| Διάλεξη 10: Καλημέρα. Σήμερα έχουμε το πρώτο και τελευταίο μας μάθημα. Θα μιλήσουμε για διεπιστημονικότητα στη μετάφραση και θα μιλήσουμε για έρευνες στην ευρύτερη περιοχή της μεταφρασεολογίας. Οι έρευνες δημιουργούν πλέυμα σχέσεων διεπιστημονικότητας με επιστημονικούς πλάδους όπως είναι η νευροψυχολογία, η ψυχογλωσολογία και η γλωσολογία. Θα ήθελα να γίνει κατανοητό ότι όταν συμβαίνουν τέτοιες έρευνες, πέρα από το ενδιαφέρον που αυτό παρουσιάζει το πεδίο της διεπιστημονικότητας και στις μεταφραστικές σπουδές, είναι έρευνες οι οποίες μας δίνουν τη δυνατότητα να διατυπώσουμε νόρμες για μεταφραστικές συμπεριφορές που χωρίς τη διεπιστημονικότητα δεν θα μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε. Έχουμε μαζί μας πάλι την κυρία Καπετανίδου, επαναλαμβάνω για όσους δεν είδα το προηγούμενο μάθημα, ότι είναι ερευνήτρια στο Απιθήτα, είναι νέος επιστήμονας που τώρα έχει κονεί τη διδακτορική της διατριβή, έχει ολοπληρώσει σπουδές στη γλωσολογία στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του κοινού μετοσυνταρικής γλώσσας και φυλλολογίας, είναι πτυχιούχος μας και έχει δίκεψη γλωσολογία. Σήμερα χαιρετώ και πάλι την κυρία Καπετανίδου και θα ήθελα να μας πει σε ένα λεπτάκι για ποιο θέμα θα μας μιλήσει. Είχαμε συνεργαστεί λόγω της κυρίας Κασάπη με την εταιρεία της Νόσου Αλτσχάιμερ και κάναμε μία ερευνά η οποία αφορούσε πως ένα εργαλείο διάγνωσης κάποιας ασθένειας ψυχικής, σε συγκεκριμένη περίπτωση του Αλτσχάιμερ, πως μπορεί ένα λοιπόν εργαλείο διαγνωστικό να μεταφερθεί ουσιαστικά, να προσαρμοστεί στην ελληνική γλώσσα και μέσα από αυτήν όλη τη διαδικασία η οποία κράτησε περίπου 1,5 χρόνο, καταλήξαμε σε κάποιες νόρμες όπως είπατε, σε κάποιους κανόνες, πως αυτή τελικά η μεταφορά γίνεται και ποια βήματα πρέπει να ακολουθούν και αυτά θα παρουσιάσουμε, ποια βήματα πως ξεκινήσαμε και τελικά σε ποιας νόρμες καταλήξαμε. Ποια ήταν η πρωτόδυπη γλώσσα του ερευνηματολογίου που χρησιμοποιήσατε. Το ερευνηματολόγιο αρχικά ήταν ισουυδικό αλλά η γλώσσα στην οποία εμείς το πήραμε για να το μεταφέρουμε στα ελληνικά ήταν η αγγλική η γλώσσα που είχαμε πάρει εμείς, αλλά δεν βασιστήκαμε τόσο στην ίδια τη λέξη την αγγλική γιατί ακριβώς αυτό θέλουμε να δείξουμε ότι δεν μπήκαμε στη διαδικασία της πιστής μετάφρασης αλλά λάβαμε υπόψη μας όλο το πλαίσιο το πολιτισμικό, το κοινωνικό το οποίο υπάρχει αυτή τη στιγμή στη ελληνική πραγματικότητα όσο αναφορά τον ηλικιωμένο άνθρωπο της ηλικίας που αντιμετωπίζει την Ως Αλσχάιμερ για να μπορέσει το εργαλείο να έχει και μία εγκυρότητα και να μπορεί τελικά να εφαρμοστεί. Δεν κάναμε δηλαδή πιστή μετάφραση από την αγγλική στην ελληνική αλλά ακολουθήσαμε ουσιαστικά τους κανόνες πάνω στους οποίους χτίστηκε το ρευτηματολόγιο και επίσης χρησιμοποιώντας τους κανόνες της μετάφρασης και της πιστήμης μεταφρασολογίας καταλήξαμε σε όλη αυτή τη μεταφραστική διαδικασία. Το ρευτηματολόγιο ερευνούσε ικανότητες στην ανάκληση νοητικού λεξικού. Το νοητικό λεξικό συνήθως εξετάζεται μέσα από διαδικασίες τις οποίες ο εξεταζόμενος μπορεί να αναγνωρίσει πραγματικές λέξεις από ψευτολέξεις. Δεν ήταν δυνατόν να γίνει καταγράμμα μετάφραση, δηλαδή το επίπεδο της πιστότητας μιας μετάφρασης είτε έχει να κάνει με το γράμμα του κειμένου είτε έχει να κάνει με τις λειτουργίες του κειμένου. Ο κείμενος δεν μπορούσε να έχει συμμετρία με την ελληνική γλώσσα γιατί το λεξιλόγιο από γλώσσα σε γλώσσα μπορεί να είναι νοηματικά συμμετρικό, δεν είναι όμως συμμετρικό μορφολογικά. Δεν μπήκαμε στη διαδικασία καθόλου να σκεφτούμε οτιδήποτε άλλο εκτός από την λειτουργική ισοδυναμία του αποτελέσματος της μετάφρασης. Αυτό άλλωστε ήταν και η οδηγία που μας δώσανε οι συγγραφείς του πρωτοτύπου κειμένου οι οποίοι εργάζονται στη Σουηδία. Μπορούμε να δούμε λίγο τα στάδια τα οποία πέρασε αυτή η διαδικασία. Αφού καλεστήκαμε από την εταιρεία της Νόσου Αλσχαίμερ Βορειού Ελλάδος, όπου μας δόθηκε το ερωτηματολόγιο αυτό, το εργαλείο αυτό ως προς μετάφραση, προς προσαρμογή του ουσιαστικά στην ελληνική γλώσσα, γιατί πρέπει να σημειώσουμε αυτό που είπατε εξ αρχής πολύ ωραία για τη διεπιστημονικότητα του κομματιού της μετάφρασης. Συνεργαστήκαμε διάφορες ειδικότητες στο κομμάτι αυτό. Βλέπουμε, υπάρχουν διάφορα ονόματα φυσικά στη δουλειά αυτή. Είμαστε γλωσσολόγοι, ως συζήτης ως μεταφρασιολόγος, η κυρία Τσολάκη που είναι εκεί πρόεδρος της εταιρείας Νόσου Αλσχαίμερ ως γιατρός και η κυρία Κουντή ως ψυχολόγος. Και δουλέψαμε όλοι μαζί για να δείξουμε ακριβώς πόσοι πολλοί παράγοντες παίζουν ρόλο και πόσο πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας στο να μπορέσουμε να φτάσουμε τελικά σε ένα σωστό εργαλείο. Εδώ βλέπουμε τι ακριβώς σημαίνει η μετάφραση, όπου έχουμε τρεις διαφορετικών ειδών μεταφράσεις για να πούμε εμείς σε ποια καταλήξαμε. Είναι η ενδογλωσική ουσιαστικά μετάφραση ή αναδιατύπωση στην ίδια γλώσσα, ακριβώς. Η διασημιωτική μετάφραση που είναι ουσιαστικά η μετάλλαξη, δηλαδή από το λόγο πλέον πάμε στην εικόνα μέσα από σύμβολα έχουμε την μετάφραση, αυτό λέγεται και διασημιωτική, μέσα από σημεία. Υπάρχει με την έννοια συμβληρώνω ότι είναι η μετάφραση η οποία μας αποκαλεί τις εικόνες του κόσμου που κρύβονται πίσω από τις λέξεις. Ακριβώς. Δηλαδή είναι η μετάφραση η οποία εξητάει περισσότερο λειτουργικά και ως πολιτισμικό αντικείμενο το κείμενο. Ακριβώς. Και στο τέλος η διαγλωσική μετάφραση από τη μία γλώσσα στην άλλη που εμείς πατήσαμε ουσιαστικά στα δύο κομμάτια της διασημιωτικής και της διαγλωσικής. Η ανδογλωσική για μας δεν είχε δηλαδή αυτή τη στιγμή κάποια χρησιμότητα. Πατήσαμε δηλαδή στους κανόνες μεταφρασολογές, θεωρίες μεταφρασολογές της διασημιωτικής και της διαγλωσικής. Εδώ παρουσιάζουμε φυσικά και τα δύο άκρα όπου δεν είχαμε καμία σχέση ούτε με τη μία πλευρά, τις δύο πολύ ακριές θεωρίες μετάφρασης, η καταλέξη μετάφραση, οι απόλυτοι σχέσεις σημαίνοντος και σημενόμενου, όπως ειδική μας περίπτωση, όπως εξηγήσατε πριν, δεν υπήρχε καμία περίπτωση να γίνει αυτό ανάμεσα στις λέξεις αγγλικής και τις ελληνικές λέξεις, στις οποίες καταλήξαμε. Και από την άλλη μεριά έχουμε την άνοιση της μετάφρασης, ότι η γλώσσα είναι μια κοσμοθεωρία και δεν μπορεί τίποτα να μεταφραστεί και δει μάλιστα, ας πούμε, ένα διαγνωστικό εργαλείο. Όπως τελικά φτάσαμε να το μεταφράσουμε και να είναι και έγκυρο, μετά από τα τέσσερι εγκυρώτα που γίναν, φυσικά, από τους ειδικούς ψυχολόγους και τους γιατρούς. Πώς θεωρήσατε επομένως τη γλώσσα, γιατί δουλέψετε με λόγο, πώς θεωρήσατε τη γλώσσα. Τη θεωρήσαμε λοιπόν ότι η γλώσσα δεν είναι απλά σημεία, δεν είναι απλές λέξεις, αλλά είναι ένα ολόκληρο σύστημα επικοινωνίας και όπως λέει και ο Μαρτινέ, μέσα το οποίο χτίζεται μέσα από την ανθρώπινη εμπειρία και αναλύεται φυσικά διαφορετικά μέσα σε κάθε κοινότητα. Άρα διαφορετική κοινότητα, ισουδική, αγγλική, για παράγγμα διαφορετική ελληνική. Η ισοδυναμία για σας τι ήταν επομένως σε αυτή τη μετάφραση. Η ισοδυναμία είναι κομβική σημασία σε έννοια που δημιουργήκε πολλές μάχες στο χώρο της μεταφρασίας. Ακριβώς. Άλλοι κυβέρνονται, άλλοι την αρμούνται. Για σας τι ήταν η ισοδυναμία. Για μας η ισοδυναμία ήταν όσο από το πλείστον λειτουργική. Δηλαδή παίρνοντας το διαγνωστικό εργαλείο κάποιος ασθενής στη Σουηδία και αντίστοιχα κάποιος ασθενής στην Ελλάδα να μπορεί να έχουμε τα ίδια αποτέλεσμα αν αυτό συνέβαινε και αντίστροφα. Και ένας Σουηδός που το έκανε Σουηδία στα Σουηδικά ή στα Αγγλικά αν ερχόταν στην Ελλάδα και ξέρε ελληνικά και το έκανε και στα ελληνικά να μπορούσε το αποτέλεσμα σαστικά του εργαλείου να είναι το ίδιο. Άραν είχε την ίδια λειτουργία. Ωραία. Ωραία. Και εδώ παρά παρουσιάζουμε κάποια σημεία της ισοδυναμίας ότι από τη μία έχουμε τη μορφική που είναι η φορμαλιστική και η τυπική ισοδυναμία στην οποία δεν επινείναμε εμείς. Αλλά εδώ το είδαμε ποτέ. Ακριβώς. Στη δυναμική, την πραγματολογική φυσικά. Και όπως βλέπουμε εδώ δηλωτική, συνδηλωτική και λειτουργική. Εδώ ουσιαστικά πατήσαμε στην πραγματολογική. Αφού είχαμε πραγματολογικά αυτό που κάναμε, το εργαλείο, επομένως μόνο λειτουργικά πια μπορούσαμε να το διαχειριστούμε αφού κόβαμε αυτό το κομμάτι. Ακριβώς. Όπως εξηγήσατε και πριν ότι άλλη μορφολογία της αγγλικής γλώσσας και άλλη μορφολογία της ελληνικής. Έτσι λοιπόν, όσον αφορά τουλάχιστον τη μετάφραση, δίνουμε κάποιους γενικούς κανόνες τους οποίους λάβαμε υπόψη. Ότι η πιστή μετάφραση μπορεί να γίνει όπου είναι εφικτή. Στη δική μας περίπτωση δεν υπήρχαν τέτοιες περιπτώσεις. Υπάρχει επίσης περίπτωση να έχουμε παράλειψη μεταφραστικών μονάδων του αρχικού κειμένου, όπου στην δική μας περίπτωση δεν ήταν ακριβώς παράλειψη, αλλά λάβαμε υπόψη μας όλους τους κανόνες των λέξεων και δουλέψαμε πάνω σε αυτούς. Άρα δεν είναι ακριβώς παράλειψη του will. Υπήρχαν όμως λέξεις στον ειδικό που ήταν γραμμένες στην αγγλική, οι οποίες δεν ήταν συχνές στα ελληνικά και γι' αυτό δεν τις βάλαμε. Ακριβώς, ακριβώς. Και κάποια άλλα πράγματα κάναμε για να μπορέσουμε να ορίσουμε τις μεταφραστικές μονάδες του τελικού κειμένου. Ακριβώς. Τι κάναμε? Εκτός από αυτούς τους κανόνες που λάβαμε υπόψη μας και το τελευταίο και όλες τις αντικατάσεις των μεταφραστικών μονάδων ήταν ένα συχνό φαινόμενο, χρησιμοποιήσαμε... Όλες αυτές οι νόρμες αφορούν μετάφραση διαγνωστικών εργαλείων. Τους οποίες λάβαμε υπόψη μας και τελικά κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της μεταφραστικής καταλήξαμε και σε κάποιες άλλες νόρμες τις οποίες τα παρουσιάσουμε προς το τέλος. Αυτές οι νόρμες είχαν διακυπωθεί πάλι στο χώρο της εταιρίας Alzheimer και από την δεκαετία του 90 και στις αρχές του 2000. Ακριβώς. Σε κάποιες δικές σας εισηγήσεις και όλα σε διάφορα συνέδρια μεταφρασολογίας. Πάλι η εταιρία Alzheimer. Αυτές ήταν δηλαδή κάποιες αρχές που ουσιαστικά για την έρευνα αυτή βασιστήκαμε σε πολλά δικά σας άρθρα για να φτάσουμε να θεωρήσουμε ποιες μπορεί να είναι κάποιες νόρμες και προσθέθηκαν και άλλες. Ακριβώς, ακριβώς, ακριβώς. Σε αυτή τη διαδικασία χρησιμοποιήσαμε λοιπόν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο ποσοτικής γλωσσολογίας, τον εθνικό θησαυρό της ελληνικής γλώσσας, στον οποίο ο οποίος είναι προσβάσιμος φυσικά για τον καθένα είναι ελεύθερος. Μιλάμε για περισσότερα από 47 εκατομμύρια λέξεις που υπάρχουν μέσα στο θησαυρό αυτό. Αυτό πρέπει να κοιτάζουν όσοι μας παρακολουθούν. Βεβαίως, μπορούμε να το δείξουμε κιόλας. Για να μπορούν να μπαίνουν και να αξιοποιήσουν αυτό το θησαυρό. Ακριβώς, μπορούμε να το δείξουμε κιόλας. Εδώ λοιπόν, μπαίνοντας κάποιος στον εθνικό θησαυρό της ελληνικής γλώσσας, πατώντας στα στατιστικά, μπορεί λοιπόν, πατώντας εδώ οποιαδήποτε λέξη, να μπορεί να βρει κατά πόσο συχνά εμφανίζεται αυτή η λέξη μέσα σε κείμενα. Δεν μας ενδιαφέρει ούτε πολύ συχνά, ούτε πολύ αρέσει. Είχαμε και διαβαθμίσεις. Υπάρχουν κάποιες που εμφανίζεται πιο συχνά, κάποιες που είναι λιγότερα συχνές. Ακριβώς. Γιατί αν ήταν πολύ εύκολες δεν θα μας δίνανε τις ίδιες δυνατότητες ανύχνευσης προβλημάτων που έχει το σου ειδικό τεστ. Αν ήταν πολύ δύσκολες θα είχαμε πάλι το ίδιο πρόβλημα. Ακριβώς. Επομένως, πώς ορίσαμε τα μεσαία στρώματα από συχνότητα. Τα μεσαία στρώματα από συχνότητα τα είχαμε τον λέξεο. Τα είχαμε ορίσει, είχαμε βγάλει εξ αρχή στις πάρα πολύ συχνές λέξεις. Δηλαδή, ας πούμε, αν πατήσουμε τη λέξη είναι, για παράδειγμα, που είναι πάρα πολύ ένα ρήμα που είναι πάρα πολύ συχνό. Ωραία. Λοιπόν. Έχει πολύ μεγάλη συχνότητα, οπότε δεν θα βάλουμε κάτι τέτοιο. Ή ας πούμε κάποια λέξη όπως ήταν, αν θυμάμαι καλά, μια λέξη που βρίσκαμε συχνά. Ήτανε κάποια κιόλας επιρρήματα όπως είναι το σήμερα, όπως ήτανε το και, για παράδειγμα, που είναι λέξεις όλα αυτά. Αλλά είναι επιρρήματα, αλλά είναι συνδετικά και τα λοιπά. Αλλά εμείς επιλέξαμε. Είχαμε βγάλει τις πρώτες 100 λέξεις που είχανε το μέγιστο πλήθος αποτελεσμάτων. Αυτές τις είχαμε αφαιρέσει ακριβώς, εξ αρχής. Και είχαμε καταλήξει μετά, ανάλογα, σύμφωνα πάλι με τις λέξεις που μας δίνονταν από το σουηδικό τεστ, γιατί υπήρχαν περιορισμός στον αριθμό των γραμμάτων. Φυσικά, λαβάντας πάλι τη διαφορά μορφολογίας, κάναμε κάποιες αλλαγές στο κομμάτι των συλλαβών, έτσι ώστε μετά να μπορούν να δημιουργηθούν και οι αντίστοιχες ψευδολέξεις. Και ήταν δύο κομμάτια δηλαδή. Από τη μια μεριά ήταν η συχνότητα και από την άλλη μεριά ήταν οι κανόνες των λέξεων του σουηδικού τεστ, που μας καθοδηγούσανε στο να καταλήξουμε στον τελικό αριθμό των λέξεων. Ωραία. Επομένως είχαμε ένα εργαλείο, όπου δεν χρειαζότανε εμείς να φανταζόμαστε τι είναι συχνότητα και τι δεν είναι. Υπάρχει δηλαδή ένα έτοιμο εργαλείο που δεν βοηθάει μόνο, εδώ είναι η αξία των διεπιστημονικών ερευνών, δεν βοηθάει μόνο όταν μεταφράζουμε διαγωστικά εργαλεία, αλλά και όταν μεταφράζουμε. Αν θέλουμε να κάνουμε ένα κείμενο οικείο για ένα μαζικό μέσο ενημέρωσης, δεν χρειάζεται να απεδεύουμε τον εαυτό μας στο τι θα διαλέξουμε από πέντε όμια σημασίας λέξεις. Θα βάζουμε εδώ μέσα αυτές τις λέξεις και αυτή που θα είναι η μεσαία συχνότητα και είναι και η καλύτερη για ένα κείμενο που θέλουμε να είναι έβλεπτο. Ακριβώς, ακριβώς. Ακριβώς αυτό όπως το είπατε, ότι ανάλογα με το κείμενο και όλα που καλούμαστε να μεταφράσουμε, πάρα πολύ μας βοηθάει η συχνότητα, γιατί υπάρχουν αντίστοιχα και τα σώματα κειμένων, στα οποία μπορούμε να ανατρέξουμε και να δούμε τελικά σε ποιο σώμα κειμένο... Σε τι μας χρειάζονται τα σώματα κειμένων για να βοηθήσουμε όσους μας έχουμε. Είναι πολύ σημαντικά ανάλογα με το κειμενικό είδος το οποίο καλούμαστε να μεταφράσουμε. Επομένως εκεί φαίνεται κιόλας ποιες λέξεις είναι παραδεκτές ή απαράδεκτες στο περιβάλλον τους. Ακριβώς. Γιατί μπορεί να έχουμε μια ομάδα συνονίμων και δεν είναι όλα αποδεκτά αυτά τα συνονίμα που μπορεί να έχουμε στη διάθεσή μας για ένας συγκεκριμένο τύπο κειμένων. Ακριβώς, ακριβώς. Και επίσης όταν δεν ξέρουμε τι σημαίνει μια λέξη, μας δείχνουν το περιβάλλον που χρησιμοποιείται, άρα καταλαβαίνουμε τις αποχρώσεις της χρήσης της λέξης σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα και επίσης όταν μεταφράζουμε πολλές φορές αν μεταφράζουμε για παράδειγμα ένα ιατρικό κείμενο και δεν ξέρουμε την υφολογία του ιατρικού κειμένου, τα σώματα κειμένων μας δείχνουν ρήματα, προθέσεις, σύνταξη, τα πάντα ενός ιατρικού κειμένου και μπορεί ο μεταφραστής να ιαθετήσει μετά πρότυπα σύνταξης χωρίς να είναι γιατρός αλλά να κάνει ένα κείμενο, για παράδειγμα, αποδεχτό από τον κόσμο που επαγγελματικά χρησιμοποιεί αυτό το κείμενο το οποίο συμβαίνει και με τα νομικά κείμενα, με τα οικονομικά κείμενα, με τα ψυχολογικά κείμενα κλπ. Κάθε ιδικό κείμενο χωρίς να δυσκολεύει τον ίδιο τον επαγγελματία στο να καταπάρει ακριβώς την πληροφορία όπως έρχεται από το ξένο κείμενο. Μπορούμε να επιστρέψουμε στις διαφάνειές μας. Αυτή είναι λοιπόν για όσους δεν σημειώσανε να ξαναδείξουμε λίγο το λι. Ακριβώς, όλα αυτά που είπαμε που ισχύουν, η διεύθυνση που είναι πολύ καλό κάποιος να περιηγηθεί. Και είναι σίγουρο που είναι ελληνική μετά το ελληνικό κείμενο. Ναι, τα πάντα είναι ακριβώς, ακριβώς, ακριβώς. Πολύ ωραία, το λίγκο όπως το δείξαμε. Και εδώ πέρα θέλουμε να δείξουμε αυτό που είπαμε ότι ουσιαστικά η κάθε λέξη κουβαλάει ένα δικό της πληροφοριακό φορτίο το οποίο μάλιστα όπως είπαμε ήταν ένας ουδικό τεστ που έπρεπε να έρθει και να γίνει εφαρμογής στην Ελλάδα. Άρα μιλάμε ότι εμείς θα πρέπει να εξισώσουμε τα πληροφοριακά φορτία των δύο αυτών διαφορετικών γλωσσικών κοινοτήτων. Έτσι λοιπόν, είπα από τι θα θεωρήσουμε τη συγκεκριμένη εικόνα που βλέπουμε έναν καγκουρό. Βρίσκεται ως εικόνα αναγνώρισης ένα διαγνωστικό εργαλείο για την άνοια που απευθύνται σε άτομα που ζούν στην Αυστραλία και καλούνται να το καταρωμάσουνε. Κατά τη μεταφραστική πράξη λοιπόν, οικιοποιώντας το εμείς, είναι δύσκολο να ξαναβάλουμε έναν καγκουρό. Ακριβώς, γιατί για έναν ηλικιωμένο της Ελλάδας το καγκουρό δεν είναι τόσο συχνικό όσο είναι για έναν ηλικιωμένο της Αυστραλίας. Δεν έχει πάει σχολείο, δεν είναι καθόλου. Ακριβώς. Οπότε μεταφέροντας εμείς, προσαρμόζοντας το εργαλείο στα ελληνικά, προσαρμόζοντας ακόμα και την εικόνα θέλαμε να δείξουμε, ότι βέρνοντάς στην ελληνική λοσχειοκοινότητα, πρέπει να επιλέξουμε λοιπόν μια εικόνα ισοδύναμη, η οποία για παράδειγμα στην περίπτωση της Ελλάδας μπορεί να είναι ένας σκύλος, ως παράδειγμα που το βάλαμε. Πηγαίνοντας λοιπόν σε κάποια συμπεράσματα όσον αφορά την εξίσουση των πληροφοριακών φορτίων, είπαμε ότι αυτό που, σαν παράδειγμα που δείξαμε, ήταν ένα παράδειγμα πραγματολογικής ισοδυναμίας που την είπαμε θεωρητικά πριν, οπότε πρακτικά τη δείχνουμε τώρα. Οπουλάμε με υπόψη το καταστασιακό περιβάλλον των Έλληνων και φυσικά την γενικότερη, όπως είπαμε, ξεκίνηση πολιτισμική πραγματικότητα. Και έτσι λοιπόν ο Σκύλος, και σημασιολογικά και λεκτικά, βρίσκεται στις εικόνες του κόσμου και στις εμπειρίες του ηλικιωμένου Έλληνα. Εγώ θέλω να κάνουμε δύο λεπτά ένα διάλειμμα. Βεβαίως. Να τελειώσουμε και με τον Τούρη. Να μας δείξετε μετά οδήποτε τις νόρμες της μετάφρασης που προέκυψαν από αυτό το συγκεκριμένο έργο. Πολύ ωραία. Και φυσικά, όπως επισμένει και ο Τούρη, πολύ γνωστός στη θεωρία της μετάφρασης, αυτό που συνιστά λοιπόν θέμα μελέτης μεταφραστικές σπουδές είναι περισσότερο τα γεγονότα της αληθινής ζωής, που είναι παρατηρήσιμα και αναδομούνται συνεχώς, παρά τα θέματα που απορρέουν από προηλυμμένες υποθέσεις και θεωρητικά μοντέλα. Δηλαδή, η μετάφραση είναι μια πολύ ζωντανή επιστήμη, η οποία συνεχώς εξελίσσεται και αλλάζει. Και αν δεν γινόταν αυτό, θα είχε τελειώσει. Λοιπόν, ένα μικρό διάλειμμα πρέπει να κάνουμε και θέλουμε μετά το διάλειμμα να είστε κι εσείς μαζί μας για να δούμε νόρμες που προέκυψαν από αυτό το συγκεκριμένο ερευνητικό έργο. Επιστρέφουμε μετά το διάλειμμα, πριν μιλήσουμε όμως για τις νόρμες που προέκυψαν από τη νέα ερευνητική δουλειά που ήδη αρχίσαμε να σας περιγράφουμε από πριν, θα πρέπει, για να υπογραμμιστούν μερικά πράγματα εκτός από τη γενική αρχή του Τούρη για τη ζωντανή επιστήμη που λέγεται μεταφρασιαλογία και τη ζωντανή λειτουργία που λέγεται μετάφραση, έχει να μας πει η κυρία Καπετανίδου και κάτι άλλο που θέλει να το ακούσουμε. Μπορούμε να δούμε εκτός από τα παραδείγματα που είπαμε των πληροφοριακών φορτίων ανάμεσα σε δύο διαφορετικές γλωσσικές κοινότητες, μπορούμε να δείξουμε πόσο μεγάλη σημασία και προσοχή πρέπει να δούμε στην προσαρμογή των λέξεων, δίνοντας και ένα παράδειγμα ενδοκλασικού πληροφοριακού φορτίου, όπου για παράδειγμα νομίζω είναι γνωστό ότι συνήθως όταν στην περιοχή της βόρειας Ελλάδας λέμε τυρί, ακριβώς στο μυαλό μας έρχεται λοιπόν η εικόνα που δημιουργεί στο μυαλό είναι το άσπρο τυρί φέτα, ενώ στο νότο λέγοντας τυρί μπορούμε να το νομίσουμε ακριβώς, οποιοδήποτε είδος τυριού και συνήθως θέλουμε και μια διευκρινήση ακριβώς όχι τη φέτα. Οπότε λέμε ας πούμε ένα τόσο χαρακτηριστικό παράδειγμα για να δείξουμε ειδικά σε έναν ηλικιωμένο, γιατί αυτό αφορούσε όπως ήταν η έρευνά μας όπως αναφέραμε ένα διαγνωστικό εργαλείο για το Αλσχάιμερ συνήθως για την τρίτη ηλικία, θα αντιμετώπιζε ένα πρόβλημα λοιπόν καταδήλωσης ακόμα μεγαλύτερο από ότι και ένας νεαρότερος άνθρωπος που μπορεί να έχει ταξιδέψει, μπορεί να το ξέρει αυτό να του είναι πιο γνωστό, παρότος στη διαθυμενότητά του θα χρησιμοποιεί εδώ στη Βορελλάδα ένας νέος τυρί για να πει τη φέτα και αντίστοιχα στην Αθήνα πάλι ο νέος θα λέει τυρί για οποιοδήποτε είδος τυριού αλλά ίσως το γνωρίζει καλύτερα από έναν ηλικιωμένο. Οπότε είναι σημαντικό να δείξουμε πόσο μεγάλη σημασία πρέπει να δίνουμε ακόμα και ενδογλωσικά στο τι κουβαλάει κάθε λέξη ως πληροφοριακό φορτίο της. Μα ακόμα και τα σχήματα όταν εμείς λέμε σαλάμι εννοούμε κάτι το οποίο έχει και μια διάμετρο έτσι όταν στην Ζάκυνθο μιλούνε και στη Λευκάδα για σαλάμι έχουμε σχήματα όπως τα δικά μας τα Λευκάδικα, δηλαδή από τόπο σε τόπο οι λέξεις δεν δείχνουν πάντα ίδιες μορφές μπορεί να δείχνουν ίδιες λειτουργίες αλλά ακόμα και διαφορετικές λειτουργίες. Και το σαλάμι έχουμε βάλει και πάτε το παράδειγμα πολύ ωραία. Τώρα όσα αναφορά κάποιοι συμπεράσματα σχετικά με την ενδογλωσική μετάφραση το πρόγραμμα της μεταφρασιμότητας και της προσαρμογής ενός διαγνωστικού εργαλείου για την άνοια σε κάποιες περιπτώσεις όπως είπαμε πρέπει να αντιμετωπίζεται και ενδογλωσικά. Όταν μεταφραστεί η συμμεταφράστηρια παρά ότι θα γνωρίζει τον επίσημο ορισμό της λέξης τηρία όπως ερμηνεύεται στα σύγχρονα ελληνικά λεξικά θα πρέπει να λαμβάνει υπόψεως φυσικά και την τελετρική και την δυναμική την πραγματολογική ισοδυναμία μιας λέξης ακόμα και μέσα στην ίδια γλωσσική κοινότητα. Δείχνουμε δηλαδή την ευαισθησία αυτής της γλώσσας και της μεταφραστικής διαδικασίας. Καταλήγουμε με ένα παράδειγμα αξίωσης συλλοπτικών προφοριακών φορτίων πάνε δύο διαφορετικών γλωσσικών κοινοτήτων αλλά όχι όσον αναφορά μία εικόνα αλλά πλέον πάμε σε συγκεκριμένη λέξη όπου θα θεωρούσαμε σαν ένα αξιολογικό διαγνωστικό της στις βόρειες Ευρώπης όπου υπάρχει η λέξη Valburgensnacht η οποία αντιστοιχεί σε μια πολύ γνωστή γιορτή της Γερμανίας και των Σκαδημαντικών Χωρών στις 30 Αιπριλίου παραμονή της Πρωτομαγιάς παρότι υπάρχει πιστή μετάφραση στα ελληνικά ως βαπουργία νύχτα πραγματολογικά λειτουργικά και δηλωτικά καθώς και διαδικαστικά η ισοδυναμία στα ελληνικά θα πρέπει να είναι μια επίσης πολύ γνωστή ελληνική γιορτή όπως για παράδειγμα Πρωτομαγιά. Είναι εδώ που απορρίπτουμε το πρώτο κανόνα που είπαμε εξ αρχής της πιστής μετάφρασης γιατί αν βάλουμε κάποιον να αναγνωρίσει στη βαπουργία νύχτα... Οι φίλοι μας οι οποίοι είναι μετανάστες εκεί και εργάζονται εκεί όταν μας στέλνουν εικόνες από την Πρωτομαγιά μας στέλνουν εικόνες από τη βαπουργία νύχτα Ακριβώς το οποίο για μας είναι κάτι το οποίο δεν μας είναι καθόλου γνώριμο και καθόλου οικείο οπότε μπορούμε να θεωρήσουμε ότι είναι και κάτι λάθος δεν υπάρχει ενώ υπάρχει κανονικά Επομένως πολιτισμικά αντικείμενα μετροφέρουμε από γλώσσες Ακριβώς αυτό λέμε δηλαδή ότι θα επιλέξει ένας μεταφραστής μεταφράστηρα τη λέξη Πρωτομαγιά βασιζόμενος και στη γλωσσολογική και στη μεταφραστική του εμπειρία Εμπειριστική είπαμε υπάρχει εμπειριστική προσέγγιση του μεταφραστή αλλά πλέον είναι και σε θέση να επελειδεύσει και να επικυρώσει τη μεταφραστική του επιλογή Όπως είπαμε και πριν και με το εργαλείο της ποσοτικής γλωσσολογίας των ΕΘΕ και ως προς τη συχνότητα που υπάρχει και ως αυτό που είπατε εσείς τη συγχρονική της χρήση μέσα στο γραπτό λόγο Σε ποια σώματα κιμένων υπάρχει και πως παρουσιάζεται και παράλληλα φυσικά έχετε να δούμε να επικυρώσει την επιλογή του να απορρίψει μια λέξη που αρχικά την προσεγγίζει εμπειρικά Ωραία ευχαριστούμε Τον ΕΘΕ το δείξαμε και το δούμε αυτό βεβαίως Θα αλλάξουμε τώρα για να δούμε τελικά αυτό που παρουσιάστηκε στο πρώτο συνέδριο Ευρωψυχολογίας που αυτό ήταν το τελικό στάδιο που είχε γίνει και η σταθμηση από τους ειδικούς Πάμε τους γιατρούς και τους ψυχολόγους και καταλήξαμε λοιπόν να βγάλουμε τις τελικές νόρμες για το πως μπορεί να γίνει μια διεπιστημονική μετάφραση Τις διαγνωστικών εργαλείων, τις πρακτικές πλευρές λοιπόν της μετάφρασης το οποίο τελικά το διαγνωστικό εργαλείο μας για κάποιον κιόλας που θέλει να το ψάξει Είναι το Swedish Lexical Decision Test το οποίο υπάρχει ήδη στην εταιρεία του Τζιζνώσου Αλτσχάιμερ και ήδη είχε γίνει εφαρμογής ασθενής Και η σταθμηση όπως είπαμε παρουσιάστηκε και αυτή στο πρώτο συνέδριο Ευρωψυχολογίας της τρίτης ηλικίας Άρα λοιπόν κάνοντας μια σύνοψη, ακριβώς, εργασία λοιπόν είναι η διαδικασία μετάφρασης του εγγνωστικού εργαλείου που έγινε η αποσύμφωνος εργασίας με την ομάδα και τον ψυχολόγο σε τρεις φάσεις μέχρι την ολοκλήρωση του τελικού εργαλείου Η πρώτη φάση λοιπόν ήταν η συλλογή των δεδομένων και υπεραιτέρω επεξεργασία τους για να καταλήξουμε στις 120 λέξεις και αντίστοιχα στις 120 ψευδολέξεις Εδώ στην πρώτη φάση είναι φυσικά εντάσσεται και το κομμάτι του ΕΦΕΓ, όπου το χρησιμοποιήσαμε για να μπορέσουμε να καταλήξουμε στις λέξεις Ακριβώς, θέλω να πω ξεκινήσαμε ήδη από την πρώτη φάση με τον ΕΦΕΓ Η δεύτερη φάση πλέον αφορούσε την διανομή του σε 50 υγιή άτομα και τα αποτελέσματά του από την ομάδα των ψυχολόγων και συνέχεια την BOST μεταφραστική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων μετάφρασης του διαγνωστικού εργαλείου στην οποία φυσικά πολύ σημαντικό ρόλο παίξετε εσείς ως ειδικός για την BOST μεταφραστική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων που πήραμε Ωστόσο όλη η ομάδα δούλεψε Όλη η ομάδα δούλεψε, ναι, αλλά πάντα είναι η εμπειρία από τη μια πλευρά και η καλή διάθεση από την άλλη Κατεδομένη όμως εσείς τα φέρατε Μαζί, μαζί τα φέραμε όλοι Και στην τρίτη φάση είχαμε λοιπόν τον καθορισμό των ορμών πλέον για το διαγνωστικό εργαλείο Και την τελική επεξεργασία των ψευδολέξεων του διαγνωστικού εργαλείου για να καταλήξουμε σε αυτό που θα σας δείξουμε στη συνέχεια Στο τελικό διαγνωστικό εργαλείο των 28 λέξεων και αντίστοιχα 28 ψευδολέξεων Όπως είπαμε η ομάδα της εργασίας ψυχολόγοι μεταφραστές και γλωσσολόγοι Για όποιον διαφέρεται να το ψάξει λίγο παραπάνω το ειδικό διαγνωστικό εργαλείο πρωνοσυρής εφυείας όπως λέγεται χαρακτηριστικά Swedish Lexical Decision Test και η ιδιομορφία του είναι ότι το τελικό μεταφράσμα είναι με βάση της γλωσσικούς κανόλου του πρωτοτύπου Και όχι όπως είπαμε εξαρχής το ίδιο πρωτότυπο κείμενο Και αυτό είναι που ανοίγει το δρόμο να επιτρέπεται να μην φοβόμαστε τις μεταφράσεις που έχουν λειτουργική βάση Και επίσης ανοίγει το δρόμο για να μπορέσουν να γίνουν διαγνωστικά τέσεις την κατευθείαν στην ελληνική Κρατώντας μόνο τις λειτουργικές αρχές ξένων εργαλείων Ακριβώς ουσιαστικά λαμβάνοντας υπόψη από ότι το φαντάζομαι κι εγώ Τους κανόνες σύμφωνα με την ιατρική ή ανάλογα με την κάθε επιστήμη Με βάση ουσιαστικά της νόρμης της κάθε επιστήμης και όχι ουσιαστικά την γλώσσα η οποία χρησιμοποιείται Έτσι λοιπόν οι φάσεις πιο συγκεκριμένα της μεταφραστικής πράξης Ο εντοπισμός του μεταφραστικού προβλήματος και η απορρέωσης από αυτό μεταφραστικές δυσκολίες Προβλήμα να κάνουμε ένα τεστ που πραγματικά θα μας δείχνει για τον Έλληνα αν έχει ή δεν έχει ενεργόνοητικό λεξικό Ακριβώς χωρίς να το πούμε και όλα σμεσαγωγικά την ασφάλεια ότι αυτή τη λέξη βρήκαμε και την πήραμε και την μεταφράσαμε στα ελληνικά Και μπορείς να υπηρέσουμε από το πρωτότυπο Ακριβώς. Στη συλλογή λοιπόν των σχετικών δεδομένων Βέβαια φαίνεται Ακριβώς. Στην επιλογή των σχετικών δεδομένων Βλέπουμε σταθμίση Ακριβώς. Και εκεί οτιδήποτε φαινόταν πολύ εύκολο και οτιδήποτε φαινόταν πολύ δύσκολο το αποκλείαμε Ακριβώς και με ραντεβού πολλά και με τους ψυχολόγους φυσικά σε κάθε φάση της διαδικασίας Στην τελική λήψη των μεταφραστικών αποφάσεων που ήταν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της μεταφραστικής διαδικασίας Και στην πόση μεταφραστική αξιολόγηση του μεταφράσματος Που πάλι την περιμένουμε πάντοτε σε όσα στάδιο κρατήσει η στάθμηση και δεν τελειώνει η στάθμηση με 50 άτομα ούτε με 100, την περιμένουμε και είμαστε ανοιχτοί για να ξαναβούμε το μεταφραστικό προϊόν Ακριβώς. Όπως ποτέ δεν τελειώνει καμία μετάχραση Έτσι. Γιατί η γλώσσα είναι κάτι το οποίο είναι τελείως ζωντανό και συνεχώς Και η μετάχραση είναι κάτι που είναι ανοιχτό Ακριβώς. Με αυτό το σύστημα Λοιπόν. Στην πρώτη φάση λοιπόν της συλλογής των δεδομένων Αφού εντοπίσαμε, διευθυνήσαμε και αναλύσαμε τους γλωσσικούς κανόνες του πρωτότυπου σουηδικού διαγνωστικού εργαλείου Καταλήξαμε σε 58 λέξεις, 33 λέξεις και 25 πισευδολέξεις Αυτός ο τελικός αριθμός φυσικά έρθε μετά από αρχική επεξεργασία 240 λέξεων Που ανταποκρονόταν στα εξής μορφολογικά κριτήρια 120 ελπιθυνές και 120 πισευδολέξεις Οι οποίες είχαν αυτές τις τα μορφολογικά κριτήρια, γιατί όπως είπαμε, ναι με διαφορετικές μορφολογικά γλώσσες, αλλά εμείς... Οι κανόνες που βάλαμε στο ιδί, ήταν οι κανόνες που ισχύουν και για εμάς Όχι μονοσύλλαβες λέξεις, λέξεις από 3 έως 15 γράμματα, όχι σύνθετες λέξεις, όχι λέξεις του ιδίου θέματος Εδώ μας κάναμε το εξής, μερικές σύνθετες που είναι πάρα πολύ συχνές και που δεν τις βλέπουν σαν σύνθετες οι άνθρωποι Γιατί τις ασχολούν συνέχεια, τις χρησιμοποιήσαμε για να έχουμε τα 15 γράμματα Γιατί διαφορετικά στη γλώσσα μας, πολλές λέξεις με 15 γράμματα δεν υπάρχουν που να είναι και συχνές και μεσαίες συχνές Ακριβώς, γιατί όπως αναφέρατε και πριν, οι μορφολογικά, τουλάχιστον οι γλώσσες του Βορρά και τα Γερμανικά, τα Σουηδικά, τα Δανέζικα Είναι ακριβώς, γιατί έχουν και πολλά συμπλέγματα συμφώνων, αυτοί που ξέρουν Γερμανικά θα το ξέρουν καλύτερα Οπότε εκεί πέρα προκύπτουν, ας πούμε, και μεγάλες λέξεις λόγω αυτών των... Κρατήσαμε όμως μόνον σύνθετα, που άνοιξε σε έναν άνθρωπο μεσαίας εκπαιδευτικής προπαρασκευής στα γράμματα και στα ιαλληνικά και στη γραμματική που να μην έχει τελειώσει το γυμνάσιο ή να μην έχει τελειώσει το παλιό εξατάξιο Δηλαδή την τρίτη γυμνασία ή το παλιό εξατάξιο Υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι δεν μπορούν να αναγνωριστούν μια σύνθετη λέξη Βλέπουν σύνθετη και τη θεωρούν σαν μια λέξη που είναι μια αυτοδυναμία από μόνη της Και δεν προέκυψε από σύνθεση Οπότε τέτοιες λέξεις τις βάλαμε μέσα Ωραία Οπότε αυτό, δηλαδή, το εισαστητικά στην εφαρμογή της μεταφραστικής μεθόδου της διαγνωσικής προσαρμογής Τον λόγο διαγνωστικού εργαλείου στην ελληνική λογική κοινότητα ακολουθήσαμε τις αρχές κατασκευής και επεξεργασίας του Ήταν πολύ σημαντικό αυτό το κομμάτι, το οποίο φυσικά το είπαμε και εξ αρχής Έτσι λοιπόν, όσον αφορά τη συλλογηγή των αρχικών 240 λέξεων Έχουμε παραδείγματα του τύπου λέξεις που δεν επιλέχθηκαν φυσικά σύμφωνα με τους κανόνες Όπως φως, ζη, γη, ζω, χθες, που είναι μονοσύλλαδες λέξεις Λέξη από 35 γράμματα π.χ. ανικοδόμηση, προσεχής, εργαλείο Που βλέπουμε κιόλας ότι η ανικοδόμηση είναι μια πιο δύσκολη λέξη Το εργαλείο είναι μια πιο πρόσητη καθημερινή λέξη Όχι σύνθετες λέξεις π.χ. όπως τροχονόμος, τραπέζο, μάντυλο, παιδίατρος Που είναι πιο διακριτές ως σύνθετες λέξεις Γιατί π.χ. τροχονόμος, έχουμε αγρονόμος, είναι γνωστό ότι είναι μια σύνθετη λέξη Όπως το τραπέζο, μάντυλο ή ο παιδίατρος Αυτό που είπατε πριν, ότι αυτό δεν είναι πλέον τόσο κατανοητό Αν δεν υπάρχει ένα άλλο στάδιο εκπαίδευσης Αυτό το βλέπεις ασύθου γιατί λένε ψυχίατρος, παιδίατρος, παιδίατρος Ακριβώς, ακριβώς Ενώ εδώ είναι πολύ δύσκολο να σκεφτούμε ότι είναι μπροστά η λέξη ανα Ένα θέμα έχει εξηγηωθεί με τη γλώσσα μεταγνωσικά Δηλαδή να τη σκέφτεται από πάνω σαν να κοιτάζει τη γραμματική της Αυτό το βλέπεις σαν μια λέξη που δεν είναι σύνθετη Ακριβώς, ακριβώς Και όχι λέξεις του ιδίου θέματος δηλαδή π.χ. να υπάρχει ένα επίθετο όπως το ήρεμος Και να υπάρχει δηλαδή με την ίδια ρίζα το ουσιαστικό του ηρεμία Και φυσικά, όπως είπαμε, χρησιμοποίησαμε τον Εθέ... Λοιπόν, τώρα, όσα αναφορά τις προσθήκες Γιατί εκτός του γεγονότος που έγινε όλη αυτή η προσαρμογή στα ελληνικά Πάντα με τις συμβουλές και τις καθοδηγήσεις των ψυχολόγων Κάναμε και εμείς προτάσεις μας, υπήρχε και η ανατροφοδότηση από εκείνους Προσθέσαμε λοιπόν δυο ερωτήματα πολλαπλής επιλογής σχετικά με τις αναγνωστικές συνήθειες Αυτό το θέλαμε, γιατί έτσι κι αλλιώς όταν κοιτάζουμε τη λέξη Για να διαλέξουν αληθινή και ψεύτικη λέξη, ανάγνωση κάναν Και θέλαμε να δούμε αν έχουν συνήθειες αναγνωστικές, αυτό μπήκε αυτό Ακριβώς, οπότε ήταν τα τελευταία δυο χρόνια αν διαβάζουν Και τι διαβάζουν ας πούμε... Και πώς γράφουν, δηλαδή τι φωνολογική μνήμη έχουν για τις λέξεις μέσα στο κεφάλι τους Και τους ζήτησαμε κάτι πάρα πολύ απλό να γράψουν Ακριβώς, γι' αυτό έγινε και η παγόρευση γινόταν από τον ψυχολόγο Ενώ σύντομο κειμένου, απλού, θέλουμε να πάμε για ψώνια σήμερα Γιατί αύρα τα εμπορικά καταστήματα θα είναι κλειστά Μια πολύ καθημερινή φράση με λέξεις πολύ συνειδητημένες Έτσι ώστε να διερευνηθεί η σημασιολογική αναγνώριση της λέξης Μέσα σε ένα σύντομο συγκείμενο, όπου ερωτόμενος καλύτερα να επιλέξει Ποια πρώτα χρησιμοποιείται σωστά η υπογραμμισμένη λέξη Μέσα σε ένα σύντομο συγκείμενο, όπου ερωτόμενος καλύτερα να επιλέξει Ποια πρώτα χρησιμοποιείται σωστά η υπογραμμισμένη λέξη Μέσα σε ένα σύντομο συγκείμενο, όπου ερωτόμενος καλύτερα να επιλέξει Ποια πρώτα χρησιμοποιείται σωστά η υπογραμμισμένη λέξη Μέσα σε ένα σύντομο συγκείμενο, όπου ερωτόμενος καλύτερα να επιλέξει Ποια πρώτα χρησιμοποιείται σωστά η υπογραμμισμένη λέξη Μέσα σε ένα σύντομο συγκείμενο, όπου ερωτόμενος καλύτερα να επιλέξει Ποια πρώτα χρησιμοποιείται σωστά η υπογραμμισμένη λέξη Μέσα σε ένα σύντομο συγκείμενο, όπου ερωτόμενος καλύτερα να επιλέξει Ποια πρώτα χρησιμοποιείται σωστά η υπογραμμισμένη λέξη Μέσα σε ένα σύντομο συγκείμενο, όπου ερωτόμενος καλύτερα να επιλέξει Ποια πρώτα χρησιμοποιείται σωστά η υπογραμμισμένη λέξη Άρχισε να καταφέρει κάποια δεδομένα που θα του χρειαστούν. Κάναμε δηλαδή ένα πρόλογο μέσα στο ειδικό ρυθματολόγιο. Εδώ πέρα είναι οι τελικές λέξεις που βλέπουμε με επιλογή αν υπάρχει λέξη, αν δεν υπάρχει ή δεν ξέρω. Υπήρχε και αυτή η δημοσία. Στην ουσία το δεν ξέρω είναι μία πολύ σημαντική κατηγορία. Ακριβώς. Γιατί σημαίνει το φόβο ενός ανθρώπου να μιλήσει. Είναι δεδομένο πως δεν ξέρει και δεν αξιολογηθεί καλά. Επομένως, η ερώτηση όταν δεν απαντιέται με δεν ξέρω, απαντιέται με έναν τρόπο με τον οποίο αυτοπροστατεύεται ο ερωτώμενος γιατί δεν θέλει να εκτεθεί. Εσθάνεται κάτι μετεχνιακό ότι και ξέρει τι είναι και δεν ξέρει τι είναι και επειδή αυτή η κατάσταση δημιουργεί ανασφάλεια, προστατεύεται από μια αρνητική, κατά τη γνώμη του, αξιολόγηση από αυτό που τον εξετάζει. Ακριβώς. Και φαντάζομαι ότι αυτό τώρα για τους οικολόγους και για τη νόσο Αλσχάιμερ έχει μεγάλη αξία. Για πολλά πράγματα έχει αξία. Ωραία. Όπως εδώ, αν φέρνεις διαφάνεια, πηχεί τη λέξη κάπνισμα. Αφαιρέσαμε κάποιο γράμμα και την κάναμε τη λέξη κάνισμα. Για παράδειγμα, ή στην λέξη εισιτήριο βάλαμε τη λέξη εισιτάριο. Αλλάξαμε κάποιο γράμμα. Δηλαδή όσον αφορά τις ψευδολέξεις πρέπει να αναφέρουμε ότι είτε αφαιρούσαμε κάποιο γράμμα, είτε αλλάζαμε τις συλλαβές, γίνονταν μετατόπιστο συλλαβά, είτε προσθέταμε κάποιο γράμμα, ανάλογα τι μπορούσε να ταιριάξει καλύτερα σε κάθε λέξη. Έτσι λοιπόν και στο τέλος όπως βλέπετε υπάρχουν και οι ερωτήσεις αυτές της σημασιολογίας, αν τελικά μπορεί να διακρίνει μέσα στο συγκείμενο ο ερωτόμενος σε ποια πρόταση χρησιμοποιείται σωστά η λέξη. Έτσι λοιπόν αφού όλη αυτή η πρώτη φάση ολοκληρώθηκε και καταλήξαμε στο εργαλείο, έγινε διανομή και υπός μεταφραστική αξιολόγηση, όπου μετά από την πρώτη επεξεργασία των δεδομένων, όπως είπαμε σε 50 υγεία άτομα, δόθηκαν τα εξής αποτελέσματα, λέξεις, ψευδολέξεις που απαντήθηκαν σωστά από όλα τα υποκείμενα. Περασκήνωση, ενδοχή, παρέμβαση, ψηλαγωγία. Ακριβώς. Αν κατάλαβα όσο υπάρχει και ό,τι δεν υπάρχει. Η λέξη με τη μεγαλύτερη διακύμανση της απαντήσεις, πολύ διαφορετικές απαντήσεις αν υπάρχει, δεν υπάρχει και δεν ξέρω, ήταν η λέξη με εχωτός, κατάξυψη και με εδόθος, οι οποίες είναι όλες ψευδολέξεις. Λέξη με τη μικρότερη διακύμανση της απαντήσεις, που τελικά συνήθως απαντούσαν το ίδιο πράγμα στο υπάρχει, δεν υπάρχει, δεν ξέρω, ήταν λέξη σέφος, δέσμεση και έγκριτος. Πάλι βλέπουμε δύο ψευδολέξεις και μία λέξη κανονική. Έτσι λοιπόν, αφού έγινε η υπόσχεστη επεξεργασία των δεδομένων, αφαιρέσαμε όλες αυτές τις λέξεις, που παρουσιάσαν τις μεγαλύτερες διακυμάνσεις, τις 92 λέξεις και τις 17 ψευδολέξεις, με αποτέλεσμα 131 λέξεις στο σύνολο, εκ των οποίων καταλήξαμε 133 ψευδολέξεις και 28 λέξεις. Και στη τρίτη φάση κάναμε την τελική επεξεργασία των 103 ψευδολέξεων. Μετά από έτοιμα λοιπόν της ομάδας των ψυχολόγων, να υπάρχει στους σκελισμένους αριθμών λέξεων και ψευδολέξεων. Και αφού ήταν 28 οι λέξεις που μετά... Ευθυμένως είχαμε πάλι και τις εντολές του πελάτη μας. Ο μεταφραστής πάντοτε είναι εντολοδόχος εντολών κάποιου πελάτη που περιμένει το αποτέλεσμα. Και ποτέ ένας μεταφραστής δεν μπορεί να κάνει σωστά τη δουλειά του. Αυτά είναι και τα ήθη του επαγγέλματος και η ιδεοδολογία του επαγγέλματος. Ποτέ δεν θα την κάνει σωστά τη δουλειά ενός μεταφραστής αν δεν λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις ανάγκες του εντολέατου. Ειδικά και σε ένα τόσο ευαίσθητο θέμα. Μα σε όλα, γιατί σε ένα διαζύγιο δεν είναι σοβαρό... Ναι, σε ένα νομικό ακριβώς και σε ένα νομικό κείμενο ακριβώς μια λέξη μπορεί να δημιουργήσει έκρηξη. Λοιπόν, οπότε κάναμε τη μεταφραστική επανεπεξεργασία των ψευδολέξεων. Επαναπροσδιορίσαμε την εγκυρότητα της κάθε ψευδολέξης, σύμφωνα με νόρμες που ορίστηκαν από τη μεταφραστική ομάδα. Και έτσι καταλήξαμε επίσης σε 28 ψευδολέξεις και ορίσαμε τις νόρμες σύμφωνα με τις οποίες δημιουργήσαμε τις λέξεις που δεν ήταν πραγματικές. Κάναμε μια παραβή ως το κανόν των αρχικών συγγραφέων. Αλλαγή δύο συμφώνων λόγω των αυτών φωνηέντων στη συλλαβική δομή. Πηχή στη λέξη λινάμι. Για μας η λέξη είναι κανονικά, φυσικά την ξέρουμε όλοι, λιμάνι. Κάναμε μία αντιστροφή μόνο των συμφώνων και όχι ολόκληρον των συλλαβών. Όπως και στη λέξη κράσιτι, που είναι η λέξη κράτηση. Αλλά επειδή είναι ίδια τα φωνή ενταουσιαστικά, φαίνεται σαν να γίνει η αλλαγή μόνο των... Δεν μπορούσε η ελληνική να μπορέσει σε εκείνη τη δικιά τους απέταση στον πρωτότυπο. Αλλά η αλλαγή έγινε, αλλά έγινε ας πούμε ως προς ένα γράμμα, αντί να γίνει ως προς μια συλλαβή. Γιατί αν γινόταν με τις συλλαβές, θα ήταν ολοφάνερο ότι πρόκειται για λάθος. Θα γινόταν πολύ εύκολο, άρα θα έπρεπε να κοπεί. Ακριβώς, ακριβώς, ακριβώς. Λέξεις που έχουν ως κεφαλή λεξιολογικό θέμα άλλου ρήματος ή ουσιαστικού. Εδώ ας πούμε τη λέξη αυλοκίνητο ή περίπαστος, που είναι οι λέξεις που από το αυλό έχουμε και άλλα, αυλόγυρος και τα λοιπά. Όπως είπαμε, είναι και σύνθετη λέξη. Όπως και η λέξη περίπαστος που έχουμε πείσει πάρα πολλές λέξεις μπροστά με το περί. Οπότε τις απορρίψαμε και αυτές τις λέξεις. Επειδή επίσης δώσαμε μεγάλη σημασία στην προσοδιακή ομοιόδητα με άλλη πρακτική λέξη και δεν βάλαμε μέσα σ' αυτές τις παιδολέξεις μας τέτοιες λέξεις, όπως το ακερό ή το λουσείο που μας φέρνει τη λέξη το μουσείο, ή το ακερό που μπορεί να μην ακουστεί εν καιρό ή οτιδήποτε και να δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα φωνολογικά. Γιατί να σημειώσουμε ότι λάβαμε υπόψη και το κοινό που αρνταπογνώταν το ρετματολόγιο, που αρχίζει και έχει μία πτώση σε κάποιες λειτουργίες. Ακριβώς, και φυσικά και κάποιοι πόροι, όπως λέγονται, αρχίζουν και μειώνονται, οπότε λάβαμε και αυτά υπόψη, λέξη που επικονίζει ολόκληρη φράση, πηχή απόλαυστη. Δεν μπορούσαμε την απόλαυση να την κάνουμε απόλαυστη, να προσθέσουμε, ας πούμε, ένα σύμφωνο, γιατί το απόλαυστη μπορεί να είναι οτιδήποτε πηχή απόλαυση αυτή την πορτοκαλάδα, απόλαυστη. Οπότε δημιουργούσαμε και εδώ πρόβλημα. Η σύγχυση, εξαιτίας της αύξησης του παρελθοντικού χρόνου, συνέθεση ή διέθεση, με την έννοια ότι τη σύνθεση, αν βάζαμε διάμεσα ένα φωνήεν και το κάναμε συνέθεση, υπάρχει και το ρήμα συνθέτο που είναι συνέθεσσα, για παράδειγμα ο αόριστος, και εκεί πάλι δημιουργούταν πρόβλημα. Τα ημήφωνα, κρουαζιέρα, καλονικά η λέξη εδώ, κρουζιαέρα, μας δημιουργούσε και εδώ πρόβλημα με τα ημήφωνα. Και τα απορρίψαμε και αυτά στη δημιουργία των ψευδολέξεων, όπως και κάποια ιδιόλεκτα, π.χ. η λέξη εργάζομαι, αν την βάζαμε ως... Υπάρχει η λέξη. Υπάρχει, σαν αργάζομαι, ακριβώς. Οπότε αυτή η τρίτη φάση που ήταν ο ορισμός των ορμών, για να καταλήξουμε στις τελικές 28 ψευδολέξεις, λάβαμε υπόψη μας, όλες αυτούς αυτούς τους κανόνες, τους νόρμους. Θεωρώ ότι άλλο για να κάνουμε πάλι με λεξιλόγιο, πάλι αυτά πρέπει να... Ακριβώς, που μπορεί να μας ζητάνε. Αλλάγει... Αυτό θεωρώ ότι είναι το σημαντικότερο αποτέλεισμα αυτής της ερευνητικής δουλειάς, το ότι ορίσαμε και νούργιες νόρμες, προχωρήσαμε δηλαδή στο πεδίο της νόρμας και το δεύτερο, ότι αυτή τη στιγμή έχουμε πια τη βεβαιότητα ότι μπορούμε να κάνουμε λειτουρικές μεταφράσεις και να είναι έγκυρες. Και να είναι έγκυρες. Οπότε δεν έτυχε, νομίζω, κάποια αμφιβολία περί του θέματος. Έτσι, λοιπόν, αφού είχαμε τη νορισμό των ορμών, πλέον προχωρήσαμε στην τελική φάση επισεργασίας των 103 ψευδολέξεων. Εντοπίσαμε, κατηγορεπήσαμε και κάναμε την τελική επισεργασία τους. Σύμφωνα με τους παραπάνω κανόνες που είδαμε αμέσως τώρα, απορρίψαμε και αφαιρέσαμε από το εργαλείο ακόμα 24 ψευδολέξεις, καταλήγοντας σε αυτή τη φάση πλέον στις 79 ψευδολέξεις και μετά ακολουθώντας τη μέθοδο της χειιάς νομιολογίας για τον τελικό αριθμό των 28 ψευδολέξεων. Αφαιρέσαμε σε αυτή τη φάση ακόμα 51 ψευδολέξεις και στην τελική φάση παράδοση των ομάδων των ψυχολόγων, όπως είπαμε, δόθηκε ένα ερωτηματολόγιο, όπου είδαμε πιο πριν, με τις 28 ψευδολέξεις και τις 28 ψευδολέξεις. Αφού ακολουθήσαμε όλους τους κανόνες που είπαμε, έτσι καταλήξαμε στον τελικό αριθμό και όπως είπατε, για να μην υπάρχει κανένα υποκειμενικό στοιχείο σε όλη τη διαδικασία, αλλά να είναι περισσότερο σε αυτή τη φάση, ακριβώς σαν τέσσερις λέξεις. Αυτά από μας. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Και εγώ σε ευχαριστώ πάρα πολύ. Ήταν πάρα πολύ σημαντικό να κλείσει αυτό το μάθημα με τελευταίο μάθημα, πρώτα-λευταίο μάθημα, γιατί εγώ θα χρειαστεί λίγο να συνοψήσω ότι είναι σε όλα τα μαθήματα. Ήταν πολύ σημαντικό να κλείσει με έρευνα. Ναι. Στην έρευνα που μας δώσετε την ευκαιρία φυσικά να συμμετέχουμε και ήταν πολύ ενδιαφέροντα. Ήταν για το Σάιβερ και το Πανεπιστήμιο και το Μαραπτυχιακό. Ήταν μια διαδικασία πάρα πολύ σημαντική, να πω κι εγώ για την προσωπική μου εμπειρία. Μέσα στην οποία μάθα πάρα πολλά πράγματα και η ίδια αναστοχάστηκα και σκέφτηκα τελείως διαφορετικά όλη τη διαδικασία της μετάφρασης. Αυτό θέλουμε και τους ακροατές και τους θεατές του προγράμματος. |
