| 3η Διάλεξη: Θα ξεκινήσουμε λίγο με το βιντακί. Κάποιοι από εσάς αν κατάφεραν και το βρήκαν και το είδαν. Είναι ανοιχτό νομίζω. Ανοίγω και από εδώ. Είναι πολύ σύντομο βιντακί. Είναι πολύ σύντομο βιντακί. Είναι πολύ σύντομο βιντακί. Είμαστε ελπίδα για να το κάνουμε. Είναι πολύ σύντομο βιντακί. Είναι πολύ σύντομο βιντακί. και με τους παιδιτήρους και με τους ανθρώπους με δυσκολία. Έχουμε δυνατόνιστικο πρόγραμμα για την ανάπτυξη της κυβερνήσης. Όλοι οι οικογένειες, όχι όλοι οι άνθρωποι, έχουν χρειάζει χιλιάδες δυσκολίες. Παρακαλώ να εφαρμόζουμε ότι ο κόσμος δεν είναι δυνατόνιος. Ας ανοίξουμε τις εμπορικές δυσκολίες για να τελειώσουμε την κυβερνήση της κυβερνήσης. Όλοι οι οικογένειες, όχι όλοι οι άνθρωποι, έχουν χρειάζει χιλιάδες δυσκολίες. Οι οικογένειες, όχι όλοι οι άνθρωποι, έχουν χρειάζει χιλιάδες δυσκολίες. Ωραία, όπως είδατε αναφέρεται σε έναν κύκλο. Σε ποιον κύκλο? Ποιος είναι ο κύκλος στον οποίο αναφέρεται. Προσέξατε. Φτώχιας και αναπηρίας. Φτώχιας και αναπηρίας. Με βάση αυτά που είπαμε την προηγούμενη φορά, σε ποιο μοντέλο αναπηρίας θα εντάσαμε το βίντεο αυτό. Που θεωρείτε ότι εστιάζει το βίντεο. Πρόκειται για ένα βίντεο έτσι που γυρίστηκε για την ημέρα της αναπηρίας. Είναι 3 Δεκέμβρη, το ξέρετε, κάθε χρόνο. Έτσι η ημερομηνία ορίστηκε από τα Ηνωμένα Έθνη. Σε τι αναφέρεται. Άρα στο κοινωνικό μοντέλο. Αναφέρεται στο τι μπορούμε να κάνουμε. Αν κανείς προσέξει λίγο και κάντε το αυτό. Δείτε δηλαδή το βιντεάκι από το E-Class. Αυτό στο οποίο εστιάζει είναι τα εμπόδια τα οποία πρέπει να αρθούν. Έτσι ώστε να υπάρχουν εις αδικαιώματα και εις υπρόσβαση. Σε κάποιο σημείο λέει να μην μένει κανένας πίσω. Αναγνωρίζοντας την κοινωνική διάσταση της αναπηρίας. Και σε αυτήν την κοινωνική διάσταση, ένα στοιχείο που επισημαίνεται με πάρα πολύ ξεκάθαρο τρόπο είναι η φτώχεια. Η αλληλεπίδραση δηλαδή με τη φτώχεια. Προσέξατε άλλο σημείο που το δηλώνουν με σαφήνια. Ο αποκλεισμός. Με βάση ποια διάσταση? Ποια διάσταση βάζει? Καταρχάς βλέπουμε να παρελάβουν άνθρωποι από διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, αλλά και διαφορετικές τι? Αναπηρίες και φυλές και φύλλα. Άρα βλέπουμε πως σε αυτό το σύντομο βιντεάκι, μοιάζουν να συγκεντρώνονται οι εμπειρίες, με βάση τις οποίες δομήθηκε το κοινωνικό μοντέλο, αλλά επίσης βλέπουμε και τις επιρροές που είχαμε συζητήσει κοινωνικών κινημάτων, στις απόψεις για την αναπηρία. Δεν είναι τυχαίο ότι στο βίντεο εμφανίζονται άνθρωποι από διαφορετικές φυλές. Προσπαθεί να περάσει ποιο μήνυμα ότι η αναπηρία είναι διαφυλετική, δεν έχει να κάνει με καμία συγκεκριμένη φυλή, αφορά όλες τις φυλές και δεύτερον ότι όλες οι φυλές έχουν έκφραση αυτή τη μέρα. Άρα μπαίνει το ζήτημα της κατάργησης των διακρίσεων, με βάση τι? Φυλή και αναπηρία. Επίσης μπαίνει το ζήτημα της κατάργησης των διακρίσεων με βάση φτώχεια και αναπηρία. Και μπαίνει και μια τρίτη διάσταση, η διάσταση του φύλου. Αν προσέξετε, πέρα από το ότι μιλούν και άντρες και γυναίκες, πάρα πολλές φορές αναφέρονται σε τι? Στο ότι πρέπει όλα τα αγόρια και τα κορίτσια να μπορούν να έχουν πρόσβαση. Έτσι πρέπει τα δικαιώματα να είναι ίσα για τα αγόρια και τα κορίτσια. Το οποίο αναδεικνύει την επιρροή τίνος κινήματος, στη διαμόρφωση της αντίληψης για την αναπηρία του φαιμνιστικού. Το λέω αυτό γιατί, λίγο να συνδέσουμε τις γνώσεις που παίρνουμε σιγά σιγά. Μιλήσαμε για το κοινωνικό μοντέλο, το οποίο κοινωνικό μοντέλο δεν προέκυψε από το πουθενά, αφού μάλιστα υποστηρίζει την αλληλεπίδραση με την κοινωνία. Άρα επηρεάστηκε από πάρα πολλές κοινωνικές άλλες αντιλήψεις, και ειδικότερα από κοινωνικά κινήματα. Ποια κοινωνικά κινήματα είχαμε αναφερθεί στο αντιρατσιστικό, είχαμε αναφερθεί στο φαιμινιστικό κινήμα, και είδαμε το τι ιδιαίτερο έφεραν αυτά τα κινήματα, που στη συνέχεια επηρέασε τη σκέψη των ανάπηρων και τις αρχές του αναπηρικού κινήματος. Για σήμερα θα δούμε λίγο το αναπηρικό κινήμα, γιατί όποιος σκέφτεται την ειδική αγωγή, έξω από το χώρο της αναπηρίας και έξω από τους ίδιους τους ανάπηρους και το αναπηρικό κινήμα, τότε δεν καταλαβαίνει το κοινωνικό μοντέλο ερμηνείας της αναπηρίας. Δεν μπορεί δηλαδή να θεωρούμε ότι η αναπηρία είναι τι οι κατηγορίες και τα προβλήματα που έχουν τα παιδιά και οι αδυναμίες και οι μειονεξίες, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε ότι όλα αυτά τα ατομικά χαρακτηριστικά αλληλεπιδρούν συνέχεια με τι? Με ένα κοινωνικό πλαίσιο. Άρα για σήμερα έχουμε να δούμε το αναπηρικό κινήμα και στη συνέχεια να αρχίσουμε να κατανοούμε λοιπόν μέσα σε αυτό το πλαίσιο πώς δομείται, πώς συγκροτείται η έννοια της ειδικής αγωγής. Ελπίζω να είμαστε αρκετά γρήγοροι και γρήγορες ώστε να δούμε και μια σύντομη εξέλιξη της ειδικής αγωγής στην Ελλάδα. Ποιο είναι το βασικό μήνυμα των αναπήρων. Τίποτα για εμάς χωρίς εμάς. Τι λέει αυτό. Αν σας ζητούσα να μου το πείτε περιφραστικά με δικά σας λόγια. Τι θα λέγατε. Ναι. Να μη μας ξεχωρίζετε, να μη μας βάζετε στην άκρη και το άλλο είναι ότι όταν θέλετε να μας βοηθήσετε, να λαμβάνετε υπόψη τις δικές μας ανάγκες και όχι ότι πιστεύετε εσείς ότι θα μας βοηθήσει. Άρα, λένε όχι μόνο να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες τους σε όποιο σχεδιασμό, σε όποια νομοθεσία, σε όποια υπηρεσία. Αυτό είναι το ένα σκέλος, αλλά να μην αποφασίζετε τίποτε χωρίς αυτούς, χωρίς τη γνώμη τους. Διότι, όπως βλέπετε και στη διαφάνεια, συνήθως με τις καλύτερες προθέσεις αποφασίζονται πολιτικές, μέτρα, φίτηση στο σχολείο, πάντα με τις καλύτερες προθέσεις, χωρίς όμως να ερωτώνται ποιοι οι ίδιοι. Αυτό προκύπτει κυρίως, αν θέλετε, σαν επιρροή από το φεμινιστικό κίνημα, που είχε υπογραμμίσει ότι κανένας δεν ξέρει καλύτερα τις ανάγκες των γυναικών από τις ίδιες της γυναίκας. Και άρα κανένας δεν μπορεί να αποφασίζει τι είναι καλό για αυτές από τις ίδιες. Αυτό ακριβώς είναι και η βάση, αυτή η άποψη, αυτή η αρχή, είναι και η βάση του αναπηρικού κινήματος. Όταν είσαι ανάπηρος, δημιουργείς μία σχέση εξάρτησης από κάποιον που είναι αρτιμελής. Και αυτή η σχέση εξάρτησης μπορεί να γίνει μία βασική σχέση ανισοτιμίας. Γι' αυτό και επιμένουν πάρα πολύ σε αυτό το σύνθημα. Ποιες είναι τώρα οι βασικές αρχές του κινήματος των αναπήρων. Πρώτα απ' όλα, άρση των εμποδίων. Και στο βιντεάκι αυτό που έμπαινε ξανά και ξανά είναι το τι πρέπει να γίνει για να αρθούν τα εμπόδια στην ανάπτυξη των ανθρώπων με αναπηρίες. Τι φωνάζει αυτό κατευθείαν, φωνάζει κοινωνικό ή ατομικό μοντέλο. Τι λες, κοινωνικό μοντέλο. Η παρέμβαση, ο στόχος του αναπηρικού κινήματος, δεν είναι να θεραπεύσει, αλλά να άρει τα εξωτερικά εμπόδια που εμποδίζουν τους ανθρώπους με αναπηρίες να αναπτυχθούν. Δεύτερο, ενεργή διευκόλυση της εξέλιξής τους. Προσέξτε πόσο προσεκτικά επιλέγονται οι όροι. Δεν υπάρχει όρος θεραπεία, δεν υπάρχει όρος υποστήριξη. Τι υπάρχει? Ενεργή διευκόλυση. Πώς δηλαδή παρεμβαίνεις στους ίδιους τους ανάπηρους, ώστε να διευκολύνεις την εξέλιξή τους. Και η ανάληψη των ευθυνών, έτσι και η προώθηση της ανεξαρτησίας. Το βασικό που βάζει το αναπηρικό κίνημα, δεν είναι μόνο το να υπάρχει υποστήριξη, το να υπάρχει η διευκόλυση της ανάπτυξης, αλλά επίσης ο στόχος να είναι η ενδυνάμωση, η χειραφέτηση των αναπήρων. Όχι μια απλή υποστήριξη, αλλά η χειραφέτηση τους. Τι αναγνωρίζει το κίνημα των αναπήρων. Το κίνημα των αναπήρων στο πλαίσιο του κοινωνικού μοντέλου αναγνωρίζει ότι υπάρχει μια καταπίεση στην αναπηρία, η οποία μοιάζει με την ταξική της εξιστική και φιλετική καταπίεση. Τι πάει να πει αυτό. Πάει να πει ότι πολλές φορές οι ανάπηροι καταπιέζονται, αποκλείονται κοινωνικά με βάση αυτό το ένα χαρακτηριστικό τους. Τη μία τους διαφορά με βάση το ότι είναι απλά ανάπηροι. Άρα υφίστανται διακρίσεις εναντίον τους με βάση ένα χαρακτηριστικό. Με τον ίδιο τρόπο που έχουμε και άλλες μορφές κοινωνικού αποκλεισμού. Οι άνθρωποι με αναπηρίας βιώνουν την καταπίεση με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τι. Ανάλογα με την ειδική κατηγορία στην οποία ανήκουν. Σταματάμε εδώ. Τι πάει να πει αυτό. Πώς το καταλαβαίνουμε. Γιατί επάνω μας λέει ότι όλοι οι ανάπηροι τι κάνουν. Βιώνουν έναν κοινωνικό αποκλεισμό. Εδώ έρχεται να διευκρινήσει όμως ότι αυτούς ο αποκλεισμός, αυτή η καταπίεση, αυτά τα εμπόδια, βιώνονται με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με την κατηγορία που ανήκουν. Κατηγορία αναπηρίας. Καταλαβαίνετε τι εννοεί. Εδώ λοιπόν έρχεται να υπογραμμίσει τι και την εσωτερική διαφοροποίηση στο πλαίσιο της αναπηρίας. Όλοι οι ανάπηροι μπορεί να αποκλειστούν κοινωνικά, όμως η εμπειρία του καθένα δεν είναι ίδια πρώτον με βάση την αναπηρία. Άλλος είναι ο αποκλεισμός, άλλη είναι η εμπειρία για έναν άνθρωπο που είναι κινητικά ανάπηρος, άλλη η εμπειρία και ο αποκλεισμός για έναν άνθρωπο που είναι νοητικά ανάπηρος. Δεν είναι το ίδιο. Άλλος ο αποκλεισμός για έναν άνθρωπο που είναι κοφός. Άρα έχουμε μία διαφοροποίηση με βάση την αναπηρία, μόνο όμως, όχι, αλλά και με βάση τι? Ιστορικούς πολιτισμικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Ναι, να ρωτήσω ανάποδα αυτή τη φορά. Ένας κοφός σε ένα μικρό χωριό στην Ασία, σε μια περιοχή της Ασίας, βιώνει με τον ίδιο τρόπο τον αποκλεισμό με έναν κοφό φοιτητή στο Γκαλοντέτ στις ΗΠΑ, στο κολέγιο των κοφών. Τι λέτε? Όχι. Είναι και οι δύο κοφοί. Άρα τι είναι, στην ίδια κατηγορία. Ο αποκλεισμός όμως που θα βιώσει ο καθένας, δεν εξαρτάται μόνο από το ότι είναι κοφοί, αλλά πού ζουν, σε ποιό πολιτισμό, ποια εποχή και σε ποιο πλαίσιο οικονομικής ανάπτυξης. Άρα αλλάζει η εμπειρία και εφόσον αλλάζει η εμπειρία του ανάπηρου, αλλάζουν και τα αιτήματα του αναπηρικού κινήματος, με βάση πολλούς παράγοντες. Να σας ρωτήσω κάτι πολύ απλό. Είναι χειραφέτηση για έναν άνθρωπο με κινητικές αναπηρίες να παντρευτεί και να κάνει παιδιά. Μπορείτε να διανοηθείτε, να το αρνείτε κάποιος κοινωνικά ενώ θεσμικά. Τι λέτε. Όχι βέβαια. Έτσι δεν είναι. Φυσικά μπορεί να έχει πολλές δυσκολίες σε αυτό και άρα να δέχεται συνέχεια εμπόδια. Όμως είναι το ίδιο με τα εμπόδια τον αποκλεισμό που θα βιώσουν δύο άνθρωποι με νοητική αναπηρία, αν αποφασίσουν να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά. Όχι βέβαια. Έτσι αλλάζει. Επίσης είναι το ίδιο αν το αποφασίσουν οι άνθρωποι με νοητική αναπηρία να παντρευτούν εδώ στην Ελλάδα σήμερα ή στην Αγγλία. Όχι. Γιατί στην Αγγλία έχει ξαναγίνει. Εδώ τουλάχιστον με ορατό τρόπο όχι. Δεν έχουμε ένα θεσμικό παρελθόν τέτοιο. Όμως το τρίτο σημείο, αν και υπάρχει αυτή η πληθώρα και των διολογικών παραγόντων που λέμε νοητική αναπηρία, κινητική αναπηρία, κόφωση, υπάρχει και μια κοινή αναπηρία που είναι πια η αναπηρία των προκαταλήψων που δημιουργείται από τις προκαταλήψεις. Αυτό το αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο όποια αναπηρία κι αν έχει ο ανάπηρος. Και το έχουμε αναφέρει ήδη, απλά το διαβάζω, το κίνημα των αναπήρων διεκδικεί ενδυνάμωση, χειραφέτηση και έλεγχο της ζωής τους. Όταν ένα παιδί είναι άρρωστο, ένα παιδάκι είναι άρρωστο, ποιος έχει τον έλεγχο της φαρμακευτικής του φροντίδας? Ο γονέας. Όταν ένα παιδί πρέπει να πάει στο σχολείο να πάρει επιλογές για το που θα κατευθυνθεί, ποιος έχει τον έλεγχο αυτών των αποφάσεων? Εσείς αποφασίζετε μόνοι σας που θα πάτε διακοπές ας πούμε δέκα χρονών. Όχι, αν θα βγείτε, αν θα μπείτε, τι ώρα θα βγείτε, τι ώρα θα γυρίσετε, όχι. Όταν λοιπόν κάποιος, τι είναι ανήλικος, υπάρχουν διάφοροι που παίρνουν αποφάσεις γι' αυτόν. Όταν είναι κάποιος ενήλικας, ποιος παίρνει τις αποφάσεις? Ο ίδιος. Όταν είναι ενήλικας με αναπηρία, ποιος παίρνει τις αποφάσεις? Πολλές φορές κάποιος άλλος. Αυτό ακριβώς εννοούν οι ανάπηροι όταν λένε ότι θέλουμε να έχουμε τι? Έλεγχο των επιλογών για τη ζωή μας. Αν σκεφτείτε ιδιαίτερα ότι το αναπηρικό κίνημα καλύπτει, παιδιά, και όλους τους ανάπηρους που είναι σε ιδρύματα, όπου έχουνε μηδενικό σχεδόν έλεγχο των επιλογών για τη ζωή τους, τότε αυτό το σημείο γίνεται πολύ πιο σημαντικό. Στην πρώτη, νομίζω, φορά που συναντηθήκαμε, είχαμε δει το σήμα της προσβασιμότητας, θυμάστε με το αναπηρικό αμαξίδιο. Την ίδια περίοδο με αυτό το σήμα, διοργανώνεται η διεθνής συνδιάσκεψη και οργάνωση των αναπήρων. Όπου υιοθετείται ο πιο, αν θέλετε, προωθημένος ορισμός του κοινωνικού μοντέλου. Δεν υπάρχει άλλος. Με βάση τον οποίο η βλάβη, θα το διαβάσω και θα σκεφτούμε λίγο, βλάβη είναι ο λειτουργικός περιορισμός του ατόμου που προκλήθηκε από φυσική, νοητική ή αισθητήρια βλάβη. Βλέπετε να υπάρχει κάποιο πρόβλημα στη φράση αυτή? Εκφραστικό, περιεχομένου δηλαδή. Έγινε μία προσπάθεια λοιπόν από τη διεθνή των αναπήρων τι να κάνει. Να ξεφορτωθεί εντελώς τον όρο βλάβη. Να μην υπάρχει καθόλου. Και άρα ήθελαν να το ορίσει ως τι, ως λειτουργικό περιορισμό του ανθρώπου. Δεν είναι δηλαδή κάποιος δικός του βιολογικός περιορισμός, αλλά είναι λειτουργικός. Παρ' όλα αυτά με αυτόν τον τρόπο έφτασε σε αυτό το αδιέξοδο. Το δείχνω αυτό για να πω τι. Ότι δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμη και στο πιο προωθημένο ορισμό κοινωνικού μοντέλο, εμφανίζεται τι ένας ατομικός περιορισμός. Στην αναπηρία. Δεν είναι όλα δηλαδή μόνο κοινωνικός περιορισμός. Και αυτό φαίνεται ότι ακόμη και όταν προσπαθείς να το βγάλεις από πάνω, να το ξεφορτωθείς, να γλιτώσεις από αυτό το ατομικό στοιχείο, πάλι επανέρχεται. Τι είναι αναπηρία όμως, είναι η απώλεια και ο περιορισμός των ευκαιριών, να συμμετέχει στην κανονική ζωή της κοινότητας λόγω φυσικών και κοινωνικών εμποδίων. Άρα εδώ συναντιέται τι? Αυτό εδώ μοιάζει με τον ορισμό του κοινωνικού μοντέλου. Τι λέτε. Ναι. Γιατί. Γιατί δίνει έμφαση στα εμπόδια που μπαίνουν από το περιβάλλον. Ποιο είναι το σημαντικό και γιατί το επαναφέρουμε. Γιατί είναι ένας ορισμός που δεν προτάθηκε από επιστήμονες, αλλά από το ίδιο το αναπηρικό κίνημα. Σήμερα λοιπόν, η σημασία των κοινωνικών εμποδίων, προβάλλεται από το χώρο των επιστυμόνων, προβάλλεται από το χώρο του αναπηρικού κινήματος και όπως είδαμε στο βιντεάκι, προβάλλεται και από χώρους πολιτικούς, όπως είναι οι διεθνείς οργανισμοί. Θα περίμενε κανείς ότι αφού συμφωνούμε όλοι μεταξύ μας, και αφού και σε εσάς εδώ μέσα είναι τόσο φανερό ότι υπάρχουν εμπόδια και ότι από την άλλη μεριά ο Ιέδρας στηριοποιείται για να τα ανατρέψει και τα λοιπά, ότι έχουμε κάνει πάρα πολλά βήματα προόδου στο χώρο της αναπηρίας. Είναι γεγονός ότι αυτό ισχύει, τουλάχιστον για αυτό που παραδοσιακά ονομάζεται δυτικός κόσμος. Να δούμε όμως μερικά στοιχεία από αυτόν τον δυτικό κόσμο. Πρώτον, τα ανάπηρα παιδιά είναι πιθανό να αποκλειστούν από το σχολικό σύστημα 13 φορές περισσότερο από ό,τι τα τυπικά παιδιά. Όχι διπλάσιες πιθανότητες αποκλεισμού, όχι τριπλάσιες, όχι πενταπλάσιες, όχι δεκαπλάσιες, 13 φορές περισσότερο. Άρα σήμερα με όλα αυτά που ξέρουμε, ακόμη είμαστε εκεί. Οι ανάπηροι είναι πιθανό να ζουν σε συνθήκες φτώχιας δυό φορές περισσότερο από τους μη ανάπηρους. Δηλαδή ακόμη και στον δυτικό κόσμο, όπου υπάρχουν ξέρουμε βεβαίως πλούσιοι και φτωχοί, εάν είσαι ανάπηρος, διπλασιάζονται οι πιθανότητες να ζεις σε φτώχια. Όχι γιατί δεν δουλεύεις, όχι γιατί δεν μπορείς να κάνεις κάτι, όχι γιατί είσαι άντρας ή γυναίκα, αλλά με βάση αυτό το χαρακτηριστικό σου, το ότι έχεις μία αναπηρία. Και πάμε τώρα να δούμε μία, αυτό το θεωρώ, μία φωτογραφία του κοινωνικού μοντέλου. Αν δηλαδή σας ζητηθεί κάποια στιγμή, δώσ' με ένα παράδειγμα για αυτό που λες, για το κοινωνικό μοντέλο, νομίζω ότι αυτό επικονίζει πάρα πολύ καλά τις συνέπειες. Στην Αγγλία λοιπόν, η πιθανότητα ένα ανάπηρο παιδί να ζει σε φτώχια είναι 36% για μια οικογένεια Λευκών, έτσι, όχι Άγγλων, Λευκών. 52% για μία οικογένεια Ινδών, 63% για μία οικογένεια Πακιστανών και 83% για μία οικογένεια Αυτομπαγκλανδές. Τι μας λέει αυτό... Αναδεικνύει ακριβώς το πόσο πολύ επηρεάζει το πλαίσιο, το πόσο πολύ ο κοινωνικός αποκλεισμός, που υφίσταται, έτσι, για την αναπηρία, μπολιάζεται και αλληλεπιδρά και μεγάλους παράγοντες. Όπως τη φυλή, έτσι, όπως το να είσαι μετανάστης, μετράνε πολύ-πολύ παράγοντες. Γι' αυτό, λοιπόν, και το αναπηρικό κίνημα, όπως το συζητήσαμε ήδη, αναγνωρίζει ότι η εμπειρία της αναπηρίας έχει ένα κοινό μέρος, που είναι ο αποκλεισμός, αλλά έχει πολλά διαφορετικά μέρη επίσης, ανάλογα με άλλους πολύ διαφορετικούς παράγοντες. Λοιπόν, τώρα, δεν φαίνεται, ναι, δεν ξέρω, κάτι έχει συμβεί με αυτό, δεν φαίνεται, δεν προβάλλονται καθόλου καλά οι διαφάνειες. Ναι, αλλά πως να φτάσω εγώ εκεί. Αυτό που έχει γίνει μάλλον, είναι ότι επειδή σε εξετάσεις, όπως ξέρετε, τα κατεβάσαν όλα, για να μην κλαπούν και μετά ξαναμπήκαν, θα πρέπει να ενημερώσουμε. Εντάξει, παιδιά, δεν χρειάζεται να κρατάτε, αφού θα τα ανεβάσω στο e-class, θα τις έχετε τις διαφάνειες από εκεί, τις κατεβάζετε από εκεί. Τώρα, είδαμε το βιντάκι το οποίο αναφέρονταν στην ημέρα της αναπηρίας, έτσι, που έχει δημιουργηθεί από τον OIE. Να δούμε λίγο τη σύμβαση τώρα για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Καταρχάς να πούμε ότι τον OIE τον γνωρίζετε. Έτσι, κάνει διάφορες συμβάσεις. Έφτασε και στα μέρη μας και έκανε για την αναπηρία. Στο άρθρο ένα λοιπόν, τι ορίζεται, και σας το διαβάζω, διότι από εκεί σίγουρα δεν φαίνεται. Στα άτομα με αναπηρία συμπεριλαμβάνονται άτομα με μακροχρόνια, σωματικές, νοητικές, ψυχικές ή αισθητηριακές βλάβες. Μέχρι στιγμής τι είναι, ατομικό ή κοινωνικό? Ατομικό, οι οποίες σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια, τι είναι κοινωνικό, δίνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους. Από αυτή την τελευταία φράση, δηλαδή, δίνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους. Διαλέξτε τι θεωρείτε ότι είναι το σημαντικό, ποια λέξη. Να το ξαναδιαβάσω. Δίνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους. Πολύ καλή παρατήρηση, το σε ίση βάση, όχι δηλαδή απλή συμμετοχή, αλλά σε ίση βάση. Βλέπετε πουθενά τον όρο ένταξη. Ακούσατε μάλλον, γιατί δεν βλέπετε. Έτσι, ακούσατε τον όρο ένταξη. Όχι, δεν υπάρχει όρος ένταξη. Ποιος όρος υπάρχει. Συμμετοχή. Όρος ένταξη παιδιά δεν σημαίνει τίποτε. Το να είμαι εγώ ενταγμένος, τι θα πει, να είμαι εδώ παρέα με εσάς. Σημασία έχει αν συμμετέχω. Και όχι μόνο αν συμμετέχω, αλλά αν συμμετέχω και σε ίση βάση. Δηλαδή δεν υφίσταμε διακρίσεις. Υπάρχουν τρία καινούργια στοιχεία στη σύμβαση αυτή. Πρώτον, αποτελεί δεσμευτικό κείμενο. Δηλαδή, τι ισχύει με τους διεθνείς οργανισμούς. Συνήθως οι διεθνείς οργανισμοί λένε, καλό θα ήταν να κάνετε αυτό. Καλό θα ήταν να κάνετε το άλλο. Αλλά δεν είναι κείμενα στα οποία δεσμεύονται οι χώρες. Αυτή η σύνδεση είναι κείμενο δεσμευτικό. Όταν λοιπόν υπογράφεται, όταν κυρώνεται, όπως λέμε, από μια χώρα, τότε η χώρα αυτή δεσμεύεται να τα υλοποιεί αυτά. Δεύτερον, εισάγει την κοινωνική προσέγγιση. Έτσι το κοινωνικό μοντέλο που το είπαμε. Και τρίτον, εισάγει τι? Τη δικαιωματική προσέγγιση. Αυτό το σε ίση βάση με τους άλλους είναι η έκφραση του δικαιώματος. Συμμετέχουν λοιπόν οι ανάπηροι, όχι γιατί είναι ανάπηροι, όχι γιατί εμείς είμαστε καλοί άνθρωποι και τους αφήνουμε να ζουν κι αυτοί μαζί μας, αλλά γιατί είναι δικαίωμά τους. Είναι τα τρία καινούργια στοιχεία. Κατά τη γνώμη μου το πιο σημαντικό είναι το ότι έχει δεσμευτικό χαρακτήρα. Και αυτό σημαίνει ότι σε ορισμένες χώρες, όπως για παράδειγμα η Κύπρος. Στην Κύπρο λοιπόν, με βάση την κύρωση αυτής της σύμβασης, υπάρχουν πολλές αγωγές εναντίον του Υπουργείου Παιδείας για το ότι δεν τηρεί τη σύμβαση. Δηλαδή, αν εγώ είμαι γονιός και δεν εξυπηρετείται η ισότιμη συμμετοχή του παιδιού μου μέσα στο σχολείο, με βάση αυτή τη σύμβαση κάνω αγωγή στον Υπουργό Παιδείας ότι δεν τηρεί το νόμο. Άρα σε κάποιες χώρες έχει πάρα πολύ σημαντικές συνέπειες το ότι είναι δεσμευτική. Θα πούμε αρκετά γρήγορα τις κατευθυντήριες αρχές. Από εδώ και πέρα θα πρέπει στις διαφάνειες να τα έχω όλα bold, αν δεν διορθωθεί το πρόβλημά μας. Έχουμε οκτώ κατευθυντήριες αρχές. Τις διαβάζω, τις ακούτε και μου λέτε τι καλύπτουν αυτές. Πρώτη, σεβασμός της έμφυτης αξιοπρέπειας, της αυτονομίας που περιλαμβάνει την ελευθερία να κάνει το άτομο, τις δικές του επιλογές και της ανεξαρτησίας των προσώπων. Δηλαδή η αξιοπρέπεια έρχεται με τις ικανότητες, τα δικαιώματα συνδέονται με τις ικανότητες κάποιου. Όχι, γιατί είναι έμφυτα. Έτσι, δεν έχει λιγότερο ή περισσότερο άνθρωπος, έχει άνθρωπος. Δεν έχει ψηλός, κοντός, με πολύ IQ ή με χαμηλό IQ, με καλή όραση ή όχι, με πολύ κινητικότητα ή όχι. Η αξιοπρέπεια και το δικαίωμα αναλέγσης της ζωής σου είναι έμφυτο στην ανθρώπινη φύση. Αυτό εξηγώ λίγο περισσότερο, αυτό που είπαμε για τη δικαιωματική φύση που βάζει μέσα, τη δικαιωματική διάσταση που βάζει καινούργια σύμβαση. Απαγόρευση διακρίσεων, πλήρης και αποτελεσματική συμμετοχή και ένταξη στην κοινωνία, το φέρνει εδώ. Σεβασμός της διαφορετικότητας και αποδοχή των ατόμων με αναπηρία ως μέρος της ανθρώπινης πικυλομορφίας και της ανθρωπότητας. Και εδώ, στο πλαίσιο του κοινωνικού μοντέλου, θεωρεί την αναπηρία ως μια εκδοχή της ανθρώπινης φύσης. Ούτε καλύτερη, ούτε χειρότερη. Μια εκδοχή. Ισότητα των ευκαιριών, προσβασιμότητα, ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, σεβασμός των αναπτυσσόμενων ικανοτήτων των παιδιών με αναπηρία και στο δικαίωμα των παιδιών με αναπηρία να διατηρούν την ταυτότητά τους. Πάρα πολύ ενδιαφέρον αυτό. Τι εννοούμε να διατηρούν την ταυτότητά τους. Έχουμε ένα παιδί που είναι μπαγκλαντές, από τον μπαγκλαντές στην Αγγλία. Έχει τη δυνατότητα και να έχει τη δίγλωση εκπαίδευση με βάση τον πολιτισμό και την ταυτότητά του και η ειδική αγωγή. Ή πρέπει να απαρνηθεί ένα απ' τα δύο. Συνήθως και στις περισσότερες χώρες στον κόσμο η ειδική αγωγή αναπτύχθηκε μόνο για τους αυτόχθονες. Κι άρα ένα παιδί αν θέλει να έχει πρόσβαση εκεί, δυσκολεύεται πάρα πολύ αν δεν θέλει να αφήσει και το διαφορετικό της ταυτότητάς του. Είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα, το οποίο όπως καταλαβαίνετε γίνεται μεγαλύτερο όσο η κινητικότητα των λαών, των ανθρώπων, αυξάνεται. Δηλαδή αυτή τη στιγμή, πείτε μου εδώ στην Ελλάδα ένα παιδί που έρχεται από πού θέλετε να έρθει. Διαλέξτε. Πολλές οι χώρες. Δεν θέλω να διαλέξετε. Να πούμε ότι έρχεται από τη Συρία. Έτσι, ένα παιδί που έρχεται από τη Συρία, δεν μιλά τη γλώσσα μας. Αν είναι παιδί χωρίς αναπηρία, πώς θα προσπαθήσουμε να το υποστηρίξουμε. Μέσα από ποιους τρόπους, ποιους δρόμους έχει σήμερα το σχολείο για να το κάνει αυτό. Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να το διδάξουμε γλώσσα, τα ελληνικά κτλ. αναγνωρίζοντας ότι θα πρέπει να μάθει να μιλάει και τη μητρική του γλώσσα κτλ. Αν αυτό το παιδί είναι κοφό, ποιος θα το διδάξει. Άμα πάει στο σχολείο κοφών, δεν ξέρουν τίποτα για τη δασκαλία της ελληνικής, ούτε από αναγνώριση, διαφορετικότητας, πολιτισμού κτλ. Αν δεν πάει εκεί, η διαπολιτισμική αν θέλετε, δεν ξέρει τίποτα από ειδική αγωγή. Άρα πολύ συχνά παιδιά που έχουν και αναπηρία και μια άλλη διαφορετική ταυτότητα, συμπιέζονται να επιλέξουν έναν τρόπο, έναν δρόμο στην εκπαίδευσή τους. Έχουμε κάποιες απορίες για εδώ. Εάν κάποιος έχει κάποιες αναπηρίες και είναι γνώστη της ελληνικής νοηματικής, υπάρχει δυνατότητα να μάθει μια νοηματική, πώς θα θεωρούμε εμείς τη σεύρη γλώσσα. Γιατί να μην πες. Με βάση αυτό, αν αυτό το παιδάκι στη Συρία ήξερε νοηματική, τώρα δεν ξέρω αυτό που λέει να συναντήσει. Το παιδάκι ήξερε νοηματική, αυτός που θα του διδάξει τη νοηματική εδώ δεν ήξερε τη συριακή νοηματική. Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα, ότι έχουμε παιδιά που είναι πιο σύνθετες ταυτότητές τους. Και δεν είναι και τόσο απλό για να γίνεται. Μην νομίζετε ότι είναι τόσο απλό. Δηλαδή, αν υπάρχει μια χώρα η οποία έχει προοδεύσει πάρα πολύ σε αυτό το τομέα είναι η Αμερική. Γιατί? Γιατί είχε πάρα πολλούς μετανάστες και φυσικά κάτι έπρεπε να κάνει γι' αυτούς. Εκεί που φάνηκε να υπάρχει το κρίσιμο θετικό αποτέλεσμα ήταν όταν δημιουργήθηκαν προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών μικτά, δηλαδή όχι ειδικής αγωγής ή δίγλωσσων αλλά ένα κοινό, δίγλωσης ειδικής αγωγής. Όπου μάθαναν και τις αρχές της δίγλωσης εκπαίδευσης και τις αρχές της ειδικής αγωγής. Και δεύτερον, όταν πέρασαν μια γενιά, μια άμυση γενιά και υπήρχαν εκπαιδευτικοί από τις κουλτούρες, έτσι, τις μειονότικες. Δηλαδή όταν υπήρξαν ισπανόφωνοι δάσκαλοι ειδικής αγωγής. Γιατί τότε μπορούσαν φυσικά σε όλους τους πληθυσμούς που μιλούν ισπανικά να παρέμβουν με αποτελεσματικό τρόπο. Υπάρχουν δηλαδή δύο αυτά κρίσιμα στοιχεία που χρειάζεσαι για να αντιμετωπίσεις μικτά προβλήματα. Για να δούμε λίγο τώρα τη Σύμβαση. Τι αναφέρει. Η Σύμβαση είναι πάρα πολύ μεγάλη. Εμείς θα δούμε μόνο τους τίτλους, ίσως εξηγώντας κάποια που δεν είναι τόσο σαφή. Ισότητα και μη διάκριση σαφές. Αφύπνηση της κοινωνίας. Η Σύμβαση λοιπόν, η οποία κυρώθηκε από την Ελλάδα, καλεί την ελληνική πολιτεία τι να κάνει να αναλάβει συγκεκριμένες δράσεις για την αφύπνηση της κοινωνίας. Όχι δηλαδή παρέμβαση στους ανθρώπους με αναπηρία, αλλά παρέμβαση στο κοινωνικό πλαίσιο. Και όχι μόνο με βάση τι διακρίσεις, προσβασιμότητες, θα τα δείτε και παρακάτω, αλλά και με αλλαγή στάσης. Εμείς έχουμε τέτοιες δράσεις εδώ. Το τελευταίο δίμηνο, για παράδειγμα, ήσασταν μάρτυρας μιας τέτοιες δράσεις της πολιτείας για την αφύπνηση της κοινωνίας σε σχέση με την αναπηρία. Κάθε Δευτέρα, έξι, έξι και τέταρτο, η NERD έχει εκπομπή για την αναπηρία. Αυτό είναι αφύπνηση. Δεν αλλάζει η ζωή των αναπήρων από εκεί, αλλά είναι ένας τρόπος. Μπορεί να μην το κάνουν πολύ αποτελεσματικά, γιατί θα πρέπει να το ξέρετε όλοι. Παρόλα αυτά, υπάρχουν όμως αυτές έτσι οι προσπάθειες. Προσβασιμότητα, το ξέρουμε. Δικαίωμα στη ζωή. Ανεξαρτή το σοβαρότητας της αναπηρίας, το δικαίωμα να παραμένει στη ζωή. Καταστάσεις κινδύνου και ανθρωπιστικών κρίσεων. Έχουμε, για παράδειγμα, τις ασκήσεις για πυρκαγιά. Έχουμε ασκήσεις για σεισμούς. Υπάρχει αντίστοιχη προετοιμασία, αντίστοιχο πρόγραμμα για τα παιδιά με αναπηρίες. Αυτό που λέει η Σύμβαση είναι ότι όπως για τον υπόλοιπο πληθυσμό, φροντίζεις τι σε καταστάσεις κινδύνου ή σε ανθρωπιστικές κρίσεις, να έχεις μια ειδική φροντίδα, θα πρέπει να έχεις το ίδιο πράγμα και για τους ανάπηρους. Για παράδειγμα, σκέφτεστε, δεν ξέρω πόσες από εσάς ζήσατε σεισμό. Μας τρομάζει ο σεισμός, δεν μας τρομάζει. Προφανώς και μας τρομάζει. Για σκεφτείτε να είσαστε άτομα κινητικά ανάπηρος. Για σκεφτείτε να είσαστε τυφλός. Δεν πρέπει να υπάρχει κάποια φροντίδα. Ισότιμη αναγνώριση ενώπιον του νόμου και πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Εάν αρχίσουμε και κατεβαίνουμε θα δούμε ότι είναι όλη η τομείς της ανθρώπινης δράσης. Ελευθερία και ασφάλεια του προσώπου, ελευθερία από βασανιστήρια ή σκληρία από άνθρωποι ή ταπεινωτική μεταχείριση ή τιμωρία. Πού πεφεύγουν τα βέλη αυτά, πού δείχνουν. Σε ποιον, στα σχολεία, πού δείχνουν. Φυλακή, πού αλλού για τους ανάπηρους. Υδρύματα, έτσι. Προστατεύονται λοιπόν όπου είναι, από βασανιστήρια, σκληρία, άνθρωποι ή ταπεινωτική μεταχείριση. Ελευθερία από εκμετάλλευση, βία ή εξαπάτηση. Εκμετάλλευση στα φανάρια, δεν περνάτε εσείς. Περνάτε, στα σκαλιά της εκκλησίας, δεν περνάτε, περνάτε. Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό από όπου και αν περνάτε, βλέπετε εάν η σύμβαση αυτή του ΟΗΕ προστατεύει δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Η ατομική κινητικότητα, το δικαίωμα μπορεί να κινείται παντού, η ελευθερία έκφρασης, ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής, το δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην υγεία, στην εργασία, στο ικανοποιητικό επίπεδο διαβίωσης. Αυτά όλα βέβαια, εάν κανείς θα σκεφτεί σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, όλα βλέπουμε ότι τι παθαίνουν. Κρίση. Έτσι, δεν υλοποιούνται εύκολα. Συμμετοχή στον πολιτικό και δημόσιο βίο, συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή, την ψυχαγωγία, τον ελεύθερο χρόνο και στατιστικά δεδομένα. Γιατί το έχουν αυτό, ως δικαίωμα. Πώς το καταλαβαίνετε. Γιατί είναι δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία, να υπάρχουν στατιστικά δεδομένα και να συλλέγονται πληροφορίες για αυτούς. Για αυτούς. Ναι, αλλά γιατί χρειάζεται να μαζεύουμε στατιστικά δεδομένα, στατιστικά δεδομένα είναι αριθμοί. Δηλαδή είναι πόσοι είναι, πόσοι δουλεύουν, σε ποια ηλικία πεθαίνουν, πόσες φορές επισκέθηκαν το γιατρό, πόσοι από αυτούς είναι φτωχοί, πόσοι είναι πλούσιοι, πόσοι πήγαν σε σχολείο, πόσοι... Γιατί τα χρειαζόμαστε, γιατί το θεωρεί δικαίωμα αυτό. Ναι, ακριβώς. Γιατί αναδεικνύονται τα προβλήματα, τα κενά και το κατά πόσο υπάρχει ανταπόκριση στα αιτήματα που βάζει η Σύμβαση. Πότε κυρώθηκε? 19 Τετάρτου του 2012. Η Ελλάδα κύρωσε τη Σύμβαση εδώ και τρία χρόνια περίπου. Βεβαίως σε μία περίοδο που η πραγματική ανταπόκριση στα αιτήματα της Σύμβασης είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό. Έτσι, παρ' όλα αυτά την έχουμε κυρώσει. Και υπάρχουν μάλιστα, ποιο είναι το ενδιαφέρον, υπάρχει με βάση την κύρωση μία κίνηση τόσο από δικηγόρους, όσο και άλλους επαγγελματίες να αρχίσουν να υλοποιούν αυτή τη Σύμβαση στους δικούς τους χώρους. Δηλαδή, οι νομικοί ξέρω ότι ασχολούνται πάρα πολύ προσπαθώντας να βρουν ποιες είναι οι συνέπειες της Σύμβασης αυτής στα δικά μας νομοθετήματα. Υπάρχει κάποιο σέλεγγος από το Μαϊέβα, αν είναι για την Ελλάδα ή για την Αλλία. Βεβαίως και υπάρχει, αλλά θα πρέπει να υπάρχει καταγγελία. Αλλιώς ελέγχονται στατιστικά δεδομένα. Υποχρεώνονται δηλαδή οι χώρες να κρατούν στατιστικά δεδομένα. Εδώ θα ήθελα να κλείσω λίγο όλη αυτή τη συζήτηση για την ιστορία της αναπηρίας. Για το πώς εξελίχθηκε, για το πώς από τους τυφλούς μάντης και τους γελοτοποιούς το μεσαίωνα φτάσαμε εδώ που είμαστε σήμερα. Με ένα συγκεκριμένο παράδειγμα. Βλέπετε, αυτό φαίνεται όμως, έτσι. Το Packers Asylum στην Αμερική, στην Βεσιλβάνια, ήταν ένα από τα ιδρύματα που άνοιξαν για τη φροντίδα των παιδιών και ενηλίκων. Μετά από μεγάλη πίεση, το 1918, τόσο περίπου πρέπει να είναι, μετά από μεγάλη πίεση, κάτι να γίνει ανθρωπιστικό για αυτούς τους ανθρώπους. Δώθηκαν πολλά χρήματα, έγινε ένα τεράστιο ύκημα. Εκεί άρχισαν, αρχικά τουλάχιστον, τι υπήρχε. Υπήρχε σχολείο, υπήρχε καλή φροντίδα. Και σιγά σιγά συγκέντρωνονταν παιδιά όμως για πολλούς λόγους. Δηλαδή, αρχικά ήταν για ανάπηρους. Σιγά σιγά άρχισαν να πηγαίνουν παιδιά που τα είχαν εγκαταλείψει οι γονείς τους. Ή που είχαν πεθάνει οι γονείς τους. Άρχισε να γίνεται ένα μικτό, αν θέλετε, ιδρύμα. Γύρω στο 1960, βγήκανε δοκουμέντα, τα οποία έδειχναν ότι υπήρχε απάνθρωπη μεταχείριση στο ίδρυμα αυτό. Τα οποία έδειχναν επίσης ότι δεν υπήρχε εκπαίδευση. Είχε συρρικνωθεί το κομμάτι της εκπαίδευσης. Ήταν μόνο δηλαδή φροντίδα, προνοιακή. Με όλα βέβαια, με όλες τις ιστορίες, αν θέλετε, τήνων των ιδρυμάτων. Δηλαδή, με εξευτελισμούς, με δέσιμο στα κρεβάτια, με ανθρώπους που κυκλοφορούσαν γυμνή χωρίς να κάνουν τίποτα. Με μια σειρά τέτοιες ιστορίες. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια πολύ σημαντική πίεση και να κλείσει. Και διαμοιράστηκαν σε πολλά σημεία όσοι ήταν από εκεί. Σήμερα, στον αναπτυγμένο κόσμο των Ηνωμένων Πολιτιών, με την εξαιρετική ιδική αγωγή. Δεν υπάρχει άλλη χώρα που να έχει κάνει τόση έρευνα, τόσες παροχές κτλ. Το Penhurst Asylum είναι αυτό. Σαν τι σας μοιάζει. Θέλω να προσέξετε τα γράμματα. Τι λες. Καταρχάς καταλαβαίνουμε τι είναι, έτσι. Τι γράφει, Penhurst Asylum, August 18, 10 a.m. to 2 p.m. $225. Τάφος. Να αγοράσεις ταφό, εννοείς. Όχι, όχι, όχι. Κάτι σαν μοσοκομείο, κάτι που σου δίνει την αίσθηση του Παλαιοπτιακού. Έχουμε αυτές τις ώρες στο επισκεφτερίο, δίνουμε αυτά τα λεφτά. Τι επισκέπτονται. Δεν κλειστό. Δεν λειτουργεί σαν ίδρυμα, τουλάχιστον. Τι επισκέπτονται. $225 για να πάρεις σε μουσείο. Δεν υπάρχει τέτοιο μουσείο, παιδιά. Δεν υπάρχει τέτοιο μουσείο. Ξενοδοχείο. Χωρίστε το ναι. Ναι, για ταινίες λοιπόν. Μήπως ότι μπορούν ακόμα να φιλοξενήσουν άτομα από τις νέοι και τους παιδί, που είπαν τόσα λεφτά, είναι σημανές. Ναι, όχι. Δεν είναι αυτό. Δεν είναι χώρος φιλοξενίας. Τελευταίο και το κλείνουμε. Αχ, αφελή μου μικρά παιδιά. Αχ! Λοιπόν, πατώντας πάνω σε όλες αυτές τις τρομερές ιστορίες και τις ψυχές που βασανίστηκαν εκεί, θεωρήθηκε ότι είναι haunted, είναι στοιχειωμένο. Και άρα μπορείς να πληρώσεις 225 δολάρια για να πας στο στοιχειωμένο σπίτι που υπέφεραν και να ακούσεις τις φωνές, να δεις σ' αυτά να κουνιούνται, να σε κλείσουν σε δωμάτιο για κάποια ώρα έτσι ακριβώς όπως έκλειλαν αυτούς για να νιώσεις. Άρα, τι καταλαβαίνουμε από όλα αυτά. Ότι ο χώρος της αναπηρίας έχει μια μακρά ιστορία, είναι μια ιστορία και πολύ μεγάλου πόνου, αλλά και πρόοδου και δικαιωμάτων, αλλά βρε παιδί μου πάντα, έρχεται πολύ κοντά με το κέρδος ένα πράγμα. Οι ανάπηροι λοιπόν και το αναπηρικό κίνημα, γι' αυτό επιμένουν πάρα πολύ ότι εμείς θέλουμε να αποφασίζουμε. Γιατί όταν αποφασίζουν οι άλλοι, κάποιο λόγο έχουν, έτσι. Κατά τη γνώμη μου αυτό είναι ντροπή της κοινωνίας, είναι αθλιότητα, έτσι. Έχω σπουδάσει στην Αμερική, θεωρώ, σας το πω και θα το ξαναφέρουμε είναι εξαιρετική στην επιστήμη, εξαιρετική στην ειδική αγωγή, αυτό όμως είναι αθλιότητα. Υπήρξαν πολλές αντιδράσεις, γι' αυτό και περιορίστηκε στο κεντρικό κτίριο. Δεν τα πήραν όλα δηλαδή, πήραν το κεντρικό κτίριο. Εσείς θεωρείτε ότι κάποιος θα έκανε μια τόσο μεγάλη επένδυση χωρίς να έχει κάνει την έρευνα αγοράς, για ότι πάνε? Βεβαίως και πηγαίνουνε παιδιά, όπως πηγαίνουμε στα Λούνα Παρκ. Προσέξτε αυτό είναι το ενδιαφέρον, το πώς γυρίζουμε στο Μεσαίωνα, όπου χρησιμοποιείς την αναπηρία για να γελάς, έτσι και να διασκεδάζεις και ερχόμαστε τώρα εδώ, όπου χρησιμοποιείται τι? Ξαναλέω δεν είναι το κτίριο, είναι ο πόνος που έζησαν αυτοί οι άνθρωποι και το χρησιμοποιούμε για κερδοσκοπία. Δηλαδή για μένα είναι το ότι πηγαίνουν πηγαίνουν, βεβαίως. Μπορεί και σε μένα φαίνονται τελώς, σε μένα φαίνονται και βλακώδες, να πάω να με κλείσουν κάπου. Αλλά αυτό το, πώς το λέτε εδώ στην Ελλάδα, αυτή η έξαψη, η αδρεναλίνη όταν φοβάσαι, αυτό τουλάχιστον οι νεολέοι το επιζητούν αρκετές φορές. Θα κλείσω λέγοντας επίσης τι, ότι υπάρχει σάιτ, υπάρχει ένα πολύ ενδιαφέρον, μπορείτε να το βρείτε και αν βάλετε πένχαρ στα σάιτ, όπου υπάρχει ένα σάιτ στο οποίο συγκεντρώνονται τι, αναμνήσεις ανθρώπων που έζησαν εκεί, που ήταν παιδιά εκεί και οι οποίοι είναι ζωντανοί ακόμα. Και είναι πολύ ενδιαφέρον ότι υπάρχουν κάποιοι οι οποίοι το θυμούνται με θετικές αποχρώσεις. Είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό, το ότι υπάρχουν κάποιοι που θυμούνται και θετικά πράγματα από αυτό, οι ίδιοι. Αν θέλετε για παραπάνω θα το δείτε. Λοιπόν θα κάνουμε ένα μικρό διάλειμμα έτσι για να ξεκινήσουμε την καινούργια ενότητα. Ξεκινάμε λοιπόν να εστιάζουμε λίγο περισσότερο έτσι στην ειδική αγωγή πια. Δηλαδή σε εκείνο το μέρος του ενδιαφέροντος για την αναπηρία, που αφορά τι? Αφορά μικρότερες ηλικίες, αφορά εκπαίδευση. Βλέπετε τρεις όρους στη διαφάνεια. Ειδική αγωγή, θεραπευτική αγωγή και ειδική εκπαίδευση. Υποθέτω ότι οι δύο από αυτούς, η ειδική αγωγή και η ειδική εκπαίδευση είναι οι πιο οικοί. Στο ελληνικό παρόν, σήμερα δηλαδή, ο νόμος, τα βιβλία, τα κείμενα της πολιτείας και τα λοιπά, αναφέρονται σε ειδική αγωγή και εκπαίδευση. Ούτε μόνο η ειδική αγωγή, ούτε μόνο η ειδική εκπαίδευση, αλλά και τα δύο μαζί. Είναι ένας ιστορικός συμβιβασμός, θα λέγαμε, διαφορετικών απόψεων. Η ειδική αγωγή είναι ιστορικά όμως ο όρος με τον οποίο ταυτιζόμαστε. Έτσι ξεκίνησε στα ελληνικά. Είναι μετάφραση του όρου special education. Άρα θα μπορούσε από την αρχή να έχει υποθεί τη δική εκπαίδευση. Δεν υπόθηκε έτσι. Γιατί μπολιάστηκε με άλλες απόψεις από τη γερμανική βιβλιογραφία κυρίως, όπου αναφέρονταν σε θεραπευτική αγωγή. Άρα, αν θεωρήσουμε φυσικά, στην Ελλάδα το θεραπευτική δεν το χρησιμοποιούμε. Και ιδιαίτερα δεν το χρησιμοποιούσαμε ούτε πολύ στο παρελθόν, αλλά σήμερα με την αντίληψη του κοινωνικού μοντέλου για την αναπηρία, η θεραπευτική, η θεραπεία τοποθετείται εντελώς εκτός, αλλά επίσης και εντελώς εκτός της εκπαίδευσης. Θεραπεία μπορεί να κάνει όποιος θέλει, απ' έξω, εργοθεραπεία για παράδειγμα. Είναι ένα μικρό κομματάκι της ειδικής αγωγής, αλλά δεν ταυτίζεται. Ο λόγος για τον οποίο προσωπικά προτιμώ τον όρο ιδική αγωγή και όχι ιδική εκπαίδευση, αν και οι σπουδές μου και το παρελθόν μου είναι καθαρά ιδική εκπαίδευση, είναι γιατί η ιδική αγωγή είναι πιο ευρία έννοια. Δεν έχει μόνο εκπαίδευση μέσα. Έχει και πολλές άλλες υπηρεσίες, έτσι. Άρα, για να ανταποκριθούμε, αν θέλετε, στο περιεχόμενο, είναι καλύτερα να χρησιμοποιούμε τον όρο ιδική αγωγή. Τώρα, εδώ έχω διάφορα ονόματα. Εσείς τα κοιτάτε, φαίνονται, αυτά φαίνονται, έτσι. Είναι Ζαν Μαρκ Γασπάρτ Ιτάρτ, Έντουαρτ Σέγγουιν, Γιόχαν Πεσταλώτσι και Μαρία Μοντεσόρη. Είναι πιθανόν κάποια από αυτά να τα ξέρετε, κάποια όχι. Να ρωτήσω πόσοι από σας ξέρετε την Μαρία Μοντεσόρη. Αρκετά χέρια. Με τρομάζει ότι βλέπω μερικά που δεν την ξέρουν. Πόσοι από εσάς ξέρετε τον Γιόχαν Πεσταλώτσι. Αρκετά. Έντουαρτ Σέγγουιν, μηδέν. Ζαν Μαρκ Γασπάρτ Ιτάρτ, μηδέν. Τον Πεσταλώτσι και τη Μοντεσόρη. Τους ξέρετε ως κάποιους φωτισμένους παιδαγωγούς. Τους ξέρετε ως γενικούς παιδαγωγούς. Από πού τους μάθατε? Δεν άκουσα. Από ένα μάθημα άλλο, το οποίο είναι της ειδικής αγωγής. Όχι. Άρα τους ξέρετε από τη γενική παιδαγωγική. Δεν τους μάθατε στην ειδική αγωγή. Όχι. Ξέρατε ότι είναι της ειδικής αγωγής. Συγγνώμη, αλλά δική μας είναι. Εμείς τους βρήκαμε πρώτοι. Δεν είναι ότι τους βρήκαμε πρώτοι, είναι ότι και οι δύο ήταν η ειδική παιδαγωγή. Δούλεψαν με παιδιά με αναπηρίες. Και στη συνέχεια για διαφορετικούς λόγους ο καθένας, έτσι, ασχολήθηκαν με γενική παιδαγωγική. Πώς εξηγείται λοιπόν, ότι είναι γνωστή σαν γενική παιδαγωγή. Ακριβώς, είναι άλλη μία διάκριση εναντίον της ειδικής αγωγής. Δεν της αναγνωρίζονται ούτε η βασική παιδαγωγή της ως παιδαγωγή της. Εδώ λοιπόν, ξεκινάω από αυτό, γιατί και στην ειδική αγωγή θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι η ειδική αγωγή δεν είναι μόνο ειδικά σχολεία, παιδιά με αναπηρίες και ειδική εκπαιδευτική. Και μεταπτυχιακά ειδικής αγωγής και σεμινάρια ειδικής αγωγής. Δεν είναι αυτό. Η ειδική αγωγή έχει από πίσω της θεωρία, έχει ιστορία, είναι οργανικό κομμάτι της παιδαγωγικής και έχει συνεισφέρει εξαιρετικά σε τι στη γενική παιδαγωγική. Η γενική παιδαγωγική είναι αυτό που είναι και έχει μάθει να διδάσκει αποτελεσματικά σε μεγάλο βαθμό, γιατί κάποιοι δούλευαν με παιδιά με ειδικές ανάγκες, με αναπηρίες. Θα ξεκινήσουμε τώρα από το πρώτο, το Zanmar Gaspari Tart. Και πάλι θα σας ρωτήσω εάν έχετε ακούσει για τον άγριο της Αβεϊρών. Έχετε καθόλου ακούσει? Όχι. Για τον François Trifon έχετε ακούσει καθόλου. Ασχολείστε με κινηματογράφο. Όχι τόσο παλιό μάλλον. Είναι γνωστό στον κινηματογράφο, γι' αυτό το ρωτάω. Καταρχάς θέλω να βάλετε τον εαυτό σας σε εκείνη τη χρονολογία. 1774-1838. Τι συγκλονίζει την Ευρώπη σε αυτό το διάστημα? Ιστορική. Τι? Μην μου πείτε η ελληνική επανάσταση, γιατί δεν τη συγκλονίζει την Ευρώπη. Γαλλική επανάσταση. Γαλλική επανάσταση θα πει τι? Διαφωτισμός. Θα πει ανθρωπισμός. Έτσι, αλλάζει όλο το τοπίο. Εκεί λοιπόν που αλλάζει όλο το τοπίο, εκεί εμφανιζόμαστε και εμείς. Τότε μπορούν να αρχίσουν να ασχολούνται οι άνθρωποι με διαφορετικό τρόπο με την αναπηρία. Ο Ιτάρ πολλές φορές αναφέρονται σαν γιατρός. Δεν ήταν γιατρός, παιδιά. Απλά ενδιαφέρονταν. Και όταν πήγε στον πόλεμο τον βάλα να δουλέψει με γιατρούς. Έμαθε πάρα πολλά πράγματα. Τα έπαιρνε τα γράμματα που λέμε, έτσι. Και όταν γύρισε λοιπόν ανέλαβε τι? Να δουλέψει σε ένα ίδρυμα κωφών. Και μάλιστα δούλευε σε ιατρική θέση. Δεν είχε περγαμινές. Η εποχή όμως ήταν άλλη τότε. Εργάζονταν λοιπόν σε ένα ίδρυμα με κωφούς. Υπάρχει μια πάρα πολύ μεγάλη ιστορία και πολλά γραπτά που μπορούμε να βρούμε για το έργο του. Εκεί που εργάζονταν ανέλαβε να διδάξει τι? Ένα παιδί που είχε βρεθεί σε ένα δάσος. Είχε συλληφθεί σε ένα δάσος. Το παιδί μεγάλωνε μόνο του στο δάσος. Γι' αυτό και ονομάστηκε Άγριος και γι' αυτό ονομάστηκε της Αβεϊρών, γιατί βρέθηκε σε μια περιοχή στη Γαλλία, έτσι στον δάσος, που λέγεται Αβεϊρών. Βεβαίως, François Trifon, το ξαναλέω. Όταν ρωτάω εγώ για την ταινία δεν θυμόμαστε τίποτα. Μετά όμως είναι η ενεργητική μάθηση. Λοιπόν, το παιδί αυτό είχε συλληφθεί και μέσα ακριβώς στο κλίμα της εποχής που υπήρχε, ο Itard είπε ότι είναι άνθρωπος. Δεν έχει σημασία που μπορεί να κινείται, να τρέφεται, να έχει τη συμπεριφορά ζώου, να μη μεγάλωσε με ανθρώπους, έτσι. Μπορεί να διδαχθεί. Δηλαδή, η έμφαση σε τι? Στην ανθρώπινη φύση και στις δυνατότητες της εκπαίδευσης. Την ίδια εποχή, καταρχάς να πούμε για τον Βίκτορα, αυτός τον ονόμασε Βίκτορα. Ο Βίκτορας είχε μεγαλώσει το δάσος, δεν μιλούσε, στην αρχή είχε τις συμπεριφορές ενός ζώου άγριου, έτσι. Περπατούσε στα τέσσερα, δεν φορούσε ρούχα, δεν επικοινωνούσε, δεν ανταποκρινόταν στην ομιλία. Λοιπόν, αποφάσισε λοιπόν να τον διδάξει. Πότε? Όταν ο Πινέλ ήταν ένας διάσημος ψυχίατρος, σπουδαγμένος αυτός, με πολλές περγαμηνές. Και ο Πινέλ έχει μείνει στην ιστορία, γιατί ήταν αυτός ο πρώτος που έβγαλε τις αλυσίδες από τη ψυχιατρία και τους ψυχιατριζόμενους ασθενείς. Το λέω αυτό γιατί, γιατί δεν ήταν ένας άνθρωπος ο οποίος είχε αντιλήψεις συντηρητικές ίσα ίσα. Ήταν και αυτός το πλαίσιο του ανθρωπισμού, προσπαθούσε να αναμορφώσει τα πάντα. Όταν λοιπόν άκουσε ο Πινέλ για τον Βίκτορο της Αέβαιηρων, είπε φέρτε τον εδώ. Θέλω να δω τι είναι. Τον εξέτασε και είπε ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση, έχει καθυστέρηση. Σήμερα λένε ότι πιθανόν ο Βίκτορ να είχε αυτισμό, φυσικά τότε δεν ήταν κάτι τέτοιο. Και είπε δεν μπορεί να γίνει τίποτε, με αυτόν πάρτε τον. Έτσι, ο σπουδαγμένος επιστήμανος, ο ανθρωπιστής, όντως, δεν το λέω ειρωνικά. Τότε λοιπόν, η Τάρτη είπε θα τον αναλάβω εγώ. Τον πήρε λοιπόν στο ίδρυμα που ήταν, όπου έμενε κιόλας και έμενε μαζί του, μαζί με μια άλλη κυρία που τον φρόντισε και προσπάθησε για 5-6 χρόνια, με ειδικές μεθόδους δηλαδή και εξατομικευμένη διδασκαλία, να διδάξει πολλές συμπεριφορές στον Βίκτορα. Είναι λοιπόν η πρώτη περίπτωση ειδικής αγωγής. Γιατί παίρνει ένα παιδί με πολλά χαρακτηριστικά, μάλλον με αναπτυξιακή καθυστέρηση, επίσης αναλαμβάνει να διδάξει εξατομικευμένα και ατομικά, και χρησιμοποιεί ειδικές μεθόδους. Αυτό που ακόμη και σήμερα αποτελεί ένα πολύ βασικό κορμό της ειδικής αγωγής. Ανέδειξε λοιπόν αυτή η προσπάθειά του, τόσο τις δυνατότητες για μάθηση, όσο και τις δυσκολίες για μάθηση. Γιατί? Για παράδειγμα, έμαθε να περπατάει στα δύο πόδια. Αυτό το έμαθε. Έμαθε να κρατάει τα ρούχα του. Έμαθε να μπορεί να πηγαίνει να κάφτα σε τραπέζι και να τρώει με μαχαίρι και πυρούνι. Έμαθε, έκανε πολλά γνωστικά βήματα σε έργα που σήμερα τα λέμε πιαζετιανά. Γνωστικά έργα δηλαδή. Δεν έμαθε όμως να μιλάει. Δεν έμαθε, από ό,τι ξέρουμε από τα γραπτά, να ελεπιδρά με συνομήλικους. Ενώ έμαθε να ελεπιδρά με ενήλικες. Έμαθε να κάνει διάφορες εργασίες, αυτοφροντίδας. Άρα αυτό που αναδείχτηκε, αν θέλετε, ήταν τι? Ότι υπάρχουν δυνατότητες τεράστιες για μάθηση, αν κάποιος διδάξει σωστά. Αλλά βεβαίως ότι υπάρχει και τι? Ένα κατάλληλο σημείο εξελιχτικά, που μπορούμε να μάθουμε ορισμένες δεξιότητες. Και η ομιλία είναι μία από αυτές, η γλώσσα δηλαδή είναι μία από αυτές. Αυτά από τον Ητάρτ που είναι, να τον πω, παππού, ο παππούς μας της ειδικής αγωγής. Ο παππούς της ειδικής αγωγής, είναι ο πρώτος ειδικός παιδαγωγός. Τώρα, στη συνέχεια, βλέπετε, προχωράμε. Έχουμε τον Edward Segway, ήταν Γάλλος γιατρός, έτσι. Ο οποίος εργάζονταν με τον Ητάρτ, είχε σπουδάσει ψυχιατρική. Και είχε επηρεαστεί βεβαίως από τις απόψεις του Ητάρτ. Ο ίδιος τι προσέφερε, τι συνεισέφερε. Εστίασε πάρα πολύ στην αισθητηριακή μάθηση και στην κινητική μάθηση. Ξέρουμε τι είναι η αισθητηριακή μάθηση. Ναι, όχι, Τιμόντεσο, ρε, από που την ξέρετε τότε. Αισθητηριακή μάθηση σημαίνει μαθαίνω γνωστικές δεξιότητες μέσω των αισθήσων. Αν δηλαδή θέλεις ένα παιδάκι, για παράδειγμα, να μάθει να μετράει, δώσ' του τι καρύδια να μετρήσει. Μέτρα με τα δάχτυλα. Δώσ' του άμμο να κάνει λοφάκια. Έτσι και να μετράει λοφάκια. Χρησιμοποιούμε λοιπόν τις αισθήσεις για να μάθουμε. Η κινητική μάθηση, που εκείνη την εποχή ήταν πάρα πολύ δημοφιλής, κάνει την εξής απλή υπόθεση. Αφού εγκέφαλος ελέγχει την κίνηση, εάν αυτό σημαίνει ότι με συγκεκριμένες κινήσεις τι μπορώ να κάνω. Να επαναπρογραμματίσω τον εγκέφαλο. Και τώρα το κάνουμε αυτό με τη φυσικοθεραπεία. Στην αποκατάσταση αυτό κάνουμε. Άρα αυτό που έφερε στην ειδική αγωγή, ήταν η σημασία της αισθητηριακής και της κινητικής μάθησης. Το οποίο παραμένει μέχρι και σήμερα με άλλους τρόπους. Ήδρυσε το πρώτο ίδρυμα εκπαιδευτικό για παιδιά με νοητική αναπηρία. Και ήταν και ο πρώτος ο οποίος χρησιμοποίησε στην ειδική αγωγή τον όρο ιδιότης. Ηλίθιος δηλαδή. Γιατί το τονίζω, γιατί μέχρι εκείνη την περίοδο, οι άνθρωποι με νοητικές αναπηρίες θεωρούνταν τρελοί. Ανήκαν στην ψυχιατρική και στην ψυχική ασθένεια. Ήταν μια υποκατηγορία ψυχικής ασθένειας. Άρα είχε τεράστια σημασία όταν κάποιος μίλησε, αναφέρθηκε γι' αυτούς τους ανθρώπους, γι' αυτή την ομάδα, όχι με όρους ψυχικής ασθένειας. Ήταν φίλος του Ουγκώ, όπως βλέπετε, και επηρεάστηκε από τον Σενσιμών. Ξέρουμε κάτι γι' αυτούς. Τον Ουγκώ μάλλον τον ξέρετε έτσι. Ο Σενσιμών ήταν ένας τοπιστής, σοσιαλιστής. Άρα η φιλοσοφία που είχε ήταν ανθρωπιστική και πάρα πολύ ευρεία. Και τονίζω το ανθρωπιστική γιατί, γιατί ακόμη και όταν προσπαθούσε να εκπαιδεύσει μερικές φορές με όχι τόσο δόκιμους τρόπους τα παιδιά που είχε στο ίδρυμα, πάντα έθεται το ζήτημα ότι πρέπει να γίνεται με ανθρωπισμό, με αγάπη. Θεωρείται ο πρώτος ειδικός τι, παιδαγωγός, γιατί, γιατί δούλεψα με παιδιά με νοητική αναπηρία βέβαια. Και ερχόμαστε σε αυτόν που τον ξέρατε. Εσείς τι ξέρετε για τον Πεσταλόζη? Έχετε ακούσει το όνομά του απλά, ξέρετε κάποια πράγματα σχετικά με αυτόν, ναι. Δούλευε σε κάποιο ορφανοτροφείο. Δεν εργάζονταν σε ορφανοτροφείο, παιδιά. Ακριβώς, μπράβο, εγώ το τονίζω όμως και θα επιμένω, γιατί, γιατί κρύβονται, είναι απίστευτο αυτό το πράγμα. Ότι κρύβουν κάτι που είναι καταγεγραμμένο με απόλυτης αφήνεια. Εργάζονταν και αυτός με κοφούς και με παιδιά με νοητική αναπηρία. Τα οποία πιθανόν να ήταν και ορφανα λοιπόν για να το γεφυρώσουμε. Εργάζονταν σε ένα ορφανοτροφείο με παιδιά μικρές ηλικίες, στα οποία και έμενε μαζί τους. Και προσπαθούσε περισσότερο να τους κάνει ανθρώπους παρά καλούς νοητές. Μπράβο. Αυτό που ενδιέφερε πάρα πολύ, για το βλέπετε και στη διαφάνεια, ήταν η συνολική εξέλιξη του παιδιού. Και κυρίως τι, και η ηθική του εξέλιξη. Όχι λοιπόν μόνο τι, πόσα θα μάθει, αλλά πώς θα εξελιχθεί συνολικά ως άνθρωπος. Αυτό είναι απολύτως σχετικό βεβαίως με την ειδική αγωγή. Γιατί η ειδική αγωγή απευθύνεται ορισμένες φορές σε ομάδες παιδιών, που οι γνωστικές τους δεξιότητες είναι περιορισμένες. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει περιεχόμενο παρέμβασης. Είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο νοητική καθυστέρηση, νοητικά καθυστερημένος. Ο Πεσταλός βέβαια ήταν πάρα πολύ θεωρητικός. Και με αυτή την έννοια, επειδή δεν μπορούσε να κάνει εφαρμογή όλα αυτά που θα ήθελε, έτσι στο τέλος απλά έγραφε. Δεν είχε πολύ μεγάλο εφαρμοσμένο έργο. Και ερχόμαστε στην μοντεσόρι. Για τη μοντεσόρι ξέρετε τι, με τι την έχετε συνδυάσει. Με τη μοντεσοριανή μέθοδο, τη μοντεσοριανή αγωγή, που πάει να πει τι. Κάτι τα παιδιά στην ουσία, έτσι όπως το ξέρω εγώ, να μαθαίνουν μόνα τους. Κάτι σαν αυθενέργεια. Και ο δάσκαλος να είναι στην ουσία κάτι σαν βοηθός εκεί πέρα. Να μην είναι δηλαδή ο παντογνώστης. Ναι. Κάποια από αυτά ναι, όντως. Δηλαδή ας περάσουμε λίγο γρήγορα τα ιστορικά, πρώτα απ' όλα να πούμε ότι ήταν η πρώτη γυναίκα-γιατρό στην Ιταλία. Δεν ήταν τυχαία ο πρόσωπο, ούτως ή άλλως, ακόμη κι αν δεν είχε ασχοληθεί με τα δικά μας. Επηρεάστηκε πάρα πολύ από τους Ιτάρτικες, που πάει να πει τι, για να σκεφτείτε το. Εσθητηριακή μάθηση, κινητική μάθηση. Που έχουμε κινητική μάθηση, στο παιχνίδι. Το γεγονός δηλαδή ότι, εστίασε στη χρήση των αισθήσων, στο παιχνίδι και στην ενεργητική αλληλεπίδραση με κατάλληλα υλικά, ήταν η δική της εφαρμογή των αρχών των δύο προηγούμενων. Εργάστηκε και αυτή με παιδιά με αναπτυξιακή καθυστέρηση. Και για τη Μοντεσόρια έχω διαβάσει, μία από τις σχολές που τέλειωσα ήταν η σχολή νηπιαγωγών. Την οποία την τέλειωσα. Δεν είχα ιδέα ότι η Μοντεσόρια είχε να κάνει σε τίποτα με την δική αγωγή. Δεν μου το είπε ποτέ κανείς. Ήξερα ότι ήταν μια γιατρός, η οποία ήταν πάρα πολύ εμπνευσμένη, η οποία έκανε όλα αυτά τα ωραία υλικά, δούλευε με μικρά-μικρά παιδιά και δούλευε και με φτωχά παιδιά. Δηλαδή αναλάμβανε έτσι να είχε και μια κοινωνική προσφορά. Πολύ πολύ αργότερα έμαθα ότι δούλευε τελικά με παιδιά με αναπτυξιακές δυσκολίες. Βεβαίως αυτό ήταν στην αρχή. Στη συνέχεια η Μοντεσόρη και με βάση αυτά τα στοιχεία ανέπτυξε τη δική της μέθοδο, έτσι και γυρνούσε σε όλο τον κόσμο δημιουργώντας τη σχολία. Γι' αυτό και την ξέρουμε πολύ, γιατί δημιούργησε ένα δίκτυο σχολείων μοντεσοριανής αγωγής. Αυτό το οποίο αφορά πολύ εμάς σε σχέση με τη Μοντεσόρη είναι τι? Πάλι η εξατομήκευση αλλά επίσης η έγκαιρη παρέμβαση. Το πόσο σημαντικό είναι όποια παρέμβαση κάνεις να γίνεται νωρίς. Αν σας ρωτούσα από αυτούς τους τέσσερις πολύ σημαντικούς παιδαγωγούς, έτσι στο χώρο της διεθνούς ειδικής αγωγής, τι στοιχεία κρατάμε, θα έπρεπε να μπορούμε να πούμε έγκαιρη παρέμβαση, εξατομήκευση, ειδικές μέθοδοι, ποιες μέχρι στιγμής, αισθητηριακή κίνηση, μάθηση μέσα από το παιχνίδι, και επίσης το έυρος της ειδικής αγωγής. Ότι η ειδική αγωγή δεν είναι μόνο γνωστική μάθηση. Να τα ξαναπώ. Είναι η εξατομήκευση, είναι η σημασία της έγκαιρης παρέμβασης, είναι η σημασία της ειδικής μεθόδου, παρέμθεση, αισθητηριακή μάθηση, κινητική μάθηση, παιχνίδι, ειδικά υλικά και τέλος ότι η ειδική αγωγή υπερβαίνει τη γνωστική μάθηση. Δεν ταυτίζεται με τη γνωστική μάθηση. Γι' αυτό και έχουμε τόσες πολλές δυσκολίες όταν χρειάζεται να χωρέσουμε την ειδική αγωγή μέσα στο τυπικό σχολείο. Ποια είναι λοιπόν η βασική αρχή της ειδικής αγωγής. Η βασική αρχή της ειδικής αγωγής είναι μία, ότι όλα τα παιδιά μπορούν και θέλουν να μάθουν. Στην ειδική αγωγή δεν υπάρχουν παιδιά που αρνούνται να μάθουν, που δεν θέλουν. Δεν υπάρχουν παιδιά που είναι τεμπέληκα. Δεν υπάρχουν παιδιά που είναι, επιτρέψτε μου τον όρο, φυτά. Όλα τα παιδιά μπορούν να μάθουν. Ακόμη και αυτά που δεν μπορούν να μας το δείξουν. Είναι δικός μας περιορισμός που δεν μπορούμε να καταλάβουμε πότε ένα παιδί έχει μάθει και πότε όχι. Δεν είναι των παιδιών. Στεναχωριέμαι προσωπικά πάρα πολύ όταν ακούω παιδιά της ηλικίας σας, να βρίσκονται σε πλαίσια είτε ιδρυματικά είτε ειδικών σχολείων είτε πρακτικής και να αναφέρονται σε κάποιο παιδί και να λένε είναι φυτό. Παραβιάζουν αν θέλετε και τη Σύμβαση του ΑΥΕ. Γιατί είπαμε ότι η αξιοπρέπεια είναι έμφυτη και η ανθρώπινη φύση, έτσι την ανθρώπινη φύση. Δεν υπάρχουν φυτά. Αν ξεκινήσουμε λοιπόν ως ειδική αγωγή από αυτό το βασικό. Τότε έργο μας τι είναι να βρούμε τους τρόπους, να βρούμε τα μέσα που όλα τα παιδιά και θα θέλουν και θα μαθαίνουν και θα μπορούν να μάθουν. Τη Ρόζα Ιμβριώτη την ξέρετε? Ρόζα Ιμβριώτη με προκαλείτε. Πόσοι από εσάς δεν ξέρετε τη Ρόζα Ιμβριώτη. Δεν. Σύμφωνα με τη Ρόζα Ιμβριώτη, η οποία θεωρείται η πρώτη ειδική παιδαγωγός, δεν είναι, θεωρείται λέω απλά γιατί ήταν πιο διάσημη. Θεωρείται η πρώτη ειδική παιδαγωγός, η οποία είπε τι. Θα δούμε περισσότερα για την Ιμβριώτη. Είναι η επιστήμη που φροντίζει για τη μόρφωση, τη διδασκαλία και πρόνοια όλων των παιδιών, που η σωματική και ψυχική τους εξέλιξη, εμποδίζεται αδιάκοπα από παράγοντες ατομικούς και κοινωνικούς. Να το ξαναδιαβάσω ή φαίνεται. Εάν φαίνεται, θέλετε να μου πείτε αν θα τοποθετούσατε αυτό το ορισμό στο ατομικό ή στο κοινωνικό μοντέλο και γιατί. Τι σας κάνει να σκέφτεστε το ένα ή το άλλο. Στο κοινωνικό γιατί... Πάρα πολύ ωραία. Άρα, αυτόν τον ορισμό η Ιμβριώτη τον έδωσε πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το κοινωνικό μοντέλο, εμείς είπαμε, άρχισε να προβάλλει στην Ευρώπη πότε. Μετά το 60. Γι' αυτό και θεωρείτε ότι ήταν μια σημαντική παιδαγωγός. Γιατί? Πρώτα απ' όλα, αναφέρεται στην ειδική αγωγή ως επιστήμη. Δεύτερον, αναγνωρίζει το εύρος όταν μιλάει για μόρφωση, διδασκαλία και πρόνοια. Έχει μέσα και τη φροντίδα ποιών όλων των παιδιών που εμποδίζονται. Αδιάκοπα όμως, όχι για ένα μικρόχρονικό διάστημα. Και αυτό θα το δούμε στον ορισμό το σύγχρονο της ειδικής αγωγής. Από παράγοντες και ατομικούς αλλά και κοινωνικούς. Είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον ότι η Ιμβριώτη τόσο τόσο νωρίς, δίνει ένα τέτοιο περιεχόμενο στην ειδική αγωγή. Στόχος τώρα της ειδικής αγωγής είναι η προσαρμογή της τάξης και της διδασκαλίας, έτσι ώστε να μπορούν να διδαχθούν όλα τα παιδιά. Η ειδική αγωγή δεν είναι θεραπεία. Δεν παρεμβαίνει μόνο πάνω στο άτομο, στο παιδί. Η ειδική αγωγή παρεμβαίνει σε τι? Στη διδασκαλία συνολικά και στην τάξη. Αυτό τι σημαίνει? Το παιδί ανήκει κάπου, ανήκει σε μία τάξη. Δεν διδάσκεται μόνο του. Ο Ιτάρντ διδάσκεται ο Βίκτορας μόνο του. Σήμερα δεν βλέπουμε την ειδική αγωγή ως μία αποκλειστικά ατομική διδασκαλία. Από εδώ να κρατήσουμε τι? Θα σας ζητήσω να κρατήσετε τη βασική αρχή. Αν ένα παιδί δεν μαθαίνει, είναι γιατί δεν βρήκαμε ακόμα τον τρόπο να το διδάξουμε. Αυτή είναι η άλλη μεριά της πρώτης αρχής. Και επίσης η ειδική αγωγή δεν είναι παρέμβαση μόνο στο άτομο, αλλά στο σύνολο της διδασκαλίας. Τι περιλαμβάνει τώρα? Περιλαμβάνει κάθε τι το εξειδικευμένο, το παραπάνω, το διαφορετικό που προσφέρεται στο παιδί. Τι θα πει παραπάνω, κάθε τι δηλαδή που δεν περιλαμβάνεται στη γενική αγωγή. Αν λοιπόν υπάρχει κάποια βοήθεια, κάποια υποστήριξη, κάποια μέθοδος, υλικό, προσέγγιση, που δεν περιλαμβάνεται στη γενική αγωγή, στην τυπική διδασκαλία, και έχει στόχο να υποστηρίξει το παιδί, τότε αυτό είναι η ειδική αγωγή. Η ειδική αγωγή δεν είναι ειδικά σχολεία, η ειδική αγωγή δεν είναι ιδρύματα, δεν είναι ντουβάρια, δεν είναι καρέκλες, δεν είναι τραπέζια, είναι μέρος της διδασκαλίας. Αποτελεί μέρος του ολοεκπαιδευτικού συστήματος, προγράμματος. Άρα, τι μπορεί να συμβαίνει, αν το τι είναι η ειδική αγωγή είναι το τι κάνουμε το παιδί, τότε αυτό μπορώ να το κάνω είτε μέσα στη γενική τάξη, είτε μέσα σε μια ειδική τάξη, είτε έξω στην αυλή, είτε στο χωράφι, είτε στο ασανσέρ. Χρησιμοποιώ ακραία παραδείγματα για να πάψετε να ταυτίζετε την ειδική αγωγή με τον χώρο στον οποίο παρέχετε. Δεν ταυτίζεται με κανέναν χώρο, γιατί είναι διδασκαλία, είναι υπηρεσίες, είναι μέθοδοι, είναι υλικά, είναι προσεγγίσεις. Και μπορεί να δίνεται τι, είτε συμπληρωματικά με το τυπικό πρόγραμμα του παιδιού, είτε μπορεί το παιδί να φυτά κανονικά στη γενική τάξη και συμπληρωματικά να του παρέχουμε ειδική αγωγή, είτε σε ορισμένες περιπτώσεις όμως μπορεί και να αντικαθιστά πλήρως το τυπικό πρόγραμμα. Η ειδική αγωγή μπορεί να παρέχεται για μικρά ή μεγάλα χρονικά διαστήματα. Αυτό σημαίνει ότι ένα παιδί είναι πολύ σημαντικό και δυστυχώς η πραγματικότητα ανατρέπει αυτή τη βασική αρχή. Τι εννοώ. Εάν η ειδική αγωγή μπορεί να προσφέρεται για μικρά ή μεγάλα χρονικά διαστήματα, τότε άλλα από τα παιδιά που εντάσσονται στην ειδική αγωγή θα έμεναν ένα χρόνο, κάποιους μήνες, δύο χρόνια, αλλά θα έμεναν για πάντα. Έτσι δεν είναι. Δυστυχώς η πραγματικότητα τι μας λέει. Μας λέει ότι αν ένα παιδί ενταχθεί στην ειδική αγωγή, δεν βγαίνει ποτέ. Είναι μονόδρομος. Και αυτό είναι πολύ αρνητικό για την ίδια την ειδική αγωγή. Διότι δεν τηρεί τη βασική της αρχή. Και ιδιότι κάνει την ειδική αγωγή ένα πολύ λιγότερο φιλικό χώρο για τους γονείς. Είναι πολύ διαφορετικό να ξέρω εγώ ότι θα στείλω το παιδί μου κάπου, όπου μέσα σε ένα χρόνο θα μπορέσει να αναπτύξει κάποιες δεξιότητες για να ξαναγυρίσει στο τυπικό σχολείο. Και πολύ διαφορετικό να ξέρω ότι έτσι και πάει στο ειδικό σχολείο. Τελείωσε. Μετά πηγαίνει μέχρι το τέλος στο ειδικό σχολείο. Είναι ένας βασικός, λειτουργικός, πραγματικός περιορισμός της παρούσας ειδικής αγωγής. Τώρα, ποια είναι η στόχη μας στην ειδική εκπαίδευση. Και είναι η στόχη και της ελληνικής ειδικής αγωγής, όπως περιγράφονται στο νόμο. Πρώτα απ' όλα να τονίσουμε ότι στην πρώτη παράγραφο, η ειδική εκπαίδευση παρέχεται στο πλαίσιο των σκοπών της πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τεχνικής επαγγελματικής. Δεν έχει η ειδική αγωγή ξεχωριστούς στόχους, παιδιά. Είναι η ίδια η στόχη με της γενικής εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες. Ιδιαίτερα, όμως, στο πλαίσιο των στόχων, εστιάζουμε σε ολόπλευρη και αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητας. Σκεφτείτε, Πεσταλότζη, το πιο ευρύ, το ηθικό στοιχείο. Δύο, βελτίωση και αξιοποίηση των δυνατοτήτων και δεξιοτήτων, με στόχο να καταστεί δυνατή ένταξη στο γενικό σχολείο όταν είναι δυνατό. Άρα, καλλιεργούμε τις δεξιότητες τους όσο το δυνατό περισσότερο. Καλλιέργεια δεξιοτήτων λοιπόν. Τρίτον, αντίστοιχοι προς δυνατότητες ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα, την κοινωνική ζωή και την επαγγελματική δραστηριότητα. Και αυτό που γράφει εδώ, ότι η δική αγωγή έχει σαν στόχο ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά σε τι άλλο, στην κοινωνική ζωή. Τι σημαίνει αυτό? Σημαίνει ότι αν υπάρχει ένα ειδικό σχολείο που δεν βγάζει τα παιδιά του ποτέ έξω, σε κοινωνικές δραστηριότητες, στη γειτονιά, στο σούπερ μάρκετ, στο σινεμά, στο θέατρο, στο πανεπιστήμιο, τότε αυτό το ειδικό σχολείο δεν υλοποιεί το στόχο της ειδικής αγωγής. Διότι δεν φροντίζει για την ένταξη στην κοινωνική ζωή. Επαγγελματική δραστηριότητα. Αν υπάρχει λοιπόν ένα σύστημα εκπαίδευσης, ειδικής αγωγής, που δεν φροντίζει ώστε οι απόφυτοί του να έχουν επαγγελματικές δεξιότητες, τότε αυτό το σχολείο δεν υλοποιεί η ειδική αγωγή. Μπορεί να είναι γενικό ή ειδικό, δεν μας νοιάζει που γίνεται προς το παρόν, έτσι. Αυτό που ενδιαφέρει είναι να κατανοήσουμε ότι η ειδική αγωγή δεν είναι αγγλικά, μαθηματικά, αρχαία, νέα, γλώσσα, βιολογία. Δεν είναι αυτό μόνο. Έχει και δεξιότητες για κοινωνική ένταξη και δεξιότητες για επαγγελματική ένταξη. Δυστυχώς αυτό το ξεχνάμε αρκετά συχνά. Και τέλος ο στόχος είναι βέβαια, να μάθουμε να ζούμε όλοι μαζί. Ποιοι είναι οι μαθητές τώρα? Όλα αυτά τα κάνει γιατί, τα κάνει για ποιους, ποιους αφορά η δική αγωγή. Πρώτον, το πρώτο κομμάτι δεν το διαβάζω, είναι εισαγωγικά, εντάσσεται η αντίληψη με βάση στον νόμο στον κοινωνικό μοντέλο. Πάμε στο παρακάτω. Εκεί κάτω φαίνεται ότι είναι από τον τελευταίο νόμο, που ήταν το 2008 ο ορισμός. Μαθητές λοιπόν με αναπηρία, άλλο πράμα, το είχαμε πει και την προηγούμενη φορά, και οι δικές εκπαιδευτικές ανάγκες, θεωρούνται όσοι. Πρώτο στοιχείο, το είπαμε. Η αναπηρία, οι δικές εκπαιδευτικές ανάγκες, δεν είναι το ίδιο. Οι μαθητές με αναπηρία έχουν οι δικές εκπαιδευτικές ανάγκες, οι μαθητές με οι δικές εκπαιδευτικές ανάγκες, δεν έχουν πάντα αναπηρία. Δεύτερο στοιχείο, θεωρούνται όσοι για ολόκληρη ή ορισμένη περίοδο της σχολικής τους ζωής. Άρα μπορεί κάποια παιδιά, για ένα μέρος μόνο της σχολικής τους ζωής, να έχουν αυτές τις δικές εκπαιδευτικές ανάγκες, όχι για πάντα. Εμφανίζουν τι σημαντικές δυσκολίες μάθησης. Τελεία εδώ. Σημαντικές δυσκολίες μάθησης. Κανένας δεν ασχολείται από την ειδική αγωγή, με ένα παιδί, αν δεν έχει σημαντικές δυσκολίες μάθησης. Εάν εμένα μου λείπουνε τα δύο μου χέρια, έχω τι κινητική αναπηρία. Ανήκω στην ειδική αγωγή, όχι απαραίτητα. Αν δεν έχω κανένα πρόβλημα μάθησης, δεν ανήκω. Άλλο, ανήκω στην αναπηρία, δεν ταυτίζονται αυτά. Άρα, σημαντικές δυσκολίες μάθησης εξαιτίας τίνος. Εσθητηριακών, όραση ακοή. Νοητικών, γνωστικών, αναπτυξιακών προβλημάτων. Δηλαδή νοητική αναπηρία, έτσι. Ψυχικών και νευροψυχικών διαταραχών, οι οποίες σύμφωνα με ενδιεπιστημονική αξιολόγηση, επηρεάζουν τη σχολική προσαρμογή και τη μάθηση. Άρα, κρατάμε ότι έχουμε αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, και αυτά δεν ταυτίζονται. Κρατάμε ότι οι μαθητές μπορεί να αντιμετωπίζουν αυτή τη σημαντική δυσκολία προσαρμογής και μάθησης, για λίγο ή περισσότερο χρονικό διάστημα, μπορεί και για όλη τους τη ζωή. Και κρατάμε επίσης ότι σε ό,τι αφορά την αιτιολογία, αναφέρονται αυτοί οι συγκεκριμένοι παράγοντες. Όμως. Αυτά είναι... Ο νόμος προχωράει παραπέρα και το εξειδικεύει. Οι περισσότεροι και οι περισσότερες εδώ είστε φιλόλογοι. Διαβάζεται λοιπόν επάνω ότι λέει, στους παραπάνω συγκαταλέγονται οι δύο. Οι δύο θα πει μόνο αυτοί ή αυτοί και πιθανά και άλλοι. Ακριβώς. Έτσι, δεν είναι μόνο αυτοί. Τα βλέπετε, νοητική αναπηρία, αισθητηριακές αναπηρίες όρασης, αισθητηριακές αναπηρίες ακοής. Τώρα. Αυτά θα χρειαστεί να τα ξαναδούμε, γιατί πρέπει να συζητήσουμε λίγο για το νόμο. Αλλά θα τα συζητήσουμε γιατί. Ο τρόπος έκφρασης που χρησιμοποιείτε στον υπάρχοντο νόμο είναι λάθος. Έτσι, δηλαδή. Αισθητηριακές αναπηρίες όρασης. Δεν υπάρχουν άλλες αναπηρίας όρασης. Ξέρετε εσείς κάτι άλλο? Δεν γίνεται. Αισθητηριακή είναι. Δεν θα την πεις αισθητηριακή αναπηρία. Ή θα πεις προβλήματα όρασης, ή θα πεις τύφλωση, ή θα πεις κόφωση. Είναι λάθος η έκφραση. Αλλά επειδή θα το συζητήσουμε αναλυτικά, δεν θα το συζητήσω αυτή τη στιγμή. Μην θεωρείτε όμως ότι ο τρόπος με τον οποίο είναι εκφρασμένα, εδώ οι επιμέρους κατηγορίες είναι εκφρασμένες, είναι ορθός. Υπάρχει κάτι σε αυτά που δεν το καταλαβαίνετε καθόλου? Αυτισμός. Το φάσμα του αυτισμού. Το αυτιστικό φάσμα είναι οι διάχειτες αναπτυξιακές διατεραχές. Ωραία. Να τονίσουμε το τελευταίο. Ότι δεν εμπίπτουν στην ειδική αγωγή οι μαθητές, που έχουν προβλήματα μάθησης εξαιτίας τίνος. Γλωσσικών και πολιτισμικών ιδιαιτερωτήτων. Άρα τι βγάζουμε απ' έξω όσοι είναι από άλλους πολιτισμούς, από άλλη γλώσσα. Και το συμπλήρωμα τώρα. Οι μαθητές με σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες. Παραβατική συμπεριφορά λόγω κακοποίησης. Παραμέλησης, γονεϊκής παραμέλησης και εγκατάληψης. Ή λόγω ενδοικογενειακής βίας, ανήκουν στα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Άρα, ερώτηση. Αν ένα παιδί κακοποιείται από τους γονείς του. Αν ένα παιδί είναι σε ένα ορφανοτροφείο. Αν ένα παιδί έχει παραβατική συμπεριφορά. Αυτό το παιδί ανήκει στην ειδική αγωγή, ναι ή όχι. Το σημαντικές δυσκολίες μάθησης και προσαρμογής ισχύει για όλους. Κανέναν δεν αφορά την ειδική αγωγή ένα παιδί, το οποίο δεν έχει σοβαρές δυσκολίες προσαρμογής και μάθησης. Δεν μας ενδιαφέρει αυτό το παιδί. Αν ένα παιδί έχει πολύ σοβαρό πρόβλημα όρασης. Πολύ σοβαρό. Το οποίο όμως με κάποιο τρόπο το διορθώνει, δεν ανοίξει σε μας. Δεν χρειάζεται να κάνουμε κάτι ειδικό. Το ενδιαφέρον είναι ότι με βάση στην ελληνική νομοθεσία, και αυτό δεν είναι διεθνώς το ίδιο, αλλά με βάση στη δική μας νομοθεσία, παιδιά τα οποία για εντελώς κοινωνικούς λόγους, έχουνε δυσκολίες σοβαρές προσαρμογής και μάθησης, ανήκουν στην ειδική αγωγή. Θεωρούνται παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Εδώ για παράδειγμα συναντούμε τι? Συναντούμε και τα παιδιά που βρίσκονται σε φυλακές. Τα σχολεία για τα μικρότερα παιδιά των φυλακών, ανήκουν στην ειδική αγωγή. Γιατί από πίσω υπάρχει αυτή η υπόθεση. Τέλος, μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι ποιοι? Αυτοί που έχουν εξαιρετικά ταλέντα, αυτοί που έχουν πολύ ψηλή νοημοσύνη, και μάλιστα σε βαθμό που υπερβαίνει καταπολύ τα προσδοκόμενα για την ηλικία τους. Με βάση τον όμο ναι, με βάση την άποψή μου όχι. Αλλά δεν σας λέω την άποψή μου εδώ. Αυτό προσθέθηκε στον τελευταίο νόμο. Δεν υπήρχε πριν. Προσθέθηκε στον τελευταίο νόμο κάτω από την επίδραση του κοινωνικού μοντέλου. Κάτω από την επίδραση ότι το περιβάλλον μπορεί αδιάκοπα να εμποδίζει την εξέλιξη κάποιων παιδιών. Είναι προφανές ότι μπορεί να έχουν προβλήματα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί έτσι, έχουν παραμεληθεί, έχουν εγκαταλειφθεί κτλ. Το ζήτημα είναι ότι είναι αρκετά δύσκολο κανείς να διαπιστώσει ότι η αιτία είναι αυτή. Αν με ρωτήσετε στα ειδικά σχολεία που υπάρχουν πόσα παιδιά αυτής της κατηγορίας υπάρχουν θα σας πω λίγα έως ελάχιστα. Αλλά επειδή έπρεπε κάπου να υπάρχουν και τα σχολεία ξαναλέω των φυλακών και κάτω από την επίδραση του κοινωνικού μοντέλου μπαίνει και αυτό μέσα. Τα δύο αυτά επίσης μπαίνουν πια τα παιδιά με εξαιρετική εφεία και τα ταλαντούχα παιδιά. Έχοντας αυτό το προφίλ λοιπόν αρχίζουμε και κατανοούμε ότι η ειδική αγωγή έχει μέσα αναπηρία, έχει μέσα ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες για ατομικούς ή εντελώς κοινωνικούς λόγους και έχει μέσα τι και παιδιά που χρειάζονται γιατί κάτι ειδικό γιατί είναι μέσα τα παιδιά με εξαιρετική εφεία. Γιατί η ειδική αγωγή δεν είναι η εκπαίδευση των σε εισαγωγικά κατωτέρων είναι ότι ειδικό σε υλικό σε μάθημα σε προσέγγιση σε μέθοδο διδασκαλίας δεν περιλαμβάνεται στο τυπικό σχολικό σύστημα και στην τυπική διδασκαλία. Άρα ακόμα και όταν είσαι πάνω πολύ από το μέσο όρο αναλαμβάνει η ειδική αγωγή να σε διδάξει, γιατί δεν το κάνει η άλλη. Δεν υπάρχουν παιδιά με ειδική αγωγή, τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορεί να είναι παιδιά με δικές μαθησιακές δυσκολίες ή γενικές μαθησιακές δυσκολίες ή παιδιά με εξαιρετική εφεία. Άρα στο απαντάει ο ορισμός αυτό έτσι. Στη συντριπτική πλειοψηφία βέβαια αυτό που ξέρουμε είναι ότι τα παιδιά που είναι στην ειδική αγωγή είναι παιδιά αναπηρίας και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, δεν έχουμε εξαιρετικά ταλαντούχα, δεν έχει αναπτυχθεί ο χώρος στην Ελλάδα καθόλου έτσι και η ειδική αγωγή έχει σήμερα τόσες ανάγκες, που αυτό το κομμάτι της έτσι δεν είναι προτεραιότητα από την πολιτεία. |
