| : Είμαι ο Παύλος Σαλίχος. Είμαι και εγώ ψυχολόγος στο Σύλλογο του Χαμόγελου του Παιδιού. Είναι η δεύτερη φορά που βρισκόμαστε με αυτόν τον τρόπο κοντά σας, μέσω της διαδικασίας webcast, προκειμένου να μιλήσουμε λίγο μαζί. Βριστούμε αγωνίες, φόβους, φόβους, σκέψεις και γνώση όμως πάνω σε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι. Βρισκόμαστε όλοι μαζί. Βρισκόμαστε όλοι μαζί. Αγωνίες, φόβους, φόβους, σκέψεις και γνώση όμως πάνω σε ένα πολύ φλέγον ζήτημα. Και πολύ φορτισμένο. Και πολύ φορτισμένο και που απασχολεί πάρα πολλούς γονείς. Πολλοί από αυτούς φοβούνται και να μιλήσουν στα παιδιά. Αλλά από εκεί και πέρα θεωρούμε ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό να κάνουμε τέτοιου είδους ενημερώσεις και την εμπειρία μας στον Χαμόγελο του Παιδιού για αυτό το φαινόμενο να την επικοινωνήσουμε με τον κόσμο. Ακριβώς. Είναι ένα θέμα λοιπόν πολύ φορτισμένο. Αλλά όπως εμείς τον ίδιο που κάνουμε καθημερινά στα σχολεία είναι πολύ σημαντικό να προλαμβάνσουμε φαινόμενα και η προλύψη βασίζεται σε κάποιους άξονες, κάποια πράγματα τα οποία θα θύξουμε και σήμερα. Ακριβώς. Αν υποθέσουμε κιόλας ότι βιβλιογραφικά έχει αναδειχθεί ότι η σεξουαλική παρενόχληση, η σεξουαλική κακοποίηση τα κ. Λόγα αντιμετωπίζεται μετά αφού συμβεί. Δηλαδή υπάρχει ένα τεράστιο κενό στον τομέα της πρωτογενούς και της δευτερογενούς πρόληψης. Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό να σφωρέσει σαν και μας να επικοινωνήσει στον κόσμο την εμπειρία του και να δώσει κάποιες χρήσιμες συμβουλές γύρω από αυτό το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης. Και όχι μόνο αυτό αλλά όπως θα δείτε στα δεξιά σας υπάρχει ένα τσάτ στο οποίο μπορείτε να μας θέσετε όποια ερώτηση θέλετε σχετική με το φαινόμενο. Εμείς θα κάνουμε μία εισαγωγική κουβέντα ακριβώς για να μπούμε και όλα στο θέμα και στην ουσία του θέματος και από εκεί και πέρα περιμένουμε τη δική σας ανατροποδότηση για να μπορέσουμε και εμείς να επικοινωνήσουμε όλα τις νόσεις που έχουμε. Σεξουαλική κακοποίηση, λοιπόν σεξουαλική παρενόχληση γιατί επιμένουμε τόσο πολύ σαν φορέες στον τομέα της πρόληψης και όχι μόνο σε αυτό το κομμάτι. Εμείς σαν χαμόγελο έχουμε ανταπτύξει πάρα πολλές δράσεις υποστήριξης, αντιμετώπισης, θεραπείας και αποκατάστασης παιδιών που έχουν βιώσει κακοποίηση στο περιβάλλον τους ωστόσο το χαμόγελο του παιδιού επενδύει πάρα πολύ και στην πρόληψη στο κομμάτι της πρόληψης. Έτσι έχουμε συνεργασίες στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό εκπαιδευόμαστε, ενημερωνόμαστε για να είμαστε πάρα πολύ αποτελεσματικοί σε αυτό που κάνουμε. Μία από αυτές τις συνεργασίες μας με το ICMEC μας έχει φέρει κοντά σε μία κοινή προσπάθεια μέσα από την οποία το ICMEC είναι το International Center for Missing and Exploited Children που εδρεύει στη Γωνουάσινγκτον έχουμε ξεκινήσει μία προσπάθεια προκειμένου όπως είπε και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας του 1996 να θεωρηθεί η σεξουαλική κακοποίηση να αναγνωριστεί ως ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας. Και γιατί δεν είναι πρόβλημα δημόσιας υγείας? Γιατί κάποια στατιστικά λένε ότι στο μέλλον σύμφωνα με επίσημες ανακοινώς δηλαδή των φορέων που ανέφερε Στέφανε ένα στα 5 κορίτσια και ένα στα 10 αγόρια θα πέσει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης. Το ανησυχητικό εδώ είναι μαζί με αυτό που είπες ότι μόνο η μία στις τρεις περιπτώσεις θα φτάσει στα αυτιά των γονέων και των φροντιστών ή των υπηρεσιών. Δηλαδή οι άλλες δύο περιπτώσεις θα μείνουν κρυφά μυστικές και πιθανόν να μην τις μάθουμε και ποτέ. Και πρόβλημα δημόσιας υγείας όχι μόνο γι' αυτό αλλά και γιατί έχει βρεθεί ότι τα παιδιά κοποίηση, παρανόχληση κατά την παιδική εφηβική τους ηλικία έχουν επιπτώσεις συναισθηματικές, καταθληπτικές συμπεριφορές, προβλήματα συμπεριφοράς, σεξουαλική συμπεριφορά, στη διάθεση, στην ώρεξη, στον ήχο. Σε κάθε τομέα, σε κάθε πτυχή δηλαδή. Στην ενήλικη ζωή τους, οπότε είναι πάρα πάρα πολύ σημαντικό. Η πρόγνωση δηλαδή είναι πολύ δύσκολη, πολύ αρνητική για ένα παιδί που έχει υποστεί ένα τέτοιο τραύμα και δεν είχε την ευκαιρία και δεν είχε την υπλεσίως και την υποστήριξη να το ανοίξει αυτό και να προσεγγιστεί με ένα θεραπευτικό τρόπο. Ακριβώς, γιατί το πρόβλημα βρίσκεται και στο ότι όχι μόνο δεν βρήκε χώρο για να το εκφράσει, αλλά δεν βρήκε χώρο και νωρίτερα να μιλήσει σε επίπεδο πρόληψης, σε διαπαιδαγώγησης με τους γονείς του γι' αυτό. Δηλαδή, πολλοί γονείς και είναι κατανοητό φοβούνται να μιλήσουν στα παιδιά τους όχι μόνο για την παρηνόχληση, την κακοποίηση, γενικότερα για την έννοια του σεξ. Λέει σεξ ακριβώς, δηλαδή αυτό που λέμε σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Ακριβώς. Και είναι πάρα πολύ σημαντικό να τονιστεί ότι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι ένα πολύ κανοπητικό μέτρο πρόληψης γύρω από αυτές τις διαδικασίες. Γιατί και γιατί? Γιατί όλοι περισσότεροι έχουμε στο μυαλό μας την κακοποίηση της σεξουαλικής, την παρηνόχληση, ότι έχει να κάνει με έναν άνθρωπο που περπατάει σε ένα σκοτεινό πάρκο και εμφανίζεται κάποιος από ένα θάμνο ή κάποια τον ακινητοποιεί, την ακινητοποιεί και τη βιάζει. Δεν είναι μόνο αυτό η σεξουαλική κακοποίηση. Δεν είναι μόνο αυτό. Δυστυχώς και όσον αφορά το κομμάτι της ηλικιακής ομάδας που ασχολούμαστε εμείς τα παιδιά δηλαδή, η έρευνα και η εμπειρία έχει δείξει ότι ο δράστης είναι τις περισσότερες περιπτώσεις ένας άνθρωπος που έχει χώρο και χρόνο με το παιδί. Ακριβώς. Χώρο και χρόνο και απομακρυνόμαστε... Μην μιλάς σε ξένος, μην προσακίζεις σε ξένα αυτοκίνητα. Αν δεις κάποιον άνθρωπο που σε προβληματίζει σκοτεινό ή οτιδήποτε άλλο μην τον πλησιάζεις. Τελικά δεν είναι έτσι ακριβώς τα πράγματα, γιατί στις περισσότερες των περιπτώσεων ο άνθρωπος που κακοποιεί, το άτομο που κακοποιεί τα παιδιά είναι ένα άτομο το οποίο τα παιδιά τον ξέρουν ή την ξέρουν, έχουν σχέση μαζί του, ασφάλειας, εμπιστοσύνης, ουσίας. Πάντως δεν είναι μία άγνωστη φιγούρα για τα παιδιά. Είναι ένα πρόσωπο σε θέση ισχύος, μπορεί να είναι ένας άνθρωπος εκπαιδευτικός, μπορεί να είναι αστραστητικός, ένας άνθρωπος δηλαδή πιο απλά με στολή που εκπέμπει στα παιδιά εξουσία και έχει ένα τέτοιο ρόλο και μια τέτοια ισχύη που τα παιδιά έχουν μάθει να σέβονται και αυτό τα δυσκολεύει πάρα πολύ σε όλο αυτό. Ακριβώς. Και όταν λέμε σεξουαλική κακοποίηση, σεξουαλική παρενόχληση, σε τι ακριβώς αναφερόμαστε? Αναφερόμαστε μόνο σε μία πράξη διήσδυσης ή βιασμού με τη θέληση ή μη ενός παιδιού ή μόνο αυτό? Να χρησιμοποιήσουμε τον ορισμό. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, έχει οριστεί ως η συμμετοχή του παιδιού σε σεξουαλική δραστηριότητα, την οποία δεν κατανοεί πλήρως, για την οποία δεν είναι σε θέση να δώσει συγκατάθεση ή για την οποία το παιδί δεν είναι αναπτυξιακά διατεθειμένο ή τέλος διαφορετικά παραβιάζει τους νόμους ή τα κοινωνικά ταμπού της κοινωνίας. Δηλαδή μιλάμε για οποιαδήποτε σεξουαλική δραστηριότητα, μάλλον για οποιαδήποτε δραστηριότητα η οποία προσφέρει η διέγερση σε έναν έλικα και απαιτείται η πραγματική φαντασιακή παρουσία ενός παιδιού και είτε το παιδί αρνείται, οπότε είναι αυτές τις περιπτώσεις που λέμε του βιασμού ή οτιδήποτε άλλο της κινητοποίησης ενός παιδιού, είτε το παιδί ναι μην δίνει τη συγκατάθεσή του αλλά ούτε αναπτυξιακά είναι έτοιμο, ούτε σύμφωνα με τους εφιστάμενους νόμους της κοινωνίας μας μπορεί να δώσει τη συγκατάθεσή του για κάτι τέτοιο. Να σημειώσουμε εδώ ότι οι δράστες μπορεί να είναι οι πάλι παιδιά. Παιδιά που είναι μεγαλύτερα σε ηλικία από το παιδί που πέφτει θύμα ή είναι σε θέση ισχύος και μεγαλύτερης δύναμης και εξουσίας απέναντι στο παιδί που πέφτει θύμα. Ναι βέβαια, εννοείς αδελφάκια, ας πούμε μεγαλύτερος ηλικίας. Και είναι πάρα πολύ σημαντικό το να πούμε γιατί μπορεί ένας άνθρωπος, νομίζω επειδή τώρα έτσι λίγο το έχουμε ξεκαθαρά, έχουμε λίγο τοποθετηθεί κιόλας στο τι είναι η σεξουαλική κακοποίηση και γιατί το κάνουμε αυτό. Θα είναι πάρα πολύ σημαντικό για εμάς, πέρα από τον κ. Σαρυγκούλη που μας δίνει το feedback να συνεχίσουμε αυτό που κάνουμε μέσα από τη διαδικτυακή δραστηριότητα, να ακούσουμε και τους υπόλοιπους που μας βλέπουν να μας πούν αν θέλουν κάπου να εστιάσουμε ή οτιδήποτε άλλο. Είναι πάρα πολύ σημαντικό γιατί είναι ένα θέμα που μας αφορά σίγουρα όλους. Πάντα τίθεται ένα ερώτημα, γιατί αυτός ο άνθρωπος που αγαπάει το παιδί του, μάλλον γιατί αυτός ο άνθρωπος που είναι γονιός και εμείς ξέρουμε ότι οι γονείς αγαπάνε τα παιδιά τους, γιατί έτσι μας έχουμε μεγαλώσει σε ένα κλίμα ασφάλειας και πιστωσύνης. Γιατί όμως υπάρχουν και κάποιοι γονείς που κακοποιούν τα παιδιά τους. Νομίζω ότι είναι κάτι που βασανίζει όλους και δεν ξέρω αν τελικά υπάρχει και μια απάντηση στο 100%. Ναι, η αλήθεια είναι ότι δεν μπορούμε όσο και να το προσεκίζουμε και ρευνητικά και εμπειρικά αυτό το θέμα και βιβλιογραφικά να δώσουμε μια σαφή. Κανείς δεν μπορεί να δώσει μια πολύ σαφή απάντηση σε αυτό γιατί. Σίγουρα μπορούμε να πούμε κάποιες βασικές ένδειξεις και κάποια βασικά στοιχεία που φτιάχνουν, μπορούν να φτιάξουν το προφίλ ενός ανθρώπου που πιθανόν να έχει μια τέτοια συμπεριφορά. Αλλά πάντα μιλάμε για ενδείξεις και για τάσεις και όχι για κάτι που μπορεί να μιλήσουμε σιγουριά. Ακριβώς. Και είναι πάρα πολύ σημαντικό, ας πούμε για παράδειγμα, πολλές έρευνες βρίσκουν ότι ένας άνθρωπος που κακοποιεί παιδιά, έχει ιστορικό κακοποίηση στην παιδική και βρεφική του συλληκία. Εδώ λοιπόν υπάρχει μία παγίδα. Τι παγίδα υπάρχει? Επειδή η πραγματικότητα είναι ότι εμείς δεν ξέρουμε πόσο ακριβώς παιδιά κακοποιούνται, δηλαδή ξέρουμε μόνο την κορυφή του παγόβουνου, όπως χαρακτηριστικά λέγεται. Η μεγάλη επιφάνεια λόγω της έννοιος του μυστικού που αναφέραμε από την αρχή, ο μεγάλος αριθμός παιδιών που κακοποιούνται δεν είναι γνωστός. Δεν ξέρουμε και ποιος τα κακοποιεί τα παιδιά. Οι έρευνες λοιπόν λένε ότι ένας άνθρωπος που κακοποιεί παιδιά, έχει ιστορικό κακοποίηση στην παιδική και βρεφική του συλληκία. Όχι, όμως το αντίστροφο. Δεν σημαίνει ότι ένας άνθρωπος που έχει κακοποιηθεί στην παιδική του συλληκία, είναι δεδομένο ότι όταν θα γίνει ενήλικος θα κάνει την ίδια συμπεριφορά. Ακριβώς, δηλαδή ενώ το β φαίνεται μέσα στο β να συνηπάρχει το α, το α δεν καταλήγει απαραίτητα στο β. Και είναι πάρα πολύ σημαντικό. Γιατί τα περισσότερα με αυτόν τον τρόπο κινούνται. Έχουμε και άλλα χαρακτηριστικά όπως παθητικότητα, απόλυα ελέγχου των παρορμήσεων, χρήση ουσιών, αρκώλη, οτιδήποτε άλλο, διάφορες έτσι ψυχιατρικές παθήσεις. Κανένα όμως δεν είναι σαφές οτι η σεξουαλική κακοποίηση, η παρενόχληση. Και το λέμε πάρα πολύ δυνατά εμείς εδώ στο χαμόγελο, γιατί δεν θέλουμε να στιγματίζονται σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού και κυρίως ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, ότι αυτοί κακοποιούν παιδιά. Δυστυχώς η εμπειρία μας και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουμε βρεθεί αντιμέτωποι και αντιμέτωπες και είναι ένα μήνυμα το παιδί, το λαθανσμένο μήνυμα, ότι να αυτός μόνο ο τύπος ανθρώπου είναι επικίνδυνος και όταν έρχεται ένας άνθρωπος και χτυπά ο ξύλο και το παρενοχλήσει, το στοχοποιήσει με αυτόν τον τρόπο που συζητάμε ένα παιδί και δεν ανήκει σε μια από αυτές τις κατηγορίες που είπαμε, το παιδί θα μπερδευτεί και θα πει μα αποκλείεται να είναι αυτό τώρα. Ακριβώς και νομίζω ότι το βασικό κομμάτι του ότι πολλές φορές τα πρόγραμματα πρόλεψης δεν είναι επιτυχημένα έχει να κάνει με αυτό, με αυτό το μπερδέμα που δημιουργείται και αυτό το μπερδέμα είναι και αποτέλεσμα των συναισθημάτων που νιώθει ένα παιδί που βιώνει κακοποίηση. Πριν συνεχίσουμε να μας ρωτάει η κυρία Χρύση Αγγικού. Αν μπορεί η σεξουαλική βία να εκπραστεί αρχικά ως βία παραδείγματος χάρη τράβημα μαλλιού επειδή ο θήτης θέλει να καταπιέσει το σεξουαλικό συνέστημα. Τώρα αυτό δεν είναι πολύ εύκολο να σας το απαντήσουμε. Η αλήθεια είναι ότι ένας κακοποίτης, ένας σεξουαλικός δράστης συνήθως έχει διάφορες σκέψεις τις οποίες μπορεί να εκφράσει, να σκεφτεί, να επεξεργαστεί πριν παρενοχλήσει, κακοποίηση ένα παιδί. Αρχικά ξεκινάει με μία άρνηση. Όχι, δεν το σκέφτομαι, δεν συμβαίνει ή οτιδήποτε άλλο. Δείτε το λίγο σε τη διαδικασία του να κόψουμε το τσιγάρο. Όχι, δεν μπορώ, το θέλω, δεν θα το κάνω, δεν πρόκειται ή οτιδήποτε άλλο. Μετά λέει, απλά θα σκεφτώ κάτι για ένα παιδί και τίποτα περισσότερο. Αφού ξεπεράσει και αυτό το στάδιο, τώρα απλά θα το αγγίξω, λίγο θα το αγγίξω. Και στη σεξουαλική βία σαφέσταται και συνοδεύεται, μπορεί να συνοδευτεί με σωματική βία. Δεν είναι όμως πάλι απαραίτητο. Όχι, δεν είναι απαραίτητο. Πολλές φορές τα παιδιά ακριβώς επειδή όπως τόνισες έρχονται οι κακοποιητές από το πολύ στενό οικογενειακό κοινωνικό περιβάλλον τους τα παιδιά νιώθουν αγάπη ή οτιδήποτε άλλο, μπερδεύονται ότι αυτό που γίνεται δεν είναι κάτι κακό ή ότι δεν μπορεί να είναι κάτι κακό, οπότε μερικές φορές δεν προβάλλουν και αντίσταση. Αλλά δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι ένας άνθρωπος που τραβάει τα μαλλιά ενός παιδιού το επόμενο βήμα του είναι να το κακοποιήσει σεξουαλικά. Να πούμε εδώ φυσικά ότι οποιαδήποτε άσκηση βίας σε ένα παιδί είναι κάτι που απαγορεύεται, απαγορεύεται και το νόμο, εμείς είμαστε ένας φορέας που προστατεύει, τα πετύχει τα δικαιώματα τους από όλες τις απόψεις και από κάθε κίνδυνο, αυτό είναι σημαντικό να τονιστεί, αλλά ναι δεν μπορούμε να συνδέσουμε έτσι αιτιοκρατικά ότι αν συμβεί αυτό το επόμενο βήμα είναι σεξουαλικά. Ακριβώς, γι' αυτό και κάνουμε όλες αυτές τις εκπομπές και θα έχουμε και άλλες στη συνέχεια για να μπορέσουμε αυτά λίγο τα πράγματα να τα χτωπίσουμε πάνω στις σκέψεις μας. Είναι πάτως πολύ ενδιαφέρον το ερώτημα και είναι λίγο σαν να καταδείεται, σαν στα σκοτάδια της ψυχής αυτό που λέει η Φίλη, δεν μπορούμε να απαντήσουμε με πολύ σιγουριά. Και βέβαια δεν μπορούμε να απαντήσουμε, εξαιρετική η κυρία και στην τοποθετησία της και είναι πάρα πολύ σημαντικό να πούμε ότι ίσως θα πρέπει τα φώτα να τα στρέψουμε κάπου αλλού, όχι στο να βρούμε ποιος θα κακοποιήσει στα παιδιά, γιατί δεν κυκλοφορεί κανένας με τα μπέλα «κακοποιώ παιδιά». Δεν υπάρχουν δέκα, 13, 14, 15 χαρακτηριστικά που μπορούμε εμείς να σας τα πούμε και να πούμε «αυτός έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, άρα κακοποιούμε, άρα είναι κακοποιητής». Καλύτερο είναι να στιάσουμε στο παιδί και πώς αυτό θα το θωρακίσουμε όταν κληθεί, να βρεθεί σε χώρους, σε περιοχές που είτε δεν είναι στο οπτικό μας πεδίο σαν γονείς, είτε εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να είναι. Για παράδειγμα, τους χάρη του σχολείου ή μία επίσκεψη σε κάποιον φίλο του ή οτιδήποτε άλλο. Και νομίζω ότι η αρχή για όλα είναι να δούμε πώς αισθάνεται ένα παιδί που κακοποιείται. Γιατί με το να προλάβεις αυτά τα συναισθήματα… Με το να τα αναγνωρίσεις πρώτα από όλα. Μπορείς να προλάβεις και την παρενόχληση, γιατί η παρενόχληση μπορεί να λειτουργήσει και σαν κεραυνό σε ενεθρία. Συγγνώμη, λάθος. Δεν θα λειτουργήσει σαν κεραυνό σε ενεθρία. Δηλαδή είναι βήμα-βήμα, σκαλή-σκαλή, έτσι προχωράνε. Να κερδίσω λίγο την εμπιστοσύνη του παιδιού, να εξασφαλίσω την παρέα του, να εξασφαλίσω το χώρο, να εξασφαλίσω το χρόνο, τη σιωπή του, να εγκαθυντρήσω μία σχέση σκαλιά-σκαλιά, που μπορεί να μην τα πάρουμε υπόψη. Άρα ο στόχος μας εδώ πέρα είναι ακριβώς αυτός. Να βρούμε σε ποιος καλύτερος μπορούμε να χτυπήσουμε το κόκκινο καραμπανάκι στο παιδί μας για να μην φτάσει στο σημείο να παρέχει. Και καλύτερος οδηγός από αυτό, όπως είπες, είναι αυτό από το συνέστημα. Το συνέστημα, βέβαια. Το συνέστημα των παιδιών, το πώς αισθάνονται τα παιδιά. Έχουμε δει λοιπόν, βιβλιογραφικά και από την εμπειρία μας, επειδουλεύοντας ένα σύλλογο σε το χαμόγελο του παιδιού, η εμπειρία είναι πολύ μεγάλη. Τα συναισθήματα που αισθάνεται λοιπόν ένα παιδί που έχει φόβος, είναι θυμός, είναι ντροπή, είναι και νοχή. Είναι τέσσερα πολύ βασικά συναισθήματα. Μεταξύ άλλων. Φόβος, θυμός, ντροπή, νοχή. Και αυτά τα συναισθήματα θα κληθούμε εμείς να τα επεξεργαστούμε. Φόβος γιατί? Πολύ λογικό. Ένα παιδί φοβάται, εφόσον αντιλαμβάνει ότι κάτι δεν πάει καλά, ή τέλος πάντων του ζητάνε ότι αυτό δεν πρέπει να κοινωνιωποιηθεί, ένα παιδί φοβάται ότι η επόμενη μέρα μπορεί να είναι η ίδια, να μπορεί να του συμβεί, να του ξανασυμβεί, να του ξανασυμβεί και δεν ξέρει πώς να αντιδράσει. Θυμό, σίγουρα πολύ πιθανόν να αισθανθεί και θυμό ένα παιδί, γιατί κάτι θα το ενοχλήσει, κάτι μπορεί να το πονέσει, κάτι νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο, κάτι το κάνει να αισθάνεται ότι είναι έτσι κάτι καυτικό. Παρ' όλα αυτά που συχνά πρέπει να πούμε αυτό μπορεί να μη συνοδεύεται από πόνο μια τέτοια εμπειρία. Θα το δούμε και παρακάτω αυτό, αλλά όσον αφορά το φόβο που λες, το θυμό, θα πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι ο θυμός είναι και ένας μασκαρεμένος φόβος. Δηλαδή ένας άνθρωπος που είναι θυμωμένος φοβάται πάρα πολύ, ανησυχεί για κάτι ή οτιδήποτε άλλο. Έτσι είναι και αυτό το παιδί. Αυτός ο θυμός βαθιά μέσα του είναι στο νου μας πραγματικό φόβος. Και ένα πολύ, τώρα που το λες, Τέφαν, ένα χαρακτηριστικό σημάδι που μπορεί να λειτουργήσει και σαν ένας τρόπος ανήχνευσης αν το παιδί έχει συμβεί κάτι τέτοιο, είναι κάποια απότομα ξεσπάσματα θυμού που μπορεί να έχει, λόγητα και ανεξήγητα και μέχρι πρότεινος που δεν υπήρχαν. Μπορεί αυτό να είναι ένα σημάδι ότι κάτι έχει συμβεί στο παιδί, να έχει θυματοποιηθεί με κάποιο τρόπο βία, ένα κομμάτι αυτό είναι και η σεξουαλική καγοποίηση, και να του έχει γεννήσει πάρα πολύ θυμό και αυτός να εξοτερικεύεται από το ίδιο με κάποιο τρόπο, με μια εκβραμάτιση, με το να σπάει πράγματα, με το να βγάζει βία στις πιο οικείες σχέσεις, στους πιο ασφαλείς δεσμούς. Και να συνεχίσουμε έτσι το περίπατο στα συναισθήματα του παιδιού, μίλησες για ντροπή και είναι πάρα πολύ σημαντικό, τα παιδιά ντρέπονται, νομίζουν ότι είναι τα μοναδικά που τους συμβαίνουν αυτό, ότι όλοι θα τους κορυδεύουν, ότι δεν έχει συμβεί σε κανέναν άλλον και ντρέπονται πάρα πάρα πολύ γι' αυτό. Οπότε ένας καλός οδηγός είναι ο γονιός να μπορεί να αναγνωρίσει και να διαχειριστεί και το συναισθήμα της ντροπής. Βέβαια. Η ντροπή είναι ένα συναισθήμα που φτιάχνει κεφαύλο κύκλο, είναι έτσι αρκετά δύσκολο, είναι αλήθεια. Και είναι πολύ βασικό. Και τέλος η ενοχή. Η ενοχή ίσως είναι το πιο δύσκολο συναισθήμα από όλα. Γενικά όταν μιλάμε για περίπτωση κακοποίησης και σε ευρύτερα φαινόμενα από ένα παιδί στοχοποίητοι, η ενοχή είναι το πιο δύσκολο συναισθήμα από όλα όταν έρχεται και εγκαθιδρύεται και γεννιέται, γιατί είναι σχεδόν ανάπτυξη σε κάθε άνθρωπο όταν πέσει θύμα απρόκλητης βίας. Έτσι ακριβώς. Και νομίζω ότι αφού είδαμε αυτά τα τέσσερα συναισθήματα είναι καλό λίγο να δούμε πώς το κάθε ένα ξεχωριστά μπορούμε να δώσουμε δύο-τρία tips, δύο-τρεις συμβουλές στους ανθρώπους που μας βλέπουν και να μπορούν να τις ενσωματώσουν και αυτές στο πεταγωγικό τους ρόλο, σαν γονείες στο γονεϊκό τους ρόλο. Για παράδειγμα, ο θυμός. Είναι πολύ σημαντικό στο να φορά το θυμό, να κρατώντας στο νου μας αυτό που είπαμε πιο πριν, ο άνθρωπος φροντιστής, ο εκπαιδευτικός, ο άνθρωπος που είναι σε ρόλο ευθύνης και ενιαξύματος με το εν λόγω παιδί, να μην παρασυθεί από το συνέσθημα του παιδιού, από το συνέσθημα του συγκεκριμένου του θυμού που είναι πάρα πολύ εύκολο να συμβεί αυτό και ανθρώπινο, γυρνάει το παιδί στο σπίτι και αρχίζει και τα σπάει, δεν ξεχνάς ότι κάτι μπορεί να συμβαίνει πίσω από αυτό και πας να παρασύρεις από το θυμό του παιδιού και να ασχοληθείς μόνο με αυτό και να μην σκεφτείς ότι κάτι υπάρχει πίσω από αυτό. Όπως σας είπα, ο θυμός είναι και ένας μασκαραμένος φόβος. Με το φόβο λοιπόν τι κάνουμε, πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αυτό το φόβο. Έχει πολύ μεγάλη σημασία να προσπαθήσουμε, αφού γραζόμενε αυτό το συνέσθημα, να δώσουμε στο παιδί ένα μέρος του ελέγχου. Να καταλάβει το παιδί λίγο τι γίνεται να κάνουμε για να τον βοηθήσουμε. Και συνεχίζοντας η ντροπή, έτσι το παιδί θα πρέπει να ξέρει ότι δεν χρειάζεται να ντρέπεται. Αυτός αυτοί δεν έχει κάνει κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεται. Αντίθετα ένας άλλος άνθρωπος τον έχει πειράξει, οπότε δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να απολογηθεί ή να ντραπεί. Θα πρέπει να ξέρει ότι δυστυχώς δεν είναι το μοναδικό παιδί που του έχει συμβεί όλο αυτό. Γιατί είναι πράγματα τα οποία τα παιδιά, επειδή ακριβώς δεν τα βιώνουν όλα πολύ μοναχικά και εγωκεντρικά, είναι πάρα πολύ σημαντικό τα παιδιά να ξέρουν ότι δεν είναι μόνο αυτά. Δεν είναι μόνο αυτά. Και γιατί δεν είναι μόνο αυτά, γιατί πολλές φορές το εγωκεντρικό τους λειτουργεί και γεννάει και την ενοχή. Και τα παιδιά πιστεύουν ότι... Για οποιοδήποτε έτσι ασαφή λόγο που εμείς δεν κατανοούμε. Ακριβώς ένα παιδί μέσα του, μέσα στη ψυχή του, μέσα στο μυαλό του, μπορεί για κάποιο λόγο να νομίζει ότι του άξισε, μπορεί να νομίζει ότι φταίει ή δεν κατάφερε να το αποφύγει. Ή το σώμα του μπορεί να ανταποκρίθηκε παράλληλα που δεν ήθελε, γιατί το σώμα λειτουργεί με μηχανικός νόημος μηχανικής, οπότε μπορεί να ανταποκριθεί το σώμα μας σε ένα άγγιγμα ή οτιδήποτε άλλο, οπότε το παιδί να νομίζει ότι του αρέσει όλο αυτό και εγκλωβίζεται έτσι σε ένα συνέστημα ενοχής. Και εδώ για μένα είναι σημαντικό να τονίσουμε κάτι που εσύ λες ότι είναι και η σημαία του χαμόγελου, σαν μότο, σαν σύνθημα... Σαν άξονας πρόληψης. Ακριβώς, ακριβώς, ότι ό,τι και να έχει κάνει ένα παιδί, ό,τι και να έχει κάνει, ό,τι και να έχει πει, όπως και αν είναι εξωτερικά, δεν έχει κανένας και καμία δικαίωμα να το αγγίξει, να το βρήσει ή να το αγγίξει με τρόπο μυστικό. Το αλλάζω λίγο από το αναμενόμενο με τρόπο κακό ή με τρόπο που δεν είναι σωστό. Και καλά κάνεις, γιατί οι τελευταίες εμπειρίες που έχουμε και από εκπαιδεύσεις και η έρευνα αυτό που δείχνει ποια είναι η εμπειρία από θεραπευτές και από ανθρώπους που δουλεύουν με αυτά τα παιδιά, είναι ότι δημιουργεί λίγο σύγχυση, άμα πεις, με τρόπο κακό σε ένα παιδί ή με τρόπο ανάρμοστο, γιατί μπορεί ένα παιδί, όπως και λίγο αναφέρθηκε και πριν, να μην το πόνεσε αυτό το πράγμα. Ενώ να το έκανε να νιώσει κάπως διαφορετικά. Και όχι μόνο να μην το πόνεσαι, μπορεί το άγγιγμα αυτό το κακό να προέρχεται από έναν καλό πρόσωπο. Το μπαμπά, το θείο, τη θεία, τον ονό, τη γειτόνισσα. Άρα το παιδί δεν μπορεί να συνδέσει ότι ο καλός άνθρωπος μ' αγγίζει κακά και έτσι μπερδεύεται. Και όχι μόνο αυτό. Πολλές φορές λέμε και στα παιδιά ότι δεν θα αφήνεις κανέναν να σε αγγίζει. Που είναι και αυτό ένα δεύτερο στραβοπάτυμα. Είναι ένα στραβοπάτυμα και κοιτάξτε τώρα πόσο σημασία έχει η διατύπωση σε σχέση με όπως το είπες πριν, Στέφανε. Πόσο διαφορά έχει να πω στο παιδί μου, κανένας δεν έχει δικαίωμα να σε αγγίζει με τρόπο μυστικό. Και να βάλω εκεί τελεία. Απ' το να πω, όπως και να στην εμφάνιση, ό,τι και αν εξεί πει ότι και αν έχεις κάνει, κανένας δεν έχει δικαίωμα να σε αγγίζει με τρόπο μυστικό. Και αν το κάνει κάποιος, αγάπη μου γλυκιά, δεν φτέσαι εσύ. Ακριβώς. Γιατί όταν λέμε στα παιδιά ότι δεν θα αφήνεις κανέναν να σε αγγίζει, πολλά παιδιά έδειξε η έρευνα ότι ο λόγος που δεν εκκοινοποίησαν την πράξη είναι ότι ένιωσαν υπεύθυνα. Αφού μου είπε μαμά να μην αφήνω κανέναν κι εγώ άφησα, άρα φταίω κι εγώ. Και έτσι ενισχύουμε άθελα μας το συνέστημα της ενοχής. Τα παιδιά θα πρέπει να ξέρουν όμως, επειδή όλα αυτά τα συναισθήματα καταλήγουν σε έναν κοινό τόπο. Στην έννοια του μυστικού. Τα παιδιά θα πρέπει να ξέρουν, τελειώνοντας από εδώ, κλείνοντας τον υπολογιστή σας, θα πρέπει τα παιδιά σας να ξέρουν το εξής. Μάλλον, θα πρέπει να ξέρουν το εξής, ότι μυστικά που με κάνουν να ντρέπομαι, να φοβάμαι και να μην μπορώ να κοιμηθώ τα βράδια δεν υπάρχουν. Μυστικά που με κάνουν να νιώθω βρώμικος δεν υπάρχουν. Μυστικά, στα πιο μικρά παιδιά, στη προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία, αυτό που λέμε στα παιδιά είναι πολύ συγκεκριμένα. Μυστικό από τον μπαμπά, από τη μαμά ή από τον δάσκαλ, την δασκάλα, από την κυρία Μαρία, τον κύριο Γιάννη, ας πούμε, άμα τους δείχνουμε όταν είμαστε στη σχολική τάξη, δεν υπάρχει. Και όποιος μου ζητήσει να κρατήσω τέτοιο μυστικό από αυτούς, είναι επικίνδυνος. Και έτσι, με έναν τρόπο, βάζοντας μέσα και τους τρεις αυτούς σημαντικούς ενήλικες, πιο χαρακτηριστικούς, μπαμπάς, μαμά, δάσκαλος, προστατεύουμε τον παιδί, βάζουμε και τη δικλήντα ασφαλείας, αν ένας από αυτούς, ο μη γέννητο, αλλά δυστυχώς η εμπειρία αυτό δείχνει, ένας από αυτούς είναι ο πιθανός δράστης. Γιατί υπάρχουν οι άλλοι δύο που μπορεί να στραφεί το παιδί. Έτσι. Και όμως το όχι. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, ότι αν τότε κάτι δεν μου αρέσει, όταν κάτι με κάνει και αισθάνομαι άβολα, όταν κάτι με κάνει και αισθάνομαι ότι είναι κάτι λίγο βρώμικο και περίεργο και μυστικό, ότι μπορώ να πω όχι. Ακριβώς. Άρα, ανακεφαλαιώνοντας αυτό το κομμάτι της κουβέντας μας, έχουμε να πούμε ότι η σεξουαλική κακοποίηση, η παρενόχληση ορίζεται η σεξουαλική εκείνης δραστηριότητα, η οποία περιέχει η ανήλικο παιδί ή η ανήλικη μέη χωρίς τη θέλησή του, εφόσον οι νόμοι, τα ταμπού της κοινωνίας ορίζουν συγκεκριμένα ηλικιακά παιδιά. Εφόσον αναδικτυακά το παιδί δεν είναι έτοιμο να δώσει τη συγκατάθεσή του και δεν είναι απαραίτητη η απαφή σωματική, δηλαδή οποιαδήποτε σεξουαλική δραστηριότητα ενέχει και μπορεί να καταλήξει σε σεξουαλική κακοποίηση. Ποιος μπορεί να κακοποιήσει σε ένα παιδί, υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι, πάρα πολλά άτομα, ώστε να ξέρετε ότι δεν είναι μόνο άγνωστα άτομα, δεν είναι μόνο τα κακά άγνωστα άτομα. Αυτό που λέει, Στέφανε, λίγο με πάει την ερώτηση, μια ερώτηση που έχει κάνει εδώ πέρα η κυρία Χρυσούλα. Κατά πόσο ένα παιδί που βλέπει εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου, το συνδέει κιόλας με μια άλλη συμπεριφορά, κατά πόσο μπορεί ένα παιδί αυτό να το κάνει να γίνει θύτης στους συμμαθητές του. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα, αλλά μου το θύμισε λίγο και με πήγε λίγο στην ερώτηση, όντως ένα είδος σεξουαλικής κακότητας σε ένα παιδί είναι όταν το αφήνεις εκτεθειμένο, ξεκινήσω από το πιο απλό, σε τέτοιου είδους εικόνες και τέτοιου είδους θέματα που δεν είναι βιολογικά έτοιμο ούτε καν να κατανοήσει ούτε καν τις συζητάμε πολύ περισσότερο να το νιώσει. Και το διαδίκτυο ξέρεις που μάλι μάλι αυτή είναι με εύκολη μετάβοαση και με πρόσβαση στην πορνογραφία. Η πορνογραφία γιατί είναι επικίνδυνη σε αυτά και έχει δίκιο, πολύ δίκιο κύριε Χρυσούλα. Γιατί είναι επικίνδυνη σε αυτό, γιατί τα παιδιά βλέπουν και θέλουν να μιμηθούν ή βλέπουν και έχουν λιγότερες αντιστάσεις όταν κάποιος προτείνει κάτι. Αυτό δεν είναι άλλωστε που το έχουμε δει πολύ. Οπότε πολύ μεγάλη προσοχή στην πορνογραφία, στο υλικό που υπάρχει μέσα στο σπίτι ή στο διαδίκτυο. Θέλει μεγάλη προσοχή, όσο μικρότερο είναι το παιδί τόσο μεγαλύτερη προσοχή θέλει. Αντιστροφώς ανάλογα, μικρότερο παιδί μεγαλύτερη προσοχή. Είπαμε βασικά κομμάτια, βασικά κομμάτια πρόληψης που τα θεωρούμε εμείς το χαμόγελο, πολύ πολύ γρήγορα. Πρώτον ότι δεν υπάρχει κανέναν μυστικό που να με κάνει να ντρέπω, να φοβάμαι και να μην μπορώ να κοιμηθώ τα βράδια. Δεν υπάρχει κανέναν μυστικό από τη μαμά, τον μπαμπά ή τη δασκάλα μου. Ό,τι κι αν έχω κάνει, ό,τι κι αν έχω πει. Όπως και να με συνεμφάνιση, κανένας μα κανένας δεν έχει δικαίωμα να με χτυπήσει με οποιοδήποτε τρόπο, ούτε πολύ ούτε λίγο, ή να με αγγίξει με τρόπο μυστικό. Ακριβώς. Αποφεύουμε να λέμε στα παιδιά, δεν θα αφήνεις κανέναν να σε αγγίζει. Αντίθετα, θα λέμε, δεν έχει κανένας δικαίωμα να σε αγγίξει. Καν το κάνει, δεν φταίς εσύ. Ακριβώς. Και να θυμάστε το εξίσιο, όταν έρχεται το παιδί και σας αποκαλύψει κάτι, μοιραστεί κάτι μαζί σας, ποτέ αποφεύγετε να ρωτάτε εσύ τι έκανες ή οτιδήποτε άλλο. Ό,τι κι αν έχει κάνει ένα παιδί, κανένας δεν έχει δικαίωμα να του φέρει με αυτόν τον τρόπο. Και σε τέτοιες περιπτώσεις βίας, η ευθύνη δεν μοιράζεται ποτέ. Η ευθύνη είναι πάντα στο δράστη. Ποτέ στο θύμα. Έτσι. Νομίζω ότι σε αυτό το σημείο, ευχαριστούμε πάρα πάρα πολύ και την κυρία Ζωή σε αυτό, για να συνεχίσουμε αυτό που κάνουμε. Ό,τι χρειαστείτε, κυρία Ζωή και ο κόσμος που μας βλέπει, ό,τι χρειαστείτε, εμείς είμαστε εδώ, είτε 24 ώρες στο 24, με την εθνική τηλεφωνική γραμμή τη 10.56. Είμαστε στα παιδιά σας κοντά από τη νέα σχολική χρονιά, πάλι μέσα από τη 10.56. Μπορείτε να μας βρείτε και να είμαστε σε σχολεία, να κάνουμε προγράμματα πρόλεψης με την άδεια του Υπουργείου, σε σχέση με αυτό το φαινόμενο. Και είναι και ένα κέντρο ημέρα στο χαμόγελο με παιδοψυχιάτρους, ψυχολόγους, ειδικό επιστημονικό προσωπικό, το οποίο έχει σαν στόχο τη θεραπεία των παιδιών που έχουν παρακοπηθεί. Με τέτοιο ιστορικό, με διαγνωσμικό. Ακριβώς, ακριβώς. Δεν ξέρω τώρα εσείς αν θέλετε κάτι άλλο να μας ρωτήσετε ή να μας, έστω και ένα για να μας πείτε να ξέρουμε ότι είστε εδώ μαζί μας και ότι δεν είμαστε μόνοι μας όλο αυτό με την κυρία Χρυσούλα και την κυρία Ζωή. Δεν βλέπουμε και κάποια αντίδραση, αλλά παρ' όλα αυτά, εμείς θέλουμε να τονίσουμε και πάλι το πόσο σημαντικό είναι η πρόληψη, το πόσο σημαντική είναι η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και προσέχουμε η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση γιατί ο κόσμος τον φοβάται. Δεν μιλάμε να απακαθήσουμε κάτω να μιλήσουμε στα παιδιά μας για το σεξ. Είναι να μιλήσουμε στα παιδιά για το σώμα μας για την αντισήλυψη. Έτσι, Παύλο. Να μιλήσουμε δηλαδή για τις βασικές ανθρώπινες λειτουργίες, από αυτό που θα ξεκινήσει και από ένα παιδί προσχολικής ηλικίας που θα του μιλήσεις σε σχέση με το πώς είναι σημαντικό να φροντίζουμε το σώμα μας και να το αγαπάμε και να το προστατεύουμε από τραυματισμούς. Να ξεκινήσει η κουβέντα με το γενικά αυτό που λέμε φροντίδα του σώματος. Ακριβώς. Μία παρένθεση. Συνάδελφοι, κάναμε ένα λάθος στον αριθμό του τηλεφώνου. Είναι το 1056, όχι το 1956. Ναι. Ο δαμόν του τυπογραφείου που λένε. Ναι, ναι, ναι. Βέβαια φαίνεται και πού δείχνω, που φαίνεται και εδώ, αλλά είναι σημαντικό. Λοιπόν, εσύ εξολογητή από τα αγορήσια είναι κάτι που θα ξεκινήσει από νωρίς και όπως είπες δεν είναι κάτι που πρέπει να γίνει, γιατί έτσι ένας ένα παιδί θα είναι αρκετά άβολο να το καθίσουμε κάτω και να αρχίσουμε να του μιλάμε. Μπορούμε με ένα αυσμα άλλα ζητήματα να ξεκινήσει να μιλάς γι' αυτό και έβαλα ένα γενικό πλαίσο, ας πούμε το γενικό πλαίσο της πώς φροντίζουμε το σώμα μας. Πολύ συχνά, αν ήδη είμαστε εμείς από πρώτα ως γονείς ενημερωμένοι σε κάποια βασικά πράγματα και είμαστε και λίγο προετοιμασμένοι για κάποιου τέτοιου τύπου ερωτήσεις, είναι μια πολύ ωραία ευκαιρία όταν το ίδιο το παιδί σου φέρει κάτι από κάτι που θα δεις στην τηλεόραση, από κάτι που θα δεις στον δρόμο, δυο ανθρώπους και εγώ να αγκαλιάζονται, να φιλιούνται και κάτι που θα του κάνει εντύπωση, να αρχίσεις να του μιλήσεις για κάτι που έχει γενικότερα σχέση με το θέμα του σεξ, με το θέμα της σχέσης των ανθρώπων μεταξύ τους, με το θέμα της αναπαραγωγής για όλα αυτά τα ζητήματα. Άρα είναι πολύ σημαντικό να μπει σεξουαλική διαπαιταγώγηση μέσα στο σπίτι, μέσα στο σχολείο, μέσα στην οικογένεια. Με αφορμή, ένα σχολείο ενός φίλου ή μιας φίλης για το μην κάνετε πως δεν το είδατε ή τίδήποτε άλλο, θέλω να πούμε ότι σαφέστατα, πέρα από τη νομική αναγνώση, η οποία λέει ότι όλοι οι πολίτες είναι υποχρωμένοι να αναφέρουν σε αστυνομία ή σε οποιοδήποτε αρμόδιο, δικαστικό, σε αρχές αυτό το περιστατικό, είναι σαφέστατα, έχει πολύ μεγάλη ηθική σημασία, ένα παιδί ταλαιπωρείται, είναι υποχρέωση όλων μας και όχι μόνος. Νομίζω και συνταγματικά αυτορίζεται, είναι ευθύνη κάθε πολίτη, πέρα από αυτό, έχεις δίκιο. Πέρα από το νόμο, είναι ηθικό, είμαστε άνθρωποι, είμαστε δίπλα μας, ένα παιδί ταλαιπωρείται, πρέπει να είμαστε εκεί να το στηρίξουμε και να το υποστηρίξουμε. Πρέπει να κινηθούμε με πάρα πολύ μεγάλη προσοχή, με πάρα πολύ μεγάλη προσοχή, γιατί μέσα σε αυτό το σχόλιο που λέει ο κύριος είναι ότι δεν πρέπει να κάνουμε κινήσεις οι οποίες θα θέσουν σε μεγαλύτερο κίνδυνο το παιδί. Δηλαδή, αν το παιδί μας αποκαλύψει κάτι και εμείς, για παράδειγμα ο παιδευτικός, φωνάξει τους γονείς και πει, ξέρετε κάτι, μας είπε το παιδί αυτό τι συμβαίνει, μη το ξανακάνετε ή τίποτα άλλο, έχουμε θέση το παιδί σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Καλό είναι να συμβουλευόμαστε και ευχαριστούμε πολύ για την εμπιστοσύνη του ή της. Το 1056, ο οποίος αριθμός το 1056 και θέλω να το τονίσω αυτό, δεν είναι ένα τηλεφωνικό κέντρο καταγραφής. Δεν παίρνουμε απλά μια καταγγελία και την καταγράφουμε και την στέλνουμε. Είναι επιστημονικό προσωπικό, κατάλληλα εκπαιδευμένο για να συζητάει το τι συμβαίνει, το να βρούμε τις καλύτερες λύσεις για το παιδί και το πώς να κάνουμε κινήσεις οι οποίες θα θέσουν σε λιγότερο κίνδυνο το παιδί. Με πολύ εμπειρή επιχειρηματική περιστατικών, βασισμένο σε συγκεκριμένα πρωτόκολλα, γι' αυτό και έχει αναγνωριστεί από το 2007 ως εθνική γραμμή για τα παιδιά από το Υπουργείο Υγείας, δηλειδουργεί με βάση συγκεκριμένων πρωτοκόλων που λειτουργούν αυτές οι γραμμές βοήθειας για παιδιά και υποστήριξης, με ψυχολόγους, με κοινωνικούς λειτουργούς που όπως ακριβώς το είπες θα σκεφτούν και θα συμπεριλάβουν όλο αυτό που θα τους πει ένας άνθρωπος με στόχο των συμφέρον του παιδιού και όχι μόνο απλά ερμηνεύοντας το νόμο ή απλά κρίνοντας με κάποιο τρόπο λίγο πιο στεχνό. Έτσι. Να πούμε και την καλησπέρα μας στην κυρία Ραθή μου που μας βλέπει. Να την πούμε, ναι. Εκπαιδευτικός, εξαιρετική, η οποία κάνει τέτοιου είδους δράσεις στο σχολεία της, πολεμά για την πρόληψη, μάχεται εκεί για τα κορίτσια γιατί είναι σε λιμνάσιο θηλαίων. Μάχεται εκεί για τα κορίτσια. Είμαστε και εμείς πολύ στενείς συνεργάτες και της κυρίας Ραθή μου και της ομάδας, οπότε την καλησπέρα μας σε όλους. Και στον κύριο Τάσος Τάσος, ο οποίος με το μάλλον το ψευδόνιμο Τάσος Τάσος, ο οποίος μας δίνει πάρα πολύ μεγάλο κουράγιο γιατί εμείς θέλουμε να συνεχίσουμε και να συνεχίσουμε σε όλα αυτά που συμβαίνουν. Και μπορούμε να έχουμε λόγο για να τα προλάβουμε. Και ελπίζουμε πως και σε αυτή την εκπομπή αλλά και γενικά με τον και ωραίο κόσμος να ρωτάει. Δηλαδή να μη μας λυπάστε που λέει ο λόγος και να ρωτήστε μας όσο περισσότερο θέλετε και μπορείτε. Ίσως είναι πάρα πολύ σημαντικό να πούμε, αν θέλετε, να ενημερώνεστε για όλες αυτές τις δράσεις μας, και κάποια webinars που μπορείτε να παρακολουθήσετε. Να στείλετε ένα email στο χαμόγελο του παιδιού, στο SOS. Έχω και τη βοήθεια του κοινού. SOS1056papakichamogelo.gr Από την ιστοσελίδα μας θα το βρείτε. SOS1056addhamogelo.gr Θέλετε να στείλετε ένα email και να είστε ενήμεροι και ενήμερες για όλη μας την ψηφιακή δραστηριότητα. Μάλλον φτάνουμε με κλήσατος ο κύκλος. Σε δύο εβδομάδες πάλι θα είμαστε κοντά σας. Εδώ, από το Εθνικό Κέντρο για τα Ξαφανισμένα και Υποκμετάλευση Παιδιά. Στο Μαρούσι. Στο Μαρούσι. Εδώ ένας πολύ σημαντικός χώρος του χαμόγελου με διαθήνη δράση, με διαθήνη δραστηριότητα. Τονίσαμε πάρα πολλές φορές ότι εκπαιδευόμαστε το εξωτερικό. Νομίζω ότι σημαντικό να πούμε ότι εκπαιδεύουμε κιόλας. Ε, βέβαια. Έτσι, είναι ο χώρος αυτός του χαμόγελου που συναντιούνται η αντιμετώπιση και η πρόληψη. Οπότε σε θέματα κακοποίηση, εξαφάνιση, εκμετάλλαση παιδιού, εκφοβισμού ή οτιδήποτε άλλο. Νομίζω πολύ σημαντικό. Εμείς σε δύο εβδομάδες πάλι θα είμαστε εδώ κοντά σας. Μέσα από τη σελίδα μας στο Facebook μπορεί να ενημερώνεστε για τα πάντα. Να πούμε ότι θέματα διαρκώς ανεβαίνουν από ψυχολόγους από εμάς και από συναδέλφους. Σε σχέση με οτιδήποτε μπορεί να απασχολεί ένα παιδί, άρα και το γονείο και την οικογένειά του. Μπορείτε να το δείτε στο σελίδι μας. Κι έτσι πήγαμε στο φινάλλε για να μην αφήσουμε να πάτε την ερώτηση. Είναι πολύ καλός οδηγός για να μιλάμε στα παιδιά μας από τη στιγμή εκείνη που θα μας δώσει το παιδί κάποιο ερέθισμα. Γιατί δεν υπάρχει κάποιο ηλικιακό. Κάθε παιδί είναι μοναδικό και ξεχωριστό. Το νοητικό συναισθηματικό, η ορειμότά του είναι διαφορετική. Δεν μπορούμε να πούμε ότι στα 7, στα 6 ή στα 4. Έχει να κάνει με το πότε το παιδί θα μας δώσει ένα ερέθισμα για να μιλήσουμε. Αυτά τα άρθρα που λες είναι πάρα πολύ σημαντικά. Αυτές οι εκπομπές για να μπορούμε να στηρίξουμε και να υποστηρίξουμε τα παιδιά. Να κάνω και μια τελευταία πρόταση. Είναι πάρα πολύ σημαντικό γιατί για μας είναι μια καινούργια δράση αυτή. Και θέλουμε και βλέπουμε ότι είστε κοντά μας σε αυτό. Θέλουμε να στείλετε και εσείς προτάσεις. Αν θέλετε κάτι εσείς. Πιθανή θεματολογία. Ακριβώς. Να συζητήσουμε κάτι που εμείς μπορεί να έχει ξεφύγει από τον προγραμματισμό μας, από τα άρθρα μας ή οτιδήποτε άλλο. Κάτι που απασχολεί εσάς, εμείς είμαστε εδώ για να μπορέσουμε να το υποστηρίξουμε και να σας βοηθήσουμε να βρούμε λύση σε αυτό. Λοιπόν, σας ευχαριστούμε και εμείς όλους για τα πολύ ζεστά σας λόγια. Είμαι σίγουρος ότι μας ακούτε κι άλλοι από ό,τι βλέπω κιόλας που δεν γράψατε ούτε... Δεν μας είπατε ένα γεια. Εμείς θα θέλαμε να ξέρουμε ότι είστε εδώ κοντά μας έστω με αυτό το γεια. Αλλά θα ζεσταθούμε όλοι και οπότε θα τους βρούμε τους ρυθμούς μας. Σε δύο εβδομάδες πάλι εδώ. Το θέμα θα το μάθετε από τη σελίδα μας στο Facebook, γιατί αν έχουμε και μια πρόταση από εσάς, μπορεί να το αλλάξουμε και το δικό μας το προγραμματισμό. Ή να το εμπλουτίσουμε. Οπότε, σε δύο εβδομάδες και πάλι εδώ, για ό,τι χρειαστείτε, 10.56. Να είστε καλά! |
