| : Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE για την Ευαγγελική Μεταρρύθμιση, είναι ένα κοσμο ιστορικό γεγονός, υπό την έννοια ότι όχι μόνο άγγιξε την ιστορία της Εκκλησίας, αλλά άγγιξε γενικότερα την ιστορία της Ευρώπης, αλλά και ευρύτερα του κόσμου. Θέλουμε, πραγματικά, να ακούσουμε τα ταχύλια των Οιητών και να μπορέσουμε να καταλάβουμε αυτό το γεγονός ιδιαιτέρωσα. Θα ήθελα μόνο, πριν ξεκινήσουμε, και δεν θα πάρω άλλο χρόνο, να σας παρακαλέσω να φροντίσουμε τα κινητά μας, να τα βάλουμε στη σίγαση, να τα κλείσουμε εντελώς, προκειμένου να μην διακόπτεται η παρουσίαση τόσο ενδιαφέροντα. Θα λοιπόν ξεκινήσουμε την βραδιά μας, την εκδήλωσή μας, με τον πρώτο μας ομιλητή, και να πω εδώ ότι στο τέλος, μετά το πέρασμα των τριών αυτών ομιληών, θα υπάρξουν ερωτήσεις προς το πάνελ των ομιλητών και ο καθένας μπορεί να συγκρατήσει ό,τι θέλει να ρωτήσει προς το πάνελ. Θα ήθελα να καλέσω στο podium τον κ. Ιωάννη Τσεβά για την πρώτη ομιλία με το θέμα «Ο Μαρτίνος Λούτηρος και τα γεγονότα που οδήγησαν στις 1995-1994». Λοιπόν, αγαπητοί μου, καλησπέρα σας. Είναι μεγάλη χαρά μας που βρισκόμαστε στην όμορφη, αγαπημένη Βέρεια και βλέπουμε τόσα αγαπητά προς το μπροστά μας. Το θέμα μας είναι «Ο Μαρτίνος Λούτηρος και τα γεγονότα που οδήγησαν στις 1995-1994». Η Ευαγγελική Μεταρρίθμηση του 16ου αιώνα ήταν αποτέλεσμα της ιστορικής συνάντησης τεσσάρων ανθρώπων, του πάπα Λέοντα του 10ου, του αδέρφου του Βραδεμβούργου, του Ιωάννη Τέφελ και του Μαρτίνου Λούθηρου. Ο πάπας Λέοντα 10ος, 1475-1729, ήταν μέλος της οικογένειας των Μεδίκων, γνωστή. Γνωστής, κυρίως όμως, για την αγάπη της προς τις καλές τέχνες. Γεννήθηκε στη Φλωρεντία και από μικρός αναμείχθηκε με πάθος στον καταπληκτικό κόσμο της τέχνης. Καρδινάλιος έγινε στη ηλικία 13 ετών και πάπας στη ηλικία 38 ετών, το 1513. Ήταν ο τελευταίος πάπας που εξελέγγει μη όντας ιερέας. Ως να είναι ιερέας, εξελέγγει και έγινε πάπας. Γι' αυτό και αμέσως χειροτονήθηκε ιερέας, επίσκοπος κλπ. 15 Μαρτίου ιερέας, 17 Μαρτίου επίσκοπος. Ήταν ένας εκλεπτισμένος άνθρωπος, ένας άνθρωπος αναγεννησιακός. Για τις θεορτές της Εμπρόνησης του καπανήθηκαν και ράχτια πόσα, 100.000 δουκάτα λένε, όσο πολλοσιαίο για την εποχή που ισοδυναμούσε με το ένα έβδομο των χρημάτων που του είχε αφήσει ο προκάτω χώρτος. Σε δύο χρόνια το υπόλοιπο του θανείου που του είχε αφήσει ο Ιούλιος, ο προκάτω χώρτος, είχε αδειάσει αφού μόνο η αποπεράτωση του Αγίου Πέτρου είχε προϋπολογισμό ένα εκατομμύριο δουκάτα. Προκειμένου λοιπόν να αντιμετωπίσει τα έξοδα που είχε, δημιουργήσε πάνω από δύο χιλιάδες εκκλησιαστικά αξιώματα τα οποία ήταν προς πόληση. Το εκτιμόμενο όφελος από την πόληση αυτών των δέσεων ήταν τρία εκατομμύρια δουκάτα, που ωστόσο και πάλι δεν υπαρκούσαν λόγω της συνέχισης ενός πολλοσιαίου προγράμματος, παραγγελίας κτίριων και καλλιτεχνημάτων, αλλά και φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Η πόληση των λισιπίνων στην Ελλάδα τα λέμε συγχωροχάρτη, αλλά δεν είναι δόκιμος ο όρος και οι Ελλαξιδρύτες και οι Κατολικοί θέλουν να τα λένε λισιπίνα και χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο. Η πόληση λοιπόν των λισιπίνων υπήρξε για τον Πάπα μια ακόμα πηγή ισοδύνατος, για να φληρώσει τα έξοδες των ικοδομήσεων του ναού και ενός πολέμου, να βοηθήσει και ένα νεαρό ευγενή που θα δούμε στη δεύτερη πάση να φληρώσει το κόστος τριών θέσεων, εξέδρεσε ένα λισιπίνο προς πόληση, ειδικά στη Γερμανία. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι η Γερμανία, όχι ολόκληρη, ήταν μια επικράτεια όπου συχνά λάμπανα χώρα τέτοιου είδους πολύς λισιπίνων, από άλλες χώρες όπως η Αγγλία και η Γαλλία, που είχαν κατοπθώσει να θέσουν σοβαρά εμπόδια στην οικονομική αιμορραγία των χωρών τους προς τη Ρώμη. Όταν λέμε Γερμανία εννοούμε ένα τεράστιο κράτος το οποίο ονομαζόταν Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Αυτό το κράτος ξεκινούσε από τη Δανία προς βορρά, έφτανε μέχρι τη Βόρεια Ιταλία, από την Πολωνία, τη Θεκία Σλοβαϊκία και τα λοιπά ανατολικά, μέχρι τις Κάτω χώρες, Γαλλία και τα λοιπά προδεισματικά, ένα τεράστιο κράτος, το οποίο αποτελούνταν από μικρά βαζίλια, μικά πριγκιπάτα και δουκάτα. Αυτά είχαν ως δίκητες, είτε πρίγκιπες αρχιεπισκόπους είτε πρίγκιπες σχέτοπριγκιπτες ή διάφορους άλλους τίτλους ευγένειες. Ο Λούτιος αντέβρασε σε αυτή την κατάσταση, τον πώληση των Λυσυπίνων στην Αγία Ρωμαϊκή Ατοκρατορία και ιδίως σε ορισμένα χραθείδια της Αγίας Ρωμαϊκής Ατοκρατορίας και ο Πάπας τον καταδίκασε με την Βούλα εξούργε δόμινε. Η Βούλα εξούργε δόμινε ήταν προειδοκλητική βόλη, δεν ήταν τελική και τον αποκάλεσε εκεί επαναστάτη αγριόχυρο που εισέβαλε στον αμπελόνα του Κυρίου. Όταν ο Λούτιος αρνήθηκε να αναιρέσει τις θέσεις του με νέα βούλα, Τέκερ, Ρωμάνου, Ποντίφικεν, τον αφόρεσε και ζήτησε από την κυβέρνηση να τον τιμωρήσει σαν ερετικό. Στον Παπαλέοντα καταλογίζεται το γεγονός ότι δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει τις πολλές φωνές που έρχονταν από παντού εκείνη την εποχή και από το ίδιο το εκκλησιαστικό οικοδόμημα περί ανανεώσεως και αναμοχώνωσης των εκκλησιαστικών, η οποία είχε φτάσει εκείνη την εποχή στον πυθμένα του έσκους. Το 1521, τα πρώτα έκνατα του Λέοντος νίκησαν τους Γάλλους στο Μιλάνο. Ο ίδιος Γιόρτας, το λιγονός, με ένα ολονίκτιο τραπέζι, κατά τη διάρκεια του οποίου κρύωσε, έπαθε βροχοπνευμόνια, ανέβασε πήρε το και στο τέλος πέθανε. Τεστά χρόνια είχε λαφανίσει ένα ποσό που υπολογίστηκε σε πέντε εκατομμύρια του κάθα και άρχισε πίσω του ένα χρέος ενός εκατομμυρίου του κάθων. Με τα ταμία άδεια και το φαφικό παλάτι λεηλατημένο και γυμνό, από τις πολίσεις των επιπλώσεων, ώστε να μαζέψουν κανένα φράκο, λέγεται χαρακτηριστικά ότι το φέρετρο του φωτίστηκε από μισολιωμένα χεριά που τα δανείστηκαν από άλλη κυρία. Λέμε πολλές φορές διάφορα ποσά, τα ποσά θα τα έχετε ξεχάσει μέχρι να κλείδω από εδώ, αλλά τα ποσά είναι πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας, γιατί για αυτά τα ποσά έγινε όλη αυτή η ιστορία. Πολύ καλή σύγκρινα για να μαζευτούν αυτά τα ποσά. Λοιπόν, θα ακούσετε διάφορα ποσά, δεν θα το θυμάστε, αλλά θυμηθείτε ότι ήταν ένα σημαντικό μέρος αυτής της ιστορίας. Εδώ λοιπόν έχουμε την βούλα του Πάπα εναντίον του Μαρτίνου Λούθηρου και εδώ έχουμε σε μια ωραία προσωπογραφία του Ραππαίλ τον Πάπα Λέοντα τον 10ο. Πάμε παρακάτω. Ο Αλβέρττος του Βραδενμπούργου. Ήταν ένας νέος εγγέννησης, έγινε αρχιεπίσκοπος του Μαρδενμπούργου, σημαντικής πόλης στον ποταμό Έλβα το 1113. Ήταν 23 ετών και αυτός μικρός-μικρός. Κάτι που παρά τα ήθη της εποχής που είχαν διαιμορθωθεί, ήταν λιγάκι παραπραγμημένο και για τότε. Την επόμενη χρονιά, και εδώ αρχίζουν και περιπλέγονται τα πράγματα, η αρχιεπισκοπή του Χαλδαρστάτ, που ήταν συνδεδεμένη με τον Μαρδενμπούργο, σύρεψε και εξέλεξε τον νεαρό αρχιεπίσκοπο για αρχηγότης. Η γίνωση των δύο επισκοπών κάτω από το ίδιο πρόσωπο ήταν πράξη αντικανονική για το κανονικό δίκαιο των καθολικών. Δηλαδή, κάνανε κάτι το οποίο ήταν αντικανονικό. Αυτό το λέμε για να δείξουμε ότι ο Λούθυρος, όταν έστασε στο ίδιο του, προσπαθούσε να καθαρίσει και να διορθώσει κακώς κείμενα στην εκκλησία του. Παγινώτα λοιπόν, πήγε στη Ρώμη η Αποστολία του Πάπα, πληρώσανε το παξίσιο τους και παρ' ευριστώση έγινε ο Αλβέρτος και επίσκοπος του Χάλταστα. Δεν μπορούσε όμως να μαζέψει όλα τα χρήματα που του ζητώστησανε για την αμαρτία της συμμονίας, δηλαδή να πληρώσουνε για αυτό, για ένα εκκλησιατικό αξίωμα, οπότε πήγαν και ζήτησαν από την τράπεζα Φούγερ ένα δάνειο. Θα επανέλθουμε. Το πράγμα όμως άλλαξε τροπή. Ο αρχιεπίσκοπος της Μαγεντίας Μάιντς μόλις είχε πεθάνει. Η ονομασία ενός νέου αρχιεπισκόπου θα έπαιρνε χρόνο. Για τα τελευταία 10 χρόνια είχε αλλάξει τρεις αρχιεπισκόπους η Μαγεντία, κάτι που σήμανε θεραεκοπία για το ταμείο της αρχιεπισκόπου. Έβρεπε λοιπόν να βρουν ένα νέο αρχιεπίσκοπο που θα μπορούσε να πληρώσει τα τερατόδυπος αστιρώμη και να μπορέσει να εξοφλήσει τα χρέη της αρχιεπισκοπής του. Το συμβούλιο της Μαγεντίας είπανε ας φωνάψουνε και εμείς τον Αλβέρτο του Βραδεμπούργου να είναι και για μας αρχιεπίσκοπος. Έχοντας και την Μαγεντία, ο Αλβέρτος γινόταν αρχικαγγελάριο της αυτοκρατορίας και ο πρώτος των εκλεκτόρων. Η Αργία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία για την οποία μιλήσαμε προηγουμένως, είχε έναν αυτοκράτορα. Την εποχή εκείνη ήταν ο Κάρολος ο Πέμπτος. Αυτός εκλεγόταν από επτά εκλέκτορες, οι οποίοι προέρχονταν από συγκεκριμένα κρατήδια. Το κυριότερο κρατήδιο από το οποίο προερχόταν ο αρχικός, ο αρχικαγγελάριος της αυτοκρατορίας, ήταν το κρατήδιο της Μαγεντίας του Μάγεντς. Ήταν, λοιπόν, πάρα πολύ σημαντική η θέση. Ένα άλλο πρόσωπο, το οποίο έδειξε μεγάλο ρόλο στη ζωή του Λούθηρου, ήταν ο εκλέκτορας της Αξονίας, ο οποίος ήταν και αυτός ένας από τους 7 εκλέκτορες, ο Φρυδερίκος ο Σωφός, ένας από τους 7 εκλέκτορες. Δηλαδή, ήταν και αυτός στην πολύ υψηλή θέση του να μπορεί να εκλέγει τον αυτοκράτονο. Το 1514, η Υπουρία, του τέστιν, η υπηρεσία του Βαδικανού, συνενδρίασε επί τρεις μήνες με τους Γερμανούς για να φτάσουν σε ένα αποτέλεσμα. Έγινε, κατεπανάληψη, συζήτηση ότι η συσσόρευση τόσων αξιωμάτων και αρχιεπισκοπών σε ένα πρόσωπο σήμανε αντικανονικότητα. Και για να γίνει δεχτή η αντικανονικότητα αυτή, έπρεπε να πληρωθούν τεράστια ποσά. Δηλαδή 14.000 δουκάφα, που ήταν η συνήθιση πληρωμή, και άλλα 10.000 δουκάφα που κόστιζε η απαλλαγή από τα κανονικά προβλήματα, απαλλαγή που θα έδινε μόνο ο Άγιος Πατέρας. Δηλαδή, θέλει ο Πάπας, εντάξει, δεν είναι αμαρτία αυτό. Έγινε, μάλλον, έξι συζήτηση μεταξύ του υπέστησης της Γερμανικής Αποστολής, Γιώχαν Βλάγκεφελ, και του καρδιναλίου Λορέντζο Πούτσι, αρμοδίου για αυτές τις απαλλαγές και για τις τιμές τους. Ο Βλάγκεφελ του είπε ότι 10.000 δουκάφα ήταν πολλά. Και ο καρδιναλίος του απάντησε ότι είχε γίνει λάθος και ότι κανονικά έπρεπε να πληρώσει 12.000 δουκάφα, γιατί 12.000 δουκάφα ήταν η Απόστολη. Ο Βλάγκεφελ του απάντησε ότι υπήρχαν μόνο εσπαθανάσιμα αμαρτήματα, οπότε έπρεπε να πληρώσει 7.000 δουκάφα. Έτσι κατέλησαν εκείνοι που είχαν αρχίσει στον παζάρι στα 10.000 δουκάφα. Το ποσόλι ήταν ούτως ή άλλως κολοσιαίο. Έτσι οι Ρομμέοι προσπάθησαν να βρουν μια λύση για το πρόβλημα αυτό που δημιουργήθηκε. Ο κύριος Λοιπόν Πούτσι πάλι επενέβη και τους ενημέρωσε ότι ο Άγιος Πατέρας ήταν έτοιμος να εκδόσει μια ολοκληρωτική ιντουργέντζια, λησίπινο, συγχώροχάρτης τα ελληνικά για να βοηθήσει τον Αλβέρτο τα αποτελέσματα της πόλησης της οποίας τα μοιράζονταν. Τα μιστά τα πήγαιναν στη Ρώμη και στην ολοκλήρωση του Αγίου Πέτρο και των άλλων πραγμάτων που είχαν ξεκινήσει και τα άλλα μιστά από τέσσερα τα πήγαιναν στα χρέη που είχε ο Αλβέρτος προς τους τραπεζίτες Φούκερ. Ο Παπασλέαν εξέδωσε Λησίπινο με τη βουλά στα κροστάμπ της Αλβατόρης, τη Δενταμία Μαρτίου του 1555 για όλους τους πιστούς των εκκλησιατικών επαγγελδίων της Μαγγελδίας, Μαγδενβούργου και Χάλβερσταρ και σε όλες τις κτίσεις της οικογένειας του Βραδενβούργου. Ο Αλβέρτος προμήθευσε τους ιεροκήλικές του με ένα γραφτόδηγο που είχε οδηγίες για την πόληση των συγχωροχαρτιών από τα ποσά που έπρεπε ο καθένας να πληρώσει ανάλογα με την κοινωνική θέση από τον πρίκυπα μέχρι τον υπηρέτη. Κανένα από τα Λησίπινα που είχαν εκδοθεί από τη Ρώμη από τον γερό των σταυροφοριών δεν είχε βοηθήσεις στο να χάσει ο οργανισμός της Ρώμες την θρησκευτική και θεολογική του αξία και να τον μετατρέψει σε έναν δέδυλο πράγμα όσο αυτό το συγκεκριμένο συγχωροχάρι. Πολλοί κατολικοί ιστορικοί και θεολόγοι έχουν στηλιτέψει πραγματικά το Λησίπινο αυτό στα θεία καταρτήχη που έφερε στο διχασμό της εκκλησίας. Και αυτός είναι ο φίλος μας ο Αλβέρθος με πάρα πολύ επίσημα ενδύμαχα, δαμασκινά, με δαχτυλίδια σ' όλα τα δάχτυλα και μια καρά. Και πάμε παρακάτω, ο Ιωχάνες Τέτσελ ήταν το τρίτο πρόσωπό μας στην εκκλησιαστική περιφέρεια του Μαρδενπούργου που αρχιεπίσκοπος της Μαγετίας ανέφεσε τη διάθεση και το κήρυγμα των συγχωροπαρτιών, των Λησιπίνων και την ύσπραξη των χρημάτων σε έναν δομινικανό μοναχό τον Ιωχάνες Τέτσελ. Τέι που γεννήθηκε το 1465 και πέθανε το 1519. Οι θέσεις του μητήριου ήταν το 1517, δηλαδή δύο χρόνια παιδά, μετά πέθανε ο Τέτσελ. Αποτεληψία έτσι, που είχε μακρά πείρα του θέματος και έθανε πάντα λαμπρά αποτελέσματα. Ο Τέτσελ είχε την αίσθηση της θεατρικότητας και της κοινοθεσίας. Υπήρχε παρέλαση του Ιδίου και της ακολουθίας του με τον σταυρό που έφερνε επάνω κρεμασμένο το υπόσχομο του φάθμου. Επίσης προσαρμοσμένη σε έναν βελούδινο λάβαρο ήταν η λιβούλα του πάπα με τις φραγίδες να κρέμονται. Η λιβούλα η οποία μιλούσε και το λιζίτινο αυτό έτσι. Οι καμπάνες στυτούσαν, τον υποδέχοντας με κάθε επισυμότητα και με τα κίνηματά του φόβιζε τις απλοϊκές ψυχές που τον ακολουθούσαν. Το πείημα φόβιζε, ακούστε, ακούστε τους δικούς σας ανθρώπους που καίγονται στο καθαρτήριο πυρ και εσείς με πενταροδεκάρες μπορείτε να τους σώσετε και να τους βγάλετε από εκεί. Φανταστείτε τους απλούς ανθρώπους, τους αγρότες, τις απλές γυναίκες που ακούγαν φοβερά, καταπληκτικά, τρικ του μάρκετινγτ του Τέτβελ και αμέσως ενέδειδαν, πήγαν και καταφέραν τα χρήματά τους ώστε οι ψυχούλες των πεθαμένων τους να συγχωρεντούν και να φύγουν από το καθαρτήριο. Είναι ένα μέρος, κατά την καθολική θεολογία, όπου οι ψυχές πασανίζονται έτσι μέχρις ότου να απελευθερωθούν. Υπήκε λοιπόν ένα πολυεροπήματάκι, το οποίο υποτίθεται ότι αλληλευθεύεται, μόλις το χρήμα στο ταμείο κουτουνίσει, από το καθαρτήριο η ψυχή θα θερουγίσει. Να το πούμε στα γερμανικά, οι γερμανοβαθείς να με διορτώσουν. Zobald das Geld im Kasten Kling, die Seele aus dem Steigfeuer Spring. Τα κηρύματα του Τέτσελ ήταν, όπως είδαμε, οντροειδός, φλογερά, που κετέθανε με τους χώπους των απλών ανθρώπων. Πρέπει να σημειώσουμε ότι όλες οι ιδήσεις σχετικές με τα Σικοροχάτια έρχονταν στο Λούτυρο από το γερμανικά κρατήρια του Ασβέρκτ του Βραδεμβούργου, που με τις τρεις αρχιεπισκοπές και την οικογενειακή περιοχή του Βραδεμβούργου, ήλεγχε μετάλλο μέρος της βορειας Γερμανίας. Και έρχονταν στο Λούτυρο από μακριά, γιατί ο εκλέκτορας Φρυδερίκος, ο Σοφός, που ήταν Σοφός, είχε απαγορεύσει την είσοδος του Τέτσελ στη Σταξονία, εκεί που ήταν βασιλιάς ο Φρυδερίκος. Είπε, εδώ δεν πρέπει να πεις. Έτσι, πρόσωπα από τη Βιτενβέρκη και από άλλες πόλεις και χωριά πήγαιναν στις περιοχές του Αλβέρτου για να προμηθεστούν τα Λυσίπινα τα Σικοροχάτια. Πρέπει να επισημάνω ότι η μεν θεολογία του Τέτσελ για τα Λυσίπινα τα προοριζόμενα προς τους ζώντες, εδώ είχαν με έναν κλικαιόνα παραβάσεων και αντικανονικών τραγμάτων. Αυτά που έλεγε για τα Λυσίπινα τα προοριζόμενα για τους ζώντες ήταν σωστά από καθολική θεολογική, σε απόψε, αλλά η θεολογία του για τα Λυσίπινα τα σχετικά με τους νεκρούς. Ήταν, κατά το μέγα καθολικό ιστορικό χορμπάστορ, πολύ διάσημος στους καθολικούς, εντελώς ζωνθασμένη. Ήτανε ψεύτικη, έλεγε δηλαδή κύριοι είστε ψέματα, σύμφωνα με την καθολική θεολογία. Το επισημένουμε αυτό, γιατί η γεστάση σε τέτοιο βαθμό η ανάγκη για χρήμα, που ο Τέτσελ κατάτησε να κάνουν σημαντικές θεολογικές αβαρίες, σύμφωνα με τη θεολογία των καθολικών επαγμαμάνων. Ο Λούθυρος θεωρούσε τον Τέτσελ ως τον κύριο δημιουργό αυτής της τραγωδίας και ήταν η εμπορικότητα του Τέτσελ που έσπρωξε τον Λούθυρο να δημοσιεύσει τις 95 θέσεις του, που θα δούμε αμέσως μετά. Σε αυτές τις θέσεις απάντησε ο Τέτσελ με 106 αντιθέσεις. Για τις πράξεις του, μάλλον για τον κακό χειρισμό του θέματος, ο Τέτσελ προκάλεσε την μείνη του παππικού απεστασμένου και την αποδοκιμασία του λαού. Πρέπει να διεσκρινίσουμε ότι ο Τέτσελ δεν ήταν ούτε ηθικά επιλύσιμος και διασταρμένος, ούτε διήγε μια αμαρτωλή ζωή. Ζούσε τη ζωή του μοναχού, κυριολεκτικά έτσι, του καθολικού μοναχού καθαρός και θεωρούσε ότι έκανε το καθήκον του κάνοντας το μάρκετ είναι το λυσίτινο. Καθώς ο Τέτσελ ήταν στο νεκροκρέβατο το 1519, δύο χρόνια μετά, ο Λούφυρος, ο Λούφυρος είχε ένα πολύ σημαντικό στοιχείο. Ήταν ένας πολύ έξυνος άνθρωπος. Η πολύ μεγάλη του εξυπνάδα και η καλοσύνη του φάνηκαν σε πάρα πάρα πολλές περιπτώσεις. Μία από αυτές ήταν και αυτή. Δεν κράτησε προσωπική κακία αυτού του ανθρώπου που έκανε αυτό το κακούργιμα, πουλάι, συγχωροχάρτια. Το έγραψε λοιπόν μία επιστολή και του είπε, μία επιστολή συμπάτειες, μην το παίρνεις τόσο βαριά, είχε πέσει στο κρεβάτι του σε ένα χώριο του, ο Τέτσελ. Μην το παίρνεις τόσο βαριά, δεν ξεκίνησες εσύ αυτή τη φασαρία. Και εδώ έχουμε τον Τέτσελ, το χέρι του πάνω σε μία κάστα με λεφτά και φτάνουμε στο φύλλο μας τον Μαρτίνο Λούθειρο. 1453-1546. Ο πατέρας του Μαρτίνου Λούθειρου λεγόταν Χανς Λούτερ, ήταν ελεύθερος αγρότης, γιατί είχαν και δουλωπάρικες. Από το Άις Λέβεν, όπου γεννήθηκε ο Μαρτίνος και που εργάστηκε ως μεταδορήκος ο πατέρας, μετακόνισε στο Μάνξελ, όπου ατέκτησε την εκμετάλλευση ενός χαλκοδικίου και ενός συνδυρουργίου αρχικά, που μετά γίναν περισσότερα. Δηλαδή, από αγρότης, έγινε ένας σχετικά εύφορος, όχι πλούσιος, επιχειρηματίας. Δηλαδή, να το πούμε διαφορετικά, ο πατέρας του Λούθειρου, ο Χανς Λούτερ, θερμάθησε τις δυνατότητες που του έδινε η κοινωνική του θέση. Ό,τι μπορούσε να κάνει καλύτερο, με τη δυνατότητα που είχε την κοινωνική θέση στην οποία βρισκόταν, το έκανε. Ήταν ένας πάρα πολύ δυναμικός άνθρωπος, με πολύ μεγάλα αποτελέσματα στη ζωή του. Προφανώς, δείχνει αυτό το ανήσικο πνεύμα του, έτσι, την επιχειρηματικότητά του, την αποφασιστικότητά του και τη στροφή του σε μια εκλογίκευση της ζωής και σε μια ορθολογική προσωπική κατάσταση. Η μητέρα του Μαρτίνου, λέγονταν Μαργαρέτε ή Χάνα, όπως την αποκαλούσαν, Λίντελαν το επώνυμο, προεχόταν από μια καλή οικογένεια, μέση τάξης και είχε στη συγγένειά της αρκετούς επιστήμονες. Οι γονείς του Μαρτίνου έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να πάρει ο γιος τους την καλύτερη δυνατή μόρφωση. Όταν αποφύγησε από το λατινικό σχολείο Αλιστούχος, ο περήφανος πατέρας του του αγόρασε και του δώρισε, τότε που ήταν η τυπογραφία στα Σπάργανα, το αστικό δίκαιο, το κόρπος Ιούρις Κιβίλης, αφού ο γιος του, ο γιος του περήφανον πατέρα, τα σκούδαθε νομική. Θα έβγαινε λοιπόν από τα χαλκοριχεία και τα αγροτικά και θα γινόταν ένας μάιστας. Και ακολούθησε θεολογικές σπουδές. Έγινε καθηγητής της βιβλικής θεολογίας στην Βιτεμβέργη. Επαναλαμβάνω, της βιβλικής θεολογίας, της Βιβλου έπαιξε της Αγίας Γραφής. Στη Βιτεμβέργη, η Βιτεμβέργη ήταν ένα καινούριο, μια μικρή πόλη με ένα κατακένουργιο πανεπιστήμιο, που είχε ιδρύσει ο Φρυτερήκος ο Σοφός και μάζευε εκεί, οι άνθρωποι του εμπεσβετικός του Φρυτερήκου, νέους, ωραίους, σπουδαίους επιστήμονες με μεγάλο πόθο για τη δουλειά τους. Οπότε, λοιπόν, ήταν ένας καθηγητής σε ένα μικρό καινούριο πανεπιστήμιο. Ο Λούδιος κατατριχότανε σε καθημερινή βάση από ένα έντονο αίσθημα αμαρτωλότητας και ενοχής. Προσπατούσε με πολλές ασκήσεις, με πολύ ωραίες εξομολογήσεις, με συνεχείς νηστείες και προσευχές, ακόμα και με τιμωρίες τους σωματών του, να αποξύσει τη γαλήνη. Ό,τι υπήρχε στο πρόγραμμα που θα το έδινε αυτή την πολυπόθητη ειρήνη της ψυχής, το ακολουτούσε. Λυσίπτυνα, προσκυνήματα, προσκυνήση λιπτάνων, τα σχετικά, τα έκανε όλα. Υπάρχει το εξής περιστατικό. Έβγαινε μετά από μια πολύ ωραία εξομολόγηση από το εξομολογητήριο και μόλις τον έβλεπαν οι ιεροί, οι συναδελφοί του εκεί γύρω να βγαίνει αμέσως κρυμπόψε γιατί σου λέει τώρα θα μας πιάσει και θα μας βάλει να τον ξαναεξομολογήσουν. Πράγμα το οποίο το έκανε μεγάλο κέφι, έξι ώρες εξομολόγησης. Το 1510 έκανε έναν ταξίδι στη Ρώμη για υποθέσεις της μονής και του τάγματός του. Επισκέφτηκε διάφορα προσκυνήματα και μεταξύ αυτών την Αγία Σκάλα. Νομίζω ότι έχουμε εικόνα εδώ. Ο Λούπιρος εδώ νέος σε ένα ωραίο χαρακτικό. Και εδώ είναι η Αγία Σκάλα. Υποτίθεται ότι στο λατεράνο απέναντι από τη βασιλική του Αγίου Ιωάννου το θα επισκεφθεί αυτό, υπάρχει η σκάλα, τα σκαλοπάτια που ανέβηκε ο κύριος στο πρετόριο. Την οποίαν την ξεκολλήθαν από τη Ρώσα και την πήγαν εκεί. Τα σκαλοπάτια είναι καλυμμένα τώρα με ξύλο, αλλά στις ορισμένες σημείες έχουν σαν παραθυράκια και βλέπεις το μάρμαρο ή την πέτρα που είναι από κάτω. Οι κατολικοί λοιπόν ανέβαιναν αυτή τη σκάλα γονατιστή και σε κάθε σκαλοπάτι λένε ένα πατέρι μόνο ή ένα Άβε Μαρία ή οτιδήποτε άλλο μια προσευχή. Υποτίθεται, αλλά μάλλον αυτό είναι μύθος. Ενώ ανέβαινε γονατιστός ο Λούτιρος αυτά τα σκαλοπάτια, σαχνικά θυμήθηκε το οδύκειος εκπίλδος και ότι σηκώθηκε και κανέβηκε κάτω. Αυτό είναι στο χώρο του μύθου, γιατί ο Λούτιρος δεν έχει εφτάσει σ' αυτό το σημείο ακόμα. Στο Λογία 511 ο ηγούμενός του και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ζιντεμβέργης, Χομς Τάουπης, του ζητά να γίνει Redactor, Doctor και καθηγητής της Αγίας Γραφής στο Πανεπιστήμιο. Η καθημερινότητά του είναι ως συνήθως γεμάτη από το αίσθημα της αμαρτωλότητας και της ενοχής ενώπιον του Θεού. Επειδή είδε σε μια συνεχή ασταμάτητη μελέτη της Αγίας Γραφής στο μπύργο της Μονής. Η Αγία Γραφή του στο μπύργο έγραφε και τις παραδόσεις του και τα κηρύγματά του και προσπαθεί να εντυπίσει και να εμβαθύνει στον λόγο. Ετοιμάζοντας το μάθημα για τους Ζαλμούς, στάθηκε στο 31-1 «Εν τη δικαιοσύνη σου σώσε με» και από εκεί προχωρεί στη Ρωμαίος 1-16-17 «Οι γαρ επεσχύνομαι τ' Ευαγγέλιο του Χριστού, δύναμης γαρ Θεού εστιν εις σωτηρία» και αυτοί το πιστεύουν ότι Ιουδαίωτε πρώτον και Έλληνοι, δικαιοσύνη γαρ Θεού εναυτό αποκολύτεται εκ πίστεως εις πίστην καθώς γέγραφτε ουδέ δίκαιος εκ πίστεως ζήσετε. Και ο όρος δικαιοσύνη, δικαιοσύνη σημαίνει η τιμωρία του Θεού έτσι, το ξαναρύνει στην αθελπισία. Αυτός ο όρος συμπερένει. Ήταν στην καρδιά με ένας κεραυνός γιατί σκεφτόμουν ότι η δικαιοσύνη ήταν η τρομερή οργή με την οποία ο Θεός τιμωρεί την αμαρτία. Ήμουν ένας όλος διόλου εθνός του Παύλου, όταν διάβασα ότι η θεία δικαιοσύνη αποκαλύτεται εις το Ευαγγέλιο και σαναρύνεται με πάθος στην μελέωση διαγραφής. Έμαθα τότε να κάνω διάκριση μεταξύ της δικαιοσύνης του νόμου και της δικαιοσύνης του Ευαγγέλιου και τότε όλα ξεκαθάεσαν μέσα μου. Και η αλήθεια φώτισε την ψυχή του και τη ζωή του σαν αστραφή. Δεν είπε και πλέον τιμωρία, αφού η δικαιοσύνη του Θεού μας δικαιώνει διά της χάρις του σαν Χριστου Ιησού. Σύμφωνα με τα λόγια του, αυτή η συνειδητοποίηση τον έκανε ένα έθιτη συνέσθηση ότι γεννιόταν από την αρχή για μια δεύτερη φορά και ότι έκαναν στον παράδεισο μέσα από πλατιές θήρες. Με τιμία, η βίβλος έπαιρνε ένα νέο πρόσωπο. Αυτή η κατανόηση της προσδρομέωσης είναι για τον Λούθιρο κάτι το εντελώς νέο, ανατρεπτικό και απελευθερωτικό. Σε ένα κήρυγμα από αργότερα το 1521 σημειώνει, όταν συναντάς στο Ευαγγέλιο τη φράση «δικαιοσύνη του Θεού», δεν είναι αυτό που νόμιζαν οι παπιστές και πολλοί πατέρες, μάθε ότι αντιθέτως. Αυτό σημαίνει η χαρά και η εσπλαχνία του Θεού, που ιστάρχεται μέσα μας δια του Χριστού, δια της οποίας λογιζόμαστε μπροστά του Άγιοι και Δίκαιοι. Και αν ονομάζεται δικαιοσύνη ή αγιότητα του Θεού, είναι γιατί εμείς δεν είμαστε εμείς που την δημιουργούμε, αλλά ο Θεός που την δημιουργεί μέσα μας δια της χάριτος. Εκείνος που πιστεύει, έχει τη χάρη, είναι δίκαιος ενώπιον του Θεού και θα είναι μακάριος. Το 1513, τέσσερα χρόνια πριν από τις θέσεις, σπένεται αυτή η θεολογική ιδιαιτερότητα του Μαρτίνου. Το 1515 το τάγμα τον καθιστά επαρκό, επιτηρεί δεκαμονές και τα λοιπά, δημοσιεύει τα γερμανικά, εδώ μένει το εθνικιστικό στοιχείο, δημοσιεύει μελέτες και κηρύγματά του, πράμα το οποίο τον κάνει διάσημο σε όλη τη Γερμανία. Δεκάδες χιλιάδες πρόσωπα γνωρίζουν τη σκέψη του, δεδομένου ότι συχνά γράφει στα γερμανικά κάτι το πρωτοφανές εκείνη την εποχή, που οι καθηγητές γράφουν και διδάσκουν στα λατινικά. Αυτό ενθουσίαται και τους συγκριτές που στην πιτεμβέργεια έμπαινε μέσα στο αρχιθέατρο, μίλωσαν στα γερμανικά, πραγμανώνησαν τη χαρά τους, λέει είναι της πατρίδας μας άνθρωπος. Είναι δηλαδή ήδη βάσης για ένα μέλλον, το οποίο προς το παρόν είναι απρόβλεπτο. Το 1717 ήρθαν σε γνώση του, στη Πιτεμβέργεια, οι προσπάθειες πολίτερων λυσίπινων από τον Τέτσελ. Όπως ο Λίευκος και ο Λούτιρος, έμαθε ο Διωτέτσελ, έκανε όλο τον μάχη, τον ζιχοροκαρτιό, και το υπότιο των εισπράξεων και τα διβλία εσόδων στο τραπέζι, τα κρατούσαν οι εκπρόσωποι των Φούγκια, τις γνωστές οικογένειες τραπεζιτών, που είχαν δανείσει τόσα πολλά χρήματα για τα έργα του ΠΑΠΑ και για τον ασβέντο του Βραδεμβούργου. Το έσοδο από την πόληση των συγχωροχαρτιών, το εισέπρατε κατευθείαν στη τράπεζα, υπάρχει και σχετική εικόνα. Αυτό το γεγονός ήταν η τελευταία τραγώνα που ξεκίνησε το ποτήρι της οργής του Λούθηρου, που θεωρήσε ότι το εμπόριο της συγχώρησης και οι εισχροκέρδια έπρεπε να σταματήσουν. Έγραψε τις 95 θέσεις του και τις έστειλε με επιστολή τον Αλβέρτο, ενώ τις μοίρασε στο λαό της πόλης, μεταφρασμένες πάντα στα γερμανικά. Με τη βοήθεια της τυπογραφίας, οι θέσεις αυτές σε συντομότατο διάστημα κυκλοφόρησαν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Σε αυτές ο Λούθηρος καταδικάζει την εισχροκέρδη πόληση των συγχωροχαρτιών, αλλά όχι τα ίδια τα συγχωροχάρτιες, αλησίπινα. Θα δούμε με τον κ. Παπαγιωργίου αργότερα ότι έφτασε σε προχωρημένες θέσεις, σε αλληλοδιάβαχες συζητήσεις που είχε τα επόμενα χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό αυτό, δηλαδή ότι η αντίδρασή του ήταν η αντίδραση ενός καλού καλόγερου, πιστού στην Λυντέρια Εκκλησία. Δεν είχε καμία πρόθεση να κάνει κανένας ή τους επανάσταση το 1517. Ας δούμε με εκείνες από τις θέσεις. Θέσεις 69. Οι επίσκοποι και οι εσμέροι είναι υποχρεωμένοι να υποδεχθούν τους απεσταλμένους με τα παπηκά λινσίπινα, με κάθε σεβασμό. Θέσεις 73. Ο πάπας δικαίως κατακεραγνώνει όσους με οποιον τίποτε τρόπο αποπειρώνται να δημιουργήσουν πρόβλημα στη διακίνηση των υφίτινων. Η απάντηση του πάπα ήταν τραγικά αποστασιωπημένη από την πραγματικότητα και η διαχείριση της καταστάσεως καταστροφική. Εδώ υπήρχε ένας καλός μοναχός, αγαπητή μου, ο Λούτιρος, που ήθελε το καλό της Εκκλησίας του. Και η εξουσία τον καταδίκασε, ενώ χρόνια αργότερα, στη Σύνοδο του Τριπέντου. Η Σύνοδο του Τριπέντου ήταν η βασική σύνοδος στην οποία συγκάλεσαν οι κατολικοί και από τότε αρχίζει η λεγόμενη αντιμεταρρύθυνση. Δηλαδή, το λένε η κατολική μεταρρύθυνση. Στη Σύνοδο λοιπόν του Τριπέντου, λίγα χρόνια αργότερα, τι έγινε. Η κατολική εκκλησία πήρε ανάλογες θέσεις καταδικάζοντας και απαγορεύοντας τις θέσεις της πόλης του Λισιππίνα. Στάθη ο άνθρωπος το 1517 και μετά πήραν τις ίδιες θέσεις. Είναι πολύ θλιβερό αυτό, αλλά έγινε. Στην κοινή συνείδηση, πάντως, η όποια θεολογία γύρω από τα Λισιππίνα, που είπαμε ότι ο θέστερ λίγο της τράβωνε, είχε ξεχαστεί. Και ο απλός κόσμος είχε κατελείψει στο συμπέρασμα ότι η σωτηρία της ψυχής αγοράδεται με χρήμα. Ο Λούθηρος πριν κοινή επαναστάθηση ήταν ένας ανανεμτής θεολόγος. Είχε διαμορφώσει ένα ολόκληρο θεολογικό οικοδόμημα, διαβάζοντας τους Ψαλμούς, την Προς Ρωμαίως, την Γαλάτας. Και είχε διατυπώσει θέσεις, οι οποίες ανήκει στον κύκλο των θεολογούμενων. Δηλαδή, σε όλες τις εκκλησίες, αγαπητή μου, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι έχουν θεολογικές θέσεις, οι οποίες δεν ταυτίζονται 100% ή ταυτίζονται πολύ λίγο με τις επίσημες θέσεις της εκκλησίας. Κανείς όμως, ιδίως μέσα τα παραγωγή, στους πανεπιθυνιακούς χώρους, αυτό τα ικέθεται. Κανείς όμως δεν τους ενοχλεί, γιατί σου λέει είναι θεολογούμενα, γίνονται συζητήσεις. Εντάξει, δεν είναι δόγμα της εκκλησίας. Όταν έφτασε η συζήτηση στα χρήματα των Φούγγερ, στα χρήματα του Πάπα, τότε σπάτησε τον λεγόμενο κάλο όλων αυτών των ανθρώπων. Μέχρι τότε ήταν ένα θεολόγος ο οποίος είχε αρκετά διακορυπημένες θέσεις. Αλλά εντάξει, όλα αυτά ήταν δεχτά. Σε όλα τα πανεπιστήμια υπάρχουν αυτά τα πράγματα. Αλλά εδώ υπήρχε αμφισβήτηση των χρηματικών θεμάτων με τα οποία θα επιβίωνε η Αγία Έδρα και θα πληρονόδουσαν τα ιδέες έδες του Αλβέρτου Βραδέμπουργου. Εδώ λοιπόν έχουμε τον αγαπητό Τέτσελ, ο οποίος είναι μπροστά από το σταυρό, πάνω στο σταυρό είναι κρεμασμένη η βούλα του Πάπα σαν κροστάντι σαρβατόρες. Και έχω και βελάκι εδώ. Αυτός είναι ο Τέτσελ, φωνάζει ακεί στα θεατρικά του και τα λοιπά. Και εδώ έχουμε τον εκπρόσωπο των Φούγγερ, δεν είναι καλόγερος, τραπεζίτης είναι, με την κάσα μπροστά του και εισπράζεται το παραβάκι. Αυτό ήταν που εξάλλωσε τον αγαπημένο μας Λούθηρο. Και εδώ είναι η γνωστή σκηνή, αυτό είναι από τη ταινία Παρμένο, όπου τι έκανε ο Λούθηρος, μπορεί να είναι και μύθος αυτό, αλλά μπορεί να είναι και πραγματικότητα. Πήρε τις θέσεις του, οι οποίες είναι αυτό το μεγάλο φύλλο που βλέπουμε εδώ, και πήγε που, στον πίναχο ανακοινώσεων. Και ο πίναχος ανακοινώσεων ήταν η θύρα, η πύλη της εκκλησίας του κάστρου, όπου υπήρχαν ένα σωρό ανακοινώσεις γύρω γύρω, ακόμα και σκοίτα χιουμοριστικά ημί, πράγματα τα οποία ήταν οι φοιτητές, οι καθηγητές, πήγαινε λοιπόν στον πίναχο των ανακοινώσεων και κάπτωσε αυτό που είχε να συζητήσει τις 95 θέσεις. Και εδώ είναι η πύλη, όπως είναι σήμερα, οι πόρτες κάηκαν, κάποια στιγμή καταστράφηκαν και φτιάξαν καινούργιες, στις οποίες είναι χαραρμένες οι 95 θέσεις. Είμαι ο Γιάννης Τεβάς και σας λέω ότι η αντίδραση που έφερε ο Μαρτίνος Λούφιος με τις 95 θέσεις ήταν μια κίνηση που άλλασε τον κόσμο. Ευχαριστούμε. Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Τεβά για την ομιλία του, για την τοποθέτησή του, την πρώτη ομιλία ο Μαρτίνος Λούφιος και τα γεγονότα που οδήγησαν στις 95 θέσεις. Και χωρίς καμία χρονοτριπή θα ήθελα να παρακαλέσω και προσκαλέσω στο βήμα τον κύριο Κοπαγεωργίου για την ομιλία ο Μαρτίνος Λούφιος και τα γεγονότα που ακολούθησαν τις 95 θέσεις. Να ευχαριστήσω με τη σειρά μου για την πρόσκληση να συμμετάω προς την εκδήλωση αυτή. Χρειάζεται και να διαβάσουμε αρκετά. Πρέπει να πούμε στον προφέρον ότι δεν είμαστε ειδικοί επάνω στον Λούφιρο, αλλά τουλάχιστον μπορούμε να μεταρρυθάσουμε μία γνώση πάνω στην βασική του πορεία. Θα συνεχίσω από το σημείο που ο Γιάννης Ψεβάσος Προλαλίζας σταμάτησε από την ανάρατηση και την πυροκόλληση των 95 θέσεων στην θεία του Ναού της Βιντεμβέργης. Είμαστε, λοιπόν, στην ίδια πόρτα. Αρχικά, είχε σκοπό να κάνει μια θεολογική συζήτηση της έγραξης στα λατινικά. Μέσα σε 14 ημέρες, οι θέσεις αυτές είχαν διαδοθεί σε όλη τη Γερμανία στα γερμανικά. Και ο ίδιος εξεπλάγει με το πόσο γρήγορα οι θέσεις αυτές έγιναν γνωστές σε όλη τη Γερμανία. Δεν ήταν μόνο αυτό. Την ίδια εποχή, είχε γράψει και εκφώνησε ένα κήρυγμα γύρω από τα συγχωροχάρτια και από την Χάρη του Θεού, όπου είχε την ευκαιρία να αναπτύξει τις θέσεις που είχε διαμορφώσει γύρω από τα συγχωροχάρτια. Και ποιο ήταν το θέμα το οποίο έθεται. Το θέμα το οποίο έθεται, τι τον ενδιέφερε. Τι ήταν ότι δεν μετανοούν πραγματικά. Ότι φαίνεται ότι εδώ έχουμε μια αγοραπολησία σωτηρίας. Τι ήθελε ο Λούθυρος. Ο Λούθυρος ήθελε ότι ο άνθρωπος πρέπει πραγματικά να μετανοήσει. Η πρώτη θέση ήταν ότι όταν ο Ιησούς Χριστός ο Κύριός μας είπε μετανοείται, εννοούσε ότι όλη η ζωή μας πρέπει να είναι μια μετάνοια. Και είχε γράψει πριν τρία πρόνια, πάλι για το ίδιο θέμα, μα είναι δυνατόν να απολύνται τα συγχωροχάρτια και να μιλήσουν στους ανθρώπους ότι και αυτοί πέρα από το χαρτί αυτό πρέπει να κάνουν κάτι για να αποδείξουν την μετάνοιά τους. Παρ' όλα αυτά, δεν είναι απλώς το θέμα της υπερβολής που έδειξε ο Τέτσερ, ότι έδειξε δηλαδή μια διαστρεβλουμένη εικόνα της θεολογίας. Μέσα στις θέσεις του Λούθυρου υπήρχαν ορισμένες θέσεις οι οποίες έριχναν μια διαφοροποίηση και από την καθολική θεολογία. Για παράδειγμα, οι θέσεις 307 και οι θέσεις 62 έλεγαν το εξής, το οποίο αν το σκεφτεί κανείς είναι ρίξι και έλεφτο και ανοίγει άλλες πόρτες. Τι έλεγε δηλαδή ότι στην πραγματικότητα η Χάρη του Θεού είναι διαθέσιμη σε οποιοδήποτε πέρα, η συγχωρητική Χάρη του Θεού. Είναι ελεύθερη και διαθέσιμη για όλους. Αν το σκεφτείτε αυτό, τότε για ποιο σκοπό να πάω στο συγχωροφάστη, για ποιο σκοπό να πάω στην εκκλησία, για ποιο σκοπό να πάω στην εξομολόγηση, εάν όλα αυτά είναι ελεύθερα για μένα. Και στο φινάλε, μια άλλη θέση, η μετάνοια, είναι ένα δώρο το οποίο μας κάνει ο Θεός. Υπήρχαν δηλαδή πόρτες μέσα στις 95 θέσεις που έδειξαν να ανοίγουν σε άλλες κατευθύνσεις. Σε κάθε περίπτωση, όπως ακούστηκε, το δεκέντρο του 2.517, ένα μήνα αργότερα, έχει στείλει ο Λούφυρος τις 95 θέσεις του, μαζί με αυτό το κήρυγμα, στον Αλβέρτο, στον Άλδρεκ, της Μαγεντίας, στο Μάης. Ο αρχιεπίσκοπος αυτός, αντί να απαντήσει ο Λούφυρος, κάνει το εξής, στέλνει απευθείας τις 95 θέσεις του Λουφύρου στη Ρόν. Και εκεί αναλαμβάνει, να της απαντήσει, ένας θεολόγος της φαπτικού περιβάλλοντας, ο Σιλβέστερ Ματσολίνι, από την περιοχή που καταγόταν ονομάστηκε Σιλβέστερ Φριέριας, ο οποίος αποφάσισε να καταρρίψει τις θέσεις του Λουφύρου άμεσα, χωρίς άλλη συζήτηση ή ανάλυση ως ερετικές. Τώρα, ο τρόπος που το έκανε αυτό, δεν είχε να κάνει άμεσα με το θέμα των συγχωροκαρτιών, αλλά αποφάσισε να ακολουθήσει την εξής συλλογιστική. Από τη στιγμή που το αποφάσισε ο Πάπας, και ο Πάπας είναι αλάθιτος, αυτό πάει να πει ότι η αντίδραση του Λουφύρου είναι εξ ορισμού ερετική. Το ερώτημα είναι, τι ίσχυε αυτή την εποχή από πλευράς θεολογίας, όσον αφορά το αλάθιτο του Πάπας. Αυτή την εποχή, το αλάθιτο του Πάπας ήταν η μειοξυβούσα άδοξη μες στους νομικούς της καθολικής εκκλησίας. Είχε εκφραστεί δηλαδή στα τέλη του 14ου αιώνα από καθολικούς, από φραγγισκανούς μοναχούς. Είχε μια σχετική διάδοση άδοξη αυτή στην Ιταλία, αλλά δεν είχε καθόλου, δεν ήταν καθόλου αποδεχθεί στη Γερμανία. Ήταν εξαιρετικά υπερβολική άδοξη για τη Γερμανία ότι ο Πάπας είναι αλάθιτος. Σε κάθε περίπτωση, ο θεολόγος, ο εκπρόσωπος του Πάπας, δηλαδή για να απαντήσει, ακολούθησε αυτή την θεολογική γραμμή και θα δούμε τις τέσσερις αρχές τις οποίες επέλεξε να προβάλει ο Στυλβέστερ Ματζολίνι. Αρχή πρώτη. Ο Πάπας είναι αλάθιτος. Από αυτό αντλεί το κείρο στη Συγιαγία Γραφή. Δεύτερον. Μια σύνοδος μπορεί να πλανηθεί στην αρχή, όχι όμως και όταν ο Πάπας συγκρίνεται σ' αποφάσεις της. Αρχή τρίτη. Όποιος δεν ακολουθεί τη διδασκαλία της Ρωμαϊκής Εκκλησίας και του Πάπα είναι ερετικός. Και η αρχή τέταρτη, που κοιτάστε γιατί έχει σημασία, ερετικός δεν είναι μόνο όποιος θα θυσβηθεί τη διδασκαλία, αλλά και τις πρακτικές της Εκκλησίας, το οποίο τι σημαίνει, ακόμη κι αν υπήρξε μια πρακτική που δεν ήταν καλώς πετραγμένη, δηλαδή αυτή του τέτρου, που όπως είδαμε ξεπερνούσε τα εσκαμένα. Εάν όμως τελικά είχε την έκριση του Πάπα, ήταν και αυτά καλώς καμωμένα. Καταλαβαίνετε ότι αυτές οι απόψεις είναι κάπως εξοργιστικές. Δεν έχουν να κάνουν, δεν πραγματεύονται καθόλου το ίδιο θέμα των συγχωροφατιών. Είναι σαν να λένε, δεν έχεις δικαίωμα λόγου, δεν έχεις δικαίωμα συζήτησης. Από τη στιγμή που ελάλησε ο Πάπας, τελείωσε. Εάν πηγαίνει το αντίπτωπο σε αυτό, είσαι ερετικός. Βέβαια, έχουμε τη δυνατότητα με τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης, θα άμεσα να απαντάμε και σε τρία δευτερόλεπτα θα φέρνουμε απάντηση. Την απάντηση αυτή ο Ντούτυρος την έλαβε τον Άγγουστο του 1518. Και όταν έλαβε την απάντηση αυτή, είπε, σε τρεις μέρες μου απάντησε, του απάντησε ο Σιλβέτερ Ματσολήνη, σε δύο μέρες θα απαντήσω εγώ. Αλλά δεν περίμενε την απάντηση αυτή. Ο Ντούτυρος λέει, ήμουν σίγουρος ότι ο Πάπας θα καταδίκαζε τον Τέτσελ, όπως ακούσαμε από τον Γιάννη Τσεβά, ένας καλός μοναχός που ενδιαφέρεται να επανορθώσει τα κακώς κείμενα, τις υπερβολές στην εκκλησία του, περιμένει και είναι δικαίωση από τον Πάπα, περιμένει να του πει, εσύ ως καλός καθολικός θεολόγος έχεις δίκιο, καλώς κάνεις και εξανίστασαι. Και ενώ περίμενα από τη Ρώμη ευλογία, ήρθαν επάνω μου αστραπές και βροντές. Η απάντηση του Ντούτυρου έρχεται σε τρεις αρχές που απαντούν στις τέσσερις του Σιλβέστερ Ματσολήνη. Την πρώτη είναι η Ρίβλος. Η βιβλική μαρτυρία που σύμφωνα με την προς Γαλάτας λέγει, όποιος κηρύται άλλο Ευαγγέλιο, πέρα από αυτού που έχουν κηρύξει ο Χριστός και οι Απόστολοι, είναι καταραμένος. Θεωρεί ότι αυτό κάνει ο τέσσερις. Το δεύτερο είναι οι Πατέρες της Εκκλησίας και ιδιαίτερο ο Αγγουστίνος, οι οποίοι δεν κηρύντουν πουθενά με αυτό τον τρόπο τα συγχωροχάρτια. Και το τρίτο είναι το Κανονικό Δίκαιο που αναγνωρίζουν όλα, και οι Πατέρες και το Κανονικό Δίκαιο εν τέλει, την βίβλο ως μοναδικό οδηγό. Βρίσκει ότι οι Πατέρες, το Κανονικό Δίκαιο, όλα συμφωνούν με την Αγία Γραφή σε αυτή τη φάση της διαμαρτυρίας του. Τώρα, να ακούμε δυο λόγια για την έμφαση στην Αγία Γραφή, ότι ήταν μια έμφαση την οποία ήδη γνώριζε από τον πνευματικό του Πατέρα και καθηγητή θεολογίας στη Μικεμπέργη, αυτόν Φονστάουπητς. Ο Φονστάουπητς ήταν καθοριστική μορφή για τη διαμόρφωση των θεολογικών θέσεων του Λουθήρου. Όχι μόνον δε ο Φονστάουπητς, αλλά ο Λουθήρος ανήκηκε φιλοσοφικά ακόμα σε μια καινούργια αντίληψη που είχε διαδοθεί σε πολλά πανεπιστήμια εκείνη την εποχή της Γερμανίας. Ήταν η βία αντίκβα και η βία μοντέρνα. Η βία αντίκβα ήταν η σχολαστική θεολογία, η αριστοτελική, ακολουθούσαν τη γραμμή του Αριστοτέλη. Στην βία μοντέρνα είχε επικρατήσει μια καινούργια αντίληψη του Γουλιανιμού του Όκαν ο νομιναλισμός. Έχει και άλλα σημεία φιλοσοφικά ο νομιναλισμός και μας ενδιαφέρει εμάς. Οι νομιναλιστές είχαν πολύ απαισιόδοξη στο κατάθόσον ο νους του ανθρώπου με τη λογική μπορεί να κατανοήσει την πραγματικότητα και τα πράγματα του Θεού και του ανθρώπου. Αντίθετα η σχολαστική φιλοσοφία έχει πάρα πολύ μεγάλη βάση στη λογική. Ήταν οι ρεαλιστές, οι ορθοβολιστές, συγγνώμη ότι με το νου μπορούμε να κατανοήσουμε τις ιδέες, την πραγματικότητα, το νου του Θεού όλα και τα λοιπά. Οι νομιναλιστές έλεγαν όχι, ο άνθρωπος δεν μπορεί. Είναι εξαρτημένος από την Αποκάλυψη του Θεού και η Αποκάλυψη του Θεού είναι η Αγία Γραφή. Ο Λούστιρος λοιπόν ως καλός νομιναλιστής αντιτάσσεται στην αριστοτελική θεολογία και ακολουθεί μια πιο βίβλοκεντρική θεολογία. Για την παράθεση είχε γλέον ξεφύγει από τα συγχωροχάρτια. Εξάλλου, κοιτάξτε, για τα συγχωροχάρτια είχαν εκφράσει κριτικές θέσεις και άλλοι. Ήταν κοινός τόπος. Πώς γίνεται ακόμα και σήμερα συζήτηση για κάποια κακό σκημένα της Εκκλησίας. Ακούσαμε ότι στη Σαγκωνία δεν γίνονταν δικτά συγχωροχάρτια. Ο Φρυδερίκος ο Σοφός, ο ηγεμόνας στη Σαγκωνία δεν τα δεχότανε. Υπήρχε πολλής λόγος ενάντια στα συγχωροχάρτια. Όταν, δηλαδή, ο Λούθηρος κόλλησε τις 95 πέσεις, κάποιος θα μπορούσε να δει, α, μια ασκηνοτοπία, δηλαδή, ακόμη μια φορά που κάποιος μιλάει ενάντια στα συγχωροχάρτια, το έχουμε ακούσει και αυτό. Δεν είναι όμως αυτό. Ο Λούθηρος ήρθε σε αντίθεση, εξαιτίας, εξαφωνίας του θέματος αυτού, με την παρτική εξουσία και την παρτική ευθενία. Πριν να γίνει όλη αυτή η συζήτηση, ο πνευματικός πατέρας του Λουθήρου Φονστάου, πήρε να του δώσει την ευκαιρία να διατυπώσει τις σκέψεις του και τις θεολογικές του αρχές. Δεν είχε ακόμη έρθει αυτή η καταδίκη από την Ρώμη. Και, στις 25 Απριβλίου του 1518, γίνεται μια δημόσια συζήτηση στη Χαϊτελβέρκη, σε ένα άλλο μεγάλο παλιό πανεπιστήμιο, και ο Λούθηρος έχει δικαίωμα πια εκεί να αναπτύξει τις απόψεις του, πριν ακόμα να λάβει αυτή την καταδικαστική απάντηση του, στην Βέστερα Ματζολίνκη. Εκεί πέρα είναι κάτι το οποίο ήταν κάπως πρωτάκουστο. Μίλησε για την αντίληψη που αντέχτησε μέσα από την προσδρομμένος επιστολή, ιδιαίτερα, για την θεολογία του σταυρού, σε αντιπαράθεση και σε αντιδιαστολή με την θεολογία της δόξας. Τι έλεγε εκεί? Έλεγε ότι η θεολογία της δόξας είναι τι? Ο τρόπος να μιλάμε για τον Θεό, έτσι όπως αμασέματαν οι φιλώσες. Ο Αριστοτέκτης. Τι είναι ο Θεός? Ο παντοδύναμος. Έτσι. Ο κυβερνήτης όλου του κόσμου. Είναι το πρώτο κοινούν που κοινεί τα πάντα. Αυτός που βρίσκεται παντού. Ένας Θεός άπειρος. Σαφώς, ισχύουν όλα αυτά. Λέγει όμως το εξής. Ο Θεός όμως διάλεξε να μας αποκαλύψει τον εαυτό του, όχι μέσα από την παντοδυναμία του, αλλά μέσα από την ταπείνωσή του, μέσα από την οδό του σταυρού. Και λέει το εξής. Ο σταυρός, η σταυρική θυσία του Χριστού, γίνεται ένα παραθυράκι, μέσα από το οποίο ο Θεός μας καλεί να τον κοιτάξουμε και να τον καταλάβουμε. Όταν λοιπόν κοιτάξουμε τον Θεό και κάθε ιδιότητα του Θεού μέσα από το παραθυράκι της σταυρικής θυσίας του Χριστού, όλα παίρνουν διαφορετικό νόημα. Ένα από αυτά είναι η έννοια της δύναμης. Ο παντοδύναμος Θεός των φιλοσόφων στον σταυρό δείχνει την δύναμή του μέσα από την αδυναμία του. Μέσα δείχνει την δόξα του μέσα από την ταπείνωσή του. Και αυτό που λέγεται δικαιοσύνη που διάβασε στην Προζομέως, η δικαιοσύνη των ούτων φιλοσόφων είναι η δικαιοσύνη που έρχεται να μας καταδικάσει, που είναι η οργή του Θεού που έρχεται να μας δώσει μια από πάνω για τις αμαρτίες μας, στον σταυρό του Χριστού, μέσα από το σταυρό του Χριστού και μέσα από το Ευαγγέλιο, γίνεται ένα έμφυμα προστατευτικό, το οποίο έρχεται εμάς τους αμαρτωλούς, όχι να μας καταδικάσει, αλλά να μας δίσει με αγάπη και να μας παρουσιάσει πια καινούρις προστά στο Θεό. Και κάθε ιδιότητα που γνωρίζανε αυτούς τους φιλοσόφους μέσα από το σταυρό του Χριστού αλλάζει νόημα. Εμείς δεν θέλουμε τον Θεό των φιλοσόφων, θέλουμε τον Θεό της Αγίας Γραφής. Και φτάνει την οικογένεια αυτή να διαμορφώσει τα τρία συνθήματα, τα οποία αποτέλεσαν και την βάση της μεταρρύθμισης. Μόνο αν η Γραφή, που ακόμα δεν έχει έρθει σε αντιπαράθυση με την Παράδοση της Εκκλησίας, θα αρχί, μόνον η Χάρις του Θεού. Δεν σ' αζόμαστε, επειδή θα κάνουμε κάτι, θα πάνε ένα προσκύνημα ή θα κάνουμε καλά έργα. Όλα αυτά θα γίνουν, αλλά είναι η Χάρη και η Αγάπη του Θεού που μας ζώσε. Και εν τέλει μόνον η Πίστη μας φέρνει σε κοινωνία με το Θεό. Ό,τι και να κάνω εγώ, όχι ότι δεν θα κάνω καλά έργα, θα τα κάνω. Λοιπόν, τι είναι τα καλά έργα που θα κάνω εγώ, τι μπορώ να κάνω εγώ. Το καλύτερό μου, προστά στον Θεό, δεν είναι τίποτα. Ο μόνος τρόπος για να σταθώ προστά στον Θεό είναι με πίστη να αρπάξω το χέρι εκείνο της αγάπης του Θεού που με σώζει. Αυτό είναι το μόνον η Χάρις, μόνον η Γραφή, μόνον η Πίστης. Η Ρώμη του δίνει μετά την απάντηση του Σιλβέρτερ Ματζολίνη, μετά τον άνθρωπο του που έλαβε την απάντηση, 60 μέρες για να απολογηθεί, αλλά ήδη είχε αποφασιστεί, προαποφασιστεί η σύλληψη του Ζύβερ. Ο ηγεμόνας όμως της Ψαξονίας, ο Φρυβερίκος ο Ψωφός, δηλαδή εκεί που ανήκει ο Λούτιρος, πέτυχε να πραγματοποιητεί, από λογία του Λουτίρου, όχι στη Ρώμη, γιατί στη Ρώμη θα ήταν δέντε η καταλήγη και εκθέλεσή του, αλλά σε γερμανικό έδαφος. Τώρα, γιατί αδιέτερε αυτό τον Φρυβερίκο τον Σωφό? Τον αδιέτερε για δύο λόγους. Ο ένας ήταν γιατί ήταν Γερμανός και δεν ήθελε κανένας υπήκος του να βρεθεί σε ιταλικό ή σε ρωμαϊκό έδαφος, σαν να έχουνε δικαιοδοσία, πλέον η Λατίνη, ας το πούμε έτσι, επάνω σε Γερμανούς υπηκός. Ο δεύτερος λόγος ήταν γιατί, εκείνη την εποχή, δεν ήταν η κοσμηκευμένη κοινωνία ειδική μας. Οι ηγεμόνες, ως καλοί χριστιανοί, θεωρούσαν ότι έρχονται ευθύνοι και για τη σωτηρία των ψυχών των υπηκών τους. Τον αδιέτερε, λοιπόν, η συζήτηση αυτή. Εδώ είχε έναν πάρα πολύ καλό καθηγητή, ο οποίος τραβούσε μπροστά για το πανεπιστήμιό του και δεν εννοούσε να τον χάσει επειδή κάφη στην Ρώμη είχαν αποτασήσει να τραβήξουν τα πράγματα στα άγρα. Γιατί το πετυχαίνει. Το πετυχαίνει γιατί ήταν ένας από τους 7 εκλέκτορες και βρισκόμασταν μπροστά την αλλαγή του Γερμανού αυτοκράτορα. Ετοιμάζεται, λοιπόν, για τον Οκτώβριο του 1500 αυτός εδώ είναι ο Φρυδήρη Κοστοσοφός, εκλέκτορας της ταξιονίας, ο οποίος παρεμβαίνει για να έχει να εξεταστεί ο Λούθηρος υπόθεσή του σε Γερμανικό έδατος. Το πλαίσιο στο οποίο γίνεται η πρώτη αυτή εξέταση του Λουθήρου είναι μια αυτοσύγκληση της αυτοκρατορικής δίαιτας, δηλαδή είναι η συνάντηση, συνδυάσκευση του αυτοκράτορα μαζί με τους εκπροσώπους όλων των τάξεων και όλων των αυτοκρατορικών και των ελευθέρων. Γίνεται αυτή η σύγκληση της αυτοκρατορικής δίαιτας, το συγκρότημα της οικογένειας Κούγκερ των τραπεζικών στο Άουξμπουκ, το οποίο μόλις είχε ολοκληρωθεί τότε, το 1512-1915. Μέσα στο κλαίσιο αυτής της μεγάλης δίαιτας γίνεται η συνάντηση του Λουθήρου όσοι με τον αυτοκράτορα αλλά και με τον άνθρωπο αυτό, ο οποίος ήταν ένας από τους πιο ομορφωμένους θεολόγους που διέτεται τότε η Κατελική Εκκλησία, ο Τόμας Δεβίο Καετάνος. Ιταλός καρδινάλιος, έτσι γνωστός ως ο πιο πολυματής θεολόγος της Παλικής Κούρια. Για ποιον λόγο ήρθε αυτός ο άνθρωπος εκεί? Δεν ήταν το θέμα του Λουθήρου, το θέμα του Λουθήρου ήταν ένα ζήτημα μεταξύ καθηγητών, πανεπιστημίων, θεολόγων ακόμα, γιατί Ρώμη ήταν σημαντικό. Γιατί ήρθε αυτός ο άνθρωπος, γιατί τα πράγματα με τους Τούρκους είχαν έρθει σε κρίσιμο σημείο και έρχεται από την Ρώμη με σκοπό να βγάλει καινούριο συγχωροχάρτη για να μαζεύσουν χρήματα, πάλι τα χρήματα εδώ, για μια καινούργια σταυροφορία εναντίον των Τούρκων. Φέρνει την πρόταση αυτή, σηκώνεται ο Φρυβερίκος της Αξονίας και μιλάει με τέτοιον τρόπο κατά των συγχωροχαρτιών που δεν τόλουξε κανείς να θέλει καμιά κουβέτα. Θέλει ως υπόθεση. Δεν μαζεύτηκαν αυτά τα χρήματα και ταυτόχρονος η αποτυχία χρεώνεται τώρα και σε έναν μικρούλη μοναχό. Γίνεται δηλαδή ξαφνικά, ας το πω δημοφιλής, ψηδητιέται το όνομα του Τουρφυρού παράλληλα με αυτή την άρνηση των Γερμανών να δεχθούν να βγάλουν καινούριες συγχωροχάρτη για να γίνει σταυροφορία κατά των Τούρκων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο Λούθυρος γίνεται ιδιαίτερα αντιπαθής ακόμη πιο αντιπαθής στη Ρώμη. Εσείς λοιπόν που διεγείρεστε τους Γερμανούς καράδους και χωροκαρτιών και δεν μπορούμε να πετύχουμε καν μια καινούργια σταυροφορία. Συναντιέται λοιπόν ο Λούθυρος με τον Καρδινάλιο αυτό. Ως τώρα κοιτάξτε γιατί διευκόλυνε η συνάντηση με τον Θεολόγο αυτό το Λούθυρο να οξύνει ακόμη περισσότερο, να διευκρινήσει, να αποσαφηνήσει τις θέσεις. Ως τώρα ο Λούθυρος επικαλούνταν εκτός από τη Βίβλο, τους Πατέρες της Εκκλησίας και το Κανονικό Δίκαιο. Ο Γκαϊτάνος όμως, καθώς ήταν πολύ μορφωμένος, κάνει μια αναφορά σε κάτι που δεν είχε υπόψη το Λούθυρος. Του φέρνει την Παρτική Μούλα που νιγένει τους, του Πάπα Κλήμη του 6ου του 1343, σύμφωνα με την οποία ο Πάπας έχει το δικαίωμα να εκλείδει σε χωροκάρτια. Ξαφνικά θέλει να αδιάζεται ο Λούθυρος. Αντιλαμβάνεται ότι η Εκκλησιαστική Παράδοση και το Κανονικό Δίκαιο είναι διφορούμενα. Δεν έχει σκοπό να αλλάξει αυτό που έχει αντιληφθεί ότι λέγει η Αγία Γραφή. Προφανώς δεν έχει λάθος η Αγία Γραφή. Προφανώς λάθος έχει εδώ το Κανονικό Δίκαιο και η Εκκλησιαστική Παράδοση. Για πρώτη φορά, βλέπετε τον βιβλιο επάνω, οδηγείται σταδιακά βαθμιδών προς το σώμα Σκρυπτούρας. Σώμα Σκρυπτούρα σημαίνει μόνον η Αγία Γραφή. Ακόμα κι αν χρειαστεί, για χάρη της να θυσιάσουμε το Κανονικό Δίκαιο και την Εκκλησιαστική Παράδοση. Εκεί είναι πρώτη φορά που δηλώνει ότι η βούλα ο νιγένητος έρχεται σε αντίθεση με την Αγία Γραφή. Και η άγνηση του Λιωτήρου να αποκηρύξει τις ιδέες του ενώπιον του Καγιατάν, το δηγεί στον πρώτο αφορισμό. Ο Λούφυρος διαθέμιε έπειπως χωρίς να χαιρετήσει καθόλου, γιατί αν χαιρετούσε είναι βέβαιο ότι θα συλλαμβανόταν. Κάποια από αυτά που είπε ήταν καθόλου ερετικά και ήταν πολύ ευαγγετικά. Αυτό έκανε και κάποιους από τους φίλους του εκείνη τη στιγμή να αλλάξουν δρόμο, γιατί ο Κούς ήταν αποκηρυγμένος ερετικός. Δηλώνει πλέον ο Λούφυρος ξεκάθαρα. Βλέπετε έναν άνθρωπο ο οποίος κατά κάποιον τρόπο αναγκάζεται σκαλή σκαλή να θάτσει σε μια θέση για να μείνει πιστός σε αυτό που κατάλαβε ότι λέγει η Αγία Γραφή. Η Αγία Γραφή είναι η τελική αυθεντία. Σε όλα τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη Φυσκία. Αυτή είναι η διατύπωση του μόνον η Γραφή σε όλα σκριτσούρα του Λούφυρου. Τι σημαίνει? Είναι λάθος αυτό που νομίζουν ας πούμε κάποιοι λέγει για Βαγγενική Εκκλησία, δεν διαβάζουμε τους Πατέρες της Εκκλησίας, δεν διεχόμαστε τη Συνόδουση της Εκκλησίας, τις Οικουμενικές, τις γνώμεις των Πατέρων. Δεν είναι αυτό το μόνον η Αγία Γραφή. Διαβάζουμε την παράδοση, διαβάζουμε τους Πατέρες, παίρνουμε χριστιανικές πηγές, τις μαρτυρίες διαφόρων ανθρώπων που πιστεύουν στον Χριστό. Ακόμα και από την οικογένειά μου ή γιαγιά μου. Και αυτό είναι μια πηγή χριστιανικής πίστης, να δεχθώ τη μαρτυρία της και το πώς ο Χριστός την ευλόγησε. Τι θα πει μόνον η Γραφή. Ότι υπάρχουν πολλές πηγές χριστιανικής πίστης, αλλά μόνον η Αγία Γραφή είναι η τελική από αυτές. Μόνον η Αγία Γραφή είναι η τελική θεόπνευση, η οποία δικαιούται να βρίσκεται πάνω από αυτές και βάσει της οποίας όλες οι άλλες να κρίνονται, εάν συμφωνούν ή διαφωνούν. Δηλαδή, η Αγία Γραφή ως μόνη λυδεί αλήθως βάσει της οποίας κάθεται άλλος στην χριστιανική ζωή και της εκκλησίας κρίνεται. Αυτό είναι το σόγα σκριπτούρα. Βγαίνει η προειδοποιητική πατική βούλα εξού και δόμινε. Ανάστα κύριε και υπερασπίζει τον Αμπελώνα σου, τον 15 Ιουνίφυλιο 520. Να τα πράγματα που σταχνούν στα άγρα. Και εκεί είναι που ο Λούθηρος αποπασίζει να κάξει δημόσια τη βούλα του Πάπα και το κανονικό δίκαιο στη Βιτεμβέλη. Μέσα σε αυτή την υπόθεση, μη νομίζετε ότι ο Λούθηρος μιλάει για τον Πάπα με κάθε τρόπο περιφρονικικό. Αυτό που λέει είναι ότι δεν ανοίγουμε την εξουσία του Πάπα, ανοίγουμε ότι η εξουσία του Πάπα είναι θερική. Δεν ανοίγουμε ότι είναι επίσκοπος. Ανοίγουμε ότι διδικαιούται να κάνει ό,τι θέλει μέσα στην Εκκλησία. Έτσι. Και λοιπόν η βούλα του Πάπα και το κανονικό δίκαιο στις 10 Δεκεμβρίου 1520 στη Βιτεμβέλη. Και την εποχή αυτή, ελπλάς, γράφει τρία σημαντικά έργα, όπου αποκρισταγώνονται πια κάρτες απόψης του. Ένα από αυτά λέει είναι προς τους χριστιανούς ευγενείς του Γερμανικού Έθνους. Λέει το εξής. Ο Πάπας και το περιβάλλον του έχουν φροντίσει να βάλουν γύρω από το Ευαγγέλιο τύχοι, μάντρες, για να περιορίσουν την δύναμη του Ευαγγελίου. Ε, λοιπόν, αυτές τις μάντρες πρέπει να τις κρεμήσουν, για να απελευθερωθεί η δύναμη του Ευαγγελίου στον κόσμο. Μία από αυτές τις μάντρες, τις περιοριστικές λέει, είναι ότι μόνον ο Πάπας έχει δικαίωμα να συγκρατήσει συνόδους. Όχι. Όλοι οι καλοί χριστιανοί έχουν δικαίωμα να συγκρατήσουν συνόδους. Και πρώτα απ' όλα, οι χριστιανοί, ευγενείς και ηγεμόνες. Την ηθήκη της Οικουμενικής Συνόδου που συγκράτησαν οι ευθογράφονες. Νέα Στοσταντίνωσε και άλλοι. Τι λέει. Εφόσον ο Πάπας και οι Επίσκοποι δεν πόρεσαν να αναμορφώσουν την εκκλησία, ίσα ίσα έφεραν την εκκλησία σε αυτό το κατάδυμα, είναι χρέος των χριστιανών ηγεμόνων να αποκαταστήσουν τα κακώς κείμενα για να συγκρατήσουν αυτές, αυτήν, αναμορφωτικές συνόδους. Στο περίπτειο της Βαβυλωνιακής εχμαλωσίας της εκκλησίας λέγεται το εξής. Όλα τα παππικά μυστήρια, είτε στην θεολογία είτε στην πράξη, έχουν πάρει λάθος δρόμο. Για παράδειγμα, λέει ένα από αυτά, λέει το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, για παράδειγμα, πέρα ότι θεωρείται εντελώς εκτός Αγίας Γραφής στην θεωρία της Μετουσιώσεως, δεν μπορούν οι πιστοί όλοι να μεταλάβουνε και από τον Άρτο και από τον Ίνω, αλλά μόνο ότι είναι όχι, μόνο από τον Άρτο, ενώ κρατιέται ο Ίνως, το Ένα του Κυρίου, μόνο για τους ιερείς. Και γράφεται και το περίπτειο της ελευθερίας του χριστιανού, λέει ότι ο χριστιανός είναι κύριος όλων των πραγμάτων και δεν μπορεί να γίνεται δούλος σε ανθρώπους, όπως ο χριστιανός ταυτόχρονας είναι η χάρη του Χριστού και υπηρέτης όλων. Τώρα, κάποια από αυτά τα πράγματα, όταν τα ακούνε οι χορικοί, ακούστε το πρώτο, ο χριστιανός είναι ένας κύριος πάνω σε όλα τα πράγματα και δεν μπορεί να γίνεται δούλος σε ανθρώπων. Εκείνη την εποχή πώς το ερμηνεύουν οι χορικοί, θα το δούμε αργότερα στον πόλυμο των χορικών. Σε κάθε περίπτωση, στις 3 Ιανουαρίου 1521 ο Πάπας Λέο Αρχοδέκατος απορίζει τον Λούθιο. Και έτσι, πάμε στο δεύτερο σημείο, στην Απολογία του Βόρους, όπου ο Λούθιος καλύτερια όχι ως ένα μικρό θέμα απλώς, είναι σε μια άλλη Γερμανική πόλη στην Βόρους και πάλι χάρη του Φρυδερίκου του Σοφού σε Γερμανικό έδατος. Καλείται μπροστά στον Αυτοκράτορα, τον Κάρολο τον Πέμπτο πλέον, όχι τον Μαξεβιλιανό, που ήταν ο προηγούμενος, και του Αγγελιοφόρου του Πάπα, του Νούρσιου, του Πάπα Βιερόνιου Αλεάντερ. Ο Λούθιρος δεν έρχεται ως ένας ήρωας. Έρχεται φωτισμένος. Παρόλο που έχει γίνει γνωστός, παρόλο που ο κόσμος τον αγαπά, τον ζητοκραυγάζει, ο Λούθιρος έρχεται, έχοντας πάλι την απόθεση του θανάτου. Γνωρίζει ότι εκεί μπορεί να καταδικαστεί και να εκτελεστεί. Παρόλα αυτά, πήρε την απόθεση, λέγει, ακόμα κι αν στην πόλη υπάρχουν τόσοι διάβολοι, όσοι και κεραμμύδια, εγώ θα πάω. Έρχεται και την πρώτη μέρα είναι συγκλονισμένος τόσο πολύ, ψελίζει, δεν μπορεί να σπρώσει λέξη. Και τον κοροϊδεύουν, μάλιστα, αυτά που τον ανέκρινε. Καλά, εσείς ο τόσο πολυγραχότατος συγγραφέας που έχετε δει και έχετε γράψει τόσα, δεν μπορείτε να μιλήσετε, τον πιάνετε έτσι σπηρατός, ενόψει του φόβου του θανάτου, που κόντεξε να πεθάνει. Να ο Λούθιρος είναι αυθοκρατορική δίαιτα στην Κόρμς, ενώπιν αυθοκράτορα και του προσώπου του Πάπα, και επανέρχεται στις 18 Απριλίου έδιμος. Πώς ξεπέρασε τον φόβο του, ο Λούθιρος απήντησε. Ξεπέρασε τον φόβο των ανθρώπων χάρη του φόβου του Θεού. Γιατί πρέπει περισσότερο να φοβόμαστε τον Θεό και την αλήθεια του, περισσότερο από τους ανθρώπους. Εκεί ο Λιουχάννης Φόντερ Έκεν τον ρωτά, εάν αναγνωρίζει την πατρότητα των κειμένων που του αποδίδονται και αν τα αποκυρίσει όλα. Ο Λούθιρος δεν αποκυρίζει τα κείμενά του. Αυτό θα σημαίνει ότι φαλκιδεύει το Ευαγγέλιο, ενισχύει την τυραννία του Πάππα, έτσι είπε, και συνεπώς συμβάλλει στην καταστροφή των ψυχών αλλά και του βασιλιά. Συγκεκριμένα είπε και τα εξής λόγια. Η συνείδησή μου είναι εκμάλλωτη στον λόγο του Θεού. Για αυτό δεν μπορώ και δεν θέλω να αποκύριξω τα έργα μου, διότι δεν είναι ούτε ασφαλές ούτε οφέλη μου να δρά κανείς ενάντια στη συνείδησή του. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Εδώ στέλνω με, ο Θεός να με βοηθήσει. Αμήν. Αυτό είναι και το τέλος της υπόθεσης από πλευράς αυτοκρατορικής, γιατί η απόφαση βγαίνει στις 26 Μαΐρη 1521, το 27 αυτοκρατορικό έδεικτο, που λέει ότι μα εμείς του δώσαμε τόσο περιτόριο να το αποφασίσει ή δείξαμε κάθε επίει και κλπ, τον καταδικάζει τον Λούθηρο και όλα του τα έργα ως ερετικά διαθάζει τη σύλληψή του. Μια σύλληψη την οποία την διαθέτει επειδή ο Φρυντερίκος ο Σοφός του παρέχει άσυλο, τον κρύβει στο κάστρο της Βαρμπούρκ όπου και ξεκινάει την μετάκραση της Καινής Διαθήκης και κατόπινη της Αγίας Γραφής στη γερμανική λόση. Λίγα σχόλια πάνω στο τι συνέβηκε εκεί στη Πόλαση. Η επίκληση του Λουθήρου στη συνείδησή του, επικανούμε τη συνείδησή μου, έχει διάφορες αναγνώσεις. Κάποιοι το ερμήνασαν, εδώ φαίνεται ο νεότερος σύγχρονος άνθρωπος της Δύσης, η ελευθερία του πνεύματος. Εδώ ξεκινούν όλα. Κάποιοι είπαν ο Λούθηρος θεωρείται εδώ ως πρόδρομος του διακοπτισμού του ανθρώπου που στέκεται πάνω στη λογική και πάνω στη λογική δεν τον ενδιαφέρει κανένα στεσμός, ούτε η εκκλησία ούτε ο αυτοκράτορας, αλλά αποκλειστικά με γνώμονα τη λογική του απορρίπτει τα πάντα. Ή θεωρείται ως πρόδρομος το πρώτο άτομο της νεότερης εποχής, επικανούμε τη συνείδησή μου, προστά στη συνείδησή μου δεν με νοιάζεται όλοι. Το άτομο προστά στους συλλογικούς στεσμούς που μπορεί να τους αψηφάνει. Έτσι είναι κάτι άλλο. Ο Λούθηρος, θα το δούμε αυτό από την αντίληψη που ο ίδιος έχει για τον εαυτό του, ο Λούθηρος στέκεται αφέναντι στον αυτοκράτορα και στους εκπροσώπους του πάπα, όχι ως το αυθόνομο άτομο της μοντέρνας εποχής, αλλά ως προφήτης του Θεού. Διμένως με την εξουσία του λόγου του Θεού, ένας άλλος προφήτης ηλίας ενώπιον του βασιλιά Αχαάν. Η εξουσία στην οποία στηρίζεται δεν είναι η συνείδηση. Τι αξία έχει εκείνη την εποχή η συνείδηση ενός ανθρώπου. Λάμνει το 1521. Τι αξία έχει το άτομο μπροστά στους συλλογικούς στεσμούς. Η εξουσία στην οποία πατά, είναι η εξουσία της βίβλου. Με αυτήν στέκεται μπροστά τους. Και τον φόβο των ανθρώπων, θα είναι του φόβου του Θεού που τους περνά. Εξάλλου, κοιτάξτε πώς βλέπει ο Λούθηρος τον άνθρωπο. Τι είναι ο Λούθηρος και οι μεταρρύντιοι. Δεν βλέπουν τον άνθρωπο με την ασυόδοξη αντίδυψη που έχει ο διακοτησμός. Ο άνθρωπος ο λογικός, ο ορθολογιστής που μπορεί να αναλύσει τα πάντα με τις σκέψεις του κλπ. Στον Έρασμο, ένας από τους διάσημους ουμανιστές της εποχής, που έγραψε ένα διβλίο για την ελεύθερη θέληση του ανθρώπου, ο Λούθηρος απαντά με ένα διβλίο, δε σέβο αρμπίτριο, περί της υποδουλωμένης θελήσεως του ανθρώπου. Και τι λέει στον Έρασμο, τον οποίο κατά τάλλα κτημούσε υπέρμετρα. Η συνείδηση του ανθρώπου, λέει ο Λούθηρος, δεν είναι ο δεύτερη. Δεν είναι αυτόν ο άνθρωπος. Ποιος είναι ο άνθρωπος. Τι είναι ο άνθρωπος. Είναι αντικείμενο διαμάχης μεταξύ θεού και ανθρώπου. Είναι ένα υποζύγιο, ένα άλογο, το οποίο ή θα το υπέξει ο Θεός, ή θα το υπέξει ο διάβολος. Δεν είναι ο ελεύθερος, κι εγώ δεν ξέρω ποιος, φιλόσοφος, διαδούμενος που κάθεται και λέει, α θα πιστέψω στον Θεό ή δεν θα πιστέψω στον Θεό. Συνά, ελευθερώνεται ο άνθρωπος και η συνείδηση του μόνον όταν εχμαλωτίζεται από τον Θεό. Ο μόνος ελεύθερος άνθρωπος, λέει ο Λούθηρος, είναι εχμαλωτισμένος από τον Θεό. Και αν θέλετε, ο Λούθηρος μέσα σε όλα αυτά που έλεγε και έκανε προσπαθούσε να αποδώσει την δική του την εμπειρία. Τι έλεγε ο Λούθηρος, η συνείδησή μου είναι εχμαλωτιστή στον λόγο του Θεού. Αυτό που έδεισε στη ζωή του, εκεί που ένιωσε ότι τα εδάφια της προσδεωμένου επιστολής τον αφελευθερώνουν. Ένας αμαρτωγός που δεν μπορεί να κατείσει μπροστά σε έναν δικαστή Θεό, και εξαφνικά αντιλαμβάνεται ότι ο Θεός δεν είναι ο τιμωρός δικαστής, αλλά έρχεται με την δικαιοσύνη του Χριστού, να με ντύσει και να με πάρει στην αγκαλιά του και να με εχμαλωτίσει με την αγάπη του να με εχμαλωτίσει. Αυτό που έδεισε στην εμπειρία του, η μεταστροφή του, η συνειρητή, στον Χριστό επ' αυτή την έννοια, αυτό είναι που προσπαθεί να δει στην θεολογία του. Ξέρετε τι μου συνέβη και εγώ εχμαλωτίστηκα στον Θεό και στον λόγο Του και στην χάρη Του και στην αγάπη Του. Τι μου λέτε συσκετά στον χοροδράγιο. Ακολουθεί στην περίοδο αφή μετάφρασης της Αγίας Γραφής, την οποία ο Λούτιρος εκπονεί 1521-1522 στο κάστρο της Βαρβούρκ, με μία ομάδα βλέπετε εδώ μεταπραστών. Εδώ είναι το κάστρο αυτό στο Άιντενα της Ρυγίας. Εδώ είναι η μετάφραση ολόκληρη της Αγίας Γραφής στα Γερμανικά, ολοκληρώθηκε το 1534. Λίγα πράγματα για τη μετάφραση αυτή. Πρώτα πρώτα η μετάφραση του Λουτίρου ήταν μια συνειρητή επιλογή της κατομιδουμένης Γερμανικής, όχι καν της υψηλής Γερμανικής, ήταν η γλώσσα του λαού. Ήθελε να δώσει την Αγία Γραφή έτσι ώστε να την κατανοεί ο απλός άνθρωπος. Λέει όταν θες να μεταπράσεις θα κοιτάς στον λαό στο στόμα να δεις πώς το λέει. Ένα εργαλείο απελευθέρωσης του Λόγου του Θεού να φτάσεις στον αθλοκόσμο. Οι πηγές, όχι η Βουλγάτα η λατινική, θα πάνε πίσω στα αρχαία ελληνικά για την Καινή Διατήκη. Γι' αυτό και στις μεταρρυθμισμένες περιοχές ιδρύθηκαν ένδρες για τα αρχαία ελληνικά. Ο Καλβίνος για παράδειγμα στη Γενέβη φωνάζει τον μεγάλο φιλόλογο Φραγκίσκο Πόρτο από την Βρύτη και τον φέρνει να διδάξει αρχαία ελληνικά. Γιατί τους ενδιαφέρει να τα διαβάσουν στις πηγές και από την Παλαιά Διαθήκη στα εβραϊκά. Ο Λούθυρος δηλαδή γνωρίζει εβραϊκά, γνωρίζει ελληνικά και από εκεί μεταφράζει οι πηγές με τα αρχαία κείμενα. Ο Λούθυρος δεν πιστεύει ότι είναι πατογνώστης, γι' αυτό έχει μεταφραστική ομάδα. Η Σαΐσα που είναι η μετάφραση, που λέγει ότι εδώ καταλαβαίνει κανείς τα οριά του, η μετάφραση είναι μια διαρκής αναθεώρεση, δεν είναι κανένας τέλειος. Χρειαζόμαστε, είχε στην ομάδα μέσα τον περίφημο ουμανιστή και θεολόγο και φιλόλογο τον Φίλιπο Μελάκτονα, ένα από τα μεγάλα ονόματα της μεταρρύθμισης. Αυτός είναι ο Μελάκτονας, στενός φίλος και συνεργάτης του Λούθυρου, στον οποίο νοσίλουμε και την ομολογία της Φαβούζας αργότερα, την πρώτη επίσημη εκδοχή της μεταρρυθμισμένης θεολογίας. Και η μετάφραση αυτή αναθεωρήθηκε από το καλοκαίρι του 1939 στις αρχές του 1541. Η μετάφραση αυτή έχει κάποιες προϋποθέσεις. Προϋποθέσεις ερμηνευτικές, θεολογικές, τεχνικές. Ποιες είναι οι ερμηνευτικές προϋποθέσεις? Όλα αυτά, ο Λούθυρος λέει ότι για να κατανοήσεις την Αγία Γραφή δεν μπορείς να είσαι οποιος δίκοτε. Με την έννοια αυτή πρέπει να πιστεύεις. Δεν χρειάζεται να είσαι ο Πάπας ή κάποιος επίσκοπος ή θεολόγος, αλλά πρέπει να πιστεύεις. Αυτό είναι ιδιάκριση γνώσης και σοφίας. Μπορεί να είσαι φιλόσοφος αλλά να μην πιστεύεις. Πρέπει να πιστεύεις για να καταλάβεις. Πιστεύω για να μπορέσω να κατανοήσω. Το δεύτερο, ως προϋπόθεση, είναι η διάδοια της Αγίας Γραφής. Εάν η Αγία Γραφή δεν είναι ευκρινής και διαδιείς στα βασικά ζητήματα και στο θέμα της σωτηρίας του ανθρώπου, μην έδωσε τα βράσμα. Καλά, θα ήταν να μείνει κλεισμένη για ορισμένους μόνο θεολόγους. Είναι ολούθιρος πιστεύει και γι' αυτό μάχεται με τον αίρασμο, ότι η Αγία Γραφή στα βασικά και σωτηριακά θέματα είναι διαδιεργείς και ευκρινής. Προϋποθέσεις θεολογικές, ότι γιατί να δώσουμε την Αγία Γραφή στον κόσμο και όχι τους δύο στον Αγία. Γιατί η Αγία Γραφή είναι μοναδική και είναι η τελική και ύψιστη αυθεντία πάνω απ' όλα τα χριστιανικά κείμενα. Για αυτό θέλει να μεταφράσει την Αγία Γραφή, για να φτάσει από το τελικό, τελική αυθεντία χριστιανικής πίστης στον άλλο άνθρωπο. Το τελευταίο, η ιεροσύνη όλων των πιστών. Όλοι οι πιστείοι είναι ιερείς του Κύριου και όλοι δικαιούνται να ακούν και να καταλαβαίνουν το λόγο του Θεού. Προσέξτε, ο σκοπός ποιος είναι εκεί δεξιά, διαβάζουμε, δεν είναι όλοι να γίνουν δάσκαλοι. Αυτό είναι παρανόηση αυτού που είπε ο Λούτιος. Σκοπός είναι όλοι να γίνουν μαθητές. Αλλά χριστιανοί όποιοι δεν είναι μαθητές, που ήταν και το πρώτο όνομα των πιστών του Χριστού, μαθητές που ακούν, που καταλαβαίνουν, που δέχονται, που πιστεύουν. Η πίστη δεν είναι τυφλή, μ' άλλα λόγια. Και οι τεχνικές προϋποθέσεις που είναι η προϋπόθεση της τυπογραφίας, ήδη έναν αιώνα είχε γίνει η ανακάλυψη του Κουτεμβέρειου και μπορούσε πλέον ο λόγος του Θεού και ευθυνά και γρήγορα να αντιαδοθεί. Όλα αυτά ήταν συνέπειες, συνέπειες ατομικές. Η Αγία Γραφή στα χέρια του Απλού Χριστιανού στη Δύση. Κοιτάξτε, εδώ στην Ελλάδα η λειτουργία στην εκκλησία των Πατέρων μας, στην οθόδοξη εκκλησία, είναι στα αρχαία ελληνικά. Είμαι φιλόλογος, διδάσκω αρχαία ελληνικά. Κάποιος μπορεί να πάει στην εκκλησία και τα μισά, μήπως και παραπάνω μπορεί να τα καταλάβει. Εάν έχει την καλύτερη συναμάτη και αυτά που του διδάσσουμε στο σχολείο, θα τα καταλάβει και περισσότερα και όλα. Στην Δύση, όμως, η γλώσσα ήταν η καθυμική. Πάντα πήρθατε και καταλάβαναν οι άνθρωποι τίποτε. Τίποτε. Μάλιστα, δηλαδή, ξέρετε πώς, ποια λέξη χρησιμοποιούν στα αγγλικά για το άντρα κατάντρα, είναι το χόκους πόκους. Ξέρετε από που προέρχεται το χόκους πόκους άντρα κατάντρα. Είναι καταλόγια που λέει ο ιερέας, χόκους πόκους, χόκους νέων, τούτο εσύ το σώμα μου κατατριβιά και επίσης τα τουργία σου. Τόσα δεν καταλάβαιναν τίποτε, που από αυτό το σημείο έλεγα, τι είναι αυτό ο άντρα κατάντρας. Μα δεν καταλάβαιναν οι άνθρωποι. Η Αγία Δραχή στα χέρια του απλού χριστιανού υπόλου. Συνέπιες εκκλησιαστικές. Η εκκλησία απόλεσε το μονοπόλαιο της ερμηνείας. Δεν το μένει, δεν φάχνει. Πλέον μπορούσε ένας πλούσος να πάρει την Αγία Γραφή, να την έχει σπίτι και να την διαβάζει. Συνέπιες κοινωνικές. Θα το δούμε σε λίγο. Ο πόλεμος ήταν χωρικό. Η μεταρρύθμιση ήταν επίσης όχι μόνο ένα θεολογικό, εκκλησιαστικό, ήταν και ένα κοινωνικό ζήτημα. Συνέπιες εθνικές. Όταν παίρνεις μια απλή καθημερινή γλώσσα και σε αυτή μεταπράζει στο σπουδαιότερο κείμενο που υπάρχει την Αγία Γραφή, η γλώσσα αποκτά αξία. Και γύρω από αυτή μπορεί να τονωθεί το εθνικό αίσθημα. Δηλαδή, ο Γερμανός που βλέπει την Αγία Γραφή μεταπρασμένη στα Γερμανικά, αισθάνεται ακόμη πιο περίφανος για την Γερμανωσύνη του. Ο Άγγλος για την ιδιότητά του ως άγγλου και λοιπά και λοιπά. Και συνέπιες πολιτισμικές. Ο αλφαδιτισμός και η παιδεία γίνονται προαπαιτούμενα για τη μελέτη της Αγίας Γραφής. Όταν ήρθαν εδώ οι Αμερικανοί Ιεραπόστολοι, τον 19ο αιώνα, οι Ευαγγελικοί, το πρώτο που κάναν ήταν να μοιράσουν χιλιάδες επικαποδύσσυρα και μετα χιλιάδες βιβλία, βιβλία του σχολείου, σχολικά βιβλία, για να μάθουν να διαβάζουν οι Ελληνόπαιδες, τα παιδιά των Ελλήνων. Γιατί? Για να μπορέσουν αργότερα να διαβάζουν την Αγία Γραφή. Έχει, λοιπόν, και μορφωτικές συνέπειες η άποψε αυτή. Τελειώνουμε, κάτω από μια μικρή αναφορά, δεν μπορούμε να πούμε τα πάντα περί του θύρου, στον πόλεμο των χωρικών, ο οποίος ήταν από τις τραγικές συνέπειες της μεταρρύγμησης. Γιατί είχε και πάρα πολλά θύματα, σας δείχνω έναν χάρτιο που φαίνεται η έκθεση των φαινομένων. Μιλάμε για όλη την Κεντρική και Νότια Γερμανία, την Αυστρία και τον Τιρόλο. Ήταν, το λέμε, πόλεμο των χωρικών, αλλά συμμετείχαν και πόλεις, συμμετείχαν και κοινωνικές τάσεις, οι οποίες δεν ήταν απλώς χωρικοί, ήταν και επεγγελματίες. Γιατί εξέστασε αυτός ο πόλεμος το 1524 μέχρι το 1526? Ήταν η κοινωνική εφαρμογή της μεταρρύγμησης. Όταν έλεγε ο Λούθηρος, ο Χριστιανός, είναι κύριος πάνω σε όλα τα πράγματα και δεν μπορεί να γίνεται δούλος σε ανθρώπους, κάποιοι το πήραν αυτό σύνθημα. Λέγεται, ξέρετε, και για τον Λούθηρο και για τον Καλπίνο, ότι είπαν πράγματα που δεν φαντάστηκαν ούτε οι ίδιοι τις συνέπειες έχουν. Το Ευαγγέλιο όπου πηγαίνει έχει συνέπειες, κάποιες από αυτές είναι κοινωνικές. Γιατί ανακατώνει και την καθεστική ατάξη. Ο τόπος, λοιπόν, οι έχουμε πει, ο Χρόνος, τον έχουμε πει, ξεκίνησε ως γενική απεργία των χωρικών, δεν πήγαν να σπάξουν κανένα, ξεκίνησαν για μια διαμαρτυρία και είχαν αιτήματα. Υπήρξαν και επιδρομές σε κάστρα, υπήρξαν επιδρομές σε μοναστήρια, είχε έντονο αντικληρικό και αντιμοναστικό χαρακτήρα, αλλά ξέρετε, εκείνη την εποχή, τα μοναστήρια σε εκείνη τη δύση είχαν την φήμη ότι τρώγαν και πίναν καλά και οι άνθρωποι δεν πολύ τρώγαν και πίναν καλά. Μιλούσαν για τους χοντρούς μοναχούς που παχαίδονται με λεφτά άλλων. Ενεπλάγησαν σε αυτόν τον πόλεμο 300.000 άνθρωποι και 100.000 από αυτούς ήταν θύματα, νεκροί. Κοιτάξτε κάποια από αυτά, δεν λέμε ότι δεν έγινε. Μια άνθρωπο ήταν απλή, ήταν χορική περισσότερο, έκαναν και κάποιες υπερβολές, αλλά το αίμα ξεκίνησε από την πλευρά των ηγεμών. Όταν οι χορικοί εξέτασαν τα ετοίματά τους, ήταν τα 12 άστρα του Μένιγερ στην περιοχή της Σουηδίας, απέβλεπαν στην ενίσχυση των δικαιωμάτων των κοινοτήτων, των χωριών των κοινοτήτων, ενάντια στους ηγεμόνας τους και στους γιοκτήμονες. Κάποια από αυτά έλεγαν να έχει το δικαίωμα η κοινότητα να εκλέγει τον δικό της πάστορα, να μην της έρχεται φυτευστός από αλλού. Κάποια άλλα έλεγαν να έχουμε δικαίωμα στην αλληεία, να έχουμε δικαίωμα στο κοινήγι. Εκείνη η εποχή δεν είναι η δύση η σημερινή, είναι μια κοινωνία η οποία δεν είναι κοσμικευμένη, είναι όλα χριστιανισμός, χριστιανωσύνη. Όλα είναι χριστιανωσύνη. Άρα ο Θεουδάρχης, ο ηγεμόνας μας, είναι καλός χριστιανός απελφός μας, σωστά. Τι λέει η Αγία Γραφή? Εγώ θέλω να ζήσω, θέλω να ζήσω και η οικογένειά μου, θέλω να φάω, να φτιάσω μια μπεκάτσα, θέλω να πάω στο ποτάμι και θέλω να φτιάσω ένα ψάρι και να το φάω. Καλά, η χώρα του ανήκει, ο στρατός του ανήκει. Του ανήκουν και οι μπεκάτσες, του ανήκουν και τα γρυβάδια, δηλαδή πρέπει για όλα να πληρώνω χώρο. Πώς θα ζήσω εγώ, αυτός τώρα λέγεται αδερφός μου εν Χριστώ. Και τι είναι όλα αυτά που μας λέγει ο Λούθηρος, για αδερφωσύνη, για το πνεύμα του Ευαγγελίου, ότι είμαστε όλοι ίσοι εν Χριστώ. Δεν λένε ότι είμαστε εμείς πρίγκιπες και εκείνοι είναι χωρικοί, αλλά πού είναι η αλληλεγγύη και η αδερφωσύνη. Μοντέλο τους δεν ήταν κάτι ουτοπικό, όπως λέγεται γύρευα να σημαίνει το πραγματοποίητα. Το μοντέλο ήταν δίκιο. Το μοντέλο ήταν η Ελληβετική Συνομοσπονδία, δηλαδή ήταν κάποιες πόλεις οι οποίες είχαν καταφέρει να έχουν απευθείασαν εκπροσώπιση ενώπιον του αυτοκράτορα της Γερμανίας, χωρίς να είναι στο λαδί κανένας ηγεμόνας, κανένας θεουδάρχης ευγενής. Κάτι τέτοιο θέλαμε γιατί να μην παύονται απευθείας στον θεουδάρχη, στον εγεμόνα να παύονται απευθείας στον αυτοκράτορα. Καταλαβαίνοντας ολούθιρος την ανάγκη αυτή και το δίκιο των εγκυμάτων, γράφει τον Απρίλιο του 1525 προτροπή για ηρήνευση με αφορμή τα 18 άρθρα των χωρικών και καλεί τους ηγεμόνες να καταλάβουν τα ετοίματά του. Πολύ γρήγορα η κατάσταση εκτραχήθηκε, οι χωρικοί οδηγήθηκαν σε υπερβολές, μα το τέλεσμα ολούθιρος να αλλάξει στάση, ήταν και δέξαπτος και τον Μάιο του 1525 να γράψει ενάντια στους ληστές και φωνείς χωρικούς δίνοντας το δικείωμα στους ηγεμόνες να καταφάσουν εμαντηρά, πολύ εμαντηρά, πολύ εμαντηρά την επανάσταση. Αυτό το χρεώνω στον ολούθιρο, όχι αδίκως, πολύ σήμερα. Βέβαια, δεν ξέρει κανείς τι θα μπορούσε να είχε κάνει. Αυτά είναι στις ιδίες της ιστορίας. Σε κάθε περίπτωση όμως, κοιτάξτε, ο ολούθιρος δεν υποστήριζε τον αντιστορτισμό. Δεν υποστήριζε ένα χριστιανικό κίνημα που ήθελε την εξουσία. Δεν γύρεται μια εκκλησία την οποία να την κάνει, ξέρω εγώ, να αναπληθεί σε εξουσία. Εξουσία έλεγε η βασιλεία ή εμπνή του Χριστού που κέστηνε εκ του κόσμου του. Με την έννοια, λέει, σχολικούς, τώρα τι ζητάτε, αυτά δεν είναι της βασιλείας του Χριστού. Αυτό ήταν άλλωστε για την παράθεσή του με την Κατολική Εκκλησία. Ήταν γιατί είχε εξουσία, ισχύ, πύγμη, στρατό, αυτά τα θεωρούσε όλα ο ολούθιρος, ζηλωτισμό. Ούτε πίστευε σε μια μεγάλη Γερμανία, πίστευε ότι τα εθνικά προγράμματα είχαν εφτάσει στο τέλος τους. Ο ολούθιρος ένα πράγμα κήρυται και στους ηγεμόνες και στον αθλοκόσμο. Καλούσε σε ηρωική εθνική αυτοσυνειδησία, αλλα σε μετάνοια και μεταρρύτηση. Χωρίς να δει την εξέλιξη όλων των πραγμάτων πεθαίνει στις 18 Φεβρουαρίου του 1546. Εν τω μεταξύ έχουν ξεκινήσει πόλεμοι καθολικών και προτεστατών ηγεμόνων στη Γερμανία, οι οποίοι αλείγουν μόνο με την ειρήνη της αρχούς σας του 1575, με την οποία αναγνωρίστηκε ο λιθρανισμός. Τον επόμενου αιώνα, μετά από περίπου 100 χρόνια, αναγνωρίστηκε και ο καλλιβινισμός και φτάσα στην έννοια της αποδοχής και της ανεξιδρισίας μετά από πάρα πολύ ένα. Αυτά ενολίγεις. Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Παπαγιωργίου. |
