| : Καλησπέρα και από εμάς, από Βλήθη Καλαμπάκας σε όλους σας. Σου ευχαριστώ πολύ που γράφετε και από πού είστε. Για ιστατιστικούς λόγους είναι καλό να ξέρουμε και εμείς ποιοι παρακολουθούν την ομιλία. Λοιπόν, θα ξεκινήσω λέγοντας ότι είναι μεγάλη μας τιμή και χαρά που σήμερα φιλοξενούμε διαδικτυακά λόγω των συνθηκών. Ελπίζουμε και με τη φυσική παρουσία των όλα θα είναι καλά. Τον κύριο καθηγητά της Φυσικής Διαστήματος Πανεπιστήμιο Αθηνών, κύριο Μουσά, είναι ένας από τους πρωταγωνιστές της μελέτησης του μηχανισμού των αντικητήρων. Διατέλεση διευθυντής αργαστηρίου Αστροφυσικής, διευθυντής Πανεπιστημιακού Αστεροσκοπείου, συγκλιτικός, αντιπρόεδρος θύματος Φυσικής, διευθυντής των τομέων της Αστροφυσικής, πρόεδρος του Διοικτυκού Συμβουλίου από 30 έτη, μέλος ΔΣΕΛΕΝΟΣ Φυσικών, επί 25 έτη. Θα δώσω τον λόγο κατευθείαν στον κύριο Μουσά, πάλι τον ευχαριστούμε. Χρησιμοποιείτε το chat για οποιαδήποτε ερώτηση κατά τη διάρκεια της ομιλίας. Στο τέλος θα κάνω εγώ τις ερωτήσεις και αν ο κύριος καθηγητής δεν έχει πρόβλημα, να μιλήσει και κάποιος απευθείας μαζί του που μπορεί να θέλει. Ευχαριστώ πολύ. Καλησπέρα σας. Χαιρόμαι πάρα πολύ που είμαστε όλοι μαζί απόψε. Να σας παρουσιάσω το μηχανισμό των αντικηθείρων, που ασφαλώς γνωρίζετε ότι είναι σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε ο αρχαιότερος υπολογιστής που έχουμε στα χέρια μας σήμερα σε κάποιο μουσείο, συγκεκριμένα στο Ελληνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, την Αθήνα. Και θεωρείται από πολλούς ότι είναι το πιο σημαντικό έδριμμα όλων των εποχών. Εγώ είμαι ανάμεσα σε αυτούς που πιστεύουν ακριβώς αυτό, για να πω την αλήθεια, γιατί είναι ένα μηχάνημα και ας δούμε εδώ ένα ομοίωμα που είναι πάνω κάτω σε φυσικό μέγεθος, δηλαδή ένα ελληνικό πόδι είναι το ύψος του, 30 εκατοστά και μισό περίπου, το πλάτος είναι περίπου το μισό, όπως βλέπετε, και η τρίτη διάσταση εδώ είναι λίγο μεγαλύτερη, τώρα όπως το πλησιάζω κοντά θα βλέπετε ασφαλώς τα γρανάζια μέσα, και σε πρώτη όψη λίγο πολύ μοιάζει με ένα ρολόι της γιαγιάς ή του παππού, με δύο όψεις ωστόσο και πολλούς δείκτες, περισσότερους από ό,τι συνήθως περιμένουμε σε ένα κοινό ρολόι. Απ' την άλλη, αν δούμε αυτό που έχουμε τώρα στην οθόνη, είναι ένα μοντέλο με προσωμίωση, το οποίο το έχει κάνει ο κ. Ρουμελιώτης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Μακεδονίας, με τον φοιτητή του τον κ. Ασημακόπουλο, και αυτό ας σημειώσουμε ότι είναι διαθέσιμο στο ίντερνετ, να το βάλετε στον υπολογιστή σας, ή απ' την άλλη μεριά στις εφαρμογές για κινητά, μπορείτε να το έχετε επίσης στο κινητό σας, όπως το έχω και εγώ, βλέπετε εδώ. Να γράψετε, δηλαδή, μηχανισμός αντικειθείρων, θα το βρείτε ασφαλώς. Αλλά ας έλθουμε σε αυτό καθ' αυτό το μηχάνημα, με την παρουσίαση που ετοίμασα για σας ακριβώς. Είναι ένα μηχάνημα, ο λεγόμενος μηχανισμός των αντικειθείρων, που, όπως λέω και στον τίτλο της ομιλίας, έχει ρίζες στην Θεσσαλία. Και θα δούμε συνέχεια το γιατί, πάει πίσω δηλαδή μερικές χιλιετίες. Γιατί ασφαλώς δεν περιμένουμε έναν άνθρωπο να ξυπνάει ένα πρωί και μέχρι το βράδυ να έχει φτιάξει ένα μηχανισμό των αντικειθείρων. Είναι σίγουρα αδύνατο. Υποστηρίζω λοιπόν ότι πήρε στην ανθρωπότητα, στον πολιτισμό, με πολύ σημαντική συνεισφορά ελληνική την οποία θα τη δούμε στη συνέχεια, να ξεκινήσει από τον προϊστορικό Θεσσαλό, που την εποχή που άρχισε να σπέρνει, όποτε κι αν ήταν αυτό, σίγουρα χρησιμοποίησε ένα είδος ημερολογίων. Γιατί αν δεν ξέρει κανείς πότε να σπείρει, και σπείρει ας πούμε με την πρώτη βροχή, ας πούμε τον Αύγουστο έριξε μια βροχή, και λέω εγώ που είμαι γεωργός αλλά δεν ξέρω να προβλέψω τον καιρό, και είναι η κατάλληλη εποχή για να σπείρω. Προφανώς δεν θα μαζεψω τίποτε όταν θα προσπαθήσει το έρημα το σιτάρι, που το βάλαμε μήνες νωρίτερα από ότι πρέπει, και έτσι θα πεθάνει η οικογένεια, θα πεθάνουν όλοι στο χωριό ή τη φιλή. Λοιπόν, τα μάθαν πριν να ξεκινήσουν λίγο πολύ να σπέρνουν σε κάποια κλίμακα, όταν ξεκινάει η αγροτική επανάσταση, που ασφαλώς είναι σημαντικότερη που έκανε η ανθρωπότητα. Και για να ξέρει πότε θα σπείρει πρέπει να έχει ένα ημερολόγιο. Πρέπει να έχει ένα ημερολόγιο το οποίο βασίζεται εν μέρη στην αστρονομία και από την άλλη στα μαθηματικά με κρυμμένοι μέσα τους, αυτά τα δυο, δηλαδή η αστρονομία και τα μαθηματικά, και ενωμένα μεταξύ τους με την φυσική. Και ιδίως με αυτό που λέμε νόμους της φυσικής, που επιτρέπουν να προβλέπουμε τον καιρό. Σήμερα βέβαια ανοίγουμε το τηλέφωνό μας και μας λέει πώς θα είναι ο καιρός πριν το ρωτήσουμε καν, όπως γνωρίζετε πολύ καλά. Αλλά ο προηστορικός άνθρωπος κάποια στιγμή αντιλήφθηκε ότι η θέση του ήλιου που ανατέλει κάθε πρωί στο χωριό μου ή στην καλύβα μου συνδέεται με την εποχή, με τις φάσεις αυτές που φέρνει η Περσεφόνη. Φερσέφαση την λέει ο Πλάτων μάλιστα. Αυτή που φέρνει δηλαδή τις φάσεις του έτους. Και βέβαια κάποια εποχή φτιάχνουν μια γιορτή για την ποτνία, για μια θεά της γης, που κάποια στιγμή ονομάζεται Δήμητρα βέβαια, και όταν είναι η γιορτή της οργώνουνε και σπέρνουνε τα ασυτηρά στη Θεσσαλία και όλη την Ελλάδα. Και είχα την τύχη τα τελευταία χρόνια, είναι πάνω από 10 χρόνια, που μελετάω προς ανατολισμούς αρχαίων κτιρίων. Δεν είμαι ο πρώτος, αλλά μαζί με άλλους φίλους και μαθητές βρίσκουμε τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότερα. Και μέσα τα τελευταία πέντε χρόνια διαπίστοσα ότι τα αρχαιότερα κτίρια που έχουμε στην Θεσσαλία, ας πάρουμε το ΣΕΣΚΛΟ, το πρώτο ορθογόνιο εκεί κτίριο, που είναι γύρω στο 6000 κάτι τέτοιο προ Χριστού, έχει προς ανατολισμό ανατολής Δύσης. Δηλαδή, ο άνθρωπος, το πρώτο κτίριο που φτιάχνει στην Ευρώπη, ίσως και στη Γη, δεν είμαι σίγουρος, δεν είμαι αρχαιολόγος, είναι αστρονόμα, συμβάστε, είναι προς ανατολισμένο αστρονομικά. Ασφαλώς πριν από αυτό είχε ξύλινες κατασκευές ή άλλες, οι οποίες χαλάσαν και τις έχουμε βρει, που είχαν παρόμοιο προς ανατολισμό. Ξεκινάς κατευθείαν ακριβώς με τέτοιες κατασκευές. Και αυτό το συνδέω με μία κατασκευή, που γίνεται για να μας δίνει το πότε ξεκινάει το έτος. Έτσι λοιπόν, λίγο πολύ ξεκίνησαν οι άνθρωποι, στην Θεσσαλία πιστεύω, οι Έλληνες δηλαδή, και στη δεύτερη φάση, ίσως λίγους αιώνας αργότερα, η δεύτερη σειρά κτιρίων είναι προς ανατολισμένη έτσι, που να μπαίνει ο ήλιος μέσα τα Χριστούγεννα, τη μικρότερη ημέρα του έτους. Με άλλα λόγια, είχαν ένα είδος Χριστουγέννων, αν θέλετε, πριν από 8.000 χρόνια ή κάτι τέτοιο. Θα επανέλθουμε σε αυτά, αλλά ξεκινήσουμε τώρα με τον μηχανισμό. Αν πάνε λοιπόν, όπως έλεγα και νωρίτερα, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, θα δούμε σε μια όμορφη προθήκη, αυτά τα τρία αντικείμενα και άλλα μικρότερα, 92 συνολικά, που είναι κομμάτια ενός αρχαίου μηχανήματος, που πιθανότητα στιάχτηκε γύρω στο 150 με 100 π.Χ. Η διάμετρος αυτού του τροχού είναι κάτι μικρότερη από 13 εκατοστά. Και βλέπουμε έχει τέσσερις ακτήνες, πάνω στις ακτήνες ασφαλώς διακρίνεται κάτι εξογκώματα ή κάτι τρυπούλες, στις οποίες έχω υποστηρίξει ήδη από το 2006, ότι πιθανότατα ήταν οι μηχανισμοί των πλανητών, με το οποίο κι άλλοι συνάδελφοι συμφώνησαν στην συνέχεια, αν και στην αρχή το είχαν απορρίψει. Αριστερά βλέπουμε ένα άλλο κομμάτι που έχει μια κλίμακα κυκλική, για την ακρίβεια δύο δακτυλίους ομοκεντρικούς, που ο ένας, ο εξωτερικός, είναι ένα ημερολόγιο, παρόμοιο με αυτό που έχουμε σήμερα. Βασίζεται δηλαδή στον ήλιο, έχει διάρκεια 365 μέρες και 1 τέταρτο, και 6 ώρες δηλαδή, συνεπώς κάθε 4 χρόνια βάζουν μια ημέρα παραπάνω. Αυτό είναι που ονομάζουμε σήμερα Ιουλιανό ημερολόγιο, ή το παλιό ημερολόγιο αν προτιμάτε, να το πούμε έτσι για να καταλαβαίνουμε όλοι. Είναι το ημερολόγιο που συμποίουν σήμερα οι αστρονόμοι, σημειώστε. Και μπροστά από αυτό, εδώ, διακρίνουμε μια πλάκα. Θα δούμε αργότερα καλύτερα αυτό το κομματάκι. Είναι μια επεξεργασμένη φωτογραφία που θα δούμε πώς την κάναμε. Μια πλάκα η οποία περιέχει οδηγίες χρήσης του μηχανήματος. Ενώ δεξιά, εδώ βλέπουμε δεξιά στο κέντρο περίπου αυτού του τμήματος, μερικά γρανάζια τα οποία καταλήγουν στον δίκτυ που μας λέει πότε πρέπει να ξεκινήσουν οι Ολυμπιακοί αγώνες. Αλλά και οι άλλοι. Τα ίσθμια, τα Πύθια, τα Νέμεα, τα ΝΑ και τα άλλια, πιθανότατα, τα οποία είναι η σημαντική γιορτή για τον ήλιο στην Ρόδο. Και εάν κανείς κάνει όπως εμείς κάναμε αξιονικές τομογραφίες, διαπιστώνει ότι μέσα, αυτό είναι ένα ομοίωμα το οποίο το έχει κάνει ο κυρίως Διονύσιος Κριάρης, με το οποίο συνεργαζόμαστε 15-16 χρόνια τώρα με τον Διονύσι και τον ευχαριστώ γιατί μου δανείζει και δείχνω όλα αυτά που έχει φτιάξει σε εκθέσεις σε όλο τον κόσμο. Κάποια στιγμή να σας πω και για τις εκθέσεις που έχουμε κάνει. Και πρέπει να ξέρετε πέρυσι κάναμε μια πολύ ωραία έκθεση στα Περίκαλλα, η οποία είχε, νομίζω, 7.800 επισκέπτες στο Μουσείο Τσιτσάνιας. Είναι καλά οι άνθρωποι εκεί που έκαναν αυτή την έκθεση μαζί μας. Και ο κύριος Άρης Γιώζιας, εξαιρετικός φίλος, ο οποίος τα οργάνωσε ουσιαστικά όλα, θα έλεγα. Λοιπόν, αυτό είναι το εσωτερικό του μηχανισμού. Βλέπουμε εδώ δύο δείκτες. Δεν το βλέπουμε ολόκληρο. Ένα μέρος του εσωτερικού είναι μόνο που θα τηρούμε. Ο ένας από αυτούς τους δείκτες προβλέπει τις εκκλήψεις και ο άλλος τις φάσεις της Ελλήνης. Και εδώ υπάρχουν οι προβλέψεις των Ολυμπιακών αγώνων και ένα άλλο ημερολόγιο για τις φάσεις της Ελλήνης, το οποίο κρατάει 76 χρόνια. Ο κύκλος του καλύπως, όπως ονομάζεται. Ο δείκτης αυτός που δείχνει, όπως είπα πιο πριν, τις φάσεις της Ελλήνης ουσιαστικά είναι, μπορούμε να πούμε απλοϊκά ή λαϊκά αν θέλετε, ένα ημερολόγιο που είναι αυτό που έχουμε σήμερα για το Πάσχα. Είναι ένα ημερολόγιο που το ανέπτυξε ο Μέττον την εποχή του Σοκράτη και του Πλάτονα. Μα είχαν τότε Πάσχα? Δεν είχαν Πάσχα αλλά είχαν παρόμοιες γιορτές. Πάλι τις είχαν όλες, όπως και τους Ολυμπιακούς αγώνες, συνηφασμένες με τις φάσεις της Ελλήνης. Και το ίδιο ισχύει και για τον δείκτη των Ολυμπιακών αγώνων. Θα το δούμε και στη συνέχεια βέβαια αλλά τώρα εδώ που έχουμε τα γραναζάκια σας τα δείχνω. Οπότε ξεκινάνε όλοι οι αγώνες, όλες οι γιορτές δηλαδή εν τέλει, είτε θρησκευτικές είτε οι αγώνες που πάλι συνδέονται και με τους ήρωες και τους θεούς ανάλογα τον Ηρακλή ή τον Δία ή τον Απόλλωνα ή τον Ήλιο στην Ρόδο όπως είπαμε πιο πριν. Ξεκινούν πάντοτε με την κατάλληλη φάση της Ελλήνης ώστε πρώτον να είναι εποχές που δεν έχουν αγροτικές εργασίες και τότε δεν μπορείς να γιορτάζεις βέβαια και να έχουν και την Σελήνη επάνω ώστε να κρατάει η γιορτή λίγο παραπάνω από ότι θα κρατούσε διαφορετικά αν δεν είχε κανείς τη βοήθειά της να επεκτείνει τη γιορτή τη νύχτα. Το αυτό ισχύει βέβαια είπαμε και για τους αγώνες τους Ολυμπιακούς και τους άλλους. Ενώ ο άλλος δείκτης εδώ είναι για την πρόβλεψη των εκλήψεων. Θα τα ξαναπούμε αλλά δώσαμε μια καλή δόση τώρα για να δούμε τη μια μεριά του μηχανισμού. Δύο δείκτες, ήλιος, σελήνη. Ο ήλιος είναι χρυσούν σφαιρίων όπως διαβάζουμε μέσα στο εγχειρήδιο χρήσης και να εδώ βλέπετε ένα μέρος του εγχειρήδιου χρήσης περίπου το ένα τρίτο των λέξεων αυτής της Χάλκινης σελίδας έχουμε στα χέρια μας και μπορέσαμε και διαβάσαμε, μας πήρε σχεδόν 15 χρόνια σημειώστη. Στους ειδικούς μας δηλαδή για να το διαβάσω και να το ερμηνεύσουμε στη συνέχεια θα πούμε αρκετά σχετικά γιατί τα γράμματα είναι σπασμένα καθώς αυτή η πλάκα έσπασε σε ένα πλοίο που βυθίστηκε γύρω στο 80 με 60 π.Χ. με ένα σωρό θησαυρούς που οι Ρωμαίοι έκλευαν εκείνη την εποχή από την Ελλάδα, ίσως είχαν αγοράσει κάποιος έμπορος, δεν ξέρουμε, μάλλον το πρώτο είναι πιο πιθανό, και είχαν πάρει τέτοιες χιλιάδες τόνους αγαλμάτων και άλλων θησαυρών από όλη την Ελλάδα, στη Ρώμη και την Ιταλία γενικότερα. Και έτσι βέβαια εξελληνίστηκαν και έγινε και ο πολιτισμός τους. Είχε δουλέψει αυτό το καλό. Συνεχίζω όμως, εδώ έχουμε τον ήλιο και την σελήνη. Η σελήνη βλέπετε είναι η μισή μαύρη, η μισή άσπρη πάνω δεξιά εδώ. Και ο δείκτης δείχνει σε ποιο σημείο του ουρανού βρίσκεται η σελήνη. Ο εσωτερικός δακτήλιος είναι ένας χάρτης του ουρανού, είναι ο ουράνιος ησημερινός. Με τα ζώδια επάνω, με τα ονόματά τους όπως τα ξέρουμε σήμερα. Ενώ παρά έξω, σε αυτό το Ιουλιανό ημερολόγιο, όπως το είπαμε, παρόλο που το μηχάνημα έχει φτιαχτεί 100 χρόνια πριν από την εισαγωγή του λεγόμενου Ιουλιανού ημερολογίου. Με 365 μέρες το ημερολόγιο αυτός, στις οποίες κάθε 4 έτη προσθέτουμε μια ακόμα ημέρα και θα δούμε πώς γίνεται αυτό. Υπάρχει ένας δακτήλιος, ο οποίος κινείται έτσι που να επιτρέπει κάθε Ολυμπιάδα να προσθέσει κανείς μια ημέρα σε αυτό το έτος που συμπίπτει με τους Ολυμπιακούς αγώνες. Αυτή λοιπόν είναι η μια μεριά. Εδώ βλέπουμε μερικά πράγματα γραμμένα εδώ και υπάρχουν κι άλλα εκεί που δεν είναι τόσο σαφή, αλλά καταφέραμε να βρούμε ότι υπάρχουν περίπου 40 γραμμές σχεδόν μια κάθε 10 ημέρες στη διάρκεια του έτους. Και λέει για παράδειγμα, όταν δεις το τάδε αστεράκι να βγαίνει μαζί με τον ήλιο είναι η Σημερία. Όταν δεις το τάδε αστεράκι να δει μαζί με τον ήλιο, ή να ανατέλλει κατά τη δύση του ηλίου και λοιπά, παρόμοια δηλαδή με αυτό που σας λέω, τότε είναι ας πούμε Χριστούγεννα, είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο με τις σημερινές ημερομηνίες δηλαδή 21 Δεκεμβρίου. Αλλά κρατάει στην ίδια θέση τον ήλιο πάνω στον ουρανό η τροχεία της γης μέχρι τις 25 του μήνους και μετά αρχίζει και μεγαλώνει η μέρα, γι' αυτό έχουμε και τα Χριστούγεννα στις 25. Αυτές λοιπόν οι 40 γραμμές, και εδώ κάτω βλέπουμε μερικές, επιτρέπουν σε αυτόν που έχει αυτό το μηχάνημα να ρυθμίζει το ημερολογιό του. Πάρα πολύ σημαντικό, ιδιαιτέρως για τις αγροτικές εργασίες, αλλά όχι μόνο. Ενώ από την άλλη μεριά έχουμε ένα ημερολόγιο που προβλέπει τις φάσεις της Ελλήνης. Είναι το Πασχάλιον, θα λέγαμε με σημερινή ημερολογία. Είναι το ημερολόγιο που χρησιμοποιεί η Εκκλησία μας δηλαδή, και όλοι οι Χριστιανοί αλλά και οι Εβραίοι, για το Πάσχα τους. Παρόλο που υπάρχουν μικρές διαφορές, αλλά δεν μας ενδιαφέρουν αυτά να μην πούμε σε αυτό. Επίσης υπάρχει το ημερολόγιο των Ολυμπιακών Αγώνων, σε αυτή τη μεριά, εδώ δεξιά από αυτόν τον δίκτυ, στο πάνω μέρος. Το οποίο κρατάει στην πραγματικότητα, όχι τέσσερα χρόνια, όπως μαθαίνουμε συνήθως από το Δημοτικό Σχολείο, αλλά οκτώ έτη. Γιατί στην πραγματικότητα οι Έλληνες, κι άλλοι λαοί, ίσως από την Πριοσταιωρική εποχή, ρυθμίζουν με αυτόν τον τρόπο τις γιορτές τους. Είναι ένα ημερολόγιο το οποίο βασίζεται στον ήλιο, τη σελήνη, τη γη βέβαια, και την Αφροδίτη. Αυτό δεν το ξέρει βέβαια το ευρύ κοινό, αλλά η Αφροδίτη κάνει πέντε κύκλους γύρω από τον ήλιο, όπως την βλέπουμε από τη γη, σε χρόνο που είναι οκτώ έτη. Λοιπόν, έχουμε πέντε, έχουμε οκτώ, και 99 φορές γυρνάει η σελήνη γύρω από τη γη. Ένα συντονισμός. Χορεύουν ένα μινουέτο ή έναν παραδοσιακό ελληνικό χορό. Και ο καθένας, ο ήλιος ή η καθεμιά, σελήνη, Αφροδίτη, γη, κάνουν τις φιγούρες τους. Πολύ καλά συντονισμένα. Όλα αυτά τα ξέραν ήδη οι προηστορικοί άνθρωποι, σίγουρα από τη Μινουαϊκή εποχή, και έτσι φτιάξαν αυτό το ημερολόγιο. Ένα στο κάτω μέρος, έχουμε την πρόβλεψη των εκλήψεων ήλιου και σελήνης. Όλα αυτά τα βρήκαμε με την ομάδα μας που την βλέπουμε εδώ, από τη Θεσσαλονίκη, να αρχίσω από τα κοντινά, ο αίμνηστος Γιάννης Συραδάκης. Φίλος από τότε που είμασταν 19 ετών. Ο κύριος Έντμουνς, καθηγητής στο Cardiff της Ουαλίας, Εγκλέζος. Και ο επίσης Εγκλέζος, παρόλο που δουλεύαν για την Ουαλία, είπαμε, ο κύριος Τόνι Φρίδ. Και πολλοί άλλοι συνεργάτες. Ο κύριος Τσελίκας, ο οποίος έχει δουλέψει στη βιβλιοθήκη σας, σε χειρόγραφα από τις Μονές, όπως θα τον ξέρετε πολύ καλύτερα από εμένα φαντάζουμε. Ο κύριος Μπιτσάκης, μαθητής μου, τεχνική μας. Εδώ βλέπω την κυρία Ελένη Μάνγκου, για παράδειγμα, που μας βοήθησε εξαιρετικά στο Μουσείο. Και πάρα πολλούς τεχνικούς, βεβαίως να αναφέρω την κυρία, την αίμνηστη, επίσης, Ζαφυροπούλου από το Μουσείο. Και έτσι ανακαλύψαμε πως ο μηχανισμός αυτός έχει μέσα του τις ρίζες από όλα τα μπιτ και μπάιτ που έχει ο υπολογιστής σας ή το τηλέφωνο σας. Πάλι με τον ίδιο τρόπο δουλεύει. Και πολύ ωραία αυτή η γελειογραφία που δημιουργήσεται πριν από τέσσερα χρόνια, το περιγράφει αυτό. Αυτός λοιπόν ο μηχανισμός, να φανταστούμε να έχει μια τέτοια μορφή, ένα ρολόι ροκοκό. Εδώ έχω διαμορφώσει λίγο ένα αρχαίο αντικείμενο που είναι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και βάλα μέσα. Βεβαίως εδώ έχουμε τις ευχαριστήσει όλους όσοι συνέβαλαν στην μελέτη μας και ακόμη καλύτερα εδώ μπορούμε να τους δούμε όλους. Είναι μια ομαδική δουλειά και συνεχίζοντας για την κατασκευή, κάπου διαβάζουμε τέτοια μηχανήματα τα οποία οι Έλληνες τα ονόμαζαν πινακίδια, δηλαδή tablet. Πινακίδιο σημαίνει μικρός πίνακας, άρα tablet. Ήταν κάπως έτσι, χρυσά αλλά με ελεφαντόδοτο επίσης, με χαλκό, έβενο και λοιπά. Λειτουργεί με γρανάζια τα οποία καθώς μπλέκονται μεταξύ τους κάνουν τις μαθηματικές πράξεις που επιτρέπουν να δείξουν οι δείκτες, που τους βλέπουμε πάλι εδώ δεξιά και αριστερά, το έλεσμα. Να δω μια κτινογραφία με όλα τα γραναζάκια που έχει ένα μόνο από αυτά τα κομμάτια του μηχανήματος. Δεν ξέρω αν έχετε ανοίξει, κάνοντας τα ταξίες όταν ήσασταν μικροί, κανένα παλιό ρολόι της γιαγιάς ή του παππού, όπως έκανα εγώ αρκετές ώρες. Και θα έχετε δει κάτι λάμες, τις βλέπετε εδώ, που οι ορογοποίοι τις ονομάζουν ασφάλειες του ρολογιού. Λοιπόν, τέτοιες ασφάλειες που θεωρείτε ο μέχρι πρότεινος ότι ήταν εφεύρεση του 18ου αιώνα, τις είχαν τις ασφάλειες αυτές οι Έλληνες σε αυτά τα αρχαία ρολόγια. Γιατί υποστηρίζω ότι, και εδώ βλέπουμε το ΜΕΣ στο μεταξύ, αυτό το μηχάνημα είναι ένα αρχαίο ρολόι το οποίο λειτουργεί αυτομάτως. Και για παράδειγμα, εδώ που έχουμε τη Σελήμη και εδώ είναι η Γη και γυρνάει γύρω της σε 29,5 μέρες και μάλιστα με ταχύτητα μεταβλητή ακολουθώντας δηλαδή τον νόμο του Κέπλερ, τουλάχιστον τον δεύτερο, με πολύ καλή ακρίβεια. Δηλαδή ο φίλος μου ο κύριος Ηλίας Γκουρτσογιάννης απέδειξε ότι η απόκληση ανάμεσα στην κίνηση που δίνει στη Σελήνη ο μηχανισμός από τον δεύτερο νόμο του Κέπλερ είναι μικρότερο ή περίπου γύρω στο 1 δια 400 τις ακριβούς θέσεις που προβλέπει ο νόμος του Κέπλερ, ο δεύτερος που μόλις πριν ανέφερα. Συγχρόνως μπορούμε να δούμε εδώ ότι υπάρχει ένας έκεντρος κύκλος που πιθανώς δείχνει, μπορεί να είναι και έλλειψη βέβαια, δυστυχώς είναι σπασμένη έτσι που το κύκλος ή η έλλειψη που δεν μπορούμε να επαληθεύσουμε αν είναι κύκλος ή έλλειψη. Με βάση περιπτώση όπως ήδη από πάρα πολύ παλιά οι Έλληνες και την εποχή του Βυζαντίου αλλά από την εποχή του Αριστοτέλη σχεδόν και μετά ή λίγο πριν είχαν αντιληφθεί λίγο διαφέρει η κίνηση η ελλειπτική εν τέλει από αυτήν που βρίσκουμε αν προσθέσουμε δύο κύκλους. Έτσι όπως γίνεται εδώ με τα γραναζάκια που είναι από κάτω και θα τα δούμε πάλι, τα είδαμε πιο πριν που τα είχαμε δείξει με το μοντέλο που είχε φτιάξει ο κύριος Ασημακόπουλος και ο καθηγητής του ο κύριος Ρουμελιώτης από το Πανεψήμι της Μακεδονίας. Προσθέντουν λοιπόν οι Έλληνες δύο κύκλους, δύο κυκλικές κοινήσεις. Τη μια πάνω στην άλλη. Και εάν πάρετε κατάλληλη περιοδικότητα, με λόγους δύο προς ένα για την ακρίβεια, αυτό που βγαίνει είναι ένα σχήμα σαν έλλειψη. Να μη μπούμε περισσότερα όμως με τα μαθηνατικά γιατί κάποιοι από εμάς ίσως να χαθούμε μέσα σε αυτά. Ενώ εδώ έχω βάλει την πίσω μεριά του μηχανήματος με τις κλίμακες οι οποίες είναι ηλικοειδείς. Για την ακρίβεια είναι αυτές τις οποίες στο βιβλίο του Αρχιμήδη μπορούμε να δούμε να κατασκευάζονται χρησιμοποιώντας δύο κέντρα και μια σταθερή αύξηση της ακτίνας να την πούμε ΔΕΛΤΑΑΡ. Και φτιάχνει κανείς πάρα πολύ εύκολα έτσι μια καλή έλικα του Αρχιμήδη και πάνω και κάτω. Υπάνω λοιπόν όπως είπαμε και νωρίτερα είναι για να βρίσκει κανείς τις φάσεις της Ελλήνης. Είναι το Πασχάλιο έτσι να το πούμε πιο λαϊκά, το ημερολίο που χρησιμοποιούμε δηλαδή για το Πάσχα και τις άλλες κινητές γιορτές. Και παρόμοιες επαναλαμβάνω είχαν και οι Έλληνες και άλλοι λαοί σε όλα τα μήκη και τα πλάτη. Το κινέζικο ημερολόγιο ελάχιστα διαφέρει από τον κύκλο του Μέτονος. Μάλιστα μέχρι το 1400 μ.Χ. είχαν διάφορα άλλα ημερολόγια και τότε πήραν και φτιάξανε αυτό το ημερολόγιο που ακούμε. Κάποια άλλη φορά μπορώ να σας πω περισσότερο πάνω σε αυτό. Ενώ εδώ κάτω έχουμε τον κύκλο του Σάρου που κρατάει 18 έτη και 11 μέρες και 8 ώρες και να μην έχουν το μπέρδεμα των 8 ωρών οι Έλληνες το τριπλασιάζουν και έχουμε έτσι 54 έτη και 1 μήνα. Με αυτά προβλέπουμε τις εκλείψεις. Αυτή είναι η νόμη της φυσικής όπως τους καταλαβαίνουν εκείνη την εποχή. Γιατί ήδη όπως είπαμε νωρίτερα ο άνθρωπος στη Θεσσαλία και όχι μόνο ασφαλώς σίγουρα σε όλη την Ελλάδα και σίγουρα και παραπέρα φτιάχνει αυτά τα ημερολόγια με τα πιετατηρή μετακτήρη χρησιμοποιώντας μια πρώτοαστρονομία και κάποια πρώτομαθηματικά να τα πούμε έτσι που συνδυάζουν ασφαλώς γεωμετρία και αριθμητική. Υπάρχει λοιπόν κρυμμένη η αιτιοκρατία με την οποία αντιλαμβάνεται ότι περιγράφεται όπως μας λέει ο Ήρων για παράδειγμα ότι ο Πιθαγόρας είναι αυτός ο οποίος αντιλήφθηκε πρώτος αυτήν την χρησιμότητα των μαθηματικών ότι η γλώσσα της φύσης δηλαδή είναι τα μαθηματικά. Εννοούν βέβαια τους νόμους φυσικείς που είναι γραμμένοι μόνο που εκφράζονται μόνο με τα μαθηματικά. Λοιπόν είναι η αιτιοκρατία και εδώ διάλεξα τρεις λέξεις από έναν ορφικό ήμου. Διάλεξα λοιπόν αυτές τις τρεις λέξεις που φτάνουν να περιγράψεις όλη τη φύση. Ουράνιο νόμων αστροθέτει. Τι μας λέει εδώ σε αυτό το πίημα. Ο κόσμος είναι αρμονικός και περιγράφεται με τους νόμους της φύσης, με τα μαθηματικά δηλαδή. Εδώ βλέπουμε μια μικρή προσωμίωση που έχω κάνει με την οποία έχουμε τις φάσεις της Ελλήνης και τους Ολυμπιακούς αγώνες. Ενώ εδώ έχουμε τις εκλήψεις και εδώ σας δείχνω με ποιον τρόπο μελετήσαμε την επιφάνεια. Πήραμε 40 συνηθισμένες φωτογραφίες του μηχανήματος έχοντας όμως ένα λαμπάκι σε 40 διαφορετικές θέσεις. Και για κάθε θέση ξέρουμε ποια είναι χυψηζέτ και έχουμε το μηχάνημα κάτω και στη συνέχεια χρησιμοποιώντας τον νόμο της ανάκλασης που μάθαμε στο Δημοτικό μπορούμε τελικά και βρίσκουμε την επιφάνεια και φτιάχνουμε μια τριδιάστατη επιφάνεια του μηχανήματος. Όλων των τμήματων. Εδώ είναι η πίσω μεριά και διακρίνουμε δύο γρανάζια και όσοι από εσάς έχετε καλά μάτια βλέπετε κι άλλο ένα γραναζάκι από κάτω. Αυτά δίνουν την κίνηση της σελήνης κατά κέπλερ. Πώς το κάνουν όπως είπαμε πιο πριν προσθέτοντας δύο κυκλικές κινήσεις. Ή για όσους από εμάς αγαπάμε τα μαθηματικά έχουμε σειρές φουργιές δηλαδή προσθέτουμε ημήτωνα και συνημήτωνα με κατάλληλους συντελεστές μιας σειράς. Και αυτή η μέθοδο θα εξελίσσεται από την εποχή του Αριστοτέλη και μετά και φτάνουμε στο Βυζάντιο που χρησιμοποιούν μέχρι 7 όρους. Λοιπόν το τηλέφωνό σας για να πάρει τη φωνή μας και να την κάνει μπιτ και μπάιτ και να την στείλει και να ρθει πίσω του φίλου μας η φωνή αντί για 7 όρους ή αντί για 2 σαν το μηχανισμό των αντικειδητήρων χρησιμοποιεί 32 όρους. Από πότε? Σχεδόν από τότε που ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν από πίσω προηγμένα ηλεκτρονικά που βασίλονται σε μαθηματικά και έτσι μπορούν και κάνουν μέσα από μια γραμμή πολλές συνομιλίες στην παλιά εποχή. Έχουμε λοιπόν ακριβώς τα ίδια μαθηματικά με αυτά που έχει το τηλέφωνό σας μέσα στο μηχανισμό. Το ίδιο ισχύει για τους πλανήτες και το Πανεπιστήμιο της Αισαλονίκης υποστηρίζει και μπορεί να είναι σωστό αυτό ότι ισχύει και για τον ήλιο. Εγώ υποστηρίζω το ίδιο ισχύει και για τους πλανήτες από την άλλη μεριά. Λοιπόν, ενώ εδώ κάτω βλέπουμε πάλι μερικές από τις οδηγίες χρήσης. Εδώ κάπου για παράδειγμα γράφει Αφροδίτη, ενώ εδώ σε αυτή την κλίμακα, που είναι χαλασμένη αλλά βέβαια μπορέσαμε και τη διαβάσαμε και με τις αξιονικές τομογραφίες, βλέπουμε μερικές από τις εκκλήψεις. Μάλιστα, η πολύ συγκεκριμένη που είναι εδώ λέει αυτόν τον μήνα θα έχουμε έξ κλήψη ηλίου στις 9 η ώρα. Δηλαδή, όταν έχουμε νέα σελήνη θα έχουμε έκλειψη του ήλιο, η οποία θα γίνει στις 9 η ώρα της ημέρας. Και συντοματικά αυτόν τον μήνα είχε πάλι μια έκλειψη σεληνής που γίνεται βέβαια στο βράδυ όταν έχουμε πανσέλινο προφανώς. Παίρνοντας τώρα αυτές τις μετρήσεις, 13 για την ακρίβεια, ο κ. Χέριξον, καθηγητής στην Ουψάλα, βρήκε ότι όλες μετρήθηκαν στις Συρακούσες. Συνεπώς, αν είναι σωστά αυτά που έχουμε βρει και υπό λογισμού που έκανε ο φίλος ο κ. Χέριξον, και εγώ βέβαια πιστεύω ότι είναι γι' αυτό σας τα λέω, τότε το μηχάνημα έχει πάρει μετρήσεις για να κατασκευαστεί στις Συρακούσες πριν απ' το θάνατο του Αρχημίδη. Μερικές από αυτές και πολύ περισσότερες μετά. Άρα ο Αρχημίδης έφτιαξε το πρωτότυπο αν θέλετε και συνέχιζαν οι μαθητές του και μετά κάποιος άλλος έφτιαξε αυτό το μηχάνημα. Τώρα καλύτερα το μηχάνημα αυτό τι οδηγίες χρήσης έχει. Καταρχήν λέει πώς θα το ανοίξουμε, πώς θα το στήσουμε, πώς θα το προσανατολίσουμε ενδεχομένως ως προς την Ανατολή, στον ορίζοντα δηλαδή, να δούμε στη συνέχεια τι έχει επάνω, γνωμόνια λοιπόν. Γνωμόνιο σημαίνει δίκτης που μας δίνει τα αποτελέσματα. Σαν κι αυτούς που είδαμε εδώ, έτσι, του ήλιου και της ελήνης. Ή εδώ, αυτό είναι για τις φάσεις ελήνης, οι Ολυμπιακοί αγώνες και οι εκλήψεις. Αυτά είναι τα γνωμόνια λοιπόν που μας λέει και η λέξη επαναλαμβάνεται πολλές φορές. Γνωμόνια δύο, όν τα άκρα, στα άκρα των οποίων έχουμε βάλει, τι έχουμε βάλει. Σφαιρίδια, σφαιρίων λέει καμιά δεκαριά φορές μέσα σε αυτό το εγχείρηδιο χρήση. Και πάρα κάτω είμαστε πολύ τυχεροί που έχουν επιζήσει οι νόμοι της φυσικής, τους οποίους χρησιμοποιεί για να προβλέψει πότε θα γίνουν οι εκλή... ή με συγχωρείτε, οι φάσεις της ελήνης, αυτά τα δύο. Εδώ λέει, οι φράσεις της ελήνης επαναλαμβάνονται κάθε 76 έτη και κάθε 19 έτη. Ο κύκλος του καλύπου και του μέτωνος. Ενώ παρακάτω λέει 223 μήνες, οι οποίοι μήνες είναι οι εκκληπτικοί μήνες. Και πάει λέγοντας. Ας ξαναγυρίσουμε όμως στη Θεσσαλία. Πώς τολμάει ο άνθρωπος να προβλέψει τι θα κάνει ο ήλιος. Ο ήλιος είναι Θεός, μπορεί να προβλέψει τι θα κάνει ο Θεός, αυτό είναι Ήβρις. Δίνει όμως την απάντηση ο Πλάτων εδώ, όπως το βλέπουμε. Ανάγκα την ανάγκη, κόντρα στην ανάγκη δεν μπορεί να πάνε ούτε η Θεή. Η ανάγκη λοιπόν του ανθρώπου να προβλέψει τον καιρό, να ξέρει πότε πρέπει να σπείρει, αρχές Νοέμβρη ας πούμε, οδήγησε στο να αναπτύξει η ημερολόγια. Και μαζί με αυτά είπαμε τα μαθηματικά και την αιτιοκρατία και την φυσική. Έτσι λοιπόν προϋπάρχουν αν θέλετε τα μαθηματικά μέσα στη φύση και τα μαθηματικά. Σήμερα μαζί με τη φυσική, η φυσική είναι μαθηματικά ουσιαστικά, μπορούμε να μιλάμε για τη γέννηση του σύμπαντος με τη μεγαλή έκρηση, όπως βλέπουμε σε αυτή την ωραία εικόνα που έχει κάνει το πείραμα Μπισέπ από το Σέρν. Με την ίδια ακριβώς λογική λειτουργεί ο άνθρωπος του 6000 π.Χ. που φτιάχνει αυτά τα κτίρια στο ΣΕΣΚΛΟ για παράδειγμα, αυτό το κίτρινο, μας δείχνει την ανατολή του ηλίου κατά την ησημερία. Έτσι, παίρνει από αυτή την πόρτα η ανατολή, απέναντι βέβαια έχει μια ραχούλα, η οποία θα ήταν και το σκόπι αυτού του ενδεχομένως, και ξέρει πώς θα τηρήσει το ημερολόγιο. Συχνά το ημερολόγιο ξεκινάει στις ελληνικές πόλεις, είτε στην ησημερία την Εαρινή, αλλά πιο συχνά στη Φθηγοπορημή, όπως σήμερα το χριστιανικό έτος. Επίσης, αυτή εδώ η ακτίνα, που μπαίνει από ένα παραθυράκι εκεί και χτυπάει ένα βομό, είναι η ανατολή τη μεγαλύτερη μέρα του έτους, στον Πλείδωνα, 21 Ιουνίου. Στη δεύτερη τώρα φάση των κτιρίων, όλα τα κτίρια, αυτό είναι το παλιό, αλλά αυτά εδώ είναι όλα τα καινούργια κτίρια, είναι προσανατολισμένα, ώστε να μπαίνει η ηλιακτίνα της ανατολής της μικρότερης ημέρας του έτους, τα Χριστούβια, για να το πούμε έτσι. Και το ίδιο έχουμε και στο Διμήνι, όπου να υπογραμμίσω το εξής, ότι οι τάφοι, οι Μικηναϊκοί, δηλαδή τέσσερις χρόνια μετά από το προηγούμενο, εξακολουθούν και έχουν τον ίδιο προσανατολισμό. Και ένας άλλος παραέξω της Λάμνιας και οι άλλοι τάφοι που ασφαλώς θα τους έχετε επισκεφτεί, οι Μικηναϊκοί εκεί δηλαδή, έχουν παρόμοιους προσανατολισμούς για ημερολόγια. Στην δεύτερη φάση του Διμήνιου, έχουμε μια άλλη ημερομηνία πολύ σημαντική, που είναι η ημερομηνία της Σποράς, δηλαδή 26 Οκτωβρίου, του Αγίου Δημητρίου να πούμε. Είχαν Άγιο Δημήτριο εκείνη την εποχή, όχι βέβαια, αλλά είχαν έτσι προσανατολισμένα τα κτίρια, ώστε, όπως για παράδειγμα έχουμε εδώ στην Ελευσίνα, σε αυτό το εκκλησάκι που είναι φτιαγμένο στην κορυφή της Ελευσίνας, πάνω σε έναν προηγούμενο ναό, μπαίνει εκεί από το Ήερο, ακριβώς στις 26 Οκτωβρίου του Αγίου Δημητρίου. Δεν προλαβαίνουμε όμως να πούμε πολλά πάνω σε αυτά, γιατί δεν θα πούμε μετά όσα μας ενδιαφέρουν, και αυτό συνεχίζεται και μέχρι σήμερα βέβαια. Σε πάρα πολλά μέρη σε όλη την Ελλάδα. Και πηγαίνοντας, να πείσω πια, στο Μυκηναϊκό Ανάκτορο στο Διμήνι, έχουμε την Ανατολή του Ηλίου στις 26 Οκτωβρίου που μπαίνει μέσα στα κτίρια, στο Παλάτι δηλαδή. Και συνεχίζει δεπνίκα, όλη η Ελλάδα, Δελφί, Θεσσαλονίκη, Πειραιάς, εδώ. Ενδεικτικά σας δείχνω, φυσικά όλα τα θέατρα, τα ελληνικά και τα ρωμαϊκά, σε όλη την Μεσόγειο, έχουν ακριβώς τον ίδιο προσανατολισμό. Αυτά λοιπόν χρησιμοποιεί ο κατασκευαστής του μηχανισμού, τους νόμους δηλαδή, έτσι όπως τους καταλαβαίνουμε εκείνη την εποχή, οι οποίοι φυσικά βελτιώθηκαν στη συνέχεια, αλλά πιστέψτε με ότι και σήμερα, με αυτόν τον νόμο που λέει εδώ 223 μήνες, ξεκινάει και η ΝΑΣΑ για να προβλέψει το πότε θα γίνουν οι εκλήψεις. Έτσι, βάζουμε δηλαδή αυτόν τον νόμο σε λειτουργία μέσα στον υπολογιστή μας και στη συνέχεια παίρνουμε βέβαια και τις θέσεις ίδιου σελήνης και γης, για να δούμε που τελικά θα γίνει η έκλειψη και πόσο θα διαρκέσει. Και ξαναγυρίζω στο εγχειρίδιο, σας είχα πει ότι θα δούμε καλύτερα, πιο καθαρά αυτές τις οδηγίες χρήσης. Εδώ λοιπόν γράφει, οι Άδες επιτελούν, ανατέλλουν το πρωί με την ανατολή του ήλιου και εδώ γράφει, αετός επιτελεί εσπερία. Ο αετός λοιπόν ανατέλλει το βράδυ, μόλις πέφτει το βράδυ και ο Αρκτούρος δίνει δύο το πρωί. Και πάει λέγοντας, έχουμε επαναλαμβάνω όπως είχα πει και νωρίτερα 40 τέτοιες γραμμούλες, που μας λένε πότε έχουμε η σημεριά και πάει λέγοντας. Εδώ είναι η έκλειψη που αναφέρθηκα προηγουμένως, την οποία πιθανότατα έχει μετρήσει ο Αρχιμήδης στις Ιρακούσες. Σκλήνη ώρα θ, ενάτη ώρα έκλειψη, ήλιος ώρα ενάτη επίσης. Και εδώ το βλέπουμε λίγο καλύτερα. Ο κατασκευαστής τώρα ποιος είναι άραγε, κοιτάξτε. Βρήκαμε την υπογραφή, όπως μ' αρέσει να λέω, του Αρχιμήδη. Εδώ έχουμε την υπογραφή του ίδιου του κατασκευαστή, που είναι αυτό το πεντάγωνο. Και είναι ανάμεσα, κρυμμένη αυτή η υπογραφή, αυτό το πεντάγωνο, ανάμεσα σε δύο από οκτώ γρανάζια, που δίνουν μεταβλητή ταχύτητα, σύμφωνο με το δεύτερο δόμο του Κέπλερ για τη Σελήνη. Το πεντάγωνο σχετίζεται, όπως και οι Ολυμπιακοί αγώνες που είπαμε πιο πριν, με την κίνηση της Αφροδίτης. Η Αφροδίτη στον ουρανό κάνει ένα πεντάγωνο νοέρα, για σε οκτώ έτη. Και ήταν το σύμβολο των Πιθαγορίων. Λέει λοιπόν αυτός που το έφεξε, είμαι Πιθαγόριος, ασφαλώς. Λοιπόν, όταν είχα την τύχη να κάνω το πρώτο μάθημα στους πρωτοετείς φοιτητές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, τους έλεγα «εσείς θα γίνετε πιο Πιθαγόριοι από τον Πιθαγόρα». Ασφαλώς στην πρώτη στιγμή δεν με καταλάβαινα, τους φανόταν και ασθεί ο ευδεχομένος, αλλά εννοούσα αυτό ακριβώς, ότι δηλαδή θα χρησιμοποιούν τους νόμους της φυσικής για να περιγράψουν, με τα μαθηματικά πάντοτε, την φύση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Και αυτό είναι που κάνει και ο κατασκευαστής. Γι' αυτό λοιπόν λέω ότι είναι η υπογραφή του και βάζει λοιπόν υποψηφιότητα, όχι ο ίδιος ο Πιθαγόρας, αλλά ο Αρχιμήδης. Η έλικα αυτή που βλέπετε είναι η κλίμακα του μηχανισμού μας και είναι ακριβώς αυτή που πρωτοκατασκεύασε ο Αρχιμήδης, τον οποίο βλέπουμε εδώ έξω από τη βιβλιοθήκη, την Εθνική, την Ρωσική, στη Μόσχα, μαζί με τον Λομονόσοφ και μερικούς άλλους από τους γίγαντες. Είναι μια πρωτομοί σίγουρα οι μεγαλύτεροι, γύρω στα τέσσερα μέτρα σημαίνω ότι είναι η διάμετρος της. Μια ακόμα γεύση ομορφή. Εδώ γράφει «του κόσμου κοίτε». Η υπογραφή του Αρχιμήδη. Εδώ γράφει «χρυσούν σφαιρίων». Και ήδη, φίλες και φίλοι, έχουμε νομίζω μάθει αρκετά καλά τι ήταν αυτό το μηχάνημα, ο μηχανισμός των αντικηθήρων, έτσι να συνοψίσουμε, είναι ένα αστρονομικό όργανο, είναι ένας αναλογικός υπολογιστής που όμως έχει και ψηφιακή όψη, είναι ένας υπολογιστής ο οποίος βασίζεται στο μοναδικό σύστημα, όπως ονομάζεται, με το οποίο μετράμε ένα, δύο, τρία, τέσσερα, πέντε, έξι, εφτά, οκτώ, είναι τα δόντια των γρανναζιών, που όταν τα βάλουμε ένα δύο, κάνουν ή έναν πολλαπλασιασμό ή μια διαρέση. Είναι ένα μηχανικό σύμπαν, ένα πλανητάριο συναιπώς, και εγώ υποστηρίζονταν και ένα αστρονομικό ρολόι, δηλαδή λειτουργεί αυτομάτως. Τώρα, πώς λειτουργεί? Μας το περιγράφει ο Ήρων, αλλά μας το περιγράφει και το ρολόι του Αρχιμήδη. Με ένα σύστημα με βάρη και αντίβαρα, ας πούμε, τούτο εδώ είναι ένα βάρος. Και εδώ είναι ένα σπαγκάκι, Σπάρτον το λέγαν οι αρχαίοι Έλληνες. Και τούτος εδώ είναι ένας κύλιντρος και ανεβοκατεβαίνει αυτό με τη βοήθεια νερού. Είναι κολλημένο το βάρος πάνω σε έναν πλωτήρα, φτιαγμένο από φελόν, όπως μας λέει ο Ήρων. Και ο φελός ανεβαίνει καθώς είναι μέχρι σε ένα δοχείο με νερό, που βαθμία με τον ίδιο ρυθμό μέχρι στο 24ο αναγκάζει όλο το σύστημα να λειτουργεί. Νομίζω ότι με αυτήν την εικόνα που μας δείχνει, ίσως να σας δείξω και, ναι συγχωρείτε, τους πλανήτες. Οι πλανήτες, όπως είπαμε, βρίσκονται σε έναν πολύ ωραίο συντονισμό. Είπα νωρίτερα ότι έχουμε αυτόν τον συντονισμό 5899 Αφροδίτη Γη Ήλιος Σελήνη και ειδού το γρανάζι δεξιά που κινεί, σύμφωνα με αυτά που έχω αναπτύξει από το 2006, τον Δία. Δηλαδή, τι έχουμε. Έχουμε ένα γρανάζι μέσα σε ένα άλλο που αν κινηθεί δίνει μια επικυκλοειδή κίνηση. Και στο εγχειρίδιο του μηχανισμού βρήκαμε μεταξύ των άλλων και άλλους συντονισμούς και περιοδικότητες, εκτός από τις απλές περιοδικότητες που λέει η Σελήνη γυρνάει γύρω από τη Γη, γύρω από τον ήλιο και ξαναγυρνάει και φτάνει στο ίδιο σημείο ως προς τον ουρανό, ως προς τα αστέρια δηλαδή, μέσα σε 584 ημέρες, η συνοδική περίοδος δηλαδή, κάθε 99 μήνες που είναι 8 χρόνια, ξαναεμφανίζεται στο ίδιο σημείο του ορίζοντα και με το ίδιο αστεράκι από πίσω της και συνεπώς είναι ένα καλό ημερολόγιο. Και αυτό υπάρχει στο μηχανισμό και είναι το ημερολόγιο των Ολυμπιακών Αγώνων. Η μία Ολυμπιάδα κρατάει 5 χρόνια, με συγχωρείτε, 4 χρόνια 50 μήνες και η επόμενη πάλι 4 χρόνια αλλά είναι 49 μήνες. Σύνολο 8 έτη 99 μήνες. Και επίσης υπάρχουν δύο απίστευτες συνοδικές περίοδοι. Η μία είναι της Αφροδίτης 462 έτη, στον χειρίδιο Χρήσισενο, έτσι, και η άλλη 442 έτη. Εδώ να σημειώσω ότι σε μια πλάκα που βρέθηκε στη Ρόδο, πιθανότατα είναι από τον τάφο του κάποιου αστρονόμου, ας πούμε του Υπάρχου, ή του Ποσειδώνιου, δεν ξέρουμε, αναφέρονται περιοδικότητες 450 χιλιάδων ετών, που είναι πολλαπλάσιας αυτών εδώ. Δυστυχώς η πλάκα αυτή είναι στο Βερολίνο, που την πήραν οι Γερμανοί στον πόλεμο. Και έτσι δεν την έχουμε. Νομίζω πρέπει να την εκδικησούμε. Και εδώ, κυρίες και κύριοι, σταματώ, είμαι στη διάθεσή σας, είμαι σίγουρη ότι έχετε στείλει κάποιες ερωτήσεις. Εμείς σας ευχαριστούμε πάρα πολύ για την ενδιαφέρουσα προσοχή σας. Έχω δει ότι ο κύριος ο Θανασίου, ίσως, θέλει να σας κάνει απευθείας την ερώτηση, οπότε να του δώσω το λόγο. Απλά θα ήθελα πάλι να υπενθυμίσω ότι μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το τσάτ, να κάνετε τις ερωτήσεις, τις οποίες θα διαβάσω εγώ, ή διαφορετικά μπορείτε να με ερωτήσετε απευθείας στον κυροκαθηγητή. Και καλώς το έχετε κάνει πολύ, έχω πολλές καλησπέρες από διάφορα μέρη της Ελλάδος, από Ξάνθια, από Κοζάνη, από Χανιά, από Χαλκίδα, από Εύβοια, από Καρδίτσα, Τρίκαλλα και τα λοιπά. Αν θέλετε, για στατιστικούς λόγους, να συνεχίσετε να μας στέλνετε. Τα μέρη από που έχετε συνδεθεί μέσα στο Zoom. Και θα δώσω το λόγο στον κύριο Θανασίου. Αν μ' ακούει, να ανοίξουμε το μικρόφωνο του κύριου Θανασίου. Μέχρι να απαντήσει ο κύριος Θανασίου, έχω δύο... Α, όχι. Το σύστημα πυροσχισμής, τι ακριβώς έδειχνε? Είναι το σύστημα, το μηχανικό, με το οποίο προσθέτουν τις δύο κυκλικές κινήσεις. Εδώ λοιπόν βλέπουμε το μοντέλο που είπα πιο πριν, που έχει φτιάξει ο κύριος Φίβος Ασημακόπουλος με τον καθηγητή του, τον κύριο Μάνορου Μελιώτη. Και δείχνει το εσωτερικό του μηχανισμού. Παραλαμβάνω, μπορείτε να το βρείτε στο ίντερνετ αυτό και να το βάλετε και στο τηλέφωνο σας. Το σύστημα λοιπόν του πύρου είναι αυτό εδώ που μπαίνει μέσα σε μια τρυπούλα που έχει αυτό το γρανάζι και έτσι δένει το από κάτω γρανάζι με το από πάνω. Για να τα δούμε από το πλάι. Έρχομαι κάπως κοντά. Το άσπρο είναι ο πύρος που συνδέει το κίτρινο γρανάζι με το γαλάζιο. Και ας ξαναγυρίσουμε τώρα στην οθόνη που έχει εμένα. Φανταστείτε αυτό είναι το ένα γρανάζι και αυτό είναι το άλλο. Το ένα από αυτά έχει μια τρυπούλα εδώ, η οποία μάλιστα όπως έχω αποδείξει είναι έλλειψ ουδής. Και μπαίνει ένα καρφάκι ο πύρος και στη διάρκεια του μήνα αυτό εδώ τραβάει το άλλο γρανάζι. Τα δύο γρανάζια είναι μεταξύ τους έκεντρα. Δηλαδή ο άξονας αυτούνου δεν συμπίπτει με τον άξονα αυτού του γρανναζιού, είναι λίγο έκεντρα. Και μάλιστα μέτρησαν την εκεντρότητα και είναι η εκεντρότητα αυτή που δίνει είναι της σελήνης. Και έτσι δίνει αλλαγή στην ταχύτητα που η σελήνη έχει στη διάρκεια του μήνα. Με αυτόν τον τρόπο ο κατασκευαστής έχει μια σελήνη η οποία ακολουθεί τον δεύτερο νόμο του Κέπλερ. Δηλαδή όταν είναι κοντά στη γη πάει γρήγορα και όταν είναι μακριά πάει αργά. Αυτό είναι που κάνει ο πύρος, το καρφάκι δηλαδή, που είναι μέσα στη σχισμή, την ελιψοειδή που είπαμε και ο οποίος συνδέει τα δύο γρανάζια που είναι έκεντρα μεταξύ τους προσθέτοντας έτσι δύο κυκλικές κινήσεις. Ή μάλλον πιο στά μια ελαφρός ελιψοείδη με μια κυκλική. Ευχαριστώ. Ο επόμενος κύριος Κοφίδης θέλει να κάνει πευθείαν την ερώτηση, οπότε να ανοίξει το μικρόφωνο του. Καλησπέρα σας μ' ακούνται. Καλησπέρα σας. Πολύ καλά. Καλησπέρα. Ευχαριστώ και τον κ. Καθηγητή και τη Βιβλιοθήκη Καλαμπάκιας για την ωραία παρουσίαση. Κοφίδης Λευτέρης λέγουμε, είμαι από το Πανεπιστήμιο Περαιά, καταιγητής Πηρεοφορικής και έχω τη χαρά να κατέχω και από τα Τρίκαλα. Κύριε Μουσά, μια ερώτηση. Κάποτε είχα το χρόνο και ασχολούμουν πάρα πολύ με το θέμα του μηχανισμού αντικειθήρων. Λυπάμαι που πρέπει να παραδεχθώ ότι από τότε δεν είχα την ευκαιρία να συνεχίσω να ακολουθήσω τις εξελίξεις. Εάν μπορείτε να μου πείτε με δύο λόγια πόσο έχει προχωρήσει η γνώση μας από τότε που βγήκαν τα πρώτα βιβλία, ας πούμε, του κυρίου Λάζου. Με δύο λόγια πόσο έχω χάσει, δηλαδή, στην πορεία. Οι αέμινες του Λάζου έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγματα. Οι μεγάλες μεταβολές είναι, δηλαδή, η πρόοδος είναι ότι είναι καλά, έτσι, στη μνήμη του Λάζου έχω κάνει, που μας ήταν φίλοι δηλαδή κιόλας χρόνια έχω κάνει αρκετές ομιλίες γιατί ο άνθρωπος αυτός με τα βιβλία του έδωσε γνώση σε πολλές γενείας Ελλήνων σχετικά με το μηχανισμό. Οι αλλαγές, λοιπόν, από τότε που έγραψε ο Χρήστος τα βιβλία αυτά είναι ότι πρώτον η Σελήνη κινείται με μεταβλητή ταχύτητα, ασύλληπτο, ούτε που το περιμέναμε. Δεύτερον, ότι έχουμε τους πλανήτες, ότι προβλέπει τις εκκλήψεις ήλιου και σελήνη. Αυτά είναι τα κυριότερα, θα έλεγα. Αυτά είναι τα σημαντικότερα που βρήκαμε μετά τον ΠΡΑΙΣ. Μάλιστα, σας ευχαριστώ πολύ. Πώς επηρεάζει τη λειτουργία του μηχανισμού, τότε βασιζόταν στο ιδιοκεντρικό μοντέλο. Καθόλου. Κοιτάξτε, σήμερα αν πάρουμε μετρήσεις από τη ΝΑΣΑ, σαν και αυτές που χρησιμοποιούμε με την έρευνά μας. Ας πούμε τις μετρήσεις του ΔΙΑ, στους οποίες το 1989 παίρναμε κατευθείαν το διαστημό πλοίο στο ΠΑΝΕΜΣΙ με Αθηνών. Οι μετρήσεις έρχονταν σε πάρα πολλά συστήματα αναφοράς. Ένα ήταν το ηλιοκεντρικό, ένα άλλο ήταν το πρώτο, ήταν πάνω στο ίδιο το διαστημό πλοίο. Μετά στον ήλιο ηλιοκεντρικό και οι ηλιοκεντρικά υπήρχαν παραπάνω από ένα λαμπίμπου μέσα αυτά. Όπως επίσης οι μετρήσεις έρχονταν και σε σύστημα αναφοράς του κάθε δορυφόρου του ΔΙΑ. Γιατί το κάνουμε αυτό ανάλογο με το τι θέλουμε να μενετήσουμε. Εμείς σήμερα έχουμε στο τηλέφωνο μας, και είμαι σίγουρος ότι περισσότεροι από εσάς έχετε επίσης, έναν χάρτη του ουρανού που είναι διαδραστικός και βλέπουμε πώς είναι απόψε ο ουρανός στην Αθήνα που είμαι εγώ. Ή στην Καλαμπάκα ή στον Πείρρια ή όπου. Μελετάμε αυτά που θέλουμε να μελετήσουμε στο σύστημα που μας βολεύει. Και έτσι δεν δυσκολεύεται κανείς να χρησιμοποιήσει το ένα ή το άλλο σύστημα, ειδικά τη σημερινή εποχή αλλά ούτε και τότε. Πρώτη φορά που οι άνθρωποι εισάγουν ένα μη γεωκεντρικό σύστημα είναι σχεδόν από την εποχή του Πιθαγόρα. Δηλαδή οι Πιθαγόροι λένε το κέντρο του σύμπαντος είναι το κεντρικό πύρι, γύρω από το οποίο γυρνάει και ο ήλιος, ας πούμε είναι το κέντρο μαζας του συστήματος αν θέλετε, και η γη και έχουν αίσθηση και της βαρύτητας, την οποία ήδη ο Λεύκηπος βάζει στο παιχνίδι και ο Δημόκριτος βέβαια και είναι το επιχείρημα που χρησιμοποιεί ότι ο ήλιος είναι πολύ μεγαλύτερος, λέει ο Αρίσταρχος, για να τοποθετήσει τον ήλιος στο κέντρο του συστήματος. Δεν έχει λοιπόν καμία δυσκολία πάντως να χρησιμοποιήσει κανείς είτε το ένα είτε το άλλο σύστημα αναφοράς, αλλά αν θέλω να δείξω σε κάποιον πώς είναι ο ουρανός απόψε, παίρνω γεωκεντρικό και μάλιστα θα πάρω ένα σύστημα αναφοράς με το σπίτι μου και το τηλέφωνό μας με το GPS το κάνει αυτομάτως και ομοίως εσείς ας πούμε που είσαστε στην καλαμπάκα θα πάρετε τις συνδεταγμένες, θα τις πάρει από το GPS το τηλέφωνό σας ή ο υπολογιστής σας και θα σας δείξει στον ουρανό για το υψόμετρο που είσαστε. Δεν υπάρχει καμία δυσκολία ως προς αυτό. Άλλη ερώτηση. Ποιος θα μπορούσε να είναι ο λόγος που οι άνθρωποι στο ΣΕΣΚΛΟ και το ΔΜΕΙΝΗ επενδύωξαν συγκεκριμένο προσονατολισμό. Είναι για να μπορούν να τηρούν σωστά ημερολόγια, για να προβλέψουν τον καιρό, δηλαδή πότε πρέπει να θυτέψω τα Δημηκτριακά ας πούμε, για να μπορέσω να μαζέψω για τάλλη εποχή τον Ιούνιο και να μην πεθάνουμε. Γιατί αν θυτέψω όποτε να είναι θα πεθάνουμε όλοι. Το ίδιο ισχυρεί και για άλλες αγροτικές εργασίες, την άνεξη και πάει λεγονάς. Υπάρχει άλλος οδύστηχος μικρός. Υπάρχει άλλος οδύστηχος μηχανισμός, ήταν μοναδικός, τον έχει κάποιος στην κατοχή του. Υπήρχαν και υπάρχουν μερικά κομματάκια δεξιά και αριστερά. Υπάρχει ένα γρανάζι το οποίο πιθανόν είναι ελαφρός προγενέστερο του μηχανισμού και έχει βρεθεί στην Όλβια της Σαρδηνίας. Η Όλβια είναι μια πόλη που ιδρύθηκε νομίζω το 7ο αιώνα π.Χ. στη Σαρδηνία από Έλληνες. Στο λιμάνι της χρονολογείται το έβρημα γύρω στο 230 π.Χ. Είναι ένα γρανάζι περίπου όσο είναι τώρα το κυκλάκι που φτιάχνουν εδώ, ένα διεύρο πέστε, ή λίγο μεγαλύτερο, περίπου όσο είναι το γρανάζι που έδειξα προηγουμένως για το Δία. Και αυτό είναι το αρχαιότερο που έχουμε στα χέρια μας. Ωστόσο ο Αριστοτέλης περιγράφει σε ένα βιβλίο του μερικά παράδοξα των γρανάζιών. Άρα γρανάζια πρέπει να προϋπήχαν. Τώρα έρχομαι ειδικότερα στη χρήση μηχανημάτων αστρονομικών τέτοιου τύπου σαν τον μηχανισμό. Έχουμε λοιπόν ένα κομμάτι που έχει βρεθεί στη Γαλλία, κοντά στη Τιζών ας το πούμε έτσι, η οποία μου λέγε ένας φίλος μαρτζονόμος, σε όλα τα υπόγεια των σπιτιών έχει ελληνικά μοσαϊκά στα παλιά σπίτια, τα οποία κτίστηκαν βέβαια πάνω σε αρχαία κτίρια, και όπου υπήρχε και μια φιλοσοφική σχολή. Σε μια βίλα λοιπόν εκεί βρέθηκε ένα κυκλικό κομμάτι 8 εκατοστά, λίγο μικρότερο δηλαδή από το καντράν που έχουμε στο μηχανισμό των αντικειθήρων, το οποίο μάλιστα είναι και λίγο κυρτό κάπως έτσι, εδώ βέβαια υπερβάλλω, έχει λοιπόν τόσο τη μία κλίμακα όσο και την άλλη του μηχανισμού. Δηλαδή έχει όπως δείχνω εδώ αυτές τις δύο κλίμακες με το έτος και έχει τους μήνες που έχουμε σήμερα, δηλαδή Ιανουάριο, Φεβρουάριο και λοιπά, γραμμένους με ελληνικά τα οποία προσδιορίζει ο κύριος Τσελίκας, που βεβαίως διάβασε τα ελληνικά του μηχανισμού, διάβασε και αυτού του μηχανήματος την γραφή, δηλαδή αυτού του δίσκου της Σευρώς όπως την λένε και λέει ότι είναι φτιαγμένα κύριε στο 230 π.Χ. Επίσης βρήκα τρία σπασμένα μηχανήματα του 1780, μου είπε πάλι ο κύριος Τσελίκας, αλλά και η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου του Reykjavik της Ισλανδίας. Είναι λοιπόν αυτά μεδανική γραφείο επάνω, ξύλινα μεγαλύτερα από το μηχανισμό, σπασμένα δυστυχώς και σίγουρα είναι τρισέγγωνα του μηχανισμού. Ενδιάμεσα τώρα έχουμε κι άλλα τέτοια μηχανήματα που εμφανίζονται όμως μετά στην αναγέννηση στη Δύση. Υπάρχει επίσης ένα ρολόι που μας το περιγράφουν, αλλά δεν έχουμε παρά μόνο την περιγραφή, είναι το ρολόι της Γάζας. Το ρολόι της Γάζας, της Παλιστίνης δηλαδή, είναι βεβαίως ένα ελληνικό κατασκεύασμα, είναι ολόκληρο κτίριο και ο Ηρακλής βγαίνει κάθε ώρα και κάνει έναν άθλο, όταν η ώρα είναι μία σκοτώνει τον Λιοντάρη, όταν είναι δύο είναι το Ελάφι και πάει η Λέβοντας. Ενώ τη νύχτα ανάβει ένα καντυλάκι, μάλλον ανοίγει μια πόρτα, πάλι, ένα παραθυράκι μάλλον, μας λέει ο Προκόπιος, μέσα σε ένα βιβλίο στο οποίο περιγράφει όλα τα κτίρια τα σημαντικά του Βυζανδίου. Και αυτό είναι με αρκετά αυτόματα επάνω. Επίσης υπήρχε το ρολόι του Αρχιμήδη. Ο Αρχιμήδης, που επίσης είναι προγενέστερος του μηχανήματος, του μηχανισμού των αντικειχείρων δηλαδή, ο Αρχιμήδης είχε φτιάξει ένα ρολόι το οποίο έχει επιζήσει μόνο σε χειρόγραφα αραβικά. Δηλαδή δεν έχουμε ελληνικό χειρόγραφο γιατί χάθηκαν αυτά. Ευτυχώς όμως έχουμε παραπάνω από 10-15, 7 από τα οποία είναι στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Εκεί λοιπόν με τίτλο το ρολόι του Αρχιμήδη έχουμε ένα μηχάνημα που έχει ομοιότητες με το μηχανισμό των αντικειθείρων, λειτουργεί με τα βάρη και αντίβαρα που σας είπα προηγουμένως, με ένα πλωτήρα. Και εδώ να πω το εξής, ότι στο μηχανισμό των αντικειθείρων έχουμε βρει, και τώρα βρίσκεται στην προθήκη στο Εθνικό Αρχιολογικό Μουσείο, ένα κομμάτι το οποίο είναι σαν μια βαρκούλα. Δηλαδή κάπως έτσι, φτιαγμένο από χαλκό με μια μορφή που θυμίζει τον πλωτήρα του Αρχιμήδη. Και έχουμε σπαγκάκια, Σπάρτα το ονομάζουν τα αρχαία βιβλία γιατί έχουμε πολλές περιγραφές. Το μηχάνημα το ονομάζουμε, όπως είπα και νωρίτερα, είτε πίνακα, είτε πινακίδιο, και όπως μας λέει ο Πρόκλος, λέει στο βιβλίο του, όχι με συγχωρείτε ο Πάπος, λέει στο όδο βιβλίο του λοιπόν ο Πάπος, τώρα με αυτά που έχεις διαβάσει μπορείς να φτιάξεις εσύ έναν πίνακα ο οποίος θα σου δίνει και το περίγειο και το απόγειο των ουρανίων σωμάτων. Το οποίο όταν το πρώτο είχα διαβάσει πριν να μελετήσουμε το μηχανισμό το θεωρούσα μια υπερβολή αλλά όταν το βρήκαμε στο μηχάνημα, όπως καταλαβαίνετε όλοι μας τρελαθήκαμε, ήταν τελείως αναπάντεχο, ένα μηχάνημα να προσδιορίζει το περίγειο και απόγειο των ουρανίων σωμάτων. Ποιο άλλο έχουμε ακόμα. Στη συνέχεια έχουμε ένα εξαιρετικό μηχάνημα του Dendonti γύρω στο 1400 τόσο. Ομοιώματά του μόνο, αλλά έχουμε καλή περιγραφή. Και βεβαίως έχουμε αστρονομικά ρολόγια όπως αυτά που βλέπουμε σε κάποιες εκκλησίες στη Δύση και ένα τέτοιο ή και παραπάνω που τα βρίσκουμε, περιγραφή του στη βρίσκουμε μέσα στα χειρόγραφα, σε κάποια χειρόγραφα μουσουλμανικά, ισλαμικά και μία τέτοια κατασκευή υπάρχει στην Κόρδοβα. Είναι ένα μικρό τζαμί μέχρι σε μια μεγάλη εκκλησία και έχει ένα τέτοιο μηχάνημα το οποίο είναι αντίγραφο του μηχανισμού της γάζας. Δηλαδή έχεις τις 12 πορτούλες και τα 12 φαναράκια. Την ημέρα λοιπόν ανοίγουν οι πόρτες, δεν βγαίνει ο Ηρακείλης βέβαια, αλλά είναι παρόμοιο και το βράδυ ανάβουν τα φαναράκια. Αυτά θα έλεγα έτσι συνοπτικά για το αν υπήρχαν άλλα. Να μην παραλείψω ένα από αυτά. Το αρχαιότερο που ξέρουμε μετά το Σέσκλο βέβαια, γιατί και το Σέσκλο το ίδιο πράγμα κάνει. Μόνο που δεν έχεις κοινούμενα μέρη ή δεν ξέρουμε αν είχες. Στη συνέχεια αν θέλετε κατασκευές μεγαληθυνικές είναι το Stonehenge στη Βρετανία και πολλοί τέτοιοι κύκλοι που υπάρχουν από την Σαχάρα μέχρι την Κίνα. Δηλαδή σε μια πολύ μεγάλη έκταση και ειδικότερα τώρα στην Κρήτη έχουμε ένα μηχάνημα το οποίο το μελέτησε ο κύριος Τσικριτσής. Είναι πιθανότατα του 1800 από Χριστού. Έχουμε τη μήτρα του μηχανήματος δηλαδή είναι μια σκαμμένη πέτρα μέσα στην οποία χύνουμε ένα μέταλο χαλκό ή χρυσό ή ό,τι. Και αυτό που βγάζουμε μετά το χρησιμοποιούμε είναι ένα Stonehenge τσέπης ας το πούμε έτσι ένα ρολόι τσέπης που πάλι έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με το μηχανισμό σε κάποιο βαθμό ή του Stonehenge όπου κινεί κανείς έναν δίκτη και μπορεί και προβλέπει εκλήψεις για παράδειγμα και της φάσης σελήνης. Προσπερνώ όλα τα συγχαρητήρια που στέλνει ο κόσμος για την παρουσίαση σας και πηγαίνω στον κύριο Κίτκα ο οποίος θέλει να σας κάνει απευθείας την ερώτηση. Γεια σας. Μα ακούτε φαντάζομαι. Είμαι μαθητήρις της Γυμνασίας Ίουθαλνα παρκικά και η ερώτηση μου είναι εξής. Τι μπορούσε να υπολογίσει το ρολόι των Φιλίπων? Το ρολόι των Φιλίπων, και κρίμα δεν έφερα ένα γιατί έχω δύο εδώ διπλά μου, το ρολόι των Φιλίπων είναι ένα πολύ όμορφο ρολόι τσέπης πάλι. Η διάμετρος του είναι γύρω στα 8 εκατοστά. Έχουμε μερικούς κύκλους, προσαρμόζονται ο ένας μέσα στον άλλο και φτιάχνουν μια ουράνια σφαίρα, σαν και αυτές που βρήκαμε στην Θεσσαλία, που αναφέραμε στην αρχή της ομιλίας. Με αυτόν μπορεί κανείς να υπολογίσει την ώρα, άμα ξέρει που βρίσκεται. Και επίσης μπορεί να υπολογίσει το γεωγραφικό πλάτος αν έχει πίνακες και ξέρει την ημέρα του έτους. Φτάνει να κάνει μια μέτρη στο μεσημέρι. Ή άμα ξέρει καλή αστρονομία μπορεί να το κάνει λίγο πολύ όποια ώρα της ημέρας. Είναι λοιπόν ένα πολύτιμο μηχάνημα το ρολόι των Φιλίπων που μπορεί κανείς να το έχει στην τσέπη του και να πηγαίνει οπουδήποτε πάνω στη γη και να ξέρει την ώρα, αλλά κυρίως να μπορεί να βρει ότι κινήθηκε προς βορά ή προς νότο αν κάνει μεγάλα ταξίδια. Αυτό είναι το ρολόι των Φιλίπων αλλά με την ευκαιρία να πω το εξής ότι αν κανείς έχει αυτόν τον μηχανισμό και ξέρει η θέση της σελήνης σύμφωνα με τον μηχανισμό και σηκωθεί από την Αθήνα που είμαι τώρα εγώ για παράδειγμα και πάει στη Ρώμη ή ξέρω εγώ πάει στην Κύπρο. Μπορεί να υπολογίσει τη διαφορά του γεωγραφικού μήκους και αυτό είναι πολύ σημαντικό, πολύ δύσκολο πρόβλημα, διότι αυτό το μηχάνημα προοδεύει πολύ καλά τη θέση της σελήνης. Οι άνθρωποι μπορούσαν να την υπολογίσουν καλύτερα 70 χρόνια μετά το θάνατο του Νεύτωνα όταν ήξεραν πλέον να χειρίζονται καλά τις δυνάμεις βαρύτητας. Μέχρι τότε τούτο το μηχάνημα έδειχνε αρκετά καλά και παρόμοια που είχαν ασφαλώς. Έδειχνε αρκετά καλά τη θέση της σελήνης και μπορούσαν να υπολογίσουν το γεωγραφικό μήκος και πλάτος. Ενώ με το ρολόι των Φιλίππον υπολογίσουμε μόνον το γεωγραφικό πλάτος. Σας ευχαριστώ για την απάντηση. Πώς γίνεται εκείνη την εποχή να είχαν τέτοιες ενώσεις και ικανότητες να δημιουργήσουν έναν τέτοιο πολυπλοκομφανισμό. Και επίσης, σε χρονολογίες κατασκευής δίνει αρχαιομετρική έρευνα. Να ξεκινήσω από το τελευταίο. Φτιάχτηκε γύρω στο 150% π.Χ. όπως προσδιορίζουν οι ειδικοί μας. Ο πρώτος που το έκανε αυτό είναι ο κ. Χαράλαμπος Κριτζάς, αρχαιολόγος και ειδικός στις επιγραφές. Ήταν και διευθυντής του Επιγραφικού Μουσείου στην Αθήνα, που αν δεν το έχετε επισκεφτεί πρέπει να το επισκεφτείτε όλες και όλοι. Είναι εξαιρετικό και ο μοναδικό στον κόσμο. Λοιπόν, από τη μορφή των γραμμάτων, τη γραμματοσυρά του υπολογιστή, λέμε ότι φτιάχτηκε 150% π.Χ. Έρχομαι τώρα στο άλλο ερώτημα. Οι γνώσεις της αστρονομίας, ήδη από την προειστορική εποχή, είναι πολύ προχωρημένες. Αν δηλαδή φτάνει στο σημείο ο άνθρωπος του 6000 π.Χ. να φτιάξει κτίριο ολόκληρο προσανατολισμένο με αυτόν τον τρόπο για αστρονομικούς λόγους και εν τέλει για πρακτικούς, για να μπορεί να ξέρει πώς θα σπείρει, μέσα στις χιλιετίες πριν από το 6000 π.Χ. και πολύ περισσότερο μετά από αυτό, συσσορεύει πάρα πολύ γνώση. Εξελείς τα μαθηματικά, τα μαθηματικά του Αρχιμήδη είναι τόσο εξελιγμένα όσο του Νεύτων, να μην μπούμε και παραπάνω. Ο Νεύτων βέβαια κάνει καλύτερα αυτό που ονομάζουμε ολοκλήρωση, αλλά διαφορικό λογισμό. Αλλά ίσως δεν είναι τυχαίο ότι η πρώτη σελίδα του τετραδίου του, αν είναι μάλιστα η πρώτη σελίδα στα ελληνικά του Νεύτων, ξεκινάει με τις διαφορές, λέει παιδί διαφορών και με αυτές τις διαφορές φτάνει τελικά στα μαθηματικά που θα προχωράει παραπέρα βέβαια από τον Αρχιμήδη, παίρνοντας όμως τις γνώσεις των Ελλήνων και άλλων λαών, αλλά κυρίως των Ελλήνων. Στο βιβλίο του αναφέρει νομίζω τρία άτομα. Στο βιβλίο του της φυσικής, των αρχές μαθηματικής φιλοσοφίας, πρινσίπια μαθημάτικα, όπως ονομάζεται, αναφέρει τον Πρόκλος τον Πρόλογο, τον Αρχιμήδη και τον Καρτέσιο. Αυτοί είναι οι τρεις άνθρωποι σ' όποιους αναφέρετε αν θυμάμαι καλά. Δηλαδή βασίζεται όλη η σημερινή επιστήμη σε αυτά που ξεκινάνε το 6.000 π.Χ. ασφαλώς και νωρίτερα στη Θεσσαλία, διθανών και αλλού αλλά τη Θεσσαλία έχουμε με απόδειξη. Και μαζεύει όλα αυτά τα μαθηματικά και τη φυσική και την αστρονομία. Και έτσι φτάνει να κατασκευάζει αυτό το μηχάνημα. Τα μαθηματικά που έχει μέσα μας εκπλήσουν, αλλά κυρίως το ότι ο άνθρωπος που το έχει φτιάξει έχει μεταφράσει τα μαθηματικά που ξέραμε ότι υπήρχαν, τους επίκυκλους ας πούμε, χρησιμοποιώντας τα δυό γραναζάκια που τα ακολάει με την τρυπούλα και με το καρφάκι τον πύρο που με ρωτήσετε νωρίτερα. Είναι λοιπόν συσορευμένη γνώση η οποία εκτοξεύεται από την εποχή του Πλάτωνα λίγο πολύ και του Αριστοτέλη, παραπάνω του Ευκλίδη που μαζεύει ένα σωρό, αλλά ένας ονόματι Αυτόλικος, δεν είναι γνωστός στο ευρύ κοινό, γράφει δυό βιβλία μαθηματικής, φυσικής και αστρονομίας με γύρω στα 600 θεωρήματα ή λήματα πριν τον Ευκλίδη. Η γνώση δηλαδή ήταν ήδη συσορευμένη μερικούς αιώνες πριν το μηχάνημα. Καταλάβατε? Και οι γίγαντες αυτοί φτιάχνουν γρανάζια που να κάνουν μαθηματικές πράξεις. Αυτή είναι μια μεγάλη πρόοδος που ίσως υπήρχε όμως ήδη την εποχή του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, γιατί ο Αριστοτέλης, του οποίου δεν έχουν επιβιώσει όλα τα έργα βέβαια, μας μιλάει για τα παράδοξα των γραναζιών. Για να μιλάει λοιπόν για τα παράδοξα σημαίνει ότι αυτός που το διαβάζει ξέρει τι είναι τα γρανάζια. Υπήρχαν πάρα πολλά τα οποία χάθηκαν και δεν τα έχουμε, όπως ένα στροβιβλία ή τουλάχιστον μικρά αισθοσυγράμματα του Αρχιμήδη. Ο προσυμματολισμός των τάφων που προαναφέρατε πέρα από τυχόν λόγους του σκεπτικού μπορείς να εξυπηρετικεί κάποια πρακτική σκοπιμότητα. Είναι η αντίληψη που έχει ο κόσμος ότι, ας πούμε για τη δευτέρα παρουσία της επαρχής εκείνης, όπως την αντιλαμβάνονταν, η οποία θα γίνει με το μεγάλο εννοιαυτό, όταν δηλαδή όλα τα ουράνια σώματα ξαναγυρίζει στο ίδιο σημείο. Και τώρα τα Χριστούγεννα ξέρετε ότι έχουμε ευθυγράμιση των κρόνων του Δία της Γης, όπως θα βλέπουμε από τη Γήδο. Και όπως είπαμε πριν, τέτοια ενδιέφεραν τους ανθρώπους. Είπα ότι ο μηχανισμός γράφει τέτοιες αισχατολογικές περιοδικότητες, ο Μέγας εννοιαυτός. Τα 76 έτη που περιέχει είναι ένα τέτοιος μεγάλος εννοιαυτός. Ο Ηράκλητος λέει ότι ο Μέγας εννοιαυτός είναι 80.000 έτη. Δεν ξέρω πώς το έβγαλε. Μπορώ να το βγάλουμε, όμως, γιατί είναι εύκολο να κάνει κανείς τέτοιους υπολογισμούς και να δει. Βάζει, λοιπόν, τέτοιους συμβολικούς προσανατολισμούς για να φωτίσουν αυτών που είναι μέσα την, ας το πούμε, δεύτερη παρουσία. Δεν τη λένε έτσι οι Έλληνες, αλλά οι μεγάλοι εννοιαυτοί έχουν μια τέτοια σημασία, ότι όλα θα ξαναγίνουν. Έχουμε ένα παρόμοιο, πολύ φτωχικό ωστόσο ανάλογο, σε πάρα, πάρα πολλούς τάφους στην Θαλαμίνα. Έχουν βρει οι αρχαιολόγοι και το έχουν βάλει στο Μουσείο εκεί, το εξαιρετικό Μουσείο της Θαλαμίνας, που επίσης αξίζει να επισκεφτείτε. Αυγά, τώρα γιατί να βάλω ένα αυγό που βρέθηκε σε έναν τάφο στο Μουσείο, διότι συμβολίζει την αναγέννηση που θα ξαναγεννηθεί ο άνθρωπος. Και ο προσανατολισμός λοιπόν στην κατάλληλη Ανατολή είναι επίσης συμβολικός. Κάποια εποχή τους στάβαν τους ανθρώπους στην Ανατολή του ηλιού την ημέρα της ταφής, επίσης. Αλλά συχνότερα οι μεγάλοι τάφοι, οι οποίοι πιθανότατα φτιάχνονταν πριν να πεθάνει ο νεκρός, ο βασιλιάς, ο πλούσιος, γίνονται με αστρονομικό τρόπο ώστε να σημαίνει κάτι παρόμοιο με αυτό που είπα προηγουμένως. Βεβαίως οι λόγοι θα σας πούνε τους πιο σωστούς λόγους, αλλά αυτή είναι η δική μαντήληψη. Πώς όλα αυτά τεκμηριώνουν τη γέννηση της αστρονομίας στη Θεσσαλία και όχι, ας πούμε, στη Βαβυλώνα, αλλά στο 62 σύστημα μέτρες δικό τους, 1260, 360 κτλ. Ναι, κοιτάξτε. Έχουμε τον προσανατολισμό αυτών των κτίριων τα οποία είναι πολύ παλιότερα από εκείνα της Μεσοποτανίας. Υπάρχουν κάποια κτίρια στη Μικρασία, των οποίων δεν μπορούσα να βρω τον προσανατολισμό, που ίσως είναι ορθογώνια και λίγο παλιότερα από αυτά της Θεσσαλίας. Η Μαγούλα είναι ίσως αρχιότερη ακόμα, αλλά πάλι δεν μπορούσα να βρω ένα τοπογραφικό. Και έτσι, με την ευκαιρία παρακαλώ, όποια ή όποιος από εσάς συμβαίνει να μπορεί να βρει έναν τέτοιο χάρτη του προσανατολισμού των μνημείων της Θεσσαλίας, ειδικά τώρα στη Μαγούλα, για παράδειγμα, η οποία ξέρω, ή τουλάχιστον έχω την εντύπωση ότι είναι αρχαιότερη κατασκευή από αυτήν του θέσκλου, παρακαλώ να με πληροφορήσει, να μου το στείλει. Έχα δυστυχώς λιοφορηθεί ότι οι Γερμανοί, όταν έφευγαν από τη Μαγούλα, που έκαναν την καρκή πράξη να καταστρέψουν τα φυλάκια που είχαν φτιάξει πάνω στα αρχαία, κατέστρεψαν και τα αρχαία. Αλλά ελπίζω κάτι να έχει μείνει, ακριβώς όπως είναι και η Νακρόπολη κάτι που την κατέστρεψε ο Μοροζίνης βέβαια όπως ξέρουμε. Συνεπώς, αφού είναι αρχαιότερα τα κτίρια, εκεί έχουμε αυτή την ένδειξη. Αν κάποιος ξέρει κάτι για τη Μεσοποταμία με μεγάλη χαρά θα μάθω. Υπάρχει μια κατασκευή που θεωρείται ότι είναι αστρονομική, πάλι κάπου στην Μικρασία, αρκετά κοντά προς τη Μεσοποταμία, αλλά εκεί δεν έχουμε ορθογόνιο κτίριο, έχουμε κάποιες πλάκες που για την κάθε μια βρίσκει καθένας, έχουν βρει δηλαδή ορισμένους προσανατολισμούς, αλλά όταν έχεις 10 προσανατολισμούς βρίσκεις ό,τι θέλεις. Δηλαδή, αν πάρω εγώ τις αντίστοιες πλάκες που έχουμε στον ταφικό κύκλο των Μικινών, βρίσκω επίσης πολλούς αστρονομικούς προσανατολισμούς. Ο μόνος όμως που εγώ δέχνω από αυτούς είναι ότι ο κύριος Σάξωνας βλέπει προς τον Βορράκο. Αλλά κάποιος ξέρει και τούτη τη στιγμή να μου πει. Η επόμενη ερώτηση είναι αν υπάρχει μεταπτυχιακό πάνω στην αστρονομία, αστροφυσική, στη Θεσσαλονίκη μόνο στην Αθήνα. Για την αστροφυσική, έχουμε στην Αθήνα, δεν ξέρω αν υπάρχει στη Θεσσαλονίκη και με συγχωρείτε που δεν το νομίζω, είναι τώρα τουλάχιστον 30 χρόνια νομίζω και παίρνει γύρω στους 10 νέους επιστήμονες. Πρέπει να προσθέσω ότι ήδη στο επίπεδο του πτυχίου τα ελληνόπουλα που γίνονται φυσική, έχουν ικανοποιητικές γνώσεις αστρονομίας, αστροφυσικής. Τους συγκρίνονται ίσως επειδή είναι τετραητές και το πτυχίο μας. Στην πραγματικότητα πάει και στα πέντε χρόνια βέβαια, προσφέρεται συχνά και ακόμα και παραπάνω. Έχουν καλές γνώσεις αστρονομίας και αστροφυσικής. Και το μεταπτυχιακό, όπως είπα, παίρνει γύρω στα 10 άτομα ή έχει φτάσει και 15 ακόμη, κάθε χρονιά περίπου. Ωραία η αναφορά στα τρεσέγγονα. Μήπως έπρεπε να γίνει κάποια αναφορά και στους προγόνους του μηχανισμού, ενώ τα περίφημα κομπιτεράκια της Θεσσαλικής και όχι μόνο προϊστορίας, μικρές πυρήνες ή ωστέινες, παραλληλεπίπεδες, πυνακίδες με εγχαράξεις. Ναι, δεν τις έχω μελετήσει. Κάποιος κύριος είχε την καλοσύνη και μου έστειλε. Είχαμε μιλήσει παλιότερα. Μου έστειλε. Δεν τα έχω μελετήσει. Παρόμοια με ένα από αυτά, που μερικά έχουν βρεθεί στη Νότια Αφρική και έχει υποστηριχθεί ότι αυτά είναι το 80000 π.Χ. Αν θυσβητείτε από πολλούς, πρέπει να σας πω, και νοτιοαφρικάνους ηδικούς, εκείνα λοιπόν της Νοτιουαφρικής, που μοιάζουν με ένα από τα Θεσσαλικά που έτιανα εδώ, θεωρείται ότι έχουν ένα ημερολόγιο η βασίλιστη της Σελήνη. Υπάρχουν όμως και άλλα που δεν τα είπα. Για παράδειγμα, σε κάποιες σπηλές των Πυρινέων έχουν βρεθεί πολλά κοκαλάκια που είναι γύρω στα τρία ή τέσσερα εκατοστά, επί δώδεκα χιλιοστά περίπου και έχουν και μια τρυπούλα που μοιάζει να τα κρεμάγανε οι γυναίκες στο λαιμό τους και τα οποία αποτελούν ένα είδος σεληνιακού ημερολογίου με τα οποία όμως πρόβλεπαν τις γόνιμες ημέρες του κύκλου τους. Αυτό έχω γράψει σε ένα παλιό βιβλίο που έχω βάλει. Υπήρχαν σε όλα τα μήκια και τα πλάτη με αφοροτύπου μετρήσεις του χρόνου, σαν και αυτές που είπαμε, και με χαρά θα μελετήσω. Σε πόση έκταση της Γης μπορεί να δώσει σωστές τιμές στο μηχανισμό σου? Εννοείται γεωγραφικό πλάτος και μήκος? Σε όλη, νομίζω. Σε όλη τη Γη. Και είχαν εξαιρετικές γνώσεις. Να σημειώσω το εξής. Κάποτε ήταν να πάω στην Ισλανδία όπου πήγα και γυρίσαμε ένα θίλυνγ για το μηχανισμό των αντικειφήρων για παιδιά, το οποίο το έχουμε βγάλει σε, νομίζω, 10 γλώσσες. Λοιπόν, εκεί πριν να πάω έψεξα τα ελληνικά κείμενα για να δω αν αναφέρεται η Ισλανδία. Και βρήκα ότι σε σχεδόν 40 βιβλία ελληνικά αναφέρεται ένα νησί, η Θούλη, η οποία είναι ως η Σικελία ή η Πελοπόννησος και βρίσκεται σε πλάτος στο οποίο η μέγιστη ημέρα έχει διάρκεια 20 ώρες ησημερινές. Δηλαδή 20 ώρες σαν και αυτές που μετράμε σήμερα. Και αυτό μεταφράζεται σε 64 μήρες βόρεια ή και νότια, αλλά με άλλα λόγια ακριβώς στο κέντρο της Ισλανδίας. Είχαν τέτοιες γνώσεις που ήξεραν τα μήκη και τα πλάτη της όλη τη γη. Ο Κλάβδιος Τολεμέος αναφέρει στο βιβλίο του και μετά ο Στράβων και άλλοι, νομίζω 20.000 πόλεις από την Πορτογαλία μέχρι την Κίνα, στις οποίες δίνει το γεωγραφικό πλάτος και μήκος. Καλούτσικα. Και πάντα ήθελα να μελετήσω πόσο απέχει αυτό το γεωγραφικό πλάτος και μήκος από το πραγματικό. Δεν το έκανα, αλλά το έκανα πάρα πολύ συνάδελφοι και με πολύ μεγάλη επιτυχία και Έλληνες και ξένοι. Λοιπόν, πολύ συνοπτικά να σας πω ότι οι γνώσεις που είχαν για την Πορτογαλία και για την Ισπανία, λέει για την Ιδηρική, γεωγραφικό μήκος και πλάτος, είναι τέτοιες που δίνουν μια πολύ μικρή μεταβολή της ακριβούς θέσης των πόλεων αυτών. Για την ακρίβεια, όλες οι πόλεις είναι μενατοπισμένες λίγο πιο μακριά από ό,τι στην πραγματικότητα είναι. Και θεωρείται ότι αυτό συμβαίνει μία έξι γης, που δίνουν οι Ιδικοί, επειδή η ακτίνα της γης που θεώρησαν εκείνη την εποχή, ήταν περίπου 5% μεγαλύτερη από την πραγματική. Οι ίδιοι χάρτες ή τα ίδια πιβλία δίνουν θέσεις στο Αυγανιστάν και στην Ινδία, βέβαια. Αλλά λέει το Αυγανιστάν γιατί εκεί, όπως ξέρετε, υπήρχαν πολύ σημαντικά βασίλια. Δεν ξέρω πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ότι το αλφάβητο για να γράφουν στα Ινδικά βασίλια μέχρι τον 7ο αιώνα Μ.Χ. ήταν το ελληνικό. Ιθανότατα ελάχιστη. Και ότι η λίμγκουα φράγκα, δηλαδή η γλώσσα, η κοινή που είχαν δει εκείνη την εποχή, όπως φαίνεται από τα νομίσματα άλλωστε, είναι η ελληνική. Υπάρχουν διατάγματα στο Αυγανιστάν που είναι γραμμένα στα ελληνικά. Όπως είναι γραμμένα στα διατάγματα που θα δείτε αν πάτε στο Επιγραφικό Μουσείο στην Αθήνα που ανέφερα προηγουμένως. Είχαν λοιπόν γνώσεις πολύ καλές και της Γεωγραφίας και αυτές βασίζονται προφανώς πάνω σε αυτά που βγάζαν τέτοιούτους μηχανήματα. Όσοι κατασκεύασαν αντίγραφα του μηχανισμού είχαν πρόσβαση στο αυθεντικό για να το μελετήσουν. Πώς αντίγραφα υπάρχουν? Στις αυθεντικές μετρήσεις οι κατασκευαστές που το έφτιαξαν είχαν τελικά αλλά τελείως τελείως τις πρώτες είχαν ο κύριος Διονύσιος Κριάρης και το Πανεψίμι της Αισαλονίκης. Δηλαδή ο αίμνηστος Βασιλαδάκης και ο κύριος Σασταθίου. Και στη συνέχεια άλλοι όπως είναι ο κύριος Κοτσανάς έφτιαξαν με βάση τις μετρήσεις που είχαμε κάνει και οι οποίες βρίσκονται σε πίνακες που τους βρίσκεται εύκολα στα περιοδικά και εν πάση περιπτώση στις ιστοσελίδες μας. Νομίζω από το 2006 και μετά όλοι χρησιμοποίησαν τις δικές μας μετρήσεις για να κάνουν όποιες κατασκευές έκαναν οι οποίες είναι κάποιες από αυτές εξαιρετικές. Και πολλοί που έφτιαξαν σε όλα τα μήκια και τα πλάτη ακόμα και παιδιά έφτιαξαν καλές κατασκευές με ξύλο και άλλα σε μεγαλύτερο μέγεθος επίσης πολύ ωραίες. Δεν ξέρω αν απάντησα. Σας ευχαριστούμε για την εξαιρετική παρουσία. Θα ήθελα να ρωτήσουμε με ποιον τρόπο μηχανισμός δηλαδή πώς ήταν ο γραναζοκόπτης και τα λοιπά εργαλεία. Πολύ σημαντική ερώτηση. Η μεταλλουργία ήταν πολύ προηγμένη στην Ελλάδα ήδη σχεδόν δύο χιλιασόνια πριν από το μηχανισμό. 1500 σίγουρα. Δηλαδή ξέρα να κάνουνε καλά κράματα. Από κει και πέρα, έχουμε μια αρχαία επιγραφή η οποία περιγράφει τόρνο για το πώς θα κατασκευάσουν συνδέσμους υψηλής τεχνολογίας και δυνατοτήτων. Για να συνδέουν τους πονδύλους, αν θυμάμαι καλά, ενός κύωνα. Αυτή είναι μια από τις παλιότερες επιγραφίες που υπάρχει στην Ελευσίνα. Δηλαδή βλέπουμε εκεί στις προδιαγραφές της κατασκευής, στα ISO ας πούμε, στα Dean, φτιάνανε κάποιες μεταλλικές κατασκευές να τους λέει πώς πρέπει να χρησιμοποιήσουν τον τόρνο για να γίνει καλό το αποτέλεσμα. Ξέραν, λοιπόν, πάρα πολύ καλά να φτιάχνουν τέτοια πράγματα και ένας καλός μηχανουργός, για παράδειγμα ο κύριος Michael Wright που τον αναφέρα νωρίτερα ότι έχει φτιάξει ένα μηχάνημα που δείχνει τους πλανήτες, απαρανθετικά να πω ότι πολύ ωραία κατασκευή ομοιώματος, και δεν το ανέφερα, έχει κάνει ο κύριος Αριστής της Βουλγαρίες και η ομάδα του στη Θεσσαλονίκη. Και επειδή ήταν παράλειψη και επειδή είναι εξαιρετικό το μηχάνημα που κάνει, πρέπει να τα αναφέρω πλέον την παρένθεση, γυρνάω στον φίλο μου τον Michael Wright. Ο Michael Wright λοιπόν, όταν ήμασταν κάποτε στην Αθήνα με την ομάδα του μηχανισμού των αντικειθήρων, δυστυχώς ο ίδιος δεν ανοίγει στη δική μας ομάδα αλλά είναι φίλος. Λοιπόν, και αφού είχαμε μια πολύ ωραία συνάντηση στην οποία παρουσιάσαμε τα σχετικά με τον μηχανισμό, νομίζω ήταν τέτοια εποχή, 30 Νοεμβρίου του 2006, και τρώγαμε ευχαριστημένοι που όλα πέτυχαν στη μελέτη, δηλαδή καμιά δεκαπενταριά άνθρωποι, οι αρχαιολόγοι, οι φυσικοί, οι αστρονόμοι και ο Michael Wright, που επίσης είναι φυσικός αλλά είναι το μόνο άτομο που δεν ανήκει στην ομάδα μας, γιορτάζαμε το γεγονός. Ο Michael Wright, αφού είχε πει ίσως και κανένα πεντάρι ποτηράκι, μπορεί και παραπάνω, το ρώτησε κάποιος ακριβώς αυτό που είπατε και εσείς, πώς τα φτιάχνει. Λοιπόν, ο Michael βγάζει από την τσέπη του μια ροδέλα, περίπου όσο 1-2 ευρώ λίγο παραπάνω, την οποία την είχε κόψει με έναν διαβήτη, δείχνω τώρα πώς μπορεί κανένας να κατασκευάσει, με έναν διαβήτη σιδραίνιο λοιπόν, και από μια πλάκα Μπρούτζινη, είχε κόψει, πηγαίνοντας πολλές φορές πάνω στην ίδια γραμμή, δηλαδή με σταθερή ακτίνα, κόβει μια ροδέλα. Δεν την έκοψε εκείνη τη στιγμή, θα του έπαιρνε, ίσως, κάνα 20 λεπτά. Αντί λοιπόν της πλάκας, παίρνει τη ροδέλα που είχε βγάλει και με τον ίδιο διαβήτη σχεδιάζει ίσες αποστάσεις πάνω στην περιφέρεια της ροδέλας. Αν είναι δηλαδή αυτή εδώ η ροδέλα, τη μοιράζει σε ίσα κομματάκια με το διαβήτη, μετρώντας τις αποστάσεις ίσες. Και εγώ θα το έκανα χρησιμοποιώντας το θεόρεμα του Θαλή, αλλά να μπιμπούμαι σε λεπτομέρειες πάνω σε μια εύκαπτη ταινία, σε ένα κομμάτι δέρμα. Μπας περιπτώσει, ο Μάικελ το σχεδιάζει έτσι και απ' την ίδια τσέπη βγάζει και μια μικρή λιμίτσα. Είπα, μείνε μεχανουργός, φυσικός είναι ο άνθρωπος, είχε και μυαλίμα στην τσέπη του, τελείως τυχαία, όχι τυχαία. Ακριβώς για να αντιμετωπίσει μια τέτοια ερώτηση. Και σε λίγα λεπτά έκοψε μερικά δοντάκια του γραναζίου. Βέβαια, αυτό εγώ θα το έκανα, θα το έκανα χειρότερα και σε μεγαλύτερο χρόνο. Άνθρωποι όπως ο κύριος Κρυάρης που προαναφέραμε ή ο κύριος Κοτσανάς ή ο κύριος ο Αριστίδης Βούλγαρης που πάμε πιο πριν, θα τα κόβανε σωστά και πολύ ταχύτερα από τον μέσο άνθρωπο που είμαι εγώ, αφ' ελπίμ, παρόλα που έχω δουλέψει σε μηχανή δουλειά. Δεν ήταν δύσκολο λοιπόν για αυτούς να το κόψουν. Το δύσκολο ήταν να το σχεδιάσουμε για να συλλάβουν. Το πρώτο μεγάλο βήμα είναι, θα πεις, θα προβλέψω πού θα είναι ο Θεός Ήλιος. Ήβρες. Αλλά τι είπε ο Πλάτων, η πιο δυνατή θέα από όλες είναι η ανάγκη. Η ανάγκη λοιπόν να προβλέψω τον καιρό με κάνει να φτιάξω το κτίριο στο ΣΕΣΚΛΟ προσανατολισμένο, έτσι που να ξέρω πότε ξεκινάει το έτος. Και είναι η ανάγκη που οδηγεί τον κατασκευαστή να κόψει τα γραναζάκια αφού προηγουμένως όμως έχει σκεφτεί πώς θα τα κάνει. Ωραία. Και οι τελευταίοι ερώτησες, ελπίζω να μη σας πουράσαμε. Εκτός από την επικρατική μελέτη χρονολόγηση, ποιες άλλες μέθοδοι αρχαιομετρικής προσέγγισης έχουν αφαρμοστεί. Επίσης έχει γίνει η ανάλυση με φορητό XRF για προέλευση και σύστηση χαλκού. Η τελευταία δεν έχει γίνει. Είχα κάνει μια αίτηση στο Μουσείο, αλλά μέχρι τώρα δεν καταφέραμε να μετρήσουμε. Η χρονολόγηση βασίζεται, όπως είπα πιο πριν, στη μορφή των γραμμάτων. Αλλά το ξύλο έχει ένα κομματάκι ξύλου, έχουμε βρει, του κάτου αυτού εδώ τμήματος. Πάμε για την ακρίβεια του πίσω, αυτό εδώ. Δυστυχώς δεν μπορεί να γίνει, γιατί έχει ήδη μολυνθεί μέσα σ' αυτές τις δεκαετίες που είναι στο Μουσείο, 120 χρόνια. Το Ναυάγιο βασισμένοι οι αρχαιολόγοι στα ευρήματα που έχει, δηλαδή τα αγγεία από τη Μιά, κάποια από τα αγάλματα τα νεότερα που έχει, αλλά κυρίως τα νομίσματα. Τα νομίσματα δίνουν ένα ευρώ σε 62 με 80 π.Χ. Συνεπώς ο μηχανισμός πρέπει να είναι αρχαιότερος του 62. Τα γράμματα έρχονται και μας λένε, οι οδηγίες χρήσης γράφτηκαν το 150 με 100. Οι εκλήψεις που προσδιορίζει την ημερομηνία τους ο κύριος Χέριξον από την Ουψάλα, που είπαμε πιο πριν, δίνουν, όπως είπα νωρίτερα, ημερομηνίες εκεί μέσα. Με συγχωρείτε, πιο πριν. Ημερομηνίες οι οποίες πάνε και πριν το 212 που είναι ημερομηνία του φόνου του Αρχημήδη. Αλλά φτάνουν μέχρι το 150, ίσως κάτι λιγότερο για την εκλήψη. 170 δεν θυμάμαι να σας πω. Ο κύριος Εύανς και οι συνεργάτες του από τις ΕΕΠΑ, που έχουν κάνει μια σοβαρή μελέτη επίσης, αλλά με άλλο τρόπο μελέτη στις θέσεις της σελήνης και του ηλίου από αυτόν που κάνει ο Χέριξον. Παίρνουν δηλαδή έτοιμοι στις μετρήσεις της ΝΑΣΑ, οι οποίες δεν είναι βέβαια πολύ σωστές όταν πάμε πίσω 2.000 τόσα χρόνια. Ο Χέριξον βάζει μέσα τη γενική σχετικότητα για την ακριβή θέση των τριών σωμάτων και της περιστροφής της Γης, που θεωρεί ότι δεν τις βάζει η ΝΑΣΑ. Ο ΕΒΑΝΣ λοιπόν βγάζει ότι έχουμε έναν σάρο ο οποίος ξεκινάει της εποχής του Αρχιμήδη πάλι. Δηλαδή πάνω κάτω οι μετρήσεις πρέπει να είχαν γίνει, γιατί περιέχει μετρήσεις 53 ετών μέσα. Πρέπει να είχαν γίνει, όπως είπα, αρκετά χρόνια πριν την κατασκευή τους. Συνεπώς το 150 με 100 δεν είναι αρκετά καλά. Αλλά ερπίζω κάποια στιγμή να μπορέσουμε να κάνουμε τη χημική ανάλυση που αναφέρατε. Κύριε καθηγητά σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Δεν βλέπω κάποια άλλη ερώτηση. Ευχαριστώ όλες και όλους και ιδιαιτέρα στη βιβλιοδίκη. Ναι, την οποία θέλω να διευκρινήσω ότι δεν είναι δημοτική. Να βιβλιοθεί Καλαμπάκας. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ όλους που παρακολουθήσατε. Να μπείτε και στο site να δείτε γιατί ακολουθούν και άλλες ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις. Ναι, ναι. Συγχαρητήρια. Ευχαριστώ πολύ κύριε Μουσαού. Ελπίζω όταν μπορέσετε να έρθετε και από κοντά. Και να μας πείτε και να λύσετε τα απορίες. Πρέπει να σας πω ότι θέλω επίσης να δω και τα ευρήματα που την προειστορική εποχή και ιδιαιτέρως της Θεόπετρας και όχι μόνο πάλι κάνω έκκληση σε όλους όσοι μας ακούνε αλλά και ίσως ας το μεταφέρουν και σε κάποιους που δεν μας ακούνε, που ξέρουν τι ακούν. Αν μπορούν να μου στείλουν τοπογραφικά ή άλλα ευρήματα όπως για παράδειγμα αυτά τα μικρά ευρήματα με τις χαρακές επάνω ή ακόμη παλιότερα σε όλη την Ευρώπη και στην Ελλάδα οι γκλίτσες και οι μαγγούρες είχαν επάνω κάποιες χαρακές αλλά και τα βραχιόλια των γυναικών πολλές φορές οι οποίες έδιναν ημερολόγια. Τα ημερολόγια αυτά σχεδόν όλα είναι σε ελληνοηλιακά. Επίσης αξίζει τον κόπο κάποιος να τα κοιτάξει και αυτά αλλά ιδιαιτέρως τα προϊστορικά που μου αναφέρατε πρέπει να τα μελετήσουμε και θέλω και εγώ μεταξύ των άλλων να τα μελετήσω. Κύριε Λεόπουλο θέλετε να πείτε κάτι στο τέλος πριν καλονιχτήσω τον κόσμο και να πω πάλι να επισκεφτείτε και το site μας, βιβλιοθήκελαμπάκας να δείτε και τις υπόλοιπες εγκληρώσεις που έχουμε διοργανώσει. Βασικά θέλω να ευχαριστήσω πολύ τον κύριο καθηγητή και ότι ακούσαμε μας έχει κάνει να θέλουμε να μάθουμε ακόμα περισσότερα το οποίο είναι το καλύτερο σημάδι ότι ήταν μια πολύ πολύ επιτυχημένη παρουσίαση. Σας ευχαριστούμε και πάλι. Και πολλά συγχαρητήρια και τα πόλα βλέπω συνεχώς στο τσάτ είναι όλο συγχαρητήρια και ότι μάθανε πολλά και ήταν εξαιρετική η παρουσίασή σας. Σας ευχαριστώ όλοι πολύ και σας συγχαίρουν. Αυτός είναι ο σκοπός της νόσης που επιχειρούμε καινούργια να δημιουργήσουμε. Να προσθέσω το εξής σχετικά με τις εκθέσεις. Έχουμε κάνει πολλές εκθέσεις μηχανισμού τραγγυθείων σε όλη τη γη. Έχω την έκθεση διαθέσιμη σε 13 γλώσσες. Μπορεί όποιος θέλει οπουδήποτε στον κόσμο να πάρει να την κάνει να του διαθέσω δηλαδή τα υλικά που χρειάζεται πιο πολύ, δηλαδή κυρίως το έντυπο υλικό που θα φτιάξει πινακίδες. Και μπορεί και να τυπώσει τριδιάστατο μηχανισμό, όχι εξαιρετικό αλλά εν πάση περιπτώσει, και να έχει μια έκθεση για τα παιδιά οποιασδήποτε χώρας. Αυτή τη στιγμή έχω δύο εκθέσεις οι οποίες αν δεν ήταν το πρόβλημα της πανδημίας θα κυκλοφορούσαν από πόλη σε πόλη στο Μεξικό γιατί δυο παλιοί μου φίλοι, ένας μαθητής μου μάλιστα, μπορέσαμε και μαζί με αυτούς, τις στιάξαμε πριν από τρία χρόνια και πήγαν σε διάφορα μέρη σε αυτή τη χώρα το Μεξικό, αλλά και σε άλλες χώρες. Το έχω αραβικά και υπάρχουν τούτη τη στιγμή νομίζω τρεις εκθέσεις μόνιμες, η μία είναι στη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδριας, η άλλη είναι στο αβερόφειο σχολείο, το ελληνικό στην Αλεξάνδρια και στο αντίστοιχο του Κάηρου. Και πολλές άλλες ακόμα σε όλες σχεδόν τις Ευρωπαϊκές Λόγες, όπως είπα νωρίτερα. Αυτό έχει μεγάλο ενδιαφέρον για εμάς και θα έχουμε σε επαφή και η καθηγητά. Θέλαμε πολύ να το υποστηρίξουμε. Αυτή τη στιγμή, για τον Παρθενώνα της ΕΝΕΣΙ, που είναι ένα ομοίωμα του Παρθενώνα, πολύ ωραίο, λειτουργικό μουσείο, έχει μέσα την Αθηνά στο φυσικό μέγεθος, φτιαγμένο και από πραγματικό χρυσάφιτο το χρυσελεφάντινο άγαλμα. Δεν έχω πάει ποτέ, αλλά από περιγραφές. Αυτή έκθεσε να ξεκινήσει σε λίγους μήνες. Δεξονάλλον. Τυμάζω επίσης άλλη μια εποχή και μερικές κατασκευές μεγάλες για την Αγία Πετρούπολη στη Ρωσία. Έτσι ανάμεσα στα μελλαντικά σχέδια. Παραχωριστούμε. Την σημερινή εκδήλωση θα τη βρείτε, γιατί απαντάω σε κάποιες ερωτήσεις. Θα τη βρείτε σύντομα στο κανάλι μας του YouTube, στη βιβλιοθήκα Καλαμπάκας, στα Αναρτηθή. Και πάλι σας ευχαριστούμε πολύ. Εγώ σας ευχαριστώ όλες και όλους. Καλό βράδυ σε όλους όσους παρακολουθήσατε. Να είστε καλά. Γεια σας. Γεια σας και ευχαριστούμε πολύ. Ευχαριστούμε πολύ. |
