| : Παράξενες μέρες μας έχουν βρει. Παράξενες που καταστρέφουν τις απλές χαρές μας. Παράξενα μάτια γεμίζουν παράξενα δωμάτια. Σώματα μπερδεμένα, κατά χρυσή, σώματα μπερδεμένα, σώματα μπερδεμένα, σώματα μπερδεμένα, σώματα μπερδεμένα, κατά χρυσή, αναμνήσεων. Καθώς τρέχουμε από την ημέρα σε μια παράξενη νύχτα από πέτρα. Ποιος θα κλέψει τη γνώση των θεών και θα τη δώσει στους ανθρώπους. Καλησπέρα σας. Καλησπέρα σας. Καλησπέρα σας, καλησπέρα. Καλησπέρα. Μέσω των φιλόξενων και παραγγυγορητικών, εύχομαι διαδικτυακών αυτών συναντήσεων, που προσφέρει κατά τις δραματικές αυτές ώρες, η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέρειας. Έχω τη χαρά και την τιμή να συναντηθώ, έστω και υπό αυτές τις συνθήκες, με τον αγαπητό κύριο Γιάννη Ξανθούλη. Καλησπέρα κύριε Ξανθούλη. Καλησπέρα σας. Με την κυρία Αφροδίτη Λύτη, με τον Αντώνη τον Κάλφα, με τον Γιάννη τον Σακαρίδη. Καλησπέρα. Καλησπέρα. Δεν χρειάζεται να έχει κανείς ισχυρή φαντασία, για να αντιληφθεί ότι αυτή η όλη η δοκιμασία του κορωνοϊμού, αυτό το άγνωστο πρωτοφανές κακό, που μοιάζει με εφιάλτη επιστημονικής φαντασίας, διαμορφώνει μια νέα άνευ προηγουμένου πραγματικότητα. Τίποτε πια δεν θεωρείται σίγουρος, σταθερό. Μέρες της απόστασης, του φόβου, της ηλεκτρονικής σύνθεσης. Η κοινωνική ζωή έχει πάψει, τουλάχιστον κατά τον τρόπο που είχαμε συνηθίσει και γνωρίζαμε. Τώρα που ο μόνος τρόπος για να σε συναντήσω, ξανά ή για πρώτη φορά, φαίνεται να είναι να μη σε συναντήσω, τώρα ή στο άμεσο μέλλον. Τώρα που το σώμα, ύστερα από μια μακρά περίοδο αποκάλυψης και έκθεσης, πρέπει να κρυφτεί. Τώρα που είναι πιο ευάλωτο από ποτέ, πάσχι. Τώρα που εμείς, οι πλάνητες, η σεδιαρκή κινητικότητα, πρέπει να μην μακίνει τι να γίνουμε δέντρα, να ριζώσουμε, ποια γιατρία και ποιο φάρμακο θα λύσει αυτά τα δεσμά. Μες στην αισιοδοξία είσαι, μπράβο. Ναι. Κύριε Ξανθούλη. Καλά που πρόλαβα να μεταλάβω. Καθόλου δεν μας κόβει. Μας έπιασε στον ύπνο ο Υιός. Μπροστά σε αυτόν τον αόρατο εχθρό, τον ελάχιστο, τον αηλοφόβο, τι κάνουμε. Αυτό που ζούμε σήμερα, σε σχέση με τη ζωή μέχρι χθες, όπως πολύ εύστοχα ο τίτλος τελευταίου βιβλίου. Ναι, αλλά δεν έχει το βιβλίο. Καμία σχέση με το κορονοϊό. Το γνωρίζω, το γνωρίζω. Αλλά σίγουρα, το ζωή μέχρι χθες, ήρθε και κόλλησε πολύ με τις τρέφισες καταστάσεις. Αυτό που ζούμε, τι νομίζετε ότι αποκάλυψε? Αποκάλυψε ότι έναν περίεργο πανικό, που νιώθω τουλάχιστον εγώ, γιατί εγώ πια μετράω χρόνια σε ηλικία σκύλου. Πέντε τριών χρονών. Βάλε μια γρύπη, βάλε μια διάρρεια, βάλε κάτι έτσι, βάλε κάτι αλλιώς, πάει, τελείωσε η ζωή. Κάπου ανέτρεψε τον προγραμματισμό. Τι προγραμματισμό, την καθημερινότητά μου. Εγώ το μόνο πράγμα που θεωρώ σίγουρο πάντα και ποντάρουν είναι η καθημερινότητα. Ό,τι όνειρα πλέον κάνω, ότι οι ελπίδες μου όλες είναι γύρω από αυτήν την καθημερινότητα. Λοιπόν, αυτή η καθημερινότητα έχει ανατραπεί. Σε τι βαθμό, με ποιον τρόπο, ένα παράδειγμα? Δηλαδή, δεν βγαίνετε έξω, δεν συναντάτε ανθρώπους. Συναντάω ανθρώπους, μιλάω με ανθρώπους, αλλά εγώ δεν είμαι πολύ της τεχνολογίας και αυτό με αποπροσονοτολίζει σε μεγάλο βαθμό. Και κυρίως δεν μπορώ να ακουμπήσω τους ανθρώπους, αυτό είναι το χειρότερο. Το χειρότερο, ναι. Όχι γιατί όλοι να είμαστε σε μια διαρκή επαφή με ανθρώπους, δηλαδή να αγκαλιάζομαι και να φιλιέμαι, γιατί εγώ νίκω και σε μια γενιά που δεν ήμασταν τόσο τουφιλιού, για να σε φιλήσουν παλιά, πρέπει να κοινωνήσεις, είναι πεθάνεις. Λοιπόν, εν πάση περιπτώσει ακόμη και αυτή η λίγη επαφή, αυτή τη στιγμή είναι προβληματική. Και αυτό αν θέλετε με προβληματίζει πάρα πάρα πολύ, όταν με προβληματίζει μ' ανησυχεί και δεν περνάω και καλά. Ναι. Και αυτή η εξ' ανάγκης διαφορετική καθημερινότητα σας αποκάλυψε κάτι για εσάς? Δηλαδή αυτή η απομόνωση… Δεν είμαι τόσο της απομόνωσης, τώρα μην τρελέμε κι άλλα. Απομόνωση έχω ένα σπίτι τέλος πάντων που δεν είναι τόσο κληκτικό, έχω τα βιβλία μου, έχω μια ρόμπα που τη φοράω σαν τον Χρήστο Τσαγανέας στις ταινίες, ξέρεις αυτές τις «Rob de Sambre» που τυκλοφορώ σαν ταιμί άρρωστος μέσα στο σπίτι, αλλά βγαίνω και έξω, κάνω τέλος πάντων. Κλεφτά έστω, παραβαίνω λίγο τους νόμους και τα οράρια, χωρίς βέβαια να κάνω κάτι το extreme, αλλά ήταν κάτι που το περίμενα τον τελευταίο καιρό γιατί μ' ανησυχούσα, βλέποντας πόσο ο κόσμος συνοστιζόταν σε αυτά τα μπαρ, στα καφέ, αυτά που βλέπω καθημερινά γιατί ζω στο κέντρο της Αθήνας, δεν μένω σε εξοχή, μένω στο κέντρο-κέντρο. Δηλαδή, όλη αυτή η ανατροπή, έτσι όπως διαμορφώθηκε πλέον η πραγματικότητα, σας αποκαλύπτηκε κάτι, σας φανέρωσε, καταλάβατε κάτι για αυτό που είμαστε, για μας, ως λαό, ως… Δεν ξέρω, γιατί τα πράγματα διαχωρίζονται. Στη Θεσσαλονίκη ξέρω ότι έχω, εγώ είμαι Βορροελλαδίτης, αλλά αυτό που συμβαίνει στη Θεσσαλονίκη με έχει εκπλήξει πραγματικά. Η Θεσσαλονίκης βέβαια ξέρω ότι κάποια στιγμή, έτσι και έρθει 10 η ώρα, βρίσκονται με μία τυρόπιτα όλοι στους δρόμους. Ή βρίσκονται στα καφέ, βρίσκονται εδώ, ή στους καφενέδες. Λοιπόν, το ίδιο πράγμα όσο τελευταία συνέβαινε και στην Αθήνα, ο ένας ήταν πάνω στον άλλο, δηλαδή μετά την πρώτη καραντίνα. Δεν έχω δει ποτέ τόσο συνοστισμό σε όλα αυτά τα ευαγή ιδρύματα. Εγώ είμαι κατά, ενώ λατρεύω τον καφέ, μισό τα καφέ. Δεν μ' αρέσει με τα καφενεία, δεν έχω τι να πω, ίσως δεν έχω και πολύ καλή ακοή, οπότε είμαι προβληματικός σε μία παρέα σε ένα τέτοιο δημόσιο χώρο. Οπότε, καταλαβαίνετε, τα πράγματα και εμένα τι να μ' αποκαλύψανε. Αποκαλύψανε, ίσως, τη μοναχικότητά μου περισσότερο και ότι μπορώ λίγο να την κουλαντρίσω καλύτερα απ' ό,τι φανταζόμου. Δεν το πήρα αρνητικά, όπως καταλαβαίνετε. Αντιλαμβάνομαι τον περίεργο ότι περνάει ένα πρόβλημα, αλλά για εμένα δεν το έχω πάρει καθόλου αρνητικά. Προσπαθώ, τέλος πάντων, να αξιοποιήσω πως είναι ένας τυφλός στο σκοτάδι με έναν άλλον, που ο τυφλός τα καταφέρνει καλύτερα. Έτσι, λοιπόν, και εγώ μέσα σε αυτή την πανδημία, με την ανάγκη της απομόνωσης, με όλα αυτά, βλέπω ότι τα καταφέρνουν αρκετά καλά. Τώρα, βέβαια, είμαι σε μια ηλικία που έχουν πετύχει ο κορονοϊός. Θα με ζηλεύει μέχρι και ο Αναστάσιος, που λέει ο λόγος. Εσείς, κυρία Λύτη, για πείτε μου, όλη αυτή η κατάσταση, η πανδημία έχει αναστείλει. Ενδεχομένως, τη δημιουργική σας διάθεση, οι ιωπορώνες τέχνεις που στείνετε, έτσι, με τα γλυπτά σας. Δεν ξέρω αν με ακούτε, γιατί δεν έχω πολύ καλό σήμα. Ναι, σας ακούμε, σας ακούμε. Α, πολύ χαίρομαι. Δηλαδή, πείτε μου, ναι. Η πανδημία. Δηλαδή, σας κρατάει αυτή όλη η κατάσταση σε γρήγορση, νιώθετε δυνατή, νιώθετε αισιόδοξη. Θεωρώ ότι μια ζωή, από τότε που γεννιέται, πρέπει να την γνωρίσει, να την μάθει. Γενικά σε δυσκολίες βρίσκεται και έτσι ενδυναμώνεται. Μία από τις τεράστιες δυσκολίες είναι αυτή που ζούμε αυτή τη στιγμή, αλλά πρέπει να βρούμε δυνάμεις, ούτως ώστε να την αντιμετωπίσουμε. Εμείς, εγώ σαν καλλιτέχνης, δεν θεωρώ ότι πτωούμε από όλα αυτά τα πράγματα. Θέλω να δώσω πράγματα και μόνο μέσα της δουλειάς μου, όπως είπε και ο κ. Ξανθούλης, να βρισκόμαστε με κόσμο να μιλάμε. Εγώ με τους φοιτητές μου να μπορώ να τους εμψυχώσω, κυρίως να τους δώσω ελπίδα. Και στον κόσμο να βλέπει τα έργα μας, τις δουλειές μας, να ανοίγουμε συζητήσεις, διότι μέσω της τέχνης έρχεται η μεγάλη ελπίδα, ότι ποτέ δεν χάνει το άνθρωπος. Και κάπως έτσι βλέπω πώς μπορώ να αντιμετωπίσω αυτό που έχει ενσκύψει. Βέβαια, οι εικόνες της Ιουχάν, οι πρώτες, με έχουν συγκλονήσει, που είχα δει πέρσι, Φεβρουάριο, Μάρτιο, ήταν κάτι το συγκλονιστικό. Πολλοί σκληρές, απάνθρωπες και αυτοί αμέσως μου φέραν ένα συναγερμό, το πώς μπορώ αυτά τα πράγματα να τα αντιμετωπίσω. Δεν είχα καμία σχέση με το ίντερνετ και αυτό που κάνουμε αυτή τη στιγμή, αλλά μπήκα σε αυτή τη λογική και αυτό μου φαίνεται λίγο παράδοξο. Βέβαια, τώρα είμαι πολύ χαρούμενη που είμαι μαζί σας εδώ στη Βιβλιοθήκη και κυρίως στη Μακεδονία, την οποία λατρεύω και σε ευχαριστώ πάρα πολύ, Γιάννη, για αυτή την πρόσκληση και το ότι με έβαλες αυτή τη συμμετοχή. Και να σας συγχαρώ για όλο αυτό το έργο το οποίο έχετε κάνει. Ναι, αυτό δεν είναι μια ελπίδα. Δεν είναι μια ελπίδα όλο αυτό το πράγμα. Εγώ πιστεύω ότι θα τα ξεπεράσουμε όλα αυτά. Θέλει απλώς σοφροσύνη. Αυτές οι επιδείξεις δυνάμεων που δεν οδηγούν πουθενά, δυστυχώς με λυπούν. Δεν μου αρέσουν. Καλύτερα να εστιάζουμε σε πιο σημαντικά πράγματα και να μπαίνουμε σε ένα στοχασμό. Πιστεύω ότι αυτό λίγους θα τους βάλει σε αυτό το σκεπτικό και σιγά σιγά θα παρασύρουν κόσμο. Έτσι κάπως τα βλέπω τα πράγματα. Πάντα ασυόδοξη. Θέλει απλώς να είμαστε προνοητικοί. Να μην τρέχουμε όλο για θεραπεία. Η πρόνοια είναι η καλύτερη θεραπεία. Συγγνώμη. Σας χάσαμε τώρα. Συγγνώμη. Δεν σας ακούμε. Περνάω στον Αντώνη. Άρα Αντώνη, εσύ ποιες δημιουργικές αλλαγές βλέπεις, αν βλέπεις δημιουργικές αλλαγές κάτω από αυτές τις συνθήκες της ζωής σου, έτσι, ως άνθρωπος, ως συγγραφέας και καθώς από παντού είναι φανερό ότι, τουλάχιστον σε πρακτικό επίπεδο, οι καλλιτέχνες πλήττονται. Το θέατρο κλείνει. Οι μουσικοί, οι τραγουδιστές και ό,τι άλλο. Οι καλλιτέχνες θα μπορούσαν να παίξουν αυτές τις κρίσιμες ώρες, ίσως, όπως παλιά, το ρόλο του εξερευνητή, του γυτευτή, του θερεπευτή, του οραματιστή, ακόμη και εν κρυπτό, μια και έχουμε κλειστεί. Εσύ είσαι δημιουργικός, έχεις αισιόδοξη ματιά. Καταρχήν, πάλι ευχαριστώ τη Δημόσια Βιβλιοδίκη για τη συμμετοχή εδώ. Είναι πολύ όμορφο αυτό. Αυτοί που κυρίως πλήττονται, αγαπητές Γιάννη και αγαπητοί συμμαμιλητές, είναι καταρχήν οι αναγνώστες. Ανάγνωση βιβλίου χωρίς αυτήν την θερμή εικόνα της παρουσίασης ή χωρίς την επικοινωνία, χωρίς την επίσκεψη στα βιβλιοπωλία, για παράδειγμα, είναι ανεπίτρεπτο. Ε, βέβαια, αυτό συμφωνώ απόλυτα. Αυτό είναι το τραγικό. Μπορεί μόνος η ουγλίψ, ο καλλιτέλης, να δημιουργήσει, να φτιάξει πράγματα. Αυτό το έκανε και στις ισχυρότερες εποχές, το 19ο αιώνα και το 13ο αιώνα. Αυτό που είναι σπουδειό να πούμε εδώ, έτσι ως αρχαίαρχη, είναι πως η πρακτική αυτή της απομόνωσης του εγκλησμού, καταρχήν είναι αφύσηκη και απάνθρωπη. Έχουμε μάθει να είμαστε όντα αλλιότητα. Από την άλλη, είναι απαραίτητο, μοιάζει να είναι η μόνη ρεαλιστική προοπτική, μας το λέει και ο φίλος μου, ο Άρης ο Στυγιανός, αλλά για πόσο χρόνο, άγνωσο από τι βλέπουμε, διαβάζουμε σήμερα για παράδειγμα ότι μπορεί να επεκταθεί το μέτρο της Καραδίδας μέχρι και τα Χριστούγεννα. Αυτό λοιπόν αρχίζει και μου δημιουργεί κάποιες ανησυχίες και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα. Οι άνθρωποι δηλαδή δεν είμαστε φτιαγμένοι από μονοτικά υλικά, δεν είμαστε φτιαγμένοι για να είμαστε μόνοι μας, δεν είμαστε... Οι άνθρωποι, το ξέρουμε και από τον Γιώργο Καρθοτέλη, συγκροτούνται, φτιάχνουν και δημιουργούνται διατομικά με συλλογικό και κοινωνικό τρόπο. Αυτό που πρέπει εδώ να μας προβληματίσει και είναι σπουδαίο αυτό, μάλιστα μου αρέσει πολύ να διαβάζω τον Άρητο Στυλιανού γιατί πάντα είναι ειδικό στο Σπινόζα και τελειώνει πάντοτε με ρήσεις από αυτόν τον ωραίο στοχαστή, όπου λέει αυτός κάπου εκεί ότι η ζωή που ορίζεται, η κυκλοφορία του αίματος και άλλες τουρικές σκηνές σε όλα τα ζώα, αλλά ορίζεται από τον αρθό λόγο και την αυθεντική ψυχική ζωή, την αυθεντική ψυχική αρετή. Έχουμε αυτήν την ψυχική αρετή σήμερα. Νομίζω πως σιγά-σιγά ο Γιάννης Σοκχαθούλης είπε ότι είναι αισιόδοξος. Εγώ θα το λέγα χαρμολύπη, κάτι συμβαίνει. Και όταν στην προηγούμενη την καραδίνα την περάσαμε κάπως πιο υπεύθυνη, ή κάπως πιο διαφορετικά, βλέπουμε ότι το πράγμα αρχίζει και γίνεται πιο σκληρό. Εν πάση περιπτώση, αυτό που πρέπει να μας προβληματίσει, υποθέτω, και ως άτομα και ως σκεπτόμενα, είναι ότι πια αυτή η αφορμή βριστούμε σε ένα σημείο, ας το πούμε, ακραίου σκότους. Κάτι συμβαίνει που έχει διατεράξει και τη ζωή μας. Αλλά από την άλλη, μιας διάβοιας, ένας φωτός που περιμένουμε να έρθει, είτε είναι το εμβόλιο, είτε είναι μια διαφορετική. Πάντως, είμαστε στο σημείο μηδέν. Ό,τι έχει κατακτήσει ο 20ος αιώνας, ο 21ος αυτό το 5ο, αρχίζει και γίνεται αντικείμενο συζήτησης. Πρέπει κάτι να σκεφτούμε, το τι θα κάνουμε για το μέλλον. Χρειαζόμαστε μια νέα σκέψη, μια νέα πολιτική σκέψη ίσως. Χρειαζόμαστε μια νέα φαντασία, ένα νέο όραμα για το μέλλον. Σε ό,τι αφορά τη δημιουργικότητα, βεβαίως και δημιουργούμε. Και μου αρέσει εδώ, στο τελευταίο τεύχος της παρέμβρεσης, αγαπητοι Ιάννη και μας και του φίλου μας τον Καραγιάννη, έχω ένα εκτενές πείημα, εκεί που αφορά και την εποχή μας. Θυμήθηκα εκεί το πείημα του Αναγνωστάκη για τη μοναξία και την πίκρα σε κάθε γωνιά της ολόπικλης νόησης. Αυτό που κυριαρχεί σήμερα, θα έλεγα, είναι ίσως ο κορεσμός από την κατανάλωση ή από το υπερβολικά θυριόδι καπιταλισμό, ας τον πω έτσι. Είναι η ύδρυς από την τεχνολογία, από την εξέλιξη της βιολογικής μας ζωής. Τα πράγματα έχουν αρχίσει να γίνουν και πολύ περίεργα. Διάβασα ένα κείμενο μιας Αμερικανίδας ανθρωπολόγου, όπου λέει ότι δύο εταιρίες, η Google και το Facebook από τα social media, μπορούν να αποδιγετήσουν, να προδιαγράψουν τις απαιτήσεις ή τελος πάντων τους στόχους των ίδιων των επιμέρων ανθρώπων. Είναι πολύ, ας το πούμε, ανησυχητικό αυτό για εμένα. Αλλά ωστόσο, θυμάμαι πιτσιρικάς και τώρα πιο όρημος, ο Γιάννης Θαδούλης είναι 73, εγώ είμαι 64, είναι σημαντικό... Είμαστε μόνο ο Γιάννης, σε ευχαρίστηση. Σε ένα διάβασα με ευχαρίστηση τώρα, ας το πούμε, τη χολεριασμένη του Βαδιαμάντη ή τον Βαρδιάνο Στασπόρκα, τον οποίου είχα διαβάσει σαν θυμητή της Φιλουσοφικής ως υποχρετικόν ανάγνωσμα, ένα από τα 100 διηγήματα. Και δεν καταλάβαινα το τι σημαίνει αυτό, Βαρδιάνο Στασπόρκα. Είναι ο φύλακας στα μολυσμένα τα καράβια εκείνης της εποχής. Και εδώ είναι και το ωραίο ότι τη δουλειά αυτή τη πολύ δύσκολη την έκαναν οι μόρτες, οι οποίοι μάζευαν τους νεκρούς από τους δρόμους και τις αυλές. Οι μόρτες από τη λέξη μόρτο που σημαίνει νεκρός, πεθαμένος. Κοιτάξτε τώρα πώς έρχεται πάλι η ιστορία, η λογοτεχνία μάλλον, και μας θυμίζει ότι ο μόρτης ή ο μάγκας δεν είναι αυτός που ξέρουμε. Είναι ο πεθαμενατζής βέβαια. Είναι φοβερά πράγματα αυτά. Και ενώ κανείς τα κοίταζε κάποτε μόνο με μία φιλολογική εξέταση, σήμερα βλέπει κανείς ότι είναι ζώσα πραγματικότητα. Ίσως σε αυτό να οφείλετε ακόμα μια φορά, ας το πούμε, η γοητεία του ο Βαδιαμάντη. Ότι, δηλαδή, κατασκευάζει σκηνές καθημερινές του βίου, που όσο μακριά και είναι από εμάς 100 και πλέον έτη, είναι η γοητεία. Μπορούμε να δημιουργήσουμε τώρα, αλλά αξίζει να αναστοχαστούμε, να σκεφτούμε δηλαδή το πώς φτάσαμε εδώ ή τι μπορούμε να κάνουμε. Για παράδειγμα, ως πολίτη και σκεπτόμενο άτομο, με ενοχλεί που δεν έχουμε βρει μία κοινή λύση για το εμβόλιο. Θα συμπερασταθώ εδώ στον Πρόεδρο του Παγκόσμιου Μεγάλου Υγείας, που λέει ότι είναι απαράδεκτο να μη συμφωνούν πέντε-δέκα μεγάλα κράτη που παραγάβουν ένα εμβόλιο. Άρα, για να ανακεφαλίσω, ατομικότητα και γημοργικότητα πρέπει αυτήν την εποχή να αναλυθούν περισσότερο, αλλά να ρίξουμε και το βλέβαμα στην κοινωνία. Είμαστε, είπαμε, και συλλογικά όντα. Είμαστε, είπαμε ότι πέρα από την παραγωγή του εικατογράφου ή της λογοτεχνίας εν γένη, αυτό που λείπει είναι η αναγνωστική συνθήκη. Δεν είμαστε πια. Διαβάζουμε κείμενα ξανά, διαβάζουμε κείμενα. Και, ειλικρινά, σας λέω, όλα αυτά μου δημιουργούν ένα αίσθημα επανάληψη, σαν να τα έχω ξαναδει. Δεν έχω δει συγγραφίσεις, δεν έχω δει ανθρώπους σε βιβλιοφωλεία, ή δεν έχω συζητήσει. Και γι' αυτό θεωρώ πολύ σημαντικό το γεγονός ότι πρέπει, δεν ξέρω, κάτι έγινε νομίζω στη Γαλλία, ότι πρέπει τα βιβλιοφωλεία να εξαιρεθούν από την καραντίνα. Δεν ξέρω με ποιον τρόπο υπόσχασταν. Εδώ έχει αρχίσει να συζητιέται, αλλά προς το παρόν, ναι. Ωραία. Καλησπέρα και στο Γιάννη το σαχαρίδι. Γεια σου. Γεια σου, Γιάννη. Λοιπόν, ανέλαβες πρόσφατα στο Φεστιβάλ Κοινηματογράφου δράμας, υπό πάρα πολύ δύσκολες συνθήκες, άκουσα, είδα, κάτι διάβασα, να λες, πως διέκρινες εκεί, λοιπόν, στα μάτια του κινηματογραφικού κόσμου, μια ηθική ανάταση. Τι διαπίστωσες, δηλαδή, τι είδες, τι μπορεί να σου έδωσε ελπίδα μέσα από αυτό, κινηματογράφος εν μέσο πανδημίας, πώς? Και δεν ξέρω αν, και μάλλον αδύνατον προφανώς, δεν έχει αποτυπωθεί ακόμη σε φίλμα αυτό που μας συμβαίνει. Είδες κάτι στο Φεστιβάλ, μια κινηματογραφική παραγωγή, που στυχτοδώσε έστω ή μη να ανοίχνετε τέτοιες καταστάσεις δυστοπίας, παρόμοιες ίσως με αυτές που ζούμε. Ναι, σίγουρα. Καταρχήν να θαυμάσω το υπέροχο πλάνο του Γιάννη Ξανθούλη, ο οποίος παρά την ηλεκτρονική του έτσι, για τη τεχνολογία, έχει ένα από τα πιο ωραία πλάνα που έχω δει από κομπιούτερ και στο πρώτο και στο δεύτερο lockdown. Οπότε αν είναι να δώσουμε ένα βραβείο πρώτα είναι να δώσουμε τον κ. Ξανθούλη για καλύτερο πλάνο. Τι πλάνο, εγώ δεν είμαι ανίδεος. Έχω επιστρετεύσει ό,τι γνωστούς είχα, εγώ δεν έχω ιδέα. Ξέρω μόνον να ανοίγω και να κλείνω ένα κινητό, δεν έχω ιδέα πραγματικά. Εγώ είμαι στην προγουτιεμβέρια εποχή. Οπότε μπορείτε να μοιραστείτε το βραβείο μαζί με τους φίλους σας που σας βοήθησαν για το πλάνο. Τα σφωτίσαν υπέροχα. Α, αυτό. Και δεν αποφύγαμε το παπαδιαμάντι κ. Ξανθούλη, είδατε. Τέλος. Ο Κάλβος θυμήθηκε το παπαδιαμάντι και το πήγε αλλού, τέλος πάντων. Λοιπόν, συνέχισε Γιάννη. Ναι, οι εποχές είναι δύσκολες. Δεν υπάρχει καμία αμφισβήτηση για τους καλλιτέχνες και τους κινηματογραφιστές, για τους συγγραφείς, για όλους. Αυτό που κάναμε φέτος σίγουρα ήρθα από μία τάση να σκεφτούμε έξω από την κοινή λογική και να πούμε ότι ό,τι και να ρισκάρουμε, ό,τι και να κάνουμε, το COVID θα μας το συγχωρέσει. Δηλαδή, μπορούμε να μπούμε σε μία κατάσταση όπου θα δούμε κάποια πράγματα διαφορετικά. Έτσι, για πρώτη φορά, ανοίξαμε τον Φεστιβάλ σε τέσσερις διαφορετικές αίθουσες. Ήρθε περισσότερος κόσμος απλωμένος από τις άλλες χρονιές και επίσης κάναμε μια διαδικτυακή πλατφόρμα που δώσαμε πρόσβαση σε πάρα πολύ κόσμο. Ξαφνικά, εκεί που πριν από το Φεστιβάλ αναζητούσαμε να φιλοξενηθούμε σε πλατφόρμες και δεν είχαμε ιδέα από τη τεχνολογία αυτή, καταφέραμε, κάναμε τη δική μας πλατφόρμα με δικά μας μέσα και είχαμε 237.000 επισκέψεις μέσα σε μία εβδομάδα. Αποδείξαμε ότι υπάρχει πολύ μεγάλη, παραδείγματος χάρη, πολύ μεγάλο ενδιαφέρον ανάμεσα στους νέους. Το 50% ήταν νέοι από 18 μέχρι 35 χρονών για τη μικρού μήκους. Κάτι το οποίο για πολύ κόσμο μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν κάτι μη εμπορικό. Ποιος βλέπει τώρα μικρού μήκους, ποιος μπορεί να πάει στη δράμα, κλπ. Οπότε, ναι, η πανδημία μας κάνει να σκεφτόμαστε διαφορετικά. Μας κάνει να σκεφτόμαστε ότι δεν έχουμε κάτι να χάσουμε μέσα σε όλη αυτήν το χαμό που γίνεται και σίγουρα μπορούμε να πειραματιστούμε και να αποτύχουμε και να ξαναπειραματιστούμε για να βρούμε πράγματα τα οποία δεν είχαμε σκεφτεί από πριν. Τώρα η ψυχική ανάταση είναι την είδα στα μάτια των κινηματογραφιστών γιατί κάπως βρήκαμε ένα παράθυρο χρονικό και κάναμε το φεστιβάλ μέσα σε μια έτσι πολύ ζοφερή εποχή. Οι κινηματογραφιστές ήρθανε στη δράμα και είδανε τις ταινίες και έτσι κάπου μέσα στο Σεπτέμβριο που ήμασταν το δεύτερο, τρίτο φεστιβάλ το οποίο έγινε εν ζωή μπορώ να πω ότι δώσαμε κάποια λυπίδα στον κινηματογραφικό χώρο. Τώρα από εκεί και πέρα εγώ άρχισα να θαυμάζω τις ταινίες καταστροφής. Ξέρετε όλες αυτές τις ταινίες που είναι science fiction κλπ. Μέχρι τώρα κάπως τις θεωρούσα λίγο γελίες και αστείες. Τώρα ξαφνικά τις θεωρώ πολύ σοφές και πολύ προφητικές και επίσης έτσι να πάρω λίγο την σκητάλη από τον Ανδρέα και να πω ότι παρά το γεγονός ότι βλέπουμε κύκλους και στη λογοτεχνία και στην τέχνη κύκλους σοφίας δεν το είδαμε αυτό στους πολιτικούς και σ' όλους αυτούς οι οποίοι αποφάσισαν πώς θα αντιμετωπίσουν αυτή την πανδημία. Ούτε θα το δείτε. Ορίστε. Λέω ούτε θα το δούμε. Ναι. Ουσιαστικά φάνηκε μια γύμνια όσον αφορά την αντιμετώπιση με έναν ανθρώπινο τρόπο, κοιτάζοντας τον ανθρώπινο παράγοντα και βλέποντας χωρίς πανικό και χωρίς έτσι σαν να πέφτουνε ο ένας πίσω από τον άλλον σε αποφάσεις να δεις κάτι μια πρόταση πολιτική. Δηλαδή κάποιος να πάρει ένα, έστω και ρίσκο, έστω να μας πει ότι ξέρετε κάτι δεν ξέρουμε τι θα γίνει ή δεν ξέρουμε για αυτό το μέτρο, μπορεί να πιάσει. Αλλά σας λέμε την αλήθεια, πειραματιζόμαστε, όπως κάνουμε όλοι. Εντάξει, λίγο πολύ αυτό το είπαν. Ότι πάμε στα τυφλά, δεν ξέρουμε τον ιό, δεν ξέρουμε εκείνο, δεν ξέρουμε το άλλο, βέβαια θα έπρεπε να προετοιμαστούν καλύτερα. Γι' αυτό είδατε και εμείς και όλες οι μεθ και όλα τα σχετικά. Και τώρα είμαστε σε μια κατάσταση ψιλοπανικού, αλλά με ελπίδα, γιατί υπάρχει αυτός ο καλός κύριος Μπουρλάς. Πολύ χαίρομαι αυτό το όνομα, το ξανασυναντώνει. Ναι, είναι καταπληθικό αυτό. Έδωσα μια ελπίδα και σίγουρα αποδεικνύει πως οι Έλληνες τα πάνε πολύ καλά στο εξωτερικό. Και σίγουρα είναι μια κατάσταση η οποία, εγώ θα προσθέσω και τις βιβλιοθήκες να ανοίξουν, μαζί με τα βιβλιοπωλεία, τα θέατρα, έχει αποδειχθεί ότι όταν κάθεσαι σε απόσταση και δεν μιλάς και παρακολουθείς κάτι, είτε ένα αυτό σινεμά, είτε είναι θέατρο, είτε είναι όπερα, δεν υπάρχει περίπτωση να μεταδώσεις τον ιό. Υπάρχουν κάποια μέτρα ταθερό υπροβολικά. Πράγμα που θα έπρεπε τουλάχιστον μέχρι αυτή τη φάση να είχε γίνει. Τώρα έχει σκληρήνει το πράγμα και μέχρι τώρα θα μπορούσαν και τα θέατρα, μετά από κάποιες συνθήκες να λειτουργούν. Πάντως με συγχωρείς Γιάννη που σε διακόπτω. Νομίζω ότι οι πλέον δοκιμαζόμενοι είναι οι ηθοποί, μη γελιόμαστε. Ούτε εγώ, ούτε εσείς, ούτε οι υπόλοιποι της παρέας, νομίζω οι ηθοποί περνούν τραγικά. Εκτός από τους ανθρώπους του ιστοπίου, που ανήκουν σε εθνικά θέατρα, σε κριτικά θέατρα και τέλος πάντων έχουν ένα συμβόλιο και πέφτει ο μισθός. Οι υπόλοιποι βρίσκονται σε τραγική κατάσταση. Αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια. Δηλαδή, αν είχαμε στην παρέα έναν ηθοποιό, θα μας τα έλεγε ακόμη καλύτερα. Οι άνθρωποι πραγματικά περνούν πολύ, πολύ δύσκολα. Έχουμε στη διάθεσή μας περίπου 7 με 10 λεπτά. Ας επιχειρήσουμε, έτσι κάνοντας έναν πιο σύντομο κύκλο όλοι μαζί. Να κάνουμε μια ομαδική αυτοκτονία. Θα έχει πολύ ενδιαφέρον. Δηλαδή, θα θέλατε να γίνει αύριο ή μόλις τελειώσει όλο αυτό, όλη αυτή η τρέλα, όλη αυτή η πανδημία, όλος αυτός ο εγκλησμός. Τι νιώθετε την ανάγκη προς αυτό να κάνετε από το πιο μικρό στο πιο μεγάλο έτσι. Μια σκέψη, μια επιθυμία, να πάτε στο απέναντι βουνό, να γράφετε διπλάσιες ώρες. Να πω κάτι εγώ, Γιάννη. Εγώ θέλω να αμαρτήσω πάρα πολύ. Μόλις ανάψει το πράσινο φως, θέλω να μπω στα βουνιά στην αμαρτία, όπως την παντάζει στην καθέμιση. Απέναντι βουνό, έτσι. Ποιο βουνό, ευχαριστώ, για τα βουνά. Είμαστε τα βουνά, τα έχω πάρει ήδη εγώ. Πάμε στον Αντώνη, ωραία, ωραία. Ας κλείσουμε σιγά-σιγά. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια ζωή έντεχνη. Είναι μια ζωή, όπως είπε πριν και ο Γιάννης Αγαρίδης, που χρειαζόμαστε το θέατρο και την μουσική και την όπερα και τα βιβλία. Αυτό που όμως είναι σπουδαίο και νομίζω ότι βγήκε από την πανδημία, είναι ότι έχουμε να σκεφτούμε αυτή την κατάσταση ως μια ευκαιρία για μεγαλύτερη αλληλεγγύη και να γίνουν κάποια πράγματα πιο έξυπνα. Για παράδειγμα, σήμερα άκουσα την ίδιση ότι η ΔΕΘ θα γίνει ΜΕΘ, ή κάπως έτσι. Ναι, ωραία, το είδα σε σκίτσο αυτό, το είδα στην καθημερινή. Πολύ όμορφο. Αυτό ήταν το χέρι του Αντώνη. Ναι, είναι όμως έξυπνο από ποια άποψη, όπως είχα ακούσει και μια όψη της κυριακής Λινού, επειδή είμαι εκπαιδευτικός και της μαχόμενης πράξης, ότι τα σχολεία θα μπορούσαν να δανειστούν χώρους, θα μπορούσαν να δώσει η εκκλησία χώρους, θα μπορούσαν να δώσει ο δήμος χώρους για να γίνει αυτή η κοινωνική απόσταση. Δηλαδή, λίγη φαντασία. Αυτό που κάναμε ως τώρα, νομίζω, είναι... επαναπαφθήκαμε στο τι κάναμε τον πρώτο καιρό και τώρα είμαστε σε μια κατάσταση όπου, ενώ πρέπει να κάνουμε κάτι, δρούμε σπασμοδικά. Όπως και να έχει όμως μια ευκαιρία λοιπόν για μεγαλύτερη αλληλεγγύη και συλλογικότητα, πρέπει να φανεί αυτό, για στοχασμό, γιατί πραγματικά μπορεί ο Γιάννης που θα δούμε να μισεί τα καφενεία, εγώ τα λατρεύω, και μου λείπει αυτό που κάθε πρωί θα δαπανούσα μια ώρα για να δω τους φίλους μου, να μιλήσω με τον ηθοποιό, τον Χαρίτο Ναμανατίδη, αγαπητο Γιάννη, να δω δηλαδή ανθρώπους, να οργανώσουμε τα καινούργια πράγματα. Γιατί αυτό είναι το καφέ, είναι χώρος οργάνωσης, αυτοσυγκέντρωσης, εμπειρίας. Ναι, εγώ δεν το ξέρω το θέμα, γιατί δεν το ξέρω εγώ. Δεν πρέπει να τα ξέρεις όλα, είσαι αλλού τυχερός εσύ, είναι αμαρτία για παράδειγμα. Ε, που το πας αυτό. Μας χρειάζουν και οι αμαρτίες, αλλά κυρίως αυτό, μια δημιουργικότερη σχέση, μια συλλογικότερη πράξη αλληλεγγύης. Για παράδειγμα, αυτό που γίνεται, έχουμε και φίλους και στον κοντινό μας και του περιβάλλον, θαυμάζονται οι γιατρούς, οι νοσοκόμους, τους απλούς ανθρώπους, που είναι στην καρδιά του παιχνιδιού και παίζουν μπάλα συρρετικά, ενώ η πολιτεία κάτει από απέναντι και λέει απλώς σας ευχαριστούμε και λοιπά. Δηλαδή, βλέπει κανείς τις μεγάλες τρύπες του δημόσου χώρου, του δημόσιου συστήματος. Ωστόσο και υποκοινωνικά και ατομικά μπορούμε να κάνουμε πράγματα, δηλαδή να καθορίσουμε λίγο εμείς τα επόμενα βήματα, είτε στο γηματογράφο, είτε στο θέατρο, είτε στη μουσική, αλλά όπως σας είπα, αυτό που λείπει είναι η επίσκεψή μου στην πλατεία Ναυαρίνο και στον πλειοπουλείο του φίλου και μισό Κατερινιώτη, του Αντώνιου Λευθεράκη, στο Κεντρί, να δω βιβλία, να δω φίλους και να πιούμε τον καφέ απέναντι στον παράκα. Είναι ένα από τα πιο επιδραστικά βιβλιοπουλία, για να το διαφημίσουμε και λίγο στους Βεριείς. Κυρία Λίτη. Μια φράση, δυστυχώς. Δύο. Όπως είπατε, εγώ πάντοτε μαζεύω τις δυνάμεις μου για να είμαι πάντα αισιόδοξη και να μπορέσω να δώσω πράγματα σε όλους, κυρίως τους νέους, οι οποίοι θεωρώ ότι πλήτονται πάρα πολύ από όλη αυτή την κατάσταση. Είναι ένα lockdown ψυχικό στην ουσία και αυτούς πρέπει να κοιτάξουμε. Τα βλέπω πιο πλατιά τα πράγματα και θα ήθελα να εστιάσουν όλοι οι πολιτικοί κυρίως στο πώς θα μπορέσουμε αυτούς τους ανθρώπους να τους αποζημιώσουμε από αυτό το οποίο τους έχει συμβεί. Επειδή είναι ένας αόρατος κύριος, δεν θα αρχίσει να μπορούν να κάνουν ένα μοναδικό πρόγραμμα. Δεν σας ακούμε, κύριε Αλίτι, δυστυχώς. Περνάμε στο Γιάννη το σακαρίδι, δυστυχώς, και θα επανέλυθιμα χρειαστεί. Γιάννη, τι λες? Ναι, εγώ να πω, θα δώσω μια αισιοδοξη νότα. Είμαι της αισθητικής ψυχολογίας και θα πω ότι σίγουρα οι νέοι και τα παιδιά πλήτονται περισσότερο που κάθονται μπροστά σε ένα κομπιούτερ και προσπαθούν να συνδεθούν στο κεντρικό σύστημα και να κάνουν μαθήματα. Με συγχωρείτε, αλλά αυτά και χωρίς τον κορονοϊό τον κάναν, δεν σηκωνότανε τα κομπιούτερα. Εγώ είμαι κατά της τεχνολογίας και γι' αυτό έχω μια τέτοια περίεργη αντίληψη, κατάλαβες. Ναι, και σίγουρα θα βρούνε, η νέα γενιά θα βρει έναν τρόπο να βγει από αυτήν την κρίση και θα δούμε πράγματα τα οποία έχουν γεννηθεί μέσα από αυτά τα πανωτά lockdown. Και σίγουρα τα lockdown έχουν φέρει, η ιστορία λέει, αριστουργήματα στη λογοτεχνία. Για τον κινηματογράφο δεν ξέρω, για τον κινηματογράφο έχω να πω ότι εμείς ανακαλύψαμε τη κινηματογραφοθεραπεία, δηλαδή τη θεραπεία μέσω του κινηματογράφου. Οπότε μπορούμε να κάνουμε θεραπεία βλέποντας θυμίες. Αυτό θα αφήσω. Μα γίνεται ήδη αυτό, νομίζω, γίνεται. Μα ακούτε, ακούγομαι? Σ' ακούν. Ναι, ναι, γιατί έχω χάσει την εικόνα, αλλά δεν πειράζει αφού μ' ακούτε. Άρα λοιπόν, βρίσκοντας ένα ενδιαφέρον στη ζωή που, μακάρι να μας ξεπερνάει, ας μην ξεχνάμε πως αυτή τη ζωή είμαστε όλοι μαζί. Κλείνουμε σιγά σιγά, ελπίδα. Ελπίδα είναι ένα πράγμα με φτερά που έχει φωλιάσει στη ψυχή μου και τραγουδάει, χωρίς τις λέξεις, τον ρυθμό, δίχως ποτέ να σταματάει. Πολλοί μου αρέσουν αυτά τα ποιητικά, ναι. Είναι τίποτα Emily Dickinson. Με τη σκέψη με όλους αυτούς που χάνονται στους θαλάμους των νοσοκομείων, αλλά και προς τους οικείους τους. Και εκφράζοντας μια περιόριστη ευγνωμοσύνη σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που μοχθούν, το ιατρικό, νοσηλευτικό, προσωπικό. Βέβαια, υπό σα καιρούς συμφοράς υπάρχουν περισσότερα πράγματα στους ανθρώπους που σε κάνουν να τους θαυμάζεις, όπως λέει και ο... που σε κάνουν να τους θαυμάζεις παρά να τους περιφρονείς. Ας ευχηθούμε σε όλους, ό,τι καλύτερο, εγώ σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την αποδοχή της πρότασης, για αυτήν την πάρα πολύ λιτρωτική για μένα συνάντηση, έστω και από αυτούς τους όρους. Δηλαδή λιτρώθηκες τώρα για να είμαι ειλικρινής. Ελπίζω να πάω λίγο καλύτερα από ό,τι ήμουνα μέχρι να σας συναντήσω στο γιαλί. Πολύ ωραία. Εγώ χάρηκα πολύ που είδα τον Αντώνη, είχαν το δω πάρα πολύ και το βλέπω θαύμα. Νέο και ζωντανό και αισιόδοξο, το μάτι του γυαλίζει αγρίως. Δύναμη, δύναμη μεγάλη. Να λοιπόν και η τεχνολογία μας βοήθησε να βρεθούμε. Αφού το λέω και εγώ σκέψου. Πολλά φιλιά σε όλους, ένα μεγάλο ευχαριστώ στη βιβλιοθήκη, που ήθελα να καλιαστούμε και να φιληθούμε. Καλή σας νύχτα, καλό ξημέρο. Ευχαριστούμε, γεια σου Γιάννη. Ευχαριστούμε. |
