή. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του εθισμού? Καταναγκαστική συμπεριφορά. Το άτομο συνεχώς ασχολείται με την έβρεση και λήψη της ουσίας. Είναι κάτι καταναγκαστικό, το οποίο δεν μπορεί να το παλέψει, δεν μπορεί να το σταματήσει, δεν μπορεί να το βάλει στην άκρη. Και μάλιστα, παρά τις αλληλικές συνέπειες που έχει. Δεν έχουμε άτομα τα οποία έχουν φτάσει στο σημείο της κύρωσης λόγω της καταναρώσεων που όλοι άτομα που έχουν φτάσει να έχουν καρκίνο του τνεύμα και όμως να μην σταματούν να καπνίζουν. Μεγάλης διάρκειας ή και μόνιμες αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Θα δούμε κάποιες από αυτές. Και μεγάλη τάση υποτροπής, στην περίπτωση που θα σταματήσει τη χρήση της ουσίας, είτε με βοήθεια, είτε όχι. Οι περισσότεροι ζητούν κάποια βοήθεια, παίρνουν κάποια θεραπεία, μπορεί να είναι ψυχολογική, μπορεί να είναι φαρμακευτική, μπορεί να είναι συνδυασμός. Αλλά βλέπουμε ότι έχουμε πολύ μεγάλα ποσοστά υποτροπής στη συνέχεια. Λοιπόν, πώς ξεχνά κάποιος τη χρήση μιας ουσίας και πώς τελικά καταλήγει να αρχιστεί από αυτή. Η πρώτη επαφή με την ουσία είναι η θεμημένη. Εδώ μπορούμε να μιλήσουμε ξεκάθαρα για μία επιλογή του ατόμου. Το άτομο κάνει την επιλογή να πάρει μία θυστική ουσία. Η επιλογή του μπορεί να είναι λανθασμένη. Μπορεί να μην μπορεί να καταλάβει ότι αυτή του η επιλογή θα έχει βλαβερές συνέπειες. Μπορεί να μην μπορεί να δει μακριά. Να έχει δηλαδή μοιωπική όραση, να βλέπει κοντόφταλμα. Να μένει στο κομμάτι της ευχαρίστησης του αν δει από μία ουσία και να μην βλέπει τι είναι αυτό το οποίο θα ακολουθήσει. Σε κάθε περίπτωση η πρώτη επαφή είναι επιλογή. Από εκεί και πέρα όμως, όταν αυτή η χρήση επαναληφθεί πάρα πολλές φορές, με την επαναλήψη δηλαδή, έχουμε την εκδήλωση μίας συμπεριφοράς που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την καταναγκαστική χρήση και τελικά κατανοίγει κάποιος στο να είναι εξατημένος από την ουσία, να έχει εφισθεί στην ουσία. Για ποιο λόγο, έτσι μπορεί να έχετε αναλογηθεί, για ποιο λόγο οι άνθρωποι παίρνουν αυτές τις ουσίες, εφόσον έχουν τόσο βλαβερές συνέπειες. Ποιο μπορεί να είναι αυτή η λόγη. Οι κύριοι λόγοι, αν θέλουν να απομονώσουμε τους κύριους λόγους, είναι, είτε γιατί μέσω αυτών των ουσιών νιώθουν καλά, δηλαδή αναζητούν την ευχαρίστηση μέσα από τις ουσίες, την εφορία, που δεν μπορούν να τη βρουν αλλού, είτε για να νιώσουν καλύτερα. Δηλαδή, στη δεύτερη περίπτωση, μπορεί να έχουν μία άσχημη ψυχολογική διάθεση, μπορεί να έχουν κάποια ψυχολογική διαταραχή, μπορεί να έχουν κάποια προβλήματα και προσπαθούν να λύσουν τα προβλήματά τους μέσα από τη χρήση ουσιών, κάνοντας ουσιαστικά μία αυτοθεραπεία. Υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που έχουν λαμφάνουσα κατάθλιψη και ξεκινούν και καταλαβαίνουν ακόρ, προσπαθώντας μέσα από το ακόρ, χωρίς να το γνωρίζουν, χωρίς να το αντιλαμβάνονται, να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψη την οποία έχουν. Ο κύριος λόγος λοιπόν για τον οποίο οι άνθρωποι κάνουν χρήση μίας ουσίας είναι ότι τους αρέσει αυτό που προκαλεί η ουσία στον εγκέφαλό τους. Και τι είναι αυτό το οποίο κάνουν αυτές οι ουσίες στον εγκέφαλο. Αυτές οι ουσίες πηγαίνουν και δρούν σε συστήματα που υπάρχουν στον εγκέφαλο, τα οποία ονομάζουμε εγκεφαλικά συστήματα ανταμοιβής. Αυτά είναι οι συστήματα τα οποία έχουμε όλοι στον εγκέφαλό μας και δεν τα έχουμε μόνο οι άνθρωποι, τα έχουν και τα ζώα. Τα έχουν ακόμα και απλά ζώα. Ακόμα και ο νηματότης σκόνικας, που είναι ένα σκουνίκι που ζει κάτω από το έμαθος, έχει ένα πολύ βασικό στοιχειώδες κύκλωμα ανταμοιβής, το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό για την επιβίωση του πολύ απλού ζώου, αυτού του σκουνικιού. Ο άνθρωπος φυσικά έχει ένα εξελιγμένο σύστημα ανταμοιβής, το οποίο είναι πολύ σύνθετο και αυτό το σύστημα ανταμοιβής έχει εξελιγθεί φιλογενετικά. Έχει εξελιγθεί και είναι ένα σύστημα το οποίο εξυπηρετεί φυσιολογικές δημιουργίες. Ας δούμε λίγο ποιο είναι αυτό το σύστημα. Υπάρχει ένα μύζο σύστημα στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Ανθρώπινο εγκέφαλο που βλέπετε εδώ είναι ένα σχέδιο όπως δεν είναι μία άλλο, είναι οργανωμένο σε περιοχές και κάθε μια περιοχή παίζει σημαντικό ρόλο σε κάποιες δημιουργίες. Κάποιες περιοχές ελέγχουν τη γίνησή μας, κάποιες ελέγχουν τη νομιλία μας, κάποιες ελέγχουν τη μνήμη. Δεν υπάρχει μόνο μία περιοχή που ελέγχει τη μνήμη, μπορεί να υπάρχουν πέντε περιοχές, έξι περιοχές, αλλά συνεργάζονται μεταξύ τους. Σχηματίζουν κυκλώματα, συστήματα. Έτσι λοιπόν έχουμε το νευρονομικό σύστημα ανταμοιβής, που είναι μία δεσμίδα νευρικών υνών που ξεκινάει από μία περιοχή του εγκεφάλου, εδώ σε αυτό το σημείο, στο μέσο εγκέφαλο από το μάθη κυριακού καλλιεκτικό πεδίο και καταλήγει σε μετεχνιακές περιοχές που κύρια είναι ο επικλής πυρήνας και στον προμετοποιόφυλλο. Αυτά τα κμήματα, από τι αποτελούνται, αποτελούνται από κύταρα. Τα κύταρα στον εγκέφαλο τα λέμε νευρώνες, είναι τα νευρικά κύταρα και τα νευρικά κύταρα διαφέρονται από όλα τα άλλα κύταρα που έχουμε στο σώμα μας γιατί έχουν μία ξεχωριστή δομή και λειτουργία. Έχουν κυταρικό σώμα με πυρήνα και πυρνίσκο που έχει τον DNA όπως όλα τα κύταρα του οργανισμού αλλά επίσης από το κυταρικό σώμα εκβάλλουν διάφορες αποφιάδες που μοιάζουν τα κλαδιά δέντρων και τους ονομάζουν τεντρίτες και έχουν και μία μεγάλη αποφιάδα η οποία καταλήγει σε κάποιες απολύξεις. Κάθε ένα τέτοιο νευρικό κύταρο την πληροφορία την οποία λαμβάνει μέσω των δεντρητών από άλλα κύταρα με τα οποία έρχεται σε παθή την επεξεργάζεται και στέλνει ένα μήνυμα σε κύταρα αποδέκτες μέσω αυτής της μακριάς αποφιάδας. Και ουσιαστικά τα νευρικά κύταρα ή νευρώνες των εγκέφαλων επικοινωνούν μεταξύ τους. Όπως ακριβώς δύο άνθρωποι, όπως έχουμε δύο ανθρώπους που επικοινωνούν με την ομιλία. Ο ένας παράγει ομιλία εκ 5 λόγων και ο άλλος έχει ένα σύστημα το οποίο αποκωδικοποιεί την ομιλία και μπορεί και την αντιλαμβάνει και καταλαβαίνει το νόημά της και έτσι μπορούν να επικοινωνήσουν. Κατά τον ίδιο τρόπο οι νευρώνες στέλνουν μηνύματα ο ένας στον άλλο και αυτά τα μηνύματα περνούν από τον ένα νευρών από ένα νευρικό κύταρο στο άλλο με τη βοήθεια χημικών ουσιών τις οποίες χημιγές ουσίες έχει ο εγκέφαλος, τις παράγει ο ίδιος και τις ονομάζουμε νευροδιαλειβαστές. Αυτοί οι νευροδιαλειβαστές στέλνουν τα μηνύματα τους στα κύταρα και τα μηνύματα αυτά περνούν μέσω κάποιων πρωτεϊνών που ονομάζουμε υποδοχής. Δηλαδή κάθε νευροδιαλειβαστής που απελευθερώνεται από ένα νευρικό κύταρο πηγαίνει πάνω σε έναν υποδοχέα, συνδέεται με αυτό και μεταφέρει ένα μήνυμα στον εγκέφαλο. Και με αυτό τον τρόπο λειτουργούν όλα τα κυκλώματα στον εγκέφαλο. Μία από τις ουσίες αυτές του εγκέφαλου, ένας από τους νευροδιαλειβαστές των οποίους θα αναφέρουμε, είναι η τοπαμίνα. Η τοπαμίνα είναι ένας πολύ σημαντικός νευροδιαλειβαστής, που παίζει ρόλο στην κίνηση, εμπλέκτηση ενός οπάρτισσον για παράδειγμα, παίζει ρόλο στην ευχαρίστηση, στην ανταμοιβή και βεβαίως συμβάνει στην ανάπτυξη του εθισμού. Αυτά τα συστήματα ανταμοιβής τα οποία ανέφερα πριν και τα οποία βρίσκονται, όπως είπαμε, σε όλα τα ζώα και στον άνθρωπο, εξελίχθηκαν εκεί, διότι εξυπηρετούν βασικές ανάγκες του οργανισμού για την επιβίωση. Δηλαδή, είναι τα συστήματα τα οποία ενεργοποιούνται κατ' τους δεγόμενους φυσικούς ενισχυτές και εκείνοι οι φυσικοί ενισχυτές είναι η τροφή, το νερό και το σεξ. Αυτά είναι βασικά για όλους για την επιβίωση και για τα ζώα. Φυσικά στον άνθρωπο μπορεί να λειτουργήσουν πάνω σε αυτά τα συστήματα και μη φυσικοί ενισχυτές, όπως είναι το χρήμα, όπως είναι οι επιβραβεύσεις, τα βραβεία και άλλες ευχάριστες δραστηριώτες και καταστάσεις μπορεί να κυνητοποιήσουν τον οργανισμό για κάτι θετικό. Τι κάνουν οι εθιστικές ουσίες. Οι εθιστικές ουσίες πηγαίνουν σε αυτά τα κυκλώματα τα οποία βρίσκονται εκεί για άλλο λόγο και δρούν πάνω σε αυτά τα καταλαμβάνουν ουσιαστικά καταχρηστικά. Πηγαίνουν πάνω στα κυκλώματα αυτά και αυξάνουν την τοπανίνη στον εγκέφαλο όπως κάνουν και οι φυσικοί ενισχυτές. Αλλά η διαφορά είναι πάρα πολύ σημαντική. Εδώ βλέπετε την απόλυξη ενός νεδρικού κυτάρου και το σημείο στο πέρι της επαφή με ένα άλλο νεδρικό κύταρο. Αυτό εδώ το κμήμα το οποίο ονομάζουμε σύναψη. Και εδώ βλέπετε με πορτοκαλί κυκλάκια μπορείτε να δείτε τα μόρια της τοπανίνης τα οποία απελευθερώνονται όταν ένα πειραματόζο πεινασμένο τρώει και φεύγει το αίσθημα της πίνας. Βρίσκει τροφή, τρώει και έτσι φέρνει το αίσθημα της πίνας. Αυξάνει τοπανίνη και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό γιατί θα δώσει στο ζώο αυτό τη δυνατότητα και θα μάθει ότι στο μέλλον όταν πεινάει μπορεί να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα για να ξαναπάρει τροφή και να ξαναφύγει το αίσθημα της πίνας και έτσι να επιβιώσει. Κοιτάξτε όμως την αύξηση της τοπανίνης που θα προκληθεί σε αυτή τη σύναψη στον πειραματόζο το ίδιο εάν του δώσουμε κοκαρίνη ή αν πάρει κοκαρίνη. Ο εγκέφαλος κατακλύζεται από το πανελί και αυτό είναι παθολογικό, έτσι μη φυσιολογικό. Έτσι λοιπόν τα νευρικά κύταρα τα οποία στα σκεκρινά κυκλόματα έχουν φτιαχθεί και να λειτουργούν για τους φυσικούς συνισκητές και να εξυπηρετούν αυτές τις βασικές ανάγκες για την επιβιώση του οργανισμού, αυτά τα συστήματα καταραμβάνονται από τις εθνικές ουσίες, με έναν παθολογικό τρόπο βομβατίζονται και τελικά τι συμβαίνει. Όταν κάποιος αρχίζει να παίρνει μια εθνική ουσία, έχουμε πολύ μεγάλη άξηση της τοπανής στον εγκέφαλό του και ο εγκέφαλος τα συστήματα αυτά στραγγίζουν, ουσιαστικά, έτσι, στραγγίζουν. Το αποτέλεσμα είναι ότι με την πάραδο του χρόνου, πλέον, ενώ ξεκίνησε να παίρνει μια εθνική ουσία, η οποία τον ευχαριστούσε, με την πάραδο του χρόνου πλέον τα συστήματα εξαγγλούνται, δεν αγγλεί την ευχαρίστηση που αγγλούσε από την εθνική ουσία αρχικά, αλλά όχι μόνο αυτό, πάθει πλέον να τον ευχαριστεί και οτιδήποτε άλλο, φυσιολογικά θα έπρεπε να τον ευχαριστεί. Άρα δεν μπορεί να αγγλήσει ευχαρίστηση από την καθημερινή ζωή. Και εγώ μας θα απαντήσουμε ένα κέριο ερώτημα, όλη αυτή η κατάσταση, η οποία δεν είναι ευχαριστή, είναι κάτω από τον έλεγγό μας, μπορούμε να την ελέγξουμε, μπορούμε να την περιορίσουμε. Σε μεγάλο βαθμό όχι, γιατί δεν μπορούμε να το κάνουμε. Γιατί η χρόνια χρήση ουσιών, αλλάζει καταλυτικά τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Ο εγκεφάλος λειτουργεί σε μια κατάσταση ισορροπίας, έχουμε μια ομοιόσταση. Αυτή η ομοιόσταση διαταράσσεται, περνάμε σε αυτό που λέμε αλλώσταση. Ο εγκεφάλος πλέον έχει αλλάξει, έχει μάθει να λειτουργεί, γιατί ο εγκεφάλος μαθαίνει, είναι ένα όργανο πολύ έκφυλλα στο που μαθαίνει, έχει μάθει να λειτουργεί με την ουσία που έχουμε αρχίσει να παίρνουμε, είτε αυτό λέγεται ποκαΐνη, είτε λέγεται αγγόρι, είτε λέγεται λιωήνη, και δημιουργούνται πάρα πολλές αλλαγές. Και αυτές οι αλλαγές πρέπει να έχουν πολύ μεγάλη διάρκεια. Τι τύπο αλλαγές δημιουργούνται. Έχουμε αλλαγές σε πάρα πολλά επίπεδα. Έχουμε αλλαγές από τη γωνιδιακή έκφραση, που μπορείτε να δείτε εδώ διαθραματικά, μπορείτε να δείτε αλλαγές στη γωνιδιακή έκφραση που συμβαίνουν, όταν κάποιος ξεκινάει να παίρνει μία θυστική ουσία με κόκκινο χρώμα, όταν επαναλαμβάνει τη λήψη της ουσίας, δεν έχει ακόμα εκτιστεί, είναι στη φάση που μεταβαίνει στον εθισμό, και όταν πλέον έχει εγκατασταθεί εξάρτηση ο εθισμός. Έχουμε λοιπόν αλλαγές στη γωνιδιακή έκφραση. Έχουμε δομικές αλλαγές στους νευρώδες. Αυτοί οι δενδρίτες, τα κλαδιά δέντρου που σας έδειξα πριν, που εδώ βλέπετε ένα τέτοιο κλαδί δέντρου, πάνω τους έχουν αυτά τα μικρά εδώ πέρα μορφώματα, που βλέπετε που είναι σαν εξογγωματάκια, σαν κουμπιά. Σε αυτά τα κουμπιά γίνονται επαφές μεταξύ των κυτάρων. Και εδώ μπορείτε να δείτε πώς αλλάζουν αυτά τα εξογγωματάκια, τα οποία ονομάζουμε δενδριντικές άκανθες, σε πειραματόζο που έχουν πάρει μοφίνι, σε πειραματόζο που έχουν πάρει αφεταμίνι, σε σχέση με την ομάδα ελέγχου, ένα πειραματόζο το οποίο έπαιρνε ανατόμενο, δηλαδή αδρανή ουσία. Εδώ έχουμε μίωση των δενδριντικών ακάνθων, με τα οπιοειδή, με την μοφίνι, με τα ψυχοδιαλικά όπλους, για να μην έχουμε αύξηση. Έχουμε δηλαδή αλλαγές. Αυτές τις αλλαγές τις ονομάζουμε αλλαγές στην πλαστικότητα του εγκεφάλου, στην ευπλαστότητα. Έχει αλλάξει η ανατομία, η δομή, το νευρικό κυτάρο στον εγκέφαλο. Και όχι μόνο έχουμε τέτοιου τύπου αλλαγές, έχουμε επίσης και συρρήκνωση των ευρώνων και εκφυλισμό των ευρώνων. Εδώ έχουμε μια φωτογραφία που μας δείχνει μια στιβάδα κυτάρων σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται υπόγραμμος και παίζει πολύ σημαντικό όλο στις νοσικές διτουργίες και το συνέστημα. Και βλέπετε σε ένα πειραματόζο το οποίο δεν έχει πάρει καμία εθνική ουσία τα κύτταρα αυτά και μπορείτε να δείτε και εδώ πέρα πώς φαίνεται έναν τύπο εκεί τώρα να το μεγεθύνουμε περισσότερο. Και κοιτάξτε έναν πειραματόζο που του δόθηκε να πίνει χρονίως αλκοόλ. Τα κύτταρα έχουν εκφυλιστεί και ακόμα και αυτά που υπάρχουν έχουν συρρήκνωθεί. Και αυτό συμβαίνει με μια νόμινη ουσία εξάδεσης του αλκοόλου. Μια ουσία που είναι από τις πιο εθνικές, απλά είναι νόμινη και υπάρχει δίπλα μας και πολύτε σε καταστήματα. Έχουμε συρρήκνωση του εγκεφάλου γενικότερα όπως μπορείτε να φανταστείτε. Εάν συρρικνώνονται οι νευρώμενες, το αποτέλεσμα είναι ότι συρρικνώνεται συνολικά ο εγκέφαλος. Και εδώ μπορούμε να δούμε μία μαγνητική τομογραφία όπως αυτές που μπορεί κάποιος να πάνε να κάνει σε ένα νοσοκομείο, ακριβώς το ίδιο πράγμα. Βλέπουμε ένα υγιή εγκέφαλο σε μία μαγνητική τομογραφία και βλέπουμε και ένα εγκέφαλο σε ένα άτομο που ήταν αλκοολικός. Και τι μπορούμε να φαρατήσουμε και να συγκρίνουμε εδώ. Δείτε αυτά τα μαύρα, καταρχήν μεγάλα κλίματα. Αυτά είναι κλίματα που τα έχουμε όλοι στον εγκεφαλό μας. Ονομάζονται κυρίες. Τα αντίστοιχα στον υγιή τα βλέπετε εδώ. Είναι πολύ μικρά. Είναι κυλόδυτες γεμάτες από ένα υγρό στον εγκεφαλό μας. Το έχουμε όλοι. Αλλά εδώ στον αλκοολικό βλέπουμε ότι έχουν διαβληθεί κυλίες και τι σημαίνει αυτό. Ο εγκέφαλος αυτού του ανθρώπου έχει γεμίσει υγρό και έχει φύγει αυτό που λέμε φαιά ουσία. Έχει φύγει εγκεφαλικός ιστός. Μιλάμε ξεκάθαρα για ένα εκφυλισμό του εγκεφάλου. Και επειδή κάποιος μπορεί να σκεφτεί εντάξει αυτά είναι τραβημένα, τα βλέπουμε σε ένα αλκοολικό. Θέλω να προσέξετε αυτή εδώ τη διαφάνεια. Αυτή εδώ τη διαφάνεια έχει δύο εικονίτσες που δεν μας δείχνουν τη δομή του εγκεφάλου όπως εγώ, την ανατομία του αλλά το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος. Και θυμηθείτε την εικόνα που είδαμε σε μια από τις πρώτες διαφάνειες. Όσο πιο έντονο κόκκινο χρώμα έχουμε τόσο πιο μεγάλη λειτουργία υπάρχει στον εγκέφαλο. Εδώ λοιπόν έχουμε δύο δεκαπεντάχρονα παιδιά. Παιδιά τα οποία πηγαίνουν στο σχολείο ανήνικα όπου μπήκαν σε ένα τομογράφο για να πάρουν οι επιστήμονες αυτό που ονομάζουμε λειτουργική μαγετική τομογραφία να δούμε πώς λειτουργεί ο εγκεφαλός τους. Και τους έδωσαν παράλληλα να εκτελέσουν μια δοκιμασία που ήταν νοητική, ένα νοητικό έργο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι το ένα παιδί εκτέλεσε την νοητική δοκιμασία και παρουσίασε παράλληλα αυξημένη δραστηριότητα στον εγκέφαλο. Το δεύτερο παιδί είχε πρόβλημα στο να εκτελέσει την δοκιμασία, την άσκηση και ο εγκέφαλός του δεν δραστηριοποιήθηκε. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα δύο παιδιά. Αυτό εδώ το παιδί το δεκαπεντάχρονο κάνει αυτό που ονομάζουμε συμπεριφορά υπερκατανάλωσης, επισόδια υπερκατανάλωσης αλκοόλου. Στα Αγγλικά λέγεται beans drinking. Κρεπάλι θα το λέγαμε στην καθομιλουμένη. Δηλαδή κάθε παρασκευή, κάθε Σάββατο, που το αφήνουν οι γονείς του και βγαίνει έξω, πηγαίνει σε κλαμπ και πίνει πέντε ποτά ή έξι ποτά. Αν είναι αγόρι πέντε ποτά και πάνω. Κάθε φορά τη δωμάδα, εάν κάνει αυτό το πράγμα, αυτό είναι beans drinking. Είναι συμπεριφορά υπερκατανάλωσης. Αυξάνει κατά κόλφα τις πιθανότητες ο συνήλικος να γίνει αλκοολικός και βλέπετε πόσο αλλάζει ο κεφαλός του. Προσέξτε. Όταν πήγα να κάνω την δοκιμασία στο νοσοκομείο, δεν είχα κανέναν αλκοόλ. Ήταν υφάνια τα παιδιά και τα δύο. Δηλαδή αυτό το παιδί δεν πήγε υπό την τεπίνη αλκοόλ. Δεν είχε βγει καθόλου αλκοόλ. Το κάνει μία φορά όταν βγαίνει τη δωμάδα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό. Αλλαγές στον εγκέφαλό προκαλούν όλες οι ουσίες. Μπορούμε να δούμε εδώ ένα χρήστηκο κοκαΐνης. Πώς φαίνεται ο εγκέφαλός του. 10 μέρες δεν έχει πάρει κοκαΐνη. Έχει σταματήσει. Εδώ 100 μέρες, περίπου 3 μήνες. Βλέπουμε τη διαφορά στην δραστηριότητα του εγκεφάλου του. Και συγκρίνεται με έναν φυσιολογικό εγκέφαλο που δεν έχει πάρει ποτέ κοκαΐνη. Βλέπουμε μεγάλη διαφορά στην δραστηριότητα του εγκεφάλου. Έχουμε σημαντικές αλλαγές σε διάφορες πρωτεΐνες των εγκέφαλων. Που παίζουν σημαντικό ρόλο στη λειτουργία νευροδιαδυναστών. Όπως εδώ για παράδειγμα. Αν συγκρίνεται αυτές τις δυο εικόνες. Είναι ο λεγόνος μεταφορίας της δομαμίνης, στη μία πρωτεΐνή που παίζει ρόλο στην επικοινωνία των ευρών μέσω της δομαμίνης. Και βλέπουμε πως και αυτή αλλιώνεται με τη χρόνια χρήση ατιστικών νοσιών, όπως είναι η μεταρκεταμή. Τι επικτώσεις έχουν όλα αυτά. Έχουν επικτώσεις, διότι όταν κάποιος ξεκινήσει και ανησυχεί σε μια ουσία. Εάν κάποια στιγμή αρχίζει να αισθάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά και προσπαθεί να σταματήσει, βιώνει το λεγόμενο στερητικό σύνδρομο, που ξέρετε όλοι. Δυσάρεστα συντώματα και ο μόνος τρόπος για να μπορεί να αντιμετωπίσει το στερητικό σύνδρομο, που είναι δυσφορικό, επώδυνο, δυσάρεστο, είναι να ξαναπάει την ουσία. Και οι περισσότεροι χρήστες ουσιών παίρνουν την ουσία πριν ξεκινήσουν τα πρώτα στερητικά σύντώματα. Έχουν μάθει να αποφεύγουν τα σύντώματα στέρισης. Και πριν καλά-καλά αυτά ξεκινήσουν, έχουν πάει την επόμενη δόση. Οπότε αυτό είναι ένα πρόβλημα. Αλλά αυτό δεν είναι το κύριο πρόβλημα. Γιατί ξέρετε σήμερα ότι πάρα πολλοί πρόητοι χρήστες, άτομα που ήταν κατισμένα σε ουσία σταμάτησαν και πέρασαν αυτό το οξύστα ελληνικό σύνδρομο, μετά υποτροπίασαν και ξαναγύρισαν στη χρήση ουσιών. Άρα είναι ένας από τους αρνητικούς παράγοντες, αλλά δεν είναι ο κύριος. Έχουμε όμως ένα πολύ σημαντικό παράγοντα. Είναι ο ρόλος του φιλίου. Το είδαμε και πριν σε μια διαφάνεια. Εδώ βλέπουμε τη λειτουργία ενός εγκεφάλου σε ένα χρήστιπο καηλύχια, σε ένα υγιή. Και βλέπουμε αυτή την υπολιτουργία στις πρόσχες περιοχές του εγκεφάλου. Αυτές οι περιοχές στον εγκέφαλο των Χριστών δεν λειτουργούν φυσιολογικά, είναι υπολιτουργικές. Και αυτές οι περιοχές γνωρίζουμε ότι παίζουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό της συμπεριφοράς μας, στο να μπορούμε να δούμε λίγο πιο μπροστά, στο να προβλέψουμε τις συνέπειες κάποιες πράξεις που θα κάνουμε. Και αυτές οι περιοχές όταν λειτουργούν μας οδηγούν στο τι θα κάνουμε για να είμαστε αποτελεσματικοί, για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε καλύτερα, για να έχουμε λιγότερα προβλήματα στη ζωή μας. Ξέρομαι ότι οι άνθρωποι που έχουν υποστηβλάδες σε αυτές τις περιοχές, έχουν πρόβλημα γενικά στο σχεδιασμό της συμπεριφοράς τους, έχουν πρόβλημα γνωσιακό, έχουν πρόβλημα συναισθηματικό επίσης, δεν μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματά τους, διότι αυτό το κλίμα είναι ένα κλίμα του εγκεφάλου, το οποίο παίζει έναν επιτελικό ρόλο όπως λέμε. Είναι ο κυβερνήτης μας και ελέγχει όλα τα κυκλώματα που υπάρχουν κάτω από αυτό και προσπαθεί να τα δαμάσει. Άρα, όταν έχουμε έντονα συναισθήματα, όταν έχουμε θυμό, όταν έχουμε οτιδήποτε αρνητικό, ο φλιός προσπαθεί να ελέγξει τον υπόλοιπο εγκέφαλο για να μην συμβεί κάτι το οποίο θα μας βλάψει στη συνέχεια. Σε αυτά τα άτομα λοιπόν βλέπουμε να υπολειτουργεί ο φλιός και το αποτέλεσμα είναι ότι τα άτομα αυτά είναι παλογνητικά, η παλογνητικότητα είναι ένα χαρακτηριστικό το οποίο προκύπτει από την υπολειμουκία των προοριτοπιών περιοχών και οδηγούνται σε καταναγκαστική χρήση ουσιών, δεν μπορούν να λάβουν τις σωστές αποφάσεις, δεν μπορούν να καταλάβουν πού υπάρχει πρόβλημα, δεν μπορούν να καταλάβουν ό,τι υπάρχει πρόβλημα, με αποτέλεσμα ουσιαστικά να μην αντιλαμβάνονται τις σοβαρές αρνητικές συνέπειες της χρήσης. Και αυτό εξηγεί για ποιο λόγο, όπως βλέπετε σε αυτό το διάδραμα που είναι το πλευροπρόσφατο, τα πιο πρόσφατα στοιχεία από την Αμερική, που κάνουν πολύ καλές τέτοιες επιδημιουργικές μελέτες, αφορά το 2018, αλλά είναι κάτι το οποίο και στα προβλήματα χρόνια ήταν ακριβώς το ίδιο, βλέπουμε ένα πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων που κάνουν κατάχρηση, είναι εξαρτημένοι ούσιες, να ζητούν βοήθεια. Γιατί? Γιατί δεν αντιλαμβάνονται το πρόβλημα. Και όταν τους ρωτήσεις στα πρώτα στάδια, δεν δέχονται ότι έχουν πρόβλημα. Δεν το συζητούν καν. Και είναι και επιθετικοί, έτσι. Πιστεύουν ότι όλα είναι καλά, ότι αυτό που κάνουν είναι κάτι φυσιολογικό. Περνάει πολύ χρόνος για να δηλυφθούν ότι έχουν πρόβλημα. Και όσο καθυστερή αυτή η παραδοχή, τόσο πιο δύσκολη είναι η αντιμετώπιση. Όσο πιο νωρίς κάποιος απευθυνθεί σε ειδικούς για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, τόσο πιο εύκολα θα είναι η αντιμετώπιση του. Όσο περνούν τα χρόνια, μετά θα είναι τα πράγματα πολύ πιο δύσκολα, γιατί πλέον ο εγκέφαλος έχει υποστεί τεράστια ζημιά. Προσπαθώ να προλάβω βέβαια μέσα από την παρουσία, σε διάφορες ερωτήσεις που μπορεί να έχετε. Γιατί είμαι σίγουρος ότι εδώ, πολύ θα σκεφτείτε, ότι πίτουν όλοι αλκοόλα εδώ πέρα. Ποιο δεν πίνει αλκοόλα εδώ πέρας. Ότι σίγουρα πίνει αλκοόλα. Αλλά όμως δεν είστε αλκοολικοί. Πολλοί έχετε επίσης καπνίσει, αλλά δεν είστε καπνιστές. Γιατί κάποια άτομα εθίζονται σε ουσίες και κάποια άλλα όχι. Γιατί αυτό το ξέρουμε πολύ καλά. Ένας μικρός αριθμός ανθρώπων που προκειμάζουν εθνικές ουσίες, τελικά εθίζεται. Και στις νόμινες και στις παράδομες. Ο παράδομος που οδηγεί, οι παράδομες μάλλον που οδηγούν έναν άνθρωπο στον εθισμό, είναι αρκετοί. Δεν υπάρχει ένας παράδομος. Δεν υπάρχει μόνο μια κατάσταση. Μπορείτε να δείτε σε αυτό το διάγραμμα κάποιους από αυτούς τους παράδομους. Σαφώς παίζουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο οι ουσίες. Και τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αυξανόμενη τράση. Διότι έχουμε, ουσιαστικά, μεγαλύτερη πρόσβαση στις εθισιές ουσίες. Και μέσω διαδικτύου και μέσω διάφορων άλλων τρόπων. Οι διαθεσιμότητα των ουσιών είναι πολύ μεγαλύτερη σήμερα από αυτή που είδαμε πριν από πενήντα χρόνια, για παράδειγμα. Οπότε αυτό είναι ένα δεδομένο. Και φυσικά αν δεν είχαμε τις ουσίες δεν θα είχαμε εθισμό στη συγκεκριμένη ουσία. Συνεχώς προκύπτουν ναις συνθετικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην παράνομια μορά. Έχουμε κάποια αγωνίδια. Η βιολογία του οργανισμού παίζει σημαντικό ρόλο. Η περιβαλλοντική παράδοση που θα δούμε στη συνέχεια παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Και όλα αυτά αγλεπιδρούμε τον εγκέφαλο. Και τελικά διαμορφώνουν από κοινού αυτό που λέμε εθισμό. Σχηματικά, λοιπόν, μπορούμε να δούμε και όλοι γνωρίζουμε, έτσι, ότι έχουμε σαφώς τη συμβολή γενετικών παραγώνων. Αυτό δεν είναι κάτι, και μπορεί και όχι. Ο Πλούτακος ή για την αρχαιότητα έχει πει ότι η μέθυση γεννούν μέθυσους. Άρα ήταν κάτι γνωστό. Σήμερα πλέον γνωρίζουμε πολλά περισσότερα πράγματα. Έχουμε επομένως τους γενετικούς παράδοτες, αλλά τα γονίδια είναι σαν διακόπτες. Ουσιαστικά μπορούν να ενεργοποιηθούν ή να μην ενεργοποιηθούν. Και η ενεργοποίηση αυτών των γονιδίων εξαφτάται και από επιγενετικούς παράδοτες, δηλαδή από διάφορες περιβαλλοντικές επιδράσεις που μπορεί να ασχίσουν επιρροή πάνω στα γονίδια, χωρίς να αλλάξουν όμως την αλληλουχία του DNA και να εκειραιάσουν, με αυτόν τον τρόπο, την πληρονομικότητα και φυσικά τους περιβαλλοντικούς παράδοτες, οι οποίοι περιβαλλοντικοί παράδοτες είναι δύο ειδών. Έχουμε περιβαλλοντικούς παράδοτες προστατευτικούς και περιβαλλοντικούς παράδοτες ανασταρτικούς. Τι θέλω να πω εδώ, οι περιβαλλοντικοί παράδοτες θα επιδράσουν με το γενευτικό υπόστρωμα και φυσικά και τους επιγενευτικούς παράδοτες και θα διαμορφώσουν το φαινότικο, δηλαδή τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου, ο οποίος μπορεί για παράδειγμα να είναι πάλλογνητικός, να αναζητά νέες επιλίες καταστάσεις, να παίρνει εύκολα ρίσκο, που ξέρουμε ότι άτομα που έχουν αυτό το χαρακτηριστικό της προσωπικότητας έχουν μία τάση προς τον εθισμό σε ουσίες, να είναι ασταθεί συναισθηματικά, που και αυτά τα άτομα ξέρουμε ότι έχουν μία ροπή προς τον εθισμό, να μην μπορεί να αυτορυθμίσει τη συμπεριφορά του, όλα αυτά όμως θα διαμορφωθούν από τη συμβολή γενετικών και περιβαλλοντικών παραγών. Και θα δούμε κάποια παραδείγματα στη συνέχεια. Αλλά μπορώ να σας πω ότι, για παράδειγμα, ένα άτομο, το οποίο έχει επιβαλλοντικούς γενετικούς παράδειγες, εάν ζήσει σε ένα προστατευτικό περιβάλλον σωστό, υποστηρητικό, με σωστή ενημέρωση μέσα από το σχολείο για το τι είναι οι ουσίες, τι σημαίνουν οι ουσίες, όλοι αυτοί οι παράδειγες οι προστατευτικοί θα λειτουργήσουν με τέτοιο τρόπο που το άτομο αυτό δεν θα καταλήξει να κάνει χρήση ουσιών και να ελευθεστεί. Ένα άτομο όμως, το οποίο θα βρεθεί σε ένα περιβάλλον, το οποίο θα είναι αρνητικό, δηλαδή ένα άτομο το οποίο μπορεί να εφίσταται, για παράδειγμα, στο σχολείο μπουλή. Ακούμε συχνά για τον μπουλή στο σχολείο. Το μπουλή είναι μια κατάσταση, η οποία είναι πάρα πολύ αρνητική και παιδιά, τα οποία έχουν υποστηθεί τέτοια θενόμενα, γνωρίζουμε σήμερα ότι έχουν αυξημένες πιθανότητες, δεν σημαίνει ότι θα καταλήξουν να έρχονται στις ουσίες, έχουν αυξημένες πιθανότητες. Είναι ένας επιβαλλοντικός παράδονας. Έναν παιδί το οποίο θα υποστηθεί κακοποίηση. Επίσης, έχουμε πολλά παιδιά τα οποία εφίσταται κακοποίηση. Και σεξουαλική κακοποίηση και σωματική κακοποίηση, αυτή είναι πολύ αρνητική παράδονας. Ένας άλλος αρνητικός παράδονας, για παράδειγμα, είναι ο παράδονας που στο σπίτι, στην οικογένεια, ένα παιδί δώρεν από 13 ετών, μπορεί να του επιτρέψουν οι γονείς του να καταναλώσει αυθόλου. Μπροστά τους. Αυτός είναι ένας αρνητικός παράδονας. Έτσι, όλοι αυτοί λοιπόν οι αρνητικοί παράδονας, σε συνδυασμό με τους γενετικούς, τελικά θα οδηγήσουν ή δεν θα οδηγήσουν στην εθνική συμπεριφορά. Πρέπει λοιπόν να το δούμε σαν μια ζυγαριά, όπου έχουμε προστατευτικούς παράγοντες και παράγοντες κινδύνου. Και εδώ έχουμε τόσο γενετικούς, όσο και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Και το θέμα είναι πού θα γύρει η ζυγαριά. Και δεν είμαστε έρνεα των γονηδίων. Σε κάθαρα μπορούμε να επιδράσουμε πάνω σε ένα ευάλωτο υπόστρομα γονηδιακό, το οποίο μπορεί να έχουμε, μέσα από περιβαλλοντικές συμπιστώσεις και τελικά να καταλήξουμε να έχουμε μια υγιή συμπεριφορά. Γνωρίζουμε βέβαια ότι το 50% οι μελέτες κοιμένονται βέβαια, μπορούμε να βρούμε μελέτες που να το πηγαίνουν στο 30% κι άλλες να το πηγαίνουν στο 60-65%. Χοντρά-χοντρά περίπου το 50% στην εξάτηση, στο νεδισμό, θεωρούμε ότι είναι γενετικό. Να σας δείξω κάποια παραδείγματα. Εδώ βλέπετε ένα διάγραμμα, όπου έχουμε δύο οράδους. Ένα ραδόγμα με δύο οράδους. Εδώ έχουμε αρκολικούς και εδώ έχουμε μη αρκολικούς. Και βλέπουμε εδώ πέρα να έχουμε ένα μεγαλύτερο αρκολικό λοιπόν από ότι εδώ. Ποια είναι η διαφορά τους? Αυτά τα άτομα έχουν ένα συγκεκριμένο, μια συγκεκριμένη μορφή γωνιδίου που ελέγχει έναν υποδοχέα για τον ευρωδιβασμό, είναι το παμίνις. Όλοι έχουμε τον υποδοχέα της το παμίνις ως συγκεκριμένο. Αυτός ελέγχεται από ένα γωνίδιο. Και υπάρχουν διάφορες μορφές γωνιδίων που εκφράζουν τον υποδοχέα, που γωνικεύουν τον υποδοχέα. Αυτοί που έχουν αυτή τη μορφή, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να γίνουν αρκολικοί. Έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες. Εφόσον οι υπόλοιποι παράγοντες που είπαμε λειτουργήσουν με έναν τέτοιο τρόπο, τελικά που να μη προστατέψουν, αυτοί που βρίσκονται σε αυτή την κατηγορία εδώ, έχουν σαφώς μικρότερες πιθανότητες. Δεν σημαίνει όμως ότι αν έχεις αυτή τη μορφή του γωνιδίου, δεν θα γίνεις ποτέ αρκολικός. Βεβαίως και μπορείς να γίνεις, παρά το ότι δεν έχεις το επιβαλλευτικό γωνίδιο, γιατί μπορεί να λειτουργήσουν πολύ αρκετικά υπερβαλωτικοί παράδομες. Και επίσης, δεν είναι μόνο ένα γωνίδιο ή τέλος πάντων μία πρωτεΐνη, που παίζει ρόλο επιβαλλευτικό ή προστατευτικό στον διθυσμό. Ακριβώς το ίδιο πράγμα έχει δειχτεί και για άλλους υποδοχείς. Της ντοπαμίνης, για παράδειγμα, και για άλλες πρωτεΐνες. Άρα έχουμε πολλά τέτοια μόρια να παίζουν ρόλο. Αλλά πολύ ενδιαφέρον έχει αυτή εδώ η μελέτη, που δημοσιεύτηκε σε ένα πολύ έδρυτο περιοδικό και συσχετίζει αυτό το γωνίδιο το οποίο κοδικεύει αυτόν τον υποδοχέα με συμπεριφορικές καταστάσεις μέσα στην οικογένεια. Δηλαδή, τι έδειξαν εδώ τα παιδιά τα οποία έχουν το συγκεκριμένο αριλόγμορφο, βρίσκονται σε κίνδυνο πότε όταν μέσα στην οικογένεια είναι χαμηλά τα όρια σε σχέση με την καταμάτωση αρχών. Δηλαδή όταν οι γονείς επιτρέπουν στα παιδιά να καταλαμβάνουν αρκοόλ. Ενώ όταν είναι σφιχτά τα όρια και ξεκάθαρα οριοθετημένο, τι σημαίνει αρκοόλ. Ότι δεν πρέπει να καταλαμβάνω αρκοόλ και αυτό και γι' αυτό και γι' αυτό το λόγο. Και ξέρετε, όχι με την έννοια του μην κάνεις αυτό, γιατί το παιδί θα κάνει το αντίθετο. Τότε βλέπουμε ότι μολονότι έχουμε το επιβαρετικό γωνίδιο, δεν φτάνει στην περίπτωση της χρήσης αρκόλου. Άρα βλέπουμε πώς διαπλέκονται οι περιβαλλοντικοί παράγοντες, το τι συμβαίνει μέσα στην οικογένεια, με το γωνιδίο με το οποίο μπορεί να έχουμε. Αυτή η δέδειο υποδοχή στις δοπαμίνης, που τους βλέπουμε εδώ, πώς μπορεί να παίξουν σημαντικό ρόλο, φαίνεται να είναι και ένας θροβλευτικός παράγοντας για το αν κάποιος, δηλαδή ένας παράγοντας χινδίνου, και μέσα από αυτή λέω ότι μελέτη, που έγινε απόλυτος υγιής. Εδώ οι επιστήμονες πήραν άτομα υγιή, τα έβαλαν σε έναν τομογράφο και μέτρησαν τον αριθμό, τον δέδειο υποδοχή στον εγκέφαλό τους. Είναι κάτι που τεχνικά μπορεί να γίνει. Τους έδωσαν παράλληλα μία υπριαθυστική ουσία, τη μέτρη παινιδάτη, και τους ζήτησαν να καταγράψουν αν η κορύβιση της μέτρη παινιδάτης ήταν ευχάριστη ή δυσάριστη. Και τι βρήκαν, βρήκαν ότι τα άτομα, κανένα από αυτά, κανένα από αυτά τα άτομα δεν έκανε χρήση ουσιών. Τα άτομα όμως τα οποία είχαν κατά μέσο όρο χαμηλό αριθμό δέδειο υποδοχέων βρήκαν την μεθυφελειδάτη ευχάριστη. Αυτά που είχαν υψηλό αριθμό δέδειο υποδοχέων ή σε αυτά τα άτομα η εμπειρία με την μεθυφελειδάτη ήταν δυσάριστη. Τι μας δείχνει αυτό. Αυτό μας δείχνει ότι αν έχουμε χαμηλό αριθμό δέδειο υποδοχέων τότε ίσως βρισκόμαστε στην ομάδα υψηλού κινδύνου για να κάνουμε χρήση ουσιών. Χωρίς να σημαίνει ότι θα γίνουμε ευχισμένοι από την ουσία. Αυτό λοιπόν δείχνει αυτή η μελέτη. Και αυτό υποστηρίζεται, έχει επιβεβαιωθεί και από άλλες μελέτες και υποστηρίζεται περαιτέωτο αυτή τη μελέτη, η οποία έγινε σε οικογένειες αρκολικών, πήγαν επιστήμονες σε οικογένειες αρκολικών και πήραν τους αρκολικούς στην οικογένεια και συγγενείς πρώτου βαθμού που δεν ήταν αρκολικοί. Μέτρησαν τους δέδειο υποδοχοί στους εγκεφάλους τους και τι βρήκαν? Οι συγγενείς πρώτου βαθμού που δεν ήταν αρκολικοί είχαν μεγάλο αριθμό δέδειο υποδοχέων στον εγκέφαλο. Άρα έχονται και μιλούν για πιθανούς προστατευτικούς παράγωρες. Μιλούν για πιθανούς έχει αυξημένο αριθμό δέδειο υποδοχέων στον εγκέφαλο, τότε έχει ένα προστατευτικό παράγοντα απέναντι στον εθισμό. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί φυσικά σε μελέτης πειραματοζών από μάλιστα έναν Έλληνα που βρίσκεται στο εξωτερικό. Μπορούμε σε πειραματόζωμα να υπερεκφράσουμε και συνδεδερώσουμε τους δεδοϊκοδοχείς. Εδώ οι επιστήμονες προχώρησαν σε υπερέκφραση των δεδοϊκοδοχεών, δηλαδή δημιουργήσαν κοντήκια που είχαν μεγάλο αριθμό δεδοϊκοδοχέων, γενετικά, με γενετική μηχανική, και το αποτέλεσμα ήταν ότι αυτά τα κοντήκια αυτοχορηγούσαν λιγότερο αλκοόλ από την ομάδα ελέγχου. Άρα βλέπουμε πώς αυτό ιστοδεδεώνεται μέσα από πειράματα σε ζώα. Όπως σας είπα, τα πράγματα είναι πάρα πολύ σύνθετα και έχουμε μια αηλεπίδραση ξεκάθαρα γενετικών και περιβαλλοντικών παραγώντων στη διαγώφωση αυτών των σύνθετων καταστάσεων. Ο αριθμός των δεδοϊκοδοχέων στον εγκέφαλο γνωρίζουμε από άλλες μελέτες ότι επηρεάζεται αρνητικά από το στρες. Τι σημαίνει αυτό? Ένα άτομο το οποίο έχει ψηλά επίπεδα στρες, είναι στρεσαρισμένο, δηλαδή πάρα πολύ, για κάποια γεγονότα, αυτό το άτομο θα έχει μειωμένο αριθμό δεδοϊκοδοχέων στον εγκέφαλο. Και είναι πληκτικό το ότι οι γενετικοί παράγοντες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο η νευροβιολογία αλληλεπιδρά με το περιβάλλον. Δείτε αυτό το πείραμα, το οποίο είναι ένα πείραμα που έγινε σε πρωτεύοντα, σε επιθύπνους και τα πειράματα που γίνονται σε πρωτεύοντα είναι πραγματικά πάρα πολύ λίγα. Οι πείθηκοι είναι ζώα τα οποία είναι ιδιαίτερα κοινωνικά, έχουν μια κοινωνική οργάνωση που μοιάζει πάρα πολύ με αυτοί των ανθρώπων, μια ιεραρχία στην κοινωνία τους και όπως ακριβώς είναι πάρα πολύ στερεσογόνο για έναν άνθρωπο να τον πάρουμε και να τον πάρουμε στην απομόνωση, το ίδιο πράγμα ισχύει και για τους πειθήκους. Αυτό ήταν ο μοσχολογός από άλλες μελέτες. Οι επιστήμονες λοιπόν πήραν δύο πειθήκους, τους έβαναν σε απομόνωση, άρα τους προκάλεσαν στρες με την απομόνωση και μετά τους έβαναν σε έναν τομογράφο και μέτρησαν τους δέδυο υποδοχείς που είδαμε πριν στον εγκέφαλό τους, όπως μπορούμε να το κάνουμε στον άνθρωπο, μπορούμε να το κάνουμε και στους πειθήκους. Και βλέπουμε τους δέδυο υποδοχείς σε μια κομμική περιοχή του εγκεφάλου, στα βασικά γάντλια, στους δύο πειθήκους, την έκφραση των υποδοχεών με το χρώμα που βλέπετε και την ένταση που βλέπετε εδώ. Στη συνέχεια τι έκαναν, πήραν τους πειθήκους και τους έβαλαν μαζί, όπου πλέον υπήρξε ομάδα. Οι επιστήμονες όμως, οι ρενιτές, παρατήρησαν στην ομάδα ποιος από τους πειθήκους θα γίνει κυρίακος, δηλαδή θα ηγηθεί της ομάδας και καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό. Οι υπόλοιποι ήταν υποτελείς, δηλαδή πειθικοί, οι οποίοι ήταν κάτω από τον κυρίακο πειθήκο. Όταν λοιπόν διαπίστωσαν πώς ακριβώς προχώρησε η κοινωνική εργαρχία μέσα στην ομάδα και πώς υπηρετούσαν, πήραν πάλι τους δύο πειθήκους, τους έκαναν τομογραφία στον εγκέφαλο και τι είδαν, ο αριθμός των δεδείου υποδοχεών σε αυτόν τον πειθήκο, που ήταν σε κατάσταση στρες εδώ, αλλά παρέμεινε και σε κατάσταση στρες στην ομάδα, καθώς ήταν υποτελείς και δεν είχε ελευθερία κινήσεων, έτσι. Και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε, ήταν ακριβώς ο ίδιος, αλλά ο πειθικός, ο οποίος ήταν απομονωμένος εδώ στρες αρισμένος και στη συνέχεια μέσα στην ομάδα έγινε κυρίακος, αρχηγός, ηγήθηκε, είχε έναν ρόλο, είχε έναν νόημα στη ζωή του μέσα στην ομάδα, αμέσως βλέπουμε ότι άλλαξε η εικόνα στον εγκέφαλό του, εκφράστηκαν οι δεδείοι υποδοχοί στον εγκέφαλο, βλέπουμε μεγάλη έκφραση των υποδοχαίων και τελικά τι έκαναν οι επιστημονές, έδωσαν τη δυνατότητα στους δύο πειθήκους να πιέζουν ένα μοχλό και να αυτοχορηγούν κοκαρίνι. Και βεβαίως ποιος πείθικος ξεκίνησε να αυτοχορηγεί κοκαρίνι, ο υποτελής. Γιατί ο κυρίακος, όπως αν διλαμβάνεστε, είχε άλλα ενδιαφέροντα, άλλο νόημα πλέον στη ζωή του και ήταν σε μια τελείως διαφορετική κατάσταση από τον υποτουλή. Τώρα αυτό είναι μια, αν θέλετε, παρομείωση σε σχέση με το τι συμβαίνει στην ανθρώπινη κοινωνία και μπορούμε να αισθανθούμε πως όλοι μπορεί να είμαστε υπεύθυνοι πολλές φορές για τα φαινόμενα αυτά της εξάρτησης και του εθισμού σε σχέση με το πώς λειτουργεί η κοινωνία σήμερα που πολλές φορές μεταλλάσσεται σε ζούγκλα. Υπάρχουν διάφορες παρεμβάσεις, που έχει δειχθεί μέσα από μελέτης ότι μπορεί να βοηθήσουν είτε προληπτικά είτε θεραπευτικά στον εθισμό στην εξάρτηση. Και μία από αυτές τις παρεμβάσεις είναι η σωματική άσκηση. Οι γυναστικοί, οι αθλητικές δραστηριότητες. Υπάρχουν πλέον αρκετά κατομένα που δείχνουν στον άνθρωπο και μέσα από μελέτη σε πειραματόζωα υποστηρίζονται ότι η σωματική άσκηση μπορεί να λειτουργήσει ως πρόληψη στην χρήση ουσιών και στις διαδραχές χρήση ουσιών. Και κοιτάξτε τώρα τη μελέτη αυτή εδώ, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα. Σχετικά πάλι από τον Έλλην αυτό που σας έδειξα πριν, ο οποίος βρίσκεται στην Ιαϊόκη και ο οποίος μελέτησε πειραματόζωα, τα οποία ασκούνταν καθ' την Ελληνά στα κλουβιά τους. Δηλαδή τους είχαν βάλει κινούμενες ρόδες και αυτά έκαναν άσκηση καθημερινά. Και μέτρησα στη συνέχεια σε αυτά τα ζώα, τους dead deal υπογραφείς των εγκεφαλών τους. Γιατί βρήκα ότι οι dead deal υπογραφείς των εγκεφαλών τους ήταν αυξημένοι. Οπότε, ερχόμαστε λίγο σε αυτή τη διαφάνεια που μας δείχνει ότι αυτή η dead deal υπογραφείς, που είναι μια πρωτεΐνη του εγκεφάλου, που ελέγχεται από ένα γονίδιο, μπορεί να είμαστε, αν θέλετε, τυχεροί και να έχουμε το γονίδιο το οποίο εκφράζει τον υποδοχέα με τον άλλο τρόπο και μας προστατεύει απέλευτος στον εθισμό ή λίγο άτυχη και να έχουμε το άλλο γονίδιο, το οποίο εκφράζει διαφορετικά τον υποδοχέα και μας κάνει πιο ευβάλλοντος προς τον εθισμό. Μπορεί όμως η έκφραση αυτόν των υποδοχέων να επηρεαστεί από υπηγενετικούς παράγοντες, από άλλους αναπτυξιακούς παράγοντες, από άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Τελικά, αν αυξηθούν οι υποδοχείς, αν έχουμε αυξημένο αριθμό υποδοχέων, ξέρουμε ότι αυτό συνεπάγεται καλύτερη λειτουργία στις προοδοτωπιές περιοχές και μειωμένη παρονομητικότητα και επομένως μικρότερη πιθανότητα στο να οδηγηθεί κάποιος σε κρίση ουσιών και να εθιστεί. Εάν έχουμε μικρότερο αριθμό αυτών των υποδοχέων, τότε οι περιοχές αυτές δεν λειτουργούν τόσο αποτελεσματικά. Το άτομο είναι παρονομητικό και έχει αυξημένες πιθανότητες να οδηγηθεί στην θυστηχή συμπεριφορά. Επτός από αυτά τώρα, υπάρχει και κάτι ακόμα πάρα πολύ σημαντικό. Ο εγκέφαλος του ανθρώπου δεν είναι όριμος στα 18 χρόνια που τον θεωρούμε ενήλικο. Και βλέπετε για παράδειγμα ότι το αρκοόλ απαγορεύεται σε παιδιά κάτω των 18. Επιτρέπεται στην Ελλάδα από τα 18 και μετά. Σε κάποιες άλλες χώρες το όριο έχει πάει στα 21, στα 23. Για ποιο λόγο διότι γνωρίζουμε ότι τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια ο εγκέφαλος δεν έχει οριμάσει στα 20 χρόνια. Και οι τελευταίες περιοχές που οριμάζουν είναι οι προμετομπιές περιοχές. Περίπου οριμάζει γύρω στα 24, πάνω κάτω, περίπου. Μπορεί να υπάρχουν οδοντιές διαφορές. Σε κάποιες να οριμάζεται 23, σε κάποιες να 25, πάντως στα 20 δεν είναι όριμος. Αυτό τι σημαίνει, όταν η περιοχή αυτή δεν είναι όριμη, σε μια φάση όπου αρχίζει το παιδί να πειραματίστη με τις ουσίες, και τις νόμινες και τις παράδειγμες, καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό. Εδώ, σε αυτή τη διαφάνεια, βλέπετε μια γραφική παράσταση που έχει μια καμπίνη με διάφορες εκμές από τη γέννηση μέχρι τα 21 χρόνια της ζωής. Αυτές οι εκμές, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, εδώ, είναι σημαντικές αναπτυξιακές εκμές για τον εγκέφαλο. Δηλαδή, είναι φάσεις κατά τις οποίες έχουμε μεγάλες μίζωνες αλλαγές στον εγκέφαλό μας. Και αυτό που μπορείτε να δείτε είναι ότι περίπου γύρω στα 15 χρόνια, βλέπετε μια γραμμή εδώ, και αυτό το βλέπετε λίγο κυτρινισμένο. Γιατί, εδώ μπορεί να έχουμε την εκμή, αλλά βλέπετε ότι όλο αυτό το κλίμα, ουσιαστικά, έχουμε έντονες διαργασίες στον εγκέφαλο. Και αυτή είναι η ηλικιακή φάση, κατά την οποία ξεκινά ο πειραματισμός με τις ουσίες. Και τις δόντες και τις παράμενες. Ο εγκέφαλος, σε αυτή τη φάση της ζωής, είναι πάρα πολύ εύπλαστος και επομένως μπορεί να αλλάξει δυναμικότερα και αρνητικότερα από τις ουσίες. Αυτό είναι κάτι το οποίο δεν πρέπει να το συχνάμε. Θα αφήσω αυτή τη διαφάνεια. Δείχνει κάποια στοιχεία που υποστηρίζουμε, όπως σας είπα πριν. Και θα έχω σε αυτή εδώ, που είναι πολύ σημαντική, από αυτή εδώ την ελέτη, έχει προκύψει αυτή η εικόνα που βλέπετε σε αυτό το διάγραμμα. Δηλαδή, οι πιθανότητες που έχει κάποιος να γίνει αρκολικός, ανάλογα με το πότε ξεκίνησε να καταναλώνει αρκολ. Όχι να δοκιμάσει μια φορά και τέτοιος, να καταναλώνει. Αν όμως δοκιμάσει, να ξέρετε ότι οι πιθανότητες αυξάνουν, ότι θα συνεχίσει να παίρνει αρκολ, έστω κατά διαστήματα. Οι πιθανότητες, λοιπόν, όπως βλέπετε είναι πάρα πολύ μεγάλες, πλησιάζουν το 50% σε ένα παιδί, το οποίο 40 με 50% σε ένα παιδί 12, 13, 14 ετών. Αν θα ξεκινήσει τότε να καταναλώνει αρκολίες. Πάρα πολλά τα παιδιά σήμερα, τα οποία καταναλώνουν συστηματικά αρκολίες σε αυτή τη φάση της ζωής. Πάρα πολλά τα παιδιά. Και βλέπετε ότι το ποσοστό παίχνει δραματικά στα 18, και φυσικά πολύ περισσότερο στα 21. Γιατί στα 21 έχουν ρημάσει περισσότερο οι περιοχές αυτές εδώ. Και γι' αυτό κάποιες χώρες έχουν πάρει το όριο να καταναλώνουν αρκολίες στα 21. Το έχουν αλλάξει. Οπότε βλέπουμε, εδώ μιλάμε για πιθανότητες, αλλά οι πιθανότητες είναι πάρα πολύ σημαντικές. Και έχουμε σε αυτή τη μελέτη, που είναι πολύ πρόσφατη, και ασχολείται με αυτό το θέμα της γονεϊκής συμπεριφοράς και της γονεϊκής έγκρισης καταναλώνωσης αρκολίων. Καταναλώνωσης σύνδοκινής αρκολίων. Αυτό είναι ένα θέμα το οποίο τα αναλύζει όχι μόνο η κοινωνία, αλλά ολόκληρο τον κόσμο. Είναι ένα θέμα αν πρέπει να επιτρέψουμε σε ένα παιδί, ανήλικο, να καταναλώσει αρκολίες ή να δοκιμάσει αρκολίες. Υπάρχουν παιδιά που λένε να το μυρίσω, να βάλω λίγο στο στόμα μου, να δω πώς είναι. Και υπάρχουν γονείς οι οποίοι πολύ απλά τα αφήνουν. Αυτή η μελέτη καταλήγει στο ότι αυτό πρέπει να αποτρέπεται. Ότι υπάρχει αυξημένη πιθανότητα σε παιδιά που επιτρέπεται να γευτούν και να δοκιμάσουν αρκοόλ νωρίς, στη συνέχεια να προχωρήσουν σε συμπεριφορά χρήσης αρκοόλ και να έχουν αυξημένη πιθανότητα να γίνουν αρκολικά. Οπότε αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Οπότε ουσιαστικά θέλω να φτάσω στο κλείσιμο και να τονίσω ότι το πρώτο πράγμα το οποίο πρέπει να σκεφτούμε σε όλες αυτές τις περιτώσεις και σε μια τόσο σύνθετη συμπεριφορά που έχει τα χαρακτηριστικά διαταραχής, είναι ότι θα πρέπει να προλάβουμε αυτές τις καταστάσεις και όχι να τις θεραπεύσουμε στη συνέχεια. Και για την πρόληψη είναι πάρα πολύ σημαντικό να λάβουμε υπόψη ότι έχουμε παράγοντες κινδύνου και προστατευτικούς παράγοντες. Οι προστατευτικοί παράγοντες όπως για παράδειγμα το υποστηρητικό περιβάλλον, ο καλός αυτοέλληλος, η καλή ακαδημαϊκή επίλωση στο σχολείο, οι πολιτικές κατά των εθνικών νουσιών, τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο, αλλά όχι με να όχι απλά έτσι χωρίς νόμμα, όλα αυτά είναι προστατευκή παράγοντες. Απ' την άλλη πλευρά, αν δεν υπάρχει σωστός γονεϊκός ρόλος, αν υπάρχει πειραματισμός με τις ουσίες, η φτώχεια επίσης είναι ένας πολύ ανασταλικός παράγοντες, θα ξέρετε. Πολύ ανασταλικός παράγοντες η φτώχεια. Γενικά στη χρήση ουσιών. Μπορεί να νομίζει κάποιος ότι οι ουσίες κάποιες από αυτές, όπως η Ιωήνη, είναι πολύ ακριβές. Και να σκέφτεται ότι κάποιος θα πρέπει να έχει χρήματα να το κάνει. Όχι, η φτώχεια είναι πολύ ανασταλικός παράγοντες. Τα άνθρωπα που θα μπουν σε αυτόν τον δρόμο, θα κάνουν και πέρα παρεκτρέπου για να βρουν χρήματα με τον οποιοδήποτε τρόπο και να πάρουν την ουσία. Άρα δεν είναι κάτι από το συναντάμα του κλειστικά στις οικογένειες έκπορων και πλουσίων. Οπότε, η πρόληψη είναι πάρα πολύ σημαντική. Από εκεί και πέρα, βέβαια, είναι σίγουρο ότι δεν θα σταματήσουμε να έχουμε άτομα, τα οποία θα έχουν εις τις ουσίες. Η θεραπευτική στόχη εδώ είναι βεβαίως η διακοπή. Το να διακόψει κάποιος μπορεί να είναι εύκολο. Πολλοί καπνιστές δεν θα το κόψουν. Μια μέρα κόβουν και την καπνίζουν και την άλλη μέρα ξαναφύγουν. Άρα, διακοπή, αποχή, να διατηρήσουν την αποχή, και πέρα όταν διατηρηθεί αποχή, η πρόληψη της υποτροπής, διότι υπάρχει πολύ αυξημένη πιθανότητα υποτροπής στη συνέχεια. Το ξέρουμε αυτό. Και, όπως αντιλαμβάνεστε, μια τόσο σύνθετη διαταραχή, στην οποία έχει επηρεαστεί καταλυτικά ο υγείαφαλος, αλλά αφορά ένα άτομο το οποίο δεν βρίσκεται μέσα σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα. Είναι ένα άτομο το οποίο βρίσκεται μέσα στην κοινωνία, μέσα σε ένα χώρο ο οποίος έχει και συγκεκριμένες απόψεις πάνω στο θέμα της ουσιοεξάρτησης. Αντιλαμβάνεστε ότι θα πρέπει να θεραπεύσουμε συνολικά το άτομο μέσα στην κοινωνία. Και θα πρέπει εδώ να αλλάξουμε τη στάση της κοινωνίας απέναντι στον εθισμό, απέναντι στην εξάδηση. Πρέπει να διώξουμε το στίγμα και το γεγονός του ότι έχει αναμοριστεί πλέον ο εθισμός ως μία νόσος και μάλιστα νόσος του υγεφάλου, επειδή προκαλεί αυτές τις αλλαγές των εγγέφατων και επειδή υπάρχουν προδιαθυσκοί παράγμους που σχετίζονται με τον εγγέφατο, έχει βοηθήσει σημαντικά στην αποστιγματοποίηση. Όχι όσο θα θέλαμε, όχι όσο θα θέλαμε, γιατί η κοινωνία και κάποια τμήματα της κοινωνίας ανθίστανται πάρα πολύ και το στίγμα παραμένει. Και το στίγμα παίζει πάρα πολύ αρνητικό ρόλο και στην περίπτωση του εθισμού, όπως βλέπω και σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, όπου η κοινωνία έχει βάλει στίγμα σε διάφορες καταστάσεις. Μπορεί να μην είναι απαραίτητα ασθένειες, αλλά ποια ασθένειες. Οπότε, συμπερασματικά η χρήση εξαρτησιών νουσιών ξεκινά ως μια ιθερημένη συμπεριφορά, αλλά από εκεί και πέρα η συνεχής χρήση αυτών των νουσιών αλλάζει καταλυτικά τη δομή και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Και έτσι έρχεται πλέον μια καταναγκαστική συμπεριφορά, που το άτομο δεν μπορεί να σταματήσει παρά το ότι οι συνέπειες είναι πάρα πολύ αρνητικές. Και για το ίδιο και για την οικογένειά του και για την ευρύτερη κοινωνία. Ο εγκέφαλος ενός εθισμένου ατόμου διαφέρει από τον εγκέφαλο ενός μη εθισμένου ατόμου. Και αυτό θα πρέπει να το καταλάβουμε. Έχουν αφήσει ένα αποτύπωμα οι εθνικές ουσίες των εγκέφαλών του, επιπλέον τον διαφορό που μπορεί να είχε ο εγκέφαλός του πριν ξεκινήσει τη χρήση των εθνικών νουσιών. Θέλω να αφήσω και κάποια θετικά μηνύματα, φεύγοντας από αυτή εδώ την αίθουσα. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον εγκέφαλό μας και τα συστήματα ανταμονής του εγκέφαλου μας με άλλους ενισχυτές και όχι με εθνικές ουσίες. Κάποιοι καταφέρουν στις εθνικές ουσίες, προσπαθώντας να βρουν εκεί την ευχαρίστηση. Υπάρχουν όμως άλλες ενισχυτές, άλλοι ενισχυτές. Και αυτή είναι πολύ ο καθένας να μπορεί να βρει έναν ενισχυτή. Η μουσική είναι ένας βασικός ενισχυτής. Ξέρω ότι προσφέρει ευχαρίστηση και υπάρχουν πλέον δεδομένα τα τελευταία χρόνια, τόσο όπως μελέτησε ζώα τα οποία έχουν υποβάνει στο να ακούνε μουσική, ότι η μουσική ενεργοποιεί τα κυκλώματα ανταμονής του εγκεφάλου και βεβαίως μελέτησε ανθρώπους που έρχονται και επιβεβαιώνουν αυτά τα ευρήματα. Ακριβώς, όπως βλέπετε εδώ, μια έγκριτη μελέτησε, πολύ έγκριτο κλειδικό, που δείχνει ότι η μουσική αυξάνει την τοπανερική δραστηρότητα στον εγκέφαλο, δηλαδή κάνει το ίδιο πράγμα που κάνουν οι αθλησιές ουσίες. Και αυτό είναι κάτι πολύ πρόωρο βέβαια και πάρα πολύ ενδιαφέρον. Μελέτησε πειραματόζωα που έδειξε ότι η έκθεση σε μουσική, την ονομάζουν μουσικοθεραπεία, περιόρισε την αναζήτηση μορφήνης από τα πειραματόζωα και την αγχώρηση περιφορά. Το οποίο είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον, οπότε βλέπουμε ότι μπορεί να έχουμε και μικροεκτάσεις. Επίσης, η σωμαρχιάσκηση. Η σωμαρχιάσκηση, ξέρω ότι είναι μυσχυρική, ξέρω ότι προκαλεί ευχαρίστηση, ξέρω ότι έχει αντικαταθλητικές δεδάσεις, έχουν δείξει πάρα πολλές μελέτησες ότι η σωμαρχιάσκηση μπορεί να μειώσει στην αναζήτηση εθνικών ουσιών και να λειτουργήσει, όπως σας είπα, προληπτικά, επίσης και θεραπευτικά. Οπότε υπάρχουν ενισχυτές, τους οποίους μπορούμε να στραφούμε, και κυρίως ενισχυτές τους οποίους μπορούν να στραφούν τα νέα παιδιά και να μην αφήσουμε περιθώρια προς ενισχυτές απατηλούς και ενισχυτές που θα αφήσουν τόσο αρνητικά αποτυπώματα πάντως, όπως είναι οι εθνικές ουσίες. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την προσοχή σας και είμαστε ποιος είχε δίκιο ερωτήσεις. Ευχαριστούμε τον κ. Πανελλή. Βλέπετε, λοιπόν, ότι αυτή η Επιτροπή που δίνει τα βραβεία έξτρεπτης δασκελίας, ξέρει και διαβάζει. Λοιπόν, ερωτήσεις τώρα για τον κ. Πανελλή. Σε μια διαφάνεια δείξατε γεφαλική δραστηριότητα μετά από 10 και μετά από 100 μέρες χορήγηση κοκαΐνης, αν θυμάμαι καλά. Χορήγηση κοκαΐνης. Δηλαδή, τα άτομα ήταν πάνω ο υγιής ενδιαφέρος, κάτω ένας χορήγησης κοκαΐνης που είχε διακόψει για 10 μέρες και μετά, η εικόνα του, μετά από 100 μέρες. Α, διακόψει. Είχε διακόψει, ναι. Α, γι' αυτό η δεύτερη σειρά ήταν μικρότερη. Ακριβώς. Ναι, παρ' όλα αυτά όμως και στην τρίτη δεν είχε επανέφθει, μετά από τρεις μήνες, δεν είχε επανέφθει ακόμα στο φυσιολογικό. Να μπορέσουμε αυτό το πρότυπο τεχνισμού με τα συστήματα Καμπανίνης, να το αναχάρπουμε, να σκάνουμε ποτές τεχνισμού, όπως είναι ο Τζόμπος, το Internet. Ναι. Ναι, είναι ακριβώς, το κύκλωμα αυτό, λειτουργεί ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και στη συμπεριφορικών εθισμών. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Και υπάρχουν ακριβώς όμοι αποτελέσματα, απλά τα περισσότερα αποτελέσματα που έχουμε, πρέπει να πούμε ότι είναι ο μεγαλύτερος όπος, εδώ και πολλά χρόνια, που αφορούν τον εθισμό στην τροφή, γιατί υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες και σε πειγματόζω και στον άνθρωπο, πάνω στον εθισμό, σε αυτόν τον συμπεριφορικό εθισμό. Και τα τελευταία χρόνια υπάρχουνε αρκετά επίσης, αρκετά επιστημονικά εδομένα για τον εθισμό στον Τζόμπο. Τώρα φαίνεται ότι σε αυτό το ίδιο υπόστρωμα, οφείλονται και οι άλλοι εθισμοί, δηλαδή εθισμοί στο διαδίκτυο και λοιπά, θα μπορώ να δω ότι εκεί χρειάζεται πολύ περισσότερη προσοχή στο αν υπάρχει όντως εθισμός στο διαδίκτυο, για παράδειγμα, έτσι. Υπάρχει εθισμός, γιατί αυτό το διαδίκτυο είναι λίγο… Επειδή εγώ για παράδειγμα, είμαι όλη μέρα στο διαδίκτυο και στον υπολογιστή, αλλά κάνω 15 πράγματα, οπότε δεν μπορώ να χαρακτηριστώ ότι είμαι εθισμένος από αυτό. Υπάρχει όμως ένας αναδειόμενος εθισμός αυτή τη στιγμή σε παιδιά, ο οποίος συζημιέται αυτή τη στιγμή που καταπτύσσεται το ICB11, να μπει ως κατηγορία διαγνωστική στο ICB11 και αφορά τα διαδικτυακά παιχνίδια. Εκεί φαίνεται ότι υπάρχει πολύ μεγάλο πρόβλημα, όχι στον διαδίκτυο γενικά, στα διαδικτυακά παιχνίδια. Υπάρχουν παιδιά τα οποία για 20 ώρες συνεχόμενες μπορεί να είναι σε ένα υπολογιστή και να παίζουν διαδικτυακά παιχνίδια μέσω διαδικτύου, έχοντας συγκέντρωση ομάδας κλπ. και εκεί φαίνεται ότι υπάρχει πλέον μια καθολογική κατάσταση. Στο ίδιο θέμα, εδώ πρέπει να υπάρχει μια πολύ λεπτή ισορροπία, διότι ψάχνουμε να δώσουμε στα παιδιά να ασχοληθούμε κάτι, ώστε να μην γίνουν θύματα ουσιών, όπως πραγματικά η μουσική. Αυτό είναι ευχάριστο. Αλλά γιατί να με θεωρήσεις ότι και η απασχολισή του με τον υπολογιστή απορροφά χρόνο, που αλλιώς θα τον χρησιμοποιείς αυτό τον χρόνο για να εκτεθεί σε ουσίες. Άρα λοιπόν, κατά κάποιο τρόπο πρέπει να διεκδικήσουμε κάποιες απασχολήσεις για το παιδί, οι οποίες να μην δημιουργούν εθισμό. Θα μπορούσε κανείς να πει έτσι το σπρώχο με το πράγμα. Δεν μπορεί να υπάρξει εθισμός στην μουσική. Άνθρωποι οι οποίοι θα ακούουν συνέχεια, συνέχεια, συνέχεια. Όχι. Όχι. Γιατί ο εθισμός έχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Μπορεί να είναι κάποιος που θα είναι περιτριματίας, ή θα σχολείται, θα του παίρνει το μεγαλύτερο χρόνο την ημέρα, αλλά δεν θα έχει τα χαρακτηριστικά, τα οποία έχει η εθιστική συμπεριφορά. Είναι βασικό αυτό. Γιατί θα μπορούσαμε να πούμε ότι εμείς είμαστε ακαδημαϊκοί, αισθημένοι με τη δουλειά, με το Πανεπιστήμιο όλη μέρα, με όλα αυτά που κάνουμε, κλπ. Έτσι, μας χωρεί πάρα πολύ χρόνο. Καλά το ίδιο τόπο. Υπάρχει πολύ σφαγική διαφορά. Στην εθιστική συμπεριφορά έχουμε αυτά που είδαμε. Αυτή που λένε είναι που δεν μπορούν να ξεκουλήσουν το βιβλίο. Εθισμένοι στην ανάγνωση. Είναι όμως με την καλή έννοια. Δεν είναι με την κακή έννοια. Δηλαδή κάποιος ο οποίος διαβάζει βιβλία για παράδειγμα, αρκετά, δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις. Δεν είναι καταναγκασμός. Δεν είναι καταναγκαστική συμπεριφορά. Δηλαδή μιλάμε για μια καταναγκαστική συμπεριφορά. Το άτομο δεν μπορεί να την ελέγξει. Όλα τα άλλα άτομα αυτά που ασχολούνται, που έχουν διάφορες δραστηριότητες και αφαιρώνουν πολύ χρόνο στις δραστηριότητες, μπορούν να τις ελέγξουν. Αυτή είναι η στοιχειώδη διαφορά. Έτσι, μπορούν να τις ελέγξουν. Μπορούν να σταματήσουν και να κάνουν κάτι άλλο. Μπορεί, όταν δεν έχουν κάτι άλλο, όταν αφαιρώνουν το μεγαλύτερο χρόνο της ημέρας, σ' αυτό. Αλλά, για παράδειγμα, θα κάνουν και κάτι διαφορετικό όταν προκύψει, όταν θέλουν να το κάνουν και θα το αφήσουν αυτό στην άκρη. Όσο για το 21-25, είναι περίεργο ότι πρόσφατα ο Καναδάς έχει επιτρέψει ελεύθερη πρόσβαση σε ορισμένες ουσίες. Στη Καναδή και την Καναδή. Όχι μόνο ο Καναδάς, είναι και άλλες χώρες, αλλά στους ενήμιχες. Ναι, δεν ξέρω εκεί πώς ελέγχει την ηλικία τώρα, είναι η ιστορία. Δεν μπορείς να πάρεις... Στο ιστορικό, ο ανήλικος δεν μπορεί να πάρει πόρτα, αρχικά. Ούτε τσιγάντα. Δηλαδή, τυρούνται απαραίτητα. Εδώ, στην Ελλάδα, μπορεί να πάει ένα παιδί και να πάρει ένα μπόλακο, ένα μινιμάρ και να του το δώσουν. Δεν υπάρχει περίπτωση στο ιστορικό να πάρει ένας ανήλικος και να πάρει αλκοόλ, όχι να πάρει Κάναβη. Είναι αλήθεια ότι η Κάναβη δεν είναι τόσο εθνιστική? Είναι μια πολύ μεγάλη κουβέντα, αυτή είναι μια διαφορετική ομιλία θα έλεγα, γιατί δεν είναι απλή απάντηση. Υπάρχουν πάρα πολλά στοιχεία τα οποία έχουν διαφορετική στην κατάσταση σε σχέση με την Κάναβη σήμερα και την Κάναβη πριν από 30-40 χρόνια. Αυτή τη στιγμή παράγεται, ουσιαστικά με παρεμβάσεις του ανθρώπου, Κάναβη, η οποία έχει πάρα πολύ ψηλά επίπεδα τετρεβροκαναβινόλης. Μπορούν να φτάσουν τα επίπεδα της και 40% και αντίθετα ακουσιάζονται από αυτά οι καναβιδιόλοι, που είναι ένα συστατικό το οποίο ξέρω ότι έχει προστατευτική δράση απέναντι και στις εθνιστικές ιδιότητες της Κάναβης και στις τοξικές ιδιότητες της συμπεριφορικής σε σχέση με το το οποίο μπορεί να προκαλέσει ψήχωση κλπ. Οπότε η Κάναβη που βλέπουμε σήμερα, κατά κύριο λόγο, η παράδειγη Κάναβη, που σε ένα μεγάλο παγκόλυτα από την Αλμανία, είναι πάρα πολύ επικίνδυνη και δεν έχει καμία σχέση με την Κάναβη που είχε πριν από 30 χρόνια. Εκείνη η Κάναβη είχε μέσα υψηλή καναβιδιόλοι και δεν ήτανε τόσο επικίνδυνη και γι'αυτό πριν από 30 χρόνια δεν είχαμε τόσο ραδέα αύξηση ψυχώσεων επαγώμενων από την Κάναβη που βλέπουμε σήμερα. Παράδειγμα, έτσι, και προφανώς λόγω της σύσκασης της Κάναβης αυτή τη στιγμή, αυτό οδηγεί και σε πιο έντονες δράσεις που επιτείνουν στις εθνικές ιδιότητές της. Μπορεί να προκαλέσει η Κάναβη εθισμό και παλαιότερα μπορούσε, η πιο φυσική Κάναβη που υπήρχε, σε άτομα τα οποία έκαναν αυτό που λέγαμε δινή χρήση, δηλαδή πολύ συστηματική και μεγάλη κρίση Κάναβης. Η περιστασιακή διαχρήση Κάναβης, της παλαιότερης Κάναβης, που δεν είχε αυτή την επικίνδυνότητα που έχει σημερινή, δεν προκαλούσε μύζωνα προβλήματα, εφόσον έμεινε σε αυτό το επίπεδο. Είναι έτσι λίγο αδράτουρος πάτης, είναι ένα πολύ έτσι σύνθετο θέμα και αυτό έχει πολλές διαστάσεις. Είπατε τελικά οι γυναστικοί μπορεί να είναι σε κοινωνικό σφαράδο, το σπαρτσάνι, το τέτοιο ρόλο. Εκπαιδοχείς και μας προστατεύει τέλος πάντων. Έχω παρατηρήσει σε πολλούς και γνωστούς μου τελος πάντων, οι οποίοι αφλούνται, αλλά αφλούνται υπερπολικά, δηλαδή κάνουνε επαρκελματικό ασκησμό, γυνατόρια, γυνατόρια κλπ. Ότι αυτή η υπερπολική άσκηση δεν μπορεί να σταματήσει, δηλαδή έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά τα οποία μαθαίνονται για την κατάσταση του ευθυσμού με τις ουσίες. Είναι μια διαδικαστική συμπεριφορά και είναι καθημερινά. Ήθελα να ρωτήσω. Υπάρχει κάποια μελέτη που έχει γίνει κάποιο επεισοδογράφημα σε άτομα τα οποία αφλούνται υπερπολικά με εραστητικό τρόπο, όχι σε επαρκελματικές ευθύσεις και σε κοντρόλου για να δείξει πώς είναι η δραστηριότητα του κυφάλου. Δεν γνωρίζω αν υπάρχει τέτοια μελέτη για για να με λυμνήσει, δεν έχετε συναντήσει τουλάχιστον, αλλά είναι λίγο διαφορετικό και εδώ θα μπορούσε να είναι μια μορφή ευθυστική συμπεριφοράς, αυτή η περίπτωση. Έχει άλλα κίνητρα συνήθως, δηλαδή πάνω κίνητρα και εδώ. Τα κίνητρα είναι είτε έχουν να κάνουν τη σωμανική εικόνα, ανάλογα, είτε την εικόνα του να μην πάρει βάρος, φοβάται το άτομο ότι θα πάρει βάρος, ενώ στην πραγματικότητα δεν θα πάρει τόσο βάρος, δεν είναι άτομα που έχουν ανάγκη να χάσουν βάρος, αλλά έχουν ένα τέτοιο πολύ έντονο φόβο, είτε είναι αυτό, είτε είναι αυτή η παθολογική εικόνα που βλέπουμε σε πολλά άτομα προσπαθούν να φτιάξουν ένα σώμα αγαλματένιο, το οποίο αυτό πραγματικά για να το φτιάξει είναι εξαιρετικά δύσκολο. Εντάξει, δεν ξέρω, δεν μπορώ να το εξατομιχεύσω τόσο πολύ, αλλά πάντως υπάρχει περίπτωση στην άσκηση και συνήθως συνδυάζεται και με τις αλλαγές της συμπεριφοράς της τροφής. Δηλαδή πολλά από αυτά τα άτομα αρχίζουν να μην τρώνε, να ασκούνται πάρα πολύ, δηλαδή είναι ένας συνδυασμός, οπότε αυτό μπορεί να μπει μέσα σε αυτή την κατάσταση στην παθολογική. Εγώ εδώ μιλήσα όμως για μια φυσιολογική σωμαρική άσκηση, σε αυτό το επίπεδο. Αυτό που είπατε ακριβώς δεν το έχω δει. Δεν μπορώ να πω εκατό της εκατό, δεν έχει πέσει όμως στην αντίληψη μου κάτι τέτοιο. Διαφέρον Σοφία, ευχαριστούμε, είμαστε χώρος θεραπείας και βλέπουμε τέτοια πράγματα από την άλλη πλευρά του νομίζουματος. Δεν μας είπατε πολλά για τους υποδοχείς, δηλαδή ξέρουμε ότι ήταν για το παιδιοεκτήριο του σταντίστικου υποδοχή, το οποίο έκανε και τους υποδοχούς του ΜΕΤ. Αυτό έκανε την επίρεπιση. Ο διεφόρος μας είναι έτοιμος, είναι φιαγμένος έτσι ώστε μια ουσία να δέσει από την υποδοχία. Η ουσία μας είναι πιο σάλλοπη από εδώ. Αυτό θα πω να εξηγήσει το πραγματικό της υγείας που γίνονται στην πόρεια στον υποδοχείο, δηλαδή το ότι ο γέφαλος, ο ανθρώπινος γέφαλος από τον όνομα του, έχει τους υποδοχείς. Οι ουσίες αυτές γίνονται που δεν έχουν υποδοχείς αλλά πηγαίνουν σε διάφορα ανθρωπιστικά ζήματα. Τι ξηκείται κάπως αυτή η ζημιά που μας περιτράψατε, η αλλήρωση του ορμανισμού στιγμής της ηλικίας. Και θα το πω και λίγο παρακάτω, μήπως υπάρχει μια κεφαλική βαλκοτότητα στην ευφυία πριν τις ουσίες, που θα βρίσκει με τα ίσουνα, τα ελάσσουνα, με ελευθερωτικά τρίματα, όπως το κεφαλικό τραγουδάχο, που δεν θα είναι κάποιος αλλιώς που είναι άφητος αλληλώς. Λοιπόν, λίγο, λοιπόν, που υπάρχει μια βαλκοτότητα βιολογικής σε κάποια σημεία, σε κάποιους εθνικούς, οι οποίοι όταν τους εντοπίσουν με την ουσία του ότι εξελίσσεται αρνητικά, και στην πορεία αυτό αναστρέφεται, γιατί έχουν διακλειδές επελπιώσεις, αλλά όχι πάντως, στους ρήχους στην απεθεραπεία. Το δεύτερο σχέδος το κατάλαβα. Το πρώτο δεν είναι σχέδος το κατάλαβα, ευαλωτότητα, ίσως δεν ξέρω αν φάνηκε μέσα από την παρουσίαση, γιατί παρουσίασα κάποια στοιχεία για την ευαλωτότητα, είναι εξεκάθαρο ότι υπάρχει ευαλωτότητα. Και αυτό που σας είπα για τους δέδια υποδοχείς ότι υπάρχει ένας πολυμορφισμός μολυδίου, που μπορεί να φέρει στον ένα ή τον άλλο πολυμορφισμό, αυτό είναι ευαλωτότητα. Υπάρχουν πολλές τέτοιες ευαλωτότητες που έχουν βρεθεί. Άρα είναι δεδομένη η ευαλωτότητα. Άρα η ευαλωτότητα δεν είναι απαραίτητη. Δηλαδή δεν είναι το μόνο στοιχείο το οποίο θα καθορίσει τελικά άνθρωπος της στην ουσία. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Υπάρχει μια μελέτη που έχει γίνει πριν από… είναι περίπου 6-7 χρόνια πριν τη Λουσιαφτή, στο σάνισμα, είστε σχολεύει το περιοδικό, που έχει γίνει, έχουν πάρει μονοζυγοτικά δίδημα, μονοζυγοτικά δίδημα. Μελέτησαν τον εγκέφαλό τους και το ένα απ' τα δύο ήταν χρήστης κοκαΐνης, όχι και οι δύο. Μελέτησαν τον εγκέφαλό τους λοιπόν και τι βρήκαν, βρήκαν ότι και οι δύο είχαν τα ίδια ελλείμματα στον προμετοπλείο φλοιό και το κύκλωμα από το φλοιό προς τα κάτω και οι δύο μονοζυγοτικοί δίδοι. Αλλά μόνο ο ένας ήταν χρήστης κοκαΐνης. Αυτό γιατί το λέω, διότι ξέρουμε πάρα πολύ καλά ότι τα μονοζυγοτικά δίδημα, που μοιράζονται τα ίδια από μονοζυγοτικά δίδημα, έχουν μεγάλες ομοιότητες εγκεφαλικά. Έχουν γίνει άλλες μελέτες που έχουν δείξει ότι υπάρχουν μεγάλες ομοιότητες εγκεφαλικά στα μονοζυγοτικά δίδημα. Λοιπόν, έδειξα σε μονοζυγοτικά δίδημα να έχουν ελλείμματα στον εγκέφαλ. Τα ίδια ελλείμματα. Αλλά μόνο ο ένας εκ των δύο έγινε χρήστης κοκαΐνης. Εδώ βλέπετε ότι η ευαλωτότητα υπάρχει, αλλά τελικά έχουμε όλους τους άλλους παράγοντες που είδαμε, περιβαλλοντικούς, επιγενετικούς που μπορούν να παίξουν ρόλο, έτσι. Και τελικά να επηρεάσουν την ευθυστική συμπεριφορά. Δεν ξέρω, έγινε κατανοητό. Αυτό που βρήκα πιο ανησυχητικό ή απαισιόδοξο μήνυμα από την ομοιλία, είναι ότι η υποτροπή, η υποτροπιεσμός, ουσιαστικά το μήνυμα είναι ότι άμα εθίσθηκε, τα πιθανότητες είναι πολύ λίγες να ξαναγυρίσει στην κανονικότητα. Και αν γυρίσεις θα είναι προσωρινή. Ναι, δεν είναι ακριβώς έτσι. Η υποτροπή είναι επιφανή. Και τι σημαίνει αυτό? Αυτό σημαίνει ότι αν εθισθείς σε μία ουσία και είσαι εθισμένος, αν διακόψεις και παραμείνεις σε αποχή για μεγάλο χρονικό διάστημα, υπάρχει πιθανότητα υποτροπής στη συνέχεια. Αυτό πρέπει να το ξέρετε, είναι δεδομένο. Μπορεί να συμβεί και μπορεί και να μην συμβεί ποτέ. Οι πιθανότητες να συμβεί υποτροπή είναι αυξημένες τους πρώτους 12 μήνες πάρα πολύ. Μετά αρχίζουν να μειώνονται. Θα σας δείξω μία διαφάνεια. Δείτε αυτή εδώ τη διαφάνεια. Αυτή η διαφάνεια παρουσιάζει τρεις πολύ γνωστές σε όλους διαταραχές, που είναι χρόνικες υποτροπιάσεις. Διαβήτης τύπου 1, υπέρταση και άσθημα. Εδώ έχουμε καταστάσεις που ξέρουμε ότι δεν οφείλονται σε ένα παράγοντα. Είναι κάτι πολύ παρόμοια από μέσα με τον εθισμό. Έχουμε καταστάσεις που μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε, να τις θεραπεύσουμε και μπορούμε να τις αντιμετωπίσουμε με διάφορους τρόπους. Τόσο φαρμακευτικούς, όσο και αλλαγής συμπεριφοράς. Εάν κάποιος, λοιπόν, έχει διαβήτη τύπου 1, υπέρταση και άσθημα, θα πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένες οδηγίες ως προς τη θεραπεία που παίρνει, ως προς τον αλλαγή στον τρόπο ζωής. Αν δεν τα κάνει αυτά, θα έχει υποτροπή. Και τα ποσοστά υποτροπής τα βλέπετε. Και εδώ και τα ποσοστά υποτροπής στον εθισμό. Έχουμε μια αντίστοιχη κατάσταση. Και εδώ πέρα μιλάμε επίσης για διαταραχές που είναι σύνθετες, που δεν εξαρτώνται μόνο από ένα γονίδιο, που πολλά γονίδια παίζουν ρόλο, που ο επιγενετικής παράδοσης παίζουν ρόλο, που ο περιβαλλοντικής παράδοσης παίζουν ρόλο, που ο τρόπος ζωής παίζει ρόλο. Έτσι, πολλά πράγματα παίζουν ρόλο. Μπορεί να παίζουν ρόλο ακόμα και επιγενετικοί παράδοτες χέρδο. Δηλαδή, αυτό το οποίο έκαναν οι γονείς μας να επηρεάσει για μας στη συνέχεια. Αν κάποιος γονιός για παράδομα έτρωγε συνεχώς νυπαρά, κάμπιζε, δεν ασκήττων και λοιπά, αυτό μπορεί να έχει επιβράσει στη συνέχεια στους απογόνους η συμπεριφορά ειδική του πριν τη γέννηση του παιδιού, πριν τη γέννηση του παιδιού. Και εδώ μπορείτε να δείτε, ας πούμε, διαβήτης και υπέρταση, σε σχέση με το γραφισμό. Διαβήτης και υπέρταση, που είναι δύο διακαραχές που τους γνωρίζετε όλοι πάρα πολύ καλά. Είναι οι άσημες. Δηλαδή, υπάρχει αυτή τη στιγμή ένα φάρμακο, το οποίο μπορεί κάποιος να το πάρει μία μέρα, ένα μήνα, μία εβδομάδα, δεν έχει σημασία και να θεραπευθεί ο διαβήτης, απάξει. Δεν υπάρχει. Η υπέρταση, δεν υπάρχει. Άρα, δεν είναι οι άσημα. Το ίδιο και ο εχθισμός. Προβλέψημη πορεία, προβλέψημη. Εάν δεν πάρεις το φάρμακο για τον διαβήτη, αν αρχίζεις να τρως γλυκά, θα έχεις υποτροπή. Προβλέψημη. Το ίδιο και εδώ, ξέρουμε πολύ καλά την πορεία. Αποτελεσματικές θεραπείες υπάρχουν. Και εδώ υπάρχουν, και εδώ υπάρχουν. Και είναι κέφαλο και φυσικές, και συμπεριφορικές. Έτσι, είναι αυτοπροκαλωμένη. Ναι και ναι. Έτσι, απαιδίδες συνεχής φρογγίδα. Βλέπετε ομοιότητες. Έτσι, μιλάμε για χρόνιες διαταραχές. Πρέπει να τις δούμε υπό αυτό το πρίσμα. Χρόνιες διαταραχές που το άτομο μπορεί να δεχτεί θεραπεία. Και θα πρέπει να δεχτεί θεραπεία. Και αυτό είναι ένα κομπικό ζήτημα, ξέρετε. Διότι, όταν μιλάμε για μία διαταραχή που πρέπει να δεχτεί θεραπεία, θα πρέπει η θεραπεία να αποζημιώνεται και από τα ασφαλιστικά ταμεία. Και αυτή τη στιγμή, στην Ελλάδα για παράδειγμα, φάρμακα για την απεξάρτηση, το κάθνισμα, δεν θα αποζημιώνονται από τα ταμεία. Είναι άλλοι λόγοι στην Ελλάδα που έχουν γίνει, γιατί στην Ελλάδα δεν είναι σε όλες τις χώρες, αλλά σας δίνω ένα παράδειγμα έτσι. Τώρα, να σας πω επίσης ότι για την υποτροπή, υποτροπή γνωρίζουμε ότι μπορεί να προχωρηθεί από τρεις, από τρεις κυρίως παράδειγμες. Ο πρώτος παράδειγμος είναι το να ξαναρχίσει το άτομο τη λήψη της ουσίας. Με τη λογική ότι κάποιος πρώην χρήστης, που έχει διακόψει για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί κάποια στιγμή να πει, έλα ας πάρω μια φορά, να θυμηθώ. Αυτός στο μυαλό του εκείνη τη στιγμή έχει ότι θα πάρω μια φορά. Αλλά η μια φορά, ξανακυλά, στη χρήση τη συνεχίνει. Οπότε ξέρουμε ότι η επανάληψη της χρήσης, έστω και μια φορά, οδηγεί στην υποτροπία αυτού και και για το κάπνισμα. Αυτός είναι ένας παράδειγμας λοιπόν. Το δεύτερος παράδειγμας είναι το stress. Και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, αλλά λάβουμε υπόψη ότι πολλά από τα άτομα, τα οποία ήταν εθισμένα σε ουσίες, έχουν δει σε προγράμματα, από τα οποία βγαίνουν στη συνέχεια και αντιμετωπίζουν δυστυχώς το στίγμα, το οποίο εξακολουθεί να υπάρχει στην κοινωνία, και την ελπί φροντίδα της κοινωνίας και της πολιτείας. Έχουν νομικές σεκρεμότητες, έχουν χιλιάδες προβλήματα, δεν μπορούν να βρουν δουλειά, δεν μπορούν να ζήσουν, μπορεί να τους έχει διώξει η οικογένεια, μπορεί να έχουν εμίζωνα προβλήματα, να έχουν και ιατρικά προβλήματα. Αυτό είναι ένα πολύ έντονο stress. Αλλά αν εφροδίσεις το άτομο μετά και αν αφεθεί στην τύχη του, αυτό το έντονο stress είναι βέβαιο ότι θα του ξαναγυρίσει τη χρήση ουσιών. Οπότε το stress είναι ένας παράγοντας πολύ σημαντικός και ο τρίτος παράγοντας είναι εάν το άτομο έχει σε επαφή με ερεθίσματα ή καταστάσεις, τα οποία έχει συνδέσει στο παρελθόν μαθησιακά με τη χρήση της ουσίας. Αυτό είναι επίσης πάρα πολύ σημαντικό, ένα το οποίο δουλεύεται πάρα πολύ σε προγράμματα ψυχοθεραπευτικά με τους πρώην χρήστες για να μπορούν όταν θα βρεθούν σε περιβάλλοντα που θα τους τιμίζουν τη χρήση, να αντιμετωπίσουν και να περιορίσουν την ακαταμάχητη επιθυμία που έχουν για να κάνουν χρήση της ουσίας. Και με αυτόν τον τρόπο να μην υποτροπιάσουν. Οπότε υπάρχουν τρεις σημαντικοί παράγοντες και ίσως αυτός με τα ερεθίσματα που έχουν συνδεθεί με τη χρήση της ουσίας, τα λεγόμενα συνεξακμένα ερεθίσματα, είναι και αυτός που είναι ίσως ο πιο εύκολος να τον δουλέψεις. Το δυσκολότερο είναι το stress στο οποίο τα άτομα αυτά είναι πάρα πολύ ευάλωτα και είναι και τα άτομα που είναι πιο πιθανό να αντιμετωπίσουν με στρεσογόνες εμπειρίες στη συνέχεια με την έξοδό τους από προγράμματα ή από διάφορες προσπάθειες που έχουν κάνει στην προορισμή. Αυτό το τελευταίο όμως σημαίνει αλλαγή κοινωνικού περιβάλλοντος. Σαφώς. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Επίσης, νομίζω ότι δεν απάντησα στην ερώτηση, είχε ένα μικρό σκέλο στην ερώτησή σας πριν για το τι γίνεται με αυτές τις αλλαγές Αυτές οι αλλαγές που προκαλούνται στον εγκέφαλο είναι πάρα πολλές. Γνωρίζουμε μία σειρά τέτοιων αλλαγών. Φαίνεται να έχουν μεγάλη διάρκεια. Εντεχομένως κάποιες να έχουν πολύ μεγάλη διάρκεια. Δεν μπορούμε να ξέρουμε αυτή τη στιγμή για κάθε μία αλλαγή το τι θα συμβεί. Όμως, για παράδειγμα, δείτε αυτή εδώ τη διαφάνεια. Αυτή εδώ η διαφάνεια δείχνει σε χρήστη μεταμφεταμίνης σε σύγκριση με τον υγείο, τους μεταφορείς της δοπαμίνης στην περιοχή του εγκεφάλου που είδαμε, που αν θυμάστε, σας είχα δείξει μια διαφάνεια μέσα στην παρουσίαση, μετά από 90 μέρες δεν είχαν επανέλθει στη φυσιολογική έκφραση. Εδώ βλέπετε ένα μήνα μετά εκεί είχαμε δει 90 μέρες αλλά βλέπετε 14 μήνες ότι έχουν επανέλθει. Άρα η συγκεκριμένη αλλαγή στον εγκέφαλο έχει επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα στους 14 μήνες. Πάνω από τον έναν χρώνο όμως. Μιλάμε για πάνω από τον έναν χρώνο. Η πιθανότητα να υποτροπιάσει αυτός ο άνθρωπος στους 14 μήνες είναι πάρα πολύ μεγάλη. Πάνω από 50%. Πάνω από 50%. Οπότε καταλαβαίνετε τι σημαίνει. Και δεν μπορούμε να ξέρουμε αυτή τη στιγμή για κάθε μία από αυτές τις αλλαγές στον ανθρώπινο εγκέφαλο πότε επανέρχεται και αν επανέρχεται. Άρα πρέπει να λάβουμε ως δεδομένο ότι υπάρχουν αλλαγές που έχουν πολύ μεγάλη διάρκεια και ότι ακόμα και αν κάποιοι επανέρχουν στον ένα χρόνο, στα δύο χρόνια μπορεί κάποιος άλλος να επανέχει στα τρία χρόνια. Ξέρουμε βέβαια με τα δεδομένα που υπάρχουν ότι μετά τα τρία χρόνια από χείς ένα άτομο που είναι καθαρό για τρία χρόνια μειώνεται δραστικά η πιθανότητα υποτροπής. Δεν εξαφανίζεται, αλλά μειώνεται πάρα πολύ. Δηλαδή πέφτει κάτω από το 20%. Οπότε είναι σε ένα πολύ καλό σημείο. Ναι. Να κάνω κάτι... Φέρνω λίγο σε αυτό που είπαμε. Είναι πραγματικό να το πλήξαμε τους δύο πηδίκους. Το α, σημαντικό τελος πάντων. Να υποθέσω, επίσης ενδιάστητάς με το που είπατε πριν, ότι λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο η ύπαρξη ευσουσίας ως ας πούμε κάποιου είδους... τόπα. Ναι, ναι. Επομένως μπορεί κανένα να θεωρήσει ότι κάποιος ο οποίος κερδεύει την ευσουσία είναι καλός για τα πάντα, δεν το θέλουν να κρατήσει. Αυτό δεν ξέρω. Σ' αυτό δεν μπορώ να απαντήσεις, δεν ξέρω. Είναι πολύ καλή σκέψη. Φαντάζομαι ότι αυτό είναι κάτι που εξαρτάται από την γέννη προσωπικότητα του ανθρώπου, τα χαρτιστικά του κλπ. Προφανώς για κάτι μπορεί να το κάνουν αλλίγγοντες, άλλο το γνωρίζουμε. Αλλά δεν πιστεύω ότι είναι κάτι το οποίο σημαίνει δαθένα, που έχει κάποια εξουσία σίγουρα. Αλλά η δομή της κοινωνίας της Ελληνικής μοιάζει πολύ, όχι της Ελληνικής, αλλά γενικά σε όλον τον κόσμο. Μοιάζει πολύ με αυτήν την κοινωνική οργάνωση των ποιθήκων. Έχουμε ανθρώπους που είναι σε πολύ στρεσαρισμένη κατάσταση από κοινωνία, από διάφορους παράγοντες. Έτσι μπαίνουν διάφορα φαινόμενα. Έχουμε φαινόμενα ρατσιστικής βίας, έχουμε διάφορα τα οποία ξεπετάγονται τελευταία. Όλα αυτά σίγουρα παίζουν πάρα πολύ σημαντικό ρόλο. Αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, στις βάσεις, στους πρόσφυγες, υπάρχει πολύ υψηλό ποσοστό χρήση ουσιών. Έτσι, είναι μια ομάδα που είναι σε υψηλή κατάσταση, στρες. Αυτή τη στιγμή, βλέπουμε... Αυτήν την άλλη, το κοκαΐνί, καταπρόκειται, που είναι το ναρκωτικό το μπλουσείο. Είναι το ναρκωτικό το μπλουσείο. Είναι το ναρκωτικό το μπλουσείο στην περίπτωση της υδροχορογικής κοκαΐνής. Δηλαδή υπάρχει και το crack, που είναι η καπνιζόμενη κοκαΐνή. Το crack είναι πάθυμο, είναι το φτωχό. Και το crack είναι πιο αισθητικό από την υδροχορογική κοκαΐνή. Δηλαδή, πλούσιοι, έμπροστοι, παίρνουν την υδροχορογική κοκαΐνή, που είναι πολύ αγριή, της σκόνη, την οποία συμφάλλουν με τα χαρτονομίσματα που έχουμε δει και υπάρχει στις στιγμίες, για να δείξουν ότι εγώ, ο έμπρος τους, είναι αισθητική. Φυσικά είναι αισθητική. Ο έμπρος δεν μπορεί να πάρει η υδροχορογική κοκαΐνή, γιατί είναι πάρα πολύ αγριή, αλλά παίρνει το crack, το οποίο είναι πολύ φθινό και είναι πολύ πιο τοξικό από την υδροχορογική κοκαΐνή. Όχι ότι η υδροχορογική κοκαΐνή δεν είναι, είναι. Αλλά το άλλο είναι πιο αισθητικό. Έχει μεγαλύτερο εξατισιόγωνο να μην πάρουν την υδροχορογική κοκαΐνή. Άρα υπάρχει κοκαΐνή και για τους φτωχούς, για να μην πούμε ότι υπάρχουν τώρα το ΣΙΣΑ και λοιπά που είναι, που φτιάχτεται τα οικερά της μπαταρίας που γίνεται τράσης στην Αθήνα και τα οποία είναι ακόμα πιο ερχήνινα, και έρχονται τέτοιου ιδιότητες με ψηφοδιαγραφικές. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Γιατί γνωρίζατε από στον Δεξοτανή, μετά από δύο-τρεις μήνες, τη θεωρία ότι διότι διότι δεξοτασιαγωνα, ότι γνωρίζατε να κατηγορείτε έναν ανασμό. Είναι αρχικά στην κατηγορία των αθληστικών ουσιών. Για ποιο λόγο, γιατί είναι χάρμακα ή αδικά? Ιατρικό φάρμακο, δεν έχει σημασία αν είναι ιατρικό φάρμακο ή όχι. Ιατρικό φάρμακο είναι και η μορφίνη, τα οποία είναι δύνα. Άρα χρησιμοποιούνται για μια συγκεκριμένη ιατρική κατάσταση και οι μεζοδιαζετίνες. Έχουν διάφορες χρήσεις ιατρικές. Χρησιμοποιούνται ως αχολητικά, ως υπναγωγά, ως μειοχαλαρωτικά, ως αντιεπιληπτικά. Έχουν ξεκάθαρα ιατρικές ενδείξεις. Αλλά παρ' όλα αυτά είναι θυστικές ουσίες. Απλά θα είναι θυστικά μετά από μακροχρόνια χρήση. Και όχι τρεις μήνες, πολύ λιγότερο από τους. Όχι τρεις μήνες μετά από χείρις τελειών. Όχι, βέβαια. Οι μεζοδιαζετίνες απλά είναι αχολητικά. Άρα μετά από τις περίπου τέσσερις με πέντε εβδομάδες δεν συνίσταται η χρήση τους. Θεωρείται ότι θα δημιουργήσουν εξάρτηση. Και δουν ακριβώς τα ίδια κυκλώματα, διώχνουν κάτι το δυσάρεστο, που τους κάνει να νιώσεις καλύτερα. Άρα έχουν αυτήν την ενισχυτική δράση και επάνω τέτοιες συμπεριφορές. Δεν έχει σημασία ότι χρησιμοποιούν την ιατρική πράξη. Απλά η ιατρική κοινότητα, μάλλον όχι η ιατρική κοινότητα, οι μηχανισμοί που ελέγχουν αυτές τις ουσίες, που είχαν βάσει δεδομένα από την ιατρική κοινότητα, έχουν καταλήξει ότι κάποιες ουσίες έχουν ιατρική χρησιμότητα, οπότε επιτρέπεται να κυκλοφορούν κάτω από κάποιες κατηγορίες για συγκεκριμένες ιατρικές χρήσεις. Και αυτό ισχύει για τη μοφίνη και άλλα οπλιοειδή, τα οποία ανήκουν στην κατηγορία 1, για παράδειγμα, ενώ οι βασιλευτές ανήκουν στην κατηγορία, ξέρω εγώ, στην Ελλάδα είναι 3 την ιατρική χρήση της κατηγορίας, αλλά εκείνη είναι 5. Μια διευθύνιση για το θύση του σαραντόγραφου. Επειδή τα περισσότερα έτσιρικα το κάνουν, νομίζω. Τι πόσο σωστό από αυτά κέρνει τον εγκέφαλο και αν καεί σε πόσο καιρό, ας πούμε, επανέρχεται αν επαρκεί. Αν είναι, δηλαδή, όποιο παιδί ξέρουμε και τα περισσότερα του ξέρουν... Αν αυτό γίνεται συστηματικά, σίγουρα είναι τοξικό για τον εγκέφαλο. Και όχι μόνο είναι τοξικό για τον εγκέφαλο. Υπάρχουν πάρα πολλές μελέτης που δείχνουν ότι άτομα, τα οποία παιδιά, τα οποία κάνουν αυτού του τύπου την κατάχρηση αλκοόλου, έστω και περιστασιακά, έχουν αυξημένει το πιθανόντος στους ελληνικοί να γίνουν αλκοολικοί. Άρα αυτά είναι δεδομένα, ξεκάθαρα από τη δημογραφία, που δεν υποστηρίζονται. Από εκεί και πέρα, αν αυτό συμβεί μία φορά, προφανώς... Έτσι, δεν μπορούμε να πούμε ότι μία φορά θα έχετε δουλειοδικτώσει. Αν υποστρέψουμε συστηματικά... Αν γίνεται συστηματικά. Τι πόσο στόπα αυτά τα παιδιά. Βλέπετε ένα θεμαράκι, όπως αυτό που δείξαμε. Καμένο εγκέφαλο, ας πούμε. Αυτό επανέρχεται μετά. Δηλαδή, αν κάθεις 2-3 μήνες μπορείς να το κάνεις... Κοιτάξτε να δείτε, ναι. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι μπορούν να ανακαμψουν κάποιες λειτουργίες και να υπάρχει η ανακαμψή στον εγκέφαλο. Δηλαδή, υπάρχουν μελέτες που δείχνουν κάτι τέτοιο με την πάραγο του χρόνου. Άρα, δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι το οποίο συμβαίνει και παγιώνεται και θα μείνει εκεί. Αλλά δεν μπορώ να σας πω, έτσι απλά, ότι υπάρχει ένα ποσοστό. Δηλαδή, είναι κάτι που υπάρχει αυτή τη στιγμή. Να πούμε ότι έχουμε ένα ποσοστό, ότι αυτά τα παιδιά είναι αυξημένοι. Γιατί λέει και οι παράγοντες αυτός που σας είπα, έχουμε όλους αυτούς τους παράγοντες. Είναι αυξημένη πιθανότητα όταν συμβαίνει αυτό το πράγμα. Εδώ είδατε ένα παιδί, 15 ετών, το οποίο πήγε νηφάλιο για την εξέταση και έδειξε διαφορά ο εγκέφαλός του. Δηλαδή, είναι κάτι που το ξέρουν τι συμβαίνει. Σίγουρα είναι κάτι το οποίο πρέπει να σταματήσει. Μας είπατε πολύ ωραία ότι είναι μια ασθένεια ο εθισμός και να την παραβάλετε με την υπέρταση, με το διαβήτη κλπ. Και μας δείτε το μηχανισμό που γίνεται. Πόσο πιθανό πιστεύετε ότι είναι να φτιαχτούν φάρμακα εναντίον του εθισμού που φτιάχνονται εναντίον της υπέρτασης, εναντίον του διαβήτης. Υπάρχουν φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται και μπορούν να βοηθήσουν και υπάρχουν και συμπεριφορικές παρεμβάσεις ψυχολογικές που επίσης μπορούν να βοηθήσουν. Όπως και στην περίπτωση του διαβήτη και στην υπέρταση. Είναι το ίδιο πράγμα. Δεν σημαίνει ότι παίρνεις ένα φάρμακο για την υπέρταση και αρχίζεις να τρως σαβέρα τη μία φαστή, ρέγγα την άλλη. Να είναι ξεκάθαρο ότι αυτά πάνε μαζί. Το ίδιο υπάρχει και εδώ. Υπάρχουν φάρμακα τα οποία μπορούν να βοηθήσουν. Αλλά όμως, για να είμαι ειλικρινής, αυτό το οποίο αναγνωρίζουμε όσοι ασχολόμαστε με το χώρο αυτό, είναι το εξής, ότι έχουμε καταφέρει πάρα πολλά στην κατανόηση των μηχανισμών και του φαινομένου, σε αντίθεση με την πρακτική μεταφορά όλων αυτών στην φαρμακευτική θεραπεία. Υπάρχουν κάποια φάρμακα που ήδη χρησιμοποιούνται σε κάποιες περιπτώσεις, χειρίως στα οπιοειδή, στο αλκοόρ και στη μικοτίνη, στα ψυχοδιατικά. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει τίποτα ειδικό για αυτούς που έχουν εξαρμήνια από κοκαΐν και άλλα ψυχοδιατικά. Άρα μόνο συντοματικά κάποια φάρμακα δίνονται, αλλά και αυτά τα οποία έχουμε στα χέρια μας για τους εχειρισμούς από τον Βουτίνι Αλκοόρ και ο πλειοειδή, τα οποία είναι σημαντική βοήθεια, θα θέλαμε να ήταν περισσότερο. Και προφανώς αυτό σχετίζεται με το ότι είναι μια διαταραχή πάρα πολύ σύνθετη. Και πολύ εύπλαστη. Και ο ίδιος γιατί είναι μια πραγματική που έχει γνώριμα ή που επιβέτει καλά τη διαδικασία του. Δηλαδή, η έστιση του ειδημένου στη γενιά είναι ότι η αποτελεσματική προσέγγιση, όπως το ανέβαινε ο κ. Ζώας που ζητάει αλλαγή του περιβάλλοντος κοινωνικού, δηλαδή καταθέτει η οικογένεια του, όταν είναι αλλαγή δεν θα τα βιώνεις κανείς. Αυτό που λέτε για αυτή την προσέγγιση είναι σαφώς, δεν υπάρχει καμία εφηβολία ότι είναι επιθυμητό. Αλλά αυτό είναι κάτι το οποίο θα μπορούσαμε αυτή τη στιγμή ίσως να το χαρακτηρίσουμε ουτοπικό ή δύσκολο. Και σε κάθε περίπτωση εμείς θα πρέπει να κοιτάξουμε πέρα από αυτό. Πρέπει δηλαδή να αφήσεις το τώρα. Και αυτό είναι και κάτι που εξαρτάται από πάρα πολλούς άλλους παράγοντες. Το γενικότερο, δηλαδή η αλλαγή της κοινωνίας σε γενικότερο επίπεδο. Δηλαδή να μάθετε πόσο δύσκολο είναι αυτό. Το να δουλέψεις θεραπευτικά με τα άτομα τα οποία είναι θυσμένα, δεν είναι απαραίτητο ότι θα πρέπει να πάρουν κάποιο φάρματο. Μπορούν να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα θεραπευτικό, το οποίο δεν βασίζεται καθόλου ή βασίζεται μερικώς σε κάποια φαγματική αγγουγή. Γιατί είδατε ότι μπορούμε να αλλάξουμε τη συμπεριφορά τους. Ουσιαστικά να παρέχουμε σε επίπεδο συμπεριφορικό. Απλά υπάρχει το εξής, αν θέλετε, θέμα. Ότι έχεις ένα πολύ μεγάλο πληθυσμό ανθρώπων που είναι εθισμένα σε ουσίες, όπου βλέπουμε ότι δεν ταιριάζουν όλα τα άτομα από άποψη ιδιοσυγκρασίας χαρακτήρα συμπεριφοράς στο να ακολουθήσουν για παράδειγμα το πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ. Είναι σαν να αναγκάσεις κάποιον οπωσδήποτε να πάει σε έναν άλφα γιατρό, με τον οποίο μπορεί να μην μπορεί να συνεργαστεί και να μπορεί να συνεργαστεί με έναν β γιατρό. Αν στην περίπτωση των γιατρών είναι περισσότερο θέμα τα περαμένη ιδιοσυγκρασίας του γιατρού, στην περίπτωση των προγραμμάτων, είναι μια φιλοσοφία στους προγραμμάτων. Υπάρχουν, λοιπόν, πρωιθρήστες, οι άτομο που θέλουν να διακόψουν, τα οποία δεν μπορούν να ακολουθήσουν τους κανόνες ενός προγράμματος όπως του ΚΕΘΕΑ. Άρα, αυτά τα άτομα, αν είχες μόνο του ΚΕΘΕΑ, δεν θα τους έδειξες άλλη επιλογή. Οπότε, εκεί μπορεί να έχεις και μία άλλη επιλογή, ένα άλλο πρόγραμμα, ενδεχομένως, πάλι, χωρίς φαρμακευτική αγωγή, που μπορεί να είναι διαφορετικό στη φιλοσοφία του και να ταιριάζει σε αυτά τα άτομα. Και αν δεν ταιριάζει ούτε αυτό, ένα πρόγραμμα, το οποίο μπορεί να βασίζεται στη φαρμακευτική αγωγή. Και, έχετε ακούσει τώρα όλοι, πνεύμα στον τηλεόραση, για τους χώρους αποπτρεβόμενης χρήσης, έχει μια μεγάλη ζήτηση. Στην Αθήνα υπήρχε και παλαιότερα, αλλά έκλεισε για κάποια νομικά κενά, τα οποία υπήρχανε. Θα ξανανοίξει τώρα άμεσα. Και τώρα ψηφίζει και ένα νομοσχεδί, που είναι η δυνατότητα στους δίμνους και στις περιφέρειες, να μπορούν σε συνεργασία με κάποιους φορείς να ανοίξουν χώρους αποπτρεβόμενης χρήσης. Για ποιο λόγο? Είναι και αυτό ένα επιπλέον όπλο στην φαρέτρα της ουσιοεξάθεσης. Δηλαδή, υπάρχουν προγράμματα, αυτή τη στιγμή υπάρχουν προγράμματα, τα οποία βασίζονται 80% στη φαρμοκευτική αγωγή στο υποκατάστατο. Αν πάρουμε τα προγράμματα υποκατάστασης όπου είναι για ηρωείνη. Δηλαδή άνθρωποι που πηγαίνουν και παίρνουν ένα υποκατάστατο για την ηρωείνη, όπως είναι η μεθαδόνη ή η βιβλιανορφίνη. Και κατά 80% το πρόγραμμα, αυτή τη στιγμή έτσι όπως είναι στην Ελλάδα, είναι φαρμοκευτική αγωγή. Και υπάρχει και ένα 20% κάπου σε κάποιες περιπτώσεις που μπορεί να είναι ενδεχομένως και λίγο παραπάνω, 40% που να είναι ψυχοκοινωνικό. Αλλά ο κορμός του είναι η υποκατάσταση. Όμως, το να πάρει κάποιος μεθαδόνη ή βιβλιανορφίνη, που είναι ένα φάρμακο υποκατάστατο, το οποίο συνταγουγραφείται σε αυτό το άτομα, δεν του προσφέρει αυτό που του πρόσφερε η ηρωείνη. Γιατί κόβεται μια συνήθεια και οι δράσεις είναι τελείως διαφορετικές, ποσοδικά, ποιοτικά. Υπάρχουν πάρα πολλά άτομα, τα οποία είναι αποφασισμένα να διακόψουν, και μπαίνουν, δεν θέλουν τα στεγνά δογράμματα και θα πάρεις έναν δέσιο πρόγραμμα με υποκατάσταση, να παίρνουν τα υποκατάστατα και να ακολουθούν αυτό το πρόγραμμα. Και αυτά τα πρόγραμματα ονομάζουν προγράμματα μίωσης βλάδας, διότι τραβούν τα άτομα από την πιάτσα, από την παραμονία και τα βάζουν μέσα σε ένα πρόγραμμα που προσπαθούν να προσεγγίσουν όσο γίνεται ολιστικά, δηλαδή να πιάσουν και άλλες πλευρές, να δουν τα ιατρικά προβλήματα που έχουν, να τους κάνουν εξετάσεις, να τα στείλουν στον οδοντίατρο, να δουν αν έχουν λιμόδινο σήματα, αν έχουν υπαπτήτητες, αν έχουν HIV, αν έχουν άλλα προβλήματα, να τα αντιμετωπίσουν, να τα βοηθήσουν σε κάποιο βαθμό ψυχοκοινωνικά, νομικά κλπ. Αλλά παίρνουν το υποκατάστατο. Και υπάρχουν κάποια άτομα τα οποία δεν μπορούν να αρκεστούν ούτε σε αυτό. Δηλαδή λένε ότι εγώ δεν δέχομαι να πάω υποκατάστατο. Θέλω να παίρνω η ροήνη ή το φάρμο που παίρνω απ' έξω. Και αυτά τα άτομα κινούνται στην πιάτσα και στην παρανομία. Η χώρα υποκτευόμενης χρήσης, που δεν είναι κάτι το οποίο το ανακάλυψε η Ελλάδα, αν και ήταν από τις πρώτες χώρες, μέσα στις πρώτες πέντε, που έστησε χώρα υποκτευόμενης χρήσης, που τον έκλεισαν οι δικαστικοί, γιατί είπαν ότι δεν υπάρχει μοδευτική ρύθμιση και απαγορεύεται, δεν μπορεί να μπαίνει μέσα κάποιος και να κάνει κρίση ροήνης και να μην καλέσει την αστυνομία να τον πάρει να τον κλείσει μέσα. Και γι' αυτό έκλεισαν και πέρασαν δέκα χρόνια να ξανανοίξουν τώρα με μοδευτική ρύθμιση. Η χώρα υποκτευόμενης χρήσης, λοιπόν, έχουν τη λογική ότι υπάρχει ένας κινηθμός ατόμων έξω, ο οποίος δεν δέχεται να μπει λόγω άποψης ή επειδή δεν τον καλύπτει το υποκατάστατο και θέλει να παίρνει ροήνη, οπότε σε αυτά τα άτομα φτιάχνει σε αυτό το χώρο και τους λες, μπορείς να έχεις μέσα εδώ, έχεις μέσα ιατρονοσυνδευτικό προσωπικό, υπάρχει ένας ιατρός, ένας νοσηλευτής, οι οποίοι δεν κάνουν τίποτα, κάθονται, σε κοιτάζουν απλά από μακριά, βάζουν καθρέφτες για να σε βλέπουν, σου δίνουν απλά ένα κυκ που έχει μέσα καθαρή σύρυγα, όλα καθαρά, για να μην σταματήσουν τις μολύσεις, κάνει τη χρήση ροήνης που κρατάει αυτός απ' έξω και αν συμβεί οτιδήποτε και δούνε ότι πέφτει σε κόμμα το άτομο, αυτόματα έχουν απεινηδοτοί μέσα και μπορούν να ανατάξουν το κόμμα και όταν υπούγισε ο πρώτος χώρος που έκλεισε μετά από διδασκή απόφαση, δεν θυμάμαι να σας πω, αλλά ένα σημαντικό, ένας αριθμός σημαντικός, ηλίκως θυμάμαι πόσα περιστατικά κόμματος ανατάχτηκαν μέσα στο χώρο το συγκεκριμένο. Οπότε αυτή είναι η φιλοσοφία, φέρνω το άτομο και το άτομο έρχεται μέσα, κάνει τη χρήση με αυτόν τον τρόπο. Έτσι μπορείς να περιορίσεις τους θανάτους από υπερδοσολογία, από κόμμα που μπορούν να συμβούν, στη συνέχεια του δίνεις κάτι να φάει, γιατί υπάρχει κάποιο ένας άνθρωπος, ένας χυμός κλπ, αυτός μπορεί να ξανάρθει, τη δεύτερη τρίτη φορά σιγά σιγά του πιάνεις και λίγο τη κουβέντα, προσπαθείς να τον φέρεις σιγά σιγά πιο κοντά στις υπηρεσίες και σιγά σιγά μπορεί το άνθρωπο να γίνει πιο δεκτικό. Μπορεί να του πεις, θέλεις να σου γράψω ένα τραπεκτικό, να πας σε ένα νοσοκομείο να κάνεις μια εξέκταση, να πας στον δοδίατρο που έχουν προβλήματα με τα δόντια τους. Οπότε αυτά τα προγράμματα γίνονται δίπλα σε χώρος που υπάρχουν επίσης χώροι για αστεύους, έχουν δούσχελ, να μπορούν να έχουν κανέναν δούσχελ. Σιγά σιγά μπορεί να δελαιαστούν, κάπως να αλλάξει λίγο η άποψή τους και από εκεί προσδοκάς ότι από έναν αριθμό ατόμων που θα έχουν σ' αυτούς τους χώρους, ένα ποσοστό, όσο κι αν είναι, και ένα άτομο και ένα της εκατό να είναι, είναι σημαντικό, ότι κάποια άτομα θα τα τραβήξω και θα τα στείλω στο πρόγραμμα υποκατάστασης, όπου θα σταματήσουν τη χρήση ροήνης. Γιατί για το πρόγραμμα υποκατάστασης, να ξέρετε ότι ένα ποσοστό, μικρό μεν αλλά υπάρχει, πηγαίνει στη συνέχεια, σταματάει τελείως το υποκατάστατο και βγαίνει έξω με κάποιο στάδιο ενός έτους περίπου με ψυχοτυμιακή υποστήριξη και βγαίνει έξω χωρίς υποκατάστατο. Άρα μπορεί να έχεις διάφορες δυνατότητες, γιατί δεν υπάρχει ένα κουστούνι το οποίο με ταιριάζει σε όλους τους ασθενείς. Όπως αυτό δεν υπάρχει σε όλες τις νόσους, γιατί αν υπήρχε, θα υπήρχε ένα φάρμακο για την κάθε ασθένεια. Δεν θα είχαμε 10-20 που έχουμε και δεν είναι θέμα αμάκετη μόνο, είναι διαφορετικής κατηγορίας φαρμάκου. Υπάρχουν διαφορετικές κατηγορίες φαρμάκου, γιατί κάποιος που έχει τη συγκεκριμένη ασθένεια δεν αποκρίνεται καλά στο χ-φάρμακο και αποκρίνεται στο ζ. Άρα δεν μπορείς να έχεις ένα κουστούνι για την κάθε ασθένεια και στον αιθισμό λοιπόν. Δεν μπορείς να έχεις ένα κουστούνι και να το φορμάδεις σε όλους το ίδιο, γιατί στον ένα θα πέσει στενό και θα είναι έτσι, στον άλλο θα πέσει θα είναι φαγδί. Πρέπει να προσαρμοστεί στον κάθε άτομο, έτσι πρέπει να έχεις όλες τις δυνατότητες και αν ένα άτομο πραγματικά μπορεί να σταματήσει τη χρήση μέσα από ένα πρόγραμμα, όπως είναι και θέα, είναι επιθυμητό και πρέπει να πάρει εκεί και πρέπει να τελειώσει από εκεί και δεν υπάρχει κανένα απολύτως θέμα. Αλλά πρέπει να καλύψεις ως κοινομία, ως πολιτεία, ευνομούμενοι, πρέπει να καλύψεις όλους όσους έχουν αναπτύξει αυτά τα προβλήματα και με διαφορετικούς τρόπους. Πόσος χρόνος αντιπτύχει από την αποχαιρετία του ανθρώπισης θα έχει... Πόσο χρόνος... αυτό που σας είπα ότι είναι μια επίκολλη και χρόνια διαδικασία, συνήθως τα στεγνά προγράμματα μπορεί να διαρκέσουν συνολικά γιατί έχουν ένα στάδιο προετοιμασίας ένα κύριο στάδιο και μετά ένα στάδιο παρακολουθήσεις που μπορεί να πιάσει συνολικά 3 και 4 χρόνια. Άτομα τα οποία έχουν μπει σε προγράμματα υποκατάστασης όταν σταματήσουν και το υποκατάστατο, ένα χρόνο επίσης πρέπει να μείνουν καθαρά μέσα σε ένα πρόγραμμα εντατικό ψυχοκοινωνικό. Ένα. Ναι, υπάρχουν ομάδες και υπάρχουν... παρακολουθούν αυτά τα άτομα. Δηλαδή ένα χρόνο οπωσδήποτε και μετά επιπλέον παρακολούθησε αλλά όχι τόσο, ας το πούμε, στενή. Αλλά επίσης πρέπει να συνεχίσετε. Είναι μια κατάσταση πολύ χρόνια που αντιλαμβάνεστε όσο περισσότερα χρόνια κάποιος κάνει χρήση, τόσο πιο δύσκολο για τόσο περισσότερα χρόνια θα πάρει την προσπάθεια μετά για να σταματήσει. Κάποιος ο οποίος πολύ γρήγορα θα σταματήσει τη χρήση, πολύ γρήγορα, αυτός και πολύ γρήγορα θα καταφέρει να διακόψει και να βγει καθαρός. Γι' αυτό πρέπει να υπάρχει το κίνητρο για πολύ γρήγορη παρακομπή αυτών των ανθρώπων. Αλλά αυτό είναι και το δύσκολο, διότι αυτά τα άτομα δεν δέχονται ότι έχουν πρόβλημα και ανθίστανται και δεν συνεργάζονται. Οπότε εκεί χρειάζεται πραγματικά πάρα πολύ μεγάλη προσπάθεια. Ένα θεωρητικό φάρματο, θεωρητικό ναρκωτικό, χωρίς καθόλου παραιέθειες, μπορεί να κάνει καλό στην κοινωνία. Δεν έχω καθόλου θεωρητικό... Θεωρητικά μιλώμες, δεν υπάρχει. Ναι. Αλλά ένα ναρκωτικό, το οποίο δεν έχει καθόλου αρκετής επιδράσεις, θα μπορούσε να κάνει καλό στην κοινωνία. Δεν θα καλεί σε ένα θέμα που θέλουμε να φτιάξουμε κάτι τέτοιο. Όχι, όποιονδήποτε φάρματο που έχει φτιαχτεί συνθετικό σε αυτή την κατηγορία, με αυτές τις δράσεις, έχει τις ίδιες ενέργειες, ακριβώς. Έχει τις ίδιες ενέργειες. Υπάρχουν πάρα πολλά συνθετικά φάρματα που έχουν τις ίδιες, ακριβώς, ενέργειες. Με ρωτήσεις εγώ κάτι, Καλησπέρας. Σχάζω τη κοινωνία και τι κάνω, δηλαδή. Ναι, βέβαια. Και μπορείτε και ελεύθερα. Και στα καρμακία, και είναι ένα μεγάλο παιχνίδι, υπάρχουν μεγάλα διαφορετικότητα. Υπάρχει πέντε, δέκα, δεκαπέντε, σε εκατό. Τι δράσεις έχει η κυρία Τετρική Καναβινόλη και η Κυριακή Καναβινόλη. Αυτό που μπορείτε ελεύθερα είναι η Καναβινόλη. Είναι το συστατικό του Καναβινόλη. Είπαμε και πριν, Γιγό, το Καναβινόλη έχει δύο βασικά κύρια συστατικά. Έχει πάρα πολλές ουσίες μέσα από αυτό τους Καναβινόλης. Αλλά τα δύο κυριότερα και πιο καλαμερατημένα είναι η Τετραηδροκαναβινόλη και η Καναβιδιόλη. Η Τετραηδροκαναβινόλη είναι το ψυχοτοξικό συστατικό και αυτό που έχει ατιστικές ιδιότητες. Ενώ η Καναβιδιόλη φαίνεται ότι δεν είναι αθληστικό και έχει προστατευτικές ιδιότητες απέναντι στις αρνητικές αντιδράσεις της χάμης. Για παράδειγμα, υπάρχουν μελέτες σήμερα που δείχνουν ότι η Καναβιδιόλη έχει αγχολιδικές ιδιότητες, έχει αντιψηφοσικές ιδιότητες, δρά αναστατικά στην αθληστική ιδιότητα της Καναβις. Οπότε αυτό το οποίο πωλείται αυτή τη στιγμή έχει θεραπευτικές διάφορες δράσεις. Μελετειέται, είναι Καναβιδιόλη και τα προϊόντα αυτά έχουν Τετραηδροκαναβινόλη κάτω 0,2% και κάτω, που είναι το επιτρεπτό όριο. Τι σημαίνει αυτό τώρα? Αυτό σημαίνει όμως το αλκοόλ. Ότι αν πιείς πολύ λίγο αλκοόλ, έχεις πάρα πολύ μικρή αντιδράση. Δηλαδή, αν πιείς δύο μιλιάς αλκοόλ, δεν θα επηρεαστεί καθόλου η οδηγή σου ή οτιδήποτε άλλο, δεν έχεις κανένα πρόβλημα. Αν όντως πιείς, δηλαδή αν σου βάλουμε, ας πούμε, σε ποτηράκια δύο μιλιάς, δύο μιλιάς, δύο μιλιάς, δύο μιλιάς, με το πρώτο της δύο μιλιάς δεν θα χρειάζεται τίποτα. Άρα, αν πιείς δέκα τέτοια, θα μεθύσεις. Το ίδιο πράγμα φυσικά ισχύει και με αυτά τα προϊόντα Καναβιδιόλη. Αν κάποιος αρχίζει να καπνίζει πολύ, θα αυξήσει την ποσότητα της τέτρα αεροκαραβινόλης τελικά, διότι μηδέν κομμαδίων είναι το καθένα. Είναι ένα θέμα ιδιαίτερο, ίσως αξίζει μια χάλη συζήτηση, γιατί είναι ένα γενικότερο θέμα. Οπότε, από μόνο που πάντως έτσι ως έχει, είναι ασφαλές, γιατί έχει πάρα πολύ καμπυγή περιεχτικότητα σε τέτρα αεροκαραβινόλη. Πώς τα νοικοποίηση του καπνίζιματος το πετυχαίνουν με τη χρήση νοικοτίνης. Η νοικοτίνη είναι υποκατάστατο. Δηλαδή, αυτό που γίνεται είναι το εξής, όταν κάποιος καπνίζει, το ρετιστικό συστατικό στον καπνό, το τσιγάρο ή τη σπίπαση του καπνού, είναι η νοικοτίνη. Άρα ο ρετισμός το καλείται τη νοικοτίνη. Εάν διακόψει το κάπνισμα, έχει στερετικά συμπτώματα, τα οποία είναι και κάποια ίδια σωματικά αλλά και ψυχολογικά. Αυτά τα σωματικά συμπτώματα, για να σταματήσουν, πρέπει να ξανακαπνίσει. Κάποιοι λοιπόν, επειδή δεν μπορούν αυτά τα στερετικά συμπτώματα, παίρνουν τα προϊόντα αυτά, τσίχρες νοικοτίνης, επιθέματα, σπρέι, τους παρέχουν τη νοικοτίνη, χωρίς τη συνήθεια του καπνίσματος, προσπαθώντας με αυτόν τον τρόπο να περιορίσουν το στερετικό, να μην υπάρχει, να καλύψουν το στερετικό από τη νοικοτίνη. Και παράλληλα, αν αλλάξουν κι εμείς κάποιες συνήθειες, σταδιακά μετά τα προϊόντα αυτά επίσης διατείνονται σε διαφορετικές συγκεντρώσεις, οπότε παίρνεις το πιο υψηλό, σιγά σιγά πέφτεις, σιγά σιγά χαμηλώνεις τη δόση, ούτως ώστε κάποια στιγμή να φτάσεις σε ένα προϊόντι που πρέπει πολύ πολύ χαμηλή συγκέντρωση, πάντως σταματήσεις, δεν έχει μετά στερετικό. Θα πρέπει να αλλάξεις λίγο τις συμπεριφορές σου, γι' αυτό συνήθως γίνεται και κάποια συμβουλευτική, γιατί έχει συνηθίσει αυτός που καπνίζει να έχει τα τσιγάρα να ανάμει τα τσιγάρα, να έχει στάχτες ανατήρη να κρατάει κάτι στα χέρια του, οπότε θα τον βοηθήσει αν κάνει κάτι άλλο, αν παίζει να ακούει μπολό ή αν μασάει τσίφλα, διάφορα τέτοια πράγματα για να καταπολεμήσει και αυτή τη συμπεριφορική πλευρά. Είναι κάτι το οποίο μπορεί να βοηθήσει. Δεν έχει τα καλύτερα αποτελέσματα που πρέπει να σας πω στο συγκεκριμένο. Έτσι, βοηθά έναν αριθμό ανθρώπων, αλλά όχι μεγάλο θεσοστό. Η υποκατάσταση από την κορτίνη. Υπάρχουν και άλλα, υπάρχουν κάποια φάρμακα τα οποία είναι πιο ειδικά και μπορεί να βοηθήσουν πολύ πιο δυναμικά στην διακοπή του καπνίσματος, αν κάποιος το ανεβαίνει, δεν θα σας λένε. Από τις τσίφλες δεκοκίνησης. Και γι' αυτό υπάρχουν για τρία διακοπής καπνίσματος, τα περισσότερα νοσοκομεία, τα οποία αναβάνουν όλη αυτή την... Μπορούμε να έχουμε ακόμα μία, δύο ερωτήσεις. Εγώ δεν έχω πρόβλημα, πραγματικά ευχαρίστως. Αμήν. Κοινωνικά εφόσον είναι μέσα στα όρια τα αποδεκτά. Έτσι, υπάρχουν δηλαδή δύο κοτά την ημέρα με τους άντρες, ένα από το για τις γυναίκες. Δεν υπάρχει. Για τις τύχους έχω ακούσει, ας πούμε, τύνοντας τόσο, θα καταστραφούμε... Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Όλοι μας πεταβολάσουμε και από το ακόλισμό. Από το ακολισμό, ναι. Οι οποίες όμως είπαμε... Ναι, αλλά δεν μιλάει για ακολισμό, μιλάει για κοινωνική καταμάλωση. Μιλάει για κοινωνική καταμάλωση. Και οπότε γι' αυτό είναι αυτά τα αποδεκτά όρια. Τώρα, όχι και πέρα βέβαια, πρέπει να σας πω ότι υπάρχουν διάφορες μελέτες που λένε ότι... Ακόμα και αυτή η καταμάλωση αυγών μου δίνει προβλήματα υγείας. Υπάρχουν μελέτες που λένε ότι και αυτή η καταμάλωση αυγών γερνάει τον ιδιέφανο. Δεν δημιουργεί μίσονα προβλήματα. Γιατί δεν αλλάζει τη συμπεριφορά σου να στην κάνει καταναγκαστική. Αυτή η κύρια διαφορά μπορεί να προκαλεί κάποιες αλλαγές στον εγκέφαλο... και γενικά στο σώμα, όχι μόνο στον εγκέφαλο. Αλλά δεν σε οδηγεί στη διαβρομή του εθισμού. Το να πίνεις κοινωνικά ένα ποτό ή δύο ποτά την ημέρα... ή κάποιος το τραπέζι όταν τρώσει σε αυτό το πλαίσιο... ή όταν πάει σε μια γιορτή, όπουδήποτε άλλο. Αλλά υπάρχουν μελέτες που δείχνουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Και από τέτοιου τύπου κατανάλωση. Υπάρχει όμως και αντίστοιχο. Πολλοί λένε ότι ένα ποτηράκι σου κατηβάζει την πίεση. Για το κόκκινο κρασί, το οποίο να ξέρω ότι έχει αφισβητηθεί. Είναι το οργανικό παράδοξο στο λεγόμενο. Παρ' όλα αυτά και σε αυτό ακόμα υπάρχουν τώρα δεδομένα που λένε ότι δεν ισχύει. Εκεί είναι διχασμένη λίγο η εμπιστημονική κοινότητα... για το αν ένα ποτήρι κόκκινο κρασί κάνει καλό. Και ακόμα το υποστηρίζουμε αλλά υπάρχει και αντίθετη άποψη. |
