| : Καλησπέρα σας. Εκ μέρους του Ομήλου Φιλονθέατρου και Τεχνών Βέρειας, σας καλωσορίζω στην απόψηνή εκδήλωση, παρουσίασης του πρώτου τόμου της σειράς «Παλαιτώνι πλώες», που βασίζεται στην ιδέα του ποιητή Κώστα Ριζάκη και αφορά στη δουλειά σύγχροναν Ελλήνων ζωγράφων. Η σειρά ξεκινάει με το έργο της Φωτεινής Καμιδελή και το βιβλίο περιέχει 22 κριτικά κείμενα και δύο συνεντεύξεις. Τα κείμενα υπογράφουν ιστορικοί της τέχνης, κριτικοί, επιμελητές, ποιητές και ικαστικοί, οι οποίοι αναλύουν το έργο της ζωγράφου, προτείνοντας ποικίλες αναγνώσεις. Επιπλέον στον τόμο συμπεριλαμβάνονται 30 έγχρωμες εικόνες έργων της. Η σειρά της Φωτεινής θα μας μιλήσει η κυρία Κατερίνα Κούσουλα, πίτρα και ιστορικός τέχνης. Η ίδια η καλλιτέχνης θα μας μιλήσει για αυτούς τους ανθρώπους που τόσο και νεόδωρα, όπως λέει και η ίδια, αφιέρωσαν το χρόνο και τις σκέψεις τους να γράψουν για τη δουλειά της. Θα σας μιλήσω για τη γνωριμία μας με τη Φωτεινή και το έργο της και τις εκδηλώσεις που οργανώσαμε μαζί για όλα αυτά τα χρόνια που γνωριζόμαστε και θα σας διαβάσω βιογραφικά τη στοιχεία. Ήταν στις αρχές του 2003, όταν για πρώτη φορά έδα έργο της Φωτεινής Καμίνδελη. Παροκολουθούσα μαθήματα ψηφιδοτού στη Δοβρά και κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος, μια κοινή μας γνωστή, η Αθηνά Παπα-Ιωάννου, μου έδειξε μια φωτογραφία του σπιτιού της για να της προτείνω ως διακοσμίτη την καταλληλότερη θέση στον τείχο του σαλονιού της, ώστε να τοποθετήσει το ψηφιδοτό έργο που φιλοτεχνούσε εκείνο το διάστημα. Σε αυτήν, λοιπόν, τη φωτογραφία είδα για πρώτη φορά έργο της Φωτεινής. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση και ζήτησα από την Αθηνά να μου πει το όνομα του καλλιτέχνη. Ήμουν σίγουρη πως επρόκειτο για αντίγραφο έργου μεγάλου ζωγράφου, το οποίο την ύπαρξη αγνοούσα. Τότε έμαθα πως ο Πίνακας ήταν αυθεντικός και καλλιτέχνης, ήταν μια γυναίκα που ζούσε στη Βέρεια. Δεν το κρύβω ότι ξαφνιάστηκα, γιατί αυτά τα έντονα χρώματα, το πρόσωπο, τα μάτια, τις σχεδιαστικές και χρωματικές υφές, αυτήν την τοχνοτροπία δεν τα είχα ξαναδει από κανέναν καλλιτέχνη της Βέρειας. Και σας βεβαιώ πως το έργο τον περισσότερο μου ήταν ήδη γνωστό. Για να γνωριστούμε, με τη Φωτεινή, μεσολάβησε η ασπασία του Ασιοπούλου, η οποία εργάζεται εδώ στη Βιβλιοθήκη, και την ξέρετε όλοι. Στη συνέχεια, η Φωτεινή με κάλεσε στο σπίτι της και είχα την ευκαιρία να δω από κοντά έργα της. Έκτοτε είχαμε τη χαρά να συνεργαστούμε σε διάφορες εκδηλώσεις. Όταν η Φωτεινή, το 2004, οργάνωσε ένα φιέρωμα για το χρώμα, με τίτλο «Το χρώμα στη ζωή μας», με ομιλητές οι οποίοι προέρχονταν από διαφορετικά πεδία, αρχιτεκτονική διακόσμιση, ψυχολογία και ζωγραφική, μου ζήτησε να μιλήσω και το χρώμα και τη διακόσμιση και για το πώς αυτό επηρεάζει το χώρο και την καθημερινότητά μας. Χρόνια μετά, το 2009, όταν η Δόμνα Προυτίδου μου ανέθεσε την επιμέλεια και οργάνωση μιας σειράς εκθέσεων ζωγραφικής στο χώρο της καλερίας, στο πατάρι του καταστήματός της, δεν είχα καμία αμφιβολία ότι η πρώτη καστικός που θα ήθελα να παρουσιάσω ήταν η Φωτεινή Καμνιδελή. Στο πρώτη, λοιπόν, και αυτή δέχτηκε. Έτσι κάναμε την πρώτη μας ομαδική έκθεση με θέμα ονειρικά είδωλα του κόσμου. Το 2010, διοργανώσαμε και πάλι στην καλερία της Δόμνας Προυτίδου την έκθεση μινιατούρας και μικρών έργων του Συλλόγου Καλλιτεχνών Οικαστικών Τεχνών Βορειού-Ελλάδος, στην οποία συμμετείχε η Φωτεινή με τέσσερα έργα. Το 2013, με τον όμυλο φίλον θεάτρου και τεχνών Βέριας, ανεβάσαμε μια πανηγυρική παράσταση με τίτλο «Βέρια Πόλη Μαγική» για 100 χρόνια της απελευθέρωσης της πόλης μας από τους Τούρκους, όπου παράλληλα εκτέθηκαν στο φωαγέ του χώρου τεχνών έργα βεριέων ζωγράφων που απεικόνιζαν ανθρώπους και το πόσυμα της πόλης παλαιότερων εποχών. Ζήτησα μεταξύ άλλων τόπιων τεχνών και από τη Φωτεινή να φιλοτεχνίσει κάποια έργα. Κι αυτή ανταποκρίθηκε πρόθυμα. Αλλά και ο όμυλος φίλων θεάτρου και τεχνών Βέριας ανταποκρίεται κάθε φορά στο κάλεσμα της Φωτεινής Χαμηδελή. Τον Απρίλιο που μας πέρασε, στηρίξαμε ως ιδιοργανωτές την εκδήλωση που επιμελήθηκε η ίδια για την παρουσίαση του βιβλίου της νέας Πιλόροφ Προκοπίου. Είναι μεγάλη χαρά μας που συμμετέχουμε σε αυτή τη γιορτή και μεγάλη τιμή για εμένα που μου πρότεινες να μιλήσω για τη ζωή σου, τις σπουδές σου και την καλλιταχνική σου πορεία έστω ο κραθυγός. Ορισμένα βιογραφικά στοιχεία, ανάμφιβολα, θα μας βοηθήσουν να γνωρίσουμε καλύτερα τη Φωτεινή Χαμηδελή. Η Φωτεινή γεννιέται το 1957 στη Βέρεια. Όμως 12 ετών μεταναστεύει με την οικογένειά της στην Αμερική. Αρχικά στη Φιλαδέλφα της Πενσιλβάνιας και στη συνέχεια στην πολιτεία του Ροντ-Αιλαντ. Εκεί τελειώνει το σχολείο, ενώ παράλληλα παρακολουθεί μαθήματα σχεδίου στο εργαστήρι του Γιν Τόνοφ. Το 1975 ξεκινά με τετραετή υποτροφία της σπουδές της στη σχολή του σχεδίου του Ροντ-Αιλαντ, ολοκληρώνοντας τον κύκλο σπουδών της στο παράρτημα της σχολής στη Ρώμη. Το 1979 επιστρέφει στην Ελλάδα και για δύο χρόνια ζει στη Θεσσαλονίκη, όπου γνωρίζει τον ποιητή Τίνο Χριστιανόπουλο, ο οποίος διεργανώνει και την πρώτη ατομική της έκθεση πινακοθήκη διαγώνιος. Επανέρχεται στη Βέρεια το 1982 και εργάζεται παραδίδοντας μαθήματα αγγλικής γλώσσας για 11 χρόνια μέχρι που διορίζεται καθηγή τριαγικαστικών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκθέτει τη δουλειά της από το 1978, συμμετέχοντας σε περισσότερες από 100 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο. Έχει πραγματοποιήσει δεκαεφτά ατομικές εκθέσεις και κάποιες που ξέρω εγώ που δεν τις έχεις καταγράψει. Άρα είναι πολύ περισσότερες. Και είναι μέλος της Σλόγου Καλλιτεχνών Εικαστικών Τεχνών Βόρειου Ελλάδος και της Εικαστικής Ομάδας ΤΤΟΤΑΜ, η οποία επιμελείται εκθέσεις με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Η Φωτινή εργάζεται ακάματα πάνω στην τέχνη της. Ενδιαφέρεται για την εικαστική έκφραση σε όλες τις εκδοχές. Προσπαθεί και ενθαρρύνει και άλλους να πειραματιστούν στη ζωγραφική μέσω των υπηρονομικών. Για σειρά ετών συνεργάστηκε με τη βραβευμένη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέρειας, αναπτύσσοντας προγράμματα ζωγραφικής ιχεδιάτης. Από το 2015, η Φωτινή είναι πρόεδρος του Υφορευτικού Συμβουλίου της Βιβλιοθήκης. Αλλά τι ήταν αυτό που έβαλε τη Φωτινή στον δρόμο της ζωγραφικής. Μαθήτρια δημοτικού ακόμα, ήταν η εικόνα μιας γυναίκας, σε ένα καλλιτερίμη της Βέρειας. Καθισμένη σε μια πέτρα να σκιτσάρει ένα πελαργό πάνω στο καμπαναριό της εκκλησίας. Κατόπιν, το βιβλίο του Ιωχάνε Σίτεν, η τέχνη του χρώματος, ήταν αυτό που την εισήγαγε στον μαγικό κόσμο των χρωμάτων. Και τέλος, εν αντίγραφο του Ντεγκά, που απεικόνιζε μπαλαρίνες και στόλυζε τον τείχο του δωματίου της, την βοήθησε να αντιληφθεί τη μουσική των χρωμάτων και να μην τα φοβεύει άλλο πια. Στην Αμερική, έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με έργα σύγχρονης τέχνης από πολύ νωρίς. Παρακολουθεί πολλά εικαστικά εργαστήρια στο σχολείο και από 16 ετών ζωγραφίζει με μοντέλο. Στο εργαστήρι του Βουλγαρου ζωγράφου Γιουτζίν Τονοφ. Μετά από πολλά χρόνια, ο Κάρελος Τσίζεκ ανέφερε στον Τίνο Χριστιανόπουλο ότι τα σχέδιά της και το κύφνιο που χρησιμοποιεί έχουν έντονη επιρροή από τη Βουλγαρία. Στη σχολή σχεδίου του Ρόντα Άιλαντ μερικές μαραθώνιες συζητήσεις για την τέχνη με τη νεαρή καθηγήτρια Λουίζα Τσέις, τη βοήθησε να ανακαλύψει τον τρόπο να προσεγγίζει ένα εικαστικό έργο. Στη Ρώμη είχε την ευκαιρία να μελετήσει από κοντά έργα της αναγέννησης του Μανιερισμού και του Μπαρόκ. Αναφύμβολα, μέσα από την πλούσα και πολύχρονη καλλιτεχνική της εμπειρία η φωτεινή χαμηδελή έχει καταρθώσει να δημιουργηθεί μια αναγνωρίσιμη καλλιτεχνική ταυτότητα. Βλέπεις τα έργα της και τα αναγνωρίζεις, μας λέει η Δήμητρα Σμυρνή. Ξέρεις ότι είναι δικά της. Αυτό είναι ίσως το σημαντικότερο στοιχείο για έναν καλλιτέχνη. Να έχει το έργο του τη σφραγίδα του, να αποπνέει την προσωπικότητά του, να έχει το δικό του τρόπο να μετατρέπει τη ζωή σε τέχνη και εκείνη πάλι να την ξανακάνει ζωή, ζητώντας να καταγράψει με χρώμα και σχήμα την αένα εικοίνωση της ψυχής πίσω από τα πρόσωπα. Σας ευχαριστώ. Καλησπέρα σε όλους σας. Είναι μεγάλη μου χαρά και μεγάλη μου τιμή να βρίσκομαι εδώ στο νότο αυτοχώρο που πρώτη φορά επισκέπτομαι και πραγματικά με εντυπωσιάζει. Όπως και η ιστορία του από ό,τι μαθαίνω, ότι είναι μια κοινή προσπάθεια πάρα πολύ σημαντική για την πόλη. Εγώ είμαι η Κατερίνα Κούσουλα. Είμαι αρχαιολόγος στο επάγγελμα ιστορικός της τέχνης και ποιήτρια. Τη φωτεινή χαριγελή την γνώρισα και την εκτίμησα τα τελευταία χρόνια. Είχα την τύχη και τη χαρά να γράψω στον αφιερωματικό σε αυτήν τον τόμο, αυτόν που παρουσιάζουμε σήμερα. Και πλέον τη θεωρώ και φίλοι μου. Το 2017 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις του Φίνικα ο αφιερωματικός τόμος στην ζωγράφο μας εγγενιάζοντας στη σειρά του εκδοτικού με τίτλο «Παλετώνι Πλώες Σύγχρονη ίδια Ζωγράφη». Ψυχή και πνευστής της νέας αυτής σειράς υπήρξε ο ποιητής και εξέχον άνθρωπος των γραμμάτων μας Κώστας Τίτα Ριζάκης, μια ιδιαίτερη μορφή της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Ο Ριζάκης πιστός στην αρχή της ολόκλητας της τέχνης προέκρινε τη φωτεινή ως μια αξιόλογη καλλιτεχνική φωνή για να ανοίξει τιμητικά την καινούργια σειρά βιβλίων τέχνης του πολύ καλού εκδοτικού του Μπαμπιλέγκα. Στην κατάρτιση του αφιερώματος συμμετέχει ως συνεπιμελήτρια η λογοτέχνης Δήμητρα Μύτα, της οποία στη πιο πρόσφατη συλλογή διηγημάτων στο «Δόξα Πατρί 21 Διηγήματα Φυγής» κοσμί στο εξώφυλο πίνακας τη συντοπή της άστης «Φωτινής Χαμηδγυλή». Και τέσσερα έργα μέσα. Στον αφιερωματικό τόμο που παρουσιάζουμε συμπεριλαμβάνονται κριτικά σημειώματα από 22 συνεργάτες μεταξύ των οποίων και η ομιλούσα. Πρόκειται για εικαστικούς, ποιητές, συγγραφείς, κριτικούς λογοτεχνίας, ιστορικούς της τέχνης, φιλολόγους, αρχιτέκτονες, επιμελητές τέχνης, γκαλερίστες, αλλά και μία βιβλιοθυκονόμο και έναν ψυχοθεραπευτή. Συνηστούν άρα πολυφωνία άκρως ενδιαφέρουσα ώστε να φωτιστεί υπό διαφορετικές γωνίες το πρότυπο της τιμόμενης ζωγράφου, της φίλης, της συντοπίτης σας, της γυναίκας πίσω και μέσα από τους πίνακες. Ο τόμος ανοίγει με σημείωμα της ίδιας της καλλιτέχνηδος με τίτλο «Σαν εξομολόγηση» και πλήνει στο λεκτικό του μέρος με δύο συνεντεύξεις της, τη μία στη Δήμητρα Σμυρνή, με τίτλο «Η φωτεινή χαμηδγελή και η αένα η κίνηση της ψυχής πάνω από τα πρόσωπα» και τη δεύτερη στη Δήμητρα Μήτα. Ακολουθεί εκτεταμένο έργο βιογραφικό της ζωγράφου και τον τόμο ολοκληρώνει παράρτημα με έγχρωμες εκτυπώσεις έργων της. Το σύνολο συνιστά πλήρες εγχειρήδιο γνωριμίας με τη ζωγράφω φωτεινή χαμηδγελή, που βλέπουμε απολύτως σε κάθε μελλοντικό της μελετητή αλλά και σε κάθε έναν θεατή και θαυμαστή των ποινάκων της που θέλει να γνωρίσει καλύτερα το πρόσωπο πίσω από το χρωστήρα. Σχετικά με το έργο βιογραφικό της «Φωτεινής Χαμηδγελή», στο οποίο αναφέρθηκε η Σαβέλλα προηγουμένως, άρα περαιτόν να πω και εγώ τα ίδια πράγματα, απλά να επισημάνω τις σπουδές της τη Ρώμη, που θεωρώ ότι είχαν σημασία γι' αυτήν εξαιτίας της θητείας της «Το Ιταλικό Φως» και στους μεγάλους δασκάλους της «Αναγέννησης». Στη συνέχεια, τη γνωριμία της με τον Τίνο Χριστιανόπουλο και τη Μικρή Πινακοθήκη «Διαγώνιο», που υπήρξε το πρώτο φιλόξενο σπίτι για τους πίνακες της. Και βέβαια εκεί γνωρίζει πολλούς φαντάζουν Φωτεινή από τους ανθρώπους. Ήτανε όλοι εκεί. Και η Φωτεινή ξεκινά από τη «Διαγώνιο» και στη συνέχεια οι εκθέσεις όπως «Ανέφρικη Ισαβέλα» πολλαπλασιάζονται και σήμερα έχεις 19 ατομικές. Είναι σπουδαίο. Η γνωριμία της με τον Κώσταφη Ταριζάκη χρονολογείται από όταν συνεργάστηκε στην οικονογράφηση του τεύχους της Παρόδου, ενός τεύχους της Παρόδου, του καλού λογοτεχνικού περιοδικού της Λαμίας, που εξέδιδε ο ποιητής. Στο τέλος του τεύχους, εν ήδη μικρού αφιερώματος επευκαιρία της οικονογράφησης, υπάρχει καταγεγραμμένη συνομιλία της Φωτεινής με τη Δήμητρα Μήτα καθώς και δύο σημειώματα που την αφορούν, το ένα από τον ποιητή Τίνο Χριστιανόπουλο και το άλλο, αρκετά εκτεταμένο, από τον συγγραφέ Περικλή Σφυρίδη. Έτσι, στο τεύχος αυτό της Παρόδου, οργανώνεται ένα πρώτο μικρό αφιέρωμα στην ενδιαφέρουσα αυτή ζωγράφο προϊονίζοντας τον αναχείρας αφιερωματικό της τόμου. Στο τεύχος της Παρόδου μαθαίνουμε, από την ίδια την καλλιτέχνηδα, για τις πρώτες της επιρροές, από τον Σεζάν, τον Κόγια, τον Τσακωμέτη, καλλιτέχνες που επέδρασαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής... Λοιπόν, έλεγα ότι οι καλλιτέχνες αυτοί επέδρασαν καθοριστικά στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής της αντίληψης και της αγάπης της για την εικαστική τέχνη, διδάσκοντάς της μέσω της θέασης των έργων τους, τη στερεότητα του σχεδίου ως βασικού κορμού κάθε συνέχεια, το καταλυτικό χρώμα του ματίς, η προκλητική πρωτοπορία του de Kooning που της έθεσε νέα διευρυμένα όρια στην άρτη διαμορφούμενη προσωπική της τέχνη, η διαχείριση του χώρου στο έργο του Dimberkorn αποτέλεσαν συνδεταγμένες για τη σταδιακή αποκρυστάλωση του προσωπικού της καλλιτεχνικού διώματος. Στο ισταγωγικό της σημείωμας των τόμων που παρουσιάζουμε, η φωτεινή χαμηδγελία αναφέρεται επιπλέον στις επιρροές της από τον de Gaas, τον Γιωχάννης Ήντεν της σχολής του Bauhaus και τον Γιουτζίν Τόνοφ, τον βούλγαρο ζωγράφο που δίδασκε σχέδιο στο Providence του Long Island για τον οποίο... Road Island, μάλιστα. Αυτή την επιρροή που έψτοχα επισήμανες στο έργο της και ο Κάρολος Τσίζεκ. Σχετικά με τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον εαυτό της ως ζωγράφο, δανειζόμαστε τα λόγια που η ίδια ομολογεί στη Δήμητρα Μύτα στη συνέντευξή της στην Πάροδο. Λέει η φωτεινή. Νομίζω πως εκείνο το αρχικό ξέσπασμα υπήρξε πάντα σημείο αναφοράς, επιστροφής και σύγκρισης, αναμέτρησης με τον εαυτό μου. Και πάντως είναι μια ενδιαφέρουσα διαδικασία μία πάλι να μαθαίνεις, να αφομοιώνεις αυτή τη γνώση και να τη χρησιμοποιείς όχι απλά για να αναπαράγεις, αλλά για να χαράζεις τη δική σου πορεία να αρθρώνεις προσωπικό λόγο. Όσον αφορά στις προσωπικές της τοποθετήσεις επί του βασικού γιατί της δημιουργίας, γιατί δημιουργούμε, η ζωγράφος αποσαφηνίζει παρακάτω. Προσπαθώ πάντα να ερευνώ τρόπους που θα συνδέσουν τη σκέψη και το συνέστημα με το θεατή. Κατά κάποιον τρόπο είναι μια αναζήτηση της ελευθερίας το ερέθισμα που χρωματίζει τη μορφή. Το θέμα του έργου είναι απλά ένα όχημα που θα χρησιμοποιηθεί για να με οδηγήσει στην μορφή. Και στο παρόν αφιέρωμα συγκληρώνει. Έτσι, τα θέματά μου προσπαθώ να μην τα ελέγχω. Δεν αναρωτιέμαι για την πηγή τους, αλλά τα επιτρέπω να γεννιούνται μόνα τους. Και παρακάτω, κάποιες φορές γίνεται δύσκολο να εντοπίσω ένα θέμα. Τότε σκέφτομαι πως το μυαλό μου μοιάζει σαν μια σκοτεινή λίμνη με πυκνά νερά κάτω από την επιφάνεια της οποίας συμβαίνουν πράγματα ανεξερεύνητα. Πού και πού φισαλίδες ανεβαίνουν στην επιφάνεια. Από πουθενάθαρης βγαίνουν νέες εικόνες, ιδέες καμιά φορά τόσες πολλές μαζεμένες, που δεν ξέρω πια να πρωτοκοιτάξω και με πια να πρωτασχοληθώ. Έτσι, εμπιστεύομαι πολύ το υποσυνείδητο και προσπαθώ να το αφήνω να κάνει τη δουλειά του όσο γίνεται ανενόχλητο, ώστε οι ιδέες να γεννιούνται καθαρές, όχι επιτιδευμένες. Μέσα από τις περιγραφές της δημιουργικής διαδικασίας που ακολουθεί, καταλαβαίνουμε αμέσως ότι η Φωτεινή χαμηδγελή, όπως και κάθε πραγματικός καλλιτέχνης, ανεξαρτήτως του εκφραστικού του μέσου, διαπιστώνει και αποδέχεται εαυτόν ως έναν διάμεσο, έναν καλό αγωγό της τέχνης με το τάφ κεφαλαίο, χωρίς να αγωνιά να προσδιορίσει την προέλευση της έμπνευσής του, ακόμα ούτε να καθορίσει επακριβώς συνειδητά την επιλογή θέματος ή της τεχνοτροπίας που θα πρέπει να ακολουθήσει κατά την αποδοσή του. Ιάς την ονομάσουμε μέθοδος αυτή, επιτρέπει να συμβούν δύο πράγματα. Πρώτον, το τυχαίο να δουλέψει εκπροσωπώντας το ένθεο. Δεύτερον, να ενεργοποιηθεί αυτομάτως το μετά από μακρά και γόνιμη δουλειά εν υπάρχουν καλλιτεχνικό της υπόβαθρο, ώστε να επιλεγούν τα κατάλληλα κάθε φορά επιμέρου στοιχεία που θα συναποτελέσουν την παραγωμένη εικόνα, τα χρώματα, το είδος της γραμμής, η συμπλοκή των θεμάτων και ούτω καθεξής. Ωστόσο, το τελικό της ζητούμενο δεν είναι η τεχνική αρτιότητα και η καλλιτεχνική αφτάρκεια στους πίνακες. Είναι ξεκάθαρα η απεικόνιση του ένδων αόρατου και άπιαστου ψυχικού υλικού ώστε μέσα από τον πίνακα να μετατραπεί σε στέρεο αποτύπωμα. Έτσι, η ζωγραφική της Φωτεινής χαμηδιαλεί πλέον της αισθητικής απόλαυσης που προκαλεί λόγω της αρμονίας και της καλής τεχνικής που διαθέτει, προκαλεί στον θεατή της δονύσης πνευματικές δικές του, απαφορμή. Διεκδικεί άρα δίκαια τον τίτλο του έργου τέχνης. Τα έργα που συμπεριλαμβάνονται στον υποσυζήτηση τόμο με εξαίρεση το έργο με τίτλο «Ο Καθρέφτης» του 2008 ανήκουν στην τελευταία περίοδο δημιουργίας από το 2012 και μετά. Πρόκειται για έργα σε ακριληκό, ακουαρέλα, μυκτή τεχνική, ψηφιακή εκτύπωση και σχέδιο με κάρβουνο. Σε όλα κυριαρχεί η γυναικεία μορφή, κυρίως ως πρόσωπο σε κοντινό πλάνο. Αυτό μπορείτε να το δείτε και στις εικόνες που τρέχουν πίσω στον πίνακα. Σχετικά με τη θεματική της Φωτεινής. Συχνότερα εικονίζεται ένα πρόσωπο, αν και δεν λείπουν τα ζεύγη γυναικών, είτε ως υφιστάμενες παρουσίες, είτε το ένα εκ των δύο ως σχήμα, αίσθηση ή αντικατοπτρισμός. Οι γυναίκες έχουν όλες παρόμοιο πρόσωπο, σαν να πρόκειται για την ίδια πάντοτε προσωπογραφία ή αυτοπροσωπογραφία. Πρόσωπο καθαρό και όμορφο, με ιδιαίτερα εκφραστικό βλέμμα, είτε κοιτάζει προς τον θεατή, είτε όχι, με τα χείλη καλογραμμένα και κλειστά, παράσεται ένα μη χαμόγελο, πιτείνοντας τη δυσδητικότητα και τη θλίψη των ματιών. Η έκφραση των ματιών συνομιλεί ενσιωπή με την εκφραστική κίνηση των χεριών, καταστρώνοντας έναν κώδικα χωρίς λόγια, χωρίς έντονες κινήσεις, που μας φέρνει συχνά στο νου την ιδέα της πόζας, καθώς τον ανοιχνεύεται η επιδίωξη να αποτυπωθεί ενσταντανέ, λόγω με εκείνο της φωτογραφίας. Ίσως η γοητεία των πινάκων ενηπάρχει ακριβώς εδώ, στο ότι δηλαδή από τη μία πλευρά τίνει και συγκρατείται το φευγαλέωδη στιγμής, τόσο χαρακτηριστικό της ζωής του ανθρώπου, μαζί με το διηνεκές της τέχνης, όπως αυτό εκφράζεται με καθαρά οικαστικές αρετές και επαγιώνεται μέσω της διάρκειας του συναισθήματος, το οποίο εικονίζουν τα ήσυχα και βαθιά βλέμματα και οι κινήσεις των προσώπων. Η ζωγραφική της Φωδινής Χαμηδγελή δεν ενδιαφέρεται για το πρόσκαιρο, το εντυπωσιακό του μεταμοντερνισμού, πόσο δε μάλλον και του μοντερνισμού. Δεν σχολιάζει, δεν σαρκάζει, δεν μαρκάρει συμπεριφορές. Ενδιαφέρεται να φέρει κάτι διάφανο και υφέρπων στο φως με τα μέσα της τέχνης, κάτι που κρύβεται κατεξοχήν στην ομορφιά γύρω μας και μέσα μας. Η ανάερη θλίψη που διαπερνά τους πινακές της εξισορροπείται από τα λαμπρά χρώματα σε τολμηρή παλέτα, λαμπρά ακόμα και όταν είναι σκοτεινά. Στην ισορροπία ανάμεσα στη μορφή και το περιβάλλον της, στο ειδικό βάρος των χρωμάτων που αντιστοιχεί σε σκέψεις και συναισθήματα των μορφών, στα σύμβολα τάματα με τα οποία στολίζουν οι αναμνήσεις τους πινακές της. Σας ευχαριστώ. Να σας καλησπαιρίσω πρώτα. Ευχαριστώ πολύ που ήρθατε εδώ σήμερα. Να ευχαριστήσω τις δύο κυρίες, την Κατένινα Κούσουλα και την Ισαβέλλα. Ευχαριστώ πολύ. Ξέρω. Τον Αναστάσι από το Μουσικό Σχολείο Βέριας αλλά και το Δημοτικό Οδείο Βέριας που έπαιξε για μας. Να ευχαριστήσω τον Παναγιώτη Παπαϊωάννο που έφτιαξε την αφίσα για την εκδήλωση αλλά και την μικρή προβολή την οργάνωση αυτός. Τον Όμυλο Φίλον Θεάτρου και Τεχνών Βέριας, βέβαια, που πάντα στηρίζει τις εκδηλώσεις μας. Την Τασούλα Χριστοδούλα από το βιβλιοπωλείο Ελιοτρόπιο που ήθησε πάρα πολύ. Αλλά και τον Μπαμπιλέγκα από τις εκδόσεις του Φίνικα που για μας τους ζωγράφους είναι σπάνιο να πετύχουμε κάποιον τυπογράφο να αποδώσει με τόσο καλό τρόπο τα έργα. Οπότε τα έργα που βρίσκονται στο τέλος του τόμου είναι εξαιρετική απόδοση τους. Όταν η Δήμητρα Μίτα πριν από ένα χρόνο, που είναι η επιμελήτρα της έκδοσης, όπως είπαμε, τηλεφώνησε για να μου προτείνει την ιδέα του Κώστα Ριζάκη, ήταν πολύ μεγάλη έκπληξη για μένα. Και στην αρχή ήταν τόσο το ξάφνιασμα που δεν ήξερα τι να πω. Κώστα Ριζάκης ήθελε να εκδώσει αυτή τη σειρά. Είναι πάρα πολύ μεγάλη τιμή για μένα που ξεκινάει αυτό με τη δική μου δουλειά. Είναι ένα σημαντικότετο σπίτι και είναι από τους ανθρώπους που είναι ταγμένος στην τέχνη με τόση ανιδιωτέλεια και πάθος, που δεν το βρίσκεις πάρα πολύ συχνά, έχουν αφιερωθεί ολόψυχα στην τέχνη και το ήμουν ευγνώμων γι' αυτό. Τον πρωτογνώρισα πάλι μέσα από τη Δήμητρα Τιμήτα όταν ζήτησε ο Κώστας Ριζάκης έργα μου για να κοσμίσουν ένα τεύχος της παρόδου. Και μετά πάλι ξαναβρεθήκαμε, όταν έκανα την επιμέλεια του περιοδικού εμβόλιμου, ζήτησε πάλι κάποια άλλα έργα για να παρουσιαστούν εκεί. Και έτσι είχαμε αυτή τη γνωριμία και τη συνεργασία. Όπως είπαν οι κυρίες, ο χώρος όπου είχα πρωτοεκθέσει έργα μου όταν γυρίσαμε πια στην Ελλάδα ήταν η μικρή διαγώνιος του Τίνου Χρυστιανόπουλου. Εκεί, κάθε βδομάδα... Καλά, πάμε? Πήγαινα από εδώ, έκαιχνα τα έργα μου και κάθε βδομάδα ή κάθε μέρα κατέβαινα στη Θεσσαλονίκη και πήγαινα στον κύριο Χρυστιανόπουλο και τα έβλεπε τα έργα και μου έκανε κριτική πάρα πολύ αυστηρή. Πολύ καλή συνεργασία, πάρα πολύ αυστηρός και είναι κάτι που με στήριζε πολύ αυτό. Το εκτιμούσα υπερβολικά. Και πάντα ήθελα να έχω έναν άνθρωπο με τον οποίο σε οποιαδήποτε συνεργασία να ξεπερνάει τα στεναόρια μιας συνεργασίας, να γίνεται κάτι άλλο, να γίνεται μια βαθύτερη επικοινωνία. Και έτσι πάντα όταν θέλω να κάνω κάτι, προσπαθώ να είμαι με ανθρώπους που θα έχω την όμορφη συνεργασία και την όμορφη επικοινωνία, όπως και με τις κυρίες εδώ. Πολύ ευτυχή συνεργασία ήταν η συγκυρία αυτής της έκδοσης. Η γνωριμία με όλους αυτούς τους ανθρώπους, σε αυτή την περίοδο, κατά την περίοδο της εξέλιξης του βιβλίου, την κοινωνία μαζί τους, η γνωριμία με το δικό τους δημιουργικό έργο, που δεν το ήξερα όλων, πλούτησε το μυαλό και την ψυχή μου. Και γι' αυτό το λόγο θα ήθελα να σας μιλήσω λίγο γι' αυτούς, έστω να πω δύο λόγια για τον καθένα, γιατί μου έδωσαν τόσο σπουδαία δώρα. Θεωρώ αυτό το βιβλίο είναι ένα τεράστιο δώρο. Όταν ο άρας σου χαρίζει κομμάτι του πνεύματος, της ψυχής του και του χρόνου του, είναι ένα μεγάλο δώρο. Μέσα στο βιβλίο γράφουν καινούργοι φίλοι, αλλά και παλιοί φίλοι που συμμετείχαν στη δημιουργία του τόμου. Η Δήμητρα είναι μία από αυτούς, όπως είπαμε, η Δήμητρα Ημήτα, που είναι συγγραφέας, η επιμελήτρια του βιβλίου, έχει επανειλημμένα μιλήσει και γράψει για τη δουλειά μου. Και επισημαίνει σε ένα από αυτά τα κείμενα ότι δεν υπάρχει γυναικεία τέχνη, αλλά ότι η τέχνη είναι μία. Δεν το έχουμε καταλάβει ακόμη. Προσπαθούμε, δεν το καταλαβαίνουμε. Αν θα πάτε στα Μουσεία και θα δείτε πόσα έργα γυναικών υπάρχουν στα Μουσεία και πόσα έργα ανδρών και ποιοι προχωράνε πολύ πιο γρήγορα στην αγορά, παρ' όλα αυτά η τέχνη είναι μία. Έσκυψε πάνω στα κείμενα του βιβλίου την οργάνωση με ιδιαίτερη προσοχή και γι' αυτό το αποτέλεσμα την ευχαριστώ πάρα πολύ. Μια παλιά φίλη, η ασπασία της βιβλιοθήκης μας. Γνωριζόμαστε από τα παιδικά μας χρόνια. Χαθήκαμε για λίγο γιατί εμείς λείπαμε στην Αμερική. Ξαναγυρίσαμε εδώ και βρεθήκαμε. Μας ξανά έφαρε κοντά η αγάπη μας για τη βιβλιοθήκη. Η συνεργασία μας ήταν και θα συνεχίσει να είναι παραγωγική. Άλλοι φίλοι, Γεωργία Γρηγοριάδου, είναι παράκτρια, ζει στη Θεσσαλονίκη. Ζηθήκαμε γιατί είχαμε την ανάγκη να μιλάμε για το έργο μας, να μοιραζόμαστε το έργο η μία της άλλης, να κάνουμε κριτική. Τολμήσαμε κάποια στιγμή να πειραματιστούμε σε ένα έργο, να το ξεκινάει η μία, να το συνεχίζει η άλλη, να το ξαναπαίρνει η άλλη, μέχρι να φτάσουμε σε ένα σημείο που θεωρούσαμε ικανοποιητικό. Το έργο αυτό που προέκυψε συμμετείχε σε μια μεγάλη έκθεση που αφορούσε τα 400 χρόνια του Ελγκρέκου πριν κάνα 3-4 χρόνια. Σε αυτές τις εκθέσεις έγινε την οργάνωση του Μουσείου Εικαστικών Τεχνών Ηρακλίου, ταξίδεψε η έκθεση όλη την Κρήτη, μετά ανέβηκε στην Αθήνα και ήταν ένα έργο συνεργατικό. Βέβαια με τη Γεωργία, με τη Γωγώ, κάναμε και πολλές άλλες δράσεις και συνεχίζουμε να κάνουμε, ήδη στα σκαριά οργανών με την επόμενη. Είναι πάρα πολύ σημαντικό για έναν καλλιτέχνη να έχει κάποιον δίπλα του που να κοιτάει με αυστηρότητα και αγάπη, πάλι θα πω αυτές τις λέξεις, την δουλειά του. Ο Δημήτρης Μάρτος, αρχιτέκτονας με ευρύτατο συγγραφικό έργο πάνω σε προβληματισμούς που αφορούν στον ελληνικό χώρο. Αναφέραται στο κείμενό του σε τέσσερις προσωπογραφίες κοριτσιών που όπως γράφει μοιάζουν με πρόσωπα ενός άλλου κόσμου. Με συγκινή που λέει πως αγγίζω τα πρόσωπα αυτών των μορφών απαλά. Η Δήμητρα Σμυρνή, συνάδελφος, φιλόλογος, υπηρετήσαμε μαζί κάποια περίοδο στο γυμνάσιο. Πιστεύω ότι είναι γνωστή σε όλους μας, στους περισσότερους έστωπος μας με τη διακριτική της παρουσίας σε όλες τις εκδηλώσεις τα γεγονότα της πόλης μας, συμπαραστάτης, μα όχι ματιφαρέτρα. Η Δήμητρα κλείνει τον τόμο με μια συνέντευξή μου και με αυτήν απολαμβάνω πάντα να μιλάω, καθώς εξελίσσονται οι συνομιλίες αυτές πέρα από τα στεναόρια μιας συνέντευξης. Είναι ώρα Πιλώροφ Προκοπείο, συγγραφέας, της οποίας το τελευταίο βιβλίο, όπως είπα και η Σαβέλα, παρουσιάστηκε εδώ στη Βιβλιοθήκη πολύ πρόσφατα. Είναι μια φίλη που στο δικό της κείμενο προσπαθεί να διακρίνει τη φίλη από τη ζωγράφο. Την πρωτογνώρισε πριν πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη, καθώς αγόραζε έργα από την καλένη της Αννης Μπάλτα. Και είναι περίεργο πώς οι δρόμοι μας συναντιώνται κατά καιρούς και καταλήξαν να έχουμε μια πολύ ωραία φιλία. Ακόμη μια κυρία που οι δρόμοι μας συναντιώνται συχνά, αν και η απόσταση και ο χώρος που μας χωρίζει είναι πολύ μεγάλους, είναι πολύ μεγάλη. Το 2006, την ατομική έκθεση μου στο Νιανό της Αθήνας ήταν υπεύθυνη του χώρου τότε και προσκάλεσε φίλο της επιμελητή, ο οποίος έστεινε τις εκθέσεις στην Οδό Πειραιώς, στο μουσείο εκεί, για να στήσει για τη δική μου έκθεση. Πολύ αποτελεσματικός. Όσο για την Αννη Μπάλτα, υπήρξε η ιδιοκτήτρια της Ομώνυμης Καλερίας στην Θεσσαλονίκη. Συνεργαστήκαμε μαζί και σωμαδικές εκθέσεις, και κάναμε και δύο ατομικές εκεί. Πίστευε πάρα πολύ στους καλλιτέχνες της Καλερίας. Ενεθάρινη στήριζε τους καλλιτέχνες της. Με τον Άρη Γεωργίου και τον Τίνο Παλιαν υπήρξαν οι συγκθέτες από τα χρόνια της διαγωνίου σήμερα. Ο Άρης Γεωργίου είναι σπουδαίος φωτογράφος. Είναι αυτός που έχει ξεκινήσει τη φωτοσυγγυρία. Από αυτή την περίοδο στη Θεσσαλονίκη, γίνονται διάφορες εκθέσεις φωτογραφίας και θα γίνει και μια αφιέρωση στο έργο του Άρη Γεωργίου. Αναφέρει πως δεν τον ενδιαφέρει τι ζωγραφίζω, αλλά πώς το ζωγραφίζω. Χαίρομαι που κάνει αυτή την επισήμασή, καθώς το θέμα είναι το όχημα και όχι το κύριο μέλημά μου. Και κάθε φορά αυτό που συνεχώς θέλω να κάνω, έχω το θέμα, αλλά αυτό που θέλω είναι να το κάνω με διαφορετικό τρόπο. Δεν παίζει τόσο πολύ ρόλο το θέμα για μένα, αλλά πώς θα βρω καινούργιες μεθόδους για να το εκφράσω. Ο Τίνος Παλιαν, εξαίρετος ζωγράφος, έχει μιλήσει εδώ στη βιβλιοθήκη μας πριν κάποια χρόνια για την τετραχρωμία στη ζωγραφική των αρχαίων. Τώρα είναι Πρόεδρος τους Λόγου Καλλιτεχνών Βορειου Ελλάδους. Λειτούργημα πολύ δύσκολο γιατί προσπαθεί να αναδείξει το έργο όλων μας. Δύσκολη δουλειά να μας προωθήσει και η πρόσφατη προσπάθειά του διοργανώνει έκθεση στην Καλερίδεσμος στο Παρίσι. Ένας άλλος σπουδαίος ακουαρελίστας είναι ο Γιώργος Πολίτης που έχει κάνει την παρουσία του αισθητή σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτός έχει εισάγει την ιδέα της επίδειξης κατά τη διάρκεια εκθέσεων, δηλαδή να ζωγραφίζει μπροστά σε κοινό, κάτι που δεν το ξανακάναμε εδώ στην Ελλάδα. Επιδείξης ακουαρέλας, δηλαδή. Το Νοέμβριο, αν σας ενδιαφέρει, μια πολύ μεγάλη έκθεση ακουαρέλας οργανώνει στη Θεσσαλονίκη και είναι ένας άνθρωπος πάρα πολύ γενεόδωρος με φιλότιμο προς τους συναδέλφους. Δύσκολο χαρακτηριστικό να το βρήσει. Η Έλη Κοκίνη ιστορικός τέχνης η οποία για πολλά χρόνια επιμελούνταν τις εκθέσεις στο Βαφοπούλιο και οργάνωνε και επιμελούνταν. Μας συμπαρασταίχεται πάντα, μας βοηθάει, προσπαθεί να μας στηρίξει ψυχολογικά όταν βλέπει ότι δεν είμαστε και πάρα πολύ καλά. Καμιά φορά απογοητευόμαστε και αυτή μας βοηθάει. Ήταν μεγάλη βοήθειά της όταν οργανώθηκε αναδρομική ατομική μου έκθεση το 2010 στο Βαφοπούλιο. Ιάνα Μασινίσα είναι ζωγράφος, διοργανώτρια, και κινητήριος δύναμη μιας αιτήσεις έκθεσης ακουαρέλας που γίνεται κάθε Απρίλιο στο Φαμπριάνο στην Ιταλία. Το Φαμπριάνο είναι μια πόλη όπου εκεί παράγεται το μόνιμο χαρτί ζωγραφικής. Τη γνώρισα εδώ στη Θεσσαλονίκη, είδα τη δουλειά μου, με προσκάλεσε να πάω στο Φαμπριάνο, έκανα εκεί επίδειξη ζωγραφικής. Συμμετείχα στην έκθεση και από τότε συμμετέχω κάθε χρόνο. Αυτό που είδα ήταν ότι έρχονται κάθε χρόνο ζωγράφοι από όλο τον κόσμο, βγαίνουν στην πόλη και ζωγραφίζουν στους δρόμους και φυσικά εκθέτουν, επειδή δεν υπάρχει ένας χώρος τόσο μεγάλος για να εκθέσουν, στα δικαστήρια, στα μουσεία, στα μοναστήρια, στις εκκλησίες. Απλώνεται αυτή η έκθεση σε όλη την πόλη και συμμετέχει όλη η πόλη ουσιαστικά. Κάποιος από τους συγγραφείς του, Τόμ, δεν ήταν εφικτό λόγω της απόστασης να τους συναντήσω και αναγκαστικά η επαφή μας ήταν τηλεφωνική ή διαδικτυακή. Το διαδίκτυο και τα κοινωνικά μέσα αποτελούν εργαλείο δουλειάς και έτσι γνώρισα τον ψυχοθεραπευτή Andrew Nargovala, ο οποίος ζήτησε έργα μου να παρουσιαστούν, να κοσμίσουν ένα άρθρο του στο διαδικτυακό περιοδικό της δημοσιογράφου Dina Piovati, που και με αυτή είχαμε κάνει μια συνέντευξη. Ο Andrew συχνά σχολίαζε τα έργα μου και έτσι τόλμησα να του ζητήσω να γράψει ένα κείμενο και πρέπει να πω ότι δέχθηκε με μεγάλη χαρά. Μια άλλη φιγούρα που γράφει στο βιβλίο είναι η ποιήτρια Mary Jane Glasser που χρησιμοποίησε έργο μου για ένα εξώφυλλο της. Εξομολογήθηκε ότι έψαχνε πάρα πολύ καιρό να βρει ένα έργο που θα τέριαζε, το οποίμα λέγεται το κόκκινο παλτό και τυχαία είχα κι εγώ ένα έργο με ένα κόκκινο παλτό το οποίο πια είναι κοσμί το εξώφυλλο του βιβλίου της. Πολύ σύντομες ήταν η συζητήση μας με τον Χρήστο Κρεμνιώτη, πάρα πολύ καλό νεαρό ποιητή, πολύ ιδιαίτερο, και με την καθηγήτρα της Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Βάσου Οικονομοπούλου. Και οι διόντα αποκρίθηκαν με μεγάλη ευγένεια. Ο Γιώργος Θεοχάρης, ποιητής, και ο Ζήλος Καραγιάννης, παιζογράφος. Ο Θεοχάρης εκδίδει το εμβόλυμο, ο Καραγιάννης την παρέμβαση. Αξιόλογες λογοτεχνικές εκδόσεις. Προσπαθούν να δώσουν βήμα σε ποιητές λογοτέχνης και εικαστικούς που κάνουνε από την περιφέρεια δυνατά περιοδικά. Μεγάλη τιμή για μένα ότι συμπεριέλευαν όμως τις σελίδες των περιοδικών. Ο Ηλίας Κεφάλας, ποιητής και κριτικός τέχνης, μαζί με τη σύζυγό του Αθηνά, επισκέφτηκε το εργαστήρι σπίτι μου. Επανιλημμένα και αισθάνομαι τυχερή που τους γνώρισα αλλά και που γνώρισα τα γραπτά μια τόσο ευαίσθητης ψυχής που αντανεκλάται στο λόγο του όπως και στη ματιά που κοίταξε τα έργα μου. Θα μείνω σε μια πρότασή του. Ο πληθορισμός του χρώματος γίνεται έτσι η απάντηση της ζωγράφου σε κάθε βιωτική αντινομία και κυρίως απάντηση στο γεγονός του τανάτου. Στα βιβλία της Μαρίας Κουιουμτζής, συναντάς εικόνες κοφτερές πρέπει συχνά να παίρνεις ανάση για να προχωρήσεις παρακάτω. Συναρπαστικός ο λόγος της για μένα και είχα την αφέλη να τη ρωτήσω, που βρίσκεις αυτές τις εικόνες, από πού έρχονται αυτές τις εικόνες. Τέτοιες ερωτήσεις δεν κάνεις, αλλά εγώ την έκανα. Και μετά τη γνώρισα, όταν τη συνάντησα, άνοιξε τα χέρια της και την αγκαλιά της και με αγκάλιασε. Ήταν πάρα πολύ ζεστή η αγκαλιά, αυτό που πήρα ήταν τόσο ζεστό που τότε σαν να κατάλαβα γιατί γράφει έτσι. Άφησα τελευταίες τις αγαπημένες πίτρες με ένα κούσουλα, Χριστίνα Καραντώνη και Χρύσα Βλάχου. Είχα την τύχη να ακούσω την Κατερίνα και τη Χρύσα να απαγγέλουν ποιησί τους. Διαφορετικά είναι να βλέπεις μια φωτογραφική αναπαραγωγή ενός πίνακα σε ένα βιβλίο και άλλο να κοιτάς σε ένα πίνακα ζωντανά. Και γι' αυτό έφαρα και τους πίνακες, γιατί διαφορετικές είναι οι υφές, διαφορετικά βγαίνει το χρώμα στη φωτογραφία, για να βλέπατε τι ακριβώς γίνεται. Διαβάζει ένα πείημα μόνος σου και προσπαθείς να το ερμηνεύσεις, να το καταλάβεις με τον τρόπο σου, αλλά είναι πολύ διαφορετικό όταν το ακούς από τη φωνή του ποιητή. Νομίζω ότι είναι πιο άμεσο. Η δεύτερη ζεστή αγκαλιά που άνοιξε για μένα, από εκείνες που ανοίγει όλος τα χέρια και φωνάζει «ε, φωτεινή», ήταν της Χριστίνας Καραντώνη. Πίτρια, φιλόλογος, πολύ ζεστός άνθρωπος, με την οποία συνεχίζουμε τη συνεργασία μας. Αυτή τώρα είναι επιμελίτερη ενός τεύχους που αφορά στο έργο του Κώστα Ριζάκη και εγώ κάνω ζωγραφιές σε σχέση με τα ποιηματά του. Η Κατερίνα Κούσουλα, ποιητικός και ιστορικός της τέχνης, ήταν η πρώτη που επισκέφτηκε το σπίτι εργαστήρι μου. Και πρέπει να ομολογήσω πως στην αρχή με τρόμαξε λιγάκι. Το κατάλαβες? Καλά. Γιατί η οματιά της είναι ιδιαίτερα αντιεισδυτική. Και πολύ γρήγορα μοσένιωσα πολύ άνετα και αφέθηκα στα χέρια της με μεγάλη ασφάλεια. Η Κατερίνα κλείνει το κείμενό της με την παρακάτω φράση. Δημιουργεί τον πίνακα εκ παραλείλου με την τρέχουσα καθημερινή της δραστηριότητα με τους καμβάδες της απλωμένου στο τραπέζι του σαλονιού, στο σπίτι εαυτό, που ως έμπνευση ακονίζει το εσωτάτο βλέμμα. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ όλους που ήρθατε εδώ σήμερα και τις κυρίες. Δεν ξέρω αν έχει κάποιος κάποια ερώτηση. Διαφορετικά να ανάψουμε τα φώτα. Δεν ξέρω αν θέλετε να ρωτήσετε κάτι. Είχα δει κάποιον που κοιτάζει προς τα μέσα. Είναι στο εγχείριαλ, είναι στο εγχώριάλ. Και εδώ κοιτάζει προς τα έξω. Καθώς κοιτάζει προς τα μέσα. Έχετε κάποιες επιβιώσεις από το κογένι για το πράσινο φωτήρι έτσι? Ζητωγράφοι πάντα βλέπουν πάρα πολλά πράγματα. Και όλο αυτό τώρα μέσα, κάτι γίνεται. Κάποιες στιγμές ξεχωρίζει ο ένας, άλλες στιγμές ξεχωρίζει ο άλλος. Ίσως αυτός θυμίζει περισσότερο ο κογένι λόγω του κίτρινου και του πράσινου. Λόγω αυτόν τον χρωμά του. Κατά τα άλλα, εκείνος έχει πολύ πιο χοντρή πάστα και μεγαλύτερες επίπεδες επιφάνειας. Είναι πιο άγρια και πιο καλά σχηματισμένα τα σχήματά του. Πιο καθορισμένα. Αλλά ίσως λόγω του κίτρινου. Και πάντα δεν είναι το ίδιο κίτρινο. Εδώ είναι συγκεκριμένο κίτρινο, είναι ένα πικρό κίτρινο που παραπέμπει στο φως. Ίσως γι' αυτό να θυμίζει περισσότερο το κογένι. Δεν υπάρχει ένα στοιχείο, να το πούμε, σαν ομαδροσυνιστικό. Ναι. Και εδώ υπάρχει, αλλά είναι πάρα πολύ έτοιμο. Αυτό, ίσως, σημαίνει ότι δεν υπέφυγε κάτι από αυτό το κίτρινο. Να είστε καλά. Ευχαριστώ. Εντάξει, το εξηγήσαμε όλα πάρα πολύ καλά. Εντάξει, σας ευχαριστώ πολύ. |
