| : [♪ Μουσική εις το τέλος κίν encourager ¡P Καλησπέρα. Εγώ σήμερα θα ήθελα να σας μιλήσω για την αξία της αλήθειας σε όλα αυτά τα δάσκαλαν που έφεραν στον μεγάλος μου, στον αδερφό μου και στον αδερφό μου, σε όλα αυτά τα δάσκαλαν που έφεραν στον μεγάλος μου, στον αδερφό μου και στον αδερφό μου και στον αδερφό μου, να μιλήσω για την αξία της αλήθειας στην καθημερινότητά μας. Καταρχάς, λέμε αλήθειες. Ας ξεκινήσουμε από εμάς εδώ σήμερα. Ποιοι από εσάς θυμάστε να έχετε πει μία αλήθεια, δεν χρειάζεται να πούμε ποια, σε ένα φίλο, σε ένα σύντροφος, τον εαυτό σας, τον τελευταίο μήνα, ας πούμε, για να σκώσουμε ένα χέρι, ποιος έχει πει μία αλήθεια. Μπράβο, λέμε αλήθειες, χαίρομαι, δεν ήξερα ποια θα ήταν η αντίδραση του κοινού σε αυτήν την ερώτηση. Άρα, όμως, τι είναι αυτό που αποκαλούμε αλήθεια. Πολλοί έχουν ισχυριστεί ότι η αλήθεια είναι ένα καθρέφτησμα της πραγματικότητάς μας, στο οποίο δεν έχουμε πάντα πρόσβαση, γιατί οι αισθήσεις μας είναι ατελείς. Κάποιοι άλλοι ισχύριζονται ότι η αλήθεια είναι ένα προσωπικό θέμα, είναι υποκειμενική για τον καθένα από εμάς και αλλάζει με το γύγναστα της ζωής μας. Εγώ σήμερα θέλω να αναφερθώ στην αλήθεια πώς την έχει ορίσει ο Ηράκλητος, ο οποίος μας είπε ότι το αληθές είναι το αντίθετο της λύθης, δηλαδή είναι κάτι που χρειάζεται να αποκαλυφθεί και να βγει στο φως. Αυτή η αλήθεια συνδέεται με πολλές πτυχές της καθημερινότητάς μας όντως. Συνδέεται με την πραγματικότητα, μας αποκαλύπτει τις πτυχές της, εντύνει την κατανόηση και την αντίληψη του κόσμου μας, προωθεί την αυτογνωσία και την αυθεντικότητα της προσωπικής μας έκφρασης, ενώ πολύ συχνά οδηγεί στην ειλικρίνεια και στη λήψη αποφάσεων. Στο δικό μου προσωπικό μονοπάτι, η αλήθεια έχει ανέκαθεν συνδεθεί με την αρχιτεκτονική και με την πόλη. Τώρα θα μου πείτε τι σχέση μπορεί να έχει η πόλη με την αλήθεια. Ο θεωρητικός αρχιτέκτονας Λούις Μαμφόρντ μας έχει πει ότι η τελική αποστολή της πόλης είναι να εντύνει τη συνειδητή συμμετοχή του ανθρώπου στη συμπαντική και ιστορική διαδικασία. Αυτός ο πολλαπλασιασμός όλων των διαστάσεων της ζωής, μέσα από την συναισθηματική ένωση, τη λογική επικοινωνία, την τεχνολογική αριστοτεχνία και πάνω απ' όλα τη δραμαντουργική αναπαράσταση, έχει υπάρξει το σημαντικότερο καθήκον της πόλης στην ιστορία. Αυτή η ρύση με έκανε να σκεφτώ ότι οι πόλεις μας λειτουργούν περίπου σαν επιταχυντές, δηλαδή επιταχύνουν διαδικασίες, σχέσεις, γεγονότα μέσα στα οποίαν υπάρχουμε εμείς, με τις αξίες μας και με τον τρόπο ζωής μας. Δηλαδή οι πόλεις δημιουργούν αλυσιδωτές αντιδράσεις που αυξάνουν τη συνειδητότητά μας. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ο τρόπος. Ο Μαμφόρντ μας λέει ότι αυτό συμβαίνει μέσα από τη συναισθηματική ένωση, τη λογική επικοινωνία, την τεχνολογική αριστοτεχνία και τη δραματουργική αναπαράσταση. Εγώ σήμερα θα επικεντρώθω περισσότερο στην τεχνολογική αριστοτεχνία και τη δραματουργική αναπαράσταση όπως τα έχω συναντήσει μέσα από τη δουλειά μου. Πριν μιλήσουμε όμως για τεχνολογική αριστοτεχνία, θέλω να πάμε ένα βήμα πίσω και να δούμε λίγο τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε. Σύμφωνα με τους θεωρητικούς αρχιτέκτονες Beatrice Colomina και Mark Wigley στο βιβλίο τους «Are We Human?», υποστηρίζουν ότι τα εργαλεία που φτιάχνουμε τελικά φτιάχνουν εμάς. Ισχυρίζονται, ξεκινώντας από τη θεωρία του Δαρβίνου, ότι το ανθρώπινο χέρι είναι αυτό που προσαρμόστηκε στα εργαλεία του και όχι το αντίθετο. Δηλαδή, ουσιαστικά η σχέση μας με την τεχνολογία είναι αμφίδρομη. Και συνεχίζουν λέγοντας ότι οι ανθρώπινες δημιουργίες είναι επιφάνιες διεπαφείς τις οποίες όσο τις διαμορφώνουμε, μας διαμορφώνουν. Ας πάρουμε για παράδειγμα το κινητό μας τηλέφωνο, που όλοι το γνωρίζετε. Ίσως έχετε παρατηρήσει ότι οι αλλαγές στο σχεδιασμό της συσκευής με τα χρόνια έχουν αλλάξει και τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε, τις συνήθειές μας. Έχουν αλλάξει ακόμα και το βλέμμα μας και το περπάτημά μας. Άρα, μία τεχνολογική συσκευή μπορεί να μας αλλάξει. Πώς αντιστρέφαμε αυτή τη διαδικασία, πώς θα μπορούσαμε να επηρεάσουμε αυτή τη σχέση αν πιθανώς σχεδιάζαμε εμείς το κινητό μας τηλέφωνο και τις εφαρμογές του. Τι θα γινόταν αν εμείς σχεδιάζαμε όλα μας τα τεχνολογικά εργαλεία. Αυτό το ερωτηματικό μας, με πολλά άλλα, ήρθε να απαντήσει το Maker Movement. Το Maker Movement είναι ένα κίνημα που έχει σε στόχο την εκδημοκράτηση της τεχνολογίας μέσα από τη δημιουργία ελεύθερου λογισμικού και λυσμικού. Πριν από περίπου 15 χρόνια, σε χώρους όπως τα hackerspaces, makerspaces και άλλες online κοινότητες, ομάδες εφευρετών, ερευνητών, προγραμματιστών άρχισαν να μοιράζονται τεχνολογικές πλατφόρμες με το ευρύ κοινό και να δημιουργούν νέα τεχνολογικά εργαλεία προσβάσιμα σε όλους. Για παράδειγμα, δημιουργήθηκαν μικροπαιξεργαστές όπως το Arduino, το Arduino Lilipad, το Raspberry Pi μεταξύ άλλων και εντύστοιες γλώσσες προγραμματισμού με τις οποίες μπορούμε εύκολα να προγραμματίσουμε τις δικές μας εφαρμογές και να δημιουργήσουμε τα δικά μας εργαλεία. Ουσιαστικά, τι κατάφερε το Maker Movement με αυτό? Κατάφερε να φέρει νέα εργαλεία στο φως. Να τα βγάλει μέσα από το μαύρο κουτί της τεχνολογίας που ήταν μέχρι σήμερα για τους περισσότερους από εμάς. Κάτι άλλο που κατάφερε το Maker Movement είναι να αλλάξει τη σχέση μας με την τεχνολογία. Την έκανε παιχνίδι. Και μέσα από τον εύκολο πειραματισμό, πάρα πολύ από εμάς ήρθαμε κοντά στην τεχνολογία να παίξουμε, να πειραματιστούμε και πολλές φορές να δημιουργήσουμε καινοτόμες εφαρμογές από το πουθενά. Ένα τελευταίο και πολύ σημαντικό στοιχείο που κατάφερε το Maker Movement και μας έφερε κοντά, δηλαδή μέσα από το μοίρασμα της γνώσης, μέσα από τις offline και online κοινότητες, μας έφερε κοντά να δημιουργήσουμε και μας έμαθε να λειτουργούμε συλλογικά, σε ομάδες. Ποια όμως η αξία των ανοιχτών τεχνολογιών στο δημόσιο χώρο και ειδικά στο χώρο της τέχνης που με αφορά. Η πολιτική επιστήμονα Σοντάλ Μουφ μας έχει πει ότι η τέχνη στο δημόσιο χώρο χρειάζεται να αμφισβητεί τη δεδομένη τάξη πραγμάτων, το status quo. Όταν η τεχνολογία χρησιμοποιείται μέσα στην τέχνη, χρειάζεται λοιπόν να μην επαναλαμβάνει τις mainstream εφαρμογές, το mainstream τρόπο που τη χρησιμοποιούμε, αλλά να χρησιμοποιείται με διαφορετικό τρόπο για να δημιουργεί νέους συσκεδισμούς. Γιατί? Γιατί χρειαζόμαστε αυτή την πολυφωνία στο δημόσιο χώρο, γιατί προωθεί το διάλογο μεταξύ μας. Άρα, οι ανοιχτές τεχνολογίες μας οδηγούν ακριβώς προς αυτήν την κατέθυνση, γιατί μέσα από την προσβασιμότητα και τον πειραματισμό επιτρέπουν σε μια μεγάλη ομάδα ειδικών, αλλά και ερασιτεχνών, να ασχοληθούν, να προτείνουν νέα νοήματα και νέες αναπαραστάσεις στο δημόσιο χώρο. Μιλώντας για αναπαραστάσεις, ξαναγυρνάω στην ρύση του Μαννφόρντ, ο οποίος μας είπε ότι είναι σημαντική η δραματουργική αναπαράσταση. Και για πρώτη φορά, εγώ συνάντησα αυτή την έννοια, όταν σπουδάζα αρχιτεκτονική, εδώ, στην Αρχιτεκτονική Σχολή της Πάτρας, πριν από αρκετά χρόνια, και αναρωτιόμουν ποια κατεύθυνση να ακολουθήσω. Μεταξύ των εικαστικών, του αστικού σχεδιασμού, της αρχιτεκτονικής τοπίου μου και λίγο αναποφάσιστη, κάποια στιγμή, έκανα μια εργασία που έφερε στην επιφάνεια την αγάπη μου για το πολιτιστικό τοπίο. Δηλαδή, ήθελα να εξερευνήσω τη σχέση του ανθρώπινου σώματος και βλέμματος, με τα άμεσα φυσικά και τεχνητά του περιβάλλοντα, μέσα από αρχιτεκτονική μικρής κλίμακας. Επίσης, τότε είχα και μια περιέργεια για την τεχνολογία και πώς μπορεί να συμμετάσχει η τεχνολογία στις εμπειρίες αυτές, οπότε πήγα στο Λονδίνο να κάνω και ένα αντίστοιχο μεταπτυχιακό. Σε ένα από τα πρώτα μέρη, άρχισα να εξερευνώ αυτές τις αναπαραστάσεις και τη σχέση μεταξύ φυσικού και τεχνητού. Για παράδειγμα, δημιούργησα το wind chime, που είναι μια αναπαράσταση μιας μεταλλικής μελωδού. Δεν ξέρω αν γνωρίζετε τη μεταλλική μελωδό. Είναι αυτό το μουσικό όργανο που βάζουμε στη βεράντα και κάνει μια μεταλλική μελωδία όταν φυσάγα αέρας. Αντάλλαξα τους μεταλλικούς ολύνες με τα πλαστικά, τα Wii Remote Controls, τα οποία τα προγραμμάτησα ώστε να παράγουν μεταλλικούς, ώστε να τους μιμούνται και σιγά σιγά να τους μετατρέπουν σε θόρυβο. Μια άλλη αναπαράσταση εξερεύνησα μέσα από το Fabric, αυτό το έργο, στο οποίο ήθελα να εξερευνήσω τη σχέση μας με μία φύση που δεν είναι φυσική, μία μηχανική φύση, και να βυσβητήσω, ουσιαστικά, την έναι της φύσης όπως την γνωρίσουμε, να δω τι υπάρχει από πίσω. Στο συγκεκριμένο έργο, όταν ποτίζει κανείς με φως αυτές τις γλάστρες, αρχίζουν οι αλυσίδες στην ορφή να κινούνται και στο τέλος συντονίζονται σε μια μικρή χορογραφία. Κάποια στιγμή, μέσα στην καλλιτεχνική μου αναζήτηση, αποφάσισα να ακολουθήσω και μία άλλη οδό, αυτή του παιχνιδιού. Το 2011, με δύο συνεργάτιδες, δημιουργήσαμε το Athens Playathon. Το Athens Playathon είναι ένα φεστιβάλ παιχνιδιών δρόμου και νέων τεχνολογιών. Τότε, στην Αθήνα, είχαμε πολύ συχνά φαινόμενα βίας μέσα από πορείες στους δρόμους της Αθήνας και συνοδεύονταν από εμπισμούς και καταστροφές. Και εμείς θέλήσαμε να δώσουμε μία αλλη φωνή, μέσα από το παιχνίδι και τη συλλογικότητα. Και είδαμε την πόλη μας να αλλάζει. Είδαμε πάρα πολλούς, ίσως και χιλιάδες κόσμου, την τελευταία δικά χρονιά, να έρχονται να παίξουν μαζί μας για ένα δίμερο. Και αυτή η άνθρωπη άλλαξε. Είδαμε το χώρο της πόλης να αλλάζει. Πώς έγινε αυτό μέσα από το παιχνίδι? Γιατί το παιχνίδι έχει αυτή την ιδιότητα να μας εισάγει με ένα μαγικό τρόπο σε έναν εσωτερικό κόσμο μυθοπλασίας. Δηλαδή, για παράδειγμα, μπορεί να μετατρέψει τον αστικό χώρο σε πεδιομάχης, όπου διάφορες ομάδες μπορεί να διαπραγματεύονται μία γειτονιά, ή να αρχίσουν να εμφανίζονται γοργόνες, δράκοι, υπότος κ.ο.κ. Αυτός ο κόσμος μυθοπλασίας, όμως, δεν είναι ανεξάρτητος από τον αστικό χώρο. Αντιθέτως, τον εμπεριέχει. Μέσα από το παιχνίδι, αποκτά νέες ιδιότητες, οι οποίες δημιουργούνται συλλογικά. Οπότε, εκείνη τη στιγμή, κατάλαβα ότι για μένα είναι σημαντικό αυτό το μέσο αναπαράστασης στο παιχνίδι, γιατί μας φέρνει όλους στο εσωτερικό του και δημιουργεί συλλογικότητες. Αργότερα, δημιούργησα το εργαστήρι μου, το Entropica, μαζί με μία ομάδα συνεργατών και συνεχίζουμε να δημιουργούμε διαδραστικές εγκαταστάσεις στον χώρο. Για παράδειγμα, ένα από τα έργα μας, το CloudScapes, δημιουργεί ακριβώς την αναπαράσταση ενός φυσικού φαινομένου του σύννεφου και της βροχής. Ουσιαστικά προσωμιώνει τον ήχο του κεραυνού και της βροχής και το φως της αστραπής όταν περνούν από κάτω περαστικοί. Ήταν άλλη μια ευκαιρία να εξερευνήσουμε πώς αυτές αναπαραστάσεις επηρεάζουν το ναστικό χώρο. Μάλιστος, το συγκεκριμένο έργο μου έδειξε και μια αλήθεια μετά από πολλά χρόνια, ότι ενώ τα πρώτα έργα ήταν πιο θεωρητικά, με ιδέες που τις είχα πεξεργαστεί πάρα πολύ και μου άρεσαν ιδιαίτερα, ένα έργο πως αυτό πιο απλό, με πιο απλή ιδέα, αλλά με παιγνιώδη διάθεση, είχε πολύ μεγαλύτερη αμεσότητα με τον κόσμο. Είχαμε παιδιά που προσπαθούσαν να το μαγεύσουν φωνάζοντας τα άμπρα, είχαμε περαστικούς που έβαζαν την κουκούλα τους πιστεύοντας ότι θα βραχούν, και είχαμε και έναν έφηβο που καθόταν κάτω από το σύννεφο και μόλις άκουγε τον κεραυνό φώναζε συνέχεια Thor. Στην ίδια οδό συνεχίσαμε με τα place tools, όπου πάλι εξερμηνήσαμε λίγο τις παιγνιώδης διαστάσεις των αντικειμένων που φτιάχναμε και δημιουργήσαμε αυτήν την υβριδική παραλλαγή του παιχνιδιού μουσικές καρέκλες. Στο συγκεκριμένο παιχνίδι αυτά τα scabot έχουν και αυτά έξτρα ιδιότητες, δεν θα αφήναμε μόνο τα φυσικά αντικείμενα, το κάθε scabot έχει δύο αισθητήρες αφής, έχουν φως, παράγουν ήχο και επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω ασύρματου δικτύου. Ουσιαστικά γιατί διευκολύνουν και μπορεί να μπουν σε οποιοδήποτε χώρο. Προσκαλούν τους παίκτες να ελεπιδράσουν με τα scabot κάθε γύρο του παιχνιδιού και κερδίζει η ομάδα που κερδίζει περισσότερο σε χρώμα. Μάλιστα το μέλλον αυτού του παιχνιδιού θέλουμε να γίνει μια ανοιχτή εκπαιδευτική πλατφόρμα που τα παιδιά, ίσως πιο σοφοί σχεδιαστές από εμάς, να μπορούν να ανεβάσουν τα δικά τους παιχνίδια και να αλλάξουν τους κανόνες του παιχνιδιού καταβούληση. Σε αυτό το σημείο έβαλα και μία ανοτελία, γιατί αποφάσισα να πάω στη Ματέρα της Ιταλίας όπου εργάζομαι στο Open Design School. Το Open Design School είναι ένα πυλωτικό πρόγραμμα της πολιτιστικής πρωτεύουσας Ματέρα 2019. Εκεί καλούμαστε να σχεδιάσουμε δομές για το δημόσιο χώρο οι οποίες να εξυπηρετούν όλες τις πολιτιστικές εκδηλώσεις για αυτή και την επόμενη χρονιά. Οι δομές αυτές μπορεί να είναι από κερκίδες, από στάντια πληροφορίες, θεατρικού, θεατρικά σκηνικά και ούτω καθεξής. Το ενδιαφέρον και εδώ είναι ότι πάλι χρησιμοποιούμε ανοιχτά εργαλεία σχεδιασμού. Δηλαδή μέσα από τη φιλοσοφία των Open Structures, αν δεν γνωρίζετε τι είναι, είναι μία online πλατφόρμα, ένα site και μία κοινότητα όπου μπορεί ο καθένας να μοιραστεί τα σχέδιά του ελεύθερα, χωρίς copyright, με την υπόλοιπη κοινότητα. Και ο καθένας μπορεί να τα εξελίξει και να τα ξαναμοιραστεί online. Το δεύτερο ενδιαφέρον είναι ότι και εδώ καλούμαστε να σχεδιάσουμε μέσα από το παιχνίδι και τον πειραματισμό. Αυτό με ακολουθεί και αυτό. Δηλαδή δεν καλούμαστε να σχεδιάσουμε τις γνωστές κατασκευές όπως κερκίδες που να μοιάζουν με κερκίδες, γιατί αυτό μπορεί να το κάνει οποιοςδήποτε. Καλούμαστε να διαρευνήσουμε μέσα από τον πειραματισμό και να σχεδιάσουμε μυστηριώδη, παιγνειώδη αντικείμενα που να δημιουργούν ερωτηματικά στους κατοίκους και στην πόλη, να μην δίνουν άμεσα τις απαντήσεις. Άρα σε όλη μου την πορεία έχω δει ότι επιστρέφω πολύ συχνά στην αρχική ερώτηση του Manford για το ποια είναι η τεχνολογία που χρειαζόμαστε, ποια είναι η τεχνολογική αριστοτεχνία και ποια είναι ένα παραστάσι που χρειαζόμαστε στην πόλη. Και η προσωπική απάντηση που έχω δώσει είναι ότι η τεχνολογική αριστοτεχνία που χρειαζόμαστε πρέπει να είναι ανοιχτή και προσβάσιμη από όλους. Όσο για τις αναπαραστάσεις έχω δει ότι χρειάζεται πολλές από αυτές να είναι συμμετοχικές, συλλογικές και να μας καλούν να παίξουμε μαζί τους. Φυσικά αυτή είναι η δική μου απάντηση, είναι η δική μου αλήθεια και δεν χρειάζεται ο καθένας από εμάς να ασχολείται με την τέχνη και την τεχνολογία για να δει την αξία της αλήθειας μέσα στην πόλη. Ο Μάνφορτ στην αρχή, αν θυμάστε, είχε πει ότι η αλήθεια στην πόλη αναδίεται και μέσα από τη συναισθηματική αένωση και τη λογική επικοινωνία. Άρα η πόλη μας είμαστε εμείς και ανεξάρτα από την ιδιότητα του καθενός ο καθένας μας μπορεί να συνεισφέρει με αλήθεια στη συλλογική μας ζωή. Άρα σήμερα θέλω να σας προσκαλέσω να μοιραστείτε μία αλήθεια με τον συνάδελφο, με τον σύντροφο, με έναν φίλο. Αλλά πριν απ' όλα θα θέλω να σας προσκαλέσω να μοιραστείτε μία αλήθεια με τον εαυτό σας. Χαριστώ. Καλησπέρα. |
