| : [♪ Μουσική το άγχος και όλο το περίεργο του να μοιράζουμε κάποια πολύ προσωπικά πράγματα μαζί σας. Είναι κάτι με το οποίο έρχομαι αντιμέτωπη αρκετά συχνά και προσπαθώ πάντα να ξεπεράσω λίγο σε φόβο. Μέσα από τις εικόνες μου βγάζω όλα μου τα συναισθήματα, αφηγούμε προσωπικές ιστορίες πάντα και στο μυαλό το δικό μου με πλήρη διαφάνεια. Παρ' όλα αυτά έχω την πολυτέλεια ή την τύχη, η τέχνη να μην έχει μία αποκλειστική ερμηνεία, ούτε καν μία που να είναι η μοναδική σωστή ερμηνεία και έτσι κάπως έχω μια κάποια ψευδέσυση πως τα μυστικά μου είναι ασφαλή και δεν μπορούν όλοι να καταλάβουν ακριβώς όλα όσα λέω με μία εικόνα. Σήμερα όμως δεν θα σας δείξω μόνο δουλειές μου, θα σας μιλήσω για τη διαδικασία περισσότερο και όχι ακριβώς γιατί έκανα το κάθε πράγμα ή τι είχα ακριβώς στο μυαλό μου, αλλά νομίζω ότι είναι και τα δύο το ίδιο προσωπικά. Πιστεύω πως δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει μία σκοτεινή πλευρά. Δεν έχει καμία σημασία πόσο καταναλώνει από τη φωτεινή του ή πόσο μπορεί να την υπερσκιάζει ή όχι, διότι αυτά τα πράγματα είναι και τελείως ρευστά, δεν μπορούμε να τα ορίσουμε πάντα ή δεν έχουμε τη δύναμη να το κάνουμε ή να ελέγξουμε αυτό το πράγμα. Θα έλεγα ότι το πιο σημαντικό που συνέβη ποτέ στη ζωή μου ήταν όταν σχεδόν ερήμη μου και μάλλον εντελώς ατυβιστικά, ξεκίνησα να βγάζω όλο μου το μέσα μέσα σε μία κόλλα χαρτί για να μπορέσω κάπως έτσι να το ξορκίσω και να είμαι καλύτερα και εγώ ίδια με αυτό και κάπως να αγαπήσω ή έστω να αντέξω τη σκοτεινή μου πλευρά και ό,τι έχω που με τρώει. Και νομίζω ότι αυτή η ασχόληση μου με την εικονογράφηση ήταν κάτι που με έσωσε και με σώζε σχεδόν καθημερινά. Κάπως είχα την τύχη να υπάρχουν κάποιοι εκεί έξω που σε αυτό που κάνω εγώ είδαν ένα κομμάτι του εαυτού τους, το οποίο δεν είναι απλά πάρα πολύ όμορφο και συγκινητικό για μένα, αλλά σίγουρα με βοήθησε και επαγγελματικά και στο να μπορώ να βιοποριστώ μέσα από τη δουλειά μου, που στη βάση της, γιατί ποτέ δεν είναι απόλυτα, αλλά στη βάση της είναι αυτό που αγαπώ να κάνω. Και κάπως έτσι οδηγήθηκα στο να κάνω πραγματικά υπέροχη συνεργασία σαν αυτή που θα σας παρουσιάσω και λίγο αργότερα, αλλά για τώρα θα ήθελα να μιλήσω λίγο ακόμα γι' αυτό το κομμάτι της δημιουργίας σε σχέση με την έμπνευση. Μία από τις πιο συχνές ερωτήσεις που μου κάνουν είτε άνθρωποι που είναι στο χώρο που είμαι και εγώ, είτε άσχετοι, είτε νεότεροι, μεγαλύτεροι, γενικά τώρα όλοι σχεδόν μου κάνουν αυτή την ερώτηση, είναι πώς σου έρχονται οι ιδέες, από πού παίρνεις έμπνευση. Και άνθρωποι πολλές φορές λένε εγώ κάμια φορά κολλάω, δεν ξέρω τι να κάνω και έχω μάθει μέσα από την πορεία μου σε όλο αυτό, η ζωή δηλαδή με έμαθε να μη πιστεύω ιδιαίτερα στην έμπνευση σε αυτό που λέμε καλλιτεχνικό αδιέξοδο. Νομίζω ότι δεν υπάρχει τίποτα που να μας εμπνέει τελικά περισσότερο από την ίδια τη δουλειά. Δηλαδή, για να εξηγηθώ, μπορεί να έχω τρεις χιλιάδες ιδέες. Άμα δεν κάτσω να ασχοληθώ μαζί τους, τι νόημα έχει? Αντίστοιχα, μπορεί να μην έχω καμία ιδέα, να μην μπορώ να σκεφτώ κάτι, το οποίο θέλω με πάθος να ασχοληθώ μαζί του. Σίγουρα, όμως, αν πιάσω ένα μολύβι και ξεκινήσω ακόμα και πιέζοντας τον εαυτό μου, ακόμα και όταν βαριέμαι, αν ξεκινήσω να ζωγραφίζω κάτι σε ένα χαρτί, είναι απίθανο να μην μπω τελικά μέσα σε αυτό και να μην έρθουν ένα σωρό ιδέες και εικόνες στο μυαλό μου. Γιατί, τι είναι το μυαλό μας, αν όχι μία αποθήκη, στην οποία μαζεύουμε πράγματα, στα οποία μπορούμε να ανατρέξουμε ανά πάσα στιγμή και δεν έχει καν σημασία αν το τωρινό μας συνέστημα ταυτίζεται με το τότε. Διότι, αυτό είναι ένα συνέστημα που το έχουμε νιώσει και είναι πλέον κομμάτι μας για πάντα. Αυτό είναι το πιο σημαντικό πρόγραμμα, το πιο σημαντικό πρόγραμμα για όλες τις μορφές τέχνης και όχι μόνο. Το πιο σημαντικό πράγμα, σαν άνθρωποι, νομίζω, είναι να έχουμε κάτι να πούμε. Αν έχουμε κάτι να πούμε, νομίζω ότι δεν έχει την παραμικρή σημασία ο τρόπος που θα βρούμε να το πούμε. Δεν έχει καμία σημασία αν θα είναι το τέλειο σχέδιο, αν θα είναι το πιο σωστά παιγμένο τραγούδι, άμα η κιθάρα του θα είναι καταπληκτικά κουρδισμένη, δεν ξέρω και εγώ τι. Πραγματικά, ο λόγος που αναφέρω έχει παραδείγματα γιατί πιστεύω ότι όντως αυτό το πράγμα έχει εφαρμογή στα πάντα. Ποιος θα παίξει καλύτερα, κάποιος που έχει μία πανάκριβη υπερτέλεια και θάρα ή αυτός που θα παίξει με συνέστημα σε μία λιγότερο καλή. Είναι κάτι που έχω κρατήσει μέσα μου και είναι τελικά και μία από τις αρχές μου. Ίσως γι' αυτό κιόλας και στη δουλειά μου δεν χρησιμοποιώ ποτέ ακριβά υλικά, δεν μου αρέσει καθόλου σαν ιδέα γενικότερα. Θέλω να χρησιμοποιώ ό,τι χειρότερο και να προσπαθώ να κάνω κάτι όμορφο με αυτό. Μπορεί να μου λείπει κάποιο χρώμα και να χρησιμοποιήσω κατά κάθε το καφέ μου ή το κρασί που έχει μισοξεραθεί στο ποτήρι μου και χαρτιά πραγματικά, ό,τι να είναι, χρησιμοποιώ γενικά στις δουλειές μου. Προσπαθώ να σέβα με το υλικό και με έναν κάπως οικολογικό τρόπο σκέψεις να το αντιμετωπίζω. Αλλά πολύ συχνά επίσης ακούω ότι είναι άλλα, εγώ δεν έχω ταλέντο, αλλά πάντα μου άρεσε να ζωγραφίζω. Και παρόλο που, ok, μπορώ να αντιληφθώ ότι ίσως το να έχει κάποιος ταλέντο μπορεί και να διευκολύνει σε κάποια πράγματα. Σε καμία περίπτωση όμως δεν θεωρώ πως έχει και ιδιαίτερη σημασία. Νομίζω πως μπορεί κανείς να σχεδιάσει το πιο κακό σχέδιο, το πιο στραβή ή τρεμάμενη γραμμή, το πιο άσχημο, περίεργο πρόσωπο ή χάλια χέρια ή δεν ξέρω εγώ τι. Και μπορεί τελικά αυτό να καταλήξει και υπέρ του, διότι όντως η υπερβολική τελειότητα έχει τελικά κάτι να μας πει. Τελικά τι μας λέει, δηλαδή δεν ξέρω, έχουμε ερωτευτεί πολύ εδώ μέσα τον τέλειο άνθρωπο. Νομίζω ότι πάντα μας συγκινούν τελικά οι ατέλειες, οι ουλές ή μια περίεργη μύτη. Αυτό που κάνει τον άλλον ιδιαίτερο και είναι στα μάτια μας τέλειος επειδή τον ερωτευτείκαμε. Με όλα τα ψεγάδια όμως. Ακριβώς το ίδιο θεωρώ πως ισχύει και στην τέχνη λοιπόν. Οπότε η ιστορία η δική μου μάλλον ξεκίνησε σε σχετικά μεγάλη ηλικία, πριν 10 χρόνια περίπου στα 25 μου. Είχα από πολύ μικρή την τύχη να ξέρω ότι θέλω να ακολουθήσω τη δουλειά που κάνω τώρα. Στο περίπου έστω. Δεν χρειάστηκε ποτέ να αναρωτηθώ με τι θα ασχοληθώ, το οποίο σαφώς με διευκόλυνε. Ειδίως ούσα μια φοβερά κακήμαθήτρια με κανένα ενδιαφέρον για πράγματα που δεν είχαν σχέση με όσους αγαπούσα. Παρ' όλα αυτά, όταν ξεκίνησα τις σπουδές μου, κάπως μέσα στη σχολή μαθαίνοντας πολλά τεχνικά πράγματα, τα οποία δεν γνωρίζα νωρίτερα πως είναι φυσικό, ίσως επειδή μην είχαν γοητεύσει όλα αυτά ιδιαίτερα, κάπως απορροφήθηκα πολύ εκεί και ξέχασα λίγο το κομμάτι του αυθορρομητισμού, της δημιουργίας και της ανάγκης για έκφραση. Και ίσως και από αυτή τη βιασίνη που έχουμε λίγο όλοι να μεγαλώσουμε, ήμουνα εκεί στα 20 λίγα μου και ένιωθα πολύ έντονα την ανάγκη να μαζέψω κάποια skills, να γίνω η καλύτερη τεχνικά στο τάδε πράγμα ή να μάθω άψογα, να χειρίζω με το τάδε πρόγραμμα ή δεν ξέρω και εγώ τι άλλο. Το οποίο φυσικά δεν βρίσκω κακό γενικά, αλλά δεν το βρίσκω και απαραίτητο, όπως έλεγα και νωρίτερα και θέλω να πω ότι εν πάση περιπτώση αυτό μου είχε συμβεί εμένα. Είχα ξεκινήσει και να δουλεύω σε διάφορα γραφεία και τα λοιπά και τα λοιπά και κάπως νομίζω ότι δούλευα λίγο περισσότερο χωρίς συνέστημα, λίγο πιο ψυχρά και αποστασιωπημένα και διεκπερωτικά. Έπρεπε να φτιάξω μια εικόνα και την έφτιαχνα, δεν αφηνόμουν ιδιαίτερα σε αυτό και φυσικά και αυτή είναι και η μαγεία του όλου πράγματος, όσο ζούσα σε αυτή την κατάσταση δεν είχα και κανένα τρόπο να το αντιληφθώ. Γενικότερα νομίζω ότι μας συμβαίνει αυτό στη ζωή, πολλές φορές μπλέκουμε σε μια κατάσταση, σε μια υποκατάσταση, από τις πιο αγαπημένες μου λέξεις, η λέξη υποκατάστατο, οπότε όντως δεν μιλάμε απλά για κάτι που ζούμε, αλλά για τις φορές που υποβιβάζουμε οι ίδιοι τους αυτούς μας άθελα μας σε κάτι που δεν μας αξίζει και συνήθως αντιλαμβανόμαστε ότι ήμασταν σε αυτήν μόνο όταν καταφέρουμε να βγούμε από εκεί και μόνο τότε μπορούμε να το αναγνωρίσουμε. Και νομίζω ότι ο τρόπος για να συμβεί αυτό σε εμένα ήταν ένα δυσάροστο κυγονός, το οποίο δεν έχει πλέον πραγματικά την παραμικρή σημασία. Αλλά τότε για εμένα ήταν πολύ πολύ σημαντικό και φυσικά έχει να κάνει με ένα χαμένο έρωτα όπως σχεδόν τα πάντα σε αυτή τη ζωή. Ήμουν και μικρή και πολύ πιο αφελής και πολύ θα ήθελα να σας πω ότι δεν είμαι πια, αλλά τέλος πάντων αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Όπως λοιπόν συνήθως γίνεται είχα πέσει μαζεμένα όλα και είχε δημιουργηθεί μία εξαιρετικά κακή συγκυρία, η οποία όμως τελικά αποδείχθηκε μάλλον καλύτερη. Και είναι έτσι και από τα πράγματα που πάντα σκέφτομαι και μου δίνουν και κουράγιο όταν περνάω κάτι δύσκολο, ότι μπορεί μελωδικά να δω ότι αυτό το πολύ άσχημο πράγμα που ζω ήταν και αυτό που με οδηγήσε σε κάτι πολύ πολύ όμορφο. Αλλά ναι κάπως έτσι είχα και εγώ μια τέτοια στιγμή στη ζωή μου όπου ήμουν πολύ χάλια, είχα μόλις φύγει και από μία δουλειά, ήταν και καλοκαίρι το οποίο μισώ γενικότερα και ένιωθα ότι δεν ξέρω πώς να το αντιμετωπίσω και πώς να μπορέσω να διαχειριστώ αυτήν την τόσο έντονη στεναχώρια που είχα. Και αφού είδα ότι δεν μπορώ να κοιμάμαι όλη μέρα για να μη σκέφτομαι και δυστυχώς αναγκαστικά τις περισσότερες ώρες της ημέρας θα πρέπει να είμαι ξύπνια, κάτι έπρεπε να κάνω για να κρατάω το μυαλό μου απασχολημένο και να μη σκέφτομαι και στη στεναχωρία μου τόσο. Και κάπως έτσι, με έναν κάπως μαγικό τρόπο υποθέτω, ξεκίνησα να ζωγραφίζω. Πάλι, αυτή τη φορά όχι για πελάτες, όχι για κάποιο γραφείο στο οποίο δούλευα, όχι για κάποιο πρότζεκτ. Ξεκίνησα να ζωγραφίζω για μένα και για να μπορέσω να επικοινωνήσω αυτό που νιώθω και όπως πάντα με την κρυφή και εντελώς φρούδα ελπίδα που με διακατέχει συχνά, πυκνά, πως αυτός που πρέπει θα καταλάβει. Και κάπως έτσι ξεκίνησα να ανεβάζω στο διαδίκτυο τις δουλειές μου. Όσο και λείω και ανακούγεται, ο βασικός λόγος που το έκανε ήταν για να δει ένα μονοσυγκεκριμένο άτομο και να συγκινηθεί κάπως αυτό μεγαλείο των συναισθημάτων μου, πρώμα το οποίο φυσικά δεν έγινε ποτέ. Συνέβη όμως κάτι πολύ, πολύ καλύτερο και σημαντικότερο από αυτό. Βρήκα εγώ τον εαυτό μου. Και μέσα σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα άρχισα να παίρνω μηνύματα από τα πιο άσχετα μέρη του κόσμου από απλούς ανθρώπους οι οποίοι όχι απλά είδαν τη δουλειά μου και ένιωσαν κάτι ή τους άρεσε ή δεν ξέρω τι, αλλά μπήκαν και στη διαδικασία να ψάξουν έναν τρόπο να επικοινωνήσουν μαζί μου για να μου πούν ότι ταυτίζομαι με αυτό που έχεις κάνει ή νιώθω το ίδιο ή δεν ξέρω τι. Μπορεί και να μην ένιωθαν ακριβώς το ίδιο που νιώθαγα, αλλά δεν είχε σημασία εκείνοι, έτσι το βλέπανε. Και ξαφνικά βρέθηκα να δίνω συνεντέξεις, να έρχονται προτάσεις για παγγελματικά project και αποφάσισα κάπως έτσι να σταματήσω να ψάχνω για δουλειά. Αποφάσισα να συνεχίσω να δουλεύω μόνη μου, πράγμα το οποίο και κάνω από τότε. Και αυτή είναι ουσιαστικά η ιστορία για το πώς έγινε ο εικονογράφος και ο άνθρωπος που είμαι σήμερα. Με αργά φυσικά βήματα, δεν έγινε απ' τη μια μέρα στην άλλη και το στιγμό μου διαμορφώνεται συνεχώς και γενικά θεωρώ πως είναι ένα πολύ ρευστό πράγμα και έτσι πρέπει να είναι. Πρέπει πάντα να προσέχουμε να μην πέσουμε στην παγίδα του, να επαναλαμβάνουμε τους αυτούς μας, γιατί αυτό νομίζω πως είναι το πιο βαρετό πράγμα στον κόσμο. Και πρέπει να έχουμε και μία ανησυχία και μία τάση να επανεξετάζουμε και επαναπροσδιορίζουμε τους αυτούς μας και γενικότερα όσο μπορούμε να βαλτιωνόμαστε. Πολλοί χαρακτηρίζουν τη δουλειά μου ως μελαχολική και μάλλον έχουν δίκιο, αφού όσον αφορά τις προσωπικές δουλειές μου, αυτές προκύπτουν μόνο όταν η ζωή δεν είναι ιδιαίτερο σκαλή. Η δημιουργία είναι μια ανάγκη που την έχω μόνο, όταν δεν είμαι πολύ χαρούμενη. Κανένα θετικό συνέστημα δεν μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για μία αξιόλογη τέχνη για τα δικά μου δεδομένα. Όταν είσαι πραγματικά χαρούμενος, θες να δουλέψεις, θες να το ζήσεις. Ζωγραφίζω, λοιπόν, για να βγάλω κάτι από μέσα μου, να αφηγηθώ μία ιστορία, να επικοινωνήσω όλα αυτά που με απασχολούν και με τρώνε. Προσπαθώ, όμως, και να χανοφαίνεται κάπου και η όμορφη πλευρά όλου αυτού. Ναι, να πονάς για κάτι σημαίνει πως νιώθεις και όσο κλεισέκ αν ακούγεται, αν δεν πονάς, δεν μπορείς ούτε να χαρείς. Κάπως έτσι, μία μέρα πήρα ένα email από την υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων της υπηρεσίας ασύλου, την κυρία Ελένη Πετράκη, η οποία τελικά δεν αποδείχθηκε απλά μία εξαιρετική συνεργάτηδα, αλλά και μία φοβερή φίλη και πραγματικά, ήσανα με πολύ τυχερή που την γνώρισα. Η κυρία Πετράκη, λοιπόν, είχε μία πάρα πολύ όμορφη και ανιδιοτελή, θα έλεγα, ιδέα. Είναι μια γυναίκα που αγαπά πολύ τη δουλειά της και προσπαθεί με προσωπικό κόστο στην κυριολεξία να βοηθάει και το λέω παντού, γιατί θεωρώ πως τέτοιες καλές πράξεις πρέπει να τις αναγνωρίζουμε και να παραδειγματιζόμαστε από αυτές. Πολλές φορές νιώθουμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά για να αλλάξουμε τον κόσμο, αν όμως μπορείς να βοηθήσεις έναν άνθρωπο, μπορείς να αλλάξεις το δικό του κόσμο και αυτό είναι το πιο σημαντικό. Η κυρία Πετράκη, λοιπόν, με την πλήρη υποστήριξη της τότε διευθύντριας της υπηρεσίας ασύλου, της κυρίας Μαρίας Σταυροπούλου, είχε αποφασίσει να κινήσει γη και ουρανό για να μπορέσει να βγάλει ένα βιλιαράκι που να απευθύνεται στους ασυνόδευτους ανήλικους που φτάνουν στη χώρα μας. Ένα πρακτικό βιλιαράκι με απλά και έβλεπτα λόγια και συγκεκριμένες οδηγίες για τη διαδικασία έτσις ασύλου, τα δικαιώματά τους, διάφορα τέτοια. Όμως, επειδή θα απευθυνόταν σε παιδιά, δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να είναι ένα ξερό κείμενο με οδηγίες, που δεν θα του έδινε και κανένας καμία ιδιαίτερη σημασία. Είχε, λοιπόν, την ιδέα να κάνει έναν εικονογραφημένο οδηγό. Έψαχνα κάποιον εικονογράφο, κάποιος της πρότεινε να δει τη δική μου δουλειά και κάπως έτσι ήρθαμε σε επαφή. Το προσφυγικό είναι ένα θέμα, το οποίο, νομίζω, όπως και οι περισσότεροι μας, έχω και αυτό ένα προσωπικό ενδιαφέρον και είναι κάτι, γενικότερα, που προσπαθώ να κάνω τα τελευταία χρόνια. Να ασχολούμαι με πράγματα τα οποία έχουν ένα θετικό αντίκτυπο στον κόσμο. Πρέπει να δούμε τα πιστέξεις, το κόπο να προωθήσουμε. Και κάπως έτσι ήρθε υπέροχα για μένα αυτό το πρότζεκτ. Και εκτός των άλλων, είχαμε και πραγματικά μια εξαιρετική συνεργασία και με την έννοια ότι είχα την απόλυτη ελευθερία να κάνω ότι πίστευα. Ακόμα και πράγματα που κανονικά δύσκολα, με μια κυβερνητική υπηρεσία, θα δεχόταν. Υπάρχουν μέσα συγκρονογραφείς κρυμμένα, εντός πολλών εισαγωγικών, Στοιχεία για LGBTQ άτομα, αρκετά φαιμινιστικά. Το κορίτσι του ξοφύλου κρατά μια τσάντα που γράφει πάνω «Refuse to Sink». Πράγματα τα οποία υπό κανονικές συνθήκες θα κλοτσάγανε αρκετά για μια τέχνη δουλειά. Παρ' όλα αυτά δεν αντιμετώπισα ποτέ την παραμικρή ένσταση στο να μην τα συμπεριλάβω. Και πήγαν όλα υπέροχα γενικότερα. Κάπως έτσι, λοιπόν, μετά από πολύ δουλειά και πολύ ψάξιμο προσωπικό και πολύ βοήθεια από την υπηρεσία ασύλου και επαφές με πρόσφυγες και επισκέπτες στους χώρους τους και παρακολούθηση της όλης διαδικασίας, τάσαμε σε αυτόν τον οδηγό. Θέλαμε εκτός τον άλλον η πρακτική προφορία να αποδοθεί με ένα τρόπο πολύ πιστό στην πραγματικότητα, ούτως ώστε κάθε παιδί που θα έρθει σε επαφή με τη διαδικασία της αίτησης, της συνέντευξης κτλ. να μπορεί να αναγνωρίσει ακόμα και συγκεκριμένα πράγματα και να είναι τελείως προετοιμασμένο για όλα αυτά που θα συναντήσει. Αλλά το εξίσιο σημαντικό με την πρακτική πληροφορία για μένα ήταν το συναισθηματικό κομμάτι. Ήθελα πάρα πολύ αυτός που θα δει τον εαυτό του σε αυτές τις εικόνες να νιώσει λίγο λιγότερο μόνος. Και όταν σε μια χώρα που δεν είναι η δική του και όχι απλά δεν είναι η δική του, αλλά έχει και αρκετά σαν κουλτούρα από τη δική του και είναι και μόνο του χωρίς τους γονείς του αντιμέτωπον όλα αυτά, είτε διότι ταξιδεύει με την ελπίδα να του συναντήσει κάπου αλλού, είτε γιατί οι γονείς του δεν υπάρχουν πια. Οπότε, θέλησα να εστιάσω στη δύναμη και στο πόσο σημαντικό πράγμα είναι η διαφορετικότητα. Ελπίζοντας ότι κάθε παιδί που έρχεται εδώ πέρα και νιώθει άσχημα για κάθε αδιάκριτο βλέμμα, για κάθε εχθρικό σχόλιο, να μπορεί, όχι απλά να μην του πειράζει που είναι διαφορετικό, αλλά να νιώθει και περήφανο γι' αυτό. Ήταν πολύ σημαντικό για μένα να αποφύγω τους μελλοδραματισμούς. Μπορεί κανείς να νομίζει πως δεν είναι εύκολο να φύγεθείς στην περιπέτεια αθώων παιδιών που οι συνθήκες τα καταδίκασαν να ερήμουν τους σε μια περιπλάνηση και μια ζωή χωρίς πατρίδα, συχνά χωρίς γονείς, χωρίς να γίνεις καταθλιπτικός. Όταν όμως γνωρίσεις πολλά από αυτά τα παιδιά και έρθεις αντιμέτωπος με την απίστευτη δύναμή τους, το κάνω πολύ πιο εύκολο. Είναι βέβαιο πως ακόμα και τα πιο τυχερά προσφυγόπουλα εκεί έξω έχουν υπάρξει στην καλύτερη περίπτωση απλά μάρτυρες τραγικών καταστάσεων. Είναι αδύνατο αυτό να μην τα έχει επηρεάσει και να μην έχει επιφέρει τη βία η ορίμανσή τους. Θεωρώ όμως ότι παρόλο που καλούνται να αντιμετωπίσουν καταστάσεις σχεδόν αδιανόητες και για το πιο σκληραγωγημένο ενήλικα, η ψυχή τους παραμένει παιδική και εξακολουθούν να έχουν ανάγκες και επιθυμίες πολύ κοντινές με αυτές οποιουδήποτε σχεδόν άλλου παιδιού στον κόσμο. Οπότε με σεβασμό στα βιώματα του καθενός από αυτά, επιδίωξα να φωτογραφίσω μια αναγκαστικά εκ των πραγματών συγκρατημένη αισιοδοξία. Μια άλλη πραγματικότητα, όπου το διαφορετικό σημαίνει ξεχωριστό και η συνέπεια στα όνειρά σου, η ψυχική δύναμη και η πίστη σε ένα καλύτερο αύριο είναι τα πιο σημαντικά αποκτήματά σου. Διότι μέσα στην απογοήτευση του κάθε παιδιού, ανακάλυψα την ελπίδα και την πίστη πως όλα θα πάνε καλά. Αυτή την ελπίδα προσπάθησα να ενισχύσω και από αυτή προσπαθώ να κρατηθώ και εγώ όταν η ζωή γίνεται δύσκολη. Και τότε πιάνω τα μολύβια μου και ζωγραφίζω και όλα γίνονται λίγο πιο όμορφα. Ευχαριστώ πολύ! |
