| : Είμαστε εδώ, εκπέμπουμε ζωντανά από το Εθνικό Κέντρο για τα Κακοποιημένα και το Εκμετάλλευση Παιδιά. Και παρακολουθείτε την δέκατη εκπομπή της Ράζης του Χαμόγελου, Ρώτα το Χαμόγελο. Είμαστε εδώ, εκπέμπουμε ζωντανά από το Εθνικό Κέντρο για τα Κακοποιημένα και το Εκμετάλλευση Παιδιά. Και παρακολουθείτε την δέκατη εκπομπή της Ράζης του Χαμόγελου, Ρώτα το Χαμόγελο. Σήμερα, λοιπόν, θα μιλήσουμε για ένα θέμα αρκετά σοβαρό και που μας έχει απασχολήσει και αρκετά και μέσα από τη γραμμή, αλλά και όλους τους ανθρώπους που ασχολούνται με την ψυχική υγεία. Και αυτό είναι όταν ένας γονιός ή ένας άνθρωπος στο ευρύτερο οικογενειακό ή φιλικό μας περιβάλλον αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας. Τι λέμε? Αν λέμε και πώς το λέμε στα παιδιά. Γιατί πολλές φορές αυτό που συζητάγαμε, Έλε, να είναι ότι όταν κάποια θέματα μας δυσκολεύουν, αποφεύγουμε να τα συζητήσουμε με τα παιδιά. Με αποτέλεσμα και τα ίδια τα παιδιά να νιώθουν την ασφάλεια, να νιώθουν ότι κάτι συμβαίνει. Παρ' όλα αυτά, κανείς να μην ανοίγεται και κανείς να μην μιλάει γι' αυτό. Και αν τελικά αυτή είναι η σωστή λύση ή όχι. Ξέρεις πολλές φορές είναι και βλέποντάς το κιόλας μέσα από τη γραμμή και από τους ανθρώπους που μιλάμε, υπάρχει μια δυσκολία και είναι νομίζω πιο πολύ η δική μας. Η δυσκολία η δική μου να διαχειριστώ αυτό το τόσο σοβαρό πράγμα που συμβαίνει και φοβάμαι ότι θα πληγώσει το παιδί. Σαν το παιδί με κάποιο τρόπο να μονώνεται και από τη στιγμή που δεν το λέμε δεν υπάρχει. Και πολλές φορές αυτό το που λες να μονώνεται, το μυστικό που πολύ συχνά νομίζω ότι συμβαίνει, να δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερη ασφάλεια στο παιδί, το στίγμα να είναι ακόμα μεγαλύτερο και να νιώθει περισσότερη ασφάλεια, να γιγαντώνεται ο φόβος, να το μεγαλοποιεί και το ίδιο στο μυαλό του. Τι είναι αυτό το πολύ άσχημο που συμβαίνει και κανείς δεν μιλάει γι' αυτό. Και μου το κρύβουν. Και ό,τι κρύβουμε είναι πολύ κακό. Είναι πάντα κακό όταν κάτι το κρύβουμε. Άρα νομίζω συμφωνούμε ότι είναι πολύ σημαντικό σαν πρώτο βήμα να μιλάμε στα παιδιά. Ναι. Σε γενικότερο επίπεδο όχι μόνο στο κομμάτι της ασθένειας και για την εγκαθίδρυση μιας σχέσης εμπιστοσύνης. Πώς ένα παιδί θα έρθει να μιλήσει όταν αισθάνεται ότι το κοροϊδεύεις ή του λες ψέματα. Που θα αποφορτιστεί, πού θα πει το συνασθέμα του και τις σκέψεις του. Άρα όπως με όλα τα υπόλοιπα θέματα που απασχολούν το παιδί έτσι και γι' αυτό είναι μια ευκαιρία να έρθουμε κοντά να συζητήσουμε σαν οικογένεια. Και μπορούν να γίνουν πολλές αφορμές. Συμβουβλά, όταν υπάρχει με τέτοιο θέμα οι αφορμές δεν είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν. Λοιπόν, όταν δημιουργήσουμε μια κατάλληλη ατμόσφαιρα για να συζητήσουμε τέτοιου είδους θέματα είναι πολύ σημαντικό. Και από την άλλη είναι και πώς θα μιλήσω, τι θα πω, πώς θα προετοιμαστώ εγώ για να μιλήσω στο παιδί μου, γιατί ως ενήλικα σίγουρα έχω ένα μεγαλύτερο ρόλο στο τι θα πω. Ακριβώς, και γι' αυτό όταν δεν ξέρουμε, γιατί κατά ψέματα κανένας δεν γεννήθηκε γονιός και κανένας γονιός δεν είναι ειδικός. Γι' αυτό υπάρχουν άνθρωποι, υπάρχουν οι γιατροί ή οι ψυχολόγοι που παρακολουθούν το γονιό που νοσεί ή ο σύντροφος μπορεί να απευθυνθεί για περιτέρα πληροφορίες, διαδιευκρινήσεις. Κανένας μας δεν ξέρει τον τρόπο. Πάντα χρειαζόμαστε βοήθεια για να μιλήσουμε. Ακριβώς, και θα δούμε ότι τελικά μπορεί να μην είναι και τόσο τρομακτικό όλο αυτό που συμβαίνει και τελικά μπορεί να βοηθήσει και λίγο περισσότερο στη σχέση μας με το παιδί και το ίδιο το παιδί. Σκέφτομαι λοιπόν ότι ένας από τους τρόπους είναι σίγουρα να έχουμε και εμείς ως ενήλικας που θα μιλήσει στο παιδί κατάλληλες πληροφορίες και γνώση γύρω από το θέμα για το οποίο θα μιλήσουμε. Άρα ξεκινάμε όπως είπες και εσείς στην αρχή από εμάς. Εμείς ξέρουμε και αν δεν ξέρουμε μπορούμε να απευθυνθούμε για να μάθουμε. Όσο περισσότερα πράγματα ξέρουμε για κάτι τόσο μεγαλύτερο τρόπο τα μεταδίδουμε κιόλας. Άρα αν εμείς δεν ξέρουμε μπορούμε να μιλήσουμε με έναν ειδικό ή μπορούμε να μιλήσουμε αν είναι στο πολύ κοντινό μας περιβάλλον ο άνθρωπος ο οποίος έχει το πρόβλημα να μιλήσουμε με τον γιατρό του, με τον ψυχολόγο του, με τον ψυχίατρό του, με το πλαίσιο στο οποίο οσιαστικά βοηθιέται ο άνθρωπος αυτός. Ένα λοιπόν πρωτοβήμα είναι από εμάς να ενημερωθούμε, να προετοιμάσουμε τις απαντήσεις μας και να έχουμε γνώση πάνω σε αυτό το θέμα. Να ξέρουμε γιατί σε ζητάμε φασικά και σε αυτό το σημείο να διαφκρινίσουμε λίγο ότι όταν μιλάμε για ψυχική νόσο μιλάμε για μια διάγνωση. Μιλάμε για έναν άνθρωπο που έχει λάβει μια επίσηνη διάγνωση που παρακολουθείτε. Είναι διαφορετικό να μιλάμε που και σε αυτό ίσως δεν είναι καλό να μιλήσουμε στα παιδιά μας, αλλά είναι άλλο να κρίνω μόνη μου φεριπίν ότι επειδή δεν είμαι καλά τον τελευταίο καιρό έχω κατάθλιψη, άρα μιλάω στο παιδί μου και του λέω ότι έχω κατάθλιψη και πολύ διαφορετικό το ότι έχω πάρει μια διάγνωση. Συμβαίνει αυτό είτε σε εμένα είτε στο μπαμπά είτε στη μαμά είτε στο φίλο είτε οπουδήποτε και μιλάμε με βάση κάτι που υπάρχει και όχι κάτι που κρίνουμε εμείς, γιατί καναλήθεια δεν είμαστε οι ειδικοί δεν είναι η δουλειά κανανός να βάζει και πολύ συχνά γίνεται και ειδικά με τον νεό κατάθλιψη υπάρχει μια σύγχυση και αναφέρομαι την κατάθλιψη γιατί είναι η πιο διαδεδομένη διαταραχή υπάρχει μια σύγχυση οπότε πολλούς κόσμος ακούς να βάζει αυτή την ταμπέλα στον εαυτό του ή σε κάποιον άλλον. Ότι έχει κατάθλιψη. Ή ότι ο μπαμπάς μπορεί να έχει κατάθλιψη ή ότι ένας φίλος μου έχει κατάθλιψη γιατί το τελευταίο καιρό έχει μια συμπεριφορά που θα μπορούσε να έχει κάποια από τα συμπτώματα αλλά δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Δεν έχουμε απευθυμθεί σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας και ανησυχούμε ότι σε μας μπορεί να συμβαίνει κάτι πιο σοβαρό το πρώτο βήμα είναι να πάμε όντως να ζητήσουμε βοήθεια από έναν ειδικό για να βεβαιώσει ότι όντως υπάρχει κάτι πιο σοβαρό σε μας ή ότι όχι δεν υπάρχει κάτι αλλά μπορεί αυτή την περίοδο να βιώνουμε κάποια δύσκολα πράγματα που να έχουν επηρεάσει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε. Δεν υπάρχει λόγος πάντα να έχουμε μια ταμπέλα για να ζητήσουμε βοήθεια. Το ότι δεν αισθάνομαι καλά είναι αρκετό ακόμα για ένα λόγος εντός πολύ εισαγωγικών δεν είναι σημαντικός. Είναι σημαντικός όταν δεν αισθανόμαστε καλό για μας είναι σημαντικό. Άρα σε αυτό που έλεγες πριν ξεκινάμε να κάνουμε μια διάκριση στο τι είναι δεν είμαι καλά γιατί αισθάνομαι ότι είμαι λιγκό φορτισμένη αισθάνομαι ότι έχω περισσότερα προβλήματα από ότι έχω συνήθως που είναι καθημερινά πράγματα που έχουμε όλοι μας. Μπορεί όντως όλοι μας να έχουν συμβεί κάποιες αλλαγές στη ζωή μας που να μας δυσκολεύουν να αισθανόμαστε λοιπόν μεγαλύτερο άγχος περισσότερο φόβο. Είναι όμως αυτό ψυχολογικό πρόβλημα είναι αυτό ψυχική ασθένεια θα πρέπει να υπάρχει μια κλιμάκωση όλο αυτό και κλιμάκωση ουσιαστικά τι συμβαίνει ότι όλο αυτό που αισθανόμαστε τα συναισθήματα μας κατακλείσουν σε τόσο μεγάλο βαθμό. Οι σκέψεις μας αλλάζουν τόσο πολύ που τα βλέπουμε όλα με διαφορετικό μάτι αισθανόμαστε απομονωμένοι δεν έχουμε ενέργεια μπορεί να νιώθουμε ότι δεν ελέγχουμε τα πράγματα και τότε είναι ένα ένδειξο ότι χρειάζεται να ζητήσουμε βοήθεια για να δούμε τι συμβαίνει σε τόσο δύσκολες καταστάσεις σε τόσο ακραίες ενδείξεις μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει όντως μια ψυχική ασθένεια. Γιατί ας μην ξεχνάμε ότι αν κάνουμε έναν παραλυγισμό με τις σωματικές ασθένειες πολύ συχνά όλοι μας μπορεί να έχουμε γρήπη ή να ακριώσουμε είναι όμως πολύ διαφορετικό αυτά τα πολύ συνηθισμένα προβλήματα με την πνευμονία ας το παραθέσω με αυτόν τον τρόπο που εκεί όντως θα χρειαστώ φάρμακα θα χρειαστώ βοήθεια από γιατρό. Άρα όταν λοιπόν όπως σωματικές ασθένειες έτσι και οι ψυχολογικές όταν τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα είναι ένα σημάδι για να ζητήσουμε βοήθεια. Ακριβώς και να δούμε και στο θέμα μας. Ακριβώς λοιπόν επειδή μιλάμε για κάτι τόσο συνηθισμό και για κάτι με το οποίο κακά τα ψέματα όταν μιλάμε για το οικογενειακό περιβάλλον είναι στην καθημερινότητά μας, είναι στη ζωή μας, τα παιδιά πάνε σχολείο γυρνάνε σπίτι και οι γονείς τους είναι εκεί και θα είναι εκεί. Συμφωνούμε λοιπόν ότι μιλάμε στα παιδιά, εξηγούμε στα παιδιά. Μπορεί να μην είναι μόνο το οικογενειακό περιβάλλον, μπορεί να είναι ένας θείος, μια θεία, ένας δάσκαλος, κάποιος που τα παιδιά έχουν καλή σχέση και πιστεύονται και είναι ο άνθρωπος ο οποίος νιώθει εκείνος πιο σίγουρος και μέσα στο πληθυσμό της εμπιστοσύνης ανοίξει μια τέτοια συζήτηση. Και αυτό που λέμε ότι είναι δίπλα μας στη ψυχική ασθένεια, μπορεί να είναι η μαμά από νοσοί, μπορεί να είναι ο παπάς, μπορεί να είναι όμως το αδερφάκι μας σε άλλη μορφή πια, να είναι ενδεχομένη στο ευρύτερο συγκλινικό μας και στο σχολείο. Και αυτό που λέγαμε και πριν είναι ότι αν λύσουμε σαφιστικά δεδομένα και λάβουμε υπόψη μας ότι ένας τους πέντε κάποια στιγμή στη ζωή του θα έχει ένα ψυχολογικό πρόβλημα, καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ κοντά μας όλο αυτό. Και νομίζω ότι αυτό είναι για κάτι που βοηθάει και τα παιδιά να το ξέρουν, δηλαδή τα παιδιά που έχουν έναν άνθρωπο στο κοντινό τους περιβάλλον που νοσεί, το να ξέρουν ότι δεν είναι μόνο τους, ότι αυτό είναι κάτι πολύ συχνό, είναι κάτι που τα ανακουφίζει. Και κάτι που, καταρχήν μόνο το ότι υπάρχει η γνώση, όταν κάτι το ξέρουμε μπορούμε και να το πολεμήσουμε, μπορούμε να το καταλάβουμε, μπορούμε να του δώσουμε μια υπόσταση. Να γίνει όχι κάτι τόσο τρομακτικό και τόσο άγνωστο, το άγνωστο πάντα τρομάζει και πάντα προκαλεί αν θέλεις να το εξερευνήσουμε, ειδικά όταν μιλάμε για παιδιά. Έτσι είναι, γιατί ας μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά όταν έχουν κοντά τους έναν άνθρωπο που έχει ένα ψυχολογικό πρόβλημα, βιώνουν πολύ έντονα συναισθήματα. Η καθημερινότητά τους ενδεχομένως να διαφέρει από την καθημερινότητά άλλων παιδιών, να είναι επιφορτισμένα με τη φροντίδα και άλλων πραγμάτων και όλα αυτά να τα βιώνουν σε πολύ μεγάλη ένταση. Και τα συναισθήματα κυρίως των μικρότερων παιδιών μπορούμε να πούμε ότι είναι η ενοχή, ότι κάτι φταίω εγώ για όλο αυτό που συμβαίνει, είναι ο φόβος να φοβούνται τι θα γίνει όταν η μαμά ή ο μπαμπάς δεν είναι καλά, όταν αλλάξει πάλι η διάθεσή του ενδεχομένως. Που δεν καταλαβαίνει και γιατί αλλάζει, δεν έχει μια αιτία στο γιατί γίνεται και όπως πολύ γνωστά λες, μην δεχνάμε ότι τα παιδιά και αναπτυξιακά ακόμα είναι εγώ κεντρικά, τείνουν δηλαδή σε πολύ μικρή ηλικία να σχετίζουν τα πάντα με τον εαυτό τους, να αποδίδουν τα πάντα στον εαυτό τους. Άρα αν συμβαίνει κάτι στη μαμά φταίω εγώ, ακόμα κι αν δεν υπάρχει μια λογική εξήγηση, δεν ξεχνάμε ότι και η λογική είναι κάτι που αναπτύσσεται. Δεν έχουμε την ίδια λογική και γνώση εμείς με ένα παιδί, άρα το παιδί θα προσπαθήσει να συνδέσει για να καταλάβει, δεν έχει τη γνώση για να το τοποθετήσει όπως εμείς που ακόμα και εμείς μπερδευόμαστε όταν δεν μας εξηγούν. Γιατί είναι δύσκολο και για τα παιδιά, είναι δύσκολο και για τους ενήλικες, δηλαδή και όταν ο σύντροφός σου νοσεί με ψυχική ασθένεια ή όταν είναι ένα πολύ κοντινό περιβάλλον και εσύ έρχεσαι σε δύσκολη θέση σαν ενήλικας, πόσο μάλλον ένα παιδί, ένα παιδί που έχει και πολύ λιγότερες αντοχές για να αντιμετωπίσει όλο αυτό που συμβαίνει. Άρα σίγουρα μια πρώτη λύση και αυτό που αποτελεί ουσιαστικά και την μόνη διέξοδος όταν υπάρχουν τέτοιους προβλήματα είναι η ανοικτή επικοινωνία, να ξέρουμε και να μιλάμε και η συζήτηση μπορεί να ξεκινήσει με οποιαδήποτε αφορμή όπως είπαμε, να έχουμε και εμείς γνώσεις για όλο αυτό και να βασιστούμε και σε αυτά που μας λέει το ίδιο το παιδί. Μπορούμε να πούμε και το παιδί. Εσύ γιατί νομίζεις ότι φέρεται έτσι που μπάς. Να διορθώσουμε ενδεχομένως κάποια πράγματα που είναι στο μυαλό του με λάθος τρόπο ή να επιβεβαιώσουμε όντως ότι ναι έχεις παρατηρήσει και εσύ ότι ο μάμας περιφέρεται διαφορετικά. Έχεις δίκιο σε αυτό που λες και να το συνεχίσουμε. Να ανοίξουμε δηλαδή και μια διόδοπη κοινωνία στο συνέστημα του παιδιού και να το νοιαστώμε ίσως και να εκφράσουμε και το δικό μας συνέστημα για αυτή την κατάσταση που και εμείς μπορούμε να νιώθουμε. Ότι και εμείς θα μεχωριόμαστε και εμείς ανησυχούμε. Και σε αυτό είναι σημαντικό γιατί πότε θα κάνουμε αυτή τη συζήτηση. Όταν εμείς για παράδειγμα είμαστε φορτισμένοι και ξεκινήσουμε μια τέτοια συζήτηση με το παιδί σίγουρα δεν θα το βοηθήσουμε να ανοίξει και το εικό του συνέστημα. Άρα είναι σημαντικό να πούμε ότι όταν μιλάμε για μία περίοδο κρίσης δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για να ανοίξουμε μια τέτοια συζήτηση. Χρειάζεται λίγο να επανελθεί η ισορροπία στην οικογένεια και αφού σου ονειρεμήσουν τα πράγματα τότε είναι μια κα αν η στιγμή δεν είναι κατάλληλη για μας γιατί είμαστε πολύ φορτισμένοι μπορούμε να δώσουμε μια παράταση σε όλο αυτό ότι θέλεις να μιλήσουμε λίγο αργότερα γι' αυτό αλλά όταν ένα παιδί ρωτάει και αυτό ισχύει σε όλα τα θέματα πρέπει να παίρνει απαντήσεις ούτε ότι όταν θα μεγαλώσεις θα καταλάβεις ούτε ότι δεν μπορώ να σου εξηγήσω ούτε ψέματα χρειάζονται απαντήσεις. Χρειάζεται απαντήσεις σίγουρα αυτό που λες είναι πολύ σημαντικό να δηλώσουμε την αθλησιμοτητά μας δηλαδή θέλω να μιλήσω μαζί σου χαίρομαι που μου κάνεις αυτήν την ερώτηση ή να το συζητήσουμε ή αργότερο όπως είπες όταν θα είμαι κι εγώ πιο προετοιμασμένος όταν εγώ θα έχω ηρεμήσει γιατί αν ένα παιδί σου πει ότι εγώ φοβάμαι πάρα πολύ με αυτά που κάνει ο μπαμπάς και πεις είναι καλά κανείς γιατί κι εγώ φοβάμαι αυτό δεν το βοηθάει γιατί ουσιαστικά νιώθει βοήθητο δεν νιώθει ασ κατάσταση ξέρει ότι αύριο θα είναι τα πράγματα καλά θα τα έχει μεριμνήσει για να λάβει την βοήθεια που χρειάζεται άρα και εμείς χρειάζεται να έχουμε στο μυαλό μας τις συνθήκες θα γίνει αυτή η συζήτηση και φυσικά το νοητικό επίπεδο του παιδιού την ορμότητα του παιδιού και σε ένα πιο γενικό πλαίσιο την ηλικία του παιδιού αλλιώς μιλάμε σε ένα παιδί προσχολικής ηλικίας δηλαδή 4 5 ετών αλλιώς ένα παιδί 7 8 και αλλιώς παιδιών σε έναν φιβό έτσι πάντα το κοινούς που ανανομαστείς είναι η λυκρίνεια και τα απλά λόγια θέλει να μιλήσουμε λοιπόν λίγο γι' αυτό εσύ πώς το έχεις στο μυαλό σου ένα παιδί προσχολικής ηλικίας με ποιον τρόπο είναι κατάλληλο να το προσεγγίσουμε καταρχήν αυτό που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι ότι αυτό που θέλουμε να περάσουμε στο παιδί είναι ότι η ψυχική νόσος είναι κάτι αντίστοιχο με τη σωματική νόσο ότι όπως αρρωσταίνει το σώμα μας έτσι μπορεί να αρρωστήσει και το μυαλό μας αυτό λοιπόν με κάποιο τρόπο αρχίζουμε να το επεξεργαζόμαστε ενάλογα με την ηλικία του παιδιού και επίσης με το να ξέρουμε και εμείς πάνω σε τι μιλάμε δηλαδή να ξέρουμε ας πούμε ότι η ψυχική νόσος τι είναι είναι ουσιαστικά σε πολύ άδρες γραμμές μια κακή λειτουργία στον εγκέφαλο ένα πρόβλημα στη χημία του εγκεφάλου με πολλά άλλα γύρω από αυτό οπότε σε ένα παιδάκι ίσως το οποίο είναι τεσσάρων ετών για να το βοηθήσουμε να καταλάβει μπορούμε αρχικά να του εξηγήσουμε ότι πως ας πούμε όταν αρρωσταίνεις εσύ και το σύντομα αν όχι σύντομα μία άλλη λέξη και το αποτέλεσμα είναι να έχεις πειρετό έτσι λοιπόν και κάποιες φορές όταν αρρωσταίνει το μυαλό το αποτέλεσμα είναι και χρησιμοποιούμε ένα σύντομα από αυτό του γονέα και να εξηγήσουμε πως αρρωσταίνει το μυαλό είναι παράδειγμα ας πούμε το οποίο μπορεί να είναι και οτιδήποτε άλλο για παράδειγμα ότι το μυαλό μας ο εγκύφαλός μας είναι σαν ένα εργοστάσιο από εκεί έρχονται όλα τα υλικά και όλες οι μηχανές δουλεύουν με συγκεκριμένο τρόπο για να έχουμε κίνηση για να έχουμε όραση για να έχουμε συνέστημα σκέψεις μνήμη και όλα περνάνε μέσα από αυτό κάτι λοιπόν σε αυτό το εργοστάσιο μπορεί να χαλάσει και τελικά να μην λειτουργεί πολύ σωστά και τελικά και το συνέστημα μπορεί να είναι ίσως λίγο πιο κάτω μπορεί να υπάρχει ένας θυμός παραμάνω μπορεί να φέρεται κάπως περίεργα η μαμά ή ο μπαμπάς και ένα τέτοιο τρόπο και να το δείξουμε ότι υπάρχουν βέβαια τρόποι αυτό το εργοστάσιο να αρχίσει πάλι να δουλεύει σωστά όπως φτιάχνουμε τις μηχανές έτσι φτιάχνουμε και αυτό και να κατανοήσει με κάποιο τρόπο τι σημαίνει αρρωσταίνει ψυχικά και αυτό είναι μια πολύ καλή βάση για όλες τις ηλικίες δηλαδή αν έχουμε αυτό στο μυαλό μας ως βάση και το έχουμε κατανοήσει εμείς μπορούμε να το περάσουμε σε ένα πιο μικρό παιδί με τον τρόπο ότι θυμάσαι εσύ που έχεις αρρωστήσει και δεν είχες καλή διάθεση ή μπορεί να σου μιλούσαμε και να είσαι πιο απότομος ή να ήθελες να είσαι στο κρεβάτι έτσι λοιπόν συμβαίνει και όταν υπάρχει ένα πρόβλημα ψυχής ασθένειας που μπορεί να το έχει η μαμά που δεν θέλει να μας μιλάει άσχημα όταν δεν είναι καλά αλλά δεν φταίει αυτή φταίει αυτό που έχει έχεις πολύ δίκιο σε αυτό πρέπει να διαχωρίζουμε και αυτό ισχύει ουσιαστικά και για εμάς που είμαστε δίπλα σε έναν άνθρωπο που νοσεί γιατί είναι πολύ δύσκολο είτε να διαχειρίζεσαι την αρνητική του διάθεση είτε κάποιες φορές την επιθετική επικριτική συμπεριφορά είτε σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και τον κίνδυνο να σε βλάψει είναι πολύ δύσκολο να σκέφτεσαι ότι αυτός είναι ο άνθρωπός σου αυτό που βοηθάει και εμάς και τα παιδιά είναι να τους διαχωρίσουμε ξεκάθαρα ότι δεν είναι ο μπαμπάς ή η μαμά που συμπεριφέρεται έτσι που θέλει το κακό σου ή που δεν σου δίνει σημασία που θα σε αγαπάει αλλά αυτό είναι η αρρώστια του έτσι εκδηλώνεται όπως ο παιρετός για παράδειγμα στη γρήπη όπως ο βήχας όταν είναι ο λαιμός μας όταν αρρωσταίνει ο λαιμός μας έτσι λοιπόν όταν ο μπαμπάς φωνάζει δεν φωνάζει πάντα γιατί κάτι έχεις κάνει εσύ ή εγώ αλλά γιατί εκείνη την ώρα στο εργοστάσιο κάτι δεν τη γίνει καλά και αυτό μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε αναλόγως με το τι συμπτώματα έχει ο κάθε άνθρωπος δηλαδή αν κάποιος είναι επιθετικός μιλάμε για την επιθετικότητα κάποιος μπορεί να έχει πολύ χαμηλή ενέργεια ή μπορεί να συμβαίνουν αλλαγές στη διάθεση κάποιες φορές δηλαδή να είναι πολύ έντονος να έχει μεγάλη ενέργεια να κάνει πάρα πολλά πράγματα και κάποιες άλλες φορές να συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο και γενικότερα εξηγούμε όλα τα συμπτώματα που είναι εμφανή και αυτά που επηρεάζουν το παιδί αλλά και το γενικότερο περιβάλλον της οικογένειας γιατί όταν λες αυτά που επηρεάζουν το παιδιάς μην ξεχνάμε ότι όταν για παράδειγμα κάποιος νοσεί μέσα στην οικογένεια και είναι γονιός τότε όντως υπάρχουν και άλλες παρενέργειες μέσα στο οικογενικό περιβάλλον αλλά σε πολύ καθημερινότητα και λειτουργικότητα της οικογένειας μπορεί για παράδειγμα να υπάρχουν πιο πολλές συγκρούσεις με τον σύντροφο ή τα παιδιά να μην καλύπτονται βασικές τους ανάγκες και όχι μόνο ανάγκες στο ανθαφάο που είναι και αυτή μια ανάγκη για ποιος θα με πάει στο γιατρό αλλά και συναισθηματικές ανάγκες γιατί ας μην ξεχνάμε ένας άνθρωπος ο οποίος έχει μία ψυχική ασθένεια χρειάζεται το ίδιο πολύ ασθηματική φροντίδα και ασχολείται με αυτό με αποτέλεσμα πολύ συχνά να μην μπορεί όχι να μην θέλει να μην μπορεί να αναγνωρίσει και να ανταποκριθεί στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού Άρα είναι βασικό να το έχουμε στο μυαλό μας και αυτό ούτως όχι τα παιδιά να νιώθουν το γιατί συμβαίνει αυτό και όχι μόνο αυτό αλλά είπες πριν ότι μπορεί κάποιες φορές να μην νιώθουν ασφάλεια και αυτό είναι πολύ σημαντικό δηλαδή όντως όταν ένας άνθρωπος έχει μία σοβαρή ψυχική ασθένεια μπορεί κάποιες φορές το παιδί το ίδιο να έχει έλθει σε μία κατάσταση που να ανησυχεί και τώρα είναι ασφαλής ότι αυτό που κάνει ο μπαμπάς είναι επικίνδυνα να φοβάται και αυτό είναι κάτι που μπορούμε να το χειρισ γιατί αν εκφραστεί που μπαμπάς μπορεί να θυμώσει να υπάρχουν δηλαδή τέτοιες παρεμηνίες στο μυαλό του πράγματα τα οποία καλώς ή κακώς στιγματίζουν και αργότερα μαθαίνεται αυτή η εμπειρία και μπορεί να μην την κουβαλάς με ένα τρόπο αν που κάτι άλλος θα θυμώσει να μην είναι τόσο ξεκάθαρο όμως τελικά ο τρόπος που εκφράζεσαι και συναναστρέφεσαι και σχετίζεσαι με τους άλλους ανθρώπους να έχει μία τέτοια βάση. Γιατί άλλωστε οι γονείς μας αποτελούν το πρώτο υπομήμισης όλων των συμπεριφορών δηλαδή μπορεί να μην λέγεται κάτι αλλά άρρητα να μαθαίνει ότι έτσι αν την τρώω δηλαδή όταν φοβάμαι δεν μιλάω ή καλύτερα να μην μιλήσω γιατί κάτι μπορεί να πάθει ο μπαμπάς μπορεί αυτόν να κάνει να σκεφτεί κάτι και να του ρίξει ακόμα περισσότερο τη διάθεση. Και σε αυτές οι περιπτώσεις είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να το έχουμε συζητήσει με τα παιδιά και να πούμε ότι όταν νιώθεις ότι ο μπαμπάς χάνει λίγο την ενέργειά του ή γίνεται πιο επικίνδυνος τι μπορείς να κάνεις. Να έχουμε μπλέξει δηλαδή και τα παιδιά σε αυτή τη διαδικασία και να αισθάνονται ότι ακόμα και στις κρίσιμες καταστάσεις έχουν ένα προγραμματισμό και ξέρουν σε ποιον θα επιθυμθούν. Μπορούμε να τους πούμε ότι θα καλέσουν μια συμβουλευτική γραμμή όπως είναι και η δικιά μας το 1056 που κάλουν παιδιά για να ζητήσουν συμβουλές, ή ότι θα μιλήσουν με τον θείο τους, με έναν άνθρωπο που εμπιστεύονται, με τον δάσκαλό τους, να ξέρουν τι θα κάνουν εκ των πρωταίων. Αυτό θα βοηθάει πολύ. Ένα άτομο λοιπόν στο οποίο θα μπορούν έναν άτομο αναφοράς που θα αισθάνεται ασφάλαιο και καλό είναι να ξεκινάει από τον γονιό που μπορεί να το κάνει. Φυσικά μπορεί να το κάνει και ο γονιός που έχει το πρόβλημα. Όταν αυτό είναι σε μια κατάσταση που είναι ελεγχόμενο, που αν χρειάζεται κάποια αγωγή τη λαμβάνει, που βλέπει τον γιατρό τους αισθηματικά, δεν σημαίνει προς Θεού ότι ένας άνθρωπος που πάσχει δεν μπορεί να είναι γονιός και δεν μπορεί να είναι καλός γονιός. Έτσι αυτό είναι σίγουρο. Όταν η κατάσταση όμως ξεφεύγει πάρα πολύ, τότε χρειάζεται βοήθεια. Αν λάβει τη βοήθεια, μπορεί να είναι, ως προς το ρόλο του, πάρα πολύ καλός και πάρα πολύ σωστός. Και να μπορεί να το αποκριθεί σε αυτά που χρειάζεται ουσιαστικά το παιδί. Ακριβώς. Γιατί άλλωστε οι ψυχικά ασθενείς δεν είναι άνθρωποι που είναι μονίμους στην ίδια κατάσταση. Αυτός μην ξεχνάμε ότι είναι άνθρωπος που μπορεί για πολύ μεγάλα χρονικά διαστημάτα να αποκριθούνται πολύ καλά. Μπορεί όντως να αισθάνονται μεγαλύτερες δυσκολίες. Άνθρωποι που έχουν ενδεχομένως ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα, όταν λαμβάνουν τη βοήθεια που χρειάζονται, είτε είναι κάποια παρακολούθηση φαρμακευτική, είτε είναι ότι θα πρέπει να έχουν συμβουλευτική ψυχοθεραπεία, όταν παρακολουθούνται μαθαίνουν να ζουν και να αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους. Το σημαντικό είναι να ξέρουμε όλοι μας ότι υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί όλο αυτό. Και νομίζω ότι πια συμβαίνει αυτό. Δηλαδή όλοι μας ξέρουμε ότι η ψυχική νόσος δεν είναι κάτι που μας τρομάζει, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί και στα παιδιά χρειάζεται αυτό να το μεταφέρουμε. Τι μπορεί να γίνει, ο μπαμπάς ή η μαμά, θα είναι και πάντα έτσι. Είναι αφορμή να πούμε και ένα πολύ σημαντικό κομμάτι, αυτό το στήγματος. Και αυτό που προσπαθούμε τα τελευταία χρόνια να το αλλάξουμε. Και να πούμε ότι γιατί κακά τα ψευματά υπάρχει και μέσα, έτσι έχουμε μεγαλώσει και εμείς και έτσι κάποτε αντιλημφανόμασταν την ψυχική νόσος σαν κάτι τρομακτικό. Ο σχυζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι, ο σχυζοφρενής που σκότωσε 15 ανθρώπους και βάζουμε μία ταμπέλα και μαθαίνουμε ότι για παράδειγμα η σχυζοφρενή είναι κάτι που δεν είναι. Και που ξαφνικά οι σχυζοφρενείς έχουν γίνει επικίνδυνοι άνθρωποι που σκοτώνουν όλο τον κόσμο, ενώ η πιθανότητα να σε γλάψει ουσιαστικά ένας σχυζοφρενής είναι μεγαλύτερη πιθανότητα να σε χτυπήσει ένας κεραυνός, δηλαδή να σε γλάψει ένας σχυζοφρενής. Δηλαδή κάπου να βοηθήσουμε και στο ότι δεν υπάρχει το στήγμα, δεν χρειάζεται να ντρέπεσαι, δεν χρειάζεται να κρύβεσαι. Όταν λοιπόν εγώ σαν γονιός κρύβομαι, σου περνάω και ένα μήνυμα ότι αυτό που είμαι δεν είναι αποδεκτό, παρά ούτε εσύ θα είσαι αποδεκτός. Και μπορεί και ο ίδιος ο γονιός, αν παφέσουμε την οσή, να μιλήσει όχι μόνο στο παιδί του. Μπορεί να νιώθει ότι χρειάζεται να μιλήσει και στον καλύτερο γονιό ή στον καλύτερο φίλο του παιδιού του. Να του μεταφέρει όσα πράγματα εκείνος χρειάζεται, γιατί σίγουρα μπορούν να υπάρχουν κάποιες προσωπικές πληροφορίες που δεν νιώθει άνετα να μιλήσει, αλλά αν δώσει για παράδειγμα στο δάσκαλο, όπως είπα στον γονιό του καλύτερου του φίλου, του παιδιού του, κάποιες πληροφορίες, τότε θα μπορέσουν να έχει και ένα κοινωνικό δίκτυο υποστηρικτικό όλη η οικογένεια. Γιατί τις περισσότερες φορές οι οικογένειες αυτές απομονώνονται. Μπορεί εγωμείς να νιώθουν ότι όταν δεν θα στείλουν το παιδί τους στην δραστηριότητα ή όταν θα το κρατήσουν κοντά τους, θα προστατεύσουν από τα αρνητικά σχόλια. Χτίζουν, λοιπόν, ένα πολύ ασφαλές περιβάλλον που όμως κάνει πολύ ακόμα κόστον αυτό στο παιδί, γιατί ουσιαστικά το περιχαρακώνει και είναι η ανάγκη του παιδιού να έχει παρέα, να κάνει πράγματα και πόσο μάλλον όταν ο γονιός έχει πρόβλημα, έχει κάποια ψυχία, στείλει ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη. Να κάνει πράγματα που ίσως ή το αποσπούν, ή το χαροποιούν, ή το βοηθάνε να δει ότι είναι ένα παιδί φυσιολογικό που λειτουργεί όπως τα υπόλοιπα παιδιά και που δεν υπάρχει λόγος να μην λειτουργεί όπως και τα υπόλοιπα παιδιά. Μας έχει στείλει ένα μήνυμα στο facebook, ένας φίλος μου ο οποίος λέει ότι η Μαρίνου ρωτάει αν υπάρχει πιθανότητα να κολλήσει ή να πάθει κι αυτός με άλλα λόγια. Αυτό που έχει και η μαμά του, δεν ξέρουμε ακριβώς τι έχει η μαμά του, αλλά παντάζουμε ότι επειδή το θέμα μας είναι τέτοιο, ότι εννοεί σε επιβεβαιότητα ψυχικής ασθένειας και είναι πολύ στεγνή αυτή η αγωνία των παιδιών. Αν θα κολλήσω κι εγώ, μπορεί να μου συμβεί και εμένα παραπάνω από το που μπορεί να συμβεί στον ασμαθή μου. Είναι σαν, και σίγουρα δεν είναι κολλητική η ψυχική ασθένεια. Αντιμένου με ευλογιά μου. Αυτό λέμε σίγουρο για το σίγουρο ότι δεν κολλάει σε καμία περίπτωση. Δεν κολλάει και αυτό είναι πολύ σημαντικό να το πούμε. Δεν κολλάει λοιπόν να με κάνουμε παρέα, δεν κολλάει επειδή ο γονιός μας έχει κάτι, θα το πάθουμε κι εμείς και σίγουρα όσο πιο μεγαλύτερο δίκτυο υποστηρικτικό έχουμε, τόσο πιο πιθανό είναι να είμαστε κι εμείς καλά. Δηλαδή όταν θα ξέρουμε ότι μπορώ να μιλήσω στον φίλο μου, μπορώ να κάνω την αθλητική μου δραστηριότητα, μπορώ να πάω στον παιδικό ταθμό, ανελόγου με τις ηλικίες των παιδιών, τότε θα προστατευτώ. Είναι πολύ, αυτό μου κάνει πολύ νόημα που λέει ο φίλος μας, να κολλήσω. Σίγουρα δεν κινδυνεύεις να κολλήσεις από κάτι τέτοιο. Δεν χρειάζεται και η ενημέρωση, γιατί όταν ακριβώς δεν ξέρεις τι είναι αυτό, το φοβάσαι ακόμα περισσότερο και μπαίνεις σε αυτό και μπαίνεις πάρα πολύ. Το αν ένα παιδί, γιατί ένας φόβος είναι και ότι αυτό που είπες κιόλας, αν θα αντιμετωπίσει το ίδιο πρόβλημα αργότερα, όπως ο γονιός του, είναι κάτι που δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Και τις πιθανότητες που έχουμε όλοι οι άνθρωποι, όπως είπες ένα στους πέντε, κάποια στιγμή, το χρονικό διάστημα μπορεί να είναι από ένα μήνα μέχρι ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, κάποια στιγμή μπορεί με κάποιο τρόπο να τελεπωρηθούμε, να περάσουμε κάποιο πρόβλημα το οποίο ψυχικά να μας εξαντλήσει. Οπότε δεν χρειάζεται, μπορούμε να καθεσυχάζουμε τα παιδιά, να τους εξηγούμε ότι αυτό μπορεί να συμβεί στον καθένα, σίγουρα μπορεί να έχουμε κάποιες παραπάνω πιθανότητες, ωστόσο όσο πιο πολύ φροντίζουμε τον εαυτό μας και ξέροντας το πρόβλημα, μπορούμε και να το προλάβουμε πολύ πιο γρήγορα. Αναφέρεσες αυτό ότι περισσότερες πιθανότητες ουσιαστικά να πάθω κάτι αν κάποιος στο πολύ κοντινό μου περιβάλλον έχει μια ψυχική νόσο. Νομίζω ότι σε αυτό είναι πολύ σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι περισσότερες πιθανότητες να είμαι πάθω κάτι, να είμαι καλά στη ζωή μου. Υπάρχει μια κληρονομική προδιάθεση αλλά αυτό θα πρέπει να το συζητήσει κάποιος για να λάβει μια σωστή απάντηση, το ειδικό που παρακολουθεί την μαμά του, τον παπά του, τον άνθρωπο που είναι πολύ κοντά του γιατί δεν είναι σε όλες τις ψυχικές ασθένειες το ίδιο. Και μην ξεχνάμε ότι η κληρονομικότητα είναι απλά ένα κομμάτι που συμπληρώνει το πάζλι. Υπάρχουν πάρα πολλοί άλλοι παράγοντες, δεν φτάνει μόνο να το κουβαλάς αυτό, θέλει πολλούς άλλους παράγοντες για να αναπτυχθεί. Αυτό δεν σημαίνει δηλαδή ότι αν ο μπαμπάς ή η μαμά έχει κάποιο πρόβλημα αυτομάτος και εγώ θα μεγαλώσω και θα αντιμετωπίσω το ίδιο πρόβλημα. Έτσι είναι. Και μιλώντας τα παιδιά γι' αυτό, μειώνοντας δηλαδή το stress που προκαλεί όλο αυτό το άγνωστο, μειώνουμε και τις πιθανότητες αργότερα να εκδηλωθεί κάτι τέτοιο όσο ανακούγεται περίεργο. Ένας από τους λόγους που μια ψυχική ασθένεια εκδηλώνεται, ένας από τους βασικούς λόγους είναι το πολύ έντονο και υψηλό επίπεδο stress. Όσο λοιπόν σε μικρή ηλικία αυτό μπορούμε να το έχουμε στο μέτρο των δυνατοτήτων και με την κατάσταση που μπορούμε να επικρατεί χαμηλωμένο, τόσο χτίζουμε σε μια πιο στέρεη βάση για να βγει ένα παιδί φυσιολογικό, είναι λάθος η έκφραση ενώ ένα παιδί χωρίς κάποιο πρόβλημα. Να ζήσει τη ζωή του με έναν πολύ όμορφο τρόπο, με έναν υγιή τρόπο, ξέροντας ή μπορώντας να εκφράσει τα συναισθηματά του. Κι αλλού σε τα παιδιά που προέρχονται από οικογένειες που ένας ή δύο πολλές φορές γονείς έχουν ψυχολογικό πρόβλημα, βλέπουμε ότι είναι παιδιά τα οποία μπορεί να έχουν τέτοιες δυσκολίες γιατί δεν μιλήσαν ποτέ, υπάρχουν τέτοιες μαυτεριές. Και τα παιδιά που ξέρουμε και από το χαμόγελο του παιδιού αυτής της δράσης που κάνει το χαμόγελο και μας πλησιάζουν αναφέρουν τέτοιου είδους πράγματα. Δηλαδή ότι πιο πολύ ήταν ο φόβος μου για το τι συνέβαινε, η αγωνία μου για όλο αυτό παρά τελικά το τι συνέβαινε στη μαμά ή στον παπά. Ακριβώς. Αδερφάκι μου, θυμάμαι μια περίπτωση ενός παιδιού που είχε έρθει και μας είχε ερωτήσει και μάλιστα ήταν θυμωμένο γιατί η μαμά έδειχνε πολύ μεγαλύτερη φροντίδα, φιλήρωνε πολύ περισσότερο χρόνο στο αδερφάκι που είχε ένα ψυχολογικό πρόβλημα, όπως είπε το παιδί και όχι σε εκείνο. Πάντως και αυτό το παιδί που είναι αδελφός χρειάζεται και εκείνο λίγο να του εξηγηθεί η κατάσταση και με έναν όμορφο τρόπο και στα δεδομένα που μπορούν να τα αντιληφθεί, δηλαδή να του πεις ναι η αδερφή σου έχει αυτό το πρόβλημα και όταν έχει αυτό το πρόβλημα, όταν εκδηλώνει και με αυτόν τον τρόπο χρειάζεται ενδεχομένως να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο μαζί της. Δεν είναι μόνο ότι εξηγούμε και μιλάμε ανοιχτά για να μην υπάρχει ο φόβος και το άγνωστο, είναι ότι διορθώνονται και οι παρερμηνίες, γιατί τι είπαμε ένα παιδί κρίνει με το τι βλέπει σε σχέση με τον εαυτό του. Όταν λοιπόν βλέπει ότι η προσοχή είναι στραμμένη στην αδερφή του Φεριπίν, υπάρχει μια διασταύρωση, δεν μ' αγαπάμε, δεν είμαι τόσο σημαντικός, πρέπει κι εγώ να πάθω κάτι, απλώς δυόριστο αυτό το κάτι, πρέπει να βρω τρόπο να τραβήξω την προσοχή και άρα κάπου αυτό το παιδί εκ των πραγμάτων είναι σε μια μιονεκτική θέση. Άρα όταν εξεγούμε λοιπόν, δεν εξεγούμε μόνο για να ξέρει αν παιδί τι συμβαίνει, αλλά και για να το βοηθήσουμε να νιώθει λίγο καλύτερα με αυτό που συμβαίνει και με αυτό που βλέπουμε μπροστά του. Δεν είσαι λιγότερο καλός, λιγότερο αγαπητός, λιγότερο άξιος, απλά υπάρχει μια μεγαλύτερη ανάγκη. Άρα σε αγαπάμε το ίδιο, όπως αγαπάμε και την αδερφή σου, το δείχνουμε όμως με έναν διαφορετικό τρόπο, γιατί είναι διαφορετικές οι ανάγκες οι δικές σου σε σχέση με την αδερφή σου, ακριβώς. Χρειάζεται λοιπόν να τα βάζουμε όλα τα πράγματα σε ένα πλαίσιο, να τους τέξιγουμε, να δίνουμε, να επικυρώνουμε ουσιαστικά τα συναισθήματα των παιδιών, γιατί και σε αυτή η περίπτωση αυτό χρειαζόταν το παιδί. Να καταλάβουμε ότι εκείνο θέλει νιώθει λίγο πιο πίσω, νιώθει λίγο ότι δεν το αγαπάμε, θέλει μεγαλύτερη προσοχή. Τι χρειάζεται λοιπόν ο γονιός να αφιερώσει πιο πολύ χρόνο, απαραίτητα, να είναι πιο ποιοτική όμως η ώρα που θα μιλήσει, που θα ασχοληθεί μαζί με το παιδί του. Και πολύ σημαντικό η απελεγχοποίηση του παιδιού, γιατί θα μπει στη διαδικασία να σκεφτεί, είτε δεν κάνει καλά που φταίει εκείνο, είτε θα μπορούσε να κάνει για να διορθωθεί η κατάσταση. Άρα χρειάζεται να είμαστε ξεκάθαροι στο ότι δεν έχει καμία σχέση με εκείνο, δεν το προκαλεί με κάποιο τρόπο, ούτε μπορεί και με κάποιο τρόπο αυτό να το αλλάξει. Και αυτό πρέπει να είναι ξεκάθαρο και για άλλον ένα λόγο, γιατί έχουμε δει ότι σε οικογένειες όπου ένα πρόβλημα ψυχιατικής φύσεως είναι έντονο, κάπου μπερδεύονται και οι ρόλοι και κάπου ένα παιδί αναλαμβάνει και ευθύνες που δεν του αναλογούν. Κάπου γίνεται εκείνος ο φροντιστής και ενώ ο ρόλος του παιδιού και η δουλειά του είναι να δέχεται τη φροντίδα, να δέχεται την προσοχή, ξαφνικά βλέπεις έναν 10, 12, 15 ετών να φροντίζει τη μαμά, να φροντίζει τον παπά, να αισθάνεται υπεύθυνος για τη μαμά ή τον παπά και να μπαίνει σε ένα τέτοιο ρόλο που σίγουρα φορά μπορεί να προκαλέσει. Και φυσικά είναι επίσης κάτι που κουβαλάμε τους ρόλους, δυστυχώς τους φοράμε και τους παίρνουμε μαζί μας για πολλά χρόνια. Και πάνω σε αυτό που λες είναι ότι όντως όταν θα φτάσει ένα παιδί από 15 χρονών θα έχει πια γίνει ο φροντιστής του παπά, πιο πριν όμως θα δούμε άλλες περιφορές. Είναι ακριβώς όμως ο ίδιος παράγοντας. Ο παράγοντας είναι ότι τι μπορώ να κάνω εγώ για όλο αυτό που συμβαίνει, να πάρω εγώ την ευθύνη πάνω μου. Σε ένα λοιπόν πιο μικρό παιδί μπορεί να δούμε ότι θα είναι ο καλός μαθητής, θα είναι το καλό παιδί. Θα συμπεριφέρεται με έναν πολύ σωστό τρόπο γιατί πίσω από τη σκέψη του είναι η ενοχή ότι αν εγώ είμαι καλός δεν θα έχει πρόβλημα η μαμά. Και αυτό μπορούμε να πούμε εντάξει είναι πολύ καλό γιατί δημιουργεί λοιπόν προβλήματα στην οικογένεια, άρα και η μαμά, ο μπαμπάς, όλη η οικογένεια θα αισθάνεται καλύτερα. Τι γίνεται όμως όταν το παιδί έχει σωστή συμπεριφορά, λέει η μαμά συνεχίζει να έχει προβλήματα. Ή και σε ένα δεύτερο επίπεδο πως εμεινεύεται αυτό από το παιδί, ότι πρέπει να είμαι τέλειος λοιπόν και άρα αν κάνω λάθος, το λάθος είναι κάτι τρομακτικό, κάτι τραγικό. Θα οδηγήσει τη μαμά σε τέτοια κατάσταση και θα φταίω εγώ γι' αυτό. Άρα και σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται λιγάκι να καταλάβει το παιδί ότι ανεξάρτητα αν εσύ είσαι καλός ή αν δεν είσαι καλός δεν είναι δική σου ευθύνη, δεν ευθύνεσαι εσύ για αυτό που συμβαίνει. Στην τελική δεν είναι σφάλιμα κανενός. Είναι κάτι όμως που συμβαίνει και συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους. Άρα ας μην ξεκινήσουμε, μάλλον ξεκινάμε από τις πιο μικρές ηλικίες που βλέπουμε όντως ότι τα παιδιά υιοθετούν και αλλάζει η συμπεριφορά τους ανάλογο με το τι βιώνουν, τι δυσκολίες βιώνουν στην οικογένειά τους και καθώς περνάν τα χρόνια μπορούν στην ηθηδία πια είτε να είναι οι άνθρωποι όπως εσείς οι φροντιστές ή μπορούν να περάσουμε και στην άλλη οπτική. Πολλές φορές δουλεύουν παιδιά τα οποία είναι πολύ θυμωμένα που μπορεί να έχουν παραβατική συμπεριφορά ή να προκαλούν με άσχημο τρόπο στο σχολείο γιατί δεν ξέρουν αν είναι ο τρόπος ή έτσι έχουν μάθει στην οικογένειά τους αυτό βλέπουν να το κάνουν είτε με αυτόν τον τρόπο κερδίζουν την προσοχή, την προσοχή που δεν την έχουν στο σπίτι τους γιατί την προσοχή στο σπίτι την έχει μόνο και ο μπαμπάς. Εγώ πως να κερδίσω εκτός του σπιτιού την προσοχή ή είναι παιδιά που είναι ακάλυπτες βασικές συναισθηματικές ανάγκες άρα με αυτόν τον τρόπο κάπως κάτι καταφέρουν γιατί έχουν μάθει να καταφέρουν αυτόν τον τρόπο στο σχολείο τους. Με αυτόν τον τρόπο βλέπουμε ότι όχι μόνο στην οικογένεια αλλά και στο σχολικό πλέον σου υπάρχουν ενδείξεις ότι κάτι συμβαίνει. Άρα λες λοιπόν ότι αυτό επικτίνεται παντού και ότι μπορώ να μην το δω μέσα στο σπίτι και να το δω κάπου άλλο. Κάπου αλλού στο σχολείο ή κάπου αλλού αργότερα γιατί αυτό το πως λες το κουβαλάμε θα είναι στη δουλειά μας. Θα είναι στη σχέση με τον συντροφό μας, τους φίλους μας, στον εαυτό μας βασικά. Στο πως εμείς βιώνουμε για παράδειγμα ένα λάθος ή πως βιώνουμε το αν δεν είμαστε κάπου σωστοί ή αν αξίζουμε. Υπάρχει και μια ερώτηση σχετικά με το τι απαντάμε όταν το παιδί ρωτάει αν βουμπάσει η μαμά θα γίνει καλά. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό καταρχάς να βάλουμε το πλαίσιο και το πλαίσιο είναι ότι απαντάμε έντομα και ειλικρινά. Δηλαδή θα πρέπει το παιδί να ξέρει όντως αν ποια είναι η πρόβληψη για το πρόβλημα της μαμάς. Δηλαδή μπορούμε να ξέρουμε όντως ότι παρόλο που τώρα η μαμά είναι καλά, να ξέρουμε ότι λόγω του προβλήματος ότι σε ένα σωτομοχρονικό διάστημα μπορεί να αντιμετωπίσει πάλι κάποιο πρόβλημα. Είναι σημαντικό και αυτό να το πούμε στο παιδί, να ξέρει τι θα περιμένει, να μην βρεθεί εξωπρόπτου. Είναι λόγος βέβαια και για ταραχή, γιατί υπάρχουν διαταραχές όπως για παράδειγμα είναι η κατάθλιψη. Η κατάθλιψη που ξέρουν εκ προαιμείου ότι αν ένα άνθρωπος πάρει βοήθεια, είτε φαρμακευτική είτε θεραπευτική θα πάει καλά. Βέβαια ακόμα και εκεί πρέπει να συμβουλευτούμε τον γιατρό μας ή τον θεραπευτή μας, γιατί το ότι η κατάθλιψη μπορεί όλοι να περνάμε κάποια μικρά επεισόδια ή κάποια μεγαλύτερα, να μπάφει όπως σε κάποιους ανθρώπους αυτό να έχει μια χρονιότητα. Άρα αν είμαστε σίγουροι και γνωρίζουμε ότι είναι κάτι το οποίο ο μπαμπάς ή η μαμά φροντίζεται και θα περάσει, εξηγούμε. Λέμε στο παιδί ότι παίρνει φάρμακα ή όταν τα φάρμακα ξέρουμε ότι είναι συνηφασμένα με τη ζωή μας πλέον και ότι ο γονιός θα παίρνει φάρμακα από εδώ και πέρα, εξηγούμε και ένα παράδειγμα που μπορούμε να φέρουμε είναι ο διαβίτης. Μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά και να πούμε ότι είναι μια ασθένεια που όταν ένας άνθρωπος διαγνωστεί με αυτήν για να ζήσει, κάθε μέρα κάνει τις ενέσεις του, παίρνει την αγωγή του. Λοιπόν, δεν δείχνει το θέμα επιβίωσης βέβαια σε αυτή την περίπτωση, αλλά έτσι και που μπάσαι η μαμά θα χρειάζεται να πηγαίνει στο γιατρό, να παίρνει τα φάρμακά του και ναι υπάρχουν περίοδο που μπορεί να μην είναι πολύ καλά. Ακόμα και σε αυτές περιόδους είναι σημαντικό το παιδί να ξέρει ότι μπορεί να χρειάζεται τόσο μεγάλη βοήθεια ο μπαμπάς, η μαμά, που μπορεί νοσηλευτεί. Όντως θα πάει σε ένα νοσοκομείο που θα υπάρχουν οι δικοί που θα μπορούν να τον φροντίσουν με το κατάλληλο τρόπο. Μπορεί λοιπόν να ξέρει ακόμα και το πιο αρνητικό σενάριο, το πιο αρνητικό σενάριο που αν το ξέρει το φοβίζει λιγότερο, γιατί ξέρει σε αυτήν την περίπτωση ότι είναι για το καλό του ανθρώπου που αγαπάω. Άρα είναι κάτι που το ανακουφίζει, γιατί είναι χειρότερο να πάει ξαφνικά κάπου η μαμά και ο μπαμπάς για να αρχίσουμε ένα σενάριο για διακοπές, δεν είναι μαζί μας, ποτέ θα γυρίσει. Είναι προτιμητέο να το εξηγήσουμε ότι η κατάσταση, η δυσκολία που είχε ο μπαμπάς, η μαμά, με το μυαλό του που επηρέασε τα συναισθηματά του, αυξήθηκαν ακόμα περισσότερο, οπότε τώρα χρειάζεται μεγαλύτερη βοήθεια. Έχει λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό που το αναγνώρισε και εκείνος και είναι στο νοσοκομείο για να λάβει την βοήθεια όσο καιρό χρειάζεται. Πάλι βέβαια κατά περίπτωση, δηλαδή και το νοσοκομείο είναι κάτι που ατοπούμε σε ένα παιδί όταν όντως κρίνουμε ή γιατί έχουμε προηγούμενη εμπειρία ή γιατί κρίνουμε ότι η νόσος είναι τέτοια που είναι πιθανό μία οσυλία να πραγματοποιηθεί, δεν το ελευμένο άκρητα και για οτιδήποτε προκύπτει. Γιατί είναι σημαντικό ότι αυτό που λες άκρητα, έχεις δίκιο, γιατί είναι πάρα πολύ σημαντικό να είμαστε δίπλα στον άνθρωπο που νοσεί με έναν πολύ κοινό τρόπο και αυτός ο τρόπος είναι να έχω επαφή με τους ανθρώπους, τους επαγγελματίες και να ξέρω πώς πάει, τι βοήθεια χρειάζεται για να μπορώ να προετοιμώσω και το παιδί. Μιλάμε για τα παιδιά και σίγουρα είναι μια πολύ ευαίσθητη ομάδα που χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα αλλά και ο σύντροφος χρειάζεται για εκείνος φροντίδα. Έτσι είναι και χρειάζεται βοήθεια, χρειάζεται βοήθεια, χρειάζεται να ξέρει και εκείνος τι μπορεί να κάνει, μέχρι πού μπορεί να βοηθήσει και για τον εαυτό του βοήθεια. Αναξάρτητα από τη γνώση του πώς μπορεί να βοηθήσει είναι πολύ βαρύ. Να πρέπει να διαχειριστείς τον άνθρωπο σου, να έχεις τη σωστή συμπεριφορά που κάποιες φορές κατά ψέματα δεν είναι και εύκολο. Θυμώνεις. Όσο και αν προσπαθείς να διαχωρήσεις, θυμώνεις, θυμώνεις, απογοητεύεσαι, τα βάζεις με εσένα, τα βάζεις με εκείνον. Ναι, δεν μπορείς να φροντίζεις και το με την σύζυγό σου, το σύντροφο, και τα παιδιά, και εσύ να είσαι ο τέλειος που δεν χρειάζεται κάτι, δεν είναι κάπου χρειαζόμαστε μια βοήθεια. Και το να μπεις στη ρουτίνα της οικογένειας, ότι και εγώ που είμαι καλά, έχω ανάγκη να έχω στην εβδομάδα μία δραστηριότητα που με κάνει και αισθάνομαι καλά ή λίγο χρόνο για μένα και αυτό είναι σημαντικό. Και σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να ζητήσουμε και βοήθεια από ανθρώπους που είναι κοντά μας, δηλαδή μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια από τη θεία ή το θείο ή κάποιον άλλον άνθρωπο που μπορεί να μας βοηθήσει και να πούμε ξέρεις κάτι, μπορείς να κρατήσεις ή εγώ τα παιδιά για μια ώρα μέσα στην εβδομάδα να κάνω κάτι για μένα, γιατί αν φροντιστεί αυτός ο άνθρωπος θα μπορεί να φροντίσει την οικογένεια. Όπως ψυχικά παράσχοντας, αν φροντιστεί θα είναι καλύτερα για την οικογένεια, έτσι είναι για όλα τα μέλη της οικογένειας, είτε αφορά το παιδί που και εκείνο χρειάζεται τη δική του φροντίδα και να περνάει όμορφα το χρόνο του και να μην είναι μόνο μέσα στη σκοτούρα της οικογένειας και για τον άνθρωπο που πάσχει και για τον σύντροφο. Και το πρώτο που αν θέλεις, το ότι ναι ζητάω βοήθεια, γιατί ξέρεις πολύ εύκολο είναι ένα παιδί να πάρει το μήνυμα ότι τα καταφέρνουμε όλα μόνοι μας και δεν χρειαζόμαστε ποτέ τη βοήθεια των άλλων. Είναι πολύ σημαντικό να δείχνεις ένα παιδί ότι δεν τα ξέρουμε όλα, δεν τα καταφέρνουμε όλα και ναι ζητάω βοήθεια. Και η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά μαθαίνουν από τη συζήτηση που είπαμε αλλά μαθαίνουν και από μας, από τις πράξεις μας, από τη συμπεριφορά μας και μαθαίνουν πολύ πιο αποτελεσματικά. Όταν λοιπόν εγώ θα δείξω ότι ζητάω βοήθεια για να νιώσω καλύτερα αυτό το μήνυμα θα είναι πολύ πιο άμεσο στο παιδί. Οπότε σίγουρα το να μιλήσουμε ένας τρόπος στην άλλη είναι πως συμπεριφορούμαστε εμείς, εμείς ως πρότυπος συμπεριφοράς στα παιδιά μας ή όχι μόνο στα παιδιά μας, μπορεί να είμαστε ο δάσκαλος. Ο δάσκαλος που θα κάνει μια συζήτηση συντάξει και θα μιλήσει ανοιχτά, που δεν θα ασταχωποιηθεί ένα παιδί που έχει κάποιο πρόβλημα ή που η οικογένειά του αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα. Το να μιλάμε λοιπόν και μέσα από τις πράξεις μας, το ένα να μιλάμε και το άλλο είναι μέσα από τις πράξεις μας, να γινούμε εμείς οι άνθρωποι που δείχνουμε ότι αυτά που λέμε το πιστεύουμε κιόλας. Και να μη συντηρούμε αυτό που λες, το έχω πρόβλημα θα και να το κρύψω γιατί είναι τροπή. Είναι και το μήνυμα που δίνουμε, δηλαδή μπορεί να μην λες ένα παιδί ότι ξέρεις κάτι τρέπομαι για αυτό που έχω ή για αυτό που έχει η μαμά, να μη το λες ανοιχτά, όταν όμως το πλασιώνεις με ένα τρόπο που όπως είπες πριν είναι η απομόνωση, είναι μην πάσανε παιδάκια ή μπορεί να σε πληγώσουν κάλλα παιδιά και να σου πούνε κάτι. Αμέσως του περνάς το μήνυμα της διαφορετικότητας και όλοι είμαστε διαφορετικοί, της κακής διαφορετικότητας ότι εκείνο δεν μπορεί να κολλήσει με κάλλα παιδιά, γιατί κάτι έχει. Άρα δεν είναι μόνο εξολογικά αυτό που γίνεται, αλλά είναι τα μηνύματα που δίνουμε και περνάμε στο παιδί. Και σε αυτό που λες είναι ο στιγματισμός, γιατί πολλές φορές μπορεί και τα παιδιά να αναρωτιούνται γιατί εμένα η μαμά μου ή ο μπαμπάς μου συμπεριφέρεται σαν τον άλλον μπαμπά και σαν την άλλη μαμά. Και εκεί νομίζω ότι αν τους εξηγήσουμε ότι ναι, ξέρεις κάτι, αυτό μπορεί, καταρχάς όταν βλέπεις εσύ, μπορεί να στραλίνομαι και άλλοι. Δηλαδή μπορεί να είναι στάσεις και απόψεις των παιδιών, των συμμετών σου, των δασκαλούς σου. Αν λοιπόν εκεί τους εξηγήσεις ότι είναι όντως η μαμά μπορεί να συμπεριφέρεται κάποιες φορές με διαφορετικό τρόπο, γιατί μπορεί να έχει διαφορετική σκέψη, μπορεί να φέρνει τα φαρμακά της και να μην έχει τόσο πολύ ενέργεια. Θα μπει λοιπόν σε μια διαφορετική διατικάστα και το ίδιο το παιδί να μην στιγματιστεί και όχι μόνο να μην στιγματιστεί, να μπορεί να απαντήσει και όλα. Δηλαδή πόσο πιο όμορφο θα ήταν ένα παιδί να πει ναι η μαμά μου έχει ένα πρόβλημα και παίρνει τα φαρμακά της ή μάμου σου περιφέρεται έτσι γιατί αυτήν την περίοδο δεν είναι καλά, είναι όμως κάτι που θα περάσει, το έχουμε συζητήσει και θα περάσει. Πόσο διαφορετική θα ήταν η αντίδραση και το ανθρώπου που προσπαθεί να στιγματίσει το παιδί. Δηλαδή ουσιαστικά έτσι συντηρείται και το στιγμα της ψυχικής ασθένειας για το οποίο μιλάμε και σήμερα και είναι ένας τρόπος το να μιλάμε ανοιχτά, όχι μόνο αυτό, όπως πες εσύ σε οποιαδήποτε μορφή διαφορετικότητας. Και υπάρχουν, μπορούν οι άνθρωποι να απευθυνθούν σε ειδικούς, να πάρουν γνώση ακόμα και γι' αυτό αλλά και στήριξη, να διαβάσουν, υπάρχουν και για τα παιδιά, υπάρχουν και βιβλιαράκια για το πώς μιλάμε στο παιδί σε μορφή παραμυθιού, υπάρχουν φορείς που είναι εξειδικευμένοι στο κομμάτι της ψυχικής ασθένειας και της οικογένειας. Συμβουλευτικά φυσικά μπορεί κάθε γονιός να μας καλέσει ή ένα παιδί να μας καλέσει και να μιλήσουμε ή οτιδήποτε χρειαστεί. Ή στα σχολεία με τις δράσεις μας, πώς εμείς μιλάμε στα παιδιά και να τεθεί αυτό σαν ένα θέμα. Υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπίσεις το πρόβλημα. Αρκεί να το παραδεχτούμε το πρόβλημα, δηλαδή αυτό είναι βασικό σε όλα τα πράγματα. Πρώτα το παραδεχόμαστε και μετά μπορούμε να κάνουμε κάτι. Νομίζω ότι έχουμε καλύψει ένα πολύ μεγάλο... Είναι ένα τεράστιο θέμα για να το καλύψεις κανονικά. Μάλιστα να κάνουμε μια αρχή σε ένα πολύ μεγάλο θέμα. Ελπίζουμε να ακούσατε κάτι που σας φάνηκε χρήσιμο. Έχουμε κάποια σχόλια φίλων και τους ευχαριστούμε πολύ. Σίγουρα παραμένει το κανάλι με το χαμόγελο μέσα από τη γραμμή το 1056. Μπορείτε να καλείτε για οποιαδήποτε άλλα σχόλια ή απορίες έχετε. Άλλα και μέσα από το facebook και το κανάλι μας στο youtube. Ακριβώς. Μην θα σας ξαναπώ για τη γραμμή. Είναι το 1056. Είναι δωρεάν. Μπορεί να μας καλεί όλο το 24 ώρου. Καθημερινά. Είτε ένα παιδί, είτε κάποιος ενήλικας, είτε κάποιος εκπαιδευτικός, οποιοσδήποτε θέλει να ερωτήσει κάτι, να σε ζητήσει κάτι. Είμαστε εδώ όλες τις ώρες για να σας ακούσουμε και να μιλήσουμε. Οπότε σας ευχαριστούμε για σήμερα πολύ και σας περιμένουμε στην επόμενη εκκουμπή του χαμόγελο. Ρώτα το χαμόγελο. |
