| : Θα ξεκινήσουμε αυτήν την ενότητα δίνοντας το λόγο στο κύριο Ξαμοφώντα Κοντιάδη, καθηγητής Δημοσίου Δικαίου, κοσμήτωρας της Σχολής Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και Πανεπιστημίου της Πελοποννήσου και διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταρματικού Δικαίου. Το αντικείμενό του είναι η αναδιεργάμωση του δικτύου κοινωνικών υπηρεσιών σε επίπεδο δήμου. Σας ευχαριστώ πολύ, κύριοι δήμαρχοι, κύριοι γενικοί γραμματές, κυρίες και κύριοι αγαπητές φίλους και φίλοι, να ευχαριστήσω και εγώ με τη σειρά μου για την πρόσκληση και να συγχαρώ το θέμα του Παλίνης για την πρωτοβουλία αυτής της πολύ ενδιαφέρουσης εκδήλουσης. Εγώ αισθάνομαι ιδικούσιότερος από όσα άκουσα στο πλαίσιο των χαιρετισμών και από τις πολύπλευρες πρωτοβουλίες που έχουν αναλάβει η Δήμη, ειδικά μετά το ξέσμα της κρίσης. Νομίζω ότι πράγματι τα τελευταία τρία-πέσσερα χρόνια αναδείχθηκε η δυναμική που μπορεί να αναδείξουν οι οργανισμοί της πρωτοβάθμισης τοπικής αυτοδίκησης στην αντιμετώπιση των τόσο έντονων και εγκυνόμενων προβλημάτων στα πεδία της κοινωνικής προστασίας. Οι πρωτοβουλίες αυτές δείχνουν βέβαια ότι η ανάγκη μεταφοράς ολοένα περισσότερων αρμοδιωτήτων στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής από το κεντρικό κράτος προς την τοπική αυτοδίκηση είναι επιβεβλημένη. Είναι δηλαδή απολύτως αναγκαίο να ξανασυζητήσουμε τον τρόπο τον οποίο κατανέμονται οι αρμοδιώτητες ανάμεσα στο κεντρικό κράτος από τη μία πλευρά, το οποίο πρέπει σταδιακά να περιοριστεί σε έναν πιο επιτελικό και ελεγκτικό ταυτόχρονα ρόλο και από την άλλη πλευρά στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια τοπική αυτοδίκηση. Και θα ήθελα να σταθώ λίγο περισσότερο στην πρωτοβάθμια αυτοδίκηση, γιατί μετοπισμένος μετά από θεωρητική αλλά και πρακτική ερευνητική ενασχόληση με το πεδίο της κοινωνικής πολιτικής σε επίπεδο πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδίκησης, ότι ο καταλληλότερο πεδίο διοίκησης στο οποίο πρέπει να ασκείται η κοινωνική πολιτική είναι ο δήμος. Η ικίτητα, η δυνατότητα η οποία παρέχεται στους δήμους, πρώτα απ' όλα να προσεγγίσουν άμεσα το πολίτη, το δημότη, να αξιολογήσουν τις ανάγκες, να τις καταγράψουν, να συντονίσουν προβλήματα με εξατομικευμένο πρώτα απ' όλα χαρακτήρα και να μπορέσουν με αυτόν τον τρόπο να είναι κοντά στην προνοιακή φροντίδα εκείνων που πράγματι έχουν ανάγκη, αναφίβολα αναδεικνύεται μέσα από όλες αυτές τις έργουλες να πω ότι σε αυτό το τραπέζι έχω τη χαρά να μιλάω μαζί με δύο έγκαιρους επιστήμονες στο πεδίο της κοινωνικής πολιτικής, στον Νίκο τον Καλατζή, τον οποίο έχουμε συνεργαστεί και στις ζητήματα αναδιογκάνωσης της τοπικής αφροδικής, βάζοντας έναν βλήτο 2008, και με τον Δημήτρη τον Αναπίστουλα, με τον οποίο δουλέψαμε την περίοδο 2003-2006 πάνω στο δίκτυο κοινωνικών υποστρεπτικών υπηρεσιών που τότε είχε δημιουργηθεί και βγάλαμε ένα αυλείο το 2006 μαζί που περιγράφαμε αυτή την εμπειρία. Μια εμπειρία που θα ήθελα να σταθώ λίγο περισσότερο σε αυτήν, ήταν μια προσπάθεια ακριβώς να δικτυωθεί η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών σε επίπεδο δήμων, που σήμανε πρώτα απ' όλα καταγραφή αναγκών, γιατί χωρίς καταγραφή αναγκών δεν είναι δυνατόν να υπάρξει σοβαρό σχεδιασμός κοινωνικής πολιτικής. Σε έναν δεύτερο επίπεδο να υπάρχει εξατμογελμένη προσέγγιση με την πρωτοβουλία κοινωνικών επιστήμων, οι οποίοι εντάχθηκαν σε αυτά τα γραφεία κοινωνικών υποστρεπτικών υπηρεσιών, αναδείμω, οι οποίοι δεν έμειναν μέσα στο γραφείο τους αλλά έβγαιναν, εντόπιζαν ανθρώπους οι οποίοι τελούσαν σε καθιστό κοινωνικό αποκλεισμό, κατέγραφαν το ιστορικό τους, τα προβλήματα, επίσης από τον κερδομένο τρόπο και στη συνέχεια είχαν τη δυνατότητα να τους προωθήσουν στις κατάλληλες υπηρεσίες, διότι, όπως γνωρίζουμε, ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά του κοινωνικού αποκλεισμού είναι η αδυναμία εκείνων που είναι θύματα αυτού του θεομένου, το οποίο έχει ενταθεί τουλάχιστον τα τελευταία 3-4 χρόνια και το βλέπουμε όλο ένα συχνότερα διαγυμνό θαλμού γύρω μας, η αδυναμία λοιπόν αυτών των ανθρώπων να προσεγγίσουν εκείνες τις υπηρεσίες που ενδεχομένως υπάρχουν ακόμα και σε επίπεδο δήμος, στο εκείτερο επίπεδο της διοίκησης. Άρα, κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό είναι να βοηθηθεί τελικά ο ενδιαφερόμενος, ο δικαιούχος υπηρεσιών και παροχών στο επίπεδο της κοινωνικής προστασίας, να εντοπίσει ποια είναι η μονάδα, η υπηρεσία η οποία υπάρχει στην περιοχή στην οποία ζει και να μπορέσει να καταφύγει σε αυτήν και να τύχει της κατάλληλης φροντίδας. Και σε ένα τρίτο επίπεδο να δικτυωθούν αυτές οι υπηρεσίες. Και εδώ θα ήθελα να σχολιάσω λίγο όσα ενδιαφέροντα υπόθεκαν νωρίτερα σχετικά με την πολύ πλευρή δραστηριότητα των δήμων. Μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν πάρα πολλές καλές πρακτικές τα τελευταία χρόνια, καινούργιες, πρωτότυπες, πολύτιμες θα έλεγα, αλλά και αρκετές από τις παλιότερες. Διαπιστώ, όμως, δύο πράγματα. Πρώτα απ' όλα, το γεμονός ότι λειτουργούν με ένα τρόπο αποστασματικό. Μπορεί δύο όμοροι δήμοι να έχουν εκαθιερώσει, για παράδειγμα, συγκεκριμένες υπηρεσίες υπό την προϋπόθεση ελέγχου εισοδήματος των δικαιούχων και το ύψος του εισοδήματος να είναι διαφορετικό στο καθένα από αυτούς τους δήμους. Εδώ, λοιπόν, αυτό πέραν του κριτηρίου της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας το οποίο θα μπορούσε να βάλει κανείς, έχουμε μια ανομοιογένεια η οποία δημιουργεί, ενδεχομένως, και δικητικά, οργανικά, λειτουργικά προβλήματα. Άρα, ένα πρώτο σημείο συνέργεια, σύμπραξη και συντονισμού είναι μια προσπάθεια ομογενοποίησης. Ένα δεύτερο, πολύ σημαντικό στοιχείο, είναι ο συντονισμός και η δικτύωση. Μεταξύ υπηρεσιών που λειτουργούν όχι μόνο σε επίπεδο όμορων δήμων αλλά και μέσα στους ίδιους τους δήμους. Πολύ δηλαδή να συναντήσουμε υπηρεσίες οι οποίες παρέχονται από δημοτικούς φορείες και ταυτόχρονα παρεμφερές υπηρεσίες που χρηματοδοτούνται από φορές του τρίτου τομέα εθνοδοτικές οργανώσεις ή και ιδιωτικές χωρίς να υπάρχει μεταξύ τους επικοινωνία. Και αυτό σε κάθε περίπτωση αποτελεί μια κακή οργάνωση που τελικά στερεί πόρους πολύτιμους σε αυτήν την τόσο κρίσιμη περίοδο την οποία διανύουμε πόρους οι οποίοι είναι αναγκαίοι για να μπορέσει να στηριχθεί ο πλητώμενος από τα φαινόμενα κοινωνικού επικλεισμού. Θα ήθελα λοιπόν να επισημάνω ξεκινώντας αυτά τα δύο προβλήματα τα οποία θα μπορούσαμε να δούμε και να τα αντιμετωπίσουμε. Το πρόβλημα του συντονισμού, το πρόβλημα της δικτύωσης, το πρόβλημα της ομογενοποίησης ή της ενειοποίησης αν θέλετε προϋποθέσεων και φορέων κατά τρόπος να είναι πιο αποτελεσματική και πιο αποδοτική η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών σε επίπεδο δήμων. Ένα άλλο ζήτημα αφορά βέβαια και το έχουν ετονήσει οι δημαρχικοί και είναι κατεπανάληψη, η αδυναμία σε πολλές περιπτώσεις των δήμων να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους έκτου γεγονότος ότι η μεταφορά αρμοδιωτήτων δεν έχει συνοδευτεί σε πάρα πολλές περιπτώσεις. Θα ήθελα και εγώ να το επισημάνω. Το έχουν επισημάνει πάρα πολλές φορές από την ΚΕΝΕ και οι δήμαρχοι. Αυτό τελώς και δεύτερη φορά, το λάθος, σε το σημείο. Και θεωρώ ότι η μεταφορά στο επίπεδο των δήμων μιας σειράς κρίσιμων αρμοδιωτήτων και στο επίπεδο της κοινωνικής φροντίδας και στο τομέα της δημόσιας υγείας μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά και στην παρακολούθηση δικτών υγείας όσο και στην αμεσότερη ενημέρωση και εξυπηρέτηση των πιο ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Θα ήθελα να δώσω χρόνο και για συζήτηση και στους συναδέλφους να παρουσιάσουν τις δικές τους θέσεις οπότε θα περιεωστώ σε δύο-τρεις μόνο τελευταίες παρατηρήσεις. Το πρώτο είναι ότι μπορούμε να εμπλουτίσουμε τις δραστηριότητες των δήμων σε μια νέα δικαιτικά οργαντικά μοντέλα δοκιμασμένα σε ευρωπαϊκό χώρο να πω ότι για παράδειγμα οι λαχανόκυποι τους οποίους υιοθετήσαμε και εδώ και είναι μια σημαντική προοδευουλία στο ευρωπαϊκό έχουν πρωτοδημιουργηθεί εδώ και περισσότερα από 20 χρόνια. Θα ήθελα να δώσω να κάνω δύο άλλα παραδείγματα τα λεγόμενα walking centers και τα information centers τα οποία μπορεί περπατώντας ο δημότης μέσα στην πόλη του να τα επισκεφθεί για να κάνει κάποιες απλές βασικές διαγνωστικές εξετάσεις, να δείχνει μιας άμεσης φροντίδας για κάποιο πρόβλημά του, δοκιμασμένα στην Αγγλία, να λάβει κάποιες πληροφορίες χρήσιμες για τις υπηρεσίες τις οποίες μπορεί να αξιοποιήσει σε επίπεδο δήμου και με αυτόν τον τρόπο να αποσυμφορεθούν δευτεροβάθμιες ή τριτοβάθμιες μονάδες μέσα από τέτοιου τύπου ευέλικτες μονάδες παροχής υπηρεσιών δημόσιας υγείας και θα ήθελα να τονίσω και με πολύ χαμηλό κόστος, κύριε Δήμαρχη, με πολύ χαμηλό κόστος για παράδειγμα τα walking centers με έναν γιατρό, έναν νοσηλευτή και κάποια πολύ βασικά όργανα μπορείς να βοηθήσεις πραγματικά τους κατοίκους, μπορείς να έχεις σημαντικά αποτελέσματα και με επιτρέψημα το επισημάνω και αυτό σημαντική προβολή για το έργο του δήμου σημαντικότερη από ό,τι παρέχουν άλλα πολύ πιο πολύ βάππανα προγράμματα και θα έλεγα εν προκειμένου και με τη σημαντική διάσταση της πρόληψης στην οποία πρέπει να δώσουμε πολύ μεγαλύτερη σημασία τώρα που ζούμε αυτές τις δύσκολες περιόδους κατά το διάστημα μετά την κρίση. Δύο τελευταίες παρατηρήσεις, η απαρατηρητηρίου κοινωνικής πολιτικής θα βοηθήσει πάρα πολύ στο να καταγραφούν οι δομές που ασκούν κοινωνική πολιτική να τις αξιολογήσει, να καταγράψει τα χαρακτηριστικά των δικαιούχων σε κάθε κατηγορία παροχής, την έκταση και το είδος των κοινωνικών αναγκών. Επαναλαμβάνω, χωρίς καταγραφή αναγκών δεν είναι δυνατόν να ασκηθεί σοβαρή κοινωνική πολιτική, να γίνει σχεδιασμός και αξιολογήση. Μητρώ ο εθελοντών που θα μπορούν να συμμετέχουν σε δράση κοινωνικής πολιτικής, να πάρσει αυτή η άναρχη κατά κάποιο τρόπο και κατακερματισμένη παροχή υπηρεσιών από εθελοντές, οι οποίοι άλλες φορές είναι εθελοντές με ισαγωγικά και άλλες χωρίς ισαγωγικά. Έτσι, άρα να μπορεί εδώ να υπάρχει μια διαδικασία αν θέλετε πιστοποιήσεις, να καταγραφεί το πλήθος των πρωνιακών επιδομάτων που καταβάλλονται από τους ουρανιούς και να αξιολογηθούν αυτά τα προγράμματα ως προς την αποτελεσματικότητά τους, να συλλεγούν στοιχεία σχετικά με τους άστεχους και τη στεγασμική πολιτική και τέλος, και θα κλείσω με αυτό, να επιχειρηθεί επιτέλους αυτό το οποίο κατεπανάληψην έχει ξαγγελθεί, ακόμα και σε συνταγματικό επίπεδο, η καθιέρωση ενός ελάχιστον εγκυμένου εισοδήματος. Μαζί με την Ουγκαρία είμαστε η τελευταία χώρα στην Ευρώπη που δεν το έχει καθιερώσει. Έχει ξαγγελθεί ότι η Δήμη, και θα συμφωνήσω πόλετα σε αυτό, θα ήταν το καταλληλότερο επίπεδο που θα μπορούσε να αναλάβει την παροχή ενός ελάχιστον εγκυμένου εισοδήματος. Νομίζω ότι έχουν οριμάσει συνθήκες, ειδικά σε μια περίοδο που έχουν και οριμάσει, αν θέλετε, και η ανεργία στη χώρα μας με τους μακροχρόνια ανέργους, με το 30% πλέον να πλησιάζει το ύψος της ανεργίας, που η κατοχύριση τουλάχιστον εγκυμένου εισοδήματος θεωρώ ότι είναι εκ των όνων κάναν. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ. |
