| σύντομη περιγραφή: Εδώ λοιπόν σήμερα θα δούμε πολύ συνοπτικά κάποια πράγματα για τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορίτη, έναν δεύτερο μεγάλο προτεργάτη αυτού του κινήματος που είπαμε ότι συνεργάστηκε από τη νεανική του ηλικία. Ανέλαβε αυτό το έργο να επεξεργαστεί τα κείμενα γιατί έχουν υποστεί μια επεξεργασία, μπορούμε να το διαπιστώσουμε αυτό από τα πρωτότυπα κείμενα, αλλά ανέλαβε να επιφέρει μια επιμέλεια, να επιμεληθεί τα κείμενα και να γράψει όπως είπαμε και τις βιογραφίες της φιλοκαλίας που ξεκινάει από αυτό το σημείο η συνεργασία τους, όταν ήταν σε ηλικία μόλις 28 ετών και ήταν νέος μοναχός, κοινοβιάτης μοναχός στο Άγιον Όρος. Ο Άγιος Νικόδημος Αγιορίτης λοιπόν, βλέπετε έζησε, γεννήθηκε το 1749 στη Νάξο. Νάξιος, Νικόδημος ο Νάξιος καταγράφεται σε διάφορα κείμενα, θεωρείται σήμερα ο πολυγραφότερος συγγραφέας του 18ου αιώνα. Μάλιστα πάρα πολλά κείμενα και το έχουμε θύξει το θέμα αυτό σε προηγούμενα μαθήματα, πολλά έργα αποδίδονται στον Άγιο Νικόδημο, ενώ σύναρα η έρευνα αποδεικνύει ότι δεν είναι έργα που τα συνέγραψε ο Άγιος Νικόδημος. Τα επιμελήθηκε, φρόντισε για να καλοπισθούν όπως λένε οι βιογράφοι του, να βελτιωθούν γλωσσικά. Δεν τους ενδιέφερε να πλουτίσουν το κουρίκουλουμ βίτε ας πούμε το βιογραφικό τους σημείο με βιβλία για τα πρόσωπα αυτά, τι τους ενδιέφερε. Τους ενδιέφερε να εκδοθούν τα κείμενα αυτά για να κυκλοφορήσουν και να επιφέρουν μια καλή αλλείωση στον κόσμο, στους χριστιανούς εκείνης της εποχής. Γι' αυτό και είναι περίπου μόνιμη επωδός σε πάρα πολλά κείμενα η αναφορά ότι εκδίδεται η σκηνή των ορθοδόξων ωφέλια. Ο στόχος είναι αυτός, να ωφεληθούν πνευματικά οι χριστιανοί, οι άλλοι χριστιανοί, τα πρόσωπα, οι συντοπίτες τους, οι συμπατριώτες τους και τα λοιπά. Αυτή είναι η κύρια στόχευση τους. Γεννήθηκε, όπως είπαμε, στην Νάξο. Είναι πολύ σημαντικό, πρέπει να αναφέρω από την οικογένεια Καλιβούρτση. Είναι μια γνωστή οικογένεια της Νάξου σήμερα. Αν θα πάτε στην Νάξο, αξίζει πραγματικά στην παλιά Νάξο, στην παλιά χώρα, αν θα περιηγηθείτε, θα δείτε εκεί υπάρχει και μια κατοικία παλιά που επιδεικνύεται από τους Ναξίους ως η πατρική οικία του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορίτη. Σύμφωνα με τους βιογράφους του, εμφάνισε πολύ νωρίς μια πνευματική ανησυχία, πρώιμα πνευματικά ενδιαφέροντα. Ο ίδιος είχε φοιτήσει και στις πρώτες τους σπουδές ενός πιο μετρίου επιπέδου, τις πραγματοποίησε στην Νάξο, στη σχολή του Αγίου Γεωργίου, αλλά εκείνο που είναι σημαντικό είναι ότι συνέχισε τις σπουδές του και μεταβαίνει στη Σμύρνη. Τι έχουμε στη Σμύρνη αυτή την εποχή? Έχουμε τη λειτουργία μιας από τις μεγαλύτερες σχολές του Ελληνισμού. Αυτή την περίοδο την αναφέραμε στο πρώτο μάθημα όταν μιλούσαμε για την πνευματική αναγέννηση αυτής της περίοδου, είναι η περίφημη Ευαγγελική Σχολή της Μύρνης. Σπουδαία σχολή, ανωτάτου θα μπορούσαμε να πούμε για την εποχή εκείνη επιπέδου. Ξέρετε ότι οι Σμυρνοί που έφυγαν, κάηκε η σχολή της Μύρνης και δυστυχώς κάηκε κατά την καταστροφή της Μύρνης, κατά τον εμπρυσμό της Μύρνης το 1922 και δυστυχώς κάηκε μαζί με τη σχολή και η σπουδαία βιβλιοθήκη της, γιατί είχε εμπλουτιστεί με έναν πολύ μεγάλο αριθμό βιβλίων και παλαιτύπων βιβλίων, αλλά και πολλών χειρογράφων. Μας έχουν σωθεί από μια καταγραφή που είχε γίνει των χειρογράφων της Μύρνης από τον Αθανάσιο Παπαδόπουλο Κεραμέα, είχε εκδόσει έναν κατάλογο των χειρογράφων της Ευαγγελικής Σχολής της Μύρνης και παίρνουμε μία εικόνα, ότι η σχολή αυτή ήταν ένα φυτόριο του νεοελληνικού διαφωτισμού. Δηλαδή σε αυτή τη σχολή σπούδασαν, βέβαια όταν πήγε ο Άγιος Νικόδημος στα πρώτα βήματα αυτής της σχολής, ήταν ο Ιερεμίας ο Ιερόθεος Δενδρινός, σχολάρχης της σχολής και άλλα πρόσωπα, στη συνέχεια όμως προσήλθαν στη σχολή αυτή και άλλοι λόγοι πολύ σημαντικοί και κατά κάποιο τρόπο θεωρούνταν μεγάλο προνόμιο το να κατορθώσει κάποιος είτε να φοιτήσει, αλλά πολύ περισσότερο να καταστεί διδάσκαλος στη σχολή της Μύρνης. Λοιπόν, φοιτή σπουδάζει στη Μύρνη και επιστρέφει στην γενέτειρά του, όπου και συναντήθηκε με κάποιους αγιορίτες οι οποίοι είχαν εγκαταλείψει το Άγιον Όρος, μάλιστα ήταν πρόσωπα τα οποία ήταν φορείς αυτής της ησυχαστικής παραδόσειος από το Άγιον Όρος. Είναι η περίοδος που έχουμε την μεγάλη αναστάτωση στο Άγιον Όρος, που αναφέραμε εξαιτίας της κολυβαδικής αίριδας, που είχε αναγκάσει πολλούς μοναχούς από τον κύκλο των λεγωμένων κολυβάδων, όπως είπαμε, να εγκαταλείψουν το Άγιον Όρος, την κυτίδα του ησυχασμού και αργότερα και της κολυβαδικής παραδόσειας και της φιλοκαλικής και να μεταναστεύσουν, αναγκαστικά να μετακινηθούν και να συνεχίσουν την άσκησή τους, κυρίως σε πολλά νησιά στο Αιγαίο. Τα περισσότερα από τα νησιά, όπου θα πάτε, όπου και να πάτε, θα βρείτε και ένα απομηνάρι αυτών των προσώπων που εγκατέλειψαν το Άγιον Όρος. Να σας πω τη Σαντορίνη, να πούμε την Άξο ή την Πάρο, με σπουδαία κολυβαδική παράδοση στη Μονή της Λογοβάρδας, να πούμε στην Σάμο, την Ικαρία, τους φούρνους, τους λιψούς, την Πάτμο, ένα σωρό νησιά στα οποία εγκαταβίωσαν τα πρόσωπα αυτά και θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέσα από αυτήν την φαινομενικά αρνητική εξέλιξη του κολυβαδικού κινήματος, δηλαδή το γεγονός ότι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Άγιον Όρος, προέκυψε ένα πολύ θετικό στοιχείο, που ήταν αυτή η ζήμωση, η μεταλλαμπάδευση των αρχών και της πνευματικής αυτής παραδόσεως του φιλοκαλισμού και της κολυβαδικής παραδόσεως, στην ουσία σε όλον τον υπόδουλο ελληνισμό. Και σε πολύ μεγάλο βαθμό σας είπα και στα νησιωτικά, στα νησιά του Αιγαίου, και στις Κυκλάδες και στα Δωδεκάνησα και στις Ποράδες που ίδρυσαν όπως είπαμε πολλά μοναστήρια με σημαντικότερο το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας στη Σκιάθο αλλά και στη Σκόπελο και στην Κεραπαναγιά που είχαν μικρότερα μοναστήρια στη Γιούρα, στο Πιπέρι, όλο αυτό το σύμπλεγμα των νησίδων των Βορειών Σποράδων όλα κατοικήθηκαν από τέτοιους μοναστές αυτής της παραδόσεως. Το 1775 έχει ήδη συναντήσει, έχει έρθει σε επαφή με τους κολυβάδες, με τα πρόσωπα αυτά και στην Ύδρα, εκεί συνάντησε τον περίφημο ησυχαστή τον Σίλβεστρο τον Κεσαρέα. Η απόφασή του είναι οριστική να παρά το γεγονός ότι ήταν ακόμη νεαρός στην ηλικία, 1775 είμαστε, είναι στην ηλικία 26 ετών, φθάνει στη Μονή Διονυσίου και μάλιστα ο πρώτος του βίος, ο εκτενέστερος βίος του από τον Ευθύμιο θα αναφερθούμε στις βιογραφίες του, είναι πολύ παραστατικός στο πως έφυγε από την άξο. Στην ουσία εκβίασε την αναχώρησή του αυτή με ένα καράβι το οποίο ξεκινούσε από την άξο και είχε ήδη απομακρυνθεί από το λιμάνι και αναγκάστηκαν να τον παραλάβουν και έτσι ταξιδεύει στο Άγιον Όρος. 1775 είπαμε λίγο αργότερα, δύο χρόνια αργότερα το 1777, δύο χρόνια παραμένει στη Μονή Διονυσίου. Η Μονή Διονυσίου ήταν περίφημη, είχε μεγάλη φήμη εκείνη την περίοδο για την κοινοδιακή της τάξη. Είναι περίοδος που έχουμε έξαρση, μάλλον για πολλές δεκαετίες λειτουργούν, τα περισσότερα μοναστήρια έχουν υποβαθμιστεί στο καθεστώς της ιδιοριθμίας. Ήταν από τις λαμπρές εξαιρέσεις η Μονή Διονυσίου που λειτουργούσε ως κοινόδιο και εκεί πήγε ως κοινοδιάτης μοναχός, νέος μοναχός. Μάλιστα αναφέρεται ότι εργαζόταν και στη βιβλιοθήκη και ότι σημείωνε, είχε μια μεγάλη επιθυμία και διάθεση να διαβάζει τα βιβλία και τα χειρόγραφα. Και πράγματι σε χειρόγραφα της Μονής Διονυσίου μας έχουν σωθεί σημειώσεις από το χέρι του Αγίου Νικοδήμου, όταν ήταν νέος ακόμη. Το 1777 ο Άγιος Νικόδημος έρχεται σε επαφή με τον Άγιο Μακάριο. Η πρώτη αυτή συνάντηση έγινε στο Σεράι, το σημερινό Σεράι, έξω από τις Καριές. Και τότε ήταν βατοπεδινό εξάρτημα, αλλά δεν ονομαζόταν όπως αργότερα ονομάστηκε του Αγίου Ανδρέα, με το ονομάστηκε, αλλά ήταν η καλύβη του Αγίου Αντωνίου. Εκεί λοιπόν συναντηθήκαν με τον Άγιο Μακάριο και από εκεί ξεκίνησε. Έχουμε την αφετηρία αυτού του σπουδαίου συγγραφικού και εκδοτικού του έργου. Ο Άγιος Νικόδημος πρέπει να πούμε ότι είναι ίσως ο μοναδικός από τον κύκλο των κολυβάδων που παρέμεινε σε όλη τη ζωή στο Άγιον Όρος. Έκανε κάποια ταξίδια, αλλά δεν εγκατέλειψε το Άγιον Όρος. Παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του, το οποίο επήλθε σε πολύ μικρή, σε υλικία μόλις 60 ετών. Το 1809 κοιμήθηκε ο Άγιος Νικόδημος χτυπημένος από μια παραπληγία που περιγράφεται στην βιογραφία του. Υπήρξαν αμέσως απόπειρες για τη συγγραφή του βίου του και από τον Άγιο Αθανάσιο τον Πάριο, που ήταν αυτός ο οποίος ζούσε. Ο Άγιος Μακάριος είχε αποβιώσει τέσσερα χρόνια νωρίτερα, πριν από τον Άγιο Νικόδημο, το 1805. Ο Αθανάσιος ο Πάριος όμως ζούσε στη Χίο και οι αγιορείτες απευθύνθηκαν στον Αθανάσιο τον Πάριο για να γράψει τον βίου του. Αλλά λέει, απέτυχε του σκοπού του, λένε οι βιογράφοι του, γιατί δεν γνώριζε τι είχε κάνει ο Νικόδημος στο Άγιον Όρος. Και ο Άγιος Νικόδημος, είπαμε, ήταν κατεξοχήν αγιορείτης. Γι' αυτό και έμεινε γνωστός ως Νικόδημος ο αγιορείτης. Ο πρώτος βιογράφος του, που γράφει μια εκτενή βιογραφία του, η οποία μας σώθηκε τυχαία σε ένα μικρό χειρόγραφο ενός μιας καλύβης της Μονής Καρακάλου, εξακτήματος της Μονής Καρακάλου, των Ισοδίων, είναι ο παραδελφός του Ευθύμιος. Ο Ευθύμιος είναι ένα από τα πρόσωπα που γνωρίζουμε. Μετακινήθηκε και στην Ευαγγελίστρια της Κιάθου. Εγκαταλείπει το Άγιον Όρος το 1821 που έχουμε την αναγκαστική φυγή των Αγιορυτών λόγω της συμμετοχής των Αγιορυτών στην επανάσταση του 1821 με τα μακεδονικά στρατεύματα του Μανουήλ Παπά, όπως γνωρίζετε. Και ο Ρομπούτ Πασάς, ο διοικητής της Θεσσαλονίκης κατέλαβε το Άγιον Όρος και εγκαταστάθηκε μεγάλη τουρκική φρουρά που ανάγκασε τους Αγιορείτες καιρός να το εγκαταλείψουν το Άγιον Όρος για να σωθούν. Σημαντική πηγή το έργο αυτό είναι πάρα πολύ σημαντική πηγή συνολικά για το συγγραφικό έργο του Αγίου Νικόδημο και για την όλη του τη ζωή στο Άγιον Όρος, τις μετακινήσεις του, του που έζησε και τα λοιπά. Από εδώ γνωρίζουμε ότι ο Άγιος Νικόδημος κατά κύριο λόγο κινήθηκε στον χώρο της Καψάλλας. Ήταν καψαλιώτης μοναχός ή στην τέτοια ή ήταν πάντως καλυβιάτης, σε καλύβες ζούσε μαζί με άλλους πατέρες είτε στην σκήτη της Καψάλλας, στην καλύβη των εισοδείων της Θεοτόκου που είναι και σήμερα θεωρείται η κεντρική καλύβη της Καψάλλας. Είναι ένα ερημικό, μια ερημική περιοχή, κατάφυτη, δεν είναι έρημος, αλλά είναι μια κατάφυτη περιοχή που ανήκει στη δικαιοδοσία της Μονής Παντοκράτορος γι' αυτό και ο ίδιος κατέφυγε κάποιες φορές, κατέφευγε και εργάστηκε για μεγάλα χρονικά διαστήματα στη βιβλιοθήκη της Μονής Παντοκράτορος. Το 1805 για παράδειγμα πήγε και έμεινε δυο χρόνια περίπου και εργάστηκε για να ετοιμάσει τον συναξαριστή του που είναι ένα όπως θα πούμε ένα από τα σημαντικότερα έργα του και για την γενικότερα ως αγιολογικό έργο και για τη σπουδαιότητα που έχει ως τις μέρες μας το έργο αυτό αλλά και για τους νεομάρτυρες γιατί μέσα στην παλιά συναξαριακή συλλογή τη Βυζαντινή ενσωμάτωσε τις μνήμες των νεομαρτύρων. Δεύτερος βιογράφος του ο Ονούφριος Ιβηρύτης συνδεόταν ιδιαίτερα με τους Ιβηρύτες ο Ονούφριος Κοντούρογλου όπως μας είναι γνωστός γράφει έναν συνοπτικό βίο του το 1819 βλέπετε 1813 τέσσερα μόλις χρόνια μετά γράφεται ο πρώτος βίος του 1819 γράφεται ο δεύτερος βίος του και αυτός ενσωματώθηκε ο βίος του αυτός εκδόθηκε, ενσωματώθηκε σε κάποια από τα έργα του Αγίου Νικοδήμου που εκδόθηκαν το 1819 από τους κληρονόμους του, κληρονόμη του ήταν η λεγόμενη Σκουρτέη γιατί στην καλύβη το λαβριωτικό κελί του Αγίου Γεωργίου έζησαν αυτοί ο Νεόφυτος και ο Στέφανος οι Σκουρτέοι που ήταν μαθητές του παπα Παρθενείου του Σκούρτου που μνημονεύσαμε ήταν ένας από τα κεντρικά πρόσωπα που συμμετείχαν στα γεγονότα της κολυβαδικής έρηδας ο παπα Παρθενείος ο Σκούρτος πνευματικός του Αγίου Όρους και το οφύκιο του πνευματικού του Αγίου Όρους και επίσης και μεγάλος αγιογράφος αγιογράφησε πάρα πολλά πολλές εκκλησίες μας έχουν σωθεί αρκετά έργα του σε ναούς σε καθολικά ή σε μικρότερα κελιά καλύβες και φορητές εικόνες του παπα Παρθενείου του Σκούρτου και της Συνοδίας του και βέβαια στη συνείδηση των αγιοριτών ήταν αναγνωρισμένος ως Άγιος αλλά η επίσημη αναγνώριση του πραγματοποιήθηκε το 1955 επί Μητροπολίτη επί Πατριάρχη Συγγνώμη Αθηναγόρα η επίσημη αναγνώριση της αγιότητας του Οσίου Νικοδήμο του Αγιορείτη και τότε συντέθηκε και η ακολουθία του από τον μακαριστό υμνογράφο της Μεγάλης Εκκλησίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον πατέρα Γεράσιμο τον Μικραγιανανίτη Τώρα τι γίνεται με τον Άγιο Νικόδημο όταν έφθασε στο Άγιον Όρος ξέρουμε ότι η κολυβαντική έρηδα είχε ήδη διανύσει ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα είχαμε πει ότι ξεκίνησε το 1754 είναι η αφετηρία του κολυβαντικού ζητήματος όταν φθάνει λοιπόν 1775 είμαστε 20 χρόνια μετά και παραπάνω και μάλιστα αφού έχουν φύγει οι περισσότεροι κολυβάδες και αυτό επίσης έχει σημασία επομένως σας το λέω γιατί για να κατανοήσουμε ότι δεν είναι τόσο στεγανά τα πλαίσια που θέτουμε ο Άγιος Νικόδημος δεν ήταν τόσο ένας κολυβάς ασφαλώς εμφορούνταν από τις θέσεις των κολυβάδων αλλά τι ήταν ήταν ένας ησυχαστής θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ένας νεοησυχαστής χαρακτηρίζονται και νεοησυχαστές τα πρόσωπα αυτά γιατί αναβιώνουν τη διδασκαλία και την θεολογική πράξη, την θεολογία και την πράξη του ησυχασμού στην εποχή τους στο 18ο αιώνα έχουν λοιπόν παρέλθει 20 έτη έχει περάσει αυτή η τραγική στιγμή που οι χριστιανοί ληστές αυτοί είχαν συλλάβει δυο κολυβάδες και τους έπνιξαν ανοιχτά από τη Νέα Σκήτη μεταξύ της Σκήτης της Αγίας Άννης και της Μονής Αγίου Παύλου και από το έργο αυτό όπως και από άλλα έργα τι διαπιστώνουμε διαπιστώνουμε ότι ακριβώς είναι ένα από τα κεντρικά πρόσωπα που σχετίζονται με τη φιλοκαλική αναγέννηση όχι τόσο με την κολυβαδική έρηδα γι' αυτό και στα έργα του δεν βλέπουμε πολλές αναφορές στα ζητήματα της στέλεσης των ιερών νημοσύνων για παράδειγμα μας έχει σωθεί η Ομολογία Πίστεως του Αγίου Νικόδημου η Ορθόδοξη Ομολογία ένα έργο που εκδόθηκε και αυτό μετά τον θάνατο του το 1819 εκεί προασπίζεται τη διδασκαλία περί της συχνίστιας μεταλλήψεως όχι είναι πολύ πενηχρή η πολύ λυτή η αναφορά του στο ζήτημα των ιερών νημοσύνων είπαμε λοιπόν ότι τον συναντάει τον Άγιο Μακάριο του 1777 1784 χρόνια αργότερα έχουμε το δεύτερο κύκλο συνεργασίας εκδοτικής συνεργασίας του Αγίου Νικόδημου με τον Άγιο Μακάριο με τη δεύτερη συνάντησή τους και είπαμε ότι αυτή η συνεργασία τους εξελίχθηκε ακόμη και όταν ο Άγιος Μακάριος είχε εγκατασταθεί στην στοιχείο οριστικά μάλιστα ο Άγιος Μακάριος είπαμε ότι υπήρξε ένας από τα πρόσωπα που θεώρησαν που πραγματοποιήσαν μια εξέταση δηλαδή του περιεχομένου του Πιδαλίου που είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα τα όψιμα έργα του Αγίου Νικόδημου το Πιδάλιο αυτή η σημαντική κανονική συλλογή που εκδόθηκε το 1800 και είχε μια μεγάλη περιπέτεια εδώ τώρα βλέπετε τι εξέδωσαν με τους άλλους μαζί με τους υπολύπους και κυρίως με τον Άγιο Μακάριο τη φιλοκαλία είπαμε τον Ευεργετινό επίσης είναι ένα χρόνο αργότερα μετά το 1782 εκδίδεται το Ευεργετινός Συναγωγή των θεοφθόγκων ρημάτων και τα λοιπά των εναγείς πατέρων ημών μια σπουδαία συλλογή που είπαμε ότι σχετίζεται με τα αναγνώσματα τα οποία διαβάζονταν σε αυτό το σπουδαίο μοναστήρι του 11ου αιώνα στην Κωνσταντινού Πολιτιμονή Ευεργέτιδος και γι' αυτό ονομάστηκε Ευεργετινός το νέο μαρτυρολόγιο που είναι αυτό εδώ σας το είχα δείξει το είχαμε δει σε μία τέτοια εδώ είναι μια φωτοαναστατική ανατύπωση όπως λέγεται του νέου μαρτυρολογίου πραγματοποιήθηκε πριν από μερικά χρόνια στο πλαίσιο των εορτασμών των 200 ετών από την κύμηση του Αγίου Νικοδήμου το 2009 είπαμε το 1809 κοιμήθηκε 200 έτη μετά η Αγιοριτική Εστία και άλλες άλλοι επιστημονικοί σύλλογοι η Εταιρεία Κυκλαδικών Μελετών πραγματοποιήσε δύο συνέδρια πάρα πολύ σημαντικά και έχουν εκδοθεί και τα πρακτικά τους μοναστήρια που είναι αφιερωμένα στον Άγιο Νικόδημο η Μονή του Αουσίου Νικοδήμου στην Γουμένισσα στον Πεντάλοφο της Γουμένισσας και η Αγιοριτική Εστία πραγματοποιήσε ένα συνέδριο σε εκείνο του συνεδρίου επανεκδόθηκε το νέο μαρτυρολόγιο στην πρώτη αυτή έκδοσή του του 1799 πάρα πολύ σημαντική η έκδοση αυτή του νέου μαρτυρολογίου που είπαμε ότι είναι επίσης προϊόν συνεργασίας του Αγιού Νικοδήμου με τον Άγιο Μακάριο όπως και του νέου εκλογίου του 1803 και θα μπορούσαμε να πούμε από τα μεγάλα έργα του ότι το πιο σημαντικό αγιολογικό έργο του είναι ο τρίτομος συναξαριστής του θα σας το δείξω λίγο. Αργότερα τον πρώτο τόμο μας έχει σωθεί και σε τρία χειρόγραφα της Μονής Δοχειαρίου που είναι πάρα πολύ σημαντικά στην δοκιμιακή μορφή του ο συναξαριστής όπως είχε ετοιμαστεί εκεί έχει την εξήγηση του το πράγμα αλλά δεν χρειάζεται να σας κουράσω γι' αυτό λίγα πράγματα θα πούμε για το νέο μαρτυρολόγιο και θα ολοκληρώσουμε το σημερινό μας μάθημα. Είπαμε ότι εκδίδει το 1799 το σημαντικό με το έργο αυτό είναι ότι είναι το πρώτο η πρώτη έντυπη νεομαρτυρολογική συλλογιός τότε τα νεομαρτυρολογικά κείμενα που είχαμε στη διάθεσή μας σε μορφή συλλογών ήταν όλα σε χειρόγραφα και βέβαια θα δούμε ότι και στα επόμενα μαθήματα μας θα δούμε ότι τα περισσότερα από αυτά τα χειρόγραφα μας παραδίδονται στο Άγιον Όρος. Γιατί στο Άγιον Όρος, γιατί είπαμε ότι το Άγιον Όρος είναι ο κατεξοχήν χώρος προετοιμασίας των εξαρνησιχρίστων νεομαρτύρων για τους οποίους θα πούμε λίγα περισσότερα πράγματα γιατί το νέο μαρτυρολόγιο απευθύνεται συγκεκριμένα στους αρνησιχρίστους. Εκδόθηκε το 1799 στο τυπογραφείο του Νικολάου Γλυκή, όχι του Αντωνίου Βόρτολη όπως η φιλοκαλία, αλλά στο τυπογραφείο του Νικολάου Γλυκή ένα άλλο σημαντικό τυπογραφείο και περιελάβανε όπως βλέπετε 87 μαρτύρια νεομαρτύρων που μαρτύρησαν από το 1492 ως το 1796. Δηλαδή νεομάρτυρες τριών αιώνων, στη διάρκεια τριών αιώνων από το 1492. Το γεγονός ότι το τελευταίο μαρτύριο που περιλήφθηκε χρονολογείται το 1796 τι μας δηλώνει, μας δηλώνει ότι εκεί σταμάτησαν τη συλλογή του υλικού τους. Δηλαδή ως το 1796 φάνη η συγκέντρωση του υλικού τους από τον Άγιο Μακάριο και τον Άγιο Νικόδημο, προετοίμασαν το βιβλίο για να το στείλουν για έκδοση. Από μία αναφορά μάλιστα που υπάρχει στο συναξαριστή του για έναν άλλον αγιορείτη ως ιωμάρτυρος Ιλαρίων ως του Κρητός από την Κρήτη, εκεί λέει ότι έχουμε ετοιμάσει λέει και αυτούνου έχουμε βρει το μαρτύριο και το έχουμε προετοιμάσει όπως και άλλων νεομαρτύρων για να τα εκδώσουμε για τους μετά το νεομαρτυρολόγιο αυτούς που μαρτύρησαν. Εντάξει προετοίμασαν δηλαδή και θα μπορούσαμε να πούμε μια διευρυμένη έκδοση έναν δεύτερο τόμο βέβαια βλέπουμε ότι αυτό δεν το έκανε ο Άγιος Νικόδημος τελικά αλλά κατά κάποιο τρόπο πραγματοποιήθηκε αυτός ο σχεδιασμός που με το νέο λιμονάριο που σας έδειξα την προηγούμενη φορά. Δηλαδή έχουμε και εκεί μια ομάδα όχι πάρα πολύ μεγάλη όπως έχουμε εδώ 87 νεομαρτυρολογικά κείμενα αλλά έχουμε και εκεί μια ομάδα νεομαρτυρολογικών κειμένων. Ένα υπόμνημα πολύ σημαντικό για το αξιονεστή αυτή η παράδοση αγιορυτική για τον αρχαγγελικό έμνο το αξιονεστή πέντε ακολουθείες πέντε υμνογραφικά κείμενα για νεομάρτυρες και ένας βίος του Οσίου Ακάκιου του νέου γιατί μπήκε αυτός ο βίος είναι ενός αγιορύτη αγίου του 18ου αιώνα 1730 κοιμήθηκε ο Οσίος Ακάκιος είναι ο ιδρυτής της σκήτης των Καυσοκαλυβίων την Ισναία σκήτης. Της νέας σκήτης υπάρχει αναφέρεται μια η παλιά σκήτη του Άθωνος κάποιες καλύβες εκεί στα Καυσοκαλύβια και της νέας σκήτης των Καυσοκαλυβίων όχι της νέας σκήτης της νέας σκήτης των Καυσοκαλυβίων γιατί ενσωματώθηκε γιατί ο Οσίος Ακάκιος είναι ένας από τους σημαντικότερους αν όχι ο σημαντικότερος αλήπτης νεομαρτύρων. Δηλαδή στην καλύβη του Αγίου Ακάκιου στην καλύβη του φιλοξένησαν, φιλοξενήθηκαν πρόσωπα αρνησίχριστη που πήγαν εκεί και προετοιμάστηκαν από τον Οσίο Ακάκιο για το μαρτύριο και τα κείμενα γι' αυτούς τους οσιομάρτυρες Παχόμιος ο Ρώσος, Νικόδημος από το Ελμπασσάν, Ρωμανός Καρπενισχιώτης, ο Κωνστάντιος συνδεόταν επίσης με τον μαθητή του τον Παπαϊωνά είναι πρόσωπα τα οποία έζησαν οι τρεις αυτοί οι οσιομάρτυρες έζησαν στην καλύβη και προετοιμάστηκαν στην καλύβη του Αγίου Ακάκιου και γι' αυτό υπάρχουν εκεί και οι παλαιότερες απεικονίσεις τους σε τυχογραφίες στην καλύβη των καυσοκαλύβιων γι' αυτό λοιπόν ενσωματώθηκε, κρίθηκε σκόπιμο να ενσωματωθεί και αυτός ο εκτενής βίος είναι ένα εκτενές κείμενο ένα σημαντικό θέμα είναι η πατρότητα του έργου. Τι λέει εδώ νέο μαρτυρολόγιο ή τη μαρτύρια των νεοφανών μαρτύρων των μετά την άλωση Κωνσταντινουπόλεως κατά διαφόρους καιρός και τόπους μαρτυρισάντων κτλ πουθενά όνομα συγγραφέα σας είχα πει όταν μιλήσαμε για τον Άγιο Μακάριο ειδικά για τον νέο μαρτυρολόγιο αλλά και στα άλλα ας πούμε και στη φιλοκαλία αν δούμε δεν υπάρχει όνομα επιμελητή όπως βάζουνε μετά σε άλλα έργα τους βάζουν τα ονόματά τους γιατί γίνεται αυτό είναι αυτή η έναρξη του εκδοτικού τους έργου είναι κοινά είναι η συνεργασία των δύο Μακαρίου και Νικοδήμου που δεν τους ενδιαφέρει να καταγραφούν τα ονόματά τους τους ενδιαφέρει να βγουν να κυκλοφορήσουν τα βιβλία ιδιαίτερα όμως για αυτό το βιβλίο για τον νέο μαρτυρολόγιο υπάρχει και ένας επιπλέον λόγος τον αποκαλύπτει ο Άγιος Μακάριος σε μια επιστολή που στέλνει στην οικογένεια του νέου μάρτυρα Θεοδώρου του Βυζαντίου από τη Μητυλίνη που μαρτύρησε στη Μητυλίνη μάλλον από την Κωνσταντινούπολη τους λέει σας στέλνω το βιβλίο αυτό παρακαλώ να το κυκλοφορήσετε με πάρα πολύ προσοχή για να μην συμβεί κανένα κακό δηλαδή να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων και προξενήσουν την αντίδραση των Τούρκων πιστεύουμε ότι οι Τούρκοι όταν έβλεπαν ότι γίνονται κάποιες κινήσεις εναντίον τους εναντίον της πίστης και τα λοιπά αντιβρούσαν με πολύ μεγάλη σκληρότητα σε πάρα πολλές περιπτώσεις το γνωρίζουμε αυτό και ξέρουμε ότι το νέο μαρτυρολόγιο λειτούργησε ως ένα αλληπτικό βιβλίο ως μια συλλογή δηλαδή που προετοιμάστηκε και γι' αυτόν τον λόγο δεν ήταν να καταγράψει τη μνήμη των παλαιότερων αλλά λέει και για να διαθερμάνει την πίστη των προσερχομένων στο μαρτύριο αυτός ήταν ένας σημαντικός λόγος ήταν λοιπόν ένα κείμενο μια συλλογή αλληπτική είχε τον χαρακτήρα της προετοιμασίας στο μαρτύριο και είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό ο βιογράφος του Ευθύμιος λέει ότι εκαλόπισε αυτός είναι αυτή είναι η χαρακτηριστική φράση που χρησιμοποιεί εκαλόπισε το νέο μαρτύρο επομένως το υλικό θα μπορούσαμε να πούμε το πρωτογενές είχε συγκεντρωθεί κατά κύριο λόγο από τον Άγιο Μακάριο είπαμε ότι ήταν συστηματικός συλλέκτης ο Άγιος Μακάριος κειμένων διαφόρων χειρογράφων αλλά και νεομαρτυρολογικών κειμένων ο Άγιος Νικόδημος τι κάνει παίρνει και επεξεργάζεται τα κείμενα αυτά αυτό το ζήτημα λοιπόν ως προς την πατρότητα του έργου που θεωρείται σήμερα μάλλον λοιμμένο δηλαδή συγκρίνοντας και τα παλαιότερα με τα νεότερα έργα κτλ δηλαδή όσο ακόμη ζούσε χρησιμοποιήθηκε και το όνομά του στους τίτλους των βιβλίων και ούτω καθεξής αυτό το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό για το έργο αυτό είναι το προήμειό του είναι ένα πάρα πολύ εκτενές προήμειο με το οποίο ξεκινάει προήμειον της εντευξωμένης το νεομαρτυρολόγιο καταλαμβάνει πάρα πολλές σελίδες από την σελίδα 5 ως την σελίδα 30 25 σελίδες είναι το προήμειο θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι το το μανιφέστο της θεολογίας του νέου των νεομαρτύρων αυτό το προήμειο έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον υλικό για τη θεολογία του μαρτυρίου των νεομαρτύρων τονίζει αυτά τα πέντε σημεία και τα αναπτύσσει ιδιαίτερα ότι οι νεομάρτυρες ήταν ανακενισμός της ορθόδοξης πίστης ανανέωναν δηλαδή την πίστη την πίστη της εκκλησίας δόξα και κάυχημα της εκκλησίας αφού επανερχόταν η εκκλησία σε πρωτοχριστιανικές συνθήκες, υπόδειγμα υπομονής και καρτερίες για τους υπόδουλους χριστιανούς διδασκάνε δηλαδή με τον τρόπο με τον οποίο υπέμειναν τα μαρτύρια τα βασανιστήρια και το μαρτύριό τους διδασκάνε και στους άλλους χριστιανούς ότι θα πρέπει να είναι υπομονετικοί να δείχνουν καρτερία απέναντι στους δυνάστες παρακίνηση μιμήσεως του έργου και του μαρτυρικού τους τέλους για όσους πιέζονταν να μαρτυρήσουν ξέρουμε ότι πολύ συχνά και προκύπτει και από τα κείμενα αυτά σε ευκέρος-ακέρος διάφοροι Τούρκοι από ζήλο για να προσιληπίσουν τους χριστιανούς εφεύρισκαν και μετέρχονταν διάφορα τεχνάσματα για να τους αναγκάσουν να μαρτυρήσουν καταρχήν να εξισλαμιστούν και εφόσον δεν εξισλαμίζονταν έθαναν ακόμη και στην ψευδομαρτυρία και βέβαια το πέμπτο σημείο που είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι λειτούργησαν οι νεομάρτυρες ιδίως οι εξαρνησίχριστων ως υπόδειγμα για τους εξωμότες για αυτούς δηλαδή οι οποίοι είχαν αρνηθεί την πίστη τους στο Χριστό. Αυτό είναι το πρώτο στοιχείο. Επικεντρώνεται ιδιαίτερα στο ζήτημα της αγιότητας των εξαρνησηχρίστων νεομαρτύρων. Δεν αρνούνταν στην εποχή του κάποιοι χριστιανοί το ότι ασφαλώς θα μπορούσαν αυτοί που είχαν αρνηθεί την πίστη τους οι εξωμότες να γυρίσουν στην εκκλησία επανέρχεται ένα ζήτημα όπως και στην αρχαία εκκλησία με τους λάψι με τους πεπτοκότες. Ποια ήταν η θέση αυτών των προσώπων μέσα στην εκκλησία. Οι κολυβάδες υποστηρίζουν ότι όχι μόνο μπορούν να επανέρχουν στην εκκλησία αλλά μπορούν να προβληθούν και ως πρότυπα ζωής και ως αληθινοί μάρτυρες της εκκλησίας. Εντάξει. Επικαλείται το παράδειγμα των παλαιών μαρτύρων της εκκλησίας που είχαν αρνηθεί κατά το παρελθόν την πίστη τους. Λέει τον Παρχάριο τον Μύρακα και τα λοιπά. Εξαιρέτως τονίζει την άρνηση του Χριστού από τον σημαντικότερο μαθητή του από τον κορυφαίο μαθητή του τον Πέτρο και ο Πέτρος αρνήθηκε τον Χριστό όταν τον ρώτησαν τρεις φορές εάν είναι μαθητής του. Ένα πολύ σημαντικό κείμενο που επικαλείται είναι ένας κανόνας, ο όγδος κανόνας του Αγίου Πέτρο Αλεξανδρίας. Αυτό το κείμενο αξίζει να σας το διαβάσω. Λέει διατάφνει την αφορμήν και ο όγδος κανόν του Αγίου Ιερομάρτηρος Πέτρο Αλεξανδρίας διορίζει ότι τελειοτάτη και ολοκάρδιος μετάνοια, δηλαδή τίθεται ένα ζήτημα, είναι πλήρης η μετάνοια των αρνησηχρίστων. Μπορεί να θεωρείτε τέλεια η επιστροφή τους. Και εδώ πέρα τώρα κάνουν ένα επιπλέον βήμα. Πέρα από το τυπικό το οποίο ίσχυε και αφορά σε αυτό που λέει εδώ πέρα η χρήση του Αγίου Μύρου να ξαναχρηστούν με το Άγιο Μύρο και να τους αναγνωστούν οι ελαστικές ευχές να επιδείξουν μετάνοια κτλ. Λέει ότι ο Άγιος Πέτρος Αλεξανδρίας αυτόν τον κανόνα του λέει ότι τελειότατη και ολοκάρδιοι μετάνοια των αρνησηχρίστων είναι το να υπάγουν στον τόπο εκείνων όπου ειρνήθησαν των Χριστών και εκείνα τον ομολογήσουν πάλι εμπρός εις όλους και εν τη ομολογία ταύτη να αποθάνωσιν. Όπερ ή και πάντες οι εκπαιπτοκότες πεποιήκεσαν τελειοτάτην και ολοκάρδιαν μετάνοια εν εδείξαντον. Επομένως εδώ έχουμε ένα στοιχείο καινούργιο που εισάγεται μέσα από το προήμιο αυτού του κειμένου ότι είναι δεκτή η μετάνοια τους αλλά η τελειότατη μετάνοια όπως λέει χαρακτηριστικά είναι το να μεταβούν πάλι στο σημείο εκείνο εκεί ακριβώς όπου αρνήθηκαν την πίστη τους και εκεί να ομολογήσουν ξανά την πίστη τους στον Χριστό και αυτό βλέπουμε ότι το κάνουν οι περισσότεροι νεομάρτηρες. Σχεδόν όλοι είναι νεομάρτηρες. Εντάξει. Δηλαδή προετοιμάζονται, η εξαρνηση Χρίστων προετοιμάζονται και επιστρέφουν, έχουμε λάχιστις εξαιρέσεις που δεν συμβαίνει αυτό, επιστρέφουν στον τόπο, στο σημείο ακριβώς όπου είχαν αρνηθεί την πίστη τους. Στα τζαμιά όπου είχαν αρνηθεί την πίστη τους, στα πρόσωπα εκείνας τους αξιωματούχους, εκείνους Οθωμανούς μπροστά στους οποίους είχαν αρνηθεί την πίστη τους ή είχαν περιτιμηθεί, εκεί λοιπόν επέστρεφαν τα πρόσωπα αυτά. Και γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο δίνει κάποιες οδηγίες προς τους αρνησί Χρίστους για να προετοιμαστούν για το μαρτύριο. Συμβουλεύει να καταφύγουν σε έναν έμπειρο πνευματικό, λέει να πάτε και να βρείτε έναν έμπειρο πνευματικό ο οποίος θα σας καθοδηγήσει πνευματικά στην περίοδο αυτής της μετάνοιας σας. Το δεύτερο, αυτό που είπαμε, η υιοθέτηση του λειτουργικού τυπικού της εκκλησίας για την περίπτωση των αρνησί Χριστών. Δεν εφανίζεται το φαινόμενο αυτό τώρα, όπως είπαμε, είναι ένα φαινόμενο της αρχίας εκκλησίας, αλλά είναι και ένα φαινόμενο το οποίο το συναντούμε, πότε το συναντούμε, από την εμφάνιση του Ισλάμ και μετά. Και γι' αυτό η Βυζαντινή Εκκλησία αναγκάστηκε και συνέταξε μια τυπική διάταξη από αρνησί Χριστών επιστρέφοντας στην Αγία και αμώμη των Πίστιν κτλ. των Χριστιανών. Αυτή η τυπική διάταξη έχει σέλθει σε όλα τα ευχολόγια, δηλαδή και στα παλιά τα χειρόγραφα ευχολόγια και στα έντυπα ευχολόγια που κυκλοφορούσαν, παντού υπάρχει αυτή η τυπική διάταξη και αποδίδεται σε ένα γνωστό συγγραφέα, δεν ξέρουμε αν πράγματι ανήκει σε αυτόν, ή αν αποδόθηκε λόγο του κύρους του ονόματος του, στον Άγιο Μεθόδιο τον ομολογητή. Είναι ο Πατριάρχης, κατά την αρχαιερατία του οποίου έχουμε την αναστήλωση των εικόνων, ο Άγιος Μεθόδιος. Αποδίδεται στον Άγιο Μεθόδιο αυτή η τυπική διάταξη, είναι ένα συγκεκριμένο τυπικό επανεισδοχής των αρνησηχρίστων, δηλαδή των χριστιανών που είχαν εξομώσει και μετανοούσαν και επέστρεφαν στην εκκλησία επανεισδοχής τους στην εκκλησία. Προέβλεπε όχι βάπτισμα, γιατί το βάπτισμα θεωρείται ανεξάλληπτο μυστήριο. Δηλαδή αυτός ο οποίος βαπτίζεται φέρει πάντοτε τη σφραγίδα του χριστιανού, της δωρεάς του Αγίου Πνεύματος. Αλλά προέβλεπε το χρίσμα με Άγιο Μύρο, επανάληψη του χρίσματος και την ανάγνωση ηλαστικών ή ηλαστηρίων ευχών, όπως καταγράφονται στα σχετικά χειρόγραφα και στα έντυπα ευχολόγια. Και το τελευταίο στάδιο αφορούσε αυτή την πνευματική προετοιμασία για το μαρτύριο. Πνευματική προετοιμασία με νηστεία, με προσευχή, με αγρυπνίες. Καταγράφονται τέτοιες περιπτώσεις αρκετές στα νεομαρτυρολογικά κείμενα. Τέλος, πολύ σύντομα θα αναφερθούμε εκτενέστερα σε κάποια από τα επόμενα μαθήματα, στις πηγές του νεου μαρτυρολογίου. Αυτό είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό θέμα, κεφάλαιο της έρευνας. Πώς συγκροτήθηκε αυτή η συλλογή, αυτή η πρώτη έντυπη συλλογή. Έχουμε έντυπες πηγές και χειρόγραφες πηγές. Τα έντυπα νεομαρτυρολογικά κείμενα. Έναν κατάλογο νεομαρτύρων έχουμε ήδη σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον έργο του Ευγενίου Βουλγάριος, που είπαμε ότι ήταν δάσκαλος πολλών από τους Κολυβάδες και είχε διδάξει και στην Αθωνιάδα. Μετά το σχίσμα αγίων της Αγίας Καθολικής Συμών Εκκλησίας και των γινομένων εναυτή θαυμάτων. Εκεί ο Ευγενίος Βουλγάρις, για να αποδείξει στους Λατίνους, στους Καθολικούς, ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είναι, όπως λέτε εσείς, κίβδηλη, γιατί δεν γεννά πλέον αγίους, ορίστε, γεννά νέους αγίους και εγώ σας δίνω καταλόγους με τους νέους αγίους, έχει συμπεριλάβει και καταλόγους νεομαρτύρων. Έχει αποδειχθεί ότι είναι πηγή του νεομαρτυρολογίου το τμήμα αυτό του έργου του Ευγενίου Βουλγάριος. Και άλλα έντυπα νεομαρτυρολογικά, όπως η Ευαγγελική Σάλπιξ, εδώ σας αναφέρω ενδεικτικά, υπάρχουν όμως και αρκετά ακόμη, του Μακαρίου Καλογερά, είναι ο διδάσκαλος της ΠΑΤΜΟ, της σχολής της ΠΑΤΜΟ, ο ιερομόναχος Μακάριος Καλογεράς, ο οποίος εξέδωσε αυτό το έργο πριν από την έκδοση του 1784-85, δεν θυμάμαι καλά, την Ευαγγελική Σάλπιγκα. Εκεί περιλαμβάνει το μαρτύριο του Παχομείου του Ρώσου, το οποίο έλαβαν και εξέδωσαν οι εκδότες, συμπεριέλαβαν μέσα στη συλλογή τους οι εκδότες του νεομαρτυρολογίου. Και χειρόγραφες, είπαμε ότι πολλά χειρόγραφα αφού ήτανε τόπος προετοιμασίας, γνώριζαν επομένως πολύ τους υποψήφιους μάρτυρες ή και τους είχαν συνοδεύσει στο μαρτύριο, γιατί συνήθως αποστέλονταν με κάποιον ιερομόναχο με κάποιον συνοδό στο μαρτύριο για να μαρτυρήσουν, για να ενισχυθούν μέχρι την τελευταία στιγμή του μαρτυρίου. Έχουμε μάλιστα και κάποιες πολύ χαρακτηριστικές σπάνιες περιπτώσεις, όπου αυτός ο οποίος προσερχόταν για το μαρτύριο δηλίαζε και υπεδείκνυε τους αλήπτες του, οι οποίοι τον συνοδεύαν και μαρτύρησαν τελικά οι αλήπτες. Αυτές είναι οι συγκεκριμένες συλλογές που σας αναφέρω εδώ, του Ιωάννη Καριοφίλη του 17ου αιώνα, αλλά θα κάνουμε λόγο στα επόμενα μαθήματα. Η συλλογή του Παπαϊωνά, αυτή είναι η πιο σημαντική, γιατί την αναφέρει εδώ σε αρκετά κείμενα του, σε αρκετά κείμενα, λέει κάτω, αναφέρει τις δυο πρώτες συλλογές. Για το μαρτύριο εδώ του ιερομάρτυρους Κυπριανού, του νέου, μάλιστα ο Κυπριανός ήταν και εδώ στη Θεσσαλονίκη, γνωρίζουμε ότι μαρτύρησε, όχι μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη, αλλά είναι μια πάρα πολύ χαρακτηριστική περίπτωση. Συγγραφεύς του του μαρτυρίου, εστάθη Ιωάννη Σοκαριοφίλης, μεταφραστής δε ο Καυσοκαλυβίτης Παπαϊωνάς. Και σε αρκετά μαρτύρια που πήραν από αυτές τις δυο συλλογές, επαναλαμβάνουν σαν μια υποσημείωση αυτήν την αναφορά. Ότι συγγραφεύς του του, εστάθη Ιωάννης Λογοθέτης Οκαριοφίλης, ή συγγραφεύς του, εστάθη ούτως είναι ο Παπαϊωνάς, ώστες και το υπόμνημα του το συνέγραψε, στο μαρτύριο του Κωνσταντινού ή Κωνσταντιού του Ρώσου. Εντάξει, έχουμε λοιπόν μνία αυτών των δύο συλλογών, από την έρευνα προκύπτουν και άλλες συλλογές που έλαβαν υπόψη τους, όπως είναι αυτή η πολύ σπουδαία συλλογή, η Ξενοφοντινή, του κώδικα Ξενοφόντος 25, που έχει περιλάβει μαρτύρια τα οποία περιλαμβάνονται μόνο σε αυτόν τον κώδικα. Είναι χαρακτηριστικό ένα παράδειγμα, θα σας αναφέρω μόνο, ότι σε αυτόν τον κώδικα υπάρχει το αρχικό μαρτύριο της Αγίας Κυράνας της Σώσας, εδώ, που μαρτύρισε στη Θεσσαλονίκη, στη φυλακή της Θεσσαλονίκης η Αγία Κυράνα, σώζεται μόνο εδώ, μέχρι τότε, μέχρι πρόσφατα, θεωρούνταν ότι το είχε γράψει ο Άγιος Νικόδημος, πρωτότυπα το μαρτύριό της, αλλά προκύπτει ότι υπάρχει άλλος συγγραφέας και είναι ο συντάκτης αυτής της συλλογής, που είναι ο Διονύσιος, ο Ξενοφοντινός, ο εκπαλεών πατρών Αχαΐας, ένας γνωστός ιερομόναχος, τη συνοδεία του λόγιου ηγουμένου της Μονής, του Παϊσίου, του Λεσβίου, και διάφορα άλλα με μονομένα νεομαρτυρολογικά χειρόγραφα. Αυτά πολύ σύντομα, για να κλείσουμε με πολύ συνοπτικό τρόπο το κεφάλαιο της παρουσίασης της ζωής, και κυρίως του αγιολογικού και μάλιστα του νεομαρτυρολογικού έργου του Αγίου Νικοδήμου. Κλείνοντας μόνο να σας αναφέρω ότι είναι γνωστός ο Άγιος Νικόδημος κυρίως, γιατί αυτοτελώς κυκλοφόρησε ένα έργο του για έναν σημαντικό νεομάρτυρα για τον Άγιο Κωνσταντίνο τον Ιδρέο, ο οποίος είναι και προστάτης της Ήδρας, μαρτύρησε στη Ρόδο βέβαια, αλλά καταγόταν από την Ήδρα. Και αυτός, αρνησίχριστος, κατέφυγε στο Άγιον Όρος και εκεί τον προετοίμασε ο ίδιος ο Άγιος Νικόδημος, φέρεται ως αλήπτης του ο ίδιος ο Άγιος Νικόδημος στη Μονή Ιβύρων ευρισκόμενος και ανέλαβε μετά το μαρτύριό του, 1801 αν δεν κάνω λάθος μαρτύρησε στη Ρόδο, ανέλαβε να συγγράψει το μαρτύριό του και την ακολουθία του και μας έχει σωθεί μια πάρα πολύ όμορφη ακολουθία και ένα πολύ χαριτωμένο κείμενο, εκτενές μαρτύριο του Κωνσταντίνου του Ιδρέου. Έχουν λοιπόν όπως αντιλαμβάνεστε και ο Μακάριος Νοταράς και ο Νικόδημος Αγιορίτης πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάδειξη των νεομαρτύρων και όπως είπαμε στην προβολή των εξαρνησηχρής των νεομαρτύρων που είναι μια ομάδα που όπως θα δούμε στο επόμενό μας μάθημα είναι μια ομάδα που πολεμήθηκε και μέσα στην Εκκλησία στην εποχή εκείνη ότι ήταν ψευδείς μαρτύρες, ότι δεν ήταν πραγματικό το μαρτύριό τους και θα δούμε ποιες ήταν οι ενστάσεις που εκφέρονταν και πως οι ίδιοι και ο Αθανάσιος ο Πάριος γιατί θα μιλήσουμε για τον Αθανάσιος τον Πάριος το τελευταίο αυτό μάθημα πως υπεραμύθηκαν της αγιότητας των εξαρνησηχρής των νεομαρτύρων. Αυτά. |
