| : Καλησπέρα σε όλους. Είμαι ο Στέφανος Αλεβίζος και είμαι ψυχολόγος στο χαμόγελο του παιδιού. Καλησπέρα και από εμένα. Εγώ είμαι ο Παύλος Σαλίχος, ψυχολόγος και εγώ στο σύλλογο του χαμόγελου του παιδιού. Είμαστε σε μια έτσι ακόμη εκπομπή από το ρότατο χαμόγελο, που γίνεται από τους ψυχολόγους του οργανισμού μας, εδώ στις εγκαταστάσεις του Εθνικού Κέντρου για τα Ξεφανισμένα και το Εκμετάλλευση Παιδιά, με ένα πολύ ιδιαίτρο θέμα σήμερα, το οποίο μας έχει λίγο αγχώσει γιατί ξεφεύγει από τα θέματα βίας και εκπομπισμού που είναι η κυρία αρμοδιωτικά μας. Και είμαστε κυρίως συνηθισμένοι λόγω της εμπειρίας που έχει τα 20 χρόνια το χαμόγελο του παιδιού σε αυτά τα θέματα, τα θέματα βίας κατά του παιδιού. Και εμείς μέσα σε αυτό. Και είναι ένα θέμα το οποίο σε εμάς εμφανίζεται πάρα πολύ συχνά, γιατί μία από τις βασικότερες δράσεις που κάνουν ενημερωτικές ευαιστοποίησης και συνειδητοποίησης, έχει να κάνει με την σεξουαλική κακοποίηση και παρενόχλωση των παιδιών. Οπότε μία λύση, πάντα η πιο επιτυχημένη ως λύση για να προστατέψει κάποιος το παιδί του από ένα τέτοιο φαινόμενο, είναι... Είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Αυτό που ορίζουμε δηλαδή το σύνολο αυτών των μεθόδων και πράξεων και μία από τους συζητήσεων που μπορούν να γίνουν στο πλαίσιο της σχέσης μας με ένα παιδί, ενώ μέσα στην πλαίσια της σχέσης ενός ενήλικα, που έχει μια σχέση ευθύνησης με ένα παιδί, για ζητήματα που έχουν να κάνουνε με το σεξ, η σεξουαλικότητα και το σώμα του. Ακριβώς. Και έτσι λοιπόν, επειδή οι ερωτήσεις που δεχόμαστε κάθε φορά τα απογεύματα στους λόγους μονών και δε μόνο είναι πολλές, τι είναι σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, πρέπει να τους μιλήσω στα παιδί μου για το σεξ και είναι πολύ πολύ μικρό, πότε πρέπει να ξεκινήσω, τι πρέπει να του πω, είμαι άντρας και έχω κόρες και δυσκολεύομαι, είμαι γυναίκα και έχω γιούς και δυσκολεύομαι. Το παιδί μου φέρνει πράγματα, μου φέρνει πληροφορίες από το σχολείο που έχουν σχέση με το σεξ και από ερώ που τα έμαθε και με σοκάρει αυτά που μου λέει, είτε κάτι στην τηλεόραση και μου έπιασε κουβέντα και τι είναι αυτό το πράγμα που ήθελα να του πω. Και στο διαδίκτυο πορνογραφικό υλικό ή οπουδήποτε αλλού και αν ευσυχούν πάρα πολύ για το πως το παιδί θα το διαχειριστεί όλο αυτό και αν έχει γίνει κάποια ανεπανόρθωτη ζημιά στη θέα σε αυτό το υλικό, όπου νομίζω όμως ότι μπορούμε όλα πλέον να τα διαχειριστούμε και να κάνουμε τέτοιο είδους συζητήσεις και κατευθύνσεις με το παιδί, όποιος νιώθει άνετα και όποιος μπορεί και φαντάζομαι ότι οι άνθρωποι που μας βλέπουν μάλλον είναι από αυτούς που νιώθουν άνετα και μπορούν να προχωρήσουν σε μια τέτοια κατευθύνσια. Και γι'αυτό επιλέγουν και να ενημερωθούν, έτσι ένα βασικό κομμάτι, το βήμα, πριν το πρώτο βήμα θα λέγαμε είναι για να έχεις μια βασική ψυχραιμίας με τέτοια κουβέντα, να είσαι αρκετά ενημερωμένος, χωρίς να χρειάζεται να είσαι ειδικός ψυχικής υγείας και να είσαι ενημερωμένος και να έχεις επιλέξει και εσύ σε ποιο χρόνο και χώρο θα κάνεις αυτήν την κουβέντα με ένα παιδί, δηλαδή να μην μπεις οπωσδήποτε στην κατάσταση επίγουτος που μπορεί να σε βάλει ένα παιδί. Ακριβώς, ακριβώς. Άλλωστε, δεν χρειάζεται τη σεξουαλική διαπαιδαγωγή, δεν χρειάζεται να την κάνει ένας ψυχολόγος, ένας γιατρός. Εμείς είμαστε περιφερειακοί, είμαστε όταν δεν υπάρχει ή για κάποιον λόγο ο γονιός δεν μπορεί να το κάνει. Ο βασικός παίκτης σε αυτήν την παρτίδα ασκάκι είναι ο γονιός. Ένας ενήλικας που εμπιστεύεται το παιδί ακριβώς. Και που μπορεί να μιλήσει στο παιδί με άνεση και η σχέση μέσα που έχουν αυτοί οι δύο, μια σχέση ασφάλειας, επιτρέπει στο παιδί να ρωτήσει και ό,τι απορία έχει να του λυθεί και να μπορέσει να το διαχειριστεί. Μην ξεχνάμε βέβαια που είναι κατανοητό ότι επειδή υπάρχει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση συνδέεται άμεσα με τη σεξουαλικότητα και είναι ένα θέμα που δυσκολεύει πάρα πολύ τον κόσμο για πάρα πολλούς λόγους κοινωνικά, θρησκευτικά. Πολύ δύσκολα μιλάνε κάποιοι ανοιχτά για τη σεξουαλικότητά τους και ό,τι σημαίνει αυτό. Και έτσι πολλές φορές είναι έναν μυστικό που πλανάται μέσα στο σπίτι. Δηλαδή το παιδί στον αυτόματο πιλότο παίρνει πληροφορίες από ένα θείο, από τη μαμά έκτσι πολύ γρήγορα, από τον μπαμπά, από μια ταινία που θα βγει, από το διαδίκτυο και θα ενώσει αυτές τις πληροφορίες και σχεδόν μπουσουλώντας και ψάχνοντας τα τυφλά θα ανακαλύψει και θα βρει τη δική του σεξουαλικότητα. Είναι σημαντικό που το θέτεις αυτό, Στέφανη, γιατί θα θεωρούμε ενδεδομένο ως γονείς και ως άνθρωποι που φοντίζουν με παιδιά ότι το παιδί θα μάθει πράγματα για τη σεξουαλικότητα και για το σεξ γενικά, παρόλο που δεν μπορεί να έχει ακούσει τίποτα στο σπίτι από εμάς, θα ακούσει από ένα σωρό πηγές κατάλληλες ή λιγότερο κατάλληλες για την ηλικία και την απεξιάκη του φάση. Άρα αυτό μας δίνει ένα λόγο παραπάνω να έχουμε έναν υπεύθυνο και σωστά συμπροτιμμένο λόγο να του πούμε για αυτό το θέμα, για να σταθεί αυτός ο λόγος δίπλα και ισχυρά σε πληροφορίες που δεν είναι και τόσο βοηθητικές ή μπορεί να είναι τίποτα κατάλληλες. Ακριβώς. Και ένα βασικό κομμάτι για τη σεξουαλικότητα είναι η έννοια του φύλου και πώς το παιδί μπορεί να αντιληφθεί το φύλο του, να αντιληφθεί τις διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, να τοποθετήσει τον εαυτό του σε ένα φύλο, είτε βιολογικά, είτε το βιολογικό του φύλο, είτε κοινωνικό φύλο, έτσι και να αποδεχθεί ότι αυτό το φύλο μπορεί να είναι σταθερό και να προσαρμοστεί στο ρόλο που του δίνει αυτό το φύλο. Αυτή η διαδικασία ξεκινάει, επειδή μας βουτάνε γονείς πολλές φορές, από βρέφος. Με το που θα γεννηθεί ένα παιδί, η σεξουαλικά οτιτά του είναι παρούσα και πειραίζει πάρα πάρα πολύ την διαμόρφωση της συμμεθωράς του. Τώρα, ένα βασικό θεωρητικό πλαίσιο που έτσι μπορούμε να δώσουμε σχετικά με την σεξουαλικότητα είναι, σύμφωνα με τον Φρόιντ, τα διάφορα ψυχοσεξουαλικά στάδια στα οποία διέχεται το παιδί, στις αντίστοιχες αναπτυξιακές φάσεις. Πρόκειται για το στοματικό στάδιο που εντοπίζεται στο πρώτο έτος ηλικίας, το προεκτικό στάδιο που εντοπίζεται στο δεύτερο και τρίτο έτος, το φαλλικό που είναι στο τρίτο έως έβδομο έτος που έχει να κάνει με το υλικόδιο σύμπλεγμα, το στάδιο της λανθάνουσης σεξουαλικότητας από εφτά έως έντεκα, έτσι στην ηλικία που το παιδί είναι στο δημοτικό σχολείο έτσι για να το εντοπίσουμε και σχολικά, και το γεννητικό στάδιο που είναι από την εφηβία μέχρι την ενηλικίωση. Όλα αυτά τα στάδια έχουν να σχετίζονται και με τις βασικές, με τα σημεία του σώματος, στα οποία το παιδί σε κάθε ένα από αυτά αντλεί την βασική πρωτογυνή ικανοποίηση, δηλαδή το στοματικό στάδιο έχει να κάνει με τον φυλασμό, το πρωτογυνικό στάδιο έχει να κάνει με τον έλεγχο των σφιχτήριων που το παιδί κατακτά με δυνατότητα αυτή, το φαλλικό στάδιο έχει να κάνει με το παιδί διέρχεται από αυτό που λέμε εντυπώδιο σύμπλεγμα και αρχίζει και μπαίνει σε αυτή τη φάση. Το στάδιο της λανθάνου στεξουαλικότητας, που είναι ένα πιο ήρεμο στάδιο, είναι η φάση που το παιδί περισσότερο επιδιώκει να κάνει παρέα με τα παιδιά του ιδιουφύλου, που ο κολλητός του ιδιουφύλου έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία από αν είναι ένα γοράκι και τι κάνουν τα χοριτσάκια. Τα παιδιά παίζουν σε παρέες κυρίως του ιδιουφύλου. Και το γενετικό στάδιο για φιβεία, που είναι αυτό το ξύπνημα της ίβης, που το παιδί βιολογικά πρώτα απ' όλα καθίσταται ικανό σεξουαλικά και ότι αυτό συνεπάγεται και στην ψυχική του και στην αισθηματική του κατάσταση. Με αυτό που λες καταλαβαίνω το εξής, ότι όταν μιλάμε για σεξουαλικότητα, επειδή πολλοί όταν μιλάμε για αυτά τα θέματα έχουν στο μυαλό τους ενεργούς σεξουαλικά ανθρώπους, δηλαδή ανθρώπους που είναι άνω των 18 και έχουν ερωτικές επαφές με άτομα του άλλου φύλου ή του ίδιου φύλου. Ωστόσο πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ένας άνθρωπος από τη στιγμή που γεννιέται είναι ενεργά σεξουαλικός. Μίλησες για μια κύρια πηγή στοματικό στάδιο, λες, στον πρώτο έτος, που το παιδί παίρνει ευχαρίστηση από το στόμα. Μίλησες για προκτικό στάδιο, που με τον έλεγχο των σφιχτήρων το παιδί έχει αυτή την ευχαρίστηση. Αλλά ένας άνθρωπος είναι ενεργά σεξουαλικός καθόλου τη διάρκεια της ζωής του και της ζωής της. Άρα η σεξουαλική διαπενταγώγηση είναι ένα πολύ βασικό κομμάτι που οδηγεί στην αυτογνωσία, το ποιος είμαι, και άρα σε πολύ καλύτερη προσαρμογή στην κοινωνία, στα θέλο του και στα προσωπικά του βιώματα. Και όταν μιλάμε για σεξουαλική διαπενταγώγηση ακριβώς, επειδή δεν μιλάμε μόνο για το σεξ, μιλάμε για την ανατομία ενός ανθρώπου, για την αναπαραγωγή, για τη γονιμοποίηση, την αντισήλειψη, την εγκυμοσύνη, το ντοκετό, τη γονεϊκότητα και γενικά γνώσεις για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Δεν περιορίζεται δηλαδή, ένα πολύ σημαντικό κομμάτι είναι, σχετίζεται με, έχει βάσει την ερωτική επαφή και ό,τι συνδέεται με αυτή, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτή, έχει να κάνει και με το πως ο άνθρωπος γνωρίζει τελικά τον ίδιο τον εαυτό. Και είναι πάρα πάρα πολύ σημαντικό. Και έτσι, λοιπόν, θα καταφέρει να αναπτύξει δεξιότητες, απαραίτητες, όπως είπες, για την εξέλιξη, την ολοκλήρωσή του συνολικά, δεξιότητες που έχουν να κάνουν με την ικανότητα για να δημιουργεί κανοπητικές διμετριαπροσωπικές σχέσεις, θα μπορεί να αναγνωρίσει την ανάγκη για να ικανοποιεί θεμελιώτες και παραθρόπινες συναισθηματικές ανάγκες μέσω της ερωτικής συνέβρεσης και της δημιουργίας ερωτικών σχέσεων, που δεν έχει να κάνει μόνο με την αναπαραγωγή ή μόνο με την επίτεξη ιδονής. Είναι μια ερωτική σχέση που περιέχει πολύ περισσότερα πράγματα. Και επίσης βοηθάει, αφού λέει, στις δεξιότητες και στην ενίσχυση της ιωθέτησης και της τήρησης από την πλευρά του πεδιού κάποιων βασικών κοινωνικών νόμων και συνθηκών, σύμφωνα με τις οποίες στο εκάστοτε κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο είναι επιτρεπτή ικανοποίηση της σεξουαλικής επιθυμίας. Είναι δηλαδή και ένα θέμα που έχει να κάνει πάρα πολύ με το τι ισχύει στον εκάστοτε του περιβάλλοντα χώρο. Ακριβώς. Ένας ακόμης στόχος και ένα ακόμη όφελος από τη σεξουαλική διαπενταγωγήση είναι ότι όσο δίνεις γνώση στο παιδί σου, όσο το παιδί το γεμίζεις και του δίνεις τις πληροφορές που αντέχει αναλικιακό στάδιο να ακούσει ή τέλος πάντων που μπορεί να διαχειριστεί, τόσο καταπολεμάς την άγνοια και άρα το παιδί πατάει γερά στα πόδια του, έχει αναπτυγμένη αυτοεπτύμηση, αυτοεντίληψη, αντιλαμβάνεται τι σημαίνει πραγματική σεξουαλική διάθεση, επιθυμία και πράξη, αναγνωρίζει ότι δεν προέκτε μόνο για μια πράξη εκτόνωσης αλλά ότι προϋποθέτει και συνέστημα ή ακόμη και αποδοχή, δηλαδή ότι πρέπει να το θέλουμε και οι δύο. Αυτοί που συμμετέχουμε σε μια ερωτική επαφή πρέπει και οι δύο να είμαστε θετικοί σε αυτό και όχι μόνο ένας και είναι πάρα πολύ σημαντικό. Έτσι προάγουμε υπεύθυνους ανθρώπους, σοβαρούς ανθρώπους, πολίτες της κοινωνίας και το βασικότερο. Και σε αυτό που μας δωτάει και η κυρία Ελένη τη δεύτερη ερώτησή της, γιατί την πρώτη θα την απαντήσουμε λίγο πιο μετά, πιστεύουμε ότι θα σας καλύψουμε από την εισηγησία μας όπως έγραψε και συνάδελφος, ότι η σεξουαλική διαπεταγώγηση θα βοηθήσει ένα παιδί να γνωρίζει το σώμα του, να το αγαπήσει, να το φροντίσει, να ξέρει πως να το καθαρίσει και να το προσταθέψει. Να αντιλαμβάνεται πότε ένα άγγιγμα μυστικό είναι και άγγιγμα που είναι και επικίνδυνο, να μην το εκμεταλλευτεί κανείς σεξουαλικά και να ξέρει ένα παιδί ότι από ένα σημείο και μετά ο ίδιος, η ίδια, μπορεί να έχει άποψη για το αν θα έρθει σε ερωτική επαφή ή όχι. Άρα ένα σημαντικό πολέμιος της σεξουαλικής αποπλάνησης, παραπλάνησης, κακοποίησης, παρενόχλησης είναι η σεξουαλική διαπεδαγώγηση. Τελειώνω με το τελευταίο σημαντικό όφελος σεξουαλικής διαπεδαγώγησης που δεν είναι τίποτα άλλο από το ότι ετοιμάζουμε υπεύθυνους ενήλικους γονείς. Έτσι, τα παιδιά εκπαιδεύονται και μαθαίνουν πώς και οι ίδιοι να είναι γονείες. Δηλαδή αρχίζουν και ταυτίζονται και οι ίδιοι με έναν μελλοντικό ρόλο που μπορεί να προκύψει στη ζωή τους. Λοιπόν, στην ερώτηση τώρα το είπε λίγο στην αρχή και ο Στέφανος για το ποιος είναι ο κατάλληλος να κάνει αυτή την κουβέντα με το παιδί. Μα είναι κάτι που μας ρωτάνε και συχνά στις παρεμβάσεις απόγευματινές. Δηλαδή μας λέει ένας μπαμπάς ότι εγώ δεν νιώθω άνετα να το κάνω μετά, έχω δυο κορίτσια και δεν θέλω να μιλήσω με τα κορίτσια μου για κάτι τέτοιο. Μας λέει η μαμά ότι εγώ έχω δυο γιους αλλά ο άντρας μου βένει κάθε και να τους μιλήσει και όλα αυτά και εγώ νιώθω άβολα ότι δεν ξέρω το αντρικό σου μόνο ή οτιδήποτε άλλο. Οπότε τίθεται και ένα θέμα ποιος το κάνει. Λοιπόν, η θεωρία και η εμπειρία λέει ότι καλύτερα να μιλήσει ο γονέας του ίδιου φίλου στο παιδί. Όταν δηλαδή μιλάμε για κορίτσι να μιλήσει η μαμά, όταν μιλάμε για αγόρι να μιλήσει ο μπαμπάς. Χωρίς αυτό φυσικά να πούμε ότι είναι κάτι το απολύτειο μονοδρομος. Πρώτα απ' όλα γιατί μπορεί να μιλάμε για μια μονογονεϊκή οικογένεια. Άρα να μην υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Ή μπορεί στον μπαμπά να δυσκολεύεται πάρα πολύ να μιλήσει στην κόρη του και αυτό θέμα. Ή να μιλήσει και στον παιδί του ίδιου φίλου. Μπορεί να δυσκολεύεται έτσι κι αλλιώς παρόλο που το φίλο είναι το ίδιο. Κι αυτό έχει να κάνει γιατί παρόλο που υποτίθεται ότι ενήλικες μπορεί να γνωρίζουμε τα ζητήματα της σεξουαλικότητάς μας, μπορεί να μην αισθάνομαι σε θέση να απαντήσουμε σε όλες τις ερωτήσεις ενός αγοριού, ενός κορετιού. Και αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να το δαιμονοποιήσουμε ή να νιώσουμε ενοχικά απέναντι σε αυτό. Σημαντικό είναι αυτό που λέγαμε και στην αρχή. Να υπάρξει ένας ενήλικας που θα μπορέσει να κάνει αυτήν την κουβέντα, που να είναι όσο το δυνατόν πιο ψύθυμος γίνεται και όσο το δυνατόν πιο ενημερωμένος και να θυμίσω ανάλογα με αυτό που φέρνει σαν απορία το παιδί και ανάλογα με αυτό που μπορεί να κατανοήσει στην κάθε αναπτυξιακή και ηλικιακή φάση το παιδί. Ναι, οπότε δεν είναι θέμα φίλου. Δεν είναι απόλυτα θέμα φίλου. Φαίνεται να βοηθάει να είναι γονιός του ιδιωθούνιου, χωρίς ταυτό να είναι απόλυτο. Ναι, γιατί τις περισσότερες φορές ένας άντρας σε σχέση με έναν αγόρι ξέρει καλύτερα και το δικό του το σώμα σε σχέση με μια γυναίκα, μια γυναίκα μπορεί να μιλήσει πιο άνετα γιατί το γνωρίζει για το γυναικείο σώμα ή για λειτουργίες που σχετίζονται με το γυναικείο σώμα ή αιμινοσρίς ας πούμε που ένας άντρας δεν έχει ποτέ αυτή την εμπειρία ή εγκυμοσύνη ή οτιδήποτε άλλο, οπότε είναι καλό να ξέρουμε όμως ότι δεν είναι θέμα φίλου, δεν περιορίζεται σε θέμα φίλου ακόμα και στις μονογονεϊκές οικογένειες, αλλά και στις μονογονεϊκές οικογένειες δεν είναι ανάγκη να είναι γονιός αυτό που θα κάνει σε εξωλική διαπαιδαγώγηση όπως είπες, δηλαδή μπορεί αυτή τη στιγμή να μας βλέπει μία μαμά και να έχει δυο γιους και να λέει να μην υπάρχει ο παπάς και να λέει ότι ωραία εγώ είμαι γυναίκα τα παιδιά μου είναι αγόρια τι κάνω, η ίδια στο κάνει δεν θέτει κανένα θέμα και αν δεν νιώθει η ίδια άνετα να το κάνει μπορεί να ζητήσει βοήθεια από τον παππού ή το θείο ή καλύτερα έτσι για μένα τώρα που το σκέφτομαι στον παιδίατρο των παιδιών, να το βοηθήσω παιδίατρο στον παιδί μου που είναι πολύ σημαντική φιγούρα και μπορεί να σταθεί δίπλα στα παιδιά, σίγουρα όμως δεν είναι θέμα φίλου, είναι θέμα ειλικρίνειας, διαθεσιμότητας και σεβασμού είναι δηλαδή ότι σεύω με την ανάγκη του παιδιού μου να ακούσει για το σεξ και δεν γελάω όταν με ρωτάει αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό δεν το υποτιμώ έτσι ή ακόμη περισσότερο δεν το ακυρώνω λέγοντάς ότι είσαι μικρός ή μικρή ακόμη για να συζητήσουμε κάτι τέτοιο εφόσον το παιδί έρχεται με ένα τέτοιο αίτημα θα πρέπει ο γονιός να μπει σε αυτήν την διαδικασία και να συζητήσει με το παιδί του συζητάει με ειλικρίνεια, με σαφήνια, με ακριβείς όρους και όχι υποκοριστικά αυτό σημαίνει σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, τα καλό είναι τα υποκοριστικά και τα παρατσούκλια να αποφεύγονται σε μια τέτοια διαδικασία εννοούμε όταν ανεβαίνουμε στα γεννητικά όργαμε κυρίως τα ΜΜ που λένε ας πούμε για προσθήθος ή οτιδήποτε άλλο και είναι πολύ σημαντικό ο γονιός αν δεν ξέρει κάτι να είναι πολύ ειλικρινός ότι αυτό δεν το ξέρω που με ρωτάς αλλά είναι εδώ για εσένα για να έρθουμε να το ξανασυζητήσουμε ή όταν τελειώνει η κουβέντα να ξέρει το παιδί είναι καλό να τελειώνει η κουβέντα με την εξής φράση ότι για ό,τι για άλλη απορία θέλεις είναι εδώ για να το συζητήσουμε βέβαια είναι να τονίσουμε ότι αυτό δεν είναι μια κουβέντα που θα τελειώσει θα γίνει άπαξ θα τελειώσει γύρω από το τραπέζι μια φορά και θα συζητήσουμε αυτό το θέμα και τέλος το παιδί θα τη φέρει και είναι πολύ λογικό και θα ξαναφέρει απορίες θα δημιουργηθούν ερεθίσματα και θα κινητοποιηθεί να ρωτήσει πάλι κάτι για κάποιο άλλο θέμα μπορεί να ρωτάει με ποιο έμεσο τρόπο άρα το θέμα είναι να δείξουμε έμπραξτε αυτή τη διαθεσιμότητα που πάλι θα ξαναπούμε όχι και απαραίτητα εκείνη τη στιγμή που μπορεί το παιδί να φέρει και να πρέπει άμεσα να έχουμε μια απάντηση το θέμα είναι να έχουμε μια βασική εγρίγωση και κάποιες βασική εντημέρωση έτσι ώστε να μπορούμε να σταθούμε στο παιδί υπεύθυνα και να μιλήσουμε σε ένα χρόνο που βολεύει όλη την διαδικασία ακριβώς νομίζω ότι ήρθε και η στιγμή τώρα να δούμε σε ένα γεγονικότερο πλαίσιο και όχι συγκεκριμένα ένα ηλικία αλλά προσχολική ηλικία, σχολική ηλικία, εφηβεία, τι ακριβώς τα παιδιά ρωτάνε τι πρέπει να απαντάμε, πως πρέπει να γίνεται η όλη κουβέντα Λοιπόν, ήρθε από πολύ μικρή ηλικία, δηλαδή προσχολικά και από την ηλικία των δύο ετών ένα παιδί μπορεί να θέσει κάποιες πρώτες ερωτήσεις αυτό απλά και μόνο παρατηρώντας τις διαφορές μεταξύ των δύο φίλων δηλαδή να ρωτήσει ένα γοράκι ή και το ίδιο το μοριτσάκι γιατί εγώ δεν έχω πουλάκι όπως το αγοράκι του αδερφάκι μου μπορεί να ρωτήσει πως γεννιούνται τα παιδιά, δηλαδή να δει είναι ποια γογότη μια γυναίκα, μια γειτόνησα να τη δει με φυσκωμένη κοιλιά να δει ότι είναι έγγειος και να ρωτήσει γιατί είναι φυσκωμένη η κοιλιά της κυρίας Μαρίας ή να ρωτήσει και κατευθείαν πως έρχονται παιδιά στον κόσμο το σημαντικό είναι αυτό που έχουμε πει έτσι αρκετές φορές μέχρι τώρα οι ερωτήσεις να γίνονται με απλό και κατανοητό τρόπο και να περιορίζονται στην ερώτηση να μην ανοίγουμε πάρα πολύ το θέμα δηλαδή να πηγαίνουμε ανάλογα με την απορία και με αυτό που θέλει το παιδί σαν ερώτηση επίσης είναι σημαντικό και το ύφος στο οποίο μιλάμε αλλά και αυτό που θα απαντήσουμε να έχει μια καθησυχαστική χρειά δηλαδή να μην κρύβεται από πίσω ανησυχία, φόβος, θυμηθείται για αυτό χρειάζεται να είμαστε από πριν λίγο ενημερωμένοι και ψύχραιμοι μπροστά σε μια τέτοια κουβέντα είπαμε και πριν καλό είναι να χρησιμοποιούμε τις κανονικές ονομασίες των γενετικών οργάνων και όχι παρατσούκλια που μπορεί να γίνουν πολύ μπερδευτικά κάποιες φορές και σίγουρα με έναν τρόπο όλη η κουβέντα να γίνεται που να μην φαίνεται ότι υπάρχει μυστικότητα, ντροπή και ενοχή και μάλιστα και τα παρατσούκλια είναι αυτό που λες, είναι η ενοχή και είναι και το μυστικό δίνουμε παρατσούκλια σε κάτι που το ξέρουμε μόνο εμείς, το συζητάμε μόνο εμείς είναι σαν να είναι μια κρυφή έτσι κουβέντα και είναι καλό να αποφεύγονται τέτοιου είδους μηνύματα στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση το παιδί θα πρέπει να ξέρετε για την ασεξουαλικότητά του μπορεί να ρωτάει ανοιχτά μας ρωτάει μια κυρία στο black form τέλος πάντων ένα εφτάχρονο λέει, ρωτάει πως γεννιούνται τα παιδιά και έχετε δίκιο στη σχολική ηλικία οι ερωτήσεις μπορεί να γίνονται πιο περίπλοκες όσο μεγαλώνουν τα παιδιά συνήθως τα κορίτσια ασχολούνται περισσότερο με το σώμα τους δηλαδή προσπαθούν να καταλάβουν το σώμα τους και τη δική τους σεξουαλικότητα σε σχέση πάντα με το σώμα τους και τα μέρη του ενώ τα αγόρια ασχολούνται με την αναπαραγωγή με το ρόλο τους στην αναπαραγωγή, στην γέννηση, οτιδήποτε άλλο οι ερωτήσεις εδώ πέρα μπορεί να θυμίζουν ερωτήσεις όπως τι είναι οι όρχιες, τι λειτουργία επιτελούν γιατί έρχεται η περίοδος, η αμήνωση, οτιδήποτε άλλο εδώ πέρα το μόνο που έχουμε να σας πούμε είναι ότι θα επαναλάβουμε ότι εδώ πέρα πρέπει οι απαντήσεις να δίνονται με σαφήνια, ακρίβεια, ηλικρήνια χωρίς γέλια για να μην προδοθεί η εμπιστοσύνη του παιδιού νιώσε ότι το κοριδεύεται οτιδήποτε άλλο και οι ερωτήσεις μην νομίζετε ότι ένα παιδί ρωτάει κάτι και εσείς πρέπει να κάνετε μια ανάλυση, να κατεβάσετε έναν κυκλοπέδιο και να το εξηγήσετε πως γίνεται ένα παραγωγή, οτιδήποτε άλλο πολλές φορές τα παιδιά αρκούν πολύ μικρότερες απαντήσεις για να ικανοποιήσουν την απορρία τους και δεν είναι ανάγκη να τους βάζετε σε μια διαδικασία να ρωτήσουν και κάτι περισσότερο, και κάτι περισσότερο το παιδί ρωτάει αυτό που έχει ανάγκη εκείνη τη στιγμή και αφού του ικανοποιήσετε αυτή την ανάγκη, είμαστε μια χαρά. Για παράδειγμα πολλές φορές μου λένε οι γονείς, ότι μα πως να πω στο παιδί μου στο προηγούμενο της προσχολικής ηλικίας, ότι γίνεται σύλληψη να του πω ότι μπήκαν τα σπόρια του μπαμπά στην κυλιά της μαμάς αλλά πως μπήκαν τα σπόρια και η απάντηση είναι ότι μα δεν μπορώ καν να σας ρωτήσω πως μπήκαν τα σπόρια το αρκεί ότι μπήκαν τα σπόρια, δηλαδή κάθε ηλικιακό και κάθε παιδί, μιλάμε ηλικίας, αλλά και κάθε παιδί έχει πολύ συγκεκριμένο αριθμό πληροφοριών που θέλει να αποκτήσει εκείνη τη στιγμή και ο γονιός δεν θα πρέπει να φοβάται να δίνει απαντήσεις ότι μία απάντησή του θα φέρει μία ερώτηση δύσκολα συμβαίνει αυτό όσο σπάνια, δύσκολα συμβαίνει αυτό το παιδί ρωτάει κάτι συγκεκριμένα, αν είμαστε και εμείς συγκεκριμένοι και δεν είμαστε χαωτικοί και αφήσουμε πολλά ανοιχτά παράθυρα, το παιδί θα ικανοποιηθεί από αυτή την απάντηση συνήθως οι ερωτήσεις επιρωτήσουν έρχεται σε μία γενικότητα πως γεννιούνται τα παιδιά επειδή η μαμά και ο παπάς τις απλώνουν μαζί κάθε μέρα θα έπρεπε να γεννάμε θα πρέπει να είμαστε λίγο πιο σαφείς και διαθέσιμοι για να μην πάει το παιδί και να ζητήσει την πληροφορία από μία άλλη πηγή πιθανότατα μη κατάλληλη, δηλαδή τώρα με το διαδίκτυο θα ήταν και μη κατάλληλη η πηγή και μας έχει μείνει ένα τελευταίο στάδιο, το πιο δύσκολο στο μεγάλο, μα ίσως το πιο εύκολο στις ευκολικοί διαπαιδαγόγοι γιατί ο ρόλος των γονιών εδώ... το στάδιο της οφειβίας έτσι, πρώτα απ' όλα να πούμε κάποια βασικά χαρακτηριστικά η οφειβία χαρακτηρίζεται από γαναστατικότητα, απ' τη σβήτηση, αυτορμητισμό έτσι και είναι σημαντικό πιο πριν πάντα είδατε γεννάμε και στο ένα βήμα πίσω που έχει να κάνει με τη σχέση και την προηγούμενη επικοινωνία του γονιού ή τέλος πάντων του προσωπουκίδους με το παιδί είναι σημαντική η ήδη πάθουσα εμπιστοσύνη που έχει εγκαθιδερθεί στη σχέση γονέα και παιδιού δηλαδή αυτές οι νέες τέτοια συζήτησες δεν θα έρθουν να πέσουν κενό, ξαφνικά θα έρθει ένας έφυγος και θα πιάσει ένα πατέρα που δεν έχουν ξαναμιλήσει ποτέ για τίποτα σοβαρό να το ρωτάει για τέτοια θέματα έτσι, άρα έχει σημασία πόσο έχει κερδηθεί η εμπιστοσύνη και στο συγκεκριμένο θέμα θα αλλάγα και γενικότερα στη σχέση σε προηγούμενα ηλικιακά στάδια, εδώ είναι πολύ σημαντικό αίσθημα γιατί ήδη γνωρίζει κάποια πράγματα, ήδη κατανοεί και βιώνει τεράστιες αλλαγές στο σώμα του τις αντίστοιχες αλλαγές που βιώνει τα πρώτα χρόνια ανάπτυξη και κυρίως στο γενετικό στάδιο, σε αυτό το κομμάτι κιόλας, αντίστοιχα το βιώνει και σε αυτή τη φάση ζωής, γίνεται πια και αναπαραγωγικά έτσι ενεργώς και εκεί έχει σημασία η όλη κουβέντα να συνδεχθεί με την έννοια της συνέναισης, με την έννοια της συναισθηματικής σχέσης, με την αγάπη, με το ότι αυτό που βιώνω εγώ ως σεξουαλική ζωή επηρεάζει άμεσα και την ζωή και το συνέσθημα άλλων ανθρώπων και έχει πεπίσει πολύ σημασία να αντιληφθεί ότι η ένταξη σε οποιαδήποτε ομάδα αλλά και γενικότερα στην κοινωνία συνοδεύεται με συγκεκριμένους κανόνες και περιορισμούς που έχουν να κάνουν και με τη σεξουαλική συμπεριφορά, τους οποίους ο ένθρωπος θα πρέπει να αποτεχθεί Ακριβώς. Και κάπου εδώ λοκληρώνετε, κάπου εδώ μάλλον θα λοκληρώναμε κανονικά την έννοια της σεξουαλικής διαπεδαγώγησης. Ωστόσο, ένας φορέας από τον δικό μας, με τόσο έτσι ενεργό ρόλο και εμπλοκή στα θέματα των παιδιών, δεν θα θέλαμε σε καμία περίπτωση να αποσιωπίσουμε και κάποιες σελίδες στην ιστορία της σεξουαλικότητας Οι οποίες παραμένουν, όταν φτάνει ο γονιός αυτές οι περισσότερες φορές, είτε τις προσπερνάμε πάρα πολύ γρήγορα, είτε λέμε μια μικρή κουβέντα, φοβόμαστε ότι αν πούμε κάτι στο παιδί μας θα το διηγήσουμε σε μια συμπεριφορά ή όχι, να πούμε ότι η ενημέρωση ποτέ δεν οδηγεί σε αναπαραγωγή της συμπεριφοράς Δηλαδή, αν στο παιδί κάνουμε ένα πρόγραμμα πρόληψης για τα ναρκωτικά, δεν θα το διηγήσουμε στα ναρκωτικά, αν το κάνουμε, που δεν σημαίνει όπως ότι μπορεί να κάνουμε για τιμάσια, είναι κάτι τελείως άσχετο για το τσιγάρο ή για τίποτα άλλο Υπάρχουν λοιπόν κάποια κεφάλαια στο βιβλίο σεξουαλικότητα που παραμένουν κρυφά, όπως είναι η ομοφιλοφυγία, που για πάρα πάρα πολλές δεκαετίες έχει σταματήσει και δικαίως και μπράβο να θεωρείται ψυχική διαταραχή, είναι επιλογή ενός ανθρώπου Επιλογή και φύση και αυτό είναι ένα θέμα που είναι ανοιχτό, έτσι δεν είναι σημασία να το αναλύσουμε αυτό παραπέρα, πάντως σίγουρα δεν είναι κάτι δαιμονοποιημένο, κάτι κολάσιμο και σίγουρα δεν είναι κάτι το οποίο χρειάζεται ψυχοθεραπευτική ή συγχειατρική παρέμβαση Είναι ένας άνθρωπος που επιλέγει έναν άνθρωπο του ιδίου φύλου, είτε άντρα είτε γυναίκα, για να πορευτούν μαζί ή τέλος πάντων για να έχουν μια σεξουαλική επαφή Θα πρέπει ο γονιός να ξέρει ότι πολλές φορές με διάφορες διαδικασίες, δηλαδή θέλοντας να αποτρέψει το γιο του από το να αναπτύξει ομοφιλοφιλική συμπεριφορά, χρησιμοποιεί εκφράσεις ή απειλές προς το παιδί Ότι αν αυτή είναι έτσι, αν γίνεις και εσύ, θα πάθω εσύ αυτό, θα πάθω εγώ αυτό, για τίποτε άλλο και ένα παιδί που έχει κατανοήσει τη σεξουαλικότητά του ότι είναι ομοφιλόφιλο, βιώνει άγχος, φόβο, θυμό, ενοχή, απόρριψη και τότε είναι που χρειάζεται παρέμβαση ιδικού ψυχικής επαφής και όχι για την ομοφιλοφιλική συμπεριφορά Είναι η σχέση, ολόκληρη σχέση με το γονιό και αυτό είναι πολύ πιο σημαντικό διακύβευμα από τίποτε άλλο, γιατί ακυρώνοντας ο γονιός τον λόγο του, με έναν τέτοιο τρόπο, θέτει ουσιαστικά το παιδί του σε κίνδυνο, αφού το παιδί δεν θα τον ακούσει μετά σε ένα σωρό άλλα θέματα που είναι πάρα πολύ σημαντικό ο γονιός να σταθεί υπεύθυνα και να του μιλήσει για κίνδυνους και για τέτοια ζητήματα, γιατί έχει ακυρώσει ο ίδιος αυτό που πρεσβεύει Ακριβώς. Άρα είναι πολύ καλό τα παιδιά να γνωρίζουν ότι υπάρχουν άνθρωποι που επιλέγουν ίδιους φίλους ανθρώπους για συντροφικότητα, για ερωτικά σχέση με βάση σεξουαλικότητα, έτσι και αλλιώς και να μην το πει ο γονιός είναι στην κοινωνία μας, οπότε το παιδί θα έρθει σε επαφή μαζί, θα αναρωτιέται γι' αυτά τα πράγματα, οπότε είναι πολύ καλό ο γονιός να του πει ότι ξέρεις καταγωρί μου υπάρχουν και αυτοί οι άνθρωποι, οι κορίτσοι μου Αυτό το είδος σχέσεων Έτσι, που επιλέγουν άνθρώπους του ίδιου φίλου, είναι και αυτοί κοντά μας εδώ, δημιουργούν σχέσεις, ζευγάρια, οικογένειες και να αποφεύγει τους χαρακτηρισμούς, να αποφεύγουμε τους χαρακτηρισμούς Είναι πολύ σημαντικό να προσθέσω Στέφανε, σε μια τέτοια κουβέντα να βγούμε και από το καθαρά σεξουαλικό κομμάτι και να μιλήσουμε γι' αυτό το είδος σχέσεις που είναι κάτι πέρα από το σεξουαλικό Ακριβώς Μιλάμε και για δυο ετεροφιλόφιλους που σχετίζονται μεταξύ τους ένας άντρας και μια γυναίκα, δεν μιλάμε μόνο για τη σεξουαλική τους συμπεριφορά Μιλάμε για όλα αυτό που αναπτύσσεται μεταξύ δυο ανθρώπων που σχετίζονται ερωτικά και συγκροτικά Και αδίκως πολλές φορές συνδέουμε αυτό το θέμα καθαρά με τη σεξουαλική επαφή Βέβαια Δεν ισχύει αυτό Επαναχώμαστε στους γονείς όμως και σε αυτό το κομμάτι Οπότε αποφεύγουμε τους χαρακτηρισμούς, δηλώνουμε στο παιδί ξεκάθαρα ότι είμαστε εκεί για εκείνο Ότι θα του πούμε γι' αυτό το κομμάτι ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να ντρέπονται για τίποτα Ότι οι γονείς τους τους αγαπάνε ή θα έπρεπε να τους αγαπάνε το ίδιο Δεν αλλάζει κάτι με την αγάπη τους σε σχέση με τη σεξουαλικότητά τους Ωστόσο να πιάσουμε και ένα άλλο κομμάτι, το κομμάτι του πειραματισμού Κι αυτό πρέπει να το ξέρουν τα παιδιά Ότι μπορεί να υπάρξουν παιδιά, γοράκια, κοριτσάκια, πολλοί πρέπει να ανάφευσαν Όπου έχουν ομοφιλοφιλικές φαντασιώσεις Αυτό εντοπίζεται κυρίως και σε προαφηδία, έτσι? Ναι, ή στο ενένειο του ψαξήματος, στο παιχνίδι με τις συζητήσεις με τους φίλους ή τίποτε άλλο Οπότε πρέπει να ξέρει το παιδί ότι είναι άλλο πράγμα η ομοφιλοφιλική εμπειρία ακόμη από την σταθερότητα της σεξουαλικής προτίμησης Αυτό είναι και το κομμάτι της ομοφιλοφιλίας Εμείς το χαμόγελο του παιδιού είμαστε ενάντια σε οποιοδήποτε ομοφοβικό ή τρανσφοβικό εγχωβισμό, συνέστημα, συμπεριφορά ή οτιδήποτε άλλο Είμαστε δίπλα σε αυτά τα παιδιά, η γραμμή 1056 στηρίζει αυτά τα παιδιά Συνεργαζόμαστε με ανθρώπους μέσα από την κοινότητα, την LGBT, έτσι? Και είμαστε πραγματικά εδώ Ένα άλλο κομμάτι που εμπίπτει και σ' αυτές τις γκρίζες ζώνες, αυτές δηλαδή που δεν συζητάμε και πολύ Έχει να κάνει με την έννοια της, ας πούμε, της φορείας φίλου Όχι ας πούμε, έτσι Μιλάμε λίγο κάποια στιγμή στις κουβέρντες μεταξύ των επαγγελματιών ψυχικής υγείας Υπήρχε το θέμα της διαταραχής ταυτότητας φίλου, μια εξαιρετικά σπάνια διαταραχή Τα τελευταία δεδομένα έχουν αλλάξει και έτσι το Αμερικανικό Αγιοίδρου Ψηγιαντικής Ταξινόμησης, το DSM-5, η πιο πρόσφατη έκδοση του Έβγαλε την διαταραχή ταυτότητας φίλου, αυτή δηλαδή την ονομασία, και την ονομάζει δισφορία φίλου Δηλώντας έτσι ένα πολύ σαφές μήνυμα γιατί ανάλογα και η ψυχιατρική και η επιστήμη και η ψυχολογία Πορεύονται συχνά με τις γενικότερες έτσι κατευθύνσεις που ορίζει το προχώρημα της κοινωνίας Σίγουρα είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που μιλάμε τόσοι ώρα, ένα παιδί που μπορεί να έχει ένα διαφορετικό σεξουαλικό προσαρτολισμό Και δεν πρέπει να γίνεται έτσι σύγχυση, έχει να κάνει αρκετά με το ένα όταν ένα παιδί ταυτίζεται πολύ ισχυρά και επίμονα με το άλλο φίλο Όταν δισφορεί με την αίσθηση, με το φίλο στο βιολογικό το οποίο έχει, όταν δεν νιώθει το σώμα του έτσι δεν είναι αυτό που αισθάνεται καλά Όταν δηλαδή με ένα τρόπο βιώνει ενόχληση με το βιολογικό του φίλο Σίγουρα σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί ένα παιδί και αντίστοιχα οι γονείς και η οικογένεια να ζητήσουν και μια βοήθεια ειδικού Κυρίως για να βοηθηθεί το παιδί να εξερευνήσει και να αισθανθεί πιο ηρέμα με όλη αυτή την δισφορία που του έχει φέρει αυτή η κατάσταση Και όχι επειδή θέλουμε πάλι να ενοχοποιήσουμε αυτή και αυτή την όποια διαφορετικότητα Ακριβώς. Και νομίζω ότι με αυτό κλένουμε ένα κομμάτι Πριν κλείσουμε όμως θα θέλουμε, το κεφάλαιο της Εξολογίας για Πεταγωγίους είναι πολύ μεγάλο Ωστόσο θα θέλαμε να είναι πολύ, θα θέλαμε να κάνουμε κι άλλες εκπομπές, πιθανέσθιασμενες ανελικιάκια ομάδα Θα θέλαμε να πούμε κάτι και που το ακούμε και συχνά σε συλλόγους βουνών και και δαιμόνων που πηγαίνουμε Ότι να του δείξουμε μια ταινία ή έχει δει ταινία ή οτιδήποτε άλλο Η πορνογραφία δεν είναι καλός σύμβουλος για την Κεφάλαιη και τη Διαπεδαγώγηση για τρεις λόγους Πρώτον, παρουσιάζει την ερωτική ζωή εντελώς διαφορετική από αυτή που είναι στην πραγματικότητα Και έτσι τα παιδιά γεμίζουν άγχος και φόβο προσπαθούντας να μηνυθούν ή να βιώσουν αυτό που είδαν σε μια ερωτική ταινία Δεύτερον, διοτουργεί μημητικά, δηλαδή ένα παιδί αυτό που βλέπει προσπαθεί να το κάνει Και τρίτον, ρίχνει τις αντιστάσεις των παιδιών, δηλαδή όταν ένα παιδί προσκληθεί να συμμετέχει σε μια τέτοια διαδικασία αφού την έχει δει, έχουν μειωθεί οι αντιστάσεις τους Οι πορνογραφέοι είναι καλό να αποφεύγετε και να, ειδικά σε πολύ πολύ μικρές ηλικίες, να φροντίσουμε τα παιδιά να μείνουν καθαρά από αυτή την διαδικασία Επίσης, αν έχετε κάτι να μας ρωτήσετε, παρακαλώ, γιατί επειδή φτάνουμε σχετικά στο τέλος, παρακαλώ να κάνετε τις ερωτήσεις σας δεξιά στο chat Είναι πολύ σημαντικό, κάτι που συχνά μας ρωτάνε και οι γονείς Μέχρι ποια ηλικία μπορεί να με βλέπει το παιδί μου να είμαι γυμνός ή γυμνή Αυτό πάλι σίγουρα ανάλογα με τα στάδια που είπαμε είναι καλό προχωρώντας ένα παιδί μεγαλώνοντας, είναι η έκθεση των γονέων έτσι το γυμνό του σώμα μπροστά του να είναι οι πιο βεβαιωρισμένοι Έχει να κάνει τυρίως και με την αίσθηση του ένα παιδί να αποκτήσει και ένα όριο το ίδιο για την ιδιωτικότητα του σώματος και το πώς να προσέχει και να σέβεται και να προσέχει το πόσο ίδιο δεν εκτίθεται Γιατί άμα δεν το δει αυτό που σημαντικούς άλλους πως θα καταφέρει το ίδιο να το εφερρικέσει πολύ περισσότερο ένα παιδί δεν πρέπει να εκτίθεται στην διαρκώς ανοιχτή πόρτα του πνευματίου του πατέρα και της μητέρας Ακριβώς και νομίζω ότι με αυτό τον τρόπο έτσι πιάσαμε διάφορα σημεία σίγουρα ένα πολύ μεγάλο κομμάτι το οποίο δεν ολοκληρώνεται ελπίζω να απαντήσαμε στην κυρία Ειρήνη για κάποια πράγματα Δεσμευόμαστε όμως ότι μέχρι τη δεύτερη χρονιά θα ξανακάνουμε ένα webinar εστιασμένο σε ηλικιακές ομάδες τώρα ήμασταν λίγο πιο γενικοί Δεν βλέπουμε κάτι μαζοτάκι ο Γιάννης αλλά δεν βλέπουμε τί αν μπορεί κάποιος να το μεγαλώσει εδώ από τους συνεργάτες, εγώ δε βλέπω δηλαδή βλέπεις εσύ? Γιάννη εδώ είναι μια εκπομπή για τη σεψουαλική διαπενταγώγηση, υπάρχουν φορείς για την τεκνοθεσία, μπορείς να πρευθυνθείς σε γραμμές για να σου δώσουν κατευθύνσεις για το πως μπορείς να τεκνοθετήσεις ένα παιδί ή να μιλήσετε με τον γυναικολόγο για να δείτε τι ακριβώς δεν πάει καλά Λοιπόν, νομίζω ότι δεν έχουμε να πούμε τίποτα άλλο, θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε πάρα πάρα πολύ έτσι που μείνατε κοντά μας και παρακολουθήσατε αυτό το θέμα, όπως σας είπαμε σίγουρα θα ξανακάνουμε αισθιασμένο όμως αυτή τη φορά σε ηλικιακές ομάδες Και θα είναι πολύ χρήσιμες οι ερωτήσεις που μπορεί να έχετε κάνει μέχρι τότε Ακριβώς, μπορείτε στο facebook να στείλετε τις ερωτήσεις σας Ή και στο κανάλι και στο youtube Νομίζω καλύτερα στο facebook του συλλόγου μας, όπου θα ενημερωθείτε και για τις επόμενες επομπές μας Και επειδή όπως βλέπετε κάθε δεύτερη τετάρτη εδώ είμαστε, όλοι οι ψυχολόγοι του οργανισμού, αν υπάρχει κάποιο θέμα το οποίο πιστεύετε ότι δεν το έχουμε θύξει αυτή τη στιγμή και αφορά πάρα πολλούς γονείς, ή και σας συγκεκριμένα Με πολύ μεγάλη μας χαρά να το ακούσουμε για να μπορέσουμε σε δύο εβδομάδες να βρισκόμαστε εδώ πάλι και να κάνουμε κουβέντες σε σχέση με όλο αυτό. Μην ξεχνάτε καθόλου τη γραμμή 156 Λειτουργεί δωρεάν, ανώνυμα και όλο το 24ωρο, όπου μπορείτε να καλέσετε για να μιλήσετε με τους ψυχολόγους και κοινωνικού λειτουργού για οποιοδήποτε θέμα σας αφοσχολεί σε σχέση με τα παιδιά Ευχαριστούμε πάρα πάρα πολύ, καλό βράδυ ευχόμαστε και στο επανειδείν, να είστε καλά |
