| : Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας. Σιγά-σιγά να ξεκινήσουμε, για να μη σας κουράζουμε κιόλας, όσους έχετε προσέλθει εδώ και αρκετή ώρα. Είμαστε εδώ για να παρακολουθήσουμε το πρόγραμμα της Φωτογραφικής Ιστορίας του Πέντου Γενικού Λυκείου Βέρειας. Η εκδήλωση γίνεται με αφορμή την 8η εβδομάδα Τοπικής Ιστορίας της MEP, της Εταιρείας Μελετών Ιστορίας Πολιτισμού Ιμαθίας. Η εταιρεία συστάθηκε το 2008 και από τότε αγωνίζεται και προσπαθεί να αναδείξει την τοπική ιστορία. Σας μοίρασαν κάποιες φωτογραφίες παλαιές, για να καταλάβετε λίγο το concept. Το concept ήταν το εξής. Το concept αφορούσε στο να έχουμε στα χέρια μας κάποιες παλιές φωτογραφίες και να ψάξουμε να βρούμε πού τραβήκτηκαν καταρχάς. Αφού βρήκαμε πού τραβήκτηκαν, τραβήξαμε νέες φωτογραφίες για να δούμε την αλλαγή στο περιβάλλον. Μετά την αλλαγή στο περιβάλλον, ψάξαμε να βρούμε ποιες ήταν τα πρόσωπα των φωτογραφιών και τα ιστορίες που κρύβονται πίσω από κάθε φωτογραφία, κάθε φορά. Διαπιστώσαμε ότι η πόλη μας έχει πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Μέρος της γενικής ιστορίας που διδασκόμαστε στο σχολείο. Είδαμε τι έγινε στην πόλη μας, στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Τι έγινε στη γερμανική κατοχή. Τι έγινε στην απελευθέρωση από τους Γερμανούς. Είδαμε κάποια κτίσματα που δυστυχώς είναι εγκαταλειμμένα, καρυπωμένα. Κάποτε υπήρξαν σημαντικά κτίρια, γιατί κάποια ήταν η κομμαντατούρ των Γερμανών. Είδαμε πού γινόταν οι βόλτες. Είδαμε εποχές ακμής, εποχές παρακμής. Και σκεφτήκαμε ότι τελικά η εποχή που διαρρύουμε δεν είναι η εποχή της ακμής. Γιατί έτσι που συγκρίναμε τη μία φωτογραφία με την άλλη, μερικές φορές το παρελθόν είναι μια και λίγο καλύτερο. Ξεκινάμε με μια παρουσίαση που είναι το αρχικό μας βήμα, δηλαδή το παλιό και το καινούριο και πού τραβήκτηκε η φωτογραφία. Φωτογραφίδες στη Βέρεα μέσα στο χρόνο είναι ο τίτλος. Το πρόγραμμα εκπονήθηκε το έτος στο σχολικό 2017-2018 και ο στόχος μας ήταν να αναγνωρίσουμε τοπική ιστορία μέσα από την ανάγνωση της εικόνας. Επειδή ζούμε στην εποχή της εικόνας, πρέπει να μάθουμε λίγο να την παρατηρούμε και να τη διαβάζουμε σιγά-σιγά. Είχαμε λοιπόν παλιές φωτογραφίες από διάφορα site και blog, όπως παλιές φωτογραφίες έχουμε εδώ και τον κ. Γουλιαν, ο οποίος έχει προσφέρει πάρα πολλά σε αυτό το τομέα. Περιγυρήθηκαμε στην πόλη με διάθεση ανεκανοπτική, δηλαδή κάναμε διάφορες βόλτες. Ήταν συγκεκριμένες οι βόλτες μας. Πήγαμε στην Αδωκεντρική, στην Αδωμητροπόλεως, σε κάποιες πλατείες, αλλάξαμε ρόλες με πρόσωπα του παρελθόντος που απεικονίζουν φωτογραφίες. Ήταν με μια βουτιά στο παρελθόν της πόλης. Επίσης επισκεφτήκαμε το Μουσείο Φωτογραφίας στο Λιμάνι, στη Θεσσαλονίκη, όπου υπήρχε η έκθεση self-images. Εδώ είναι κάποιες από τις φωτογραφίες που είχαμε τη χαρά να παρακολουθήσουμε στην έκθεση. Εδώ βλέπουμε έναν πρόσωπο το οποίο δεν αλλάζει έκφραση, αλλά αλλάζει make-up και το συνέστημα που βγαίνει. Επίσης επισκεφτήκαμε το Τυμάκι Πωτογράφους στη Σχολή Καλών Τεχνών, που είχαμε τη χαρά και έχουμε ξενάγηση από δύο καθηγητές της σχολής. Η πρώτη μας συνάντηση ήταν στην Μπαρμπούτα. Εδώ βλέπουμε το ίδιο σημείο, δηλαδή το κόκκινο σπίτι δίπλα στη Συναγωγή, όπως ήταν το 1932. Εδώ έχουμε την αμία πύλη της Μπαρμπούτας, το 1960 περίπου, το 1950, δεν ξέρω αν δεκαετία 50 πρέπει να ήταν, και το 2017 έτσι που τη βγάλαμε εμείς, περίπου πιάσαμε τη γωνία λήψης. Η Συναγωγή παλιότερα. Εδώ είναι η χαύρα όπως έχει ζωγραφιστεί από το Βέικαν το 1894 και εδώ είναι το 2013. Εδώ, στις αρχές του 20ου αιώνα, βλέπουμε το κτίριο το οποίο έχει πέσει. Φαίνεται το S είναι η Singer, η ραπτομηχανή. Ο Εβραίος που έμενε εκεί ήταν έμπορος ραπτομηχανών. Πιο πάνω κάποιο κτίριο είναι ίδιο, κάποιο άλλο δεν υπάρχει πια. Εδώ βλέπουμε την Οικία Στρούμσα στις αρχές του 20ου. Φαίνεται εδώ η πύλη, η μία πύλη της χαύρας, που βρισκόταν ακριβώς σε αυτό το σημείο, πλέον έχει καταδαφιστεί. Αυτή η πύλη πάντα λειτουργούσε επί Οθωμανοκρατίας και στην κατοχή για να μπορούν να είναι περίκλειστοι οι συγκεκριμένοι στην οικία. Αυτό εδώ το σπίτι έχει κρεμιστεί από την πλημμύρα του 1935. Πάνω βλέπουμε το ρολόι. Η φωτογραφία φτραβήκτηκε από τους Γάλλους τρατιώτες το 1917. Βρίσκεται στο Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας. Εδώ βλέπουμε και κάποια άλλη αλλαγή, την Βεράνοτε που δεν υπάρχει πια. Η γέφυρα έχει αλλάξει πολλές φορές συγκεκριμένη, της βασίλισσας Βεργίνος, όπως λένε, και παιδάκια που δεν ξέρουμε να έχουν διασωθεί. Θα ακούσουμε σε λίγο και την ιστορία αυτή. Ένας εβραϊκός γάμος της οικογένειας Εμμανουέη. Και εδώ η οικογένεια Μορδοχάη στο σπίτι του σημερινού αρχοντικό Μπέκα. Να πω εδώ ότι δυστυχώς υπήρχαν και κάποιες φωτογραφίες που χαθήκαν και δεν ξέρουμε ποιος τις τράβηξε. Γιατί σε αυτό το σημείο είχαμε τραβήξει φωτογραφία όλη η φωτογραφική ομάδα. Ξεκινήσαμε. Θα θυμούνται τα παιδιά. Και εδώ είναι πάλι η μία πλευρά της συνοικίας το 70 και το 2017. Η δεύτερη μας συνάντηση ήταν στην πλατεία ρολογίου. Αυτές τις φωτογραφίες είναι από τις αρχές του 20ου. Εδώ είναι η κλασική φωτογραφία με τα γαλλικά στρατεύματα που στρατοπέδευσαν στην πόλη μας κατά τον πρώτο επικοσμιοπόλεμο να γιορτάζουν την απελευθέρωση της Βαστήλης στις 14ης Ιουλίου. Και εδώ είμαστε εμείς περίπου στο ίδιο σημείο. Δεν μοιάζουμε μεγάλους στρατιώτες, αλλά προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε το σημείο. Εκεί ήταν το ρολόι μπροστά από τον κλάταρ. Εδώ είμαστε στη μία πλευρά του δικαστικού μεγάρου. Προφανώς ο φωτογράφος αυτός ήταν λίγο πιο εδώ. Αλλά εμείς νομίζω δεν μπορούσαμε να πάμε στο περίπτωρο που μας εμπόδιζε, για να μπορέσουμε να πάρουμε ακριβώς το σημείο που βρισκότανε ο πύργος του ρολογίου. Ο Ευρυπίδης Μακιρτζής στην απελευθέρωση. Είναι το κλασικό πρόβλημα, το 29 Οκτωβρίου. Το κλασικό πρόβλημα, το 29 Οκτωβρίου ή 1 Νοεμβρίου. Αλλά αυτό δεν αφορά τόσο πολύ τη μαθητική κοινότητα. Πάλι ο Μακιρτζής, οι διάφορες αρχές της πόλης και όχι μόνο, στην απελευθέρωση από τους Γερμανούς. Πλατεία ρολογίου και το αρχοντικό Βελτσίδι σήμερα. Το αρχοντικό Βελτσίδι μας προβλημάτησε αρκετά, γιατί είναι ένα από τα κτίρια που είναι καταλειμμένα. Και όμως, κρύβουν μια πολύ σημαντική ιστορία. Η επόμενη μας συνάντηση είναι στην πλατεία Υιου Αντονίου. Εδώ είναι ο ναός. Προσπαθήσαμε να βρούμε το σημείο. Τελικά, εμείς πήγαμε στο μαμά πεινά από πάνω. Μπήκαμε στην ταράτσα και καταλάβουμε ότι μάλλον, η φωτογραφία έχει τραβηχτεί από δίπλα, που ήταν ένα ξενοδοχείο. Εδώ είμαστε στην οδό Κεντρικής. Η φωτογραφία που μας έχει εντυπωσιάσει αρκετά, πιο πολύ για την παιδική εργασία της εποχής και για τις ενδυματολογικές διαφορετικότητες σε σχέση με σήμερα. Τα παιδιά είναι εξυπώλητα. Είναι αυτή εδώ, που είναι πάλι στην οδό Κεντρικής. Ζωκοκυμένο κτίριο υπάρχει και σήμερα. Είναι ο Τσολιάς, όσο φαίνεται από τη σκεπή. Κι αυτό το κτίριο υπάρχει και σήμερα. Στην οδό Κεντρικής κοιτάξαμε πολύ προς τα πάνω. Πέρα από τα ανακοινωνισμένα τα κάτω, κοιτούσαμε πάνω τις σκεπές και διαπιστώνουμε ότι έχουν παραμείνει οι ίδιες με το παρελθόν. Και εδώ, λοιπόν, προσπαθούμε εμείς να παραστήσουμε ακριβώς αυτό. Οι μαθητές εδώ μπροστά είναι οι κουλουρτζίδες, δυο μαθητρίες είναι τα κοριτσάκια που φέρνουν προς τα πέρα, η κυρία τους η περίεργη είναι το κοριτσάκι το περίεργο και πίσω ο κύριος Παπαγεωργίου με τις υπόλοιπους μαθητές είναι οι καταστηματάρχες. Εδώ πάλι έχουμε και τα παιδιά μπροστά. Προσπαθούσαμε να κάνουμε τους γουγάλους στρατιώτες που κάναμε έργο οδοποίας το 1916. Πίσω φαίνεται το επιτροπικό όγι του Αγίου Αντωνίου, έχει αλλάξει εδώ η πλατεία η διαμόρφωση, τα μαγαζιά είναι αυτά εδώ και τελικά διαπίσωσαν τα παιδιά, τα οποία παιδιά οφείλουν να πω ότι είναι πολύ πιο παρατριωτικά από εμάς, από εμένα, ας πούμε. Παρατριώσαν κάποιες λεπτομέρειες και το εντόπιζαν το σημείο πιο εύκολα από εμένα. Τι κάνουμε, ας πούμε, ότι κάνουμε τις ίδιες εργασίες. Εδώ πάλι έχουμε τον Κώστα που αναπαριστά έναν στρατιώτη, κάπου εδώ είναι και ο Κώστας, νάτος. Εδώ και πίσω οι εργάτες προσπαθούν να κατελέσουν κάποια έργα, είναι η πλατεία Πλατάνων. Εδώ πάλι είμαστε στην οδό Κεντρικής, ο Μιναρές, τα παιδιά κατάλαβα ότι πρόκειται για αυτό εδώ το σαχνισί, είναι αυτό εδώ. Και αυτά τα κτίρια που έχουνε μείνει ίδια. Είδαμε τις αλλαγές, τα μπαλκόνια, τα παράθυρα, ποια κλείσαν, ποια ανοίξαν. Η επόμενη είμαστε ναύσιμη στην οδό Μητροπόλεως. Είχαμε και εδώ φωτογραφίες, θα τις δούμε μετά στο άλλο βιντεάκι που ακολουθεί. Το Φεστιβάλ Παραγωγής αναφέρεται και παρακάτω, πώς σχετίζεται και με την γιορτή του Αγίου Αντωνίου. Ήταν ένα φεστιβάλ που γινόταν από το 58 στο 62 για να συσσορευτεί ο κόσμος στην πόλη μας. Και πέρα απ' το να δει τα προϊόντα μας που παρήγαμε να συμμετέχει και στην γιορτή του Αγίου Αντωνίου. Μετά πήγαμε στην Ελιά. Στην Ελιά η αλήθεια είναι ότι πήγαν κάποια παιδιά μόνα τους. Εδώ ο Γιώργος Ολοκμανίδης με μία παλιά φωτογραφία με κάποιους ποδηλάτες και εντόπισαν το σημείο. Θα το δούμε σε λίγο ακριβώς πώς το τράβηξε ο Γιώργος. Εδώ είναι η πλατεία Ελιάς. Οι ηχογράφοι θα ακουσταστεί σε λίγο συγκεκριμένη. Το βίντεο του Γιώργου. Τα τζαμιά μας. Κάνουμε μια βόλτα σε ένα από μήνα τα τζαμιά, τα οποία είναι σπίτια σήμερα. Δεν υπάρχουν μηναρέδες. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί ότι εκείνα κάποτε ήταν τζαμιά. Στα Παπάκια. Στο βήμα του Αποστόλου Παύλου και πάνω στο Γιοτζαλίκ. Εδώ είναι μια παλιά φωτογραφία. Στα Παπάκια φαίνεται το Μουσουλμανικό Νεκροταφείο, το Μεδρεσέ Τζαμί. Ένας πλάτανος που δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε ποιος είναι. Εμιλία. Η Εμιλία ήταν σε εκείνη τη βόλτα. Αλλά καταλάβαν τα παιδιά αυτό εδώ το ρέμα που κατέβαινε το αυλάκι. Και επειδή έχει το ίδιο σχήμα, πρόκειται και το ίδιο σημείο. Το εντυπωσιακό βέβαια εδώ, έχουμε ένα Μουσουλμανικό Νεκροταφείο και τώρα εκεί έχουμε πολλά σπίτια και ένα βήμα Αποστόλου Παύλου. Όλο αυτό έχει ταφεί. Ίσως αυτή είναι η πρόθεση που έχουμε, να σβήνουμε πολιτισμούς. Και εδώ είμαστε πάλι στο Γιοτζαλίκ. Εδώ πάλι θαύμα στην παρατηρητικότητα των παιδιών. Από αυτό εδώ το σημείο, η αλήθεια είναι. Γιατί δεν μπορούσαμε να βγάλουμε τη φωτογραφία. Και είδαν αυτό το λωφάκι. Και λένε αφού υπάρχει αυτό το λωφάκι, εδώ είμαστε. Άρα κάπως έτσι ήταν το κάδρο. Γιατί άλλα σημεία δύσκολα εντοπίζονται, εκτός από το Μεντρεσέ Τζαμί, το οποίο εδώ δεν μπορώ να το βρω. Μετά στο Βυζαντινό Μουσείο. Αυτή τη φωτογραφία είχαμε στο Βυζαντινό Μουσείο. Δεν είχαμε την άλλη που φλέγεται και τα λοιπά. Προσπαθήσαμε να δούμε εδώ τι έχει αλλάξει. Πώς ήταν τα σπίτια τότε, πώς γίναν τώρα που εκαταστάθηκαν, πόσο εγκαταλειμμένο ήταν αυτό το κτίριο. Και στο Σοσίδιο, που μας εντυπωσίασε πάρα πολύ η ιστορία της οικογένειας Σοσίδη, που θα την ακούσουμε σε λίγο. Εδώ είμαστε στον πύργο του Σαν. Στον πύργο του Σαν περάσαμε ωραία, ανέβηκαμε πάνω, βγάλουμε πολλές φωτογραφίες. Μιλήσαμε για τον Σερβοκράλη της πόλης, τη σερβική κατοχή, για το χρονικό διάστημα που ήταν. Θα ακούσατε σε λίγο τις ηχογραφίες των παιδιών. Και επίσης θα αναχωρηθήκαμε, γιατί καταλάβαμε ότι και εμείς έχουμε πολλά πράγματα να δείξουμε. Αλλά το έχουμε παραμελήσει. Η βιβλιογραφία μας ήταν κυρίως το Περιοδικό Χρονικά Ιστορίες και Πολιτισμού Νομού Ιμαθίας της NIP. Το βιβλίο του κυρίου Καλιγά με τις εκδόσεις λέξεις «Αναπολώντας δρόμους της παλιάς Βέρειας». Οι σκοιές της πόλης, αναπαράσταση του Ιογμού των Εβραίων της Βέρειας. Και στους σελίδες μας ήταν της Βιβλιοθήκης, της Βέρεια Χειριστορικής του ΚΕΠΑ, τις Παλιάες Φωτογραφίες, τον ΧΕΙ ΣΑΜ και άλλα πολλά. Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Αυτά θα τα πούμε στο τέλος, μάλλον, γιατί έχουμε και άλλα πράγματα να δείξουμε, ναι, να εμβιαστούμε. Οπότε, πάμε στους παρουσιαστές μας. Να πείτε, να συζητήσετε μεταξύ σας για το τι σας έκανε εντύπωση και τι τραβήσατε πιο πολύ. Όλα, φυσικά, μας έχουν κάνει εντύπωση από αυτές τις συναντήσεις. Και αυτό γίνεται γιατί κάθε γωνιά της πόλης μας κρύβει από πίσω και μία ιστορία. Ένα συμβάν, ένα γεγονός. Ακόμη, μας άρεσε αυτή η δράση που κάναμε με την ομάδα μας, γιατί το συνδυάσουμε με διασκέδαση και ψυχαγωγία, γιατί μετά από αυτές τις ιστορικές αφηγήσεις πίναμε και ένα καφεδάκι, κάναμε και τη βόλτα μας. Και βέβαια, αυτό που αναφέραμε με τις παλιές εκκλησίες της Βέρειας, βέβαια δεν είχαμε φωτογραφικό υλικό από αυτή τη συνάντηση. Περιγυθήκαμε στη συνοικία της Κυριότησας και είπαμε κάποια ιστορικά γεγονότα για τις εκκλησίες, τις χρονολογίες και όλα τα σχετικά. Αποδείχθηκε από όλα αυτά ότι ζούμε σε μία ιστορική πόλη, η οποία είχε αναπτυχθεί και κατά τους βυζαντινούς χρόνους, αλλά και επί τουρκοκρατίας, ανέκαθεν δηλαδή η Βιβέρεια ως πόλη είχε αναδειχθεί. Ευχαριστούμε πάρα πολύ τον Ιωάννη που ήταν πάντα στο πλάι μου και με βοήθησε πάρα πολύ και στην πορεία. Και το ίδιο και η Αιμιλία που την αξιοποιούσαμε. Εγώ θα συμφωνήσω με τον Ιωάννη, στο σημείο ότι ο Ανάηφ έφερε, ότι όλη η δράση έγινε με διασκεδαστικό τρόπο, διότι κάθε φορά όχι μόνο μαζί βάμασταν όλοι μαζί σαν παρέα και κάναμε βόλτες μέσα στη Βιβέρεια, αλλά δύο χρόνια μαθαίναμε και για την πόλη μας, αλλά και για διάφορα άλλα πράγματα και για μέρη τα οποία συχνάζουμε καθημερινά ή μάθαμε για καινούρια μέρη τα οποία δεν ξέραμε ότι υπήρχαν και ότι είχαν τόση ιστορία από πίσω τους. Εμένα αυτό μου έκανε την περισσότερη εντύπωση σε όλη αυτή τη δράση και ότι ήρθαμε γενικότερα πιο κοντά όλοι σαν μία ομάδα. Το βίντεο που ακολουθεί είναι το δεύτερο βήμα, δηλαδή είναι η ιστορία. Οι αφηγήσεις είναι των παιδιών. Η πόλη καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους. Μετά την κατάληψη της πόλης, οι Ρωμανιώτες Εβραίοι μετέβησαν στην Κωνσταντινούπολη. Στη Βέρεια, ξαναήρθαν σε Φαραδίτες Εβραίοι μετά από έναν αιώνο. Πρόκειται για τους Εβραίους της Ιβερικής Χερσονήσου, οι οποίοι κατέφτασαν στην Ελλάδα στα τέλη του 15ου αιώνα. Τα κύματα των προσφύγων που εξορίστηκαν από την Ισπανία, έχονταν αλλεπάλληλα από τα τέλη του 15ου αιώνα έως το μισό του 16ου στην περιοχή της αθωμανικής αυτοκρατορίας. Στη Βέρεια εμφανίζονται στα μέσα του 16ου αιώνα. Η Ιβραϊκή Συνυκία αναπτύσσεται πλάι στον τρυπότομο, νοτιότερα της Συνυκίας της Παναγίας Δεξιάς. Η Μπαρπούτα αποτελούσε μια κλειστή γειτονιά με ελεγχόμενες εισόδους. Κτισμένη σε σχήμα τριγωνικό, η Συνυκία αποτελεί μοναδικό δείγμα στον ευρωπαϊκό χώρο. Τη διασχίζει η πλακώστα οδειοδός Ολγάνου, εκατέρωθεν της οποίας ορθώνανται τα παλιά σπίτια δημιουργώντας ένα αμυντικό τύγος. Στην άκρη του δρόμου στέκεται η Ευραϊκή Συναγωγή. Η Μπαρπούτα οφείλει το όνομά της στην ομώνυμη βρύση που βρίσκεται ακόμη στην περιοχή. Κάθανα με την παράδοση, όποιος περαστικός έπινε νερό από αυτήν την βρύση, παντρευόταν βεριότισσα και παρέμενε για πάντα στην πόλη. Βασικές προσπελάσεις προς τον ευρωμαχαλά ήταν οι δύο γερές στήρες με εξωτερική επένδυση από μεταλλικά λάσματα και αυτόν αγιυφτόκαρφα που έφραζαν τις δύο άκρες του κεντρικού εμπορικού κέντρου της Χαύρας. Ο δρόμος αυτός συγκέντρωνε όλη τη δραστηριότητα των Εβραίων που ήταν διαμοιρασμένη ανάμεσα στα εμπορικά καταστήματα και στη Συναγωγή. Τα σπίτια, τοποθετημένα το ένα δίπλα στο άλλο, σχηματίζονε ένα κλειστό τερίγωνο με μοναδικά ανοίγματα, μία στόα κάτω από τα σπίτια της οδού Μεραρχίας, η οποία οδηγεί στη Συναγωγή και ένα ακόμη άνοιγμα που βρίσκεται στον τείχο του κτήριου Αναστασίου δίπλα στην απονομοζωμένη γέφυρα της βασίλης σας Βεργίνας. Κάποτε εκεί βρισκόταν η άλλη πύλη της Χάβλας, η οποία καταστράφηκε μεταπολεμικά. Η γερμανική κατοχή στη Βέρεια ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1941. Από το 1943 άρχισαν να εφαρμόζονται φιλετικά μέτρα κατά των Εβραίων. Αρχικά τους επέβαλαν να φοράνε ένα κίτερνο αστέρι στα ρούχα τους για να δείχνουν ότι είναι Εβραίοι. Έπειτα τους περιόρεσαν σε συγκεκριμένες περιοχές γκέτο και τους υποχρεώναν να έχουν στην κατοχή τους ειδικές ταυτότητες ώστε να φαίνεται η εβραϊκή τους καταγωγή. Οι Εβραίοι δεν μπορούσαν να αλλάξουν τόπο κατοικίας χωρίς την άδεια των γερμανικών αρχών, δεν είχαν τη δυνατότητα να ταξιδέξουν και δεν τους επέτρεπαν να χρησιμοποιούν το τραμ και το τηλέφωνο. Ακόμη τους απαγόρευαν να κυκλοφορούν μετά το σούρουπο σε δημόσιο χώρος. Ένα άλλο φιλετικό μέτρο ήταν η υποχρέωση να βάζουν στα καταστήματα και τα σπίτια τους επειγραφές με εβραϊκή ένδειξη. Τέλος, τους απαγόρευαν να μιλούν με ανθρώπους που δεν ήταν Εβραίοι. Γύρω στα τέλη Μαρτίου και στις αρχές του Απριλίου το 1943, 148 Εβραίοι της Βέρειας, με τη βοήθεια των κατοίκων της πόλης και του ΕΑΜ και με διάφορες πλαστές ταυτότητες που είχαν βγάλει, διαφεύγουν στα χωριά των Μπιερίων και του Βερμίου, καθώς επίσης και στη Θεσσαλία και τη Ρούμελη. Αυτές τις περιοχές καταφέρουν να επιβιώσουν παρά τις κακουχίες, χάρης τη βοήθεια των κατοίκων, αλλά και με τη βοήθεια διάφορων αντιστασιακών οργανώσεων. Στο μεταξύ, οι περίπου 460 Εβραίοι που είχαν μείνει πίσω στη Βέρεια, περίμεναν το εβραϊκό Πάσχα και την επίσημη ειδοποίηση για την αναχώρησή τους. Στις 28 Απριλίου 1943, οι Γερμανοί τους φυλάκισαν στη Συναγωγή. Οι πόρτες της εβραϊκής συνοικίας παρέμειναν κλειστές για τρεις ημέρες, δηλαδή μέχρι να ολοκληρωθούν οι προετοιμασίες για την αναχώρησή τους στη Θεσσαλονίκη. Την 1η Μαΐου 1943, άνοιξαν οι πόρτες της Συναγωγής και οδηγήθηκαν πεζί στο σταθμό της Βέρειας, από όπου τους μετέφεραν στο σταθμό του Χίρς στη Θεσσαλονίκη. Εκεί έζησαν μέσα στις κακουχίες, από το κρύο και την υγρασία. Οι εβραίοι της Βέρειας αναχώρησαν από το σταθμό του Χίρς το πρώτο 10η μέρος του Μαΐου, για το Άουσβιτς της Κρακοβίας, όπου δεν σώθηκε κανείς. Πλατείο Ρολογίου ή Πλατεία Ρακτιβάν. Στην Πλατεία Ρολογίου, ή όπως αλλιώς ονομάζεται Πλατεία Δικαστηρίου ή Πλατεία Ρακτιβάν ή παλιότερα Πλατεία Γεωργιού του 1ου, έλαβαν χώρα όλα τα μεγάλα γεγονότα που συντάρεξαν τον 20ο αιώνα. Πλατεία Ρολογίου ονομαζόταν από το παλιό ρολόι που στεκόταν δίπλα στον πλάταν. Ήταν μια μακρόσθενη πέτρνη κατασκευή με σκαλοπάθια και σήμενε την ώρα τόσο δυνατά που ακούγονταν και στα γύρω χωριά. Δυστυχώς, στη δεκαετία του 1930, οι δημοτικές αρχές αποφάσισαν να γκριμίσουν το ρολόι. Ακόμα και σήμερα, όμως, κλείνουμε ραντεβούς του Πλατείου Ρολογίου, ενθύμιο μιας αλωτινής εποχής. Πλατεία Ρακτιβάν ονομάστηκε από την πρωτομή του Κωνσταντίνου Ρακτιβάν που βρίσκεται εκεί. Ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν, 1865 με 21 Μαΐο του 1955, ήταν Έλληνας νομομαθής και πολιτικός, βουλευτής, υπουργός, πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατίας και μέλος και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών. Γεννήθηκε στο Μάνσταρ της Αγγλίας και ήταν γιος του έμπορου Δημητρίου Ρακτιβάν. Στην Αγγλία χρησιμοποιούμε το επώνυμο Ρακτιβάν με καταγωγή από τη Βέρεια και της Μαρίας της Μυρίδου. Έζησε για ένα διάστημα στην Κωνσταντινόπολη όπου ήταν εγκατιστημένος ο πατέρας του και σε ηλικία 12 ετών το 1877 μετακόνισε στην Αθήνα. Το 1910 εκλέχτηκε για πρώτη φορά βουλευτής Αθηνικής ενώ επανεκλέχτηκε το 1915. Το 1912 διορίστηκε Πουργός Δικαιοσύνης στην κυβέρνηση Βενιζέλου όπου παρέμεινε μέχρι το 1915. Την περίοδο 1912-1913 ήταν αντιπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης στη Μακεδονία με σκοπό την οργανωσή της. Ρακτιβάν σημαίνει στην τουρκική γλώσσα ο άνθρωπος της υψηλής πύλης. Ο πατέρας του, έμπορος υφασμάτων, ήταν αυεργέτης της πούλης με πιο γνωστή δωρεά του το οικόπεδο και τα χρήματα για την ανέγερση του ελληνικού ημιγυννασίου το οποίο ολοκληρώθηκε το 1908 και σήμερα είναι το δημαρχείο της Βέρειας. Η άλλη ονομασία της πλατείας είναι Πλατεία Δικαστηρίου καθώς εκεί στέκε αγέρωχα από τα Οθωμανικά χρόνια το κτίριο του Δικαστηρίου. Στην πλατεία έλαβαν χώρα σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Η Ελλάδα μπήκε επισήμως στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο με το πλευρό της Αντάδη το 1917. Στη Βέρεια όμως όπως και στην ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας κατέφτασαν γαλλικά και ρωσικά στρατεύματα ήδη από το 1915. Στη φωτογραφία βλέπουμε τα γαλλικά στρατεύματα που στρατοπέδευσαν στην πόλη να γιορτάσουν στις 14 Ιουλίου του 1918 την επέτειο απεληφθέρωση της Βαστίλης που έγινε στις 14 Ιουλίου 1789. Επίσης, στην πλατεία συγκεντρώθηκε ο λαός της πόλης όταν έληξε η γερμανική κατοχή. Μαζί με τις αρχές της πόλης υποδέχτηκε συντάγματα του Ελλάς την 1η Νοεμβρίου του 1944 οπότε και έγιναν υπανοηγισμοί για το τέλος της γερμανικής κατοχής. Στη φωτογραφία φαίνεται η άφιξη των δυνάμων του Ελλάς με επικεφαλής του Μπακερτζή. Ο Ευρυπίδης Μπακερτζής, ο οποίος γεννήθηκε στην Κοζάνη της Σέρες στις 16 Ιανουαρίου του 1875 και πέθανε στους φούρνους της Ικαρίας στις 9 Μαΐου του 1947, ήταν Έλληνας στρατιωτικός και ηγετικός στέλεκος της Εθνικής Αντίστασης, ο οποίος ανέλαβε Πρόεδρος Πρωθυπουργός της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθέρωσης, ΠΑ, γνωστής και ως κυβέρνησης του βουνού, κατά το διάστημα 10 Μαρτίου έως 18 Απριλίου του 1944. Από την πάνω μεριά της πλατείας υπήρχε για πάρα πολλά χρόνια ο κινηματογράφος Ζάπιον που λειτουργούσε από το 1927 μέχρι το 1961. Ο Ναός του Αγίου Αντονίου είναι υφερομένος στον Άγιο Αντόνι το νέο, τον Σαλό, καθώς το ερεούταν ο θεραπευτής των ψυχικών στενιών. Ο Άγιος Αντόνιος γεννήθηκε στη Βέρεια και έζησε στο τέλος του δεκάτου και της αρχής του δεκάτου αιώνα. Μετά το θάνατο του, το σκήνο μάτου τοποθετηγηθηκε στον Ιερό Ναό και Μύθιος του Θεοτόπου, όπου υπήρχε στη θέση του Σιβερινού Ναού απέναντι από το βατρικό του σπίτι. Το 1864 ο Ναός καταστράφηκε από πυρκαγιά και στη θέση του ανοιγέρθηκε ο νέος ναός του Αγίου Αντονίου. Το 1898, από προσεξία του Καντιλενάφτη, μία πυρκαγιά έπληξε στον Ναό, αλλά δισκευάστηκε από την αρχή με δωρεά της ευδοξίας Μαλακούση, η οποία διέμενα απέναντι. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ήταν αυτή που διέσωσε την εικόνα και τα λήψε με τον Αγίο Αντονί. Στην πλατεία, που ήταν διαμορφωμένη διαφορετικά, υπήρχε έντονη εμπορική δράση. Η μεγάλη εμποροπανήγηση της πόλης συνέδεψε με τη θρησκευτική γιορτή της Αγίας Σολομονής και των επτά παιδιών της την 1η Αυγούστου. Λόγω της Αγίας Σολομονής, το πανηγύρι της Βέριας συνδυάστηκε με τον Άγιο Αντόνιο, έτσι την ίδια μέρα τιμόταν και ο τοπικός Άγιος. Εκείνο το διάστημα προσερχόταν κόσμος από διάφορα μέρη της Μακεδονίας. Η θρησκευτική γιορτή, εκτός από την εμποροπανήγηση, συνδέθηκε και με τις γιορτές του Φεστιβάλου Παραγωγής από το 1898 μέχρι το 1862. Η οδός Κεντρικής ήταν η κεντρική οδός επί εθνομαγκρατίας με ζωερή εμπορική κίνηση. Αποτελούσε σημείο συνάντησης, συναλλαγής και συναναστροφής των κατοίκων της πόλης. Με τα πολεμικά, εξεκολουθούσε να είναι η βασική οδική αρτηρία με επικίκλα προβλήματα από σκόνη, υπηρεμβολική κίνηση και δυστυχήματα. Στην οδό του Σαγοράς, στα Γαλλικά Στατεύματα, έκαναν έργα οδοποιείας κατά τη διαμονή του στη Βέρεια του π.Π.Π.ΟΛΕΜΟ. Εξαιτίας ακριβώς αυτής της έλευσης των σημαϊκών στρατευμάτων, υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό ολικό που αποτυπώνει την κίνηση στην οδό Κεντρικής. Να σημειωθεί βέβαια ότι στο γαλλικό στρατό συμμετείχαν και πολλοί μαροκινοί οι οποίοι εκτελούσαν τα έργα. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός που σακητά από τα μαγαζιά που υπάρχουν σήμερα χρονολογούνται από τότε καθώς φαίνονται στις φωτογραφίες. Παρακειμένα της πλατείας της ουραλογίου εντοπίζεται η ρήπε του πυρικού Δουσαν ή κατά άλλο στο παραδείγμα της βασιλίας της Βεργίνας. Το 1342 η Βέρια διέχεται στους χέκες του κράτους των Σενεβών Στεφάνου Τεράρ του Δουσάν. Οι πληροφορίες των Βυζαντινών χρονογράφων λείχνουν συλλογραμματικό φως την άγνωστη αλλά ενδιαφέρουσα αυτή η εποχή της ιστορίας της πόλης όπου η σερβική κυριαρχία είχε φτάσει στο απόγευτο της δυνομής της. Η πρώτη πημέρη με τον Δουσαν στράφηκε στην υποδειγματική οχείρας της πόλης που δεν κατάφετας όμως ποτέ να την ολοκληρώσει. Ο κατακουζινός περιγράφεται κατασκευή των πύργων των τυχών και των ακροπόλων όπου εργάστηκαν 10.000 εργάτες. Στην επάνω πόλη, ο Κράλης δημιούργησε δύο ακροπόλεις, μια μεγάλη και μια μικρότερη. Ούγαρα ακροπόλισιν, αλλά ώσπου μικρά πόλη σεν μεγάλη. Τα τείχη ήταν γεροφτισμένα με διπλές επάξεις μέσα και έξω και κατά διαστήματα είχαν πύργους, δυναμάρια και πύργους ανίσθη αφενείτου η μεγίστο τρεις ελάσσους. Οι οδός Μητροπόλος. Οι οδός Μητροπόλος ονόζονταν η Λοφόρος Αθηνών της Θεσσαλονίκης και δε νύχτηκε μετά του 1951. Εκεί γινόταν υπαρρελάσεις και πολλούς ηλικτές της πόλης. Μάλιστα, τα πρώτα χρόνια μετά τη διάνοξή της σημαίνονταν ατυχήματα στον δρόμο καθώς οι ευεργοί δεν ήταν εξικοιωμένοι με τα αυτοκίνητα και έκαναν δυβόλια τους αμέριπνοι σε μία οδοταχείας τυκλοφορίας. Σε μια σφάση Μητροπόλος βρίσκεται εγκαταλειμμένο το αρχοντικό Βελτσίδη. Το αρχοντικό Βελτσίδη ήταν η κατοικέτη της οικογένειας του γιατρού Εμμανουήλ Βελτσίδη, ο οποίος θα γνωσθά στην πόλη για την εργατικότητά του και την ανασχόλησή του μετακινά. Παραστακόταν άπνος στο στενί του. Το αρχοντικό επιτάχθηκε κατά τη γερμανική κατοχή της Βερειάς και έγινε κομμαντατούρ. Με το όνομα κομμαντατούρ ονομάζονταν τα γερμανικά φοροαρχεία τα οποία είχαν εγκατασταθήσει κατεχόμενες χώρες στη διάρκεια του Βιούντα Παγκοσμίου Πολέμου και τα οποία οι Έλληνες ονομάζαν κομμαντατούρα. Κάθε κομμαντατούρ περιερνάβωνα κομμάτια της πολιτικής και στρατιωτικής διοίκησης ενώ την αστυνομική εξουσία στα κατεχόμενα εδάφη άσκουσαν τα διαβόητα ΑΕΣΕΣ. Δυστυχώς ο Εμμανουήρ Βαλτσίδης σκοτώθηκε στις 6 Απριλίου του 1944 κατά τις οδομαχίες που έλαβαν χώρα στην πόλη μετά από επλήθειες αδερτών του Ελλάς κατά των αντρών του Γεωργίου Πούλου, συνεργατών των Γερμανών, στρατηγίων τους που στέχει ο δημοτικός σχολείο. Είχε προστρέξει για βοήθεια και σκοτώθηκε απάντες από τη σφαίρα την ώρα που παρήχε πρώτα της βοήθεια στη τραμματεία. Στην Οθωμανική Ιβέρια υπήρχαν, σίγουρα με τον κατάλογο που διασώσαν οι περιγητικές σημειώσεις του Τσελεμπή, 13 μουσουλμανικά τεμένη. Το τζαμί του Χιγκιάρ, Παλαιά Μητρόπολη, το τζαμί του Μουσά Τσελεμπή και αργότερα τζαμί του Μεδερσέ, Ιεροδασκαλίου, το τζαμί του Φιριντζή, Ναός της Αγίας Παρασκευής, το τζαμί του Μαγμούτε Φέντι, Μπογιαλή τζαμί, το τζαμί του Μοφτή, το τζαμί του Εμή Τσελεμπή, το τζαμί του Τσελεμπή Σινάνν Μπέι, ορτά τζαμί, το τζαμί της απέναντις γειτονιάς Καρσ Παρμπούτας, από τα παραπάνω σώζει το Χιγκιάρ τζαμί Παλαιά Μητρόπολη, το Μπογιαλή τζαμί, το ορτά τζαμί και ως Οικίες τα τζαμιά του Σούμπαση, της Παρμπούτας και το Μπαΐτ τζαμί και το τζαμί του Γιουλά Γιλδή. Το Μεδερσέ τζαμί χτιστήθηκε στα μέρες του 15ου αιώνα για να λειτουργήσει ως ιεροδασκαλείο του Μισουλμάνου. Ακριβώς δίπλα στην περιοχή του σημερινού βήματος Αποστόλου Παύλου, υπήρχε μισουλμάνικο νοκραταφείο. Το 1936 αγοράστηκε από την ιερά Μητρόπολη Βέριας. Παπάκια Μπατάνι. Η περιοχή με τα αιωνόβια πλατάνια και το νερό, πήρε το όνομά της από τα παπάκια που υπήρχαν σταυλάκια μέχρι πρόσφατα. Εκεί λειτούργησε και ένα μπατάνι αλλιώς το ροτριβί για το πλύσιμο των φλοκατών. Γιοντζαλίκ. Η βόλτα της πόλης είναι η περιοχή κοντά στο στρατόπεδο από που η πανωραμική θέα σου κόβει την ανάσα. Βυζαντινό Μουσείο. Ο μήλος του Μάρκου κτίστηκε το 1911 σε σχέδια δύο γερμανών μηχανικών. Όταν ανεγέθηκε θεωρήθηκε μια καινοτόμα υψηλής ποιότητας κατασκευή για την εποχή του. Συνδύαζε πέτρα και μέταλλο στα κύρια φέροντα στοιχεία και τυπική ξύλο κατασκευή στα πατόμετρα και τη στέχη. Μέχρι τα μέση της δεκαετίας του 1960 λειτούργησε ως αλευρώμιλος αξιοποιώντας το νερό του ποταμού που κατέβαινε ορμητικά στον αδόθο Μαΐρη. Το 1981 επλύγει από ισχυρή πυρκαγιά. Περί το τέλος της δεκαετίας του 1980 το κτίριο απαλωτριώθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού προκειμένου να αποκατασταθεί και να φιλοξενήσει το Βζαντινό Μουσείο της Βέρειας. Είδεσε το γεωργομείο. Το 1957 μια ομάδα φιλάνθρωπων βεριωτών είδεσε το γεωργομείο Βέρειας με την επωνυμία Αδελφά του Γεωργομείου Βέρειας. Το γεωργομείο στεγάστηκε στην έπαυλη Σοσίδη. Ταυτόχρονα παραχωρήθηκε και ο άγριος χώρος της έπαυλης στη συνολική έκταση 3.300 τραγουδικών μέτρων. Το Ζέμπο Σοσίδη. Ο δριμήτης Σοσίδης, Σιώσιος το παλαιότερο όνομα, καταγόταν από τον Ιμφέο της Φλόριας. Τα μέλη της οικογένειας Σοσίδη δημιούργησαν με την ενεργητικότητά τους σε πολλά μέρη του κόσμου μια αυτοκρατορία καπνού και σε πολλά μέρη της Ελλάδας διάφορες επιχειρήσεις. Στην ευρύτερη περιοχή του Πανοράματος Βέρειας έστησαν το 1904 κλωσσεφατουργείο και εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με την επωνυμία Βέρμιο, όπου ασχολούνταν 400 εργάτες από τη Βέρεια. Στο χώρο των επιχειρήσεών τους έκτισαν και την εκκλησία της Αγίας Τριάδας που αγιογράφησε δωρεάν ο ζωγράφος από την κουμαριά του Ουσιας Καμπανάρης ή Αναστασίου ή Αναστασόπλους. Η εκκλησία επίσης του Αγίου Δανασίου στο κοιμητήριο της Βέρειας είναι δωρεάν του Ζεύχου Σοσίδου. Η δωρήτρια βασιλική Χίρα Δημητρίου Σοσίδη, το γένος Αποστόλου και Ναούμα Σαχίνη γεννήθηκε στη Σιάτσα το Σεπτέμβριο του 1889. Μετά το θάντητο του συζύγου της και αφού δώρεσε την επαυλή της στο γηροκομείο, εγκαταστάθηκε σε διαμέσμα μέσα στην πόλη. Πέθανε τον Ιούνιο του 1972 στη Θεσσαλονίκη. Η επαυλή Σοσίδη. Το σπίτι επαυλή του Ζεύχου Σοσίδη θεωρείται μέχρι σήμερα ένα ίκημα υψηλής αρχιτεκτονικής, χτισμένο με πολλές ευρωπαϊκές επιδράσεις. Χτίστηκε το 1924 από βέβρους μηχανικούς και αρχιτέκτονες σε κόμπετ 3.300 τραγωνικών μέτρων με ιδιόκτητο δρόμο. Η επαυλή κατά τη χρήση της αναπτυσσόταν σε τρία επίπεδα με συνολικό επαδόν περίπου 600 τραγωνικών μέτρων. Διέθεται 11 μεγάλους χώρους που προσεμποίηθηκαν στην αρχή σαν χώριο που διέβαιναν οι τρόφιμοι του γηροκομείου. Διέθεται επίσης πολλούς φωτιτικούς χώρους, στεγασμένη βεράντα, ενώ εξωτερικά υπήρχε και υπάρχει κήπος με πατέρικη στριβάνια. Κι αυτή η επαυλή επιτάχθηκε για ένα διάσταλμα από τους Γερμανούς για να αποτελέσει έδρα της γερμανικής διοίκησης κομμαντατούρ. Ο δόσο που παραδοσιακά γινόταν ο περίβατος των Βεργετών οδηγεί στο περίφημα μπαλκόνι της Βερίας. Η πλατεία Ελιάς είχε φυσική ομορφιά και νεοκλασικά σπίτια με βοντιαστούς κήπους. Στο πάρκο με την περιφεγμένο κήπο, όπου γινόταν διάφορες εκδηλώσεις, αθλητικές και άλλες, υπήρχε και το τουριστικό περίφτερο. Το 1945, οι Άντιοι κατασκεύασαν ένα τόλ με λαμαρίνες, δηλαδή κυλινδρικό μεταλλικό χώρο στέγασης ή αποθήκευσης, το οποίο παραχώρησαν στο δήμου και αυτό στον καλντιχνικό όμυ Λοβερίας. Αργότερα, στη δικαετία του 60, γκρεμίστηκε το τόλ και έπαθε να θυμίζει τα δυνάζονη φιλή. Πολύ ωραία. Λοιπόν, στην οδό Ελιάς, επίσης, έχουμε και αυτό που ο Γιώργος Λοκμανίδης έκανε. Μου άρεσε πάρα πολύ. Θα το δούμε ξεχωριστά. Πήρε την παλιά φωτογραφία και είδα ακριβώς το σημείο, μαζί με τον Στρέγιο Τογάκη και ποια άλλη σας ήταν. Ας το ξαναδούμε λίγο. Εντόπισαν λίγο πάνω το νεοκλασικό. Πιο ωραία ήταν η παλιά. Εδώ έχει πολύ κίνηση. Λοιπόν, δεν ξέρω αν κάποιος άλλος μαθητήσει, μαθήτια θέλει να μιλήσει. Αν θέλετε μη διστάζετε. Θα δούμε τώρα ακόμα ένα βιντεάκι από τις εκδρομές μας και διάφορες φωτογραφίες που βγάλαμε. Και μετά θα δούμε ποιοι μας βοήθησαν σε όλο αυτό το έργο που κάναμε. Εδώ είναι σπούνες στις εκκλησίες που πήγαν. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Λοιπόν, τώρα θα δούμε ποιοι μας βοήθησαν σε όλο αυτό το έργο που κάναμε. Εδώ είναι σπούνες στις εκκλησίες που πήγαν. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. Πάρα πολύ ωραία ήταν. Εδώ είμαστε στη Θεσσαλονίκη. |
