| : Αυτό εννοώ με συζήτηση. Κάποιες ερωτήσεις. Μια ερώτηση είναι, θεωρείτε ότι η Ελλάδα, νομίζω ότι το απαντήσατε, θεωρείτε ότι η Ελλάδα είναι ευρωπαϊκή χώρα σήμερα. Ασφαλώς είναι ευρωπαϊκή χώρα. Τυπικά είμαστε ευρωπαϊκή χώρα. Όχι, από κάθε άποψη είμαστε. Άλλο αν θυμίζουμε καμιά φορά την Ευρώπη του παρελθόντος, αλλά περνάμε από τα ίδια χνάρια. Θυμίζουμε περασμένες εποχές της Ευρώπης, αλλά ευρωπαϊκές. Δεν θυμίζουμε περασμένες εποχές της Ασίας ή της Μέσης Ανατολής. Οι Έλληνες νιώθουν Ευρωπαίοι. Ασφαλώς, ασφαλώς. Εγώ πιστεύω ότι αισθάνονται Ευρωπαίοι. Και η νεολαία. Υποθέτω, ναι. Δεν νομίζω ότι η νεολαία ενδεχομένως είναι και πιο Ευρωπαίοι από τους μεγάλους. Στη πράξη μπορεί να είναι. Διότι η κουλτούρα τους είναι απολύτως ευρωπαϊκή. Ποια κουλτούρα καταναλώνουν ευρωπαϊκή κουλτούρα. Όπως το λέτε, έτσι είναι. Καμιά φορά στην αίθουσα των διαλέξων ρωτάω πόσοι από εσάς νιώθετε Ευρωπαίοι. Και λάχιστοι σηκώνουν το χέρι σήμερα. Και βλέπεις ότι είναι Ευρωπαίοι απ' τη συμπεριφορά τους. Το θάμα είναι ότι νιώθουν. Ίσως γιατί δεν ξέρουν τι σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος. Δηλαδή ποιο είναι το περιεχόμενο του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Για μένα το πιο σοβαρό στοιχείο του Ευρωπαϊκού πολιτισμού έναντι όλων των άλλων που ξέρουμε απ' έξω ή που υπήρξαν στο παρελθόν είναι ότι συνιστά ο διαφωτισμός. Συμπεριλαμβανομένον των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των συνταγμάτων, της δημοκρατίας. Όλα αυτά είναι προϊόντα της Ευρώπης. Ποιος άλλος τα έκανε αυτά αν όχι η Ευρώπη. Να ρωτήσω και εσάς κύριε Παππούλια. Εγώ δεν το κουβετειάζω αυτό. Η χώρα είναι ευρωπαϊκή χώρα. Άλλωστε βλέπετε και οι δημοσκοπήσεις δίνουν μια εικόνα αρκετά αισιόδοξη μέσα στην κρίση με όλα αυτά τα βάσανα που φέρονται ότι έχουν επιβληθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και έχουν πράγματι επιβληθεί. Άρα ο κόσμος θα μπορούσε να έχει αντιδράσει τελείως διαφορετικά. Αυτό δεν το συζητάω. Η αντίδραση των παιδιών νομίζω ότι είναι έτσι στιγμιαία. Δηλαδή δεν έχουν κάτι ποτέ να προβληματιστούν επί του θέματος και να κουβεδιάσουν. Αυτό εγώ το λέω διότι και παλαιότερα ακόμα δηλαδή εγώ έμαθα καλά το χώρο των τηλεπκοινωνιών και το χώρο των ηλεκτρικών εταιριών, ηλεκτρικών δικτύων. Όπου να πήγαινε στην Ευρώπη ανάλογα πράγματα. Δηλαδή η χώρα εγκαίρως έχει χτιστεί με αναλογίες ευρωπαϊκές. Γιατί είναι και ο πολιτισμός μας, ο παλιός κλπ. Άρα δεν μπαίνει σε συζήτηση τέτοιο θέμα. Απλώς αναβιώνουν πολλές φορές αντιευρωπαϊκά αισθήματα επειδή συμβαίνουν γεγονότα. Σε δύσκολες εποχές. Μην ξεχνάτε τον αντιαμερικανισμό πριν περίοδο της Κούντας και μετά. Επειδή κάπου ο λαός κατάλαβε ότι ενδεχομένως το πραξικό πουμμα που έκανε ο Παπαδόπουλος να είχε και τις ευλογίες της Αμερικής. Αυτό έμεινε. Δεν έχει φύγει ακόμα. Οι επισκέψεις των υψηλών Αμερικανών επί Παπαδοπούνου είναι και αυτά. Βέβαια, βέβαια. Κι αυτό συνέβαλε ο Ημέτερος Σπύρος, Σπάειρος και ούτω κάτι εξής. Κατά καιρούς, δηλαδή, νομίζω ότι χάνεται η εμπιστοσύνη μας. Σε καιρούς δύσκολους. Δύσκολους, αλλά γενικά και η νεολία αλλά και ο κόσμος... Θα ήθελα να σας ρωτήσω τι συμβουλή έχετε να δώσετε στους νέους. Να προβληματίζονται για το τι καινούργιο μπορεί να βγει από τα παλιά και επίσης ότι αυτό που λέγαμε πριν, ότι η ζωή θα σταματάει, η ζωή τρέχει και μπορείς να την πετύχεις στο επόμενο γύρισμα. Δηλαδή γίνονται τόσα πράγματα στον κόσμο που αν κανείς τα έχει υπόψη του μπορεί να βγει μπροστά. Ας μην ξεχνάμε την ιστορία. Χώρες φτωχές όπως η Ελβετία είναι πάμπλουτη σήμερα. Τι είχε η Ελβετία? Πέντε κατσίκια. Είχε και πολλά βουνά. Τίποτα δεν είχε. Ούτε πρώτες ύλες είχε σπουδές, δεν είχε τίποτα. Από τα ψέματα και από τις περιστάσεις κατάφερε να γίνει πάρα πολύ πλούσια χώρα. Και την Ουδετορώτη τα εμπάσεις περιπτώσεως πολέμους και όλα αυτά. Ποια άλλη χώρα είναι η Νορβηγία. Καλά η Νορβηγία ανακάλυψε και πέτρελαιο βέβαια και είναι σήμερα η πλούσιότερη χώρα του κόσμου. Η Φιλανδία ήταν. Η Φιλανδία, μια χώρα μες στους πάγους, μες στην κακομυλιά. Στη Φιλανδία θα ήταν ενδιαφέρον να δει κανείς πώς μοίρασε τα χρήματα και την έρευνα. Άρα ερχόμαστε στο ότι η γνώση και η παιδεία είναι το διαβατήριο για ένα καλύτερο αύριο. Αναμφίβολα. Και βεβαίως οι μεταρρυθμίσεις που θα έρθουν από πάνω και θα γίνουν αποδεκτές. Η Ιαπωνία, άλλο παράδειγμα. Η Ιαπωνία, μια χώρα που έχει τρεις φορές την έκταση της Ελλάδας και ένα πληθυσμό 130 εκατομμυρίων σήμερα. Σκέψουμε, με τρεις φορές. Δηλαδή είναι σαν να έχει Ελλάδα 30 εκατομμύρια αντί για 10. Κατοκιμένοι, ναι. Φοβερά πυκνοκατοκιμένοι, χωρίς αγροτική παραγωγή, όλα εισαγόμενα, χωρίς πρωτεσίλες. Τίποτα δεν έχει. Τι έχει? Έχει εκπαίδευση πάρα πολύ καλή και ευρεσή τεχνία. Μια λόγο. Να αναπαράθυρω ευκαιρίας για τη χώρα, γιατί για τους νέους που λέτε. Είναι βέβαια δύσκολο σήμερα να γενικεύσεις, γιατί είναι εποχή που τα παιδιά έχουν πτυχία και λοιπά. Αλλά γενικά υπάρχει ανεργία και για αυτούς που έχουν και αυτούς που δεν έχουν. Αλλά σε οποιαδήποτε περίπτωση, αυτό μια λέξη που πάντα εμένα μούρχονταν είναι η ανοικτότητα. Το Openness δηλαδή, αυτή η λέξη παίζει ίσως ως ο τίποτα άλλο, όχι μόνο για τους νέους αλλά και στις επιχειρήσεις και στις δημοκρατίες και όλα. Είναι μια λέξη κλειδί που σημαίνει ανοιχτότητα, δηλαδή όχι δογματισμούς, όχι συνομοσίες που βλέπω έτσι πάρα πολλούς ανθρώπους. Να το πούμε αλλιώς, θυμάμαι πάντοτε και το λέω συνεχώς, μία υπάλληλος υψηλά εισταμένη στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, που μου διηγείτο, μου περιέγραφε μάλλον τον Ιωάννη Δροσόπουλο, ο οποίος ήταν και συμπατριώτης μας, από κάποιο χωριό της Αρκαδίας που κανείς δεν το ξέρει. Αυτός λέει ήταν ένα χωριατόπεδο που ήρθε εξυπώλητο στην Αθήνα και που δεν ήξερε τίποτα άλλο από το χωριό του. Ε, μου λέει, όταν αυτός ο άνθρωπος φορούσε φράκο, ήταν σαν να ήταν τρεις γενιές λόρδος. Αυτό σου λέει πάρα πολλά. Υπάρχει εγγλέζος που από τη γέννησή του ως το θάνατό του, τώρα τι φταίνει εγγλέζη τους παραλάβαζε σήμερα, έχει το σημείο του κάηνε εδώ στο μέτωπό του ο τρόπος που μιλάει. Πώς να μπει στην παραπάνω κοινωνική τάξη όταν μιλάει κόκνικα ή δεν ξέρω πού ή αλλού. Και γι' αυτό υπάρχει αυτή η χασμοδία στην Αγγλία ότι δεν μπορεί να αλλάξουν εύκολα κοινωνική τάξη. Ενώ εδώ είναι πάντα ήταν ορθά ανοιχτή η πόρτα. Εγώ το ξέρω και από τον πατέρα μου. Και για τα παιδιά, τους φοιτητές μας γενικότερα είναι μια, αυτή η περίοδος που όλοι πέφτουμε και απογοητευόμαστε, επανατοποθέτησης. Δηλαδή πρέπει να ξαναβάλουν τον εαυτό τους μπροστά στις νέες συνθήκες. Ακούσαν τόσα πράγματα στο Πανεπιστήμιο. Συνήθως αυτά τα πράγματα που ακούν στο Πανεπιστήμιο, οι νέοι άνθρωποι δεν τα αξιοποιούν όλα. Σήμερα όμως υπάρχει ανάγκη να τα αξιοποιήσουν. Μια επανατοποθέτηση και μια υπέρβαση του καθενός μας, όχι απλώς του κράτους και των μεταειθμιστών. Και αγάπη στην δημοκρατία, έτσι. Δεν, παιδιά, δεν ξέρω αν είναι ιδέα μου, αλλά σε καμιά χώρα του κόσμου δεν κατάλαβα αυτή τη ρευστότητα της κοινωνικής τάξης όσο εδώ, διότι στην Αγγλία μπορείς να συνομιλήσεις ως ίσος προς ίσον ενώ διανοητικά με τον ταξιτζίπ θα σε πάει κάπου. Δεν μπορείς. Μπορείς να συζητήσεις ως ίσος προς ίσον με τον ποδοσφαιριστή, λέω τώρα, τον οποιοδήποτε. Εδώ δεν μου έχει τύχει ποτέ να μη συναντήσω ανθρώπους γιατί εγώ κατεβαίνω με το τρένο πάντα και μιλάω όλο όποτε, πιάνουμε συζητήσεις. Είναι όλοι ισότιμοι και οι άνθρωποι έχουν και την αίσθηση ότι είναι ισότιμοι. Δηλαδή κανείς δεν αισθάνεται κατώτερος απ' τον άλλον γιατί είναι φτωχότερος ή γιατί δεν έχει την ίδια μόρφωση. Έχει μια ευχαίρεια, το μυαλό παίρνει στροφές, αυτό που λες η ανοιχτή κοινωνία. Κανένας δεν αισθάνεται υποδέστερος. Μπορεί να σου πει καλά, εσείς είστε καθηγητής και ξέρετε πολλά, αλλά και εμείς κάτι ξέρουμε. Βέβαια, συνέχεια αυτό. Διεκνοηκούν πάντως θέση και άποψη και είναι πολύ σωστό. Αναφίβολα. Είμαστε μια καταβάσιν δημοκρατική κοινωνία γι' αυτό το λόγο. Έχουμε δηλαδή όλα τα φόντα για να αναπτυχθούμε σε μια σημαντική κοινωνία των πολιτών. Να αναπτυχθεί αυτό που λέμε το grassroot. Η βάση της κοινωνίας είναι πάρα πολύ σωστή. Εγώ τώρα και ο Θάνας είμαστε στην αισιόδοξη πλευρά. Κι εγώ είμαι αισιόδοξη. Και σαν δάσκαλοι και σαν εγώ μπήκα και δουλέψα και στο κράτος. Αυτή ήταν και δηλαδή η αντίληψή μου. Ότι εδώ άμα δουλέψεις μπορεί να βγει δουλειά, θα βαλήσει με τον κόσμο. Δεν ξεχνάω ποτέ μια δουλειά που έκανα στο Υπουργείο Γεωργίας το 81. Πριν από ένα δυο χρόνια είχα έρθει από την Αγγλία και ήταν η πρώτη εφαρμοσμένη δουλειά που έπρεπε να κάνω εκεί πέρα. Που είπε ο Σιμήτης ότι εδώ οι επιδοτήσεις μας δίνουν τα λεφτά οι Ευρωπαίικοι. Τα έχουμε στην Αγροτική Τράπεζα και μοιράζονται μετά από τρεις μήνες. Και η διαδικασία για να πάρουν οι αγρότες τα λεφτά τους, ήταν μια διαδικασία με έντυπα τα οποία συμπληρώνανε στην επαρχία και σε κουτιά από γάλα νονού ερχόσατε στην Αθήνα. Και ισορρευόσατε σε μία υπηρεσία του Υπουργείου Γεωργίας και εγώ βρήκα ισορρευμένα τέτοια κουτιά εκατοντάδες. Με δικολογητικά τα οποία απ' να ελεγχθούν, να σφαγιστούν, να πούν OK και μετά να πάνε στην Αγροτική Τράπεζα να πάνε οι άνθρωποι να πάρουν τα λεφτά τους. Δεν υπήρχε μηχανογράφηση ακόμα. Καταλαβαίνετε δηλαδή για αυτό σήμερα βέβαια αυτά έχουν όλα φύγει, είχαν προβλήματα τα οποία μας κρατάνε πίσω. Έγινε μετά αυτό από τρεις τέσσερους μήνες οι επιδοτήσεις μοιραζόσα σε πέντε μέρες. Τι έγινε, καταργήσαμε τα κουτιά να έρχονται στην Αθήνα, ο έλεγχος στην επαρχία να έρχονται μόνο εδώ, εδώ πάνε. Και που διαχώσατε εδώ τι περισσότερο κάναμε. Τέλος πάντων τέτοια έχουμε πολλά παραδείγματα τα οποία έχουν φύγει αλλά έχουμε έδαφος να καλύψουμε και μπορούμε να το καλύψουμε. Η συζήτηση κινήθηκε στο επίπεδο του κράτους, της χώρας. Άκουσα για την Αρκαδία μια λέξη και επειδή και οι τρεις είμαστε από την Αρκαδία θα ήθελα να σας ρωτήσω τι σας έχει δώσει η Αρκαδία στη ζωή σας. Παράδοση. Παράδοση επειδή η Αρκαδία είναι ένα συντηρητικό μέρος, κακά τα πλέματα, σε γενικές γραμμές δηλαδή. Αλλά συντηρεί μια σημαντική παράδοση και καλά είναι και ο χαρακτήρας των ανθρώπων ενδιαφέρον. Δεν είναι αυτό που οι ίδιοι κομπάζουν λένε εμείς είμαστε ορεσίβοι άρα είμαστε ντόμπροι. Είναι αλήθεια, δεν μοιάζουν με τους άλλους Πελοποννήσιους, τα λιμάνια ας πούμε της Πελοποννήσιου για να το πούμε έτσι και τις παιδιάδες που είναι διαφορετικοί άνθρωποι. Αλλά κυρίως είναι η συντήρηση μιας παράδοσης η οποία είναι σημαντικό πράγμα. Δηλαδή δίνει στον άνθρωπο μια πολύ σοβαρή αίσθηση καταγωγής. Και επειδή είναι και υπερήφανοι για την καταγωγή τους όλοι οι Αρχάδες, ο πατέρας μου ενέπνευσε την ιδέα ότι οι Αρχάδες είναι ιδιαίτερο είδος. Τώρα ασφαλώς δεν είναι, αλλά εγώ έτσι μεγάλωσα και αυτό μου αρέσει. Εγώ γεννήθηκα εκεί, πήγα και σχολείω. Πρέρχομαι από οικογένεια της Μερίζες, κτινοτροφικές, φτωχή οικογένεια. Αυτό που δεν το ξεχνάω βέβαια, ήταν ότι το είχα σημειώσει πρέπει να προοδεύσεις. Μια ευχή που δεν ήξερα τι ήταν αυτό, πρέπει να προοδεύσεις. Πολύ έντονο, αυτό βέβαια. Άλλα πράγματα ξέρω εγώ, να κάνεις ό,τι τη δουλειά να είναι αλλά είναι τίμια. Του πατέρα μου κουβέντες αυτές, να μην τρέπεις για την καταγωγή σου και τα λοιπά. Δηλαδή, μας δώσαν ένα πλαίσιο αυτά τα πράγματα μέσα από την οικογένεια, τα οποία ήταν πολύ θετικά, πάρα πολύ θετικά. Εγώ γυρίζω με μεγάλη συγκίνηση κάθε φορά που παρότι έφυγα από τον Εμφύλιο. Και ωραίο μέρος. Είναι η Αρκαδία, είναι ευλογημένη γιατί είναι ωραία η φύση, έχει και καλό κόσμο. Μας έδωσε πολλά πράγματα η Αρκαδία. Τα μετουσιώσαμε, τα λούω ο καθένας. Άρα να κλείσουμε με την ευχή, η μεταρρυθμιστική προσπάθεια στην Ελλάδα να συνεχίσει, να πάει καλά και καλύτερα. Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Εγώ ευχαριστώ πολύ. Ευχαριστούμε πάρα πολύ. |
