| : [♪ Μουσική Εισαγωγής Μουσική Υ. Ι' Ιαγωγής Ι' Ιαγωγής ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ ΙΚΙΑ Ας συγκινήσουμε να δούμε λίγο την αιτιμολογία της έννοιας γεωγραφία. Πρώτον συνθητικό, η λέξη γεώ προέρχεται από τη λέξη γέα και σημαίνει γη. Δεύτερον συνθητικό, η λέξη από το ρήμα γράφω. Άρα, γράφω τη γη. Προέκυψε λοιπόν η ανάγκη από τα παλιά χρόνια να αρχίσει να επικονίζεται σιγά σιγά το ανάγλυφο της γης. Συνεπώς, η γεωγραφία είναι η επιστήμη η οποία μαλττά τόσο το φυσικό περιβάλλον, βουνά, ποτάμια, λίμνες, πεδιάδες, καιρό, τον κλίμα, όσο και το ανθρωπογενές περιβάλλον. Δηλαδή, κοινωνίες, τα κράτη, τις πόλεις, αλλά και πως το ένα περιβάλλον αλληλεπιδρά και επηρεάζει το άλλο. Μπορεί να σκεφτεί κάποιος παράδειγμα τέτοιο. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ότι φαντάζω πως βρίσκεις στο αμάξι και ταξιδεύεις σε έναν παρκιακό δρόμο. Γίνεται μια κατολίσθηση, παίρνουν βράχια στον δρόμο, προκαλούν φθορές και σεμποδίσουν να φτάσεις στον προορισμό σου. Ένα φυσικό φαινόμενο, που μπορεί να είναι μια βροχή ή ένας σεισμός, προκάλεσε την κατολίσθηση, δημιούργησε φθορές στον δρόμο, το οποίο ανήκει στον ανθρωπογενές περιβάλλον, γιατί είναι δημιούργημα του ανθρώπου, και σε μια σεμποδίσθηση να φτάσεις στον προορισμό σου. Εμείς, βέβαια, ας μην πλατιάζουμε, θα μιλήσουμε σήμερα για ένα από τα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας και συγκεκριμένα θα σας δώσω ένα στοιχείο. Αλλιώς λέγεται και Μοριάς. Πάει κάπου το μυαλό σας, Δημήτρη. Σωστά, στο γέρο του Μοριά. Ποιος ήταν ο γέρος του Μοριά, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Από πού ήταν ο Κολοκοτρώνης, θυμάται κάποιος, πες μου Γαφαηλία. Σωστά, από την Πελοπόννησο. Άρα σήμερα θα μιλήσουμε για την Πελοπόννησο. Ας παρατηρήσουμε όμως αρχικά την θέση της Πελοποννήσου στο χάρτη. Όπως παρατηρούμε στο χάρτη, βρίσκεται νότιο-δυτικά. Αποτελεί το νοτιότερο κομμάτι της Υπειρωτικής Ελλάδας και ενώνεται με τη Στερεά Ελλάδα με τον Ισθμό της Κορίνθου. Θα μπορούσε κανείς να μου πει με τι μοιάζει το σχήμα της Πελοποννήσου. Σ' ακούω, Δημητρή. Δεν ξέρεις, πες μου Μαρία. Σωστά, σαν μια παλάμη ή χεριού ή ποδιού. Εγώ θα έλεγα ότι μοιάζει και με ένα φύλλο πλατάνου, σαν το έχουμε ψαλιδίσει λίγο προς τα αριστερά. Έτσι λοιπόν αποτελεί τη μεγαλύτερη χερσόνησο της Ελλάδας. Να θυμηθούμε λίγο τι σημαίνει χερσόνησος. Είναι εκείνο το κομμάτι ξηράς που ισχωρεί μέσα στη θάλασσα και βρέχεται και από τις τρεις πλευρές του. Και αποτελεί και τη νοτιότερη χερσόνησο της Ευρώπης. Πριν προχωρήσουμε στο χάρτη, ας δούμε τους σημερινούς διδακτικούς στόγους που θα πρέπει να έχετε κατακτήσει στο τέλος της σημερινής δασκαλίας. Πρώτο στόχος, θα πρέπει να μπορείτε να εντοπίζετε την Πελοποννήσο στο χάρτη. Δεύτερος, να θυμάστε τις νομούς και τις πρωτεύουσες τους, τουλάχιστον δύο βουνά να θυμάστε από την Πελοπόννησο, δύο ποτάμια και μία λίμνη. Στην επόμενη διαφάνεια μπορούμε να δούμε τη θέση της Πελοποννήσου και μερικά στοιχεία που είπαμε εκεί προηγουμένως. Και να προσθέσουμε ότι το κλίμα της είναι μεσογειακό, όπως και της υπόλοιπης Ελλάδας, αλλά λόγω του πολύπλοκου αναγλύφου της, πέρα από τις παραθαλάσσιες περιοχές έχει και ορεινές περιοχές, όπου το κλίμα συνήθως στο χειμώνα είναι πολύ πιο ψυχρό. Είσαι έτοιμος για το πρώτο μικροτέστ της σημερινής δασκαλίας. Παρατήρησέ το χάρτη και προσπάθησε να εντοπίσεις το γεωγραφικό διαμέρισμα της Πελοποννήσου. Είσαι έτοιμος? Πάμε! Ελπίζω να το βρήκες. Πάμε να συνεχίσουμε. Ας δούμε στη συνέχεια τους νομούς και τις πρωτεύουσες του γεωγραφικού διαμέρισματος της Πελοποννήσου. Έχουμε βάλει 7 διαφορετικά χρώματα για 7 διαφορετικούς νομούς με τις πρωτεύουσές τους. Με το κόκκινο κυκλάκι φαίνεται η πρωτεύουσα του κάθε νομού. Έτσι λοιπόν ξεκινάμε περνώντας τον αισθήμω της Κορίνθου. Έχουμε πρώτο νομό Κορινθίας με πρωτεύουσα την Κόρινθο. Συνεχίζουμε προς τα αριστερά στο πορτοκαλί χρωματάκι το νομό Αχαϊας με πρωτεύουσα την Πάτρα. Λίγο πιο κάτω νότιο-δυτικά έχουμε το νομό Ηλίας με πρωτεύουσα τον Πύργο. Αν μετακινηθούμε λίγο προς το κέντρο με το κίτρινο χρώμα, στο κέντρο της Πελοποννήσου είναι ο νομός Αρχαδίας με πρωτεύουσα την Τρίπολη. Νότιο-δυτικά έχουμε το νομό Μεσσινιάς με πρωτεύουσα την όμορφη Καλαμάτα. Αμέσως δεξιά με τα δύο ποδαράκια έχουμε το νομό Λακωνίας με πρωτεύουσα τη Σπάρτη. Και τέλος, με το καφέ χρωματάκι έχουμε το νομό Αργολίδας με πρωτεύουσα τον Άφπλιο. Προσπάθησε να παρατηρήσει καλά το χάρτη και να συνδυάσει στην τοποθεσία με το χρώμα του κάθε νομού. Πάμε για τη δεύτερη εξάσκηση. Είσαι έτοιμος? Πάμε! Θυμάστε ποιο ήταν το ομόβου χρωματάκι? Σωστά, νομός Κορυνθίας με πρωτεύουσα την Κόρινθο. Πορτοκαλί? Νομός Αχαϊας με πρωτεύουσα την Πάτρα. Το πράσινο ποιος τιμάται, πες μου Θάνο. Σωστά, ο νομός Ηλίας με πρωτεύουσα τον Πύργο. Ανατολικά του, να κάνουμε και λίγο προσανατολισμό. Ποιος? Σωστά, Ραφαελία, είναι ο νομός Αρκαδίας με πρωτεύουσα την Τρίπολη. Νότιο-δυτικά, πες μου Γεράσιμε. Σωστά, είναι ο νομός Μεσσινίας με πρωτεύουσα την Καλαμάτα. Ακριβώς δίπλα, ανατολικά, πες μου Στάθη. Σωστά, είναι ο νομός Λακονίας με πρωτεύουσα την Σπάρτη. Και κλείνουμε με το καφέ χρωματάκι, πες μου Σοκράτη. Σωστά, ο νομός Αργολίδας με πρωτεύουσα το ναύπλιο. Ας συνεχίσουμε. Ας προχωρήσουμε τώρα στα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της Πελοποννήσου. Τα βουνά, τα ποτάμια και τις λίμνες. Και ας δούμε τα ψηλότερα βουνά. Παρατηρώντας το τεδιάστατο γεωμορφολογικό χάρτης της Πελοποννήσου, το μάτι μας πρέπει να επιγένει στις καφέ περιοχές. Μεγαλύτερο βουνό, ο Ταΐγετος. Βρίσκεται κάτω νότιο δυτικά στο αριστερό ποδαράκι, νόμο Λακονίας. Δεύτερο όρος, το όρος Κιλίνη ή αλλιώς Ζύρια. Μπορεί να έχετε ακούσει και το χιονοδρομικό. Το όρος Αρουάνια, στο νομοαχαΐας, το όρος Ερήμανθος, με ποιον άθλο του Ιρακλή συνδέεται το όρος Ερήμανθος. Ποιος θα μου πει, πες μου Λιδία, με τον άθλο του Ιρακλή, με την εξόδουση του Αγριογούρουνου, στο όρος που ήταν εκεί που κατοικούσε το συγκεκριμένο Αγριογούρουνο. Ωραία. Έχουμε το όρος Μέναλλο, και εκεί έχει ο χιονοδρομικός, σωστά. Και στο νομοαχαΐας, που είναι η συνέχεια του Ταϊγέτου, είναι το όρος Πάνονας. Είσαι έτοιμος να θυμηθείς τα δύο ψηλοτραμβουνά. Για πάμε. Πιστεύω να το βρήκες. Θα μου πεις δάσκαλοι τι είναι αυτές οι φωτογραφίες από κάτω. Και εγώ θα σου πω ότι είναι ένα επιπλέον στοιχείο για να σου βοηθήσει να θυμάσαι ένα από τα δύο όροι. Λέγεται, σύμφωνα με τη μυθολογία, ότι στο όρος Κιλίνη γεννήθηκε ο Αγγελοφόρος των Θεών, ο Ερμής, και έκλεψε κάποιο βόδι από τον Θεό Απόλλωνα, και για να τον εξευμενήσει του έφτιαξε την πρώτη λίρα, χρησιμοποιώντας καβούκι μιας χελώνας και τα νεύρα από ένα βόδι. Για και τη χάριση στο Θεό Απόλλωνα. Ας περάσουμε τώρα στα ποτάμια. Το μάτι μας πρέπει να πηγαίνει στις μπλε που είναι σαφλεβίτσες, να βρούμε τα ποτάμια που δείχνουν και τις διακλαδώσεις. Μεγαλύτερο ποτάμι της Πελοποννήσου, σχετικά με το μήκος, είναι ο Αλφιός. Δεύτερο μεγαλύτερο, ανάμεσα στα δύο ποδαράκια, ο Ευρώτας. Επόμενο, ο Ποινιός, ο Ηλιακός. Όχι ο Θερμοσύφωνας, βγαίνει από τον ομό Ηλίας, να θυμάστε. Ο Πάμισος και τέλος ο Ασωπός, τον ομό Κορινθίας. Ποιο στάμα που με ποιο ακόμα ένα μύθο του Ηρακλή συνδέονται δύο ποτάμια από αυτά που είπαμε. Για πες μου Ραφαϊλία. Σωστά, είναι με τον άθλο του Ηρακλή, όπου άλλαξε τη ροή των ποταμών του Αλφίου και του Ποινιού, και καθάρισε στο πίκεφι του Στάβλου στο Αυγία. Ορίστηκε ένα γλυπτό με τη θεά Αθηνά, που βοηθάει τον Ηρακλή σε αυτό το συγκεκριμένο άθλο. Για πάμε λίγη εξάσκηση. Μπορείς να θυμηθείς τα δύο μεγαλύτερα σε μήκος ποτάμια. Μα φυσικά ο Αλφιός και ο Ευρώτας. Μάλιστα, αν θες να θυμάσαι και τον Ευρώτα, θα σου πω ακόμα ένα στοιχείο. Ο Ευρώτας ήταν ένας μυθικός βασιλιάς της Λακωνίας, που λέγεται, πως μετά από μια ντροπιαστική ήτα από τους Αθηναίους, δεν άντεξε αυτήν την ντροπή και έπεσε και πνίγηκε στο ποτάμι και από τότε φέρνει το όνομά του. Ας συνεχίσουμε. Ας περάσουμε στις λίμνες. Ένα στοιχείο ακόμα. Μια λίμνη της Πελοποννήσεις ουνδέται με ακόμα έναν άθλο του Ηρακλή. Ποιος θα μου πει, ποιος θα μου πει, για πες μου μάνα, σωστά, με τις Στυμφαλίδες Όρνυθες. Είναι η μεγαλύτερη φυσική λίμνη της Πελοποννήσου, αλλά δεν είναι η μεγαλύτερη. Η μεγαλύτερη λίμνη της Πελοποννήσου είναι μια τεχνητή λίμνη, δηλαδή είναι δημιούργημα του ανθρώπου. Πήγε λοιπόν ο άνθρωπος στο ποταμό στον Ποινειό, έβαλε ένα φράγμα και δημιούργησε λοιπόν τη λίμνη για λόγους ίδρευσης ή άδρευσης. Έτσι λοιπόν έχουμε την τεχνητή λίμνη του Ποινειού, βόρειο-δυτικά, μετά έχουμε τη Στυμφαλία, σωστά στο νομό Κορυνθίας και τέλος την τεχνητή λίμνη του Λάδωνα. Αρκεί να θυμάσαι όποια θέλεις εσύ. Εδώ έχουμε και μια γεωγραφία με τον Ιαρακλή, στον άθλο με τις Στυμφαλίες Όρνυθες που τις διώχνει. Για να δούμε. Επόμενο τεστάκι. Μπορείς να θυμηθείς ποια είναι η μεγαλύτερη σε επιφάνεια λίμνη. Η τεχνητή λίμνη του Ποινειού που κάνει βόρειο-δυτικά. Ας περάσουμε και στις πεδιάδες να δούμε. Οι πεδιάδες το μάτι μας πρέπει όταν είμαστε σε ένα γεωμορφολογικό χάρτη να κατευθύνεται στα πράσινα σημεία. Έχουν πάρει το όνομά της από το νομό στον οποίο ανήκουν. Έχουμε την πεδιάδα Αχαΐας, της Ηλίας, της Καλαμάτας, του Έλλους, κοντά στον ευρώτα νομό Λακονίας. Την πεδιάδα Αργολίδας και την πεδιάδα της Κορινθίας. Ας δούμε μερικά προϊόντα και τον ορικτόπλου της Πελοποννήσου. Στην Πελοποννήσου λοιπόν παράγονται μία ποικιλία από προϊόντα, πως δημητριακά, εσπεριδοειδή. Τι είναι τα εσπεριδοειδή? Σωστά, λεμόνια, πορτοκάλια, μανταρίνια, πολύ ωραίο λαδάκι έχει η Πελοποννήσος, σταφύλια, μέλι, φρούτα, καρύδια, μάρμαρο, διάφορα όσπρια, λιγνίτις, πολύ ωραίο κρέας επίσης και ψάρια και θαλασσινά. Ποιο παιδάκι θα μου πει τι είναι ο λιγνίτις και πού χρησιμοποιείται. Καλά, προφανώς είναι ορικτό, το βλέπουμε κιόλας, αλλά πού χρησιμοποιείται, το έχουμε πει και στη φυσική. Ποιος θα μου το πει, σε ακούω Χριστιαννα, σωστά για την παραγωγή του ηλεκτρικού ρεύματος στα εργοστάσια της ΔΕΙ. Είναι μη ανανεώσουμε πηγή ενέργειας, το θυμόμαστε. Ωραία, κλείνοντας τέλος, ας δούμε μερικές φωτογραφίες από ορισμένα φυσικά αξιοθέατα που μπορεί κανείς να δει στην Πελοπόννησο, είτε ιστορικής ή αρχαιολογικής σημασίας, είτε για λόγους ψυχοαγωγίας, αν θέλει κάποιος να επισκεφτεί. Έτσι, λοιπόν, έχουμε τη Λίμνη στην Φαλία, το Σπήλιο του Ιδηρού, το Φαράγγιν Έδα, το Εθνικό Πάρκο Χελμού Βουραϊκού. Προχωράμε! Το Φαράγγιν του Ποταμού Λούσιου, τη Λιμνοθάλασσα Γιάλοβας ή αλλιώς μπορεί να έχετε ακούσει Βοηδοκιλιά στο νομό Μεσσινίας, την όμορφη Ελαφόνησο στο δεξί ποδαράκι, νομό Λακωνίας και τέλος το Μπάρντονα στο νομό Αρκαδίας. Ας κλείσουμε μερικές όμορφες εικόνες με τα μέρη που αξίζει να επισκεφτείτε στην Πελοπόννησο. Αρχικά έχουμε τη Γιέι Φεραρίου Αντιρίου, ένα καταπληκτικό ανθρώπινο δημιουργήμα, τη Διόργα της Κορίνθου και στη συνέχεια έχουμε δύο πανέμορφα χωριά στο νομό Αρκαδίας, τη Στεμνίτσα και τη Δημητσάννα, όπου η Στεμνίτσα έχει την περίφημη σχολή αργυροχρυσοχωίας, όπου παλιά βγάζε μεγάλους μαστορούς, δυστυχώς στις μέρες μας έχει ξεκινήσει και ευθύνη και κλείπει σιγά σιγά το επάγγελμα του αργυροχρυσοχώου, όπου μπορεί εκεί κανείς να θαυμάσει πολύ ωραία κοσμήματα. Και τέλος στη Δημητσάννα έχουμε μερικές φωτογραφίες από το υπέθριο Μουσείο Ιδροκίνησης, όπου εκεί μπορεί κανείς να δει πώς οι άνθρωποι εκείνη την περίοδο χρησιμοποιούσαν τη δυναμική ενέργεια του νερού, έτσι ώστε να λεθούν το σιτάρι τους, να δημιουργούν το αλεύρι, να επεξεργάζονται τα δέρματα και τέλος να δημιουργούν μπαρούτι. Η Δημητσάννα ήταν ένα ξακουστό χωριό προμήθειας μπαρουτιού κατά την επανάσταση του 1821. Αυτό λοιπόν ήταν το σημερινό μάθημα, παιδιά. Ας κάνουμε πριν κλείσουμε μία μικρή επανάληψη να δούμε αν τα θυμόμαστε μερικές ερωτησούλες, για να δω ποιος θα μου πει. Εγώ θα λέω νομούς και εσύ θα σκέφτεστε τις πρωτεύουσες. Νομός Αρκαδίας, πρωτεύουσα. Σ' ακούω, Έλη. Σωστά, η Τρίπολη. Επόμενο, νομός, νομός, νομός, αργολίδας. Πρωτεύουσα, ναι σταυρούλα. Σωστά, το ναύπλιο. Νομός Λακωνίας, πρωτεύουσα. Πες μου, Δημήτρη. Σωστά, Σπάρτη. Θυμάται κανείς να μου πει ποιο είναι το ψηλότερο βουνό της Πελοποννήσου. Σοκράτη, έχεις το λόγο. Πάρα πολύ ωραία, ο Ταΐγετος. Θυμάται κανείς ποιο είναι το μεγαλύτερο ποτάμι της Πελοποννήσου. Για να δω ποιος θα μου πει. Ποιος θα μου πει... Πες μου, Κώστα. Σ' ακούω. Σωστά, είναι ο Αλφιός Ποταμός. Ποια είναι η μεγαλύτερη λίμνη? Και αν την ξέρεις, είναι φυσική ή τεχνητή. Για να ακούσω, να μου πει, να μου πει... Κλειώ, σ' ακούω. Σωστά, είναι η λίμνη του Ποινιού και είναι τεχνητή λίμνη. Εντάξει? Πάρα πολύ ωραία. Παιδιά, αυτό ήταν το σημερινό μάθημα για σήμερα. Ελπίζω να το απολαύσατε, να μη σας κούρασα. Εύχομαι να είστε καλά, να είστε υγιείς, να προσέχετε τον εαυτό σας και να περνάτε όμορφες στιγμές με τους δικούς σας ανθρώπους. Σας ευχαριστώ και καλή συνέχεια! |
