| : Ονομάζομαι Καστίνα Δάλα. Είμαι από το Αργαστήριο Παραογολογίας στην Ιατρική Σχολή και προσωπώ και την Ελληνική Εταιρεία Μεγαλογιστημών. Θα θέλα να ευχαριστήσω το ίδιο Αργενίδου που μας φιλαξενεί σήμερα εδώ και θα μιλήσω για διαφορές του φίλου. Θα προσπαθώ να το συνδέσω και με κάποια ευρύματα σε σχέση με την ψυχική υγεία και ειδικά με την κατάθλιψη και την αντίδραση στα φάρματα, τα διαφορετικά. Θα σας μιλήσω για το τι κάνουμε στο Αργαστήρι. Μα ακούτε καλά γιατί υπάρχει και ένα μικρόφωνο. Τώρα είναι καλύτερα. Λοιπόν γεια σας και πάλι. Επίσης για κάποιον λόγο βγαίνει λίγο κίτρινο αλλά όπου είναι κίτρινο είναι άσφανο. Λοιπόν στο Αργαστήρι ο φαρμακολογίας είμαι από το 1999. Εκεί πέρα έκανα τη δακτωρική μου διατριβή και είμαι πλέον ως ηλέκτορας. Όπως βλέπετε είμαστε πολύ αγαπημένοι και προσπαθούμε να ερευνήσουμε τις διαφορές του φίλου και θα σας εξηγήσω γιατί μας ευλευθέρει αυτό. Λοιπόν είχαμε βάλει και στο βελτίο τύπου κάποιες ερωτήσεις που θα προσπαθήσω σήμερα να απαντήσω. Το πρώτο είναι σε τι διαφέρει ο γέφρος των αδρών από τους γυναικών. Θα σας δώσω λίγα στοιχεία αλλά είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα που δεν μπορώ να το καλύψουμε πλήρως σήμερα. Μετά σε τι διαφέρουν οι άντρες και οι γυναίκες στην εμφάνιση αισθενειών όπως είναι η κατάθλιψη και σε τι διαφέρουν στην αντίδραση ως τρές θα σας δείξω πως συγκραίνεται με την κατάθλιψη και πως επενδρούν τα αντίστοιχα φάρμακα δηλαδή τα αντικαταθληπτικά σ' αρσενικά και στα φιλικά. Λοιπόν να πούμε πρώτα λίγα πράγματα για τον εγκέφαλο επειδή μπορεί κάποιοι από εσάς να μην τα θυμάστε. Ο εγκέφαλος μας είναι ένα ζωντανό όργανο που βρίσκεται μέσα στο κρανίο. Έχει βάρος περίπου σχεδόν 1,5 κιλό και αποτελείται από δισεκατομμύρια μικροσκοπικά κύτερα που ονομάζονται νευρώνες και αυτά εμείς μπορούμε να τα μελετάμε στο εργαστήριο. Χάρη στον εγκέφαλό μας έχουμε τη δυνατότητα να αισθανόμαστε τον κόσμο γύρω μας, να σκεφτόμαστε και να μιλάμε. Και ο ανθρώπινος εγκέφαλος όπως έχετε ακούσει είναι ο πιο πολύ πλοκοπράγμας στον κόσμο. Υπάρχουν πάρα πολλά ακόμα που δεν τα γνωρίζουμε αλλά καταλάβουν τι γίνεται στον εγκέφαλο. Λοιπόν, ίσως έχετε ακούσει ότι ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου συνδέονται με ορισμένες λειτουργίες. Αυτό είναι ένα πολύ απουστευμένο σχήμα με το συστερικό του εγκεφάλου. Εδώ βλέπετε το πίσω μέρος και αυτό το μπροστινό. Υπάρχουν λοιπόν περιοχές του φλιού που έχουν συνδεθεί με το συνέστημα, με την κρίση, με την όραση, η παραγκεφαλίδα για το συντονισμό των κινήσεων. Εμείς θα μιλήσουμε αρκετά για τον υπόκοπο που είναι μια δομή εσωτερικά στον εγκέφαλο που σχετίζεται με τη μάθηση και τη μνήμη και την αντίδραση των στρες. Αυτό το οποίο ίσως δεν έχετε ξανακούσει ποτέ είναι ότι ο εγκέφαλός μας αλλάζει συνεχώς. Λένε ότι ποτέ δεν χρησιμοποιούμε τον ίδιο εγκέφαλο δύο φορές διότι υπάρχει πλαστικότητα στον εγκέφαλο. Συνέχεια πεθαίνουν νευρικά κύτταρα αλλά και γεννιούνται νέα νευρικά κύτταρα. Πλέον έχει καταρρυχθεί ότι δεν γεννιούνται νέα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο. Υπάρχουν συνέχεια νέες συνδέσεις, συνάψεις, δηλαδή οι συνδέσεις μεταξύ των κιτάνων. Αυτό απλά σας το έβαλα γιατί ακόμα και σήμερα στην Ελλάδα σε σχολεία διδάσκεται ότι ο κιτάνος είναι το μόνο όργανο που δεν αναγινόνται τα κύτταρα Αυτό δεν ισχύει. Ξέρουμε ότι σε όλες τις περιορισμένες περιοχές του εγκεφάλου γεννιούνται νέα νευρικά κύτταρα και στον ενήλικο εγκέφαλο. Γιατί όμως μας ενδιαφέρουν οι διαφορές του φύλου και πού οφείλονται αυτές οι διαφορές θα σας πω λίγα πράγματα για αυτό. Επειδή το φύλο επηρεάζει η δομή του εγκεφάλου επηρεάζει την πλαστικότητα του εγκεφάλου δηλαδή ότι αλλάζει συνεχώς, ότι αλλάζουν οι συνδέσεις μεταξύ των νευρικών κυτάρων. Επηρεάζει τη συμπεριφορά μας και ξέρουμε ότι ακόμα και από μικρή ηλικία τα αγόρια και τα κορίτσια διαφέρουν στη συμπεριφορά τους και αυτό συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια της ζωής. Την αντίδραση στο στρες. Την ασθένεια. Καταλαβαίνω ασθένεια, μιλάω κυρίως για τις ψυχικές αταραχές αλλά πλέον έχουμε βρεθεί σε πάρα πολλές ασθένειες και το φύλλο παίζει ρόλο και αυτό μελετάται ιδιαίτερα πλέον στις μέρες μας αλλά και την απάντησαν στα διάφορα φάρμακα. Λοιπόν, ίσως έχετε δει εικόνες σαν κι αυτήν ότι ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου είναι μεγαλύτερες στις γυναίκες, άλλες στους άντρες. Γενικά το σημαντικό είναι ότι ενώ ο ατρικός εγκέφαλος ξέρουμε ότι είναι λίγο μεγαλύτερος από τον γυναικό αυτό δεν σημαίνει πραγματικά κάτι. Δεν έχει συνδεθεί με διαφορές στην γνωστική λειτουργία ή στο ΑΕΚΙΟ. Για παράδειγμα, ο εγκέφαλος του ελέφαντα είναι μεγαλύτερο από τον εγκέφαλο του ανθρώπου ή του δελφινιού είναι μεγαλύτερος, οπότε καταλαβαίνετε ότι δεν είναι θέμα όγκου, αλλά είναι θέμα συνδέσεων μεταξύ των κιτάρων μέσα στον εγκέφαλο και ενώ ορισμένες περιοχές υπερλειτουργούν στα αρσενικά, άλλες υπερλειτουργούν στα φυλικά. Για να σας πω κάποια πράγματα που γνωρίζουμε, ξέρουμε για παράδειγμα ότι ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με τη γλώσσα μπορεί να είναι λίγο καλύτερες κατά κάποιο τρόπο στις γυναίκες, ενώ στους άντρες κάποιες περιοχές που σχετίζονται με την όραση στο χώρο και την κίνηση στο χώρο. Λοιπόν, πώς καθορίζει το όμοστο φύλο, αυτό γίνεται βέβαια γυναιτικά. Ο άντρας είναι αυτός που καθορίζει το φύλο με το ψι χρωμόσωμα, το οποίο υπάρχει στο σπορματοζωάριο που γονιμοποιεί το οάριο και δίνει το ασεδικό, ενώ το χ δίνει το θηλυκό. Εδώ βλέπετε τα πραγματικά χρωμασώματα πάνω στα οποία υπάρχουν γονίδια που μπορούν να μας δίνουν τα χαρακτηριστικά του φύλου. Λοιπόν, λέμε όμως ότι ο εγκέφαλος είναι γένος θηλυκού, διότι στην αρχή αρχικά ο εγκέφαλος δεν έχει φύλο και μετά δράει τεσοστερώνι, που είναι αυτό που έχετε ακούσει στάντρογόνα ή αρσενική ορμόνα, να το πούμε, απλουστευμένα, η οποία θα ρενοποιεί στον εγκέφαλο και θα δώσει, ήδη από την ανάπτυξη από το έμβριο και από το γορό, θα δώσει κάποια χαρακτηριστικά και στον εγκέφαλο, αρσενικά ή θηλυκά. Στη συνέχεια, βέβαια, στην εφηβία, αυξάνονται πάλι οι ορμόνες, ειδικά ξέρουμε στα γόρια, οι τεσοστερώνι, τα κορίτσια, τα εστρογόνα, και γίνονται τα άλλα χαρακτηριστικά του φύλου. Λοιπόν, επειδή μου είπανε να το συνδέσω και με αυτά που κάνουμε στο εργαστήριο και θέλω να σας δείξω λίγο και για τη ζωή ενός ερευνητή, εγώ είχα την ευκαιρία να μελετήσω τέτοια ποντίκες στο εργαστήριο, στα οποία δεν γινόταν η ρενοποίηση του εγκεφάλου και τα οποία τα αρσενικά συμπεριφερόντουσαν όπως τα φιλικά. Εκεί είχα πάει στο Βέλγιο το 2001 με μια υποτροφία ως μέρος της δρακτορικής μου διατριβής. Επίσης, αργότερα, στο μεταδρακτορικό μου πήγα σε ένα άλλο εργαστήριο που είχα την τύχη να δουλέψω με μια πολύ σημαντική ερευνήτρια και εκεί πέρα μελετήσαμε πάλι τις διαφορές του φύλου στον εγκέφαλο και πώς αυτό συνδέεται με τη μάθηση και με το stress, αλλά και με την πλαστικότητα του εγκεφάλου. Λοιπόν, ίσως θυμάστε από το σχολείο το κλασικό πείραμα του Παυλώφ, το οποίο πλέον είναι πάνω από ένας αιώνας που έχει γίνει, το σκυλάκι το οποίο μάθαινε ότι όταν ακούει το καμπανάκι θα έρθει η τροφή του και άρα μετά όταν άκουγε το καμπανάκι του τρέχανε τα σάλια ακόμα και όταν δεν υπήρχε τροφή. Εμείς κάναμε κάτι τέτοιο στα ποντίκια, λίγο διαφορετικό. Είναι ένα μοντέλο το οποίο γίνεται και στους ανθρώπους. Εδώ έχει ένα βιντεάκι που κανονικά έχει ήχο, αλλά ο ήχος τώρα δεν ακούγεται. Αυτό που πρέπει να παρατηρήσετε είναι ότι ο άνθρωπος κλείνει τα μάτια του και κανονικά ακούγεται ένας ήχος, ένα καμπανάκι. Ο άνθρωπος μαθαίνει ότι όταν ακούει το καμπανάκι υπάρχει ένα φύσημα στο μάτι του, ένας αέρας, και έτσι μαθαίνει και κλείνει το μάτι του, οπότε ακούει το καμπανάκι για να αποφύγει τον αέρα. Κάτι αντίστοιχο, εμείς κάνουμε στα ποντίκια και είχαμε αρκετοί πολύ ωραία αποτελέσματα σε σχέση με την πλαστικότητα του εγκεφάλου και κάποια από αυτά δημοσιευθήκαν και σε μια εφημερίδα στη Φιλαδέλχεια. Για να σας το μεταφράσω, αυτό που βρήκαμε ήταν ότι τα θηλυκά μαθαίνανε σε αυτό το συγκεκριμένο μοντέλο καλύτερα σε σχέση με τα αρσενικά και ότι περισσότερα νευρικά κύτερα επιβιώνουν στον εγκέφαλό τους. Από τα νέα νευρικά κύτερα που γεννιούνται στον εγκέφαλο, περισσότερα επιβιώνουν σε θηλυκά που μαθαίνουν καλύτερα. Άρα, κατά κάποιο τρόπο δείξαμε ότι το φύλλο επηρεάζει το πώς η μάθηση αλλάξει τον εγκέφαλο. Υπάρχουν και άλλα μοντέλα στα οποία τα αρσενικά μαθαίνουν καλύτερα από τα θηλυκά, για να μιλάμε μόνο για τα θηλυκά, αλλά για θέμα χρόνου το έχω στο τέλος, άμα θέλετε. Αν προλάβουμε θα το δούμε. Επίσης δείξαμε ότι το φύλλο επηρεάζει την πλαστικότητα του κεφάλου με έναν άλλο τρόπο, δηλαδή οι συνδέσεις μεταξύ των αυρικών κυτάρων, τα σημεία που γίνονται οι συνδέσεις, και τα βλέπετε εδώ στη φωτογραφία, αυτές εδώ οι κουκκιδίτσες, είναι τα σημεία που γίνονται οι συνάψεις μεταξύ των αυρικών κυτάρων, επηρεάζονται από τις ορμώνες του φύλλου, δηλαδή συγκεκριμένα αυξάνουν στα θηλυκά όταν τα ιστρογόνα είναι αυξημένα, δηλαδή στα ποντίκια είναι στο μπροϊστρο, η φάση του κύκλου στις γυναίκες είναι η ορυξία όταν είναι αυξημένα τα ιστρογόνα, και αυτό συνδέεται με καλύτερη μάθηση σε αυτό το μοντέλο που σας είπα, που ανοιγκλίνουμε το μάτι, σε τέτοιου είδους μοντέλα τύπου παυλόφυλλα, δηλαδή που πρέπει να συνδυάσουμε δύο ερεθίσματα. Αυτό επηρεάζεται και από το στρες, και εδώ πέρα είναι ένα παράδειγμα που ένας στρεςογόνος παράγοντας, για παράδειγμα στα ποντίκια μπορεί να βάλουν να κολυμπήσουν κάτι που δεν τους αρέσει, στα αρσενικά αύξησε τις συνάψεις, δηλαδή τα σημεία που γίνονται συνδέες μεταξύ των κυτάρων, και στα εθελικά τα μίωσε, και βλέπουμε ότι αυτό πάλι συνδέεται με αντίστοιχες αλλαγές στη μάθηση, άρα μερικές φορές μπορεί και το στρες να έχει κάποια θετικά αποτελέσματα, αναλόγως με τη χρονιότητα αυτού, και θα δούμε μετά ότι ο χρόνιος στρες συνδέεται με κατάθλιψη και με άλλες δικαραχές στον κέφαλο, και επίσης κάτι το οποίο κατά τη γνώμη μου είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον, είναι ότι βρίσκουμε τέτοιου είδους διαφορές στην αντίδραση στο στρες, που συνδέονται με τη μάθηση, καθορίζονται ακόμα από την ανάπτυξη του κεφάλου, δηλαδή στο αέμβριο και στο μωρό, το πώς έχουνε δράσει οι ορμόνες, διαφορετικά στα αρσενικά και στα αρσενικά, για να επηρεάσουν το πώς αργότερα θα απαντήσουμε στο στρες, και πώς θα μάθουμε και ποια θα είναι η συμπεριφορά μας. Λοιπόν, για να πάμε λίγο σε αυτά που ίσως ενδιαφέρουν λίγο περισσότερο για τις διαφορές του φύλου σε ασθένειες όπως είναι η κατάθλιψη και στα φάρμακα. Καταρχάς, επειδή μιλήσαμε λίγο για το στρες, η κλασική αντίδραση στο στρες είναι αυτό που λέμε το fight or flight, δηλαδή φυγή ή μάχη, η οποία πλέον θεωρείται ότι είναι κυρίως η αδρική αντίδραση. Δηλαδή, στο στρες, κυρίως τα αρσενικά μπορούν να τσακωθούν, μπορούν να γίνουν επιθετικά ή μπορούν να σηκωθούν να φύγουν, ενώ οι γυναίκες μπορούν να έχουν μια άλλη αντίδραση. Βέβαια, αυτό είναι μια θεωρία που έχει αναπτυχθεί, δεν είναι ότι έχει αποδειχθεί πλήρως. Λέμε ότι οι γυναίκες μπορεί να αρχίσουν να παραπονιούν, να πάρουν τηλέφωνο με τις φίλες τους, να βγουν έξω με τις φίλες τους, να φροντίσουν τα παιδιά τους, το σπίτι τους, να αρχίσουν να κάνουν δουλειές, δηλαδή διαφορετικές αντιδράσεις στο στρες. Και νομίζω ότι μερικά από αυτά τα βλέπουμε όλοι στην καθημερινή μας ζωή. Έχει βρεθεί, όμως, ότι και διαφορετικές ορμόνες παίζουν ρόλο, μπορεί να παίζουν ρόλο σε αυτές τις αποκρίσεις μεταξύ αντρώπων και γυναικών. Να μην σας κουράσω τώρα με λεπτομέρειες, αλλά μπορεί οι άντρες να βασίζονται περισσότερο στην κορτιζόλινο, οι γυναίκες σε ορμόνες όπως είναι και το κίνη, και υπάρχουν πολλά δεδομένα. Συγκεκριμένα για την κατάθλιψη, γνωρίζουμε ότι είναι μια πολυπαραγωτική νόσος, ότι το χρόνιο μη ελεγχόμενο στρες μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα κατάθλιψης. Τι σημαίνει αυτό? Το χρόνιο στρες, το οποίο δεν μπορούμε να ελέγξουμε, μπορεί να είναι και ύπιο, αλλά αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι' αυτό, οπότε αρχίζει και δημιουργεί προβλήματα στο οργανισμό μας, γιατί απορριθμίζεται και απορριθμίζεται και ο αγγεφαλός μας. Και άμα αυτό συνδυαστεί και με γενετική προδιάθεση, με τα γωνίδια που μπορεί να φέρουν και να μας προδιαθέτουν να αναπτύξουμε ασθένεια, αλλά και με άλλους παράγοντες, όπως βλέπετε εδώ ακόμα και έλλειψη άσκησης ή κακή διατροφή, είτε στρες κατά την κύση και άλλα τέτοιου είδους αρεθίσματα, μπορεί να προκαλέσουν τα καταθλιπτικά συντώματα. Θα μιλήσουμε για κάποια από αυτά. Ίσως καταλαβαίνω ότι μιλάω για μελαγχολική διάθεση, για διαταραχές στον ύπνο, διαταραχές στην όρεξη, στο βάρος, ακόμα και κάθε αυτοκτονία σε ορισμέρους ανθρώπους. Πολύ σημαντικό είναι ότι στην κατάχληψη, όπως και σε πολλές άλλες διαταραχές, υπάρχει μεγάλη διαφορά του φύλου. Εδώ πέρα είναι μια λίστα με διάφορες ασθένειες νευρολογικές και ψυχικές. Με πορτοκαλί τις γυναίκες και με γαλάζιο τους άνδρες. Με βλέπετε στην κατάχληψη, συχνόνται να διπλείς τις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες. Αντιθέτωσαν αλκοολισμό και συνεξάρτηση είναι το αντίθετο. Είναι περισσότερο οι άντρες δηλαδή που μπορεί να γίνουν αλκοολικοί. Και αυτό συνδέεται με τη διαφορετική αντίδραση στο στρές και το πώς αντιδρά ο οργανισμός του καθενός. Λοιπόν, να πούμε κάποια επιδημιολογικά στοιχεία όπως τα λέμε. Η ορμωικότητα είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες, δηλαδή το πόσο μπορεί κάποιος να κληρονομήσει κάποια γονίδια που σχετίζονται. Επίσης, φαίνεται ότι οι ορμόνες παίζουν ρόλο, διότι οι διαφορές του φύλου εμφανίζονται στην εφηβεία και μειώνονται μετά την αιμινόπαυση. Επίσης, υπάρχουν κάποιες μορφές κατάθλιψης που εμφανίζονται στις γυναίκες όταν αλλάζουν οι ορμόνες πάρα πολύ, όπως την εγκυμοσύνη ή μετά τον τοκετό, ίσως έχετε ακούσει για την επιλόχια κατάθλιψη, ή στην περιεμινόπαυση. Άρα φαίνεται ότι οι ορμόνες παίζουν ρόλο, αλλά επίσης οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να πάνε στον ψυχίδρο και να πάρουν φάρμακα για την κατάθλιψη σε σχέση με τους άνδρες. Επίσης, τα συντώματα διαφέρουν, εμφανίζονται πιο έντονα συντώματα και μεγαλύτερο κίνδυνο υποτροπής, για να ξαναεφανίσουν κάποια συντώματα. Για παράδειγμα, οι γυναίκες μπορεί να έχουν περισσότερα σωματικά συντώματα, όπως πνοκεφάλους και άλλα τέτοιου είδους συντώματα, διαταραχές του ύπνου, άκρηση του βάρους και της όρεξης, μειωμένη ενέργεια. Επίσης, το άγκος είναι πιο συχνό να εμφανίζεται στις γυναίκες, ειδικά μαζί με την κατάθλιψη. Και υπάρχουν διαφορές και στα φάρμακα. Αυτό είναι κάτι που μας ενδιαφέρει εμάς στο εργαστήριο ιδιαίτερα, διότι τα φάρμακα μέχρι τώρα έχουν φτιαχτεί για άντρες και έχουν κυρίως γίνει μελέτες σε αρσενικά πειραματόζωα. Και θα μπορούσα να πω ότι έχουν γίνει από άντρες για άντρες, αλλά ο λόγος είναι επειδή οι γυναίκες έχουν τις ορμόνες και θέλαν να βάλουν ακόμα ένα παράγματο που θα περιπλέξει τα πράγματα. Δηλαδή, κανείς δεν ήθελε να δουλεύει με θηλυκά ποντίκλια γιατί έχουν τον κύκλο και στις κλινικές μελέτες δεν θέλαν να έχουν γυναίκες γιατί υπήρχε κίνδρος οικημοσύνης και τα λοιπά. Οπότε, όμως μετά το 1993 αναγκαστικά μπήκαν και γυναίκες κλινικές μελέτες, γιατί ειδικά σε ασθένεις όπως η κατάθλιψη είδαμε ότι είναι πολύ σημαντικό. Και επίσης, σε ορισμένα εργαστήρια όπως και στο δικό μας, αυξάνουμε κατά πολύ τη δουλειά που κάνουμε, ώστε να μπορέσουμε να λάβουμε υπόψη μας και τα θηλυκά. Λίγες διαφορές, να σας πω αυτά που ξέρουμε μέχρι τώρα, το πεδίο είναι πολύ ακόμα ανοιχτό. Υπάρχουν εδείξεις ότι οι γυναίκες και οι άντρες απαντάνε σε διαφορετικά, αντικαταφερτικά φάρμακα, αλλά ακόμα δεν υπάρχουν οδηγίες για αυτά. Γιατί οι γιατροί ορισμέρες φορές μπορεί να μην τα γνωρίζουν καν, ή δεν υπάρχει επίσημη οδηγία τι να δίνουμε στους άντρες και στις γυναίκες και με ποιον τρόπο. Ακόμα μπορεί οι γυναίκες να εκτύχθονται και σε μεγαλύτερη ποσότητα του φάρμακου, οπότε θα έπρεπε να δίνονται διαφορετικές δόσεις σε γυναίκες και σε άντρες, που δεν συμβαίνει. Και επίσης μια πρόσφατη μελέτη από το εργαστήριό μας έχει δείξει ότι και στην Ελλάδα οι γυναίκες καταναλώνουν περισσότερα φάρμακα σε σχέση με τους άντρες και αντικαταφερτικά και άλλα φάρμακα, που βέβαια αυτό συμβαίνει και επίσης τα χρειάζοντα, αλλά και επειδή βρίσκουν αυτό ως έναν τρόπο να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημά τους. Θα σας πω λίγα ακόμα για το εργαστήριο και τελειώνουμε. Εμείς το εργαστήριο μελετάμε αυτές τις διαφορές, προσπαθούμε να βρούμε γιατί υπάρχουν συντώματα διαφορετικά στα αρσενικά και στα θελικά, πως επιδρούν τα φάρμακα στο αρσενικό και στο θελικό εγκέφαλο. Αυτά γίνονται στην Αθήνα στους εργαστήρους της φαγματοκολογίας. Χρησιμοποιούμε διάφορες τεχνικές που δεν θα βώσουν λεπτομέρειες που μπορούν να μετρήσουμε τη χημία του εγκεφάλου, δηλαδή τι γίνεται σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, πως αλλάζουν οι χημικές ουσίες του εγκεφάλου, πως αλλάζουν κάποιες πρωτεΐνες ή ορμόνες, μελετάμε τη συμπεριφορά. Θα σας δείξω ένα παράδειγμα συμπεριφοράς προς όποιον δεν αρέσει το ποντί και μπορεί να φύγει. Χρησιμοποιούμε, για παράδειγμα, ένα από τα τεστ που χρησιμοποιούμε, από τα πιο απλά, είναι μια δοκιμασία που βάζουμε τον αλουρέο μέσα σε ένα κουτί που υπάρχει μια φωτεινή πλευρά και μια σκοτεινή πλευρά. Επειδή η αλουρέα είναι ανοικτόβια ζώα που τιμούν τη σκοτεινή πλευρά και εκεί πέρα νιώθουμε μεγαλύτερη ασφάλεια. Όμως, άμα δώσουμε ένα φάρμακο που μειώνει το άγχος, που είναι αγχολητικό φάρμακο από αυτά που κυκλοφορούν πάρα πολύ, που είναι διαφορετικό από τα αντικατοθλητικά, για παράδειγμα διαζεπάμι, τότε το πειραματώζω θα περάσει περισσότερο χρόνο στο φωτεινό κομμάτι του κουτιού. Και εμείς μπορούμε και μετράμε ακριβώς πόσο χρόνο περνάει στο ένα κλουβί και πόσο στο άλλο και έτσι βλέπουμε τη συμπεριφορά τους και τα συνδέουμε αλλαγές στον γεφαλό τους. Επίσης, ένα άλλο μοντέλο που κάνουμε είναι για να προσπαθήσουμε να προσομιώσουμε την κατάθλιψη που είναι κάτι αρκετά δύσκολο βέβαια, όπως καταλαβαίνετε, στα ζώα. Κάνουμε κάποιους ήπιους θεσσαγόνους παράγοντες, δηλαδή τους αλλάζουμε τα φώτα, με ποιον μένουνε μαζί στο ίδιο κλουβί, το φαλί τους, απλά πράγματα για έξι εβδομάδες, αυτό όμως δεν τους αρέσει. Και όταν τους δίνουμε να πιούνε με πιπερό ένα ζαχαρό νερό, το δίνουν αυτό μια φορά τη βδομάδα, κανονικά στα ποντίκια αρέσει πολύ η ζάχαρη, οπότε πίνουν πολύ. Όταν όμως αυτά στεσαριστούν αρκετά και θεωρήσουμε εμείς ότι κατά κάποιο τρόπο έχουμε εγκαταστήσει κάτι σαν κατάθλιψη, ένα σύμπτωμα της κατάθλιψης, τότε μειώνεται η κατανάλωση αυτού του γλυκού διαλύματος και φαίνεται ότι αυτό μπορεί να μοιάζει κάπως με κατάθλιψη και έτσι μελετάμε τι γίνεται. Σε αυτό το μοντέλο έχουμε βρει ότι τα θηλυκά ποντίκια επηρεάζονται περισσότερο από τα αρσενικά. Και συγκεκριμένα αυτό το μοντέλο, το χρόνιο stress μειώνεται σε ροτονίνη που θα σας πω αμέσως τι είναι, είναι μια χημική ουσία στον ογέφαλο, στον υπόκαμπο των θηλυκών. Ο υπόκαμπος είναι μια περιοχή που είπαμε νωρίτερα ότι εκεί πέρα συνδέεται με τη μνήμη και τη μάθεση και με το συνέστημα. Εκεί γεννιούνται νέα νευρικά κύταρα, εκεί έχουμε πολλά δεδομένα για τις συνάψεις. Και η σειροτονίνη θα μπορούσαμε εδώ να τη δούμε σχηματικά, είναι ας πούμε αυτά κίτρινα, είναι μια χημική ουσία στον εγκέφαλο, νευροδιαβιβαστή εμείς την ονομάζουμε, η οποία απελευθερώνεται από το ένα νευρικό κύτερο και πηγαίνει και δίνει το σήμα στο άλλο νευρικό κύτερο, δηλαδή κατά κάποιο τρόπο είναι ο διαβιβαστής. Συνομιλούν τα κύτρα μεταξύ τους μέσω τέτοιων χημικών ουσιών. Αυτή συνδεθεί με την αντίδραση ως τρές, με την ευχαρίστηση, τον πόνο, τον ύπνο με πάρα πολλές λειτουργίες και γνωρίζουμε ότι αυξάνονται αντικαταθληπτικά. Όμως, επειδή δεν γνωρίζουμε ακριβώς πώς γίνεται αυτό και πώς επηρεάζεται το φύλλο, γίνονται ακόμα πάρα πολλές μελέτες και επειδή κάποιες στενείς γύρω στο 30% δεν απαντάνε στα αντικαταθληπτικά φάρμακα, βέβαια πάντα χρειάζεται και ψυχοθεραπεία και άλλες μέθοδοι, οι μελέτες συνεχίζονται και έχει βρεθεί ότι τα φάρμακα αυτά αυξάνονται η γέννηση νέων νευρικών κυτάρων στον υπόκαπο των ποντικών. Αυτό δεν έχει ακόμα δειχθεί σε ανθρώπους, είναι κάτι που το ξέρουμε, τα πειραματώζω. Τα βλέπετε εδώ τα νέα κύτταρα με ροζ χρώμα, που νομίζω ότι είναι αρκετά ωραίες εικόνες και με καφέ χρώμα εδώ, το δικό μας εργαστήριο και επίσης αυξάνονται και οι συνάψεις μεταξύ των νευρικών κυτάρων. Και προσπαθούμε να μελετήσουμε πώς το φύλλο επηρεάζει αυτές τις δράσεις και πώς οι ορμόνες του φύλλου. Θα θέλα να σας ευχαριστήσω που είστε σήμερα εδώ και να ευχαριστήσω και την ομάδα της ψυχοφαρμακολογίας με επί κεφάλαιη την κυρία Ταϊφότη του Διευθύντρια και τους συνεργάτες μας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Και άμα θέλετε περισσότερα υπάρχουν και πολλά στο ίντερνετ, στο site της φαρμακολογίας, αυτό είναι από ένα βραβείο που είχαμε πάρει, στο site της ελληνικής εταιρείας νευροεπιστημών. Υπάρχουν βιβλία αρκετά απλά για το κοινό, ακόμα και για παιδιά υπάρχει ένα site αλλά είναι στα αγγλικά. Και άμα κάποιος διαφέρεται για τις επιστημονικές δημοσιεύσεις μπορώ να του δώσω παραπάνω. Ευχαριστώ πολύ. |
