| Διάλεξη 10: Υπόσχεσαι, κύριε Παρακάτου, για την Επιστημονική Κοινωνική Κοινότητα. Καταπολικά να σας πω ότι η έννοια της κρίσης είναι επίσης μια διευρυμένη έννοια. Και μπορεί να σημαίνει πάρα πολλά πράγματα, γιατί η έννοια της κρίσης είναι και μια κάτι το οποίο το χρησιμοποιούμε και στη διευρυμένη μας ζωή. Πάρα πολλές φορές, και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, στην οικογένεια και στο σχολείο το οποίο το χρησιμοποιούμε, στις διεθνείς σχέσεις, κρίση μεταξύ των χωρών. Λοιπόν, η έννοια της κρίσης είναι μια πολύ σημαντική έννοια που διαφοροποιείται στα εκείμερους πλαίσια στο οποίο το χρησιμοποιούμε. Εμείς βλέπουμε ως κρίση στο σχολικό πλαίσιο, ποια μορφή μπορεί να πάρει η κρίση στο σχολικό πλαίσιο, και τι σημαίνει η διαχείρηση μιας κρίσης στο σχολικό πλαίσιο. Θα ξεκινήσω με κάποια εισαγωγικά στοιχεία. Όπως ήδη είπα, το ενδιαφέρον διεθνός στη διεθνή επιστημονική κοινότητα για θέματα τα οποία έχουν σχέση με τη διαχείρηση μιας ενδεχόμενης κρίσης στη σχολική κοινότητα, είναι πολύ έντονο λοιπόν το ενδιαφέρον, και μάλιστα εδώ θα ήθελα να προσέξετε το ενδεχόμενο διαχείρηση μιας ενδεχόμενης κρίσης. Αυτό αυτομάτως εισάγει την έννοια της πρόληψης, της προετοιμασίας της σχολικής κοινότητας για να αντιμετωπίσει μια κρίση στο σχολικό πλαίσιο. Και είναι πάρα πολύ σημαντικό εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο του πώς θα πρέπει να θωρακήσουμε τη σχολική κοινότητα στο να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τις χέρεις της οποίες μπορούν να εμφανιστούν. Και παράσημε και στο δεύτερο, λοιπόν η έμφαση είναι στην πρόληψη με στόχο του προετοιμασίας της σχολικής κοινότητας. Και βεβαίως αυτό συμπεριλαμβάνει την εκπαίδευση ή και την κατάρτιση σχολικών ψυχολόγων, εκπαιδευτικών και στελεχών εκπαίδευσης στη διαχείρηση κρίσεων. Άρα λοιπόν από τη στιγμή που μιλάμε για κρίση στο σχολικό πλαίσιο σημαίνει εκπαίδευση όλων των εμπλεκόμενων μερών. Και εμπλεκόμενα μέρη βεβαίως είναι οι σχολικοί ψυχολόγοι, αλλά αν μιλήσουμε για τη χώρα μας σε παιδιά που σιάζουν σχολικοί ψυχολόγοι, το θέμα μετακοιλείται στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και των στελεχών της εκπαίδευσης. Διευθυντές, διευθυντές εκπαίδευσης, γενικά σύμβουλοι, έτσι, οι οποίοι σε συνεργασία με σχολικούς ψυχολόγους, ακόμη και αν αυτοί δεν υπάρχουν στις εκτόπους σχολικές μονάδες, σχολικοί ψυχολόγοι που υπάρχουν σε διάφορους φορείς, σε διάφορες υπηρεσίες παροχής ψυχολογικών υπηρεσιών, έτσι, αλλά ακόμη και στα πανεπιστήμενα να είναι σε μια στενή συνεργασία προκειμένου να έχουμε μια αποτελεσματική διαχείριση. Καλώς ήρθατε. Στην Ελλάδα τώρα, ακριβώς γιατί υπάρχει αυτό το έντονο ενδιαφέρον διεθνός, μεταφέρεται αυτό το ενδιαφέρον και στη χώρα. Στις τελετές δεκαετίες έχει διαφανεί η ανάγκη για τη συγκρότηση ενός οργανωμένου σχέδιου δράσης για την αντιμετώπιση κρίσιμων της ψυχολογικής κοινότητας, σε συνδυασμό βεβαίως και πάνε από το φως των περιορισμών που η παροχή ψυχολογικών υπηρεσιών έχει στη χώρα μας, και το ξέρουμε περίπτω από αυτή τη συζήτηση, έτσι, οι ανύπαρθες ή πολύ περιορισμένες ψυχολογικές υπηρεσίες που υπάρχουν, που είναι διαθέσιμες για το ελληνικό σχολείο. Τώρα, γιατί στην Ελλάδα έτσι υπήρξε μία κινητικόητα για την οργάνωση ενός διαδημμένου σχέδιου δράσης που να μπορεί να διαχειριστεί ας πούμε της κρίσης. Πρώτον, γιατί αν και εγώ δεν έχουμε ορίσει την έννοια της κρίσης, η Ελλάδα είναι μια χώρα η οποία είναι επάλλα της καταστροφικά λοιπόν. Και από τα πρόσφατα χρόνια έχουμε ζήσει και περιττώσεις σεισμών. Θυμηθείτε τις μεγάλες πυρκαδιές στην Πελοκόμισο έτσι που ολόκληρα χρονιακά είχαν σχολεία έγκλησαν, οι μαθητές μετακόμισαν, έχασαν τους γόντιες τους. Αυτά μπορεί να συμβούν σε σεισμούς, σε πυρκαδιές και λοιπά και υπάρχει μια ανάγκη άμεσης διαχείρισης μίαν στέθου είδους κρίσης, καλώς στυνά, έτσι. Από την άλλη γιατί όπως είπαμε υπάρχει έντονο το ενδιαφέρον διεθνός στο να προετοιμάσουμε να θωρακίσουμε τη σχολική κοινότητα για να μπορεί να διαχειρίζεται τέτοια ζητήματα. Εμείς προς το παρόν δεν είμαστε ακόμη και ελπίζουμε να μην έρθουμε ποτέ ή αν κάποια στιγμή συμβεί να αργείς πάρα πολύ να συμβεί. Δεν είμαστε στην κατάσταση της Αμερικής που μπορεί κάποιος να βουκάρει σε ένα σχολείο και να αρχίσει να πυροβολεί έτσι και να σκοτώνει αδιάχρυντα μαθητές εκπαιδευτικούς και λοιπά και αυτό βεβαίως συνδοτεί συνειστά μια πολύ μεγάλη κρίση έτσι. Αλλά γενικώς υπάρχει μια έντονη κινητικότητα γιατί μπορεί να αυξηθεί πάρα πολύ τα περιστατικά με όποιο τρόπο οριζόμενο κρίση στο σχολείο έτσι. Τώρα για μας βεβαίως συνήθως μετά από καταστροφικά γεγονότα ή λοιπόν συσμήντρικα καγιές δυστυχήματα σε σχολικές ειδρυμές και θυμάστε ότι έχουμε ζήσει τέτοια περιστατικά έτσι εσείς βεβαίως τα κοιτά μικρή αλλά έτσι. Στα τέμι το περίφημο δυστύχημα έτσι ακόμη οι άνθρωποι είναι μια ολόκληρη κοινότητα τα παιδιά που έχουν χάσει τότε έτσι. Για να προσδοηρήσουμε τώρα την έννοια της κρίσης όπως ήδη είπαμε στην αρχή η έννοια, ο όρος κρίση είναι κάτι το οποίο χρησιμοποιούμε στο καθημερινό μας ζωή. Και υπό αυτή την έννοια είναι πολύ σημαντικό, πολύ σημαντός όρος γιατί τον χρησιμοποιούμε καθημερινά τόσο σε ατομικό επίπεδο παραδείγματα κρίση στο γάμο, κρίση στον επαγγελματικό χώρο, κρίση μέσης ηλικίας, κρίση τις διαπροσωπικές σχέσεις, όλα αυτά είναι πράγματα τα οποία τα χρησιμοποιούμε καθημερινά αλλά και σε συλλογικό επίπεδο. Τι άλλο, οικονομική και κοινωνική κρίση έτσι, κρίση στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, ονόματα δε λέμε έτσι και οπότε καθεξής. Άρα λοιπόν πρόκειται για μια έννοια την οποία πολύ συχνά τη συναντούμε και τη χρησιμοποιούμε και σε ατομικό και σε συλλογικό επίπεδο. Για να την ορίσουμε τώρα όμως επιστημονικά όπως εμείς ως ψυχολόγοι έτσι ορίσουμε την κρίση. Κρίση λοιπόν ως κρίση θεωρείται μια παραδική κατάσταση, έτσι. Τι κατάσταση όμως? Αποσταθεροποίησης του ατόμου, όταν έρχεται αντιμέτωπος σε μια απειλητική περίσταση, την οποία αντιλαμβάνεται ως ένα σημαντικό πρόβλημα, το οποίο βεβαίως σε εκείνη τη στιγμή την άκρηστον δεν μπορεί ούτε να το αποφύγει ούτε να το επηλήσει με τις συνήθως δεξιόητες επίλυσης προβλημάτων που διαθέτει. Αυτός είναι ένας ορισμός τον οποίο βλέπετε τον έχουμε στη διάθεσή μας από παλιά, έτσι, ή από τη δεκαετία του 1964. Θέλω λίγο γιατί απασχόλησε η έννοια της κρίσης και με την έννοια της καθολογίας απασχόλησε την ψυχολογία, έτσι. Βλέπετε βέβαιος και με άλλο χρώμα βέραματος συνάσης σημεία στον ορισμό τα οποία πρέπει να εστιάσουμε. Πρώτον, όταν αναφερόμαστε σε κρίση μιλάμε για μόνιμη κατάσταση ή για κάτι το οποίο έχει έναν παραδικό χαρακτήρα. Παραδικό χαρακτήρα, τώρα μου πείτε η κρίση στην Ελλάδα πόσο παραδική είναι, εδώ δεν έχω απάντηση. Σας βάλω να σημαίνουν στην έννοια της ψυχολογικής κρίσης, έτσι. Άρα λοιπόν είναι μια παραδική κατάσταση η οποία χαρακτηρίζεται από την αποσταθεροποίηση του ατόμου. Που σημαίνει ότι το άτομο βρίσκεται σε μια κατάσταση όχι συνειδησμένη ως ήθιστε να είναι και να διαχειρίζεται τα συστήματα που το αποσχολούν και να είναι και αποτελεσματικό στη διαχείριση. Αποδιοδανώνεται έτσι, αποσταθεροποιείται και μάλιστα αποσταθεροποιείται γιατί. Γιατί έχει μπροστά του μια κατάσταση την οποία την εκλαμβάνει τουλάχιστον το ίδιο ως θύ. Ως απειλή, ως απειλητική και μάλιστα την εκλαμβάνει, την αντιλαμβάνεται ως απειλή, την οποία μέχρι τότε δεξιόετες που είχε στη διάθεσή του δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει. Άρα λοιπόν, ούτε να την αποφύγει μπορεί να κάνει το οποίο έχει μπροστά του και πρέπει να τον αντιμετωπίσει, από την άλλη νιώθει και αδύναμο να την αντιμετωπίσει με τις δεξιόγκες που μέχρι τώρα είχε και τον αποειθουσώνε υπήρχε άλλα δικαίου ζητήματα. Άρα λοιπόν γι' αυτό μιλάμε για κρίση, γιατί έχουμε μία απειλητική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο δάτομος, νιώθει ότι δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτή, από την μια δεν μπορεί να ξεφύγει, είναι εγλογισμένο και από την άλλη δεν έχει τις δεξιόγκες να την διαχειριστεί. Και γι' αυτό μιλάμε για κρίση, βεβαίως παροδικού χαρακτήρα. Υπάρχουν δύο περιπτώσεις κρίσεων, σε περιπτώσεις δηλαδή που εκ των γραμμάτων δεν μπορεί να την αντιμετωπιστεί και σε περιπτώσεις που το άνθρωπο θεωρεί ότι δεν μπορεί να... Βεβαίως, πάρα πολύ έξοδο έχει η παρατήρηση. Καταρχήν, η κρίση σε συλλογικό επίπεδο, έτσι όπως για παράδειγμα στην περίπτωση των καταστροφικών γεγονόνων και λοιπά, είναι κάτι το οποίο δεν εξεφτάται από το άνθρωπο, και έως προς το να συμβεί και έως προς τη διαχείριση του σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό. Υπάρχουν όμως και πιο ατομικά περιστατικά, τα οποία νοηματοδοτούνται ως κρίση μόνο από το ιδιωτικό άτομο, γιατί είναι αδύναμο, καθίστε το ίδιο αδύναμο, να διαχειριστεί την κατάσταση στην οποία αντιλαμβάνεται το ίδιο ως απειλητική από τη μια και ως ανήμωρο από την άλλη να τη διαχειριστεί με αποτελεσματικό τρόπο. Έτσι, και θα δούμε επιμέρους περιπτώσεις στη συνέχεια. Λοιπόν, για να συνεχίσουμε με τα εισαγωγικά, συνήθως λοιπόν πρόκειται για μια συνεσθηματικά απειλητική κατάσταση, που συνδέεται και με αλλαγές, έτσι, στις κοινωνικές συνθήκες, στις οποίες το άτομο ζει. Τώρα, οι βασικές κατηγορίες τέτοιων δηταστάσεων είναι τρεις, αυτές που βλέπετε εδώ. Πρώτον, απώλεια ή κίνδυνος απώλειας μιας σημαντικής σχέσης, το να χάσει κάποιος ένα άτομο, σκεφτείτε ένα θάνατο, έτσι, ή κίνδυνος απώλειας μιας σχέσης, μια σοβαρή απειλητική για τη ζωή, ας τέλει. Έτσι. Ή ακόμη, ξετάτε το μια στιγμό, είναι ένα διαζύγιο, μια σχέση που με έκανε νέο φως ασφαλής μέχρι τώρα. Και μόνο η ιδέα ότι μπορώ, διαβλέπω κίνδυνους, είμαι σε μια κατάσταση αποστατεροποίησης και βλέπω το ενδεχθόμενο απώλειας αυτής της σχέσης, και είμαστε στη δεύτερη περίπτωση που ανέφερα η συνθήκη σας, και βλέπω ότι δεν μπορώ εγώ να το διαχειριστώ αυτό το πράγμα, νοηματοδοτεί μιας κατάστασης κρίσης για μένα. Άλλη περίπτωση τέτοιας κατάστασης συναισθηματικά απειλητικής που δεν μπορεί να διαχειριστεί το άνθρωπο και αλλαγές στις κοινωνικές συνθήκες, έλευση ενός του περισσότερων νέων προσώπων στον κοινωνικό περιβάλλον του άτομα. Αυτό το παράδειγμα, η γέννηση ενός δεύτερου ή τρίτου ή μειωστού εν πάση περιπτώσης παιδιού στην οικογένεια. Τι άλλο, στον επαγγελματικό χώρο η έλευση ενός νέου ατόμου και συνήθως αν είναι και ένα άτομο με υψηλό αξίωμα σε υψηλή θέση, το οποίο μου δημιουργεί εμένα μία ασφάλεια, βλέπω ότι δεν μπορώ να το αντιμετωπίσω, αν προκαλέσει μια κατάσταση κρίσης βιούμενη από το ύπνο του άτομα. Μεταβολές στην κοινωνική κατάσταση και τους ρόλους που αναγκάνει το άτομο. Αυτό το παράδειγμα, σας είπα, πάει και σε αυτή την περίπτωση, ίσον προς την εφηβία. ίσον προς την εφηβία σηματοδοτείται με διάφορες αλλαγές. Και που λέμε για την κρίση της εφηβίας, εντάξει, το ξέρετε κι εσείς όλοι και ενδεχομένως είμαστε και τους εαυτού σας στην περίπτωση της εφηβίας. Αναφερόμαστε, υπάρχουν διάφοροι λόγια, τους οποίους η αίχη μπορεί να βρίσκονται σε κρίση, αλλά ούτε όλοι αίχοι περνούν στον ίδιο βαθμό και στην ίδια ένταση την κρίση της εφηβικής ηλικίας, έτσι δεν είναι. Γάμους, έτσι, μπορεί να διαμορφώσει συνθήκες απειλητικής κατάστασης. Δεν είναι οι γάμοι οι οποίοι διαγιώνονται μετά από πολύ συντομοχρονικό διάστημα και πολλές φορές μπορεί να ξαφνιαζόμαστε γιατί μπορεί να δούμε γάμους που είναι συνέχεια μιας πολυετούς σχέσης και στα απολογουσμίες δεν τελειώνουν, έτσι. Προφανώς ο γάμος διαμορφούσε μία τέτοια κοινωνική συνθήκη η οποία οδήγησε αλλού, έτσι, και αλλαγές στην εργασία, όπως είπαμε και πριν. Οι οποίες αλλαγές στην εργασία μπορεί να μην συνδέονται με την έλευση. Στο παράδειγμα που έδωσα πριν, έχει σχέση με την έλευση ενός οτόμου στην εργασία. Εδώ αλλαγές στην εργασία δεν μπορεί να συμβεί, δώστε μου ένα παράδειγμα χρήσης που έχει σχέση με τη μεταβολή στην κοινωνική κατάσταση και τους ρόμους που ανελογαίνονται. Σήμερα τι, Χρήστο? Η απώλεια. Η απώλεια της εργασίας, έτσι, η απώληση να χάσει κάπως στην εργασία του, έτσι. Είναι κάτι το οποίο προφανώς αποσταθεροποιεί, αναδιοργανώνει, είναι απλητικό, Γιώργο. Και μια άλλη είναι η μεταδρασία του στον χάμο, η έλευση ενός οτομιού που έχει γίνει σεγονιός. Έτσι και είναι, έτσι, πολύ σωστά. Πολύ ωραία. Λοιπόν, άρα για να συνοψήσουμε έτσι και λίγο διαγραμματικά, η κατάσταση κρίσης σημαίνει αναστάτωση, άγχος, αποδιοργάνωση, αποσταθεροποίηση, όπως είπαμε. Αυτά τα συναισθήματα, γιατί μιλάμε για μια συστηματικού τύπου, ένα συστηματικού τύπου βίωμα, έτσι, διαμορφώνουν συνθήκες εσωτερικής έντασης, η οποία, εσωτερική ένταση, έτσι, συνδέεται με την αδυναμία, την ανυμπόρια του ατόμου να πιστεύει ότι είναι ικανό να αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο γεγονός που του προκαλεί αυτή την αναστάτωση, και βεβαίως, αποσταγωστεί σε αυτό. Και εκείνη την περίοδο που το άνθρωπο θεωρεί ότι βρίσκεται συγκατάσταση κρίσης, θεομενικά το συγκεκριμένο πρόβλημα προβάλλει ως άλυτο. Έτσι, διότι αν τον προέβαλε ως άλυτο, ως κάτι το οποίο, τουλάχιστον για το ίδιο δεν είχε λύση, δεν θα ήταν και κρίση, διότι θα μπορούσε το ίδιο να διαχειριστεί το θέμα και το ότι δεν θα ήταν κρατάσταση κρίσης. Άρα, λοιπόν, η αδυναμία ή η ανυμπόρεια του ατόμα που τελεί στοιχείο ορισμού για την έννοια της κρίσης, έτσι, η οποία πολύ μεγάλη αναστάτωση και βεβαίως αυτή η πολύ μεγάλη αναστάτωση κανονικά οφείλει να οδηγήσει σε αναζήτηση τρόπων ανακούφισης από την ένθεση. Τώρα, η ανακούφιση από την ένθεση μπορεί να είναι δημιουργική, γιατί κάποιος συνειδητοποιώντας την αδυναμία του και την ανυμπόρεια του μπορεί να αναζητήσει λειτουργικούς τρόπους ανακούφισης από την κρίση, μπορεί όμως να είναι και παθητική, να μην κάνει τίποτα και να θεωρεί ότι μέσα στην αδράνεια ή με το να νιώθει μια προσωρινή ανακούφιση με την παρουσία κάποιου και στην πραγματικότητα να μην πρόκειται για ένα λειτουργικό τρόπο διαχείρισης της κρίσης, πιο ελεγγυδικό διότητα. Τώρα, τι προηγείται μιας κρίσης, τι μπορεί να είναι αυτό το στροσογόνο, το επικίνδυνο, το αρθλητικό για το άτομο γεγονός, έτσι. Βεβαίως, θα πρέπει να προηγηθεί ένα τέτοιο γεγονός που θα δούμε τι μπορεί να είναι. Μπορεί να είναι μια μεγάλη φυσική κατασταθή, μπορεί να είναι μια προσωπική, μια ανθομική αποτυχία, μπορεί να είναι μια απόλυα της απερσίας, όλα αυτά. Λοιπόν, πρέπει να προηγηθεί ένα γεγονός το οποίο εκλαμβάνεται από το ίδιο το άτομο ως μια πηγή υψηλού άγχος, υψηλού στρέψ, έτσι. Επικίνδυνο, επικίνδυνο, πέρασα να χάσω τη δουλειά μου, έτσι, δεν μπορώ να συντηρήσω την οικογένειά μου, έτσι, ή δεν μπορώ να είναι αυτά κι εσύ, μπορεί να περιέχει στο δρόμο. Πείτε σήμερα στην χώρα μας, τα τελευταία χρόνια, πόσοι άνθρωποι βρέθηκαν τελείως έξω από την κατάσταση στην οποία βρίσκονταν, βρέθηκαν άστεγοι, έτσι, άδελοι πρώτα, άστεγοι, να μην έχουν να θρέψουν τα παιδιά τους, έτσι, να έχουν χάσει την αξιοπρέπειά τους κλπ. Όλα αυτά είναι ξεκάθα σχολείς συνθήκες. Και μιλάμε γενικά, όχι μόνο για το σχολικό μας πλαίσιο, έτσι, γιατί ορίζουμε την έννοια. Άρα λοιπόν, ένα στεσογόνιο επικίνδυνο για το άνθρωπο γεγονός και από την άλλη, πάμε σε αυτό που στην αρχή είπαμε, μία υποκειμενική αντίληψη και εγνημία του γεγονότος από το ίδιο για το άνθρωπο. Για να υπάρξει κρίση σε επίπεδο αυτό, θα πρέπει το ίδιο, να αντιληφθεί το συγκεκριμένο γεγονός ως στεσογόνιο, απλητικό και ως κάτι άλλητο, όπως είπαμε πριν, το οποίο δεν μπορεί να τελείσει, έτσι. Και ενδεχομένως βλέπουμε κιόλας γύρω μας ότι μπορεί παρόμοια γεγονότα, κάποιοι να τα θεωρούν πάρα πολύ στεσογόνα, πάρα πολύ αποδιοργανωτικά, που να τους κάνουν να νιώθουν ότι βρίσκονται σε κατάσταση κρίσης και κάποιοι άλλοι να μην το βιώνουν με αυτόν τον έντονο τρόπο, γιατί η αντίληψη και η εγνημία του γεγονότος είναι διαφορετική. Άρα λοιπόν το κομμάτι της εσωτερικής προσωπικής διεργασίας του γεγονότος είναι αυτό το οποίο είναι απαραίτητο που πρέπει να μιλάμε για κρίση, έτσι. Άρα λοιπόν, όπως ήδη λοιπόν, το ίδιο το γεγονός, σε ισογολικά το βάσματο στεσογόνα-απλητικό, γιατί μπορεί να μην είναι γιόλος το ίδιο στεσογόνα ή απειλητικό, δεν οδηγήσει κρίση όλα τα άτομα, έχω μεγάλες δυατομικές διαφορές, δηλαδή μεταξύ των ανθρώπων σε σχέση με το πώς αντιδρούν και πώς θεωρούν, πώς αντιλαμβάνονται και πώς αντιδρούν το ίδιο γεγονός. Έτσι λοιπόν, όσο στα γεγονότα που οδηγούν σε κρίση την έντασή τους και τη διάρκεια της κρίσης, αλλά και τον τρόπο διαχείρισης των κρίσεων, οι τάχνες μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους σε πολύ μεγάλο βαθμό, έτσι. Και βέβαια στο γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό, θα το δούμε και παρακάτω, μπορεί να συμβαίνει για πάρα πολλούς λόγους, που μπορεί να έχουν με το ιστορικό του ιδιωτό, που μπορεί να έχουν σχέση με τις πηγές υποστήριξης, έτσι, δηλαδή άνθρωποι οι οποίοι τείνουν, έχουν υποστηρητικά δίκτυα γύρω τους, έτσι, τείνουν να εκλαμβάνουν τα απειλητικά γεγονότα λιγότερα απειλητικά από ότι άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν υποστηρητικά δίκτυα γύρω τους, έτσι, και αυτό επηρεάζει το τρόπο που αντιλαμβάνουν τα απεικύλα γεγονότα. Τώρα, είναι ανεστρέψει μια κρίση, προφανώς και ναι, γιατί αυτή τη στιγμή που είπαμε ότι είναι παροδικά, έχουν περιορισμένη διάρκεια, έχουν παροδικό χαρακτήρα οι κρίσεις, άρα είναι ανεστρέψημες, έτσι, κάποιες δειμή, υπάρχει ημερομηνία λήξης και κοιτώντας έτσι σε ένα πιο διευλυμένο, θα λέγαμε, έργο εδώ, δεν υπάρχει άνθρωπος ο οποίος δεν έχει βιώσει κρίση με τον Άλφερ Μιταλόγο, διότι η κρίση είναι μέρος της ζωής όλων μας, έτσι, αργά ή γρήγορα, λοιπόν, όλοι θα βρεθούμε σε κατάσταση κρίσης και θα βιώσουμε μια ψυχική αναστάτωση που μπορεί ήδη να έχει συμβεί και να έχει σεπεραστεί σε μικρότερα ή μεγαλύτερη ένταση, ή μπορεί να τη ζήσουμε στο προσευχές ημέλων, π.χ. αυτό θα πρέπει να το θυμάστε ότι η κρίση είναι μέρος της ζωής όλων, δεν υπάρχει άνθρωπος ο οποίος δεν έχει βιώσει ή δεν θα βιώσει κάποια κρίση από αυτή την έννοια, η όποια αντίδρασή μας στην κρίση είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε μια μη φυσιολογική κατάσταση, η κατάσταση είναι μη φυσιολογική, οι δικές μας αντιδράσεις, ακόμη και αυτές της αποδιοργάνωσης, του υψηλού άγχους κλπ, αυτές είναι φυσιολογικές όταν μια κατάσταση απλαμβάνει τόσο κάποια μη φυσιολογικό, έτσι, άρα λοιπόν η κρίση είναι μέρος της ζωής όλων μας, έτσι, βρισκόμαστε εκτεθειμένοι σε ποικίλα συμβάντα, τα οποία σε μικρότερο και μεγαλύτερο μαθήμα μπορεί να έχουν έναν απειλητικό χαρακτήρα για μας, που για διάφορους λόγους μπορεί μεταξύ μας να ενδιαφέρουμε στο πώς απολυτικά τα αντιλαμβάνομαστε, αλλά σε κάθε περίπτωση οι αντιδράσεις μας στις κρίσεις είναι φυσιολογικές αντιδράσεις, η αντίδραση της αποδιοργάνωσης, έτσι, και του υψηλού άγχους και της ανυμπόριας του αισθήματος της ανυμπορίας είναι μια φυσιολογική αντίδραση, ανθρώπινη αντίδραση, έτσι, όταν η κατάσταση είναι απειλητική και άρα μη φυσιολογική. Τώρα, ποια είναι τα χαρακτηριστικά μιας κρίσης, η κρίση αρχίζει με ένα αγχωγόνο ή επικίνδυνο γεγονός, το οποίο μπορεί να είναι προβλέξιμο ή απρόβλεπο, έτσι, ένας στισμός, ας πούμε, είναι ένα προβλέξιμο γεγονός, όχι, έτσι, είναι ένα απρόβλεπο γεγονός, βέβαιος όταν σε μια περιοχή υπάρχει ένα ιστορικό, έτσι, ένα στισμογενής περιοχής, εκεί είναι και πιο προετοιμασμένοι, έτσι, μπορεί να είναι απρόβλεπο όμως, έτσι, μία η διάγνωση μιας απειλητικής για τη ζωή της στένια, έτσι, άρα λοιπόν κάποια γεγονότα τα οποία μπορεί να δημιουργήσουν υψηλό άγχος και να βάλουν το άτομο στη διαδικασία του να περιέλθει, σε μια διαδικασία από διοργάνωσης και να περιέλθει σε μία κατάσταση κρίσης, μπορεί να είναι είτε προβλέξιμο τα γεγονότα είτε μη προβλέξιμο, επειδή ήδη είπαμε στον ορισμό ότι έχουν παραδικό χαρακτήρα κρίσης, άρα λοιπόν έχουν ημερομηνία λήξεις, ημερομηνία έναξεις και ημερομηνία λήξεις, άρα λοιπόν έχουν συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, δημιουργούν μια κατάσταση ισορροπίας και αποδιοργάνωσης στο άτομο, βεβαίως ήρθε το αναφέραμε, αλλιώς θα θα υπήρχε κρίση, έτσι, το άτομο εμπινεύει γνωστικά το συμβάν ή το αξιολογεί για αυτό και κάθε άτομα να μην δουλεύει διαφορετικά, πρώτα για μια γνωστική εσωτερική διαδικασία του καθενός του συγκεκριμένου διαγωνότος, το οποίο μπορεί να είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη σέντασης κρίση ή καθόλου κρίση για διαφορετικά άτομα και γενικώς η κρίση σηματοδοτείται από αυτήν την κλωλισμένη αίσθηση ανεμειωμένης ικανότητας του ατόμου να εντοπίσει να διαχειριστεί αποδολεισματικά την κατάσταση. Εντάξει, στην πραγματικότητα είναι όλα αυτά τα οποία είπαμε και στο νορισμό και στη ζήτηση που κάνουμε μέχρι τώρα. Εντάξει, παιδιά, καμιά ερώτηση. Ωραία. Τώρα, στη Ψυχολογία, βέβαια, μιλάμε και για δύο διαφορετικά είδη κρίσεων και καλό είναι ότι κάνουμε αυτήν τη γενική διάκριση. Το πρώτο είδος κρίσεων είναι οι περίφημες αναπτυξιακές κρίσεις, τις οποίες αναπτυξιακές κρίσεις, συζητάμε πάρα πολύ, εδώ, σε μια Ψυχολογία, στα μαθήματα και όλες αυτές οι μαθήματα συζητάμε στις αναπτυξιακές κρίσεις. Στις εξελικτικές. Έτσι, στην εξελικτική Ψυχολογία, στη Ψυχολογία της Ανάπλησης. Έτσι, και όταν μιλάμε για αναπτυξιακή κρίση, μιλάμε για την ψυχολογική διαδικασία μετάβασης σε ένα νέο αναπτυξιακό στάτη. Έτσι. Η κρίση μπορεί να δώσετε παραδείγματα. Στην Εφηβία, η κρίση της μεσηλυκίας, έτσι όλα αυτά είναι αναπτυξιακές κρίσεις. Έτσι. Από την άλλη όμως, και εμείς σε αυτές τις κρίσεις θα εστιάσουμε, σε αυτές τις κρίσεις του σχολικού κλαίσου, αυτές μας ενδιαφέρουν. Αναπτυξιακές κρίσεις είναι γενικές κρίσεις, με τις οποίες είναι αναπτυξιακή ψυχολογία. Κάποιος άλλος ασχολείται έτσι. Εμάς μας ενδιαφέρουν οι περιστασιακές, τυχαίες κρίσεις. Περιστασιακές με την έννοια του παροδεικτού, ότι μπορούν να συμπούν, κλπ. Οι οποίες συνδέονται με συγκεκριμένα γεγονότα, συμήνως ξεχνικά και ατρόσμενα και λιγότερο προβλημμένες, οι οποίες μπορούν να συμπούν στον καθένα, οποιαδήποτε στιγμή. Έτσι δεν είναι. Άρα λοιπόν εμείς σ' αυτές τις περιστασιακές κρίσεις, σ' αυτές που είναι τυχαίες, περιστασιακές, απρόβλητες, όλοι έχουμε ίσης πιθανότητας να περιέχουμε σε μια τέτοια κατάσταση περιστασιακής κρίσης και το καθέστης. Έτσι. Τώρα τις αναπτυξιακές κρίσεις. Δύο λόγια παραπάνω. Πρόκειται για φυσιολογικές μεταβατικές διαδικασίες τις οποίες, ωστόσο, το άτομο δεν μπορεί να διαχειριστεί με η ηλικία. Είπαμε και νωρίτερα, στο παράδειγμα που δώσανε και εσείς, η λύσοδος στην εφηβία, για παράδειγμα, είναι μια αναπτυξιακή κρίση. Όλοι οι αφηβιόμους δεν παίρνουν αυτήν την περίφημη κρίση της εφηβίας, ή και μεταξύ αυτού που παίρνουν την κρίση της εφηβίας, έχουμε διαφορά στην ένταση, στη διάρκεια, κλπ. Επίσης, στην έναξη της σχολικής ζωής, στην αλλαγή σχολείου, τη μετακόμιση, τη γέννηση αδερφού κλπ. Όλα τα παιδιά τα οποία ξεκινούν σχολείο, δεν έχουν τον ίδιο βαθμό έντασης. Οι κάποιοι προσαρμόζονται πολύ ίδια, αλλά έχουν μεγαλύτερες δυσκολίες προσαρμογής και χρειάζεται λίγο χρόνο για να προσαρμοστούν και για να νιώσουν μια ασφάλεια και σημαία στεθερότητα στο νέο χώρο. Έτσι, παιδιά τα οποία αλλάζουν σχολείο. Βάζουμε παιδιά τα οποία αλλάζουν σχολείο και δεν είναι κανένα πρόβλημα. Και παιδιά τα οποία αλλάζουν σχολείο και μπορεί να είναι κάποια χρόνια εκεί και ακόμα σκέφτεται το παλιό του σχολείου. Έτσι, μετακόμιση, αντίστοιχα, γέννηση αδερφού, όλα τα αδέρφια όταν γεννιώνται μικρότερα παιδιά στην οικογένεια, δεν έχουν όλα κάτι, κάτι παθαίνουν, αλλά δεν παθαίνουν το ίδιο πράγμα όλα έτσι και δεν αντιδρούν στον ίδιο βαθμό όλα. Στο διαζύγιο αντίστοιχα, εξατάτε τι μορφή θέλει το διαζύγιο. Για τα παιδιά, βεβαίως, ένας νέος γάμος γονέων είναι μία αναπτυξιακή κρίση. Κι ούτω καθέ εσείς. Εντάξει, αυτές τώρα είναι οι αναπτυξιακές κρίσεις που εμείς δεν τις συζητάμε εδώ. Έτσι. Πάμε τώρα στις περιστασιακές κρίσεις, γιατί αυτές και αυτές θα συζητήσουν, για την διαχείριση αυτών θα συζητήσουν. Έτσι. Λοιπόν, κατηγορίες και παραδείγματα περιστασιακών κρίσεων που μπορούν να συμβούν σε σχέση στο σχολικό πλαίσιο. Έτσι. Πρώτο παράδειγμα, απηγητική για τη ζωή ασθένεια τραυματικούς του παιδιού ή προσώπων στο στενό του περιβάλλον. Έτσι. Έχουμε παιδιά τα οποία επιφέρουν τα ίδια, έτσι, από απηγητικές για τη ζωή ασθένειας. Έχουμε παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν διαγνωστεί και νιώθουν προφανώς μία ανασφάλεια σε σχέση με τους γονείς και λοιπά. Εδώ σας έχω δύο παραδείγματα παιδιών. Ασθένειες, λοιπόν, επικίνδυνες για την υγεία, τραγματισμί, αντιχήματα που μπορούν να διέσουν σε παρμορφώσεις, έτσι, αντιχήματα με τα λιχανάκια που ξέρετε πόσες φορές έφυγκλοι έχουν, είτε ακροτηριαστή, είτε έχουν αναγκαστή για όλους τη ζωή να έχουν πρόβλημα στο πόδι ή στο χέρι από αντιχήματα. Δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά και η πρώτη περίοδος προφανώς είναι μια περίοδος από διοργάνωσης, αποδοχής του εαυτού στη νέα του κατάσταση, έτσι, δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά. Ακροτηριασμένοι, λοιπόν, χαραμορφώσεις, απόκλειδες αυτοκτονίας και το κατάσταση, έτσι. Άρα, λοιπόν, αυτό αποτελεί ένα παράδειγμα περιστασιακών κρίσεων, το οποίο, και όταν το παιδί πάει σχολείο, όλα αυτά είναι στήματα τα οποία επηρεάζουν τη λειτουργικό ητά του στο σχολείο και εντακρομένως δεν επηρεάζουν και θα δούμε παρακάτω μόνο τη λειτουργικό ητά του συγκεκριμένου παιδιού στην οικογένεια, έτσι, μπορεί να πειράζει στο σχολείο όλα και τη συμπεριφορά του και τη τάξη μπορεί να επηρεάσει και το πράγμα, έτσι. Βίαιος ή απροσδόκητος θάνατος. Θανατηφόρα τυχήματα ανθρωποκτονίας, έτσι. Σκεφτείτε και είπαμε ότι τα περιστατικά αυτά συνήθως έχουν ένα απροσδόκητο χαρακτήρα, έτσι. Σκεφτείτε να λείψει την επόμενη ένας σημαντικής, ο οποίος την προηγούμενη αποχειρέτησε τις σημαντικές του τον δησημέρι οικανονικά, συνέβη έναν ξαφνικό ατύχημα και έχασα στη ζωή του την επόμενη μια τάξη, έχει μια θέση άδεια σε μια τάξη, δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά, έτσι. Το ατύχημα στα Τέμπη που είπατε νωρίτερα, εκεί δεν είχαμε μία απώλεια σε μια τάξη, έτσι. Είχε χαθεί μια ολόκληρη τάξη σχεδόν, με ελάχιστα ήταν πολύ λιγότερα τα παιδιά του, που είχαν απογνήμη στην τάξη, ήταν αυτά τα παιδιά που είχαν πάει δρόμοι, έτσι. Σκεφτείτε τι γίνεται, έτσι. Ατυχήματα, αυτό ήταν πέσει με το περιστατικό που ακόμη δεν ξέρουμε, θυμάστε στην Μαλαισία για το αεροσκάφος που είχε και παιδιά μέσα, έτσι. Ακόμη γνωρίτε η τύχη του που βρίσκεται το συγκεκριμένο αεροσκάφος, έτσι και τότε αυτό το είχα βρει στο διαδίκτυο και μου είχε φανεί ωραία η αναπαράσταση, τραγική βεβαίως, έτσι. Διότι θαύματα μπορούν ακόμη να συμβούν, είχαν περάσει ήδη κάνα δυο μήνες από τότε από την ακόλεια του αεροσκάφους, αλλά οι συγγενείς βρίσκονται, λογαίνετε, είναι φοβερή η κατάσταση θεωρηπεριά. Απειλεί της ζωής, προσέξτε τώρα, ή της σωματικής αγγελαιότητας, όχι εξαιτίας εδειχήματος ή ασθένειας, αλλά ως αποτέλεσμα ανθρώπινης επιθυτικότητας, όπως λυστεία, βιασμός, κακοποίηση παιδιού, απαγωγή, ποιο τότε εξής. Θυμάστε, παίζει το περιστατικό, μια μεγάλη ομάδα κοριτσιών στην Αφρική, που τα είχαν απαγάγει, γιατί τα εγγυημάτησαν, όταν τα πήγαιναν στο σχολείο, και τα είχαν απαγάγει φανατικοί… Κάποιοι στραπέτευσαν, έτσι, φανατικοί υποστηρητές μιας της κεφυκής, εν πάση περίπτωση… Τα κορίτσια πήγαιναν στο σχολείο, μίζω ένα δίκημα για τη συγκεκριμένη κουλτούρα, για το συγκεκριμένο κοινωνικό πολιτισμικό πλαίσιο, τα πήγαναν, έτσι. Σκεφτείτε τους γονείς, σκεφτείτε το πλαίσιο, έτσι. Τώρα, γεγονότα πολέμου, εισβολές, τρομοκρατικές επιθέσεις, βασανιστήρια, αεροπηρετές… Όλα αυτά είναι παραδείγματα κρίσεων τα οποία επηρεάζουν την υπηρετικότητα της κοινωνίας, της οικογένειας, της σχολικής τάξης, όταν υπάρχουν παιδιά… ή και εκπαιδευτικοί, δεν είναι μόνο τα παιδιά μέλη της σχολικής τάξης, αντίστοιχα μπορούν να συμβούν τους εκπαιδευτικούς, υπάρχουν παιδιά τα οποία χάνουν τους εκπαιδευτικούς τους, έτσι. Σε σχέση με την 10η Σεπτεμβρίου, και συνηθίζω να το λέω στα μαθήματά μου, ένα από τα πιο τραγικά πράγματα στην επίθεση, κατά την επίθεση της 10η Σεπτεμβρίου, είχε συμβεί, είναι όταν βασ έχουν γίνει διάφορες μελέγες, ας πούμε, τα παιδιά αυτά, γιατί αυτό έχει σχέση και με την έννοια της ανθηκτικότητας, την οποία θα δούμε σε ένα τελεκόμενα μαθήματα, έτσι, πώς τα παιδιά αυτά επιβίωσαν έτσι και επέζησαν στην πορεία του χρόνου, αλλά σκεφτείτε όμως να σας αφήνει ο γονιός το πρωί στο σχολείο και να μην έρχεται ποτέ να σε πάει να κάνει μοντζα να δεις, και μάλιστα μέσα σε τέτοιες συνθήκες έτσι. Πολύ ακραιές καταστάσεις, ακραιές φυσικά συμβάντα, τα οποία όμως δημιουργούν επίσης και έχουν και πολύ ακραιές συνέπειες, πολύ αγνητικές συνέπειες με πολλές προεκτάσεις. Τότε κάηκαν ολόκληρες περιοχές, χωριά ολόκληρα, πέρα απ' το ότι κάηκαν παιδιά, οικογένειες, μητέρες με παιδιά και λοιπά. Αυτό αφήστε το, εμπίτεση στις άλλες κατηγορίες. Ολόκληρες περιοχές έχασαν τα 78 κάτους, έπρεπε να μεταφερθούν αλλού, έτσι. Αυτό έγινε Άγουστο, το Σεκτέμβριο ξεκούσανε σχολεία, έτσι. Σχολεία είχαν καεί, τα παιδιά ήταν από εδώ και από εκεί. Με κάποιον τρόπο έπρεπε να λειτουργήσει η σχολική τάξη, έτσι. Τι θα έπρεπε να γίνει, έπρεπε να γίνουν κάποια πράγματα και έγιναν κάποια πράγματα με τη Σύνδρομη και την Πανεπιστήμιο Αθηνών της κυρίας Πεντζεχρίστου, σε οποίες το δύο έχετε, η οποία δουλεύει σε αυτά τα θέματα και στη διαχείριση της κρίσης. Στα πλαίσια του να παρασκεφθεί ένα υποστηρικτικό πλαίσιο οργάνωσε σ' τέτοιον δράση, όπου τα παιδιά δεν είναι μόνο το γεγονός ότι μπορεί να κάνουν μάθημα σε κάποια κοντέινευση, οτιδήποτε, το οποίο βεβαίως και από μόνο το έχει μια απαραίτητα, αλλά είναι και όλη η υπόλοιπη κατάσταση από σταθεροποίηση. Όπου τα παιδιά έχουν χάσει το σπίτι τους, έχουν χάσει το σχολείο τους, έχουν χάσει τη γειτονιά τους, έχουν μετακομίσει σε ένα άλλο τόπο, είναι μια δύσκολη κατάσταση, έτσι, η οποία επηρεάζει να βυσβείται και τη σχολική ζωή. Ή θυμηθείτε επίσης τους σεισμούς, τώρα θυμηθείτε πότε είχαν γίνει οι σεισμοί στην Αθήνα οι μεγάλοι, που είχε πέσει και το εργοστάσιο και είχαν σκοτωθεί αρκετοί άνθρωποι και λοιπά. Επίσης εκεί έπρεπε να γίνουν δράσεις όπως καταλαβαίνετε, έτσι. Άλλα παραδείγματα κρίσεων, βιομηχανικά ατυχήματα προκαλούμενα από τον άνθρωπο, πυρνικά ατυχήματα, φυσικά χειροσήματα, τοξικά απόβλητα, έκθεση σε βλαβερές ουσίες, διαρροή χημικών κλπ. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι υπάρχει ένας έλεγχος με τα πυρνικά ατυχήματα σήμερα, αλλά το άλλο κομμάτι των τοξικών αποβλήτων της διαρροής χημικών, έτσι, της έκθεσης σε βλαβερές ουσίες, μόνον πιο αυξανόμενος είναι ο κίνδυνος, έτσι και λιγότερα. Τιθανόμενος που να είμαστε εκτεθειμένοι σε τέτοιου του στήματος και στο παρελθόν έχει γίνει, επίσης στην ιδιωτική μας Βουλγαρία με το Βουσγοντούι, το Τσερνόπουλ, θυμάστε παλιότερα που έφτασε μέχρι εδώ, έτσι, αυτά είναι κρίσεις οι οποίες απειλούν όλους. Εντάξει, μέχρι εδώ, παιδιά, σας έδωσα μια γκάμα έτσι των παραδειγμάτων του τι σημαίνει κρίση. Τώρα, τι σημαίνει να βρίσκεται σε κρίση, επαναλαμβάνω με εδώ κάποια πράγματα. Σημαίνει αναστάτωση και αποδιοργάνωση και ταυτόχρονα αδυναμία αντιμετώπισης της κατάστασης. Αυτά είναι και δύο σημεία ορισμού, όπως είδαμε για την κρίση, έτσι. Τι αλλόμως επίσης σημαίνει, αν αλλόμως με τη διαχείριση της κρίσης, έχουμε πιθανότητες είτε μιας ρυζικά θετικής, είτε μιας ρυζικά αγνοτικής έκβασης, έτσι. Και εδώ μπαίνει το κομμάτι της διαχείρισης των κρίσεων. Ότι μία κρίση μπορεί να οδηγήσει, αρχόν και σε θετικές αλλαγές. Η αναδιοργάνωση δηλαδή αυτή του ατόμου, δεν έχει ως αποκλειστική συνέπεια μία αγνοτική έκβαση, έτσι. Μπορεί να οδηγήσει και σε μία επαναθεώρηση θα λέμε, της όλης της κατάστασης και να έχει τελικά θετικά αποταλειασμή. Ποιες λοιπόν είναι οι αντιδράσεις στην κρίση? Μεγάλα αντιδράσεις. Ούτως άλλως έχουμε και μεγάλες διατονικές διαφορές είδαμε, αλλά και ακόμη κι αν μια ομάδα ανθρώπων αντιλαμβάνεται το ίδιο γεγονός ως κρίση, δεν σημαίνει ότι θα αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο. Έτσι λοιπόν έχω ένα έδρος πιθανών αντιδράσεων. Η αποδιοργάνωση βεβαίως και η μεγάλη ψυχολογική πίηση και η στενοφόρια είναι στα θραένια και σημεία ορισμού, έτσι. Η αποδιοργάνωση τώρα αυτή και η μεγάλη ψυχολογική πίηση και η στενοφόρια διαμορφώνουν και μία κατάσταση αξιμένης ευαλωτότητας, που δεν μ' αρέσει να στέλνει μία αυτή λέξη, τροτόειδας, δεν λέει κάπως είναι πιο ευαλωτός στο να τους συμβούν και άλλα πράγματα για την κρίση της κατάστασης αυτή. Είναι πιο τροτός, είναι πιο ευαλωτός, πιο ευδέστητος, έτσι, πιο ευπαθής, έχει μεγαλύτερη ευπαθία, γιατί ακριβώς βρίσκεται σε αυτήν τη συνθήκη αποδιοργάνωσης και δεν μπορεί να χειριστεί με τον ορθό λογισμό του, έτσι, διάφορα και άλλα πράγματα, όχι μόνο γιατί δεν μπορεί να διαχειριστεί την ευαλωτικότητά του. Η κρίση, η κατάσταση στην οποία βρίσκεται, δεν τον επηρεάζει στο να διαχειριστεί και απλά θέματα, τα οποία στο παρελθόν δεν έχει κανένα ζήτημα με το να τα διαχειρίζεται. Κάποιοι μπορεί να εκδηλωθούν επιθυντικά, παιδιά μικρά, φυγεί, να φύγουν, να αποσυρθούν, έτσι, να παγώσουν, να νιώσουν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτε. Σε μια κατάσταση παντελούς, αδράνης, έντονος φόβος, τρόμος, λοιπόν, να συμπεί, πολύ συγνώστευε φυσικά στις φυσικές καταστροφές, έτσι, μια αγωνία ότι τώρα θα ξαναγίνει σεισμός ή και το καθεξής, το αίσθημα βοηθησίας, ότι ειδικά στην αρχή και όταν είναι πολύ μεγάλη η ένδυση της κρίσης νιώθουν ότι κανείς δεν μπορεί να τους βοηθήσει και ειδικά σε περιτώσεις που είναι και περιορισμένα τα υποστηρικτικά δίκτυα και βέβαια η ικανότητα αντιμετώπισης τους συμβάνους. Τώρα, αυτό το οποίο θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι διαφορές υπάρχουν όχι μόνο μεταξύ των ανθρώπων, αλλά έχουμε και διαφορές στον τρόπο που παιδιά και ενήλικες αντιδρούν στις κρίσεις. Έτσι, και θα δούμε λίγο ποιο είναι τα συνήθει συμπτώματα ή συνήθειες αντιδράσεις στην κρίση από παιδιά προσχολικείς, σχολικείς και φύλους. Στα παιδιά προσχολικείς τι μας λέει η έρευνα. Η έρευνα μας λέει ότι οι ανιδράσεις των παιδιών προσχολικής ηλικίας μπορεί να είναι τελείως ανεξάρτητες από το γεγονός αυτό καθ' αυτό, δηλαδή να μην παραπέμπουν καθαρά στο γεγονός της κρίσης, να συμπεριφέρονται δηλαδή με έναν τρόπο ο οποίος μπορεί να μην έχει καμία πολύ το σχέση με το περιστατικό, αυτή τη συμπεριφέρα μπορεί να την έχουν και μια όποιαδήποτε άλλη μέρα και απλώς να αυξηθεί σε ένταση και συχνόητα. Τα παιδιά βεβαίως μέσα της συμπεριφοράς τους μπορεί να εκφράζονται μη λεκτικά, ούτως όμως τα παιδιά προσχολικής ηλικίας έχουν και το λεξιλόγιο τους δεν είναι και πάρα πολύ κλούσιο, το να εκφράσουν τα συναισθήματά τους είναι δύσκολο στα παιδιά προσχολικής ηλικίας των πραγμάτων, έτσι. Οπότε εκφράζονται μπορεί να εκφραστούν μέσα τις ζωγραφιές τους, γι' αυτό και πολλές δράσεις που τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι μέσα από το να μιλήσουν με άλλους τρόπους, έτσι. Μέσα της συμπεριφοράς τους, το να γίνουν πιο επιθετικά, για παράδειγμα να μην τρώνε, έτσι. Πόνος και εξασθένιση βεβαίως μπορεί να είναι κουρασμένα, να νιώθουν έτσι πόνο, προς όλη μία απόλυτων χαρακτηριστικών του αναπληξιακού σταδίου στο οποίο βρίσκεται το παιδί. Αυτό με ψυχαναλυτικούς όρους, πώς θα το λέγαμε παιδιά μου, τι σημαίνει προς όλη μία απόλυτων χαρακτηριστικών του αναπληξιακού σταδίου στο οποίο βρίσκεται το παιδί. Παλινδρόμηση. Παλινδρόμηση, έτσι. Παλινδρόμηση. Άρα λοιπόν, για παράδειγμα πάρτε την περίπτωση ενός παιδιού το οποίο είχε αποκτήσει έτσι στην πρώην προσχολική ηλικία, είχε αποκτήσει έλεγχο δοσφυκτήρων. Δηλαδή πήγαινε στην τοαλέτα, κανονικά δεν είχε κανένα πρόβλημα και ξαφνικά αρχίσε και πάλι ηνδρομή μετά από ένα τέτοιο πρίστον. Έτσι. Επίσης, μπορεί να εκφράζονται τα παιδιά φυσικά από σχολική συλληγίες μέσα από παιχνίδι που σχετίζεται με το τραυματικό γεγονός. Και να αρχίσουν εκεί που παίζουν να λένε ότι πήρε φωτιά. Έτσι, δηλαδή να εισάγουν στοιχεία στο παιχνίδι τους σχετικά με αυτό το μύρο τους προκαλεί αυτήν την στενοχώρια και αυτό το άγμος και την ασυχία. Έτσι. Τώρα, τα παιδιά σχολικής ηλικίας. Είδαμε πριν ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας έχουν αντιδράσεις που δεν είναι τόσο συνδεδεμένες με το γεγονός της κρίσης. Έτσι, τα παιδιά σχολικής ηλικίας αρχίζουν να έχουν αντιδράσεις οι οποίες παραπέμπουν σε αυτό το οποίο τους γεννά αυτό το άγμος περισσότερο. Έτσι. Οι επίσης έχουν διευρυμένο λεξιλόγιο τα παιδιά σχολικής ηλικίας. Μπορούν να εκφραστούν και λεκτικά περισσότερο. Άρα, λοιπόν, οι αντιδράσεις τους μπορεί να εκφράζονται μέσα από τη συμπεριφορά. Βλέπετε το λόγο ψωστό. Και μέσα από το λόγο μου σε μεγαλύτερο βαθμό και μέσα από τη συμπεριφορά τους και μέσα από το λόγο σε μεγαλύτερο βαθμό, ειδικά τα παιδιά της ύστερης σχολικής ηλικίας, έτσι, στις τελευταίες τάξεις, τα συναισθήματα συχνά εκδηλώνονται μέσω σωματικών συνθωμάτων. Και μιλάμε για ψυχοσυμμετικά συναισθήματα. Συγχοσυμμετικά συνθώματα, να συγχωρείτε, έτσι. Δηλαδή, να έχει μια μεγάλη αγωνία το παιδί για κάτι και να λέει «πονάει κοιλιά μου, δεν μπορώ να το ασχολήσω», έτσι. Παιχνίδι σχετικό και πάλι με το τραυματικό γεγονός, αλλά αλληλεκτική περιγραφή του γεγονότος, λένε και εγώ κάπου και θυμόμουν, και βεβαίως μπορούν να εκφράσουν τις αγωνίες τους, τους φόβους τους, τις ανησυχίες τους σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, ειδικά τα παιδιά των τελευταίων τάξεων, σε πολύ καλύτερα από τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, έτσι. Τώρα, στην προηφηβική και στην εφηβική ηλικία, ποιες είναι οι αντιδράσεις στην κρίση, δεν διαφορευτούνται πολύ από τις αντιδράσεις των ηλικών, ειδικά στην εφηβία. Και στην προηφηβία έχουμε μεγάλη συστηματικές διαφορές, μπορεί να έχουμε συμπτώματα της παιδικής ηλικίας, μπορεί να έχουμε συμπτώματα της εφηβικής, έτσι είναι και η φάση μετάβασης. Επιθετική συμπεριφορά. Τώρα, εδώ να κάνω, να πω κάτι το οποίο δεν το είπα και πριν, αυτές οι αντιδράσεις είναι οι συνήθες αντιδράσεις, δεν σημαίνει ότι όλα τα παιδιά θα εκφραστούν μέσα από επιθετική συμπεριφορά, έτσι. Κάποια μπορεί να εκφραστούν μέσα από επιθετική συμπεριφορά, κάποια όχι. Αποφυγεί το σχολείο, δεν θέλουμε να βρουμε, δεν πάει στο σχολείο, διότι ξέρετε κιόλας, όταν διακυβεύεται, δεν υπάρχει και το αίσθημα της ασφάλειας και υπάρχει μια συνθήκη αποδιοργάνωσης. Το σχολείο, αν πάρουμε λίγο και τις ανθρωπιστικές θεωρίες που συνδέεται με τις ανάγκες της ικανοποίησης, της αισθητικές, της γνώσης, της καταγνώησης, είναι πολύ πιο πάνω. Δηλαδή, όταν απειλείται το αίσθημα της ασφάλειας, έτσι, το σχολείο προκαλεί, δεν έχει κανένα ενδιαφέρον για τα παιδιά τα οποία βρίσκονται σε αυτήν την κατάσταση χρήσης. Άρα, λοιπόν, περιέχεται σε δεύτερη μοίρα κι άλλα δεν έχουν καμία διάθεση να πάει στο σχολείο. Κάποια παιδιά έφηβοι, μάλλον, μπορεί να εκδηλώσουν ακόμη και αυτοτραγματικές συμπεριφορές και σχετικές σκέψεις, δηλαδή να σκεφτούν, να αυτοτραγματιστούν, έτσι. Επίσης, φαντασιώσεις, αναφέροντες στη βιογραφία φαντασία εκδίκησης, φαντάζονται ότι μπορούν να εκδικηθούν αυτούς οι οποίοι προκάλεσαν, έτσι. Μια νηστεία, για παράδειγμα, ότι μπορώ να τους εκδικηθώ, θα ψάξω να τους βρω και ούτω πέτω εξής. Και βεβαίως, μπορεί να έχουμε προβλήματα μάτσης, δηλαδή, μπορεί να αποφεύγουν το σχολείο, να πηγαίνουν στο σχολείο, όλα είναι αδιάφορα για το σχολείο και να μην κάνουν τις σχολείες στους εργασίες, να μην προσέχουν και να ενέχουν για τις σχολείες. Έτσι. Καμιά ερώτηση μέχρι εδώ, όχι? Ωραία. Τώρα, αυτές οι δικίλες κρίσεις, είτε πιο ατομικές, είτε πιο συλλογικές, σε σχέση με καταστροφικά, φυσικές καταστροφές και λοιπά, και όχι μόνο με απώλεια ζωής, με απειλητικές για τη ζωή ασθένειες. Τι συνέπειες μπορεί να έχουν στη λειτουργία του σχολείου, γιατί είπαμε ότι δεν είναι μόνο η κρίση και οι συνέπειές της σε... Δεν εξαντλείται στο ατομικό επίπεδο. Έτσι, από τη στιγμή που ο μαθητής ή ο εκπαιδευτικός... Έτσι, σκεφτείτε ένα εκπαιδευτικό, ο οποίος ασθενεί με μια απειλή για τη ζωή ασθένειες. Έτσι. Ο οποίος λείπει, καταρχήν, ας πάμε από το πιο απλό πράγμα. Το ότι λείπει, αναγκάζεται να λείπει πολύ συχνά από τη τάξη. Γιατί έχει να λείψει ο γιατρός, γιατί έχει να κάνει εξετάσεις και λοιπά. Και μπαίνουν μέσα στην τάξη, τουλάχιστον στην αρχή, διάφορε άλλοι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι έχουν κενά... Και προσπαθούν να καλύψουν και να τα σχόλισουν τα παιδιά. Υπάρχει μια δυσκυπτουργικότητα στη σχολική τάξη, μια αποδιοργάνωση. Προφανώς, έτσι. Αλλά και όταν ακόμα υπιστεύσεις εκπαιδευτικός, έτσι, ενδεχομένως δεν συμβαίνει αυτό πάντα. Δεν θα είναι εκπιστεί στα μεγάλα δυσκέφια έτσι για να δουλέψει με τα παιδιά, διότι η ίδια θα βιώνει μια πολύ σοβαρή κρίση. Βεβαίως, το πρώτον, σας πω ότι υπάρχουν εκπαιδευτικοί, οι οποίοι επιβιώκουν και ξαναγυρίζουν στο σχολείο, γιατί εκεί είναι και ο φυσικός τους χώρος. Και μέσα την αλληλεπίδραση με τα παιδιά και μέσα την καλή δουλειά την οποία κάνουν τα παιδιά, λειτουργεί αυτό και για τους ίδιους πολύ δυνακά. Αλλά είπαμε ότι έχουν μια μεγάλη εμπιστοσύνη, μεγάλο έμπροσο των δικών διαφορών με τους άλλους. Λοιπόν, πάμε τώρα στις έδρες από παράδειγμα εκπαιδευτικού, γιατί αυτά είναι ισχυασμένους μαθητές, έτσι. Λοιπόν, μίωση επιδόσων, το είπαμε και πριν, ειδικά στην εφηβεία. Μίωση επιδόσων, έτσι. Αύξηση εκπουσιών αρνητών, επίσης στην εφηβεία, στο δημοτικό τους έλους δεν μπορούν να λείψουν οι μαθητές, δεν μπορούν να λείψουν, λοιπόν, την γνώση, ανεγνώση των γονέων, έτσι. Όξυνση των προϋπαρχών των προβλημάτων του σχολείου, έτσι. Λοιπόν, εάν υπήρχε, για παράδειγμα, υπήρχαν διάφορα ζητήματα στις σχέσεις μεταξύ των συναρχητών στην τάξη ή στις σχέσεις με κάποιους εκπαιδευτικούς ή οτιδήποτε, έτσι. Αυτά τα προβλήματα δίνουν να οξύνονται, διότι μειώνεται και η διάθεση για ίδια διευθέτηση των προβλημάτων. Επειδή υπάρχει αυτή η αναστάδωση, δεν υπάρχει ορθή κρίση από διοργάνους και λοιπά, δεν υπάρχει και από την πλευρά του μαθητή ή του εκπαιδευτικού αναλόγους και η διάθεση να συνεργαστεί για να επιβληθούν διάφορα προβλήματα και οξύνεται η κατάσταση, έτσι. Δυσπροσαλμοστική, σχολική συμπεριφορά, το δυσπροσαλμοστική σημαίνει κακή προσαλμογή, καλή λειτουργικότητα, δυσπροσαλμογική, έτσι. Τι σημαίνει αυτό? Εκθετικότητα, παραβατική συμπεριφορά, που μπορεί να είναι από απλή παράβαση των κανόνων του σχολείου, έτσι. Μπορεί να είναι όμως και παραβατική συμπεριφορά, η οποία μπορεί να εκδηλώνεται να μην πηγαίνει στο σχολείο, σε συνδυασμό με τις απουσίας και να εγκλέκεται σε άλλες παραβατικές συμπεριφορές, να καταστρέφει ή και μέσα στο σχολείο. Παραβαίνει τους κανόνες, αλλά επίσης καταστρέφει και διάφορα υλικά στο σχολείο, έτσι. Τώρα, το και εγκληματική συμπεριφορά, το εγκληματική βεβαίως οι ισχυροβολικά βάλονται, έτσι, και εξατάται πώς ορίζει κάπως το, ναι, ναι, το εγκλημάτο στο σχολικό πλαίσιο, έτσι. Και τώρα, να δούμε λίγο τις φάσεις ή τα στάδια των κρίσεων. Γιατί είπαμε ότι είναι παραδικές οι κρίσεις, έχουν έναν παραδικό χαρακτήρα, αλλά διέρχονται μέσα από διαφορετικές φάσεις, έτσι. Κάποιοι θεωρούν ότι υπάρχει μια συνέχεια, δηλαδή ότι δεν είναι στεγανά διακριτές αυτές οι φάσεις μεταξύ τους και υπάρχει μια πιο ήπια ομαλή μετάβαση από τη μια φάση στην άλλη. Κι αυτοί μιλούν για φάσεις, όπως εξελιγεί η ψυχολογία. Άλλοι μιλούν για στάδια, αμυγός, έτσι, στεγανά διακριτά μεταξύ τους. Σε κάθε περίπτωση όμως, μπορούμε να ξεχωρίσουμε την κύλα πράγματα. Το ένα είναι η πρώτη φάση, το πρώτο στάδιο της κρίσης, ενώ είναι η πρώτη επαφή με το όχι ομιλητικό στισσόγον λιγονός. Εκείνη την ώρα έχω αυτήν την αίσθηση της πλήρους εμποδιογκάνωσης, κατακλεισμιαία συναισθήματα, παρεμπόδιση έδρεσης, ακόμη και το πιο απλό λύσιο για αντιμετώπιση, είναι η αίσθηση της πλήρους ανυμπόριας. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα, έχω αποδιοργανωθεί, έχω παγώσει, τα συναισθήματά μου είναι καταλυτικά, αρνητικά, έτσι. Αυτή είναι η πρώτη επαφή με το όχι ομιλητικό στισσόγον λιγονός. Η δεύτερη φάση είναι η φάση της επεξεδρασίας του γεγονότος, περνάει η πρώτη επαφή, περνάει η πρώτη, έτσι, η πρώτη περίοδος και αρχίζει το ίδιο το άτομο να επεξεργάζεται ο γεγονός. Αυτό από τι χαρακτηριστικά μπορεί να συμβέπτεται, από τις συμπεριφορές. Έχω τις πρώτες συναισθηματικές συνειδημάσεις, κλάμα, άγνωση, θυμός. Κάποιοι μπορεί να κλαίνουν, κάποιοι μπορεί να θυμώσουν, μπορεί να θυμώσουν με τους πάντες και τα πάντα, μπορεί να θυμώσουν και με τον Θεό, μπορεί να θυμώσουν με τους γιατρούς, μπορεί να θυμώσουν με το περιβάλλον γύρω τους, που δεν τους πρόσεξε και τους οδήγησε στο να ρωστήσουν, για παράδειγμα. Ο θυμός είναι συχνό χαρακτηριστικό. Το κλάμα δεν είναι, είναι η άγνωση, ότι αγνούνται να το αποδεχθούν ότι μπορεί να έχει γίνει κάποιο λάθος. Δεν συμβαίνει σε μένα, έτσι. Υπάρχει όμως, δεν είναι η φάση του παγώματος εκεί που δεν μπορεί κάποιος να σκεφτεί κάτι, βρίζει και υποξεργάζεται το γεγονός και μπορεί να καταλήξει σε ανιπαρκτικές περιφορές. Πολλά άτομα επιθυμούν να συζητήσουν το γεγονός με άτομα που έζησαν το ίδιο γεγονός μαζί τους, ή άλλο, αυτό τι σημαίνει. Εάν πρώτα για ένα γεγονός το οποίο το ζουν περισσότεροι, βοηθάει το να συνομιλούν μεταξύ τους, γιατί μοιράζονται τις δικές τους εμπειρίες, έτσι. Και αυτό τους βοηθάει να εκφράζονται συναισθηματά τους, όπως θεωρούν ότι έχουν απέναντι έτους ανθρώπους οι οποίοι τους καταλαβαίνουν καλύτερα από τους υπολίπους, έτσι. Αυτό όμως δεν είναι αναγκαστικό. Μπορεί άλλοι να προτιμήσουν να μιλήσουν σε ανθρώπους οι οποίοι τους εμπιστεύονται περισσότεροι και θέλουν να εκφράσσουν τις συναισθηματά τους, έτσι. Λοιπόν, άλλοι προτιμούν αυτούς μου, με τους οποίους μοιράστηκαν το ίδιο γεγονός, αν υπάρχει ένα τέτοιο πλαίσιο, έτσι, τα παιδιά τα οποία έζησαν το σκισμό, για παράδειγμα, έτσι, ή κάποιοι με τον οποίο νιώθουν ασφάλεια και μπορούν να τον εμπιστευτούν. Και επίσης, μέσα κιόλας από αυτό πολλές φορές, και λιγότερο μόνο τους, έτσι, ή μόνοι τους, μόνο τους τάταμα, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν σε αυτή τη φάση επεξεργασίας του γεγονότος το φυσιολογικό χαρακτήρα τους συναισθημάτων τους, και μέσα στην επεξεργασία αυτήν, πρέπει να καταλήξουμε στο ότι αυτή η κατάσταση στην οποία ζω, είναι μη φυσιολογική κατάσταση και εμένα, έτσι, είναι κάτι το οποίο δεν μου αρέσει καθόλου, είναι κάτι αδνητικό, ήταν κάτι απροστόγητο, άρα τα συναισθήματά μου είναι φυσιολογικά. Αυτό είναι ένα κομπικό σημείο, ξέρετε, το να αρχίσεις να συνειδητοποιεί ο μαθητής, ο εκπαιδευτικός, ο γονιός, ο όποιος, είναι κόντρα στην κρίση, έτσι, ότι δεν φταίω εγώ ότι νιώθω έτσι, το ότι νιώθω έτσι, είναι μέρος μιας φυσιολογικής διαδικασίας αντιμετώπισης της κατάστασης στην οποία βρίσκομαι. Έλα, αγαπή. Αυτό είναι άλλο πράγμα, δεν έχει σχέση με την κρίση, το βγαίνει μπανικό, είναι άλλο πράγμα. Αυτό το καθημερινό είναι μια κρίση. Όχι, εδώ μιλάμε για συγκεκριμένα πράγματα το οποίο είναι, έτσι, είναι το σύστημα της προσωπικής νοηματοθότησης, έτσι, αλλά επίσης τα γεγονότα αυτά θα πρέπει όντως να είναι πραγματικά στεσογόνα και αρχογόνα, έτσι, δηλαδή αυτό είναι άλλο, μπορεί να συμβαίνει για τον ίδιο, μπορεί να είναι ομπανικός, είναι δύσκολο πράγμα, είναι άσχημο πράγμα για τον οποίος το παθαίνει. Τώρα, το αν το παθαίνει συνεχώς και για πολύ μικρά πράγματα είναι κάτι το οποίο έχει χρησιμοποιήσει, αλλά δεν είναι καλύτερο να είναι εδώ. Έτσι. Ναι. Εκεί που είπαμε ότι τα άνθρωποι που θα επιθυμούν να συζητάμε το πρόβλημα. Α, πολλά λέτε εκεί, κάποιοι. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν θέλουν να συζητήσουν, όχι γυναικότερα, με ανθρώπους που σχετίζονται με τον ίδιο. Βέβαια. Μπορεί να επιλέξουν κάποιους που δεν έχουν καμία σχέση. Μπορεί να. Μπορεί να αναζητήσουν και κάποιον ίδιο. Όταν κρίνει σε τυχαία όσο δεν βοήθηκε. Έτσι. Και δηλαδή. Και αυτό είναι αποτέλεσμα της επεξεργασίας του γεγονότος. Δηλαδή, η συνειδητοποίηση της εμπόρειας. Δηλαδή, δεν μπορώ εγώ μόνη μου να κάνω κάτι. Και το ζητούμενο να είναι, το άνθρωπο αυτό να μην έχει καμία δουλειά και με το γεγονός του, να είναι άσχημο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και αν πάει σε ειδικό, ότι αυτός ο ειδικός μπορεί να με βοηθήσει. Έτσι, ναι. Καταρχήλαι με πολλά από τα επιθυμότησεις. Να σας δώσω ένα παράδειγμα, το οποίο σε πάρα πολλές περιπτώσεις το έχω δει να συμβαίνει. Γονείς, για παράδειγμα, οι οποίοι έχουν παιδιά με απληκτική ασθένεια. Έτσι. Συζητούν μεταξύ τους. Και τους ανακουφίζει. Οι γονείς, οι οποίοι έχουν χάσει τα παιδιά τους, είναι σε ατυχήματα, έτσι ξαθνικά και λοιπά, μοιράζονται τα συναισθήματά τους και καταλαβαίνουν τι. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει ένας γονιός ο οποίος δεν θέλει να μιλήσει με κανέναν. Φυσικά. Απλώς και περιστατικά, τα οποία καταγράφονται και τα ξέρουμε τι συμβαίνει. Απόλυτα αποδεκτό, απόλυτα φυσιολογικό κάποιος να μην θέλει να μιλήσει σε κανέναν. Έτσι. Και αυτό εμπειράζεται και από το χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Ξαθνικά ένας άνθρωπος ο οποίος, έτσι, δεν ήταν και πολύ του να μιλάει και να εμπειράζεται τα συναισθήματα του άλλους, ξαθνικά τώρα, έτσι. Ναι. Φυσικά. Τι άνθρωποι, για το πράσμα, δεν θέλει προβλήματα υγείας. Βεβαίως. Ναι. Τελικές συμπεριφορές. Μπορεί να βγει. Μπορεί. Αυτά είναι όλα στις σχετίσεις, έτσι. Οι άνθρωποι όσους μιλάνε, ίσως ανακουφίζονται. Ναι. Αλλά αυτός όπως που επιλέγει να μην μιλήσει, έτσι, δεν γνωρίζει την ανακούφυση. Δηλαδή και η έννοια της ανακούφυσης, από που παίρνει ανακούφυση, είναι και υποκειμενικό. Εγώ μπορεί να παίρνω ανακούφυση μιλώντας, εκφράζοντας τα συναισθήματά μου με κάποιον και κάποιος άλλος να θεωρεί ότι δεν νιώθει ασφάλεια, δεν νιώθει καλά το να μοιραστε τα συναισθήματά του. Δηλαδή αυτό που για μένα είναι ανακούφυση, για τον ίδιο δεν είναι καθόλου ανακούφυση. Μπορεί να το γεννάει και περισσότερο στρέψο αυτό το πράγμα. Έτσι, να το πει κάποιος μίλα και να τον ξενίζει και σαν ιδέα το να μιλήσει, έτσι. Όχι για την άμψη. Να, κάποιος το πει μιλά, κάποτε σημείο δεν θέλει να το χάλει το μέσο του. Να σας πω λέω κάτι, μη θεωρείτε φυσιολογικό αυτό το οποίο μπορεί να ακούγεται φυσιολογικό και νορμάλ και ανακουφυστικό και οτιδήποτε για εμάς ή για τους περισσότερους από εμάς, έτσι. Η ανθρώπινη προσωπικότητα μπορεί να έχει ποικίλες εκφάνσεις και το τι είναι φυσιολογικό, ειδικά στις προσωπικές σχέσεις και στις αναζήτης ανακούφυσης μπορεί να ποικίλει πολλαπλώς, έτσι. Μπορεί αυτός που έχει αυτά τα χαρακτηριστικά να νιώθει ότι η ανακουφύση θα ξαπλώσει και διαβάσει ας πούμε κάτι, έτσι. Μπορεί να υπάρχουν ποικίλες διαφορετικές συμπεριφορές, έτσι. Τώρα, η φάση της επεξεργασίας είναι κομπική το τέλος της φάσης της επεξεργασίας. Αυτή συνειδητοποίησε ότι, παιδί μου, δεν ήμουν και τόσο αδικαιωμένοι, ήταν μια πολύ δύσκολη συνθήκη, δεν μπορούσα να την αντιμετωπίσω στην πρώτη φάση, χρειάστηκε κάποιο χρόνο για να προσαρμοστώ. Και ακολουθείται, έτσι, η φάση της επεξεργασίας από τη φάση της αντιμετώπισης, εκεί που καταλαβαίνει ότι τώρα μπορώ να κάνω κάτι, ή να προσαρμοστεί, οπότε αρχίζει να διαφαίνεται η ανάκαμψη. Υπάρχει ένας γενικότερος ακολογισμός των συνεργειών, τελικά, ποιες ήταν οι συνέπειες αυτής της κατάστασης, αυτούδας αυτού του γεγονότος, αλλά από τις κατάστασεις προσωπικής μου κλήσης. Τι είχε σαν αποτέλεσμα, έχω τι έκανε αυτό το διάστημα, απομακρύνθηκα από τους δικούς μου, έχασα φίλους μου, κλείστηκα στον εαυτό μου, δεν ήμουν αποτελεσματική στη δουλειά μου. Υπάρχει, δηλαδή, μια διαδικασία ακολογισμού των συνεργειών και ακριβώς αυτό το πράγμα διαμορφώνει και τις υπόλοιποθέσεις για να αρχίσει δράση με σκοπό την αντιμετώπιση. Εδώ τώρα μπορεί να είναι σε αυτή τη φάση και όχι στην προηγούμενη φάση, ότι πρέπει να το διαχειριστώ, είμαι σε μια κατάσταση που μπορώ και μόνοι μου, είμαι τη βοήθεια δικών μου ανθρώπων που ξέρω ότι τους έχω δείρνει να το κάνω, εάν θεωρώ ότι δεν μπορώ, είμαι σε καλύτερη κατάσταση, δηλαδή είμαι σε φάση που αναγνωρίζω ότι πρέπει να το αντιμετωπίσω, είμαι σε καλύτερη κατάσταση, τότε μπορώ να το χρησιμοποιώ σε ειδικό μου. Ο τρόπος βέβαια πάντα είναι να επιστρέψει το άνθρωπο στο επίπεδο λειτουργίας του πριν από την κρίση. Γιατί, τι είπαμε, η κρίση είναι μια παροδική κατάσταση, έχει μερωμονιαλίξεις. Άρα λοιπόν, θεωρητικά, θα πρέπει να επανέλθουμε στην κατάσταση λειτουργικότητας πριν από την κρίση. Αυτό μπορεί να είναι μια πολύ μεγάλη περίοδος για κάποιον άνθρωπο. Έτσι, μπορεί να πάρει σε κάποιους από μερικούς μήνες, σε κάποιους μπορεί να πάρει χρόνο. Φυσικά, εξαρτάται από το κλίδρος που λειτουργεί. Έτσι, για ένα γονιό, ο οποίος χάνει το παιδί του. Έτσι, προφανώς, όπως καταλαβαίνετε, μερικοί μήνες δεν είναι αρκετοί. Και μπορεί για κάποιους γονείς και κάποια χρόνια να μην είναι αρκετοί. Έτσι να μην είναι αρκετά. Υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές στο πόσο χρόνο μπορεί να χρειαστεί κάποιος να επιστρέψει στο επίπεδο λειτουργικότητας πριν από την κρίση. Φυσικά, στις περιπτώσεις των απολειών. Έτσι, λέμε επιστροφή στο επίπεδο λειτουργικότητας του ατόμου πριν από την κρίση. Γιατί το πλαίσιο στην περίπτωση της απώλειας δεν περιέχεται στην κατάσταση που είναι αυτή. Έτσι, προφανώς, το πλαίσιο έχει αλλάξει. Και έχεις μια απώλεια πολύ σημαντική να διαχειριστείς. Αλλά το θέμα είναι, λέμε, ότι τελειώνει η κρίση όταν το ίδιο το άτομο μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά, όπως είναι το που είσαι πριν. Εντάξει, παιδιό. Τον Ιέρο, ας είχες κάτι και ήθελα να ρωτήσεις. Ήθελα να ρωτήσω. Υπάρχει περίπτωση η κρίση να μην είναι παροδικιά, όπως είπαμε στην αρχή. Όπως στη χώρα μας, ας πούμε. Ναι, ναι. Απλά σε ατομικό επίπεδο, το άτομο να μείνει στη δεύτερη φάση. Εντάξει, αυτά μπορεί να συμβούν. Μπορεί να συμβούν. Αλλά εκεί όμως πια δεν μιλάς για κρίση, γιατί έχει παροδικό χαρακτήρα η κρίση. Η κρίση έχει αυτές τις φάσεις, θεωρητικά. Θα πρέπει να λείξει για να μιλάμε για κρίση. Άλλο, τώρα, η περίπτωση μιας κατάθλιψης μπορεί κάπως να περιεχθεί εκεί. Ποια δεν είναι το ζήτημα κρίσης. Εμφανίζεται μια άλλη οπαθολογία συμπεριφοράς, μπορεί να με δημιουργεί. Δεν θα μπορούσαμε να δούμε ότι η κρίση μπορεί να έχει και μόνιμο χαρακτήρα, δηλαδή να... Όχι. Η κρίση έχει παροδικό χαρακτήρα. Είναι σημείο ορισμού της κρίσης. Έτσι. Λοιπόν, τώρα, για τα άτομα που έχουν βιώσει η κρίση, υπάρχουν τρεις πολύ γνωστές διαγνώσεις που αναφέρονται στο περίφυμο DSM, το Diagnostic and Statistical Manual for Psychological Disorders, το περίφυμο ιχυρίδιο διαταραχών της Αμερικανικής και Κοινωνικής Εταιρείας. Λοιπόν, ποιες είναι αυτές οι τρεις πιο γνωστές διαγνώσεις για τα άτομα που έχουν βιώσει η κρίση και έχουν πάει σε ιδικούς και πώς χαρακτηρίζεται αυτό. Είναι η περίφυμη διαταραχή του μετατραυματικού στρες, το PTSD, έτσι, το post-traumatic stress disorder, έτσι είναι. Η διαταραχή, λοιπόν, μετατραυματικού στρες, η οξία διαταραχή στρες και το σύνδρομ της λειτουργιών προσελμογής. Εμείς δεν θα μπορούμε σε αυτά, γιατί δεν είμαστε μάθημα κίνδυνης σχολείες, έτσι απλώς. Σας το αναφέρω ότι σε περιπτώσεις που έχουν βιώσει κρίση και κατέφυγαν σε ιδικό, έτσι είναι. Οι πιο συνήθιες διαγνώσεις που έχουν λάβει άτομα που έχουν βιώσει κρίση και έχουν πάει σε ιδικό είναι αυτές. Είναι η διαταραχή του μετατραυματικού στρες, η οξία διαταραχή, η δυσκολία τους αμμούλιας. Τώρα, εμάς τι μας ενδιαφέρει, λέμε ότι η κρίση έχει παραδικό χαρακτήρα και ουδέως θέλουμε αυτά τα συνθτώματα, τις αντιδράσεις τις οποίες βλέπουμε κάποια στιγμή να υποχωρήσουν, αυτό δεν θέλουμε. Τώρα όμως δεν συνέβη ότι, τι είδαμε πιο νωρίτερα, ότι η κρίση μπορεί να υποχωρήσει, η περίοδος μπορεί να είναι από μερικούς μήνες μέχρι και χρόνια, έτσι. Πότε λοιπόν καταλαβαίνω ότι κάποιος εξεκολουθεί να βρίσκεται σε κρίση και τα σημάδια τα οποία είχε και δεν έχουν υποχωρήσει, έτσι. Έχω λοιπόν κάποια σημάδια, κάποια συνθτώματα, έμονες σκέψεις ή έμονες εικόνες, έτσι. Έχεις στο νου του, φέρνεις στο νου του συγκεκριμένα πράγματα, συγκεκριμένες σκέψεις, συγκεκριμένες εικόνες, του ατυχήματος, για παράδειγμα, έτσι, τη στιγμή που κάποιος το ανακοινώνει κάτι, έτσι. Επαναβίωση του συμβάνου, σαν να το ξαναζει. Σωμαντική ψυχική κόπωση, αυτό είναι πολύ σύνθετος, δηλαδή κάποιος να νιώθει μόνο κουρασμένος, χωρίς να υπάρχει λόγος ιατρικός ή λόγος ότι όντως πραγματικά κουράζεται, γιατί κάνει μια εργασία που καταπονεί το σώμα του, κλπ. Υπνιλία, να θέλει να κοιμάται πολλές ώρες, διαταραχές διατροφής, κατάθλιψη, ενοχές, αίσθημα ντροπής, καταναγκασμή, διάφορα καταναγκασμή στη δημιουργική ζωή, κοινωνική απόσταση, να μην θέλει να δει φίλους, να μην θέλει να πιένει έξω, έτσι. Κατάχτηση αλκοόλου, κατάχτηση ουσιών, επιθετικό ήταν τάσης αυτοκτονίας. Αυτά τώρα όλα είναι, βλέπετε, πάνω από πιο ήπια σημάτια σε πιο σοβαρά σημάτια. Και σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι όλα αυτά θα τα δείξει κάποιος. Τυρουμένον των αναλογιών πάντα, έτσι. Άρα όταν έχουμε τέτοιου είδους συζητήματα σημαίνει ότι, και προσέξτε τώρα, όταν τέτοιου είδους συμπεριφορές το άτομο πριν από τη κρίση, πριν από το συγκεκριμένο γεγονός, δεν τα είχε. Έτσι, δηλαδή αυτά είναι συμπτώματα τα οποία εμφανίστηκαν ως αποτέλεσμα της κρίσης, ως αποτέλεσμα του απειλητικού γεγονότος, έτσι. Και βλέπω ότι δεν υποχωρούν για αρκετά χρονικό διάστημα. Και βέβαια όταν δεν υποχωρούν και εξεκολουθούν να έχουν τέτοιου είδους συμπεριφορές, τότε η παραπομπή σε ειδικό καθίσταται και απαραίτηται, έτσι. Τώρα, γενικές οδηγίες για την αντιμετώπιση της κρίσης. Πρώτον, βοήθητε από ειδικούς. Ειδικά όταν δεν υποχωρούν τα σημάδια. Όπως είπαμε νωρίτερα, αν κάποιος δεν πάει σε ειδικό, μπορεί να βοηθηθεί με το να μοιράσει, να μοιραστεί έτσι τις εμπειρίες του με άτομα που έχουν βιώσει μια αντίστοιχη κρίση. Για αυτούς που δουλεύει. Δεν σημαίνει ότι δουλεύει για όλους. Τεχνικές φαλάγωσες μέσα από τέτοιους διαδικασίες που έχουν σχέση με την διαχείριση του σώματος. Τεχνικές φαλάγωσες, σωματική άσκηση. Πρόσφατα, ας πούμε, είχε γίνει ένα ατύχημα. Ένας νέος, σχετικά, πατέρας είχε στο γιο του 25 χρονών σε ατύχημα με μηχανή. Και αυτό το οποίο κάνει από τότε που σκοτώθηκε ο γιος του είναι διανύει μεγάλες αποστάσεις. Εποστάσεις από τη δουλειά του προς το σπίτι του που είναι αρκετά μεγάλη. Δηλαδή είναι περίπου 5 χιλιόμετρα να πάει και 5 χιλιόμετρα να γυρίσει. Και το κάνει όλο αυτό το πράγμα κάθε μέρα περπατώντας. Και το επέλεξε ο ίδιος αυτό για να το κάνει. Γιατί θεωρεί ότι αυτό το ανακουφίζει. Είναι τι ανακουφίζει κάποιο. Δεν είναι ότι πήγε στο γυρναστήριο για τη σωματική άσκηση. Μην τη δείτε μόνο ότι πάω στο γυρναστήριο για να ξεχνιέμαι. Μπορεί να είναι και μια εμπρόθετη, μια σκόπιμη διαδικασία υποβολής του δικού μου σώματος σε κίνηση. Συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες. Όπως και παράδειγμα καλλιτεχνικές, αθλητικές και λοιπά. Γιατί με βοηθά να φεύγει έτσι να αποσπάτει το μυαλό μου από τις έμμονες ιδέες, από την επαναβίωση του συμπάντος που λέγεται προστάκτη. Και αυτό το οποίο επίσης αναφέρεται στην βιωγραφία και θα πρέπει να το ξέρω και οι συμβουλεύες και στις σχολικές τάξεις, είναι η διατήρηση καθημερινών συνηθιών. Ειδικά σε μια σχολική τάξη. Ένα από τα πράγματα τα οποία προτείνουν οι ειδικοί όταν συμβεί κάτι σε μια σχολική τάξη, τραγικά αυτά τα γεγονότα τα οποία συζητάμε, όσο περίεργο και μη σας φαίνεται, το να επανέλθει η τάξη στο προηγούμενο πρόγραμμά της και να βρει τη ρουτίνα της η τάξη, αυτό αποτελεί ένα προστατευτικό παράδειγμα για τη λειτουργία της τάξης. Μπορεί να πω γιατί κάπως άκομψομα συνέβει αυτό στην τάξη. ΟΚ, αλλά η τάξη δεν θα συνεχίσει να λειτουργεί και της τάξης και των υπολύπων. Άρα, το να επανέλθει η όλη τάξη για τα παιδιά στη ρουτίνα την εθνική παιχνί, αυτό λοιπόν και που σκέφτηκα. Τώρα, οι στόχοι βέβαια της παρέμμασης στην κρίση και είναι, δηλαδή όταν κάνω μια παρέμμαση στην κρίση που αποσκοπώ, πρώτα να προστατεύσω το θύμα της κρίσης από τον δίκο ότι επιπλέον στους σωγών υπαράχνει. Θυμάστε τι είπαμε, ότι από τη οργάνωση στην οποία ζει το άτομο, το κάνει οφεία βάλλοντα. Έτσι, σκεφτείτε ένα παιδί, ένα μαθητή, ο οποίος ζει έτσι, βρίσκεται συνέχεια κατά στις κρίσεις, είναι πάρα πολύ ευάλωτος και σ' άλλο λοιπόν, έτσι. Άρα, λοιπόν, θα πρέπει να προστατεύσουμε το παιδί από άλλα στους σωγών, στοιχεία, από άλλους στους σωγών τους παράγοντες. Λοιπόν, ένα, τι να πω, ένα πολύ δύσκολο διαβόνισμα στο οποίο δεν έχει αξιόνες που θέλουν να τον πετύχει, έτσι. Σας λέω κάτι πολύ απλό. Ή, ξέρω εγώ, να τον πειράζω σαν αυτές τους στο σχολείο, έτσι. Να βοηθηθεί το θύμα να οργανώσει και να κινητοποιήσει το δίκτυο υποστήριξής του, εφόσον υπάρχει. Το δίκτυο υποστήριξής του στο σχολείο είναι η τάξη, έτσι. Ο εκπαιδευτικός εκεί θα πρέπει την τάξη να την οργανώσει προς μια κατεύθυνση υποστήριξης, έτσι. Μέσα από κοινές δράσεις, από κοινές δραστηριόριδες, από ομάδες, έτσι. Και βεβαίως, κάθε παρέμβαση στη γλύση, φυσικά, στο τέλος το αποσκοπεί να μπορέσει το παιδί, ο ηλίκας όποιος είναι, να υποσδέξει στο επίπεδο υπηρετίας του πλού κρίσης. Άρα λοιπόν, τι θέλουμε όταν ονομάζουμε μια παρέμβαση στη γλύση. Να προστατεύσω το θύμα από περιτέρων προβλήματα, γιατί είναι βάλλοντο. Να βοηθήσω να σταθεί στα πόδια του και να αναζητήσει βοήθεια, έτσι, τυπική ή άκρηπη. Και βεβαίως, να ξαναγλύσει όσο το δυνατό πιο γρήγορο σε μια κατάσταση λειτουργικού ήθεως, όπως ήταν πριν. Τώρα, τι θα πρέπει να γίνει. Υπάρχει ένας κατάλογος συνεργειών, ο οποίος ενδείχεται. Πρώτα, να προσδιοριστούν τα γεγονότα της κρίσης. Δεν είναι πάντα σα θέση, ποιο είναι το γεγονός της κρίσης. Ποιο είναι το γεγονός εκείνο που οδήγησε στη κρίση. Άρα, πρέπει να ξέρουμε ποιο είναι το γεγονός, για να έχουμε υπόψη μας τι είναι αυτό το οποίο αντιμετωπίζει το παιδί. Εκτείνηση του βαθμού του αντίθυπου της κρίσης στο σχολείο. Πόσο το γεγονός αυτό, πόσο, για παράδειγμα, η ασθένεια της μητέρας ή του πατέρα ενός παιδού της τάξης μου, μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργικότητα του παιδιού ως μαθητή στην τάξη, έτσι. Άρα, λοιπόν, πρέπει να το λάβω υπόψη. Εάν πρόκειται για κάτι άλλο, ειδοποιείς για άλλους σχολικών μονάδων που πιθανόν να επηρεαστούν. Τι σημαίνει αυτό το πράγμα, έτσι. Στην Αμερική, για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να βουκάρει σε ένα σχολείο οπλισμένος, και υπάρχει κι άλλο ένα σχολείο λίγο πιο κάτω, έτσι. Δεν θα πρέπει να ενημερωθεί αμέσως το σχολείο το οποίο είναι κοντά, γιατί αυτός μπορεί να φύγει οπλισμένος και να πάει στο επόμενο σχολείο και να συνεχίσει, έτσι. Επικοινωνία με τις οικογένειες των θυμάτων, εάν υπάρχουν θύματα, έτσι. Τώρα αυτά είναι από την Αμερικανική Φιλιογραφία, καταλαβαίνετε, έτσι. Μιλούν για τέτοιοι θεσμίδες, τα αντιμετωπίζουν και συχνά, έτσι. Ξεμάσαι μάνα, δεν έμπαινε οπλισμένος, δεν έμπαινε οπλισμένος. Ξεμάσαι όταν είμπαινε τρίτη δημοτικούτη. Τρίτη δημοτικούτη όλας! Στην Αθήνα, στο Λοίβερο, είχε έρθει ένα σπατέρις με το όπλο και είχε φαντορυδέψει το αγωράκι και πήγε και ήταν μετά μέσα στη σκοτέρα. Σοβαρά! Είναι με μονομέντα πιστεύετε. Είναι πολύ με μονομέντα πιστεύετε. Και πώς το κυρίστηκαν οι... Πήγε, δύο μάνα μου ήταν υπάρχουν στο Λοίβερο και είχε την πιαλογό, γιατί ήταν σε ήδη κτήρα και με ευκαιρικό τρόπο την μίλησαν να βγάλανε έξω και να μην ερεμήσει. Καλά, μερικές φορές μπορεί να μην βιάσει, βέβαια, αυτό, έτσι. Και πρόκριση θα μπεις σαν τίσο και ένας ένοχλος. Ένας ένοχλος είχε μπει, ναι, αλλά εντάξει δεν είχαμε θύματα όμως, ευτυχώς εμείς εδώ έγιναν και ένα άλλο περιστατικό, νομίζω έχει τρία-τέσσερα χρόνια, που είχε γίνει σε ένα τέλος, σε ένα επάλλο επαγγελματικό λίκο που είχε μπει κάποιος, πυροβόλησε και νομίζω ο ίδιος μετά πήγε ευτοκτόνησε, δεν σκόδωσε κανέναν, πυροβόλησε, νομίζω τραυμάτισε, αλλά πήγε ο ίδιος και ευτοκτόνησε μετά. Αυτό πρέπει να έχει μια τετραετία σίγουρο που είχε γίνει. Στην Αμερική, πάντως, κανονικά από το κυβέρνηση, η γραμμή υποσφύρισης συστημάτων... Παιδιά, θα πρέπει να σας πω ότι το National Association for School Psychologists, που είναι ο επίσημος φορέος σχολικών ψυχολόγων στη Αμερική, έχει ολόκληρο branch που είναι για το crisis management, για τη διαχείριση κρίση. Και εδώ, στα πλαίσια αυτού του διεθνούς ενδιαφέροντος που υπάρχει, πριν από κάποια χρόνια είχαν έρθει εκπρόσωποι από το NASP και μας έκαναν για δύο συνεχής χρονές εντατικά κόρσες για να εκπαιδευτούμε στη διαχείριση κρίση. Εγώ δεν είχα παρακολουθήσει, γιατί με ενδιαφέρει για κυστημαϊκούς ρόλους. Είμαστε και certified στον θέμα της διαχείρισης κρίσης. Πάρα πολύ, έτσι. Είναι όσοι θέλουν να αγοράσουν καλά και να αγοράσουν όπλο. Καλά, φυσικά το θέμα της οπλοκατοχής στην Αμερική είναι ένα μισό θέμα. Έτσι και όλο αυτό επηρέαζεται και το lobby της οπλοκρισίας. Είναι πολύ μεγάλα ζετήματα και όπως είδατε παρά και την πρόθεση του προέδρου Ομπάμα από την αρχή να απαγορεύσει την ευκολία με την οποία μπορεί κάποιος να έχει όπλο, στάθηκε αντίνατο. Λοιπόν, επικοινωνία με τις οικογένειες των θυμάτων δεν είναι εύκολο πράγμα επικοινωνία με τις οικογένειες των θυμάτων. Έτσι και σίγουρα δεν είναι ο εκπαιδευτικός που το κάνει. Όταν υπάρχει σχολητός ψυχολόγος υπάρχει και η δική εκπαίδευση για το πράγμα. Έτσι. Προσδιορισμός του τρόπου με τον οποίο θα ανακοινωθούν οι πληροφορίες, φυσικά. Γιατί οι πληροφορίες, πρώτον ξέρετε εκείνοι σε αυτές τις συνθήκες όταν ειδικά είναι συλλογικές εικαταστάσεις, όπως σύμφωνα περιστατικά αυτά στην Αμερική αυτομάτως διαλέγουν και πάρα πολλές φύνες για τους αριθμούς των θυμάτων για το πώς έγινε όλο αυτό και λοιπά. Οπότε ένα μεγάλο ζέτημα είναι σε γρήγορο διάστηση, σε γρήγορο χρόνο να είμαστε σε θέση να ξεκαθαρίσουν οι πληροφορίες. Ποιες είναι οι ακριβείς πληροφορίες και ποια είναι οι φύμες οι οποίες είναι συνήθως και φουσκωμένες, υπερβολικές και γεννούν μεγαλύτερο άγχος και ανησυχία και λοιπά. Λοιπόν, θα πρέπει να προσδιορίσουμε τον τρόπο να γίνονται οι πληροφορίες. Και εμείς που δεν έχουμε σχολότητες. Εντάξει, νύστερα. Προς το παρόν δεν έχουμε, έτσι. Εντάξει, ευτυχώς προς το παρόν είπαμε ότι δεν έχουμε και τόσο κολλούς, οπλισμένους να μπουκάβουν. Θα πρέπει να σας πω ότι με την διάρχηση έτσι της πληροφορίας που είναι πολύ εύκολη πλέον έτσι με τις νέες τεχνολογίες και λοιπά οι περίεργες και μέχρι τώρα ασυνήθιστες για συγκεκριμένα πολιτισμικά πλαίσια ιδέες διαχειώνται πάρα πολύ γρήγορα. Έτσι δημιουργήσαμε το πρόσφατο περιστατικό στη Νορβηγία που δεν ήταν στη σχολείο αλλά πήγε σε ένα summer camp και ασκότουσε τόσους πολλούς νέους ανθρώπους, φιλίτες, στην πλειοψυχία τους, έτσι. Υπάρχουν διάφορες ζητήματα τα οποία θα πρέπει να μας κάνουν να είμαστε προσεκτικοί όχι να ευησυχάζουμε, να είμαστε προσεκτικοί. Εκείνη την ώρα όμως θα σπεύσουν φορείς κοντά στη σχολείο. Να μην γίνουν όταν γίνονται έτσι θα υπάρξει προσέγγιση ειδικών. Εντάξει υπάρχουν οι ανώτεροι φορείς, ψηλότερο επίπεδο οι οποίοι ευθυμόντως δημιουργούν. Δεν θα είναι ζήτημα του εκπαιδευτικού μόνο και του διευθυντή του σχολείου να το διαχειριστεί. Δηλαδή μετά από μια κρίση πρώτα τελειώνουμε στο επίπεδο και μετά στρώμε. Όχι στον κεφάλαιο. Για ποια κρίση έχει στο μυαλό σου το δικό σου? Για ένας ευθυμός, κάτι να πάει από το διάβολο. Είναι μεγάλες ευθύνες. Είναι μεγάλες ευθύνες αλλά είναι άλλο πράγμα να συνδέει ένας ευθυμός που είναι μια φυσική καταστροφή. Και άλλο πράγμα να βουκάρει ένας ο κλεισιναιρούς και να αρχίζει να πει. Είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Είναι κρίσης και καταφύγεις σε σχέση με τους σεισμούς. Θεωρητικά τα σχολεία λαμβάνουν μέτρα. Θεωρητικά τα σχολεία λαμβάνουν μέτρα. Σε παιδί που πληθείς, αν είναι ένα παιδί που πληθεί, πεθάνει. Τι θα κάνει? Στο μυαλό σου. Αν είναι ένα παιδί με καλάθος, πες παράδειγμα. Θα πάρει τον χρόνο του τύπου. Τέτοιοι περιστατικά γίνονται. Έτσι, τέτοιοι περιστατικά γίνονται. Εντάξει, με κάποιον τρόπο θα ενημερωθούν οι γονείς. Εγώ θα φροντίζομαι να ενημερωθεί ο γονιός και θα βάζω το σχόλιο. Σε ψυχοδόρα θα πεθάνει το παιδί μου. Εντάξει, ο διφθής θα ενημερωθούν. Καταφύγτε να το πείτε στο γκάφ πρώτα. Θα ξεκινήσουμε από εκεί. Θα ξεκινήσουμε από εκεί. Θα κάνουμε και ταυτόχρονα τους γονείς οι οποίοι θα πρέπει να σπέσουν στο σχολείο. Πέρις είχα έναν άντρα στο σχολείο που δουλεύει μόνη μου. Ήταν μία κοτσάκι λουλουδάρα. Στο οποίο είχε κακοποιήσει σεξουαλικά ο ξάδελφός της. Και το παιδί την ώρα πέθανε πάλι. Είχαν πάλι προέρχονται στην μητέρα για να τη ρωτήσουν πως είχε γυναίκη μέσα στην οικογένεια. Ή είχε γυναίκη ή όχι. Ήξερε η μητέρα. Αυτό δεν το μάθανε ποτέ. Ποτέ. Αλλά αργότερα όταν είχε... Πόσο χρόνια ήταν κορισμένη. Έφτακε να μην έπρεπε να πηγαίνει πρώτη μηνασία. Όλα την είχαν στην τρίτη τάξη. Και μετά πολλά η υπεύθυνη της ειδικής αλλογής την είχε απομονώσει. Και έκανε μια συζήτηση με δίπλα. Και έτσι το πληροφόρημα. Μετά η δομή στην μητέρα έφτασε να φτιάχνει όχι τα ντρυπές του παιδί. Και μετά η δομή. Σαν να δε βάζεις εσύ τηλέφωνο. Δε βάζεις εσύ τηλέφωνο. Συνομή. Πάσχα. Πιστωτή. Έγινε το πανομίσιο. Και τότε αναγκάστηκε να πάει και να μετάξει. Το παιδί, γιατί ήταν τρίτη δημοτικού, λόγω της γλώσσας ή είχε άλλες δυσκολίες, είχε έρθει αργά από την Πολγαρία και δεν μπορούσε να παρακολουθήσει και ήταν τρίτη δημοτικού. Εντάξει, ούτε και αυτό ήταν μια αξιολογική κατάσταση για ένα παιδί το οποίο είχε 13 χρόνια να το βάσει τρίτη δημοτικού. Δηλαδή έπρεπε να βρεθεί σε ένα πλαίσιο διαφορετικό με μήμα ένταξης, μησυρική δασκαλία κλπ. Γιατί υπάρχουν διάφορα στιγμές. Λοιπόν τώρα, ψυχολογική εκτίμηση και παρακομπή και εντοπισμός μαθητών υψηλού κινδύνου. Αυτό τώρα το κομμάτι είναι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι, ξέρετε, και βέβαιος γίνεται στα πλαίσια της εκπαίδευσης στην διαχείριση κρίσεων. Και δεν αφορά και όσοι είστε εκπαιδευτικοί, διότι η ψυχολογική εκτίμηση και παρακομπή έχει διάφορα βήματα. Είναι και το περίφωνο σε οικολόγικα διάζωτος περίφε. Πάρτε την περίπτωση που γίνεται ένα περιστατικό χ. Η ψυχολογική εκτίμηση θα πρέπει να δει τους εμπλεκόμενους ή αυτούς που παρίσταντο στο συγκεκριμένο γεγονός. Και θα ξεκινήσει, γιατί για παράδειγμα είναι διαφορετικά να είσαι παρό, στοιχάει το οποίο θα συμβεί. Και είναι διαφορετικά να το ακούσεις από κάποιον, ότι έχει συμβεί και μπορείς να ξέρεις. Οπότε, ένα από τα κριτήρια της ψυχολογικής εκτίμησης είναι η εγκύτητα του προσώπου με το συμβάν. Άρα ξεκινάς κατά πόσο τα άτομα τα οποία ήταν πιο κοντά στο περιστατικό, ενδεχομένως να χρειάζονται παρέμβαση και στήριξη. Επίσης, ένα άλλο κριτήριο είναι η συναισθηματική εγκύτητα. Δηλαδή, μπορεί κάποιος να μην ήταν κοντά στο περιστατικό, αλλά το περιστατικό συνέβη στου αδερφό του. Έτσι. Στην αδερφή του. Σε ένα άτομο είσαι στον πιο στενό του φύλο. Μπορεί να μην ήταν παρόν. Οπότε, εκεί έχεις το κριτήριο της συναισθηματικής εγκύτητας. Έτσι, λοιπόν, η ψυχολογική εκτίμηση θα κρίνει σύμφωνα με μια σειρά κριτήρια. Φυσικά, με τη σοβαρότητα του περιστατικού, το τι υπέστηκε το θύμα, αν δεν είναι κάτι τελεσμένο. Εντάξει. Οπότε, όλη η διαδικασία αυτής της ψυχολογικής εκτίμησης θα πρέπει να καταλήξει, εάν καταλήξει, θα ολοκληρωθεί, με το εάν υπάρχουν μαθητές που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο να εκδηλώσουν μια συντοματολογία και έτσι να παρακολουθούν. Έτσι. Α, δεν θα πω παραπάνω, νομίζω δεν σε σέβονται πολλά για την ψυχολογική παραπάνω εκτίμηση, γιατί δεν είναι της παρούσας, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα ολόκληρο σημειάριο, έτσι, ειδικά για αυτό. Το πώς θα αντιδράσει έναν παιδί σε μια περίπτωση κρίσης. Έχει να κάνει και με το μπακράμα του, δηλαδή. Ναι, βέβαια, βέβαια. Αυτό έχει μάθει να εκδηλώνεται η συνθήματολογία του. Με πάρα πολλά πράγματα, και με ατομικά χαρακτηριστικά και με περιβαλλοντικούς παράγοντες. Αυτό είναι ένα ζήτημα που συνδέεται με την ανθηκτικότητα των παιδιών και των εφήβων, γενικά των οτόματων, κατά πόσο η ανθηκτικότητα ονομάζεται ρεζίλιες, πόσο ρεζίλιες είναι τα παιδιά και οι έφηβοι σε αντίξοες συνθήκες, που μη αντίξοη συνθήκη, μη αντιξόητη, μπορεί να ενέχει και τα χαρακτηριστικά της κρίσης. Και είναι η επόμενη ενότητα την οποία θα δούμε. Και εκεί θα δούμε ότι μια σειρά ατομικών χαρακτηριστικών από γνωστικά χαρακτηριστικά, συστηματικά χαρακτηριστικά, ακόμη ακόμη το χιούμο, για παράδειγμα, οι ικανότητες, το προφίλ ικανότητων που έχει, αλλά και χαρακτηριστικά περιβαλλοντικά σχέση στην οικογένεια, υποστηρίξη, ακόμη και άλλα χαρακτηριστικά, το εισόδημα της οικογένειας, πόσο μπορεί να διαμορφώσουν παράγοντες κινδύνου ή παράγοντες προστατευτικούς, στο να είναι ένα παιδί ανθηκτικό λιγότερο ή περισσότερο, οπότε έτσι. Τώρα, σε σχέση με τα γεγονότα, θυμάστε ότι είπαμε ότι θα πρέπει καταρχή να διευκολυνστούν τα γεγονότα και να φύγουν οι φήμες οι οποίες πολύ συχνά είναι παρούσες. Θα πρέπει, λοιπόν, να διευκολυνστούν τα εξής. Ποιος είναι πλάκις του περιστατικού, πότε συνέβη το εδικονός, πώς συνέβη και πού, τι προκάλεσε την κρίση, ποια είναι η πρόγνωση για τα εμπλεκόμενα άτομα, ποιος, πού, πότε, πού κλπ. αυτά είναι τα βασικά, δηλαδή πρέπει να ξέρουμε. Πριν δώσουμε και κάνουμε την ανακλήνωση για το τι συνέβη, πρέπει αυτές τις πληροφορίες να τις έχουμε. Πότε έγινε, ποιοι παρίστατο, πού, γιατί, τι ήταν αυτό το οποίο προκάλεσε και γενικώς υπάρχουν άτομα τα οποία είναι πλάκια και βρίσκονται σε κατάσταση κρίσης που χρειάζονται στη θήρυξη. Παράμενες που θα πρέπει να λύφτουν η υπόψη. Έχει περάσει η ώρα πάλι και δεν το έχω... λίγο, λίγο. Λοιπόν, εκτίμηση του βαθμού του αντίδεικου, έτσι. Προφανώς το περιναλάγουμε υπόψη μας. Κάθε συμβάντα είναι το ίδιο σοβαρό, έτσι. Διαφορετικά συμβάντα μπορεί να προκαλέσουν κρίση και διαφορετική σένταση συμβάντα. Λοιπόν, ο τύπος και η σοβαρότητα του συμβάνου. Η προβλεψιμότητα ενός γεγονότος κρίσης. Παρά το γεγονός που είπαμε ότι συνήθως οι κρίσεις έχουν το στοιχείο των προσδότητων μέσα, έτσι. Αλλά, εν πάση περιπτώσει, είμαστε ένα σχολείο που είμαστε στη γειτονιά, που μπήκε ένας οπλισμένος τύπος και κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή και τον περιμένουμε ή όχι. Η προβλεψιμότητα, λοιπόν, ενός γεγονότος κρίσης. Ο τύπος του γεγονότος τι είναι, το έχουνε παραπάνω, βέβαια, αυτό. Ο αριθμός των ανθρώπων που το βλέπουν, ήταν μια μικρή ομάδα παιδιών, έγινε έναν περιστατικό στις τοαλέτες του σχολείου, ήταν μια μικρή ομάδα παιδιών. Είναι κάτι το οποίο πιάνει όλη την τάξη ή όλο το σχολείο. Η παρουσία ή απουσία θανάτων. Εξαιρετικά σημαντικό, έτσι. Εάν γίνει ένα δείχμα σε μια σχολική εκδρομή και τα παιδιά, και έχουμε κάποιους ελαφρούς πραγματείες, είναι τελείως διαφορετικό από το να έχω θανάτους, έτσι δεν είναι. Η διάρκεια και η ένταση της κρίσης, φυσικά. Πόση ώρα, πόσο χρόνο κάνεις. Έλεγα μου πως σας το τελείωμε σήμερα, αλλά νομίζω ότι μπορούμε να σταματήσουμε εδώ για να σας πω λίγα πράγματα. Θα δω αν θα σας τα πω αυτά για ψυχολογική εκτείνηση την επόμενη φορά, γιατί μας τρέχει και ο χρόνος. Εμείς έχουμε άλλη μια Παρασκευή μάθηκμα, πριν, και δύο Παρασκευές μετά τις γιορτές. Και επειδή θέλω να μιλήσουμε και για την ψυχική αθλητικότητα και για την κοινωνική συστηματική εμπογή και να παρουσιάσουν και τα δυο καδιά από το εξωτερικό της εργασίας τους, ενδεχομένως, αυτό θα σας το έχω εγώ στο αρχείο, δηλαδή το υπόλοιπο της κρίσης, δεν θα τα ζητήσω στις εξετάσεις, σας έχει όμως ολόκληρο στο αρχείο. Αυτά τα οποία είπαν εδώ, σαν μια πρώτη ενασχόληση με το ζήτημα της κρίσης, τι σημαίνει κρίσης ενασχολίας, νομίζω ότι είμαστε για να περάσουμε και στις άλλες θεραπεκτικές. |
