| : Καλημέρα σας, χαίρομαι πολύ που συμμετέχω στο 26ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ακαδημαϊκών Βιβλιοθυκών. Και σήμερα βρίσκομαι εδώ για να σας παρουσιάσω συνοπτικά τις διεθνείς πρακτικές λειτουργίας των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθύκων. Και σήμερα βρίσκομαι εδώ για να σας παρουσιάσω συνοπτικά τις διεθνείς πρακτικές λειτουργίας των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθυκών κατά την περίοδο του Covid-19 και στη συνέχεια θα επικεντρωθώ στην περίπτωση της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Οι συνδίκες εργασίας στις Βιβλιοθήκες στους τελευταίους μήνες είναι σίγουρα πρωτόγνωρες. Αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα της πανδημιακής κατάστασης, η Αμερικανική Ένωση Βιβλιοθυκών Όμων ΑΛΑ, το Ίδρυμα Βιβλιοθυκων Όμων και Επαγγελματιών Πληροφόρησης ΣΙΛΗΠ, η Διεθνής Νομοσπονδία Βιβλιοθυκών ΙΕΦΛΑ, καθώς και άλλοι οργανισμοί παγκοσμίως, εξέδωσαν επίσημες ανακοινώσεις σχετικά με τις επιπτώσεις της πανδημίας και με τους πιθανούς τρόπ σχετικά καθήκοντα, την υποστήριξη του κοινού με τη διασπορά πληροφοριών σχετικών με τα προστατευτικά μέτρα, την υποστήριξη της αρευνητικής δράσης και ακαδημαϊκής θεώρησης παρέχοντας την πιο επικαιροποιημένη βιβλιογραφία, αρθρογραφία, αναφορικά με τις εξελίξεις και τις προόδους και την κάλυψη των κυρίων αναγών των χρηστών που εξυπηρετεί καθημερινά. Παράλληλα, οι επιστήμονες πληροφόρησης καλούνται να διαχειριστούν την πληθώρα, την ποικιλία και την διαφορετικότητα των πηγών και στην προσπάθεια αυτή, οφείλουν να αναγνωρίσουν το είδος της πληροφορίας και να το κατατάξουν σε τουλάχιστον 10 διαφορετικές ομάδες πληροφοριακών πηγών από τις πιο βάσιμες ως τις πιο αναληθείς, σύμφωνα πάντα με έρευνα που διεξήχθη στο πρόσφατο παρελθόν και μαφρονή την πανδημία COVID-19. Το πλάνο δράσης των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθυκών, προκειμένου να συνάδει με τα διεθνία ακαδημαϊκά πρότυπα και την ακαδημαϊκή στοχοθεσία, επικεντρώθηκε στην προσαρμογή των υπηρεσιών τους, στον ορισμό ομάδων εργασίας με ανάθεση νέων καθηκόντων, στην πρόθεση δικτύου επικοινωνίας και ενημέρωσης, έτσι ώστε οι χρήστες να εξηγωθούν με τους νέους τρόπους πρόσβασης στην πληροφορία από το σπίτι τους ή από το γραφείο, κα παράλληλα, το πλάνο δράσης των Ακαδημαϊκών Βιβλιοθυκών, προκειμένου να συνάδει με τα διεθνία ακαδημαϊκά πρότυπα και την ακαδημαϊκή στοχοθεσία, επικεντρώθηκε στην προσαρμογή των υπηρεσιών τους, στον ορισμό ομάδων εργασίας με ανάθεση νέων καθηκόντων, στην πρόθεση δικτύου επικοινωνίας και ενημέρωσης, πώς θα αναπτύξω έξυπνες υπηρεσίες που θα διευκολύνουν τον χρήστη με δεδομένου ότι κυριεύεται ήδη από πλήθος άλλων ηλεκτρονικών συναλλαγών διαδικτυακά. Φυσικά, τα ερωτήματα αυτά έχουν διαφορετική υπόσταση σε κάθε βιβλιοθήκη καθώς οι δυνατότητες σε προσωπικό, σε τεχνική υποδομή, οικονομικό προϋπολογισμό πηκύλουν και θέτουν περιορισμούς. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, κατά την περίοδο του lockdown, τα καθήκοντα των βιβλιοθικωνόμων επαναπροσιωρίστηκαν και επικεντρώθηκαν κυρίως στην ανάπτυξη εκείνων των υπηρεσιών που σχετίζονται με τις πληροφοριακές ανάγκες των χρηστών. Κάτ' συνέπεια, οι κυριότερες εργασίες που πραγματοποιήθηκαν είναι οι παρακάτω. Καταρχάς, οργάνωση και διεξαγωγή διαδικτυακών σεμιναρίων με βασικούς θεματικούς άξονες, ψηφιακές συλλογές, ηλεκτρονικές πηγές, ηλεκτρονικά ερευνητικά εργαλεία, πνευματικά δικαιώματα σε ηλεκτρονικό περιεχόμενο, πληροφοριακή παιδεία με έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων σε συνδίκες πανδημίας. Πραγματοποιήθηκε συνεχής έρευνα και παρακολούθησης των εξελίξεων, ανοίχνευση σημαντικών ενημερώσεων, σύνταξη, ανάρτηση, προβολή ενημερωτικών δελτιών, μορφωποίηση ιστοσελίδων για την ένταξη πληροφοριών για τον COVID-19 και έμφαση στις ψηφιοποιημένες πηγές, προβολή οδηγιών με τις πηγές, την τεχνολογία και τα διαδικτυακά χαρακτηριστικά για την εξαποστάσως πρόσβαση στις ηλεκτρονικές πηγές της βιβλιοθήκης και μετατροπή των οδηγιών αυτών σε μορφή προσβάσιμη για άτομα με αναπήρια. Οι συνάδελφοι ένα τον κόσμο ανέπτυξαν δεξιότητες χειρισμού προγραμμάτων τηλεδιάσκεψης και τηλεεπικοινωνίας, χρησιμοποίησαν το Facebook, το Twitter για να αναρτούν θέματα επικαιρότητας και συναφίοι με τις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης. Πολλές βιβλιοθήκες επίσης συνεργάστηκαν στενά με τμήματα αντιμετώπισης έκτακτων ανάγκων και με επιτροπές υγειονομικής παρακολούθησης. Διεξεγωγή προγράμματος πληροφορικής παιδείας φυσικά σε πολλές βιβλιοθήκες με κύριο στόχο την αναγνώριση της ποιότητας της πληροφορίας. Προβολή ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας, χρήση των live chat, Ask a Librarian, Skype a Librarian, Facebook, Messenger και άλλα τέτοια μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ψηφιοποιήθηκαν άμεσα μεγάλα τμήματα τεκμηρίων που αποτελούσαν βιβλιογραφία μαθημάτων και φυσικά βιβλία από συλλογές Reserved με περιορισμούς πρόσβασης στο κάμπους κάθε ιδρύματος. Άλλες βιβλιοθήκες προχωρήσαν σε άμεση αγορά τεκμηρίων σε μορφή e-book. Πραγματοποιήθηκαν συνεργασίες με εκδότες και προμηθευτές ψηφιακού περιεχομένου για το άνοιγμα της πρόσβασης σε ψηφιακά τεκμήρια. Πολλές βιβλιοθήκες παρήχαν φορητούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές και άλλων εξοπλισμών σε φοιτητές και σε υπαλληλούς για την παρακολούθηση της διαδικτυακής διδασκαλίας και την πραγματοποιήση συνελεύσεων. Παραμετροποιήθηκαν, εμπλουτίστηκαν οι ψηφιακές πλατφόρμες στα ιδρύματα ώστε να καλύπτονται αποτελεσματικότερα οι ανάγκες των φοιτητών και των ακαδημαϊκών. Επίσης, έγινε διαμοιρασμός γράφων σχετικών με τις ενέργειες και τις ιδέες των βιβλιοθήκων, αυτό έγινε μέσω του Google Docs, με τη δυνατότητα εμπλουτισμού του περιεχομένου και με σκοπό την ενημέρωση μεταξύ στων αδέρφων και την ανατροφοδότηση από άλλους φορείς με συναφείς με ανάλογους προβληματισμούς. Περισσότερα από 1.500 παραδείγματα αντίδρασης βιβλιοθήκων σε συνθήκες COVID-19 διαμοιράστηκαν μέχρι τον Ιούνιο του 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία της άλλα. Φυσικά ενισχύθηκαν τα τμήματα διαδανεισμού και τμήματα ψηφιοποίησης με πρόσθετο προσωπικό από άλλα τμήματα και πολλοί συνάδελφοι ανά τον κόσμο παρακολούθησαν σεμινάρια για τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας κατά της διασποράς του COVID σε χώρος εργασίας. Τώρα, όταν οι βιβλιοθήκες έλαβαν την έγκληση να ανοίξουν με την άρση του lockdown, έδασαν κανόνες και περιορισμούς στη λειτουργία των υπηρεσιών τους. Συνοπτικά ποιοι είναι αυτοί οι περιορισμοί. Τοποθέτησαν συστήματα ανοίχνευσης ισδροών ατόμων εντός του χώρου γενικής κίνησης στις επιτρεπόμενες τοποθεσίες φυσικά και εντοπισμού πιθανών κρουσμάτων. Ενεργοποίησαν υπηρεσίες του τύπου book study space ή book seat μέσω εφαρμογών app κινητών τηλεφώνων ή άλλων εφαρμογών που αναπτύχθηκαν τοπικά όπως για παράδειγμα online tracing contact forums με QR codes τα οποία οι χρήστες κατέβαζαν στον τηλεφωνό τους και μπορούσαν με αυτό να εισέλφουν εντός του χώρου. Ορισμένα προγράμματα που χρησιμοποιήθηκαν είναι το libcal, libguide, dibs, midas, google forms και άλλα. Ενεργοποιήθηκαν υπηρεσίες του τύπου browse and borrow time slot για τη δήλωση προσέλευσης με χρονικό περιθώριο για περιήγηση στη φυσική συλλογή. Τοποθετήθηκε υλικό ελέγχο και πρόλεψης και αντίστοιχοι σήμανες φυσικά για την ευθύνη του κοινού στην απολύμανση των σημείων που χρησιμοποιούν. Επίσης πραγματοποιήθηκε αναδιάταξη χωρών μελέτης, καθορισμός θέσεων γραφείων προς χρήση τη ρόντα στις προβληπόμενες απόστασεις, σήμανση διαδρόμων για τη ροή εισόδου και εξόδου και σήμανση σημείων αναμονής. Καθορίστηκαν μεμονωμένοι υπολογιστές σε διαφορετικές τοποθεσίες προς χρήση. Περιορίστηκαν τα βιβλιοστάσια ανάλογα φυσικά, εδώ επικύλουν οι πρακτικές, ανάλογα με την έκταση και τη μορφολογία των ιστορικών χώρων πραγματοποιήθηκε μερικός ιωλικός αποκλεισμός βιβλιοστασίων. Και σχετικά με τη διακίνηση των τακμηρίων αυτή έγινε με προσαρμοσμένες πολιτικές. Σ' άλλες βιβλιοθήκες εγκαταστάθηκαν φυσικά συστήματα αυτόματοι δανεισμού και επιστροφών. Επίσης οι βιβλιοθήκες ανέπτυξαν εφαρμογές κινητού τηλεφώνου για δανεισμό και επιστροφή και επίσης αναπτύχθηκαν εφαρμογές ηλεκτρονικού εττήματος για δανεισμό τεκμηρίων και παραλαβεί σε συγκεκριμένο σημείο στην είσοδο της βιβλιοθήκης κυρίως για ευπαθείς ομάδες ή για χρήστες που δεν επιθυμούν να εισέλθουν σε κλειστούς χώρους. Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων πώς η περιορισμένη κυκλοφορία επηρέασε το κοινό και τους υπαλληλούς της βιβλιοθήκης. Η δημοσίωση της ανακοίνωσης της απαγόρειας κυκλοφορίας βήκε τις περισσότερες βιβλιοθήκες εν μέσω λειτουργίας. Καθώς οι πρώτοι που την πληροφορήθηκαν στην Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ήταν οι παρόντες χρήστες, η κατάσταση που επικράτησε χαρακτηρίζεται πρωτοφανής. Οι χρήστες τωριβήθηκαν σε τέτοιο βαθμό στο ενδεχόμενο να μην έχουν στην διάθεσή τους τη φυσική συλλογή, ώστε οργάνωσαν πάραυτα το ερευνικό τους πλάνο και την αντίστοιχη βιβλιογραφική λίστα έτσι ώστε να λάβουν την ίδια στιγμή το απαραίτητο υλικό Συγκεκριμένα άρθηκαν οι περιορισμοί στον αριθμό δανεισμένων τεκμηρίων, αυξήθηκε δηλαδή ο αριθμός των βιβλίων που μπορούσε κάθε χρήστης να δανειστεί ανάλογα πάντα με την ιδιότητά του, κατά μέσο όρο σε 5 βιβλία περισσότερα από αυτά που επέτρεπε ο κανονισμός. Επίσης παραχωρήθηκε το δικαίωμα δανεισμού από συλλογές με περιορισμένα δικαιώματα κίνησης και παράλληλα διαθέτοντας λίγες πληροφορίες και αόριστο πρόγραμμα λειτουργίας, το προσωπικό της βιβλιοθήκης εξυπηρέτησε πλήθος τηλεφωνημάτων και ηλεκτρονικών ετημάτων. Πάντως σε όλες τις περιπτώσεις το κύριο μέλημα των Χριστών ήταν πότε η βιβλιοθήκη θα ανοίξει πάλι για το κοινό. Ανδιαμφισβήτητα η ψηφιακή μορφή αποδίδει ένα σημαντικό μέρος μιας σύγχρονης δομής πληροφόρησης, όμως η φυσική συλλογή χρησιμοποιείται ακόμα σε μεγάλο βαθμό και είναι πολλοί οι χρήστες που επιλέγουν το βιβλίο ως φυσική πηγή εναντί της ψηφιακής. Από την άλλη πλευρά αν απομονώσουμε την υπηρεσία διακίνησης υλικού που παρέχουν σχεδόν όλες οι βιβλιοθήκες, διαπιστώνομαι και πάλι ότι η βιβλιοθήκη ως φυσικός χώρος ως συνήθεια ή ως μέρος του καθημερινού μας προγράμματος αποτελεί για πολλούς χρήστες τον τρίτο χώρο, ορολογία που καθιέρωσε ο Ολδενμπρουκ το 1989, δηλαδή τον χώρο εκτός του σπιτιού και του γραφείου, πρώτος και δεύτερος χώρος αντίστοιχα, στον οποίο ένας άνθ και δεύτερος χώρος αντίστοιχα καθιέρωσε τον τρίτο χώρο που καθιέρωσε τον τρίτο χώρο που καθιέρωσε τον τρίτο χώρο που καθιέρωσε τον τρίτο χώρο που καθιέρωσε τον τρίτο χώρο που καθιέρωσε τον τρίτο χώρο και έτσι παράλληλα να μειώνεται η ανέλεξη των ηλεκτρονικών υπηρεσιών ή να υποβαθμίζεται η συμμασία τη ζωτικότητας των πραγματικών συλλογών. Η εργασία απο το σπίτι – η εργασία απο το σπίτι δεν είναι πρωτόχρονο φαινόμενο για τους βιβλιοθικών όμους. Παρόμενα εμπειρίες θα έχουν κατατεθεί στο παρελθόν, ήδη επό το 1994, όταν η βιβλιοθήκη του επανεπιστήμιου του Μίσιγκανέ τρέξε πηλωτικά ένα πρόγραμμα εξαποστάσεως με τηλεπικοινωνία για το τμήμα καταλογράφησης έτσι ώστε να διαπιστώσουν αν οι υπάλληλοι είναι πιο παραγωγικοί όταν εργάζονται σε ένα περιβάλλον οικείο. Αργότερα το 1997 η American Library Association συμπεριέλαβε το θέμα αυτό στις συνεντριάσεις της με δεδομένο τον διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό εξέλιξης των τεχνολογιών αναφορικά με την επεξεργασία και με την διάδοση της πληροφορίας. Οπωσδήποτε η πραγματοποίηση ενός πιλοτικού προγράμματος εργασίας από απόσταση, το οποίο έχει σχεδιαστεί προσεκτικά, έχει οργανωθεί κατάλληλα για να τεθεί σε εφαρμογή, διαφέρει σημαντικά από την άμεση επιβολή της εργασίας από το σπίτι και ειδικά σε συνθήκες πανδημιακής κρίσης. Στο ξέσβασμα της πανδημίας οι βιβλιοθήκες κλείθηκαν άμεσα να εκτιμήσουν τις τεχνολογικές υποδομές τους και να ορίσουν τα μέσα με τα οποία θα κρατήσουν ενεργείς τις υπηρεσίες τους από απόσταση. Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, λαμβάνοντας υπόψη τον εξοπλισμό που διαθέτει τις υποδομές, προχώρησε στις παρακάτω ενέργειες. Υποτιτλισμός ηλεκτρονικών υπολογιστών σε υπαλλήλωσης της βιβλιοθήκης, εγκατάσταση προγραμμάτων για απομακρυσμένη πρόσβαση στους υπολογιστές των γραφείων, εγκατάσταση βιβλιοθοικονομικών προγραμμάτων στο σπίτι και μεταφορά συναφών αρχείων, προμήθεια καμερών και άλλου εξοπλισμού για τη διεξαγωγή τηλεδιασκέψεων, δημιουργία ηλεκτρονικής ομάδας στο messenger για την άμεση ενημέρωση, την ανταπόκριση και την ονόηση του προσωπικού και δημιουργία επίσημης ομάδας στο πρόγραμμα MS Teams για τη διεξαγωγή συνελεύσεων και σεμινάριου. Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν από απόσταση, από τους συναδέρφους, αφορούσαν κυρίως στην επιμέλεια και στον καθαρισμό της βιβλιογραφικής βάσης της βιβλιοθήκης, στην εισαγωγή δεδομένων στο ιδρυματικό αποθετήριο στο Olympias, στη σύνταξη οδηγιών για την απομακρυσμένη χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και στη σχεδίαση Infographics για τη γενική λειτουργία της βιβλιοθήκης. Πραγματοποιήθηκε επίσης έρευνα, οργάνωση και σύνταξη ανοιχτών πηγών πόρων και βάσεων δεδομένων. Καθορίστηκε το πλάνο επαναλειτουργίας της βιβλιοθήκης και αναθεωρήθηκε το πρόγραμμα πληροφοριακής παιδείας και των μέσων διεξαγωγής της. Η μετάβαση από την εργασία στο φυσικό χώρο της βιβλιοθήκης στην εργασία από το σπίτι αποδείχτηκε η αλήθεια είναι λιγότερο τρομακτική από όσο αρχικά φαινόταν σε εμάς, τους υπαλλήλους συναδέρφους. Οπωσδήποτε η έλλειψη καθημερινής φυσικής επικοινωνίας και επαφής λειτούργησε αρνητικά στη ψυχολογία, όμως η πληθόρα των ψηφιακών εργαλείων και συστημάτων τηλεδιάσκεψης βοήθησε στην διαπροσωπική επικοινωνία και διατήρησε τις συνεργασίες αλλά κυρίως ενδυνάμωσε την εμπιστοσύνη μεταξύ των συναδέρφων. Η λειτουργία της βιβλιοθήκης στην πρώτη της φάση, δηλαδή σε συνθήκες lock-down, σε συνθήκες απαγόρευσης κυκλοφορίας. Η βιβλιοθήκη από τη μέρα της επιβολής του lock-down λειτούργησε με προσωπικό ασφαλείας στον φυσικό της χώρο, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των υπαλλήλων εργαζόταν από το σπίτι εκπεριτροπής. Από της 11 Μαρτίου μέχρι της 31 Μαΐου, διάστημα όπου η βιβλιοθήκη παρέμεινε κλειστή ως φυσικός χώρος για το κοινό, πραγματοποιήθηκαν οι παρακατοενέργειες οι οποίες αποτέλεσαν και το πρώτο στάδιο εφαρμογής επαναλειτουργίας της. Η πληροφορική εξυπηρέτηση πραγματοποιήθηκε μέσω τηλεφώνου, μέσω email ή μέσω άμεσου μηνύματος στα κοινωνικά δίκτυα. Ο διαδανεισμός υλικού. Το τμήμα προέτρεπε τους χρήστες να αιτηθούν κεφάλαια βιβλίων που τους ενδιαφέρουν, έτσι ώστε να παρέχεται ψηφιοποιημένο το υλικό αντί του δανεισμού του φυσικού τεκμηρίου. Εμπλουτισμός της δυσματικού αποθετηρίου. Ψηφιοποιήθηκε άμεσα υλικό που ζητήθηκε από τους χρήστες κατόπιν ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Πραγματοποιήθηκε σύνταξη, συντάχθηκε δηλαδή ενημερωτικός οδηγός για την πρόσβαση σε επιστημονικά τεκμήρια και ενημερωτικές πηγές για το COVID-19. Αναπροσαρμόσαμε την ιστοσελίδα μας για να δεχθεί όλες αυτές τις νέες πληροφορίες. Ορίστηκαν επιτροπές για τον καλύτερο συντονισμό των εργασιών, η Επιτροπή διαμόρφωσης πρότασης για την επαναλειτουργία της Βιβλιοθήκης, Επιτροπή Πληροφοριακής Παιδείας, Επιτροπή Υδρυματικού Αποθετηρίου, Επιτροπή Ενημερωτικού Δελτιού Βιβλιοθήκης και Επιτροπή Διερεύνησης Προμηθειών Υλικού Προστασίας COVID-19. Πραγματοποιήθηκε επίσης διεξαγωγή και παρακολούθησης νελεύσεων και σεμιναρίων online και επιμέλεια και ορθή ταξιθέτηση της φυσικής συλλογής, μια εργασία που συνήθως πραγματοποιείται στους τερινούς μήνες τώρα μεταφέρθηκε κατά την περίοδο αυτή που οι βιβλιοθήκες ήταν κλειστές. Σχετικά με τη διαμόρφωση του φυσικού χώρου της Βιβλιοθήκης, σε πρώτη φάση και πηλωτικά διαμορφώθηκε το αναγνωστήριο στο ισόγειο επίπεδο της Βιβλιοθήκης, το αποθετήθηκε ειδική σήμανση στις απαγορευμένες θέσεις σε σημεία που θεωρήθηκε δυνατό και ορίστηκαν γραφεία μελέτης. Αυτό βέβαια αναθεωρήθηκε αργότερα, θα μιλήσουμε για αυτό λίγο παρακάτω. Ο βασικός στόχος φυσικά ήταν η τήρηση απόστασης 2 μέτρα μεταξύ των θέσεων προς χρήση. Χρησιμοποιήθηκαν κόκκινες ταινίες στο δάπεδο για τον καθορισμό διαδρόμων εισόδου και εξόδου. Με κόκκινη ταινία οριοθετήθηκαν επίσης οι τοποθεσίες που δεν χρησιμοποιούνται όπως τοποθεσία των φωτοτυπικών μηχανημάτων και το ανοιχτό εργαστήριο ηλεκτρονικών υπολογιστών. Τοποθετήθηκαν προστατευτικά διαχωριστικά από γυαλί στα γραφεία εξυπηρέτησης. Εγκαταστήσαμε ένα έπιπλο υποδοχής επιστρεφόμενων τεκπηριών το οποίο διαμορφώσαμε οι ίδιοι. Τοποθετήσαμε αντισυπτικά διαλύματα σε διάφορα σημεία της βιβλιοθήκης όπως στην είσοδο, σε διάφορα γραφεία αναγνωστηρίου, στα γραφεία του προσωπικού. Και επίσης τοποθετήθηκε σήμανση για τη χρήση μάσκας, γατιών, τη στήριση κοινωνικής απόστασης στην είσοδο και σε άλλα δικρυτά σημεία εντός του χώρου της βιβλιοθήκης. Περνώντας τη δεύτερη φάση λειτουργίας της βιβλιοθήκης, από την 1η Ιουνίου του 2020 η βιβλιοθήκη πέρασε το δεύτερο στάδιο λειτουργίας σε περίοδο COVID-19. Κατά τη διάρκεια του στάδιου αυτού η βιβλιοθήκη εξυπηρετούσε το κοινό της με φυσική παρουσία, συγκεκριμένα για την ομαλή και κυρίως την ασφαλή διαζώσης εξυπηρέτηση η βιβλιοθήκη αποφάσισε τα εξής. Δεν επιτρέπεται είσοδος στους χώρους της βιβλιοθήκης για οποιοδήποτε λόγο. Ο δανεισμός. Πώς πραγματοποιείται. Ο χρήστης συμπληρώνει διαδικτυακά την έτηση δανεισμού μία online φόρμα και παραλαμβάνει το υλικό που αιτήθηκε στην είσοδο της βιβλιοθήκης. Για τις επιστροφές τεκμηρίων. Ο χρήστης επιστρέφει το υλικό στο ειδικό επίπλοεποδοχή τεκμηρίων σε προκαθορισμένο χώρο στην είσοδο της βιβλιοθήκης. Τα βιβλία που επιστρέφονται φυσικά παραμένουν σε καραντίνα σε απομακρυσμένο χώρο για όσο διάστημα κρίνεται απαραίτητο. Για την έκδοση νέων καρτών μέλους της βιβλιοθήκης πραγματοποιείται αυτή η υπηρεσία κατόπιν ηλεκτρονικού αιτήματος ή επικοινωνίας με τη βιβλιοθήκη. Όλες οι υπόλοιπες ηλεκτρονικές υπηρεσίες λειτουργούν κανονικά όπως ορίστηκε στην πρώτη φάση λειτουργίας. Φυσικά σε οποιαδήποτε διαζώση στην αναστροφή υπαλλήλων και χρηστών τυρούνται όλα τα μέτρα προστασίας όπως ορίζονται από τους εθνικούς φορείς υγείας. Η τρίτη φάση λειτουργίας της βιβλιοθήκης. Σε αυτή τη φάση η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων προσβλέπει να εισέρχεται σύντομα. Πρόκειται για τη φάση κατά την οποία πραγματοποιείται περιουρισμένη προσέλευση κοινού υποκαθεστώς παρακολούθησης και συνεχούς επιτήρησης. Για την ομαλή μετάβαση στην τρίτη φάση η βιβλιοθήκη όρισε τα εξής. Να επιτρέπεται είσοδος των χρηστών πάντα με τη χρήση μάσκας σε προκαθορισμένους χώρους μέσα στη βιβλιοθήκη. Εδώ στην περίπτωση της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων γίνονται διάφοροι προβληματισμοί σχετικά με την ισορρογή του κοινού εντός των χώρων. Καθώς η βιβλιοθήκη εκτείνεται σε έξι ορόφους επίπεδα οι περιοχές των βιβλιοστασίων και των αναγνωστηρίων συνορεύουν και διαπιστώνεται ότι είναι δύσκολο να απομονώσουμε τους χώρους μελέτης από την πρόσβαση στα ράφια των βιβλίων. Μάλιστα σε πολλά σημεία τα γραφεία μελέτης παρεμβάλλονται της συνέχειας των βιβλιοστασίων και επομένως κρίνονται αδύνατον να χρησιμοποιηθούν τα γραφεία αυτά στην παρούσα φάση. Με δεδομένου ότι η περιήγηση και χρήση της συλλογής δεν κρίνεται ασφαλής προσωρινά λόγω της έλλειψης μεθόδων ελέγχου των επαφών και απολύμανσης αποφασίστηκε να ανοίξει για το κοινό μόνο το ισόγιο επίπεδο της βιβλιοθήκης. Και αυτό φυσικά με αυστηρή σύσταση μη πρόσβασης στα βιβλιοστάσια που βρίσκονται εκεί. Παράλληλα συντάσσεται μελέτη για την προσαρμογή του αναγνωστητιού στον ισόγιο χώρο με την απομάκρυνση των απαγορευμένων θέσεων και την αναδιάταξη των γραφείων μελέτη σε διάσπαρτα σημεία έτσι ώστε να τηρούνται οι προβληπόμενες διαστάσεις. Αποφασίστηκε επίσης να παρακολουθεί τα αριθμητικά το πλήθος των χρηστών που εισέρχεται στη βιβλιοθήκη καθώς και ο αριθμός των ταυτόχρονων χρηστών. Για να γίνει αυτό η βιβλιοθήκη εξετάζει τρόπους ηλεκτρονικής κράτησης θέσης εισόδου. Εδώ απορρίφθηκε η λύση της χορήγησης καρτών εισόδου καθώς απαιτείται εκτεταμένη επαφή και στη συνέχεια πολύ ημανσή το χρησιμοποιούμενο καρτό και επιπρόσθετα θα παρατηρούν τον φαινόμενα παρατημένων καρτών σε διάφορα σημεία ή σύγχυση κατά την παραλαβή και κατάθεση των καρτών αυτών και όλα αυτά τα επεισόδια σίγουρα θα επιφέρουν παρανοήσεις και άσκοπες λογομαχίες. Σε πιθανή αυξημένη ροή ετοιμάτων προσέλευσης θα οριστεί χρονικός περιορισμός παραμονής στους χρόνους της βιβλιοθήκης έτσι ώστε να εξυπηρετούνται περισσότεροι χρήστες. Επίσης θα οριστούν συγκεκριμένες μέρες και ώρες για την εξυπηρέτηση των ευπαθών ομάδων των χρηστών. Θα επιτρέπεται φυσικά η χρήση καθορισμένου αριθμού ηλεκτρονικών υπολογιστών σε μεμονωμένες θέσεις διάσπαρτες στο ισόγειο της βιβλιοθήκης. Και αναφορικά με τον δανεισμό και την επιστροφή των τεκμηρίων, εδώ η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων τοποθέτησε ένα σταθμό δανεισμού χρήστη ανέπαφης συναλλαγής. Ο χρήστης δηλαδή διεκπεραιώνει ο ίδιος τον δανεισμό στο ηλεκτρονικό σύστημα της βιβλιοθήκης με ταυτόχρονη επίβλεψη του υπαλλήλου και με ανταπόκριση οθόνης. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με την επιστροφή του υλικού. Ο χρήστης δηλαδή διεκπεραιώνει ο ίδιος την επιστροφή του υλικού στο ηλεκτρονικό σύστημα και ταυτόχρονα ο υπαλλήλος επιβλέπει την διαδικασία αυτή μέσω της ανταπόκρισης της οθόνης που υπάρχει. Πλησίον του σταθμού επιστροφής βρίσκεται ερμάριο για την τοποθέτηση του επιστροφωμενού υλικού, το οποίο απομονώνεται στο τέλος της ημέρας σε συγκεκριμένο σημείο, τίθεται δηλαδή σε καραντίνα. Η βιβλιοθήκη επίσης θα λειτουργήσει στο άμεσο μέλλον μηχανήματα αυτοματοδανεισμού επιστροφής, τα λεγόμενα self-check desks, τα οποία αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε στάδιο συντήρησης και αναβάθμισης προκειμένου να χρησιμοποιηθούν τόσο στην κεντρική Βιβλιοθήκη στο τελευταίο διάστημα απαιτεί την διαμόρφωση μιας νέας αναβαθμισμένης μορφής υπηρεσιών που θα στηρίζεται ολοκληρωτικά σε διαδικτυακές ζωμές και παράλληλα θα πρέπει να χαρακτηρίζεται διαδραστική σε τέτοιο βαθμό έτσι ώστε να μην ιστερεί συγκριτικά με τις υπηρεσίες φυσικής έλληλεπίδρασης Στάδιακά αλλά άμεσα οι μελλοντικές ενέργειες που καλούνται οι βιβλιοθήκες να καταβάλουν αφορούν στη μετάβαση σε εικονικό περιβάλλ προσκύωση των χρηστών με το ηλεκτρονικό περιεχόμενο, πρόσκληση και διαμοιρασμός ηλεκτρονικού περιεχομένου, μετατροπή φυσικών εκδηλώσεων σε εικονική μορφή και άλλες ενέργειες τέτοιου τύπου Επίσης θα πρέπει να προσαρμοστούν οι φυσικοί χώροι των βιβλιοθηκών, διαρρήμιση δηλαδή των χώρων με γνώματα τις αποστάσεις ασφαλείας όπως επιβάλλονται, προσαρμοσμένοι χώροι καραντίνας, απομονωμένοι χώροι μελέτης για αφαθείς ομάδες και άλλα και να αντοποιηθεί ένα συλλογικό πρόγραμμα επιμόρφωσης έτσι ώστε το προσωπικό να είναι καταρτησμένο ψηφιακά, ανάλυση δεδομένων, στην ανάλυση δεδομένων, στη διαχείριση νέων τεχνολογιών, στη δημιουργία ψηφιακών υποδομών και στις εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας, μάθησης και τη διδασκαλίας Τέλος, κρίνεται απαραίτητη φυσικά η στήριξη και η επέκταση συνεργασιών, σύμπραξη δηλαδή φορέων πληροφόρησης για τη κοινή χρήση και εργαλείων και πηγών, συμμετοχικές ράσεις και ανατροφοδότηση από συναφείς φορείς με ανάλογους προβληματισμούς. Ο μεγαλύτερος ανασταλτικός παράγοντας για την επιτυχημένη έκβαση των οργανωτικών πλάνων και των μελλοντικών ενεργιών είναι φυσικά ο οικονομικός προπολογισμός που διαθέτει ή μπορεί να διαθέσει κάθε βιβλιοθήκη, καθώς και η πιθανή υποστελέχωση σε ανθρώπινο δυναμικό. Σαφώς κρίνεται απαραίτητη οικονομική και υλική υποστήριξη από τους φορείς ηγεσίας, προκειμένου οι βιβλιοθήκες να ανταποκριθούν σε συνθήκες που επιβάλλουν την ασφάλεια όλων. Προκειμένου να μειωθεί στο ελάχιστο η κοινωνική επαφή. Συγκεκριμένα σε Κίνα, Αμερική, Φιλανδία, Αυστραλία, διάφορες εταιρίες που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν την αυξημένη ζήτηση προϊόντων επένδυσαν σε ρομπότ παράδοσης, σε αυτοδηγούμενα οχήματα και σε ντρώμς για την αποστολή και την παράδοση φαρμακευτικής αγωγής και άλλων ειδών άμεσης ανάγκης. Με αυτές τις εξελίξεις είναι εύλογο να αναρωτηθεί κανείς αν η παρούσα υγειονομική κρίση οδηγήσει στο μέλλον τις βιβλιοθήκες να επενδύσουν σε μηχανήματα αυτώματης ταξιθέτησης τεκμήρων, σε ρομποτικά συστήματα εντοπισμού ή παράδοσης υλικού ή και σε άλλες παρόμοιες τεχνολογίες μηδαμηνής ανθρώπινης παρέμβασης. Πόσο θεμητό είναι αυτό και κατά πόσο θα μπορούσαμε εμείς να ανταποκριθούμε σε ένα τέτοιο μελλοντικό ενδεχόμενο. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Είμαι στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε ερώτηση και οποιαδήποτε διευκρίνηση. |
