| : Καλησπέρα σας. Το Λίκιο των Ελληνίδων και το Βιβλιοπωλείο το Ιλιοτρόπιο σας καλωσορίζει και σας ευχαριστεί πάρα πολύ για την ανταπόκρισή σας. Είμαι βεβαία ότι όταν φύγετε από εδώ θα είναι γεμάτο το μυαλό σας και η ψυχή σας με αυτά που θα ακούσετε. Θα σας διαβάσω πρώτα για τον κ. Μαρτίδη, το βιογραφικό του και μετά θα σας πω τις δικές μου σκέψεις διαβάζοντας το βιβλίο. Ο Ιάκωβος Μαρτίδης γεννήθηκε το 1957 στη Δράμα. Το 1975 πέρασε με υποτροφία στην ιατρική σχολή του Αριστοτελίου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης. Τελείωσε με άριστα τις μεταπτυχιακές τους σπουδές στην κοινωνική ψυχιατρική. Ιδρυτικό μέλος της ελληνικής εταιρείας για τη γνωστική και συμπεριφορική ψυχοθεραπεία και μέλος επιστημονικών συλλόγων και εταιριών που ασχολούνται με την ψυχική υγεία και την ψυχοθεραπεία. Από το 1993 διοργανώνει διωματικά σεμινάρια που στόχο έχουν την καλλιέργεια της αυτογνωσίας, την ανάδειξη των φωτεινών πλευρών του συμμετέχοντος και τη δημιουργία μιας ευχαριστιακής υπαρξιακής τάσης ζωής. Πιστοποιημένος εκπαιδευτής του Ελληνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, εκπαιδεύει δημοσίους υπαλλήλους πάνω σε θέματα της ειδικότητάς του. Είναι συγγραφέος του βιβλίου «Η αγάπη στην πρίζα» πέντε εκδόσεις, τώρα το τελειώνω εγώ αυτό που διαβάζω, στο οποίο πραγματεύεται το ψυχολογικό ταξίδι των σχέσεων στον έρωτα, τον γάμο, το διαζύγιο και το βιβλίο «Τα μυστικά των άλλων» τρίτη εκδοσία, στο οποίο πραγματεύεται τα όσα θα άξιζε να γνωρίζει ένα ζευγάρι, προκειμένου να νοηματοδοτήσει τη ζωή του με αγάπη και ελευθερία. Το βιβλίο αυτό, το οποίο άκουσα εγώ στην τηλεόραση και έτσι έγινε αφορμή και κάλεσα τον κ. Μαρτίδη, το άκουσα που το παρουσίαζε τυχαία, όπως έκανα ζάπινγκ το βρήκα, που θα μου επιτρέψετε να πω την έκφραση που τώρα λέμε και εμείς, εγώ τρελάθηκα όταν το διάβασα. Σε τέσσερις ημέρες το τελείωσα, δεν μπορείτε να φανταστείτε τι βιβλίο είναι. Για τις νέες κοπέλες, τις νέες μανάδες και τις γιαγιάδες είναι ένα Ευαγγέλιο. Θα σας πω ορισμένα πράγματα που λέει. Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται και αναλύει με ένα απλό και κατανοητό τρόπο 24 σημαντικά θέματα που αφορούν τις σχέσεις γονιών και παιδιών βασιζόμενος στην ελληνική πραγματικότητα. Αυτό είναι πάρα πολύ βασικό που λέει ο κ. Μαρτίζ την ελληνική πραγματικότητα. Ενθαρρύνει τους γονείς να δουλέψουν για τη δημιουργία σχέσεων που θα βασίζονται στην αγάπη, την αλληλοκατανόηση και τον αλληλοσεβασμό. Συμβάλει να διαχειρίζονται ποιοτικότερα και να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα τα προβλήματα που προκύπτουν. Είναι μοναδικό και πρωτότυπο στο είδος του. Βοηθάει γονείς, παιδαγωγούς και εκπαιδευτικούς να δώσουν απαντήσεις ζωής σε πράγματα που τους απασχολούν και τους προβληματίζουν. Συνδυάζει την τεκμηριωμένη παιδαγωγική άποψη, την επιστημονική γνώση με την πρακτική της εφαρμογής με παραδείγματα, χωρίς θεωρητική ορολογία. Ένας πραγματικός οδηγός για το πώς χτίζεις μια υγιή σχέση με τα παιδιά σου και γιατί όχι, πώς μπορείς να πλάσεις ευτυχισμένα παιδιά. Εγώ διαβάζοντάς το περίπτω να σας πω ότι ένιωσα πάρα πολλές ενοχές για το πώς μεγάλωσα τα παιδιά μου, αλλά εκείνες οι εποχές ήταν τελείως διαφορετικές. Είχαμε άλλες προσλαμβάνουσες απόψεις για το μεγάλομα των παιδιών που δεν συμβαδίζουν με την σημερινή εποχή. Φαντάζομαι ότι όλες οι της ηλικίας μου και λίγο μικρότερες θα έχουν τον ίδιο προβληματισμό. Ένιωσα πολλές ενοχές και δεν σας κρύβω. Πήρα τα παιδιά μου και τους ζήτησα συγγνώμη. Έκανα πάρα πολλά λάθη. Ελπίζω μέσα στη ψυχή μου το θέλω αυτό, να μην έχουν συμμαδέψει τα λάθη μου πολύ άσχημα τα παιδιά μου και τους χαρακτήρες του. Λίγο πήρα τα πάνω μου όταν ο μεγάλος μου γιώσε όταν του τα είπα μου λέει μια χαρά ήταν εγώ πιο αυστηρός θα είμαι, γιατί ήμουν αυστηρή. Εγώ πιο αυστηρός θα είμαι και έτσι πήρα λιγάκι λίγο αέρα από τα παιδιά μου. Σας εισθώνε επιφύλακτα. Δεν είναι μεγάλη κουβέντα να σας πω ότι είναι ένα Ευαγγέλιο πραγματικά. Το διάβασα και μετά ήρθα σε επαφή με τον κ. Μαρτίδη και είπα δεν πρέπει να περάσει αυτό πρέπει να το ακούσει πολλοίς κόσμος και μετά να το διαβάσει. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ πάλι και παρακαλώ την Ειρήνη, την ψυχολόγο και φίλη του Λυκείου να έρθει λιγάκι να πει και εκείνη δύο τρία λόγια για το βιβλίο που είναι και πιο ειδική. Εγώ σας μίλησα σαν μάνα. Σας μίλησα σαν μάνα. Καλησπέρα και από μένα. Χαίρομαι πάρα πολύ που ακόμη έχουμε το κουράγιο και την όριξη να μαθαίνουμε ανεξαρτήτως την ηλικία μας και τη διάθεση. Όταν με κάλεσε κ. Αλτμίνη να μιλήσω για το βιβλίο και κάθε φορά που κάποιος με καλεί να πάρω αυτό το βήμα να μιλήσω για τη δουλειά του, αρχικά το θεωρώ τιμή και βέβαια δεύτερο ειλικρινά το θεωρώ μεγάλη ευθύνη. Γιατί πώς μπορείς να μιλήσεις για τη δουλειά και τον κόπο που βάζει ένας συγγραφέας στην παραγωγή ενός βιβλίου. Κυρίως όταν είναι ένα βιβλίο από την αρχή, από το άλφα ως το ομέγα, πραγματικές εμπειρίες και καταθέσεις επαγγελματικής και ψυχικής ζωής. Να ξέρετε τον κ. Μαρτίδη δεν τον γνωρίζω προσωπικά, γνωριστήκαμε πριν λίγο. Βέβαια έχω ακούσει και έχω διαβάσει παρουσιάσεις των βιβλίων τους. Είχα πάει σε μια φίλη που με φελοξύνησε στο σπίτι, όπως κοιτούσα στη βιβλιοθήκη βλέπω ένα βιβλίο με τον τίτλο «Η αγάπη στην πρίζα». Το θεώρησα πάρα πολύ συμπαθητικό τον τίτλο και αναρωτήθηκα ειλικρινά πόσες φορές η αγάπη είναι όνως την πρίζα. Η αγάπη για τα παιδιά, η αγάπη για τον σύνολο, η αγάπη για τους συναδέρφους μας κτλ. Έριξα μια ματιά και είχα δώσει μια υπόσχεση να το διαβάσω ακόμα πριν. Το διαβάζω, βέβαια, γιατί τρέχουν και πολλά άλλα. Άρα, όταν καλέστηκα από την κυρία Αλκμήνη να παρουσιάσω και εγώ ένα μέρος αυτού του βιβλίου, χάρηκα πάρα πολύ, γιατί και ήθελα να γνωρίσω τον κ. Μαρτίδη, αλλά ήθελα ειλικρινά να διαβάσω ολοκληρωμένα ένα έργο του. «Πλάθοντας ευτυχισμένα παιδιά». Η λέξη «πλάθοντας» έχει πάρα, πάρα πολλές έννοιες και βέβαια δεν έχει ούτως τελείωση. Θέλω πολύ σύντομα, γιατί το πιο σημαντικό έργο έχει να το κάνει ο ίδιος ο συγγραφέας απόψη, αλλά επιτρέψτε μου και εμένα να πω δύο λόγια. Το πρώτο είναι μια φράση που διάβασα, για να πάρετε λίγο μια γεύση, το ύφος που γράφεται αυτό το βιβλίο. «Το βαρύτερο φορτίο για ένα παιδί είναι η ζωή που δεν έζησαν οι γονείς, είναι η ζωή που δεν έζησαν οι γονείς του». Νομίζω ότι έχει πολλά να μας πει ο συγκεκριμένος ειδικός γι' αυτά τα θέματα που όντως πόσο μερικές φορές οι γονείς εμπλέκονται στη ζωή των παιδιών τους για αλφαβήτα λόγους. Και μια άλλη φράση που θέλω να σας διαβάσω, που θεωρώ ότι είναι μια γεύση και μια οδηγία που δείχνει την αντίληψη όλου αυτού του βιβλίου. «Όλοι έχουμε ανάγκη την αγκαλιά», λέει στις πρώτες σελίδες ο συγγραφέας. Αυτό που μπορώ να σας πω εγώ ως ψυχολόγος και ως ψυχοθαρεπεύτερα, το βιβλίο είναι καλογραμμένο γιατί είναι κατονοητό. Ειλικρινά κι εγώ πάντα ζητώ να διαβάσω ένα βιβλίο πριν δεχτώ να πω κάτι γι' αυτό γιατί το θεωρώ είναι σεβασμός στον συγγραφέα. Το βιβλίο είναι κατονοητό γιατί είναι ζωντανό. Είναι ζωντανό διότι αυτά που θα διαβάσετε, αυτά που θα σας προβληματίσουν, που θα σας ικανοποιήσουν, θα κλάψετε, θα δακρύσετε, θα γελάσετε, είναι μέσα από τις ζωές αληθινών ανθρώπων. Και βέβαια αυτό που εμένα με χαροποιεί ιδιαίτερα είναι διότι επιτέλους και στη δική μας την αγορά, έχουμε πλέον βιβλία αυτού του τύπου που μιλάνε, καθοδηγούν και δίνουνε κάποιες οδηγίες και κάποιες κατευθύνσεις, εγωνίσεις, εκπαιδευτικούς, γενικώς στους Έλληνες πολίτες, και ιστορίες, τα γεγονότα, οι διαπραγματεύσεις είναι μέσα από την ελληνική πραγματικότητα. Γιατί πολλά βιβλία τα προηγούμενα χρόνια ήταν άριστα βιβλία του τύπου, αλλά ήταν γραμμένα μέσα από την πραγματικότητα, από την νοοτροπία άλλων χωρών που είχαν μεταφραστεί. Αυτό δεν κάνει κάποια βιβλία λιγότερο σημαντικά, αλλά σαφώς έχει μεγαλύτερη σημασία ένα τέτοιο βιβλίο που έχει γραφτεί μέσα από την ελληνική μάνα, πατέρα, γιαγιά και τον Έλληνα φροντιστή απέναντι στα παιδιά. Το βιβλίο κλείνοντας βάζει τους γονείς, τους φροντιστές των παιδιών εφήβων να προβληματιστούν, γιατί λάθη δεν κάνει μόνο αυτός, αυτή και αυτή με ο μικρογιώτα, που ειλικρινά δεν προσπαθούν, δεν αναζητούν και δεν αναρωτιούνται. Όλοι αυτοί που κάνουν αυτά τα τρία, σαφώς θα κάνουν και το λεγόμενο λάθος. Και βέβαια αυτό που θέλω να πω κλείνοντας είναι το εξής. Αυτό το βιβλίο αφήνει μία γνώση και μία πλούσια κατάθεση εμπειριών, όχι από την πλευρά το οποίο λέει στους γονείς τι να κάνουν. Εγώ ως γονιός διαβάζοντας αυτό το βιβλίο και όχι τόσο ως επαγγελματίας, κατάλαβα ότι αυτό το βιβλίο είχε πολλές στιγμές, σκέψεις και προβληματισμούς, μάλλον τι να μην κάνουμε ως γονείς και τι να μην κάνουμε ως φροντιστές. Και νομίζω πολλές φορές αυτή είναι μία πιο αποτελεσματική εφητερία. Εγώ θα χαρώ να ακούσω, όπως και εσείς, το τι έχει να μας πει ο κύριος Μαρτίδης και τον καλωσορίζω και εγώ στην πόλη μας. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. Καλησπέρα σας. Είστε καλά? Θα περίμενα να μην είστε καλά δεδομένου ότι ξεκινήσαμε με πολλές ενοχές εδώ, οπότε γιατί να το διαβάσετε το βιβλίο αφού θα αρθούν πολλές ενοχές. Λοιπόν, κοιτάξτε, ας αρχίσουμε όμως από τα τυπικά. Να ευχαριστήσω καταρχήν την φιλόξενη βιβλιοθήκη της Βέριας εδώ, με τις πολυπίκυλες και πολύτροπες δράσεις και ιδέα τα την κυρία Τασιοπούλου. Λοιπόν, να ευχαριστήσω πολύ το Λίκιο Ελληνίδων Βέριας για την χαρά και την τιμή που μου έκανε να με προσχαλέσει και ιδιαίτερα την κυρία Πεπέτσου. Να ευχαριστήσω το βιβλιοπολείο ηλιοτρόπιο εκεί και την κυρία Αναστασία Χριστοδούλου. Να ευχαριστήσω την κυρία Αναγνώστου Ιρήνη που έχει την καλοσύνη να είναι εδώ και να πει δυό λόγια για το βιβλίο. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Ευχαριστώ και όλους εσάς από την καρδιά μου. Πραγματικά σας ευχαριστώ. Έλεγα κατηδύα σε κανένα δυο έτσι γνωστούς εδώ και φίλους. Έχω φίλους στη Βέρια. Είναι αγαπημένοι οι πόλοι. Ξέρω ότι έχει πολλούς καλούς ανθρώπους. Λοιπόν, και... Μπαμπά, μπαμπά ακούγεσαι. Δεν ακούει η μπαμπά. Ο μπαμπάς είναι 91 χρονών. Ακούγεσαι όταν μιλάς. Λοιπόν, είναι μαζί μου. Με προστατεύει από τους κακούς ανθρώπους. Αλλά του λέω δεν υπάρχουν κακοί άνθρωποι. Δεν υπάρχει κακία. Η έλλειψη καλωσύνης είναι η κακία. Λοιπόν, τέλος πάντων. Ας αρχίσουμε λίγο από τις ενοχές. Οι ενοχές και οι τύψεις δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό. Αρκεί να αξιοποιηθούν. Αν μείνουμε εκεί στις ενοχές και στις τύψεις, τότε εκεί έχουμε πρόβλημα. Δεν γεννήθηκε ακόμη ο τέλειος γονιός. Ούτε θα γεννηθεί. Και εγώ έχω κάνει λάθη. Αν εγώ αυτά που γράφω στο βιβλίο μου τα έξερα πριν 30 χρόνια, θα μου σας διαβεβαιώ πολύ καλύτερος γονιός, παρόλο που νομίζω ότι είμαι καλός πατέρας. Ξέρετε ποια είναι η διαφορά του ανόητου, του έξυπνου και του σοφού γονιού. Ξέρετε, ο ανόητος δεν μαθαίνει απ' τα λάθη του. Ο έξυπνος μαθαίνει απ' τα λάθη του. Ο σοφός μαθαίνει απ' τα λάθη των άλλων γονιών. Ωραία, ας μη γίνουμε έξυπνοι αν δεν μπορούμε, που μπορούμε. Τουλάχιστον, ως ένα βαθμό, ας γίνουμε τουλάχιστον έξυπνοι γονείς, ας μαθαίνουμε απ' τα λάθη μας. Όλοι κάνουμε λάθη και θα κάνουμε λάθη. Γυράσκο ή δασκόμενος, είπε ένας δικός μας δάσκαλος ο Σοκράτης. Το ζητούμενο δεν είναι να μη κάνεις λάθη. Ζητούμενο είναι δύο πράγματα. Πρώτον, να μη κάνεις τραγικά λάθη και καθοριστικά αμετάκλητα. Επιχεί τρέχει σαν γωνιός με 200 καρφώνες στο δέντρο, αυτό είναι ένα μετάκλητο λάθος. Το δεύτερον, εάν αξιοποιούμε και κερδίζουμε από τα λάθη και τα λάθη μας, είναι τα σκαλοπάτια πάνω στα οποία μπορούμε να πατήσουμε για να κάνουμε τα επόμενά μας βήματα. Θα σας πω και κάτι πολύ ευχάριστο και αισιόδοξο. Μαφρομεί αυτό που είπε η κυρία Μπεμπέτσο. Η πρώτη παρουσίαση, χαίρομαι πάρα πολύ, διότι το βιβλίο αυτό μέσα σε τέσσερις μήνες είναι ήδη στην τέταρτη έκδοση και μάλλον έχει εξαιρετικά δυναμική πορεία. Η πρώτη παρουσίαση αυτού του βιβλίου έγινε στη ΣΕΡΕΣ. Πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα μέσα Νοεμβρίου, 21 Νοεμβρίου. Η πρώτη παρουσίαση πανελλαδική έχει στη ΣΕΡΕΣ. Στη ΣΕΡΕΣ λοιπόν ήρθε μια κυρία 83 χρονών, μου συστήθηκε, λέει με η κυρία ας πούμε Παπαδοπούλου, ένα πολύ κοινό επίθετο να πω, και με έστειλε ο γιος μου. Ποιος είναι ο γιος σας? Ο Παναγιώτης, κατάλαβα. Μετά μια εβδομάδα πήγα στην Ξάνθη. Ο Παναγιώτης μένει στην Ξάνθη, είναι της εραϊκής καταγωγής, ήξερα ότι θα μιλήσω, είναι φίλος μου και συνέστησε στην μητέρα του να έρθει να με ακούσει. Ήρθε λοιπόν, με άκουσε, μου συστήθηκε, πήρε και το βιβλίο. Και μου διηγεί το Παναγιώτης μετά μια εβδομάδα, γιατί είχα πάει στην Ξάνθη για να προετοιμάσω την δεύτερη παρουσίαση που θα γινόταν στις 2 Δεκεμβρίου στην Ξάνθη. Και καθώς πίνουμε καφέ, ο Παναγιώτης μου λέει, άσε ρε Ιάκωβε να δεις τι έπαθα. Λέω, τι έπαθα σε Παναγιώτη. Να μου λέει, με πήρε προχωρές τηλέφωνο η μάνα μου. Λέω, εντάξει, δεν τηλεφωνιάσαι. Ναι, τηλεφωνιόμαστε τη βδομάδα 2-3 φορές, αλλά την άκουσα στο τηλέφωνο κάπως αμύχανη, κάπως κόμπιαζε, κάτι ήθελε να μου πει και δίσταζε. Ε, 83 χρονών είναι, επειδή κάθε μήνα μου λέει και ποιος πέθανε, λέω, άντε ρε μάνα, πες ποιος πέθανε, μεγάλος άνδρας είμαι, θα το αντέξω. Μου λέει, δεν πέθανε κανείς. Μου λέει, τότε γιατί είσαι. Να, λέει, παιδί μου, οφείλω να σου ζητήσω μία μεγάλη συγγνώμη. Εκείνη τη στιγμή ο Παναγιώτης δάκρυσε. Ο Παναγιώτης είναι γύρω στα 58. Λέγοντάς μου ότι η μητέρα μου ποτέ στη ζωή της δεν μου ζήτησε συγγνώμη. Λέω, γιατί ρε μάνα να μου ζητήσει συγγνώμη. Λέει, για τις αγκαλιές που δεν σου έκανα. Το βιβλίο αυτό έχει 24 θέματα και είναι διαρθρωμένο με βάση την ελληνική γλώσσα. Από κάθε γράμμα έχω και ένα θέμα. Στο α λοιπόν πραγματεύομαι το θέμα της αγκαλιάς και την καθοριστική σημασία που έχει στη ζωή του μικρού παιδιού και όχι μόνο. Γιατί η αγκαλιά έχει καθοριστική σημασία στις ζωές όλων μας. Έχουμε ανάγκη την αγκαλιά και θα σας πω σε λίγο γιατί. Λοιπόν, λέει ο Παναγιώτης ξέροντας ότι έχει 24 γράμματα και 24 κεφάλαιο το βιβλίο. Λέει, καλά μάνα, για πες μου τώρα σε ποιο γράμμα έφτασες. Και λέει, μάνα μου, μόλις τέλειωσα το α. Οπότε ο Παναγιώτης λέει, ρε μάνα φαντάζεις τι έχει να γίνει μέχρι αυτά εις το ω. Λοιπόν, προσέξτε όμως στο αισιόδοξο του μήνυματος. Όταν μία μάνα, ένας γονιός, 83 χρονών, συνειδητοποιεί πράγματα που δεν έκανε, ή λάθη που έκανε και ζητάει συγγνώμη, είναι πολύ μεγάλο πράγμα. Έχει μεγαλείο η συγγνώμη, έχει δύναμη. Εμείς οι γονείς δυσκολευόμαστε να ζητήσουμε συγγνώμη από τα παιδιά μας, ιδίως όσο μεγαλώνουμε. Δεν είναι εύκολο πράγμα. Λοιπόν, αγκαλιές. Όταν παρουσιάζα το πρώτο μου βιβλίο «Η αγάπη στην πρίζα» στην Καβάλα το 2011, πριν μπορούσα να το παρουσιάσω, ένας φίλος δικηγόρος, Σπαναγιώτης, και αυτό κατά τύχη με τους Παναγιώτηδες έχω να κάνω το όνομά του, δικηγόρος που φημίζεται για τη ρητορική του, δινόταν να κολλάει τον αντίδικο στον τείχο, μου λέει Άκοβε, μην ανησυχείς, δεν θα σου κάνω καμία ερώτηση. Εντάξει, γέλασε αυτός, γέλασε και εγώ, το πήρα κάτι μεταξύ αστείο και σοβαρό. Δεν προλαβαίνω να τελειώσει την εισηγησί μου και βλέπω τον Παναγιώτη το χέρι αριστερά, σιλά. Κάνω πως δεν το βλέπω, παίζω κεντροδεξία, αλλά δεν είχα βοήθεια από το κοινό, οπότε αναγκάζομαι, του δίνω το λόγο. Μου λέει, είπατε, κύριε Μαρτύρι, ότι χρειαζόμαστε 12 αγκαλιές για να ευτυχήσουμε. Λέω, κοιτάξτε, δεν το παγώ αυτό, ανέφερα ότι το ανέφερε η κυρία Σατήρη. Η Βιρτζίνια Σατήρη ήταν μια μεγάλη Αμερικανίδα οικογενειακή θεραπεύτρια, ψυχίατρος, η οποία στο βιβλίο της, δεν θυμάμαι ποιο βιβλίο της, εν πάση περιτώση, λέει το εξής. Για να επιβιώσει ο ανθρώπος, ο ενήλικας άνθρωπος, χρειάζεται καθημερινά 4 αγκαλιές. Για να ζήσει καλά, θέλει 8. Και για να ευτυχήσει, θέλει 12, λέει η Βιρτζίνια Σατήρη. Λοιπόν, λέω εγώ, δεν το είπα εγώ, η Βιρτζίνια Σατήρη το είπε. Ναι, μου λέει, αλλά για να το αναφέρετε εσείς στην ομιλία σας, σημαίνει το υιοθετείτε, έτσι δεν είναι, αν μπορείς πες και όχι, λέω έτσι είναι, λέει αυτό πάρα πολύ μ' άρεσε. Αλλά έχω μια απορία, 12 αγκαλιές από τη γυναίκα μου ή από 12 διαφορετικές γυναίκες. Ξέρετε, οι εύκολες ερωτήσεις μας αρέσουν, γιατί έχουμε και εύκολες απαντήσεις, έτσι, κερδίσεις το κοινό. Μπορεί να κερδίσεις το κοινό, αλλά εσύ δεν κερδίσεις τίποτε. Οι δύσκολες ερωτήσεις σε εξελίσουν. Την ευκολία τη θέλουμε, μας χαλαρώνει, την δυσκολία δεν τη θέλουμε. Έλα όμως που η δυσκολία μας εξελίσει. Αυτή, δεν ξέρω αν ήταν δύσκολη η ερώτηση, πάντως με έφερε σε μία μηχανία, γιατί εκείνη τη στιγμή δεν είχα κάτι έτοιμο να του απαντήσω. Οπότε, γυρνάω το μπαλάκι στο κοινό και λέω, για πες μου τι είναι αγκαλιά. Και το κοινό λέει, καταπληκτικά πράγματα. Οπότε, τα μαζεύω αυτά και προσταφερώντας, του λέω το εξής. Και λέω και σε εσάς, λοιπόν, το εξής. Αγκαλιά, δεν είναι μόνο η σωματική αγκαλιά. Αγκαλιά είναι ένα μπράβο, ένα σ' αγαπώ, ένα γεια στα χέρια σου, τι ωραία τα μαλλιά σου, μπράβο άντρα μου που τα κατάφερες, ωραίος ο μουσακάς, χαίρομαι που είσαι εδώ, χαίρομαι που είσαι φίλοι μου, χαίρομαι που είσαι παιδί μου, όλα αυτά είναι αγκαλιές. Και έχουμε, λοιπόν, για να ευτυχίσουμε ανάγκη από 12 αγκαλιές. Εσείς πόσες αγκαλιές πήρατε σήμερα ή πόσες αγκαλιές κάνατε? Μην απαντάτε, δεν χρειάζεται. Ξέρω. Μια μεγάλη αποφάση. Ναι, ελπίζω να το πείτε στο τέλος, ακόμα είναι η αρχή. Λοιπόν, κοιτάξτε να δείτε. Να σας πω, στο βιβλίο μου έχω, νομίζω, γύρω στις 25 σελίδες που μιλάω για τη σημασία της αγκαλιάς. Όταν αγκαλιαζόμαστε σωματικά, καταπληκτικά παράγματα συμβαίνουν. Αυξάνεται η οικοτοκίνη, η οποία είναι η ορμόνη η οποία μας συνδέει και μας κάνει να αγαπάει ο ένας τον άλλον. Η ζεστή αγκαλιά, όχι την τυπική αγκαλιά ή την κοινωνικά καθώς πρέπει αγκαλιά, πέφτει η κορτιζόλη που είναι η ορμόνη του άγχους. Χαλαρώνουμε, ηρεμούμε. Πολύ σπουδαίο πράγμα η αγκαλιά. Όπως η αγκαλιά, ένας καλός λόγος, είναι μια αγκαλιά. Τι κάνει ένας καλός λόγος, έχει βρεθεί ότι αυξάνεται σαν δορφίνες. Εν πάση περίπτωση όλα αυτά, πήρα τηλέφωνο και ζήτησα συγγνώμη και ένιωσα ενοχές. Ωραία. Όταν, λοιπόν, μια 83-χρονη μάνα καταλαβαίνει και πάει παρακάτω, αυτό είναι πολύ αισιόδοξο καθώς εδώ ο μέσος όρος ηλικίας είναι σαφώς κάτω από τα 83 χρόνια. Είναι πολύ αισιόδοξο για εμάς που είμαστε νεότεροι. Δεν θα σας πω πολλά πράγματα για το βιλίο. Θα πω δύο-τρία και θα δώσω τον χρόνο σε εσάς. Καταρχήν να σας ευχαριστήσω πάρα πολύ έναν-ένα προσωπικά και όλους μαζί ξεχωριστά διότι μου κάνατε έναν μεγάλο δώρο. Και ταυτόχρον μου κάνατε μια πολύ μεγάλη αγκαλιά. Αυτή η παρουσία για μένα είναι μια πολύ μεγάλη αγκαλιά και χαίρομαι πάρα πολύ. Λοιπόν, και το μεγάλο δώρο που μου κάνατε και είναι πολύτιμο δώρο για μένα είναι ότι μου αφιερώνεται χρόνο από τη ζωή σας. Για σκεφτείτε εδώ. Ο χρόνος δεν είναι έτσι για να τον σκοτώνουμε ή να τον διασκεδάζουμε να τον διασκορπούμε από εδώ για από εκεί. Άρα, λοιπόν, το ότι είστε εδώ και με τιμάτε με την παρουσία σας, για μένα αυτό με συγκινεί, με χαροποίει και είναι ένα μεγάλο δώρο και ελπίζω το δικό μου αντίδωρο να είναι αντάξειο του δικού σας δώρου και της δικής σας παρουσίας. Θα πω έτσι δύο λόγια μόνο για το βιβλίο. Καταρχήν να σας πω ότι το γράψιμο δεν είναι απλά μια έτσι ωραία δραστηριότητα. Είναι μια πνευματική λειτουργία. Απέναντι στη λευκή σελίδα, οφείλεις να σταθείς με δέος και σεβασμό. Για τούτο, γιατί όταν αποτυπώνεις το λόγο σου, που είναι ένα κομμάτι του εαυτού σου, ένα κομμάτι της ζωής σου, ένα κομμάτι που έχεις πάρει μέσα από την διαπροσωπική σου ζωή, μέσα από την οικογένειά σου, μέσα από τις κοινωνικές σχέσεις, μέσα από το ιατρίο, καθώς δουλεύεις και ακούς προβλήματα και ανάγκες των ανθρώπων που κατατίθεται σε σένα, είναι λοιπόν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του εαυτού σου. Και ξέρεις ότι αυτό το βιβλίο θα το διαβάσει ο αναγνώστης. Άρα λοιπόν, δεν μπορείς να γράφεις ευκέρος-ακέρος, έτσι μόνο και μόνο για να γεμίσεις τις σελίδες. Οφείλεις να σαθείς με πολύ προσοχή, με πολύ δέος, με πολύ σεβασμό. Λέει ο συγγραφέας Κάρλος Ρουίθ Θαβών. Δεν ξέρω, μα ακούτε στο τέλος. Ωραία. Λέει λοιπόν αυτός ο συγγραφέας ότι το κάθε βιβλίο, ο κάθε τόμος που βλέπεις έχει ψυχή. Την ψυχή αυτού που το έγραψε και την ψυχή αυτών που το διάβασαν, έζησαν και ονειρεύτηκαν μαζί του. Καταλαβαίνετε λοιπόν το βάρος της ευθύνης. Όμως αυτή η ευθύνη ταυτόχρονα είναι και πηγή χαράς. Μεγάλη χαρά, μεγάλη πηγή χαράς, διότι είναι η αφορμή να συναντηθείς με ανθρώπους, όπως εσείς, να μιλήσεις, να συνομιλήσεις, να σχετιστείς, να μοιραστείς σκέψεις, συναισθήματα, εμπειρίες. Και μπορεί βέβαια το γράψιμο να έχει πολύ μοναξιά, αλλά έχει και κοινωνία. Αυτό που γίνεται σήμερα, και όχι μόνο, διότι μου έχουν γράψει πολλοί άνθρωποι που δεν τους γνωρίζω, ότι όταν διαβάζαμε το βιβλίο σας, τα βιβλία σας, είναι σαν να συνομιλούσαν μαζί σας. Γιατί προσπάθησα να γράψω και νομίζω ότι το έχω καταφέρει με έναν προφορικό τρόπο. Δηλαδή να μιλάει άμεσα το βιβλίο, το άψυχο χαρτί στην καρδιά του αναγνώστη. Και πιστεύω πως είναι χρέος του κάθε συγγραφέα, πιστεύει και νομίζει και εκτιμά ότι έχει κάτι χρήσιμο να πει, είναι χρέος του να το πει, να το καταγράψει, έτσι ώστε να είναι χρηστικό και χρήσιμο στον αναγνώστη, για να το πάρει και να το αξιοποιήσει, να το πάει παρακάτω. Γι' αυτό λοιπόν το λόγο, και εγώ είχα χρέος να μοιραστώ κάποια πράγματα, που είναι ένα μικρό μέρος της εμπειρίας μου, σε σχέση με την διαπαιδαγώγηση και την ανατροφή των παιδιών. Ένιωσα λοιπόν αυτή την ανάγκη και να την κάνω με σεβασμό, με ιερότητα, με τη συνέχεια της ευθύνης, και νομίζω πως πραγματεύτηκα 24 θέματα τα οποία μας αφορούν όλους. Γονείς και παιδιά μου έχουν γράψει, θα σας αναφέρω δύο γράμματα, έτσι όπως τα θυμάμαι, μία κυρία από την Κομοτινή, με τέσσερα παιδιά που δεν την γνωρίζω, μου λέει, κύριε Μαρτίδη, πήρα το βιβλίο σας, είναι ο καλύτερη μάνα σε σχέση με τα παιδιά μου, αλλά καθώς το διάβασα, το διάβασα ως παιδί σε σχέση με τους γονείς μου, ανακάλυψα πράγματα για μένα ως παιδί σε σχέση με τους δικούς μου γονείς. Και μία άλλη κοπέλα από την Καβάλα, 28 χρόνο, μου λέει, που δεν την γνωρίζω, είμαι ανήπαντρη, δεν έχω παιδιά, αλλά το βιβλίο σου είναι καταπληκτικό, διότι κατάλαβα πράγματα για τον εαυτό μου που συνέβησαν στο παρελθόν και έτσι νιώθω πιο καλά με μένα. Και αναθεώρησα και κάποια πράγματα σε σχέση με τους γονείς. Το βιβλίο λοιπόν αυτό νομίζω προσφέρει απλόχερα αυτήν τη γνώση με έναν ευχάριστο, κατανοητό και από ενοχοποιητικό τρόπο και ταυτόχρονο βοηθάει νομίζω των γονιών να αποκτήσει μια ανοιχτή ματιά προς τη ζωή. Καταπιάνεται με θέματα που αφορούν όλους μας και ανησυχίες και άγχοι που έχουμε είτε ως γονείς είτε ως μελλοντικοί γονείς είτε αναλύει ιδιώματα που είχαμε ως παιδιά εμείς οι ενήλικοι. Δηλαδή ακόμη και αν δεν έχουμε παιδιά μας αφορά άμεσα διότι παιδιά υπήρξαμε και το παιδί που υπήρξε δεν χάθηκε το κουβαλάμε μέσα μας. Γαρακτητικό το βιλίο είναι, το είπανε και οι προλαλίστατες εδώ, ότι είναι καθαρά σχετισμένο, σχετίζεται με την ελληνική πραγματικότητα. Μ' αρέσει να μιλάω με παραδείγματα, έχει πάρα πολλά παραδείγματα τα οποία τα αναλύω έτσι ώστε να γίνει κατανοητό και από έναν άνθρωπο που τέλειωσε απλά το δημοτικό. Και ταυτόχρονα αυτό το βιλίο δεν έχει χάσει κάτι από το επιστημονικό του κύρος και δεν αφίσταται από τις σύγχρονες πεταγωγικές αρχές. Έτσι λοιπόν, νομίζω πως είναι ένα αργαλείο δουλειάς, όχι μόνο για τον γονιό, αλλά και για τον πεδαγωγό, για τον εκπαιδευτικό, αλλά και για οποιοδήποτε άλλο να ασχολείται με παιδιά. Είμαι βέβαιος ότι το συγκεκριμένο βιβλίο συνδυάζοντας την τεκμηριωμένη πεδαγωγική άποψη με την επιστημονική γνώση και τα πολλά παραδείγματα της καθημεριότητας, είμαι βέβαιος ότι βοηθάει αποφασιστικά τον αναγνώστη να κατανοήσει καλύτερα τα συμβαίνοντα, αυτά που συμβαίνονται και τώρα μέσα στο σπίτι του και όχι μόνο, και συμβάλει καταλυτικά στην δημιουργία και το επιστημό εξαιρετικών σχέσεων με τα παιδιά μας και όχι μόνο. Εγώ θα βάλω μια άνοτελεια εδώ και ο λόγος είναι σας. Λοιπόν, μισό λεπτό, εγώ θα σας αφήσω στο τέλος γιατί είμαι κακός, η κυρία Μπεμπέτσου ήθελε να πάρει το λόγο, θα σας αφήσω μετά. Επειδή εμείς το πατάμε εκεί και πονάει, προφανώς θα βρει τρόπο να μας πονέσει κάπου αλλού. Που πονάμε? Στο φαγητό, αν δείχνουμε ευαισθησία και αδυναμία στο ότι δεν τρώει, δεν θα τρώει. Στα γράμματα, δεν θα διαβάζει. Είναι καλά, όταν υπάρχει ένα πρόβλημα, να μην μένουμε στο πρόβλημα, να πάμε πίσω από το πρόβλημα, να δούμε ποιος είναι ο λόγος, να δούμε ποιο είναι το κλίμα. Είμαι στην παραλία, αυτό το παράδειγμα το έχω στο βιβλίο μου μέσα. Είμαι στην παραλία της, μια ωραία παραλία εκεί στη Θάσο. Στα πέντε μέτρα είναι μια μάνα γύρω στα τριάντα, έτσι, με ένα παιδάκι γύρω στα δύο. Το παιδάκι παίρνει ένα μικρό βοτσαλάκι και το πετάει προς τα μένα. Σκάει στα τρία μέτρα βέβαια το βοτσαλάκι, αλλά και πάνω μου άσχαγε. Ούτε θα το καταλάβανε ένα παιδάκι, τώρα παίρνει ένα βοτσαλάκι. Η μάνα του λέει με ένα άγριο ύφος μη. Δεν είναι σωστό. Τι πράγματα είναι αυτά. Το παιδάκι τι κάνει. Ξαναπιάνει άλλο βοτσαλάκι, κοιτάει τη μάνα και σιγά σιγά το ρίχνει σε μένα. Ξέρατε γιατί. Γιατί το παιδί δεν κατάλαβε. Γιατί, όχι, γιατί δεν κάνει, γιατί είναι λάθος. Δεν το κατάλαβε. Εμείς μιλάμε με έναν τρόπο και με μια γλώσσα θέλοντας το παιδί, το δίχρονο, δεν είναι τρέλα να μας καταλάβει. Γιατί να μας καταλάβει. Υπό υποθέσεις. Άλλες είναι οι ανάγκες του. Να εξερευνήσει τον κόσμο. Αυτό ήταν μια προσπάθεια να εξερευνήσει τον κόσμο. Έτσι λοιπόν, ως τα 18 του το παιδί μας έχει πάρει 150.000 αποθαρρύνσεις. Μη, όχι, πρόσεξε. Δεν μπορείς. Βλάκα, άχρηστη, τεμπέλα και έτσι να μην πάω στα χειρότερα. Τι κάνουν όλα αυτά. Πριονίζουν την αυτοεκτίμηση, την αυτοπεποίθηση του παιδιού. Και έρχεται μετά η μάνα και ο πατέρας και λέει έχω ένα παιδί 25 χρονών και λέει φοβάται, τρέπεται, δεν έχει αυτοπεποίθηση. Βέβαια. Α, όταν την έχω ψαλίδιση εγώ. Άρα λοιπόν χρειάζεται κατανόηση. Θα σας διαβάσω ένα ωραίο πήμα που το καταγράφω και στο βιβλίο μου. Λέγεται, σε παρεξήγησα. Με χάιδευαν τα κλαδιά της αγάπης σου Κύριε και εγώ νόμιζα πως ήθελα να μου βγάλουν τα μάτια. Πολλές ώρες λοιπόν γινόνται πράγματα που δεν καταλαβαίνουμε γιατί γινόνται και δίνουμε και μια αρνητική προέκταση ενώ δεν είναι απαραίτητα να είναι έτσι τα πράγματα. Παρακαλώ. Βλέπουμε λοιπόν ότι, δεν ξέρω αν στις μεγαλοπόλεις τα πράγματα είναι λίγο πιο θετικά και λίγο πιο ανοιχτά, αλλά εδώ στη μικρή μας πόλη πάρα πολλές νέες μητέρες τις βλέπω ότι δεν μπορούν να δώσουν ίσως τη σωστή εικόνα των παιδιών, στα παιδιά τους, του ποια είναι η θέση τους στον κόσμο. Επειδή είμαι δασκάλα στο επάγγελμα, ρώτησα κάποιους μαθητές μου, ερχόμενοι σήμερα το πρωί στο σχολείο, τι ακριβώς είδατε παιδιά από το περιβάλλον, τι σας άρεσε από το περιβάλλον σας, από το περιβάλλον σας, άρεσε και τι θεωρείτε ότι είναι περιβάλλον, ο θύτης. Και είπα πολλά παιδιά, είδαμε μια ωραία φύση, ένα ωραίο περιβάλλον, κάποια ενθυσμένα δέντρα λόγω της εποχής, είδαμε κάποια πράγματα που δεν μας άρεσαν, αυτοκίνητα διπλακανισμένα και διάφορα άλλα, είδαμε βρωμιές μέσα στο δρόμο, είπα λοιπόν τι άλλο είναι φύση, είπαν διάφορα άλλα πράγματα, λουλούδι, ξέρω εγώ, οτιδήποτε άλλο. Ένα μονοπλάκι μου είπε είδα και ζώο, κυρία, που είναι φύση. Θέλω λοιπόν να πω ότι οι ελληνικοί μητέρες δεν έχουν καλλιεργήσει τα παιδιά μας την αγάπη για το περιβάλλον, για τη φύση και δεν έχουμε εντάξει τα παιδιά μας μέσα στη φύση, δηλαδή διότι και εμείς είμαστε η ίδια η φύση πιστεύω και εκεί ενίκουμε, από εκεί προερχόμαστε. Αυτό λοιπόν δημιουργεί στα παιδιά μια ανισορροπία, μια κακή σχέση των παιδιών με τα περιβάλλον και με τα ζώα και θεωρώ ότι είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στην ελληνική κοινωνία, ακόμα και στις νεότερες μητέρες, στο οποίο το παρατηρώ και το βλέπω ότι είναι διάχυτο. Το ερώτημα είναι, εσείς πιστεύετε ότι αυτό πράγμα υπάρχει στην ελληνική κοινωνία, είναι μια ισορροπία για ένα παιδί, το οποίο δεν μπορεί να το εντάξει μια μητέρα σωστά μέσα στο περιβάλλον και στις σχέσεις του με τα ζώα, αυτό είναι μια ισορροπία για το παιδί, ισορροπία είναι να το εντάξει σωστά μέσα στο περιβάλλον του και στις σχέσεις του αυτή, δηλαδή να καταλάβει ότι πρέπει να είναι το ζωτικό του χώρο σε κάθε πλάσμα το παιδί, το οποίο είναι αυτονότητο για τους γονείς, πιστεύετε ότι ισχύ Βέβαια, εδώ δεν μπορούμε να εντάξουμε σωστά τα παιδιά μας ή δυσκολευόμαστε σε σχέση με τα άλλα παιδάκια και με τους άλλους ανθρώπους, τι περιμένετε εσείς να τα εντάξουμε σε σχέση με τα τωά, δεν θα το έβαζα απαγορευτικά όμως, δεν θα το έβαζα απαγορευτικά, με την έννοια ότι ναι, πρέπει να ισχύει και το ένα και το άλλο, έτερο και κάτω, δεν είπα αυτό, δεν είπα ή αυτό ή εκείνο, αυτά μπορούν να γίνουν και συνδυαστικά, και συνήθως ένα παιδάκι που αγαπάει τα παιδάκια και αγαπάει τους ανθρώ Λοιπόν, κοιτάξτε να δείτε, εγώ το μόνο που θέλω να σας πω, γιατί ήταν μια γενική τοποθέτηση αυτή, είναι το εξής, δεν είναι τα λόγια μας, είναι η ζωή μας, αν εμείς είμαστε ενταγμένοι σωστά απένδυσης σε ανθρώπους και ζώα, για να βάλω και τα ζώα, μια που έχετε, ακούω ότι κατάλαβα ήδη τρεβεσσία, και εγώ αγαπάω τα ζώα, αν είμαστε εμείς οι γονείς ενταγμένοι σωστά, δεν χρειάζεται να πούμε τίποτα στα παιδιά μας, το βλέπουν, έχω ένα παράδειγμα στο βιβλίο που λέει παιδί μου, πρόσεξε που βαδίζεις στη ζωή, και λέει το παιδί, πατέρα, εσύ να προσέξεις, διότι τα βήματα σου ακολουθώ, άρα λοιπόν, αν εγώ ως πατέρας ή ως μητέρα περπατώ το σωστό δρόμο, δεν χρειάζεται να πω στα παιδιά μου τίποτε, πάντα το πρότυπο, και ακολουθούν, σας ευχαριστώ, να είστε καλά, παρακαλώ, και τι είδατε, το κατάλαβα, λοιπόν, η ερώτηση είναι εξής, γιατί γράφω στο πολιτωνικό, όταν λοιπόν, καταρχήν εγώ για το πολιτωνικό του 1982 ή 83 τότε πέρασε στις 3,5 ώρα τα ξημερώματα στη βουλή από 13 βουλευτές, το 82, από 13 βουλευτές πέρασε, λοιπόν, κόντρεσε να φάω φυλακή στο στρατό γιατί ήρθε η διαταγή γράφω μονοτονικό, και εγώ εξακολουθούσα, όπως και σήμερα να γράφω πολιτωνικό, και όταν ήταν να εκδώσω το πρώτο μου βιβλίο μου είπανε ότι ξέρεις το πολιτωνικό είναι αντιεμπορικό, μην το κάνεις, λέω δεν με ενδιαφέρει, εγώ έχω μια πεποίθηση και θέλω να είμαι συνεπής με τις δικές μου αρχές, ο λόγος δεν είναι φιλολογικός, δεν είμαι φιλόλογος, δεν μπορώ να υπερασπιστώ έτσι όπως θέλω να υπερασπιστώ τα πράγματα, υπάρχουν βέβαια εκατοντάδες μεγάλα ονόματα ελίτης Κορνίλ όταν έχει κατατεθεί πριν μερικά χρόνια στην Ευρωβουλή, από Κύπριο Ευρωβουλευτή, η πρόταση το ω να γίνει όλα τα ωω, αι να γίνουν ε, υ και οι να γίνουν γ, δηλαδή να καταργηθούν οι τόνοι, να πάμε σε λατινική γραφή, να γράφουμε γκρίκλις, χάνεται η γλώσσα μας, και τα όρια της γλώσσας μας είναι τα όρια του κόσμου μας, χάνεται η παιδεία μας, η ελληνική γλώσσα έχει μια τεράστια γλώσσα, έχει μια τεράστια δύναμη, η ελληνική γλώσσα έχει μια τεράστια γλώσσα, έχει μια τεράστια γλώσσα, το μανέι δεν λέει τίποτε, το χρήμα όμως έχει σχέση με το χρία, με την ανάγκη, οι λέξεις ελληνικές δεν είναι τυχαίες, σημαίνουν κάτι, έχουν οι ίδιες ένα νόημα από μόνος τους, το τηλέφωνο που λέμε, το τι λέει, τι σημαίνει, μακριά, τηλε, φωνή έρχεται από μακριά, τηλέφωνο, τηλεόραση, λοιπόν καταλάβατε, αγαπάω, έχει τρία άλφα και νομίζω είναι μακρά που δείχνει το πλάτεμα της αγάπης, αγαπάω, θάλασσα, πεδιάδα, βλέπετε, έχει ευρύτητα, το ξί, το ξίδι, έχει μια οξύτητα, κόβει, ξινό, ξίδι, δεν λέω ξανθιά, δεν λέω, έτσι, ξύλο, ξυράφι, βλέπετε, δεν είναι τυχαία, έχουμε μια εκπληκτική γλώσσα την οποία γνωούμε, λοιπόν και νομίζω ότι δεν υπάρχει περίπτωση, μπορεί να είμαι ο τελευταίος που θα γράφει, αλλά εγώ θα γράφω, λοιπόν, ωραία, παρακαλώ, μισό λεπτό, μισό λεπτό, σε κάθε εποχή και σε κάθε περίοδο της ζωής των ανθρώπων και των κοινωνιών, τα αξιακά συστήματα είναι διαφορετικά και μπαίνουν από κοινωνικούς να πω κανόνες ή από ανάγκες ή από τον πολιτισμό, από την επιστήμη, αλλά επειδή είναι σοφές οι παρημίες, το πιστεύω, θα ήθελα πολύ να εξηγήσετε τι σημαίνει για σας, που σίγουρα το διερευνήσατε, μην είστε σίγουροι, το πιστεύω, αυτό μου δίνεται, αυτήν την αίσθηση μου αφήσατε, από Ρόδο βγαίνει Αγκάθη και από Αγκάθη βγαίνει Ρόδο, εμείς σαν νέοι γονείς έχουμε αντιληφθεί στη γενιά μου που έγινε μια επανάσταση στο να μεγαλώσουμε παιδιά πιο ελεύθερα, πιο ανεξάρτητα, πιο όρημα, έχοντας κάποια πρότυπα του Νίλ, ότι θα είμαστε τα τόξα και τα βέλη και λοιπά, δεν πιστεύω ότι τα καταφέραμε, αλλά απαντήστε μας αυτό, από Ρόδο βγαίνει Αγκάθη και από Αγκάθη, έχει μεγάλη σοφία αυτό, βγαίνει Ρόδο. Σας αρέσει, καταρχήν η παρημία, από Ρόδο βγαίνει Αγκάθη και από Αγκάθη Ρόδο. Πιθανόν να το έχουμε δει στη ζωή. Ναι, εσάς που με ρωτάτε, σας αρέσει? Εμένα προσωπικά, πρώτη φορά το σκέφτομαι. Εμένα μ' αρέσει πάντως. Ναι. Ξέρατε γιατί? Ναι. Γιατί έχει το αισιόδοξο, ότι ακόμη και αν μεγαλώσεις σε πολύ άσχημο περιβάλλον, μπορείς να κάνεις την έκπληξη και την ανατροπή. Και ξέρω πολλούς ανθρώπους. Σωστό. Μπορείς να πω σωστό να είναι μικρό, αλλά ένας συν' ένας συν' ένας συν' ένας, μπορεί να βγαίνουν ανατογκόσμια εκατομμύρια. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα, το οποίο δεν απαντάει ακριβώς, αλλά θα δείτε ότι η προσωπική ευθύνη και η επιλογή είναι δική μας. Ο Σολτζενίτης, νομίζω, λέει ότι στη φυλακή μέσα γνώρισα τι θα πει αγάπη και ελευθερία. Για προσέξτε. Στη φυλακή. Γνώρισα. Άρα λοιπόν και κάτω από πολύ άσχημες συνθήκες και κάτω από ψυχοποιηστικές συνθήκες ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει θαύματα και ανατροπές. Λοιπόν, είναι μια πραγματική ιστορία. Περίπου πριν 20-25 χρόνια γινόταν κάποιοι αλεπάλληλοι φόνοι στην Αμερική, σε μια πολιτεία της Αμερικής. Γινόταν ένας, δύο, κάθε χρόνο. Στον 13ο φόνο πιάσανε τον φωνιά. Ποιος είναι. Και τον ρωτήσανε. Τι είχες με τους ανθρώπους. Δεν ήταν όλοι μαύροι να πεις όλοι πλούσιοι, όλοι φτωχοί, όλες οι πόρνες. Οπότε πάει το μυαλός κατευθείαν ότι είχε μία αιμονή με μία τάξη ανθρώπων. Ήταν ετερόκλητοι άνθρωποι. Οπότε σκέφτηκαν ότι είχε προσωπικές διαφορές με τον καθένα. Λέει τίποτε. Δεν τους ήξερες. Όχι. Γιατί τους σκότωνες. Έτσι την τύχει. Λοιπόν και το ρώτησε ένας δημοσογράφος του δικαστικού ρεπορτάζ. Του πήρε συνέντευση και λέει. Ξέρετε γιατί λέει τόσο μίσος. Τι σου φταίγαν οι άνθρωποι. Τίποτε δεν μου φταίγαν. Αλλά μισώ τον εαυτό μου. Μισώ τους γονείς μου. Μισώ την κοινωνία. Ξέρετε πως μεγάλωσα εγώ. Μεγάλωσα με έναν πατέρα ο οποίος μ' ακουμπούσε μόνο όταν ήταν να με ξυλοφορτώσει. Όχι να με χτυπήσει. Άγριες τιμωρίες, φωνές στο όνομά μου μόνο όταν να με βρήσει. Πλακονόταν συνέχεια με τη μάνα μου. Έφερνε, να το πω, ευγενώς τις γυναίκες. Ενώ ήταν η μάνα μου μέσα. Έφερνε ο πατέρας, έφερνε τους άνδρες η μάνα. Τα σάκια φεύγαν από εδώ και από εκεί. Και τι περιμένεται εγώ να γίνω. Αυτός ο δημοσιογράφος, διεπίστωσε ότι αυτός ο δολοφόνος είχε έναν αδελφό σε άλλη πολιτεία. Πριν πάει να του μιλήσει του αδελφού του, τον παρακολούθησε διακριτικά. Και διεπίστωσε ότι ήταν ένας δικηγόρος με δύο παιδιά, με πολύ καλή οικογένεια και πετυχημένος επαγγελματίας. Και πήγε και του λέει, καλά λες εσείς πως βγήκατε έτσι. Απανκάθη ρόδο. Λέει, καλά ξέρετε πόσο μεγάλος είμαι και λέει ακριβώς τα ίδια πράγματα που είπε και ο αδελφός του. Λέει, και περιμένατε και εγώ να κάνω τα ίδια, αυτά που δεν ήθελα και αυτά που μισούσα και αυτά που με πλήγωνα. Λοιπόν, μπορεί να βγει απανκάθη. Βέβαια συνήθως βγαίνει αγκάθη. Ο κανόνας λέει ότι από ρόδο βγαίνει ρόδο, αυτός είναι ο κανόνας και εξαίρεση ότι μπορεί και από ρόδο να βγει αγκάθη, αλλά εκεί κάτι είχε το ρόδο. Αλλά και από αγκάθη να βγει ρόδο, γιατί φανερώνεται το μεγαλείο της ψυχής του ανθρώπου που μπορεί να κάνει τις ανατροπές. Παρακαλώ. Ποια είναι η διαφοροπή αυτής της δύσκολης πριν χωρίς να βγει αγκάθη. Τι εννοείτε τι διαφοροποιεί. Όπως έγινε ο ένας αδελφός... Κοίταξε να σας απαντήσω, πρέπει να ξέρω τις ζωές τους, να ξέρω τους προσωπικούς τους. Δεν έχω παραπάν. Κοιτάξε, αν εννοείται αυτό, πιθανόν να συνάντησε άλλους ανθρώπους στη ζωή. Μπορεί ο ένας να πέσει σαν φωτισμένο δάσκαλο. Ξέρετε, οι δάσκαλοι είναι τα καλοήθη υποκατάστατα των γονιών εν δυνάμει. Μπορεί να συνάντησε έναν καταπληκτικό άνθρωπο στη ζωή του. Θυμηθείτε λίγο τον Γιάννη τον Αγιάννη, ο οποίος όταν κλέβει τα σκεύη και το βγει στην ασυνομία και τον πάει στον επίσκοπο, ο επίσκοπος δεν του λέει, όχι μόνο δεν του λέει τίποτα, λέει παιδί μου ξέχασα να σου δώσω αυτά τα δύο, πάρ' τα και πάνε στην ευχή του Θεού. Όταν λοιπόν ένας τέτοιος άνθρωπος συναντήσει αυτόν τον άνθρωπο και μόνο από αυτή την κίνηση μπορεί να αλλάξει όλη ζωή του. Άρα λοιπόν αυτό είναι το ένα κομμάτι, ότι μπορεί να συνάντησε που δεν το ξέρω φωτισμένος ανθρώπους, μπορεί όμως μέσα του να λειτουργήσουν κάποια πράγματα πιο κριτικά, πιο όρημα, πιο πιο πιο. Λοιπόν κοιτάξτε εγώ είμαι εδώ όσες ώρες θέλετε, δεν έχω πρόβλημα. Εσείς μήπως έχετε πρόβλημα και επειδή δεν θέλω να σας ταλαιπωρήσω, να πούμε εσείς δεκτός, η ερώτηση του σχεδόν θα γίνει, να πούμε πόσες ερωτήσεις, τρεις, δεκατρεις, πόσο μέχρι τελικής, τόσο, τι θέλετε, ό,τι θέλετε. Δε λέτε, θα την πατήσετε. Θα την πατήσετε, ωραία, συνεχίσουμε. Υπάρχουν και οι δύσκολες πρόβλημα που μπορούν να εφαρμόσουν μέσα με το πρόβλημα, ό,τι θέλετε, ό,τι θέλετε, ό,τι θέλετε, ό,τι θέλετε, ό,τι θέλετε, ό,τι θέλετε, ό,τι θέλετε, ό,τι θέλετε, ό,τι θέλετε, ό,τι θέλετε. Κοιτάξτε να δείτε, τώρα, και εδώ πρέπει, μου λείπουν πάλι δεδομένα, εξαρτάται να σας πω κάτι γενικό. Δεν υπάρχουν, καταρχήν, έτοιμες απαντήσεις. Αν ήταν έτοιμες, είχα βγάλει ένα βιβλίο απαντήσεων, θα πω αυτό εκείνο. Δεν υπάρχουν έτοιμες λύσεις. Οι λύσεις κτίζονται βήμα-βήμα, μέρα με τη μέρα και είναι εξατομικευμένες. Αυτό που μπορώ να πω για το δικό σας παιδί, μπορεί να είναι διαφορετικό από αυτό που θα πω για το άλλο παιδί που έχει το ίδιο πρόβλημα, καταλαβαίνετε. Οι λύσεις, λοιπόν, είναι εξατομικευμένες. Έχει να κάνει και με την οικογένεια, έχει να κάνει και με την ευρύτερη κοινωνία, έχει να κάνει με πολλά πράγματα. Άντως, το πρώτο που πρέπει ο γονιός να διασφαλίσει είναι η καλή σχέση του παιδιού με τον γονιό. Με ενδιαφέρει πρώτη στα, ξέρετε, πολλοί γονείς φτύρουν τη σχέση τους, ακόμη και αν έχουν δίκιο, στην προσπάθεια να πιέσουν τα παιδιά να κάνουν πράγματα που τα παιδιά σκάνε. Δεν θα τα φέρουμε κοντά στα όρια. Εντάξει, θα δείτε, είναι παιδί που θέλει να τον ενθαρρύνεις, να τον φιλοκοιμήσεις, είναι παιδί που θέλει να τον πιέσεις για να κάνει κάτι παραπάνω. Βλέποντας και κάνοντας. Όμως, αυτό που έχει σημασία βασική είναι να έχετε καλή σχέση με το παιδί, διότι αν δεν έχετε, ό,τι και να κάνετε, σωστό ή λάθος δεν θα μετρήσει. Ναι, και έχει δίκιο το παιδί. Α, εγώ έπλητα αφόρητα. Κοιτάξτε, κοιτάξτε να δείτε, το ότι βαριούνται τα παιδιά του σχολείου είναι πάρα πολύ φυσιολογικό με την έννοια του αναμενόμενου. Εγώ βαριόμουν, τέλειωσα το εξατάξιο γυμνάσιο και βαριόμουν. Βαριόμουν, βαριόμουν, βαριόμουν, έπλητα αφόρητα. Πέρασα ωραία, είχε πολύ παιχνίδι, είχε πολύ χαρά, έτσι. Λοιπόν, εκεί βαριόμουν. Όμως είχα ένα σκοπό, είχα ένα σκοπό και χάρη του σκοπού ήταν το κίνητρο. Έπρεπε να περάσω αυτή τη γέφυρα και την πέρασα αναγκαστικά. Άρα, λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό να δημιουργήσετε κίνητρα για το παιδί σας, ώστε ακόμη και αυτό το βαρετό να το δεις σαν ένα αναγκαίο κακό για να φτάσει στο κίνητρο. Έρχονται, ας πούμε, παλικάρια έφηβοι στο ιατρίο και οι γονείς παραπούνται, δεν διαβάζουν ή ήταν καλοί μαθητές, είναι κακοί. Εγώ, αν πάω να γίνω δεύτερος γονιός, γιατί δεν διαβάζεις παιδί μου και αυτό και εκείνο το άλλο, το έχω χάσει. Εγώ του αρέω, του λέω, προσπαθώ να πω στη ψυχολογία του, σου αρέσουνε, ξέρω εγώ, καπνίζεις, μου λέει, ναι, πίνεις, ναι, σου αρέσουνε τα τσιγάρα σου, ναι, σου αρέσουνε τα χρήματα, πάρα πολύ, θα ήθελες να έχεις χρήματα, θα ήθελα, θα ήθελες πολλά, πολλά, ωραία. Για φαντάζω ότι ζήσεις μετά 10 χρόνια, τώρα σου τα δίνουν οι γονείς, ποιος σου τα δίνει, εκεί σκέφτεται. Μήπως είναι πολύ έξυπνο εκ μέρους σου να δεις λίγο πιο μακριά πώς θα κερδίσεις το ψωμί σου, ώστε να έχεις τα παρέτα και κάτι παραπάνω για να περάσεις την ζωή σου. Λοιπόν, θέλω να πω ότι αν βάλεις, να σας πω κάτι, αν σας πω τώρα εσάς όλους εδώ, πάμε να σπάσουμε πέτρες, βράχια, δεν νομίζω να έρθει κανένας, εκτός αν κάποια κυρία με έχει ερωτευτεί, οπότε μπορεί να έρθει μαζί μου. Αλλά εκεί θα έχει κίνητρο, θα έχει λόγο, χωρίς λόγο δεν κάνεις τίποτε. Αν σας πω πάμε να σπάσουμε βράχια, γιατί απ' τα χαλίκια θα χτίσουμε ένα σπίτι για μια οικογένεια που δεν έχει σπίτι, πιθανόν οι μισοί να έρθουν. Και αν σας πω ότι ξέρετε έχει και μεροκάμο το 200 ευρώ, θα έρθείτε όλοι. Γιατί, γιατί υπάρχει κίνητρο. Άρα λοιπόν, το θέμα είναι να μπορέσουμε να εμπνεύσουμε τα παιδιά μας, να τα δώσουμε κίνητρα για να ενεργοποιηθούν μόνα τους, όχι εμείς έτσι. Λοιπόν, παρακαλώ. Δεν σας ακούω. Ναι, αν κάνουν οι γονείς καλό είπατε, όταν... Ναι, συνήθως οι γονείς υποτιμούν. Συνήθως. Αυτό γίνεται σπάνια, αλλά σίγουρα και η υπερεκτίμηση είναι μία κακή εκτίμηση. Η υπερεκτίμηση βέβαια, πάντα είναι καλό να βάζουμε κάποια όρια που, αν δείτε στο βιβλίο, ξέρετε θα μπορούσα σήμερα να πάρω μόνο το βιβλίο, να σας δείξω το εξώφυλλο και να μιλήσω για τη ζωγραφιά που βλέπετε ή να μιλήσω για τις τρεις λέξεις. Και θα μιλούσα για ώρες. Δεν είναι τυχαίο. Δεν είναι τυχαίο. Δηλαδή, για παράδειγμα, βλέπετε έναν πατέρα που κάθεται στο ύψος του παιδιού, δεν είναι αφιψηλού, είναι στο ύψος του παιδιού, βάζει ένα όριο που δεν φτάνει το παιδί, αλλά δεν είναι υπερεκτιμημένο. Του λέει το ενθαρρύνι, αν πατήσεις τα ακροδάκτυρα θα με φτάσεις. Λοιπόν, για να μην καταχρώμε της καλωσύνης σας, να κάνουμε άλλες δύο ερωτήσεις και μία ειδικήά σας. Τρεις. Δύο, ε? Ωραία. Να ξεκινήσουμε από εσάς. Λοιπόν, θα το επαναλάβω. Η ερώτηση είναι να σχολιάσω για τις μάνες που καμαρώνουν ότι είναι φίλες με τις κόρες. Θέλετε να σας σοκάρω? Δεν είναι απλά, αλλά αυτός είναι φρίκι. Είναι φρίκι. Η μάνα που λέει εγώ είμαι η καλύτερη φίλη της κόρης, η κόρη είναι η καλύτερη φίλη η δική μου, είναι φρίκι. Προσέξτε. Είναι πολύ καλό να έχει όχι απλά μία φιλική σχέση, μία σχέση εμπιστοσύνης, μία αγαπητική σχέση, είναι πολύ καλό. Αλλά άλλο η φιλική σχέση, η οικειότητα, η αμοιβαία εμπιστοσύνη και άλλο φίλες. Γιατί οι φίλες ξέρετε τι κάνουν. Υπάρχουν μάνες που μαθαίνουν από την κόρη και τα νέα της κρεβατοκάμαρας. Το ξέρετε και είναι και περήφανες. Λοιπόν, είναι λάθος. Το χάσμα των γενών ευτυχώς υπάρχει. Αν αξιώσει ο Θεός, στο επόμενο βιβλίο, γιατί δεσμεύομαι μέσα σε αυτό το βιβλίο ότι σκοπεύω να γράψω άλλα δύο, ενδεχομένως και τρίτο, αν βρω το χρόνο, διότι υπάρχουν κάποια λίκη ας πούμε ελληνίδων που δεν με αφήνουν σε ησυχία. Τώρα έπρεπε αλλού να είμαι και άλλα να κάνω, αλλά είμαι εδώ. Έπρεπε τώρα να γράφω εγώ, αλλά δεν γράφω. Και την Παρασκευή με Θεσσαλονίκη, και τη Δευτέρα με στις Σέρες, και την άλλη Δετάρτη στο Καλαμπάκι, και τη μεθ' επόμενη... Άστα να πάνε. Λοιπόν, τέλος πάντων. Λοιπόν, ευτυχώς υπάρχει το χάσμα των γενεών. Λοιπόν, και η επόμενη ερώτηση... Εμείς μεγαλώσαμε σε μια εποχή που ήταν πάρα πολύ δύσκολη. Πώς εμείς δεν γίναμε προβληματικοί άνθρωποι... Και ποιος σας είπε ότι δεν γίναμε... Προσέξτε, εσείς και εγώ μπορεί να μη γίναμε. Μπορεί και να γίναμε. Όλοι είμαστε, καταρχήν, προβληματικοί. Προβληματικός δεν σημαίνει κατ' ανάγκη. Δηλαδή, δεν είμαστε όλοι προβληματικοί. Προβληματικοί σημαίνει ότι έχω, τουλάχιστον, ένα σοβαρό πρόβλημα. Αλλά θέλω να πω ότι όλοι έχουμε θέματα. Όλοι έχουμε προβλήματα. Όλοι έχουμε τυφλά σημεία. Όλοι έχουμε κάποιο βαθμό της ψυχοπαθολογίας. Όλοι. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει λίγα ή πολλά. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε άρρωστοι. Κοιτάξτε να δείτε τώρα. Δεν έχω κάποια στοιχεία να σας αναφέρω, κάποια έρευνα. Δηλαδή, ποια γενιά είναι η πιο προβληματική ή η πιο καλή. Δεν ξέρω. Βέβαια, ξέρετε, πολλοί γονείς κατηγορούν τα παιδιά τους και λένε εμείς στην ηλικία μας, εμείς αυτό, εμείς εκείνο, εσείς. Και εγώ απλά τους γονείς τους ρωτάω. Ωραία, έχετε δει και όλα τα παιδιά αυτά. Εσείς δεν τα μεγαλώσατε η δική σας γενιά. Επομένως, τι επέρεσθε ότι μεγαλώσατε κακά στραβάκια ανάποδα τα παιδιά σας και τώρα εσείς επέρεσθε ότι είστε καλύτεροι. Όχι, θα πρέπει να ντρεπόμαστε εμείς οι γονείς, αν τα παιδιά μας είναι χειρότερα, γιατί έχουμε ευθύνη. Κάτι δεν κάναμε καλά. Λοιπόν, κοιτάξτε να δείτε, δεν έχω στοιχεία να σας πω. Πότε, εγώ νομίζω σήμερα μεγαλώνουν μάλλον καλύτερα τα παιδιά. Έτσι σε σχέση με τότε. Μάλλον καλύτερα. Επίσης, θέλω να σας πω ότι τα πράγματα, παρά το ότι βλέπετε, έχουν πάρα πολλά διαζύγια, έχουν πάρα πολλά προβλήματα στους γάμους. Αλλά εγώ δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι παλιά ήταν καλύτερα. Δεν υπήρχαν διαζύγια, δεν μου λέει τίποτε. Στις μουσουλμανικές χώρες τα διαζύγια είναι 0% αλλά είναι μια κόλαση, ιδίως στις αυστηρές. Το διαζύγιο δεν είναι αποδεικτικό στοιχείο ότι χάλασε η οικογένεια ή σήμερα είναι χειρότερα. Μπορεί να είναι και χειρότερα, αλλά νομίζω γενικά είναι καλύτερα τα πράγματα. Έχουμε δυσκολίες. Πάντως υπήρχαν και προβλήματα διότι, για παράδειγμα, οι γονείς που φέγαν στην Γερμανία και αφήναν τα παιδιά πίσω, αυτά τα παιδιά σαν κατηγορία παιδιά μεταναστών, έχουν υφυξημένη ψυχοπαδολογία. Το ότι πολλά παιδιά μεγάλωσαν πολύ καλά στις παλιές εποχές που υπήρχε η παραδοσιακή οικογένεια, οφείλεται στο ότι ακριβώς αυτό υπήρχε η παραδοσιακή οικογένεια, δηλαδή μέσα σε ένα σπίτι, δεν ήταν μόνο η μάνα, ήταν και δυο-τρεις αδερφές της μάνας, ήταν και θείοι, και παππούδες και γιαγιάδες, οπότε υπήρχε μία ενότητα, υπήρχε μία ομάδα, υπήρχε κοινό σκοπός, η ομάδα έχει δύναμη και πολλές ώρες υπήρχε μία υποκατάσταση και της απουσίας της μάνας ή του πατέρα. Θυμηθείτε ότι δεν υπήρχαν αντιβιώσεις τότε, χανόταν πολλά για ψιλουπίδι με άνθρωποι, θυμηθείτε υπήρχαν πόλεμοι με έναν ορφανά. Υπήρχε η ευρύτερη οικογένεια που ήταν η ασφίδα, η ομάδα που μεγάλουν τα παιδιά. Σήμερα αν πεθάνει ένας πατέρας ή μία μάνα, το παιδί μένει αυτό και ένας άλλος ή δύο, καταλαβαίνετε. Λοιπόν, άλλη μία ερώτηση να πούμε. Άλλη μία. Ωραία, τελευταία. Ο τελευταίος κερδίζει, η τελευταία μάλλον, ε? Κοιτάξτε, κοιτάξτε. Κοιτάξτε, για πολλά πράγματα δεν μιλήσαμε, όχι μόνο για αυτό. Αυτό είναι ένα σωστό θέμα, όμως. Να σας πω κάτι, για χιλιάδες πράγματα δεν μιλήσαμε. Τι να πρωτοποιείς. Για αυτό που μου λέτε έχω ένα ειδικό κεφάλαιο στο γράμμα χ χωρισμός και αναλύω δεκαπέντε περιπτώσεις. Τότε να υπάρχει απόρριψη από τον ένα γωνιό. Ναι, τεράστιο πρόβλημα, τεράστιο πρόβλημα. Τι να σας πρωτοποιώ τώρα. Τι να σας πω, είναι τεράστιο πρόβλημα, γιατί ξέρετε να σας πω και κάτι άλλο. Στο πρώτο μου βιβλίο λέω ευθαρσώς ότι υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι που είναι ακατάλλοι να παντρευτούν. Ακατάλλοι. Είναι ακατάλλοι να παντρευτούν. Και πάρα πολλοί άνθρωποι είναι ακατάλλοι να κάνουν παιδιά. Γιατί παντρεύομαι σημαίνει δέσμευση. Σημαίνει έχω ευθύνη. Κάνω ένα παιδί. Δεν είναι κάνω ένα παιδί για να περνάω καλά ή να μου γεμίζει τη μέρα. Είναι τεράστια ευθύνη. Και σας λέω και εγώ, μακάρι αυτά που έγραψα στο βιβλίο να τα ήξερα πριν 30 χρόνια. Δεν τα ήξερα. Κάποια δεν ήξερα. Κάποια ήξερα. Κάποια τα ήξερα ελπώς. Εντάστατος, νομίζω πως έμαθα. Και θεώρησα λοιπόν και εγώ ότι είναι χρέος μου να τα καταγράψω. Και παίρνω και τη μεγάλη κανοποίηση, γιατί έχω την ανατροφοδότηση από τους αναγνώστες, ότι αυτά βοηθάνε πάρα πολύ συγκεκριμένα. Λοιπόν, νομίζω ότι πρέπει να σας ευχαριστήσω θερμά. Ευχαριστώ. |
