| Interviewee Sidiropoulos, Alkiviadis Date interview: 2015 May 05 Geography creation: Greece. Language Greek Extent 1 digital file : MPEG-4. Credit Line United States Holocaust Memorial Museum Collection, courtesy of the Jeff and Toby Herr Foundation: Καλησπέρα και πάλι, σας ευχαριστούμε πάρα πολύ που μας συναντήσατε σήμερα. Το όνομα του Κυρίου είναι Νατάν Μπεϊράκ. Θα μας πείτε και το δικό σας όνομα για να το έχουμε στην κάμερα. Σιδηρόπολος Αλκυβιάρης. Ποια χρονιά γεννηθήκατε? Το 1928. Πού γεννηθήκατε? Στη Θεσσαλονίκη. Μεγαλώσατε στην Θεσσαλονίκη επίσης. Βέβαια, και εδώ σμούδωσα στο πρωτεπιστήμιο και βέβαια δεν καθόμουν σε αυτή τη γειτονιά, καθόμουν κοντά στο νημάνι τότε, όταν ήμουν μικρός. Όπως σας είπα και νωρίτερα, αυτό που προσπαθούμε να καταγράψουμε είναι τι συνέβη στους Εβραίους. Εσείς στη γειτονιά που μένατε, όταν μεγαλώνατε, είχατε Εβραίους? Εβραίους κατοίκους όχι, γιατί ήταν περιοχή που είχε εμπόριο, δεν είχε πολλές κατοικίες την εποχή εκείνη. Κυρίως είχε καταστήματα και μετακομίες εμπόριο. Εκεί που ήταν πολύ Εβραίοι ήταν αυτοί που βοηθούσαν στο νημάνι και εργαζόντουσαν εκεί. Είχαν κάτι δικά τους μεταφορικά με άλογα, στενόμακρα, και εργαζόντουσαν. Και θυμάμαι που εγώ έμενα εκεί σε μεγάλο πενταόροφο και από κάτω αυτή το μεσημέρι κοιμόντουσαν γιατί είχαν καλοκαίρι, ζέστα. Εν συνεχεία όμως δουλεύανε από το πριν με τα φορά εμπόρων. Είχαν κάτι δικά τους μεταφορικά με άλογα, στενόμακρα, και εργαζόντουσαν εκεί. Και θυμάμαι που εγώ έμενα εκεί σε μεγάλο πενταόροφο και από κάτω αυτή το μεσημέρι κοιμόντουσαν εκεί. Εν συνεχεία όμως δουλεύανε από το πριν με τα φορά εμπόρων. Εν συνεχεία όμως δουλεύανε από το πριν με τα φορά εμπόρων. Εκεί είχαν την εκκλησία και μετά έκανε να δουλεύουν όλη την ημέρα. Θα θέλα να εφαρμόσουμε ότι αυτές οι άνθρωποι δουλεύανε πολύ δύσκολα, είχαν καλές σχέσεις με τον άλλο μας και συνεχίστηκαν με το δουλειο τους. Αυτό δεν ήταν μια περιοχή όπου οι άνθρωποι ζήτησαν, οπότε δεν μπορώ να πω πολύ περισσότερο για αυτό που έκαναν. Στο σχολείο που πηγαίνατε είχατε εβραίους συμμαθητές. Ναι, είχαμε εβραίους συμμαθητές. Θυμάστε κανένα όνομα από τους συμμαθητές αυτούς τους εβραίους? Ένας νησίμ, το επίθετο. Το όνομα μου διαφεύγει. Ήταν στο διπλανό θρανείο με εμένα, καθότι ανεμονίμως. Έτσι είχαμε ο καθένας στη θέση του, βέβαια, στο σχολείο. Είχαμε δύο στη τάξη τη δική μου που ήμουνα. Πριν τον πόλεμο, πριν την κατοχή, θυμάστε να υπάρχει κάποιο γεγονός, να υπήρχε κάποια αντιπαράθεση μεταξύ εβραίων και χριστιανών, να υπήρχαν αντιθέσεις? Τώρα παιδιά ήμασταν εκεί. Πολλές φορές έρχονταν και παιδιά εβραίικα, τα οποία, όχι ιδιαίτερα καβγάδες, αλλά κυνηγόμασταν εκεί, παιδιά ήμασταν τώρα, μικροί ήμασταν, αλλά τίποτα σοβαρό όχι. Μεταξύ των μεγάλων, από τους γονείς σας, ακούσατε ποτέ να υπάρχουν διαφωνίες, διαμάχες μεταξύ των εβραίων και των χριστιανών? Ποτέ δεν είχαμε. Όχι, δεν είχαμε ιδιαίτερη αντιπάθεια με τους εβραίους, αλλά δεν είχαμε και πολλές συνάφειες. Βέβαια, ο μεγάλος αδερφός μου είχε φίλους ιππρέους, οι οποίοι, μάλιστα φεύγοντας τότε οι εβραίοι, του δώσαν και μια κινηματογραφική μηχανή χειροκίνητη. Ποτέ φύγαν οι εβραίοι. Ποτέ φύγαν οι εβραίοι. Ποτέ φύγαν οι εβραίοι. Το 1943. Άρα μιλάτε για τον εκτοπισμό τους. Όχι, καλά αυτά που λέμε ήταν λίγο πιο μπροστά. Μετά τον εκτοπισμό το μόνο που θυμάμαι έβγαινα εκεί προς την πλατεία ελευθερίας που τους συγκέντρωναν τους εβραίους που τους συγκέντρωναν τους εβραίους και έλωβα κατεβαίνανε από τη Μεγάλο Αλεξάνδρου, σήμερα λέγεται Ιώνος Δραγούμι, τότε λέγονταν Μεχάλο Αλεξάνδρου. Κατεβαίνανε οικογένειες με τα παιδιά τους καλλοντιμένοι και εγώ διερωτόμιν πού πάνε αυτοί. Γιατί τους μαζεύουν δεν ήξερα. Τους συγκέντρωναν εκεί και συνέχεια τους πέρανε δεν ξέρω. Όταν είδατε αυτόν τον κόσμο να κατεβαίνει και να τους μαζεύεται στην πλατεία, ξέρατε ότι είναι εβραίοι? Ναι, είχαν υπεριβραχειώνιο. Βλέπετε, Ανίτο, αυτό είναι ένα παράδειγμα που είπαν κάτι που προσπαθούσα να μην πω, γιατί εγώ ρωτήθηκα ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι, και εσύ ρωτήθηκες ποιοι ήταν Ιουζοί. Δεν ρωτήθηκα ποιοι ήταν αυτοί οι Ιουζοί. Έτσι, είπε ότι ήξεραν ποιοι ήταν Ιουζοί από τα πλατεία τους. Αναγνωρίσατε κανέναν στην πλατεία ή κάποιον... Όχι, είχα φίλους και γνωστούς, αλλά όχι αυτοί. Ήταν οικογένειες και μάλλον δεν τους ήξερα. Σας είπα στη γειτονιά μου δεν είχα πολλούς εβραίους, μάλλον καθόλου δεν είχαμε εκεί που ήμουνα εγώ. Ήξερα που άλλαξε σπίτι και ήρθα προς τα δώ. Βέβαια με τα πολεμικά έχω και πολλούς φίλους έχω. Όχι, δεν γνωρίσα κανέναν. Αυτοί ήταν οικογένειες. Ήταν πραγματικά οικογένειες που δεν γνωρίσα. Γνωρίσα λίγο φίλους, αλλά δεν γνωρίσα κανέναν. Μετά, όταν πήγα από τη γειτονιά μου, όπου μείναμε στο πόρτο, δεν υπήρχαν Ιουζοί που ζούσαν εκεί. Μετά από τη γειτονιά μου είχα Ιουζοί φίλοι και ήμουνα κοντά τους. Ας σταματήσουμε για λίγο και μιλήσουμε για αυτήν την περίπτωση. Δηλαδή, είδατε ότι οι Ιουζοί έγιναν. Είδατε οικογένειες. Μένουμε λίγο σε αυτό το περιστατικό που μας περιγράφετε, αυτές οι οικογένειες που βλέπετε να έρχονται και να μαζεύονται, περιγράψτε μου λίγο, κρατούσαν κάτι, είχαν κάτι μαζί τους, είχαν βαλίτσες. Δεν είχαν αποσκευές. Δεν είχαν αποσκευές. Σας λέω, κρατούσαν τα παιδιά. Μοτέρας και βέβαια καλοδημένος και φορούσε και πατώφεντ. Ήτανε άνοιξη, τέτοια εποχή πρέπει να ήτανε. Και η σύζυγος και έτσι μια παρέα με τα άλλοι κατέβαιναν. Δεν ήταν μόνο με ένα άτομα, όλοι ήταν οικογένειες. Που ακριβώς είναι αυτό εσείς, από πού το βλέπετε αυτό, πού είστε? Περπατούσα στον δρόμο και κατέβαινα, σας είπα, με νίωνο δρογούμι. Όχι, εγώ έρχομαι από το σπίτι μου. Είμαι η Μητροπόλεως, η οποία εκεί τελείωνε και περνάμε από εκεί απέναντι. Διασταυρωθήκαμε δηλαδή με αυτά που ο κόσμος που κατέβαινε προς την πλατεία ελευθερίας. Τους είδατε να περπατάνε και τους είδατε και μαζεμένους κάπου ή μόνο να περπατάνε? Κοιτάξτε, από εκεί και κάτω αρχίζει λίγο παρακάτω η πλατεία ελευθερίας. Είδα κόσμο εκεί στην πλατεία ελευθερίας που μαζεβόντουσαν κατεβαίνοντας την μεγάλη Αλεξάνδρου. Δεν είδα κανέναν, μόνοι τους κατέβαιναν. Σαν έτσι να θέλαμε, δεν κατάλαβα τότε πολλά πράγματα, δεν είχα ακούσει ότι οι Γερμανοί κάνουν αυτή τη δουλειά. Και διερωτόμουν τι συμβαίνει και πάνε όλη στην πλατεία ελευθερίας. Ήστερα βέβαια έμαθα ότι τους μαζεύσανε και τους πήρανε και τους πήγανε... Δεν συνόδευε, δεν προσέχα να είναι κάποιος Γερμανός εντυμένος. Τώρα αν ήταν εντυμένοι με πολιτικά και ήταν εκεί δεν ξέρω. Αλλά μάλλον δεν πρέπει να ήταν. Μάλλον είχαν εντολή να κατεβούνε στην πλατεία ελευθερίας και πήρανε την οικογένεια και κατεβούνε. Μου λέτε ότι εκείνη την ώρα δεν καταλάβατε τι κάνουν, γιατί μαζεύονται εκεί. Μετά γυρίσατε σπίτι και το κουβεντιάσατε με τους γονείς. Πότε καταλάβατε τι ήταν αυτό που... Το βράδυ που γύρισα στο σπίτι με είπαν ότι οι Γερμανοί τους είπαν να πάνε εκεί, τους μάζεψαν, αλλά μόνο αυτό. Και στο σπίτι μας, ας πούμε, δεν μιλούσαμε πολλά για αυτή την κατάσταση. Δεν καταλαβαίναμε και πολλά πράγματα τι γίνεται, γιατί οι Γερμανοί είχαν ένα καθεστώς που ο κόσμος φοβότανε. Μέσα στο σπίτι λέγαμε δύο-τρεις κουβέντες, έξω κανείς δεν δουλμούσε να μιλήσει. Οι άνθρωποι δεν μιλούσαν στους δρόμους και μόνο στους σπίτι μας μπορούσαμε να μιλήσουμε. Και ακόμα τότε δεν μιλούσαμε τόσο πολύ. Και δεν ήξεραμε τόσο πολύ, γιατί δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε. Δεν ξέρω αν είχαν καθαρίσει άνθρωποι που δεν είχαν κομμάτια. Γιατί αν αυτό ήταν το τέλος, δεν θα είχα γνωρίσει αν είχαν κομμάτια. Αυτή είναι η μοναδική φορά που είδατε ένα τέτοιο επεισόδιο εβραίους να τους μαζεύονται σε ένα σημείο ή σας συνέβη να το ξαναδείτε μέσα στην πόλη αυτό? Όχι, δεν είχα δει άλλη φορά. Ούτε μετά ξαναίκατε. Όχι. Όχι, είναι η μόνη φορά. Δεν το είχα δει πριν και δεν το είχα δει μετά. Και πόση ώρα βρίσκεσαι να παρακολουθείς αυτή τη φορά? Πόση ώρα καθίσατε και παρακολουθήσατε, σταματήσατε και κοιτούσατε? Ναι, σταμάτησα και κοίταζα. Πόση ώρα? Κοίταζα και βέβαια συνεχεία πέρασα απέναντι και πήγα πού, τότε κάπου πήγα. Βέβαια σταμάτησα, αλλά δεν ξέρω πόση ώρα. Σταμάτησα για λίγο και μετά κοίταξα. Βέβαια, είναι αλήθεια ότι δεν ήθελα και να πάω να δω τι γίνεται από φόβο. Μέσα μου είχα το φόβο, γιατί είχαμε κατοχή και τη νύχτα απαγορευόταν η κυκλοφορία. Είχα φόβο, είχα φόβο μέσα μου, οπότε δεν παρακολουθήσα πολύ λίγο. Έχεις λίγο φωτογραφικά φωτογραφικά φωτογραφικά φωτογραφικά φωτογραφικά φωτογραφικά φωτογραφικά φωτογραφικά. Άρα, είναι σαν να σας έχουνε μείνει κάποια στιγμιότυπα, κάποιες φωτογραφίες από αυτό που είδατε στο μυαλό σας. Μας περιγράψατε έναν κύριο με ένα παλτό και την οικογένειά του, έναν καλοδημένο κύριο. Υπάρχουν άλλες τέτοιες εικόνες. Όχι, δεν ήταν μια παρέα, συνέχεια κατέβαιναν από πάνω. Υπάρχει κάτι άλλο που προσέξατε, που έτσι σας έμεινε σαν εικόνα. Σας είπα ότι η απορία μου είναι αυτοί οι άνθρωποι, οι καλοδημένοι, οι οικογενειάρχες, αυτοί τι πάνε, πού ποιος, τι πάνε να δουν, δηλαδή τι πάνε να κάνουν εκεί. Βέβαια, έχοντας και αυτό το σήμα, το οποίο ήταν ακατανοητό για μένα, τι έννοια έχει, ας πούμε, δεν ήξερα ότι ήταν σήμα ότι είναι Εβραίος. Ήστερα στο σπίτι που πήρα το βράδυ, με είπαν ότι είναι Εβραίοι και τους μαζεύουν στην πλατεία για να τους πάρουν τώρα. Άρα πριν από αυτή τη σκηνή που βλέπετε τους ανθρώπους με το σύμβαστο βράζον, δεν είχατε συναντήσει εσείς άλλους ανθρώπους με περιβραχειόνιο στην πόλη. Πιθανούν μεμονωμένα, αλλά όχι, όχι. Δεν θυμάμαι. Μπορείτε να θυμηθείτε ποια χρονιά ήταν αυτό το περιστατικό που μου περιγράφετε. Ήταν το 1943. Ξεκινήθηκε το 1941 και το τελευταίο σχέδιο που μιλήσατε πριν, ήταν η σχέση με τους Ελληνικούς και τους Ελληνικούς. Πριν αρχίσετε να μας περιγράφετε αυτό το περιστατικό που έγινε το 1943, μιλούσαμε για το 1941, σαν να πηδήξαμε δυο χρόνια για την αρχή της κατοχής. Και μας είπατε, μιλούσαμε για τις σχέσεις των Εβραίων με τους Χριστιανούς και μας αναφέρατε ότι ο αδερφός σας είχε και κάποιους φίλους που πριν φύγουνε του αφήσανε αυτή την κάμερα. Κοιτάξτε να σας πω ακριβώς τα γεγονότα με τη σειρά τους, το 1941 έγινε πίνα μεγάλη, δεν είχαμε να φάμε και ο πατέρας μου με πήρε, μας πήρε όλη την οικογένεια, πήγαμε σε ένα χωριό που είχαμε κάτι συγγενείς για να μπορέσουμε να... Το 1942 με το 1943 τότε, γυρίσαμε στο σπίτι μας εκεί που σας είπα στο Λιμάνι. Γιατί κάπως μπορούσαμε και βρίσκαμε κάτι να φάμε. Αλλά το 1941 έγινε μεγάλη πίνα, δηλαδή πεθαίνανε άνθρωποι στους δρόμους. Άρα φύγατε το 1941 και πότε επιστρέψατε. Αυτό σας είπα, το 1942 με το 1943. Το καλοκαίρι του 1942, το χειμώνα του 1942 πότε επιστρέψατε από την εξοχή. Επιστρέψαμε μετά το καλοκαίρι του 1942. Και όταν επιστρέψατε από την εξοχή, υπήρχαν ακόμα Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη. Τους είδατε, τους θυμάστε? Όχι, γιατί είχα σημαριθεί στο σχολείο, αλλά σχολεία δεν είχαν. Μετά το 1943, ανοίξανε και μάλιστα κάναμε μαθήματα στην εκκλησία, στην Αγία Σοφία. Γιατί τα σχολεία τα είχαν επιτάξει οι Γερμανοί. Μετά το 1943 είχαμε μαθήματα στην εκκλησία, γιατί τα σχολεία τα είχαν επιτάξει οι Γερμανοί. Είχατε αναφέρει στην Μαρία, όταν της μιλήσατε, ότι οι δύο συμμαθητές που είχατε, οι Εβραίοι, σταματήσαν να έρχονται στο σχολείο. Αυτό είναι πότε? Μου είπατε πριν ότι είχατε δύο συμμαθητές. Με το που ήρθανε οι Γερμανοί, τα σχολεία κλείσανε. Άξιε η πείνα και σκορπήσαμε όλοι, όπου μπορούμε πήγαμε. Μετά γυρίσαμε και ακόμα δεν είχαν αρχίσει να λειτουργούν τα σχολεία, για να βρω τους φίλους μου, να βρω την παρέα μου. Και μάλιστα και στη γειτονιά μου ακόμα, πολλές οικογένειες δεν είχαν γυρίσει ακόμα. Είχαν πάει έξω και θυμάμαι, είμαστε τρεις ή τέσσερις οικογένειες σε ένα πενταόρροφο κτίριο. Άρα το 1943, όταν ξεκινήσατε το σχολείο, δεν ήρθανε τα Εβρεόπουλα. Αυτός. Το 1943, όταν ξεκινήσαμε το σχολείο, δεν ήρθανε τα Εβρεόπουλα. Ήταν μια πολύ δυσαρεστική περίοδος, δυστυχώς. Και πολλοί υποφέρανε, βέβαια οι Εβραίοι, ήτανε το κάτι άλλο. Κανείς δεν φανταζότανε τόση αγριότητα, τόση απαθροπιά. Αυτοί ήταν οι Εβραίοι και το έκανε από την κομμάτια των Γερμανών. Και τι συνέβη μετά? Άρα εσείς θυμάστε να βγαίνετε από το σπίτι, να βλέπετε αυτό που μου περιγράψατε, τους Εβραίους να κατεβαίνουν από την τότε μεγάλο Αλεξάνδρου στην πλατεία ελευθερίας, και όταν επιστρέψατε πια στο σπίτι συνειδητοποίησατε ότι αυτοί ήταν οι Εβραίοι που τους μαζεύαν οι Γερμανοί. Μετά τι συνέβη? Δεν ξέρω, δεν ξανα είδα Εβραίους να κυκλοφορούν και ό,τι μπορούσαν βέβαια και να ήτανε δεν κυκλοφορούσαν, κρυφώνουσαν τότε όσοι μείνανε. Οι Εβραίοι φύγαν από το σπίτι τους και αφήσανε τα πράγματα μέσα. Τι συνέβη σε αυτές τις περιουσίες ξέρετε, τι συνέβη στα σπίτια τους και στα αυτά που αφήσανε μέσα στα σπίτια τους. Και τα ανέλαβε η πρόνοια, η οποία εγκαθιστούσε, γιατί τότε είχαν αρχίσει και οι βομβαρδισμοί, οι σύμμαχοι βομβαρδίζανε και φεύγαμε εμείς που ήμασταν κοντά στο λιμάνι και πήγαμε σε ένα σπίτι έτσι, όμως είχε λεηλατηθεί. Τότε όποιος ήθελε δεν υπήρχε κράτος, δεν υπήρχε οι Γερμανοί. Δεν υπήρχε κανείς που είχε χάσει το σπίτι ή επειδή από τις βομβαρδίες που είχε ξεκίνησει η Βρετανία ή οι αλλαγές είχαν ξεκίνησει την Ελλάδα για να αγόρασαν τους Γερμανούς. Τότε είχαμε και πολλούς πρόσφυγες από τα μέρη που κατέλαβαν οι Βουλγαροί και πολλοί εγκαταστάθηκαν σε τέτοια στιγμή. Τα οποία είχαν φύγει βέβαια και εγκαταστάθηκαν αυτοί οι πρόσφυγες που ήρθαν από την Σέρες, Δράμα, Καβάλα, εκεί κατέβηκαν οι Βουλγαροί για να γλιτώσουν. Γιατί με τους Βουλγαροί είχαμε κόντρα το πάντα και τότε τους κυνηγούσαν οι Βουλγαροί και για να γλιτώσουν φύγαν και ήρθαν εδώ. Εσείς είδατε κάποιον να μπαίνει πίσω στη Θεσσαλονίκη. Εσείς είδατε κάποιον να μπαίνει πίσω στη Θεσσαλονίκη. Εσείς είδατε κάποιον να μπαίνει ποτέ σε εβραϊκό σπίτι να παίρνει πράγματα και να βγαίνει. Σας είπα στη γειτονιά μου δεν είχαμε εβραϊκά σπίτια και δεν θυμάμαι. Άρα πώς ξέρετε ότι είχαν ελατηθεί τα σπίτια. Γιατί όσοι μπήκαν μέσα που τους έβαζε η πρόνοια τους πρόσφυγες, βλέπανε το σπίτι ελατηθεί. Μου είπατε πριν ότι όταν αρχίσαν να βομβαρδίζουν οι σύμμαχοι, εσείς χρειαστήκατε να φύγετε από το σπίτι στο λιμάνι. Μου είπατε πριν ότι όταν αρχίσαν να βομβαρδίζουν οι σύμμαχοι, εσείς χρειαστήκατε να φύγετε από το σπίτι στο λιμάνι. Πού πήγατε να μείνετε? Πήγαμε σε ένα σπίτι κοντά στην Μοναστηρίου και ήταν ένα δυόροφο, το οποίο είπα παλιό σπίτι. Και πάνω κάτω καθόταν εβραίοι. Το κάτω-πάτω με ήδη του είχαν εγκατασταθεί άλλοι πρόσφυγες, γι' αυτό σας το είπα. Όταν πήγαμε εκεί στο πάνω-πάτω με εμείς, αλλά άδειο το σπίτι. Τίποτα δεν είχε μέσα. Και ξέρατε ότι είναι εβραϊκό σπίτι. Ναι, είναι εβραϊκό σπίτι. Ναι, ήταν, θυμόμουν και το όνομα, αλλά τώρα μου διαφέρει πώς το βότανε, γιατί το ηλεκτρικό ρεύμα είχε το όνομα του προϊκατοίκου. Δεν πειράζει, σκεφτείτε το. Και η Λεία, δεν μπορώ να το θυμηθώ. Δεν πειράζει. Όταν πήγαμε από το πάνω-πάτω, πήγαμε σε ένα δύο ελπίδες σπίτι στο Μοναστιρίου. Ά, Πεσάχ, Λάου Πεσάχ. Στο Μοναστιρίου. Και αυτό το σπίτι ήταν ένα ελληνικό σπίτι. Λάου Πεσάχ ήταν το όνομα του προϊκατοίκου. Γιατί το ηλεκτρικό ρεύμα είχε το όνομα του προϊκατοίκου. Και το πλαίσιο είχε ήδη καταφέρει από κάποιους ελληνικούς από τις περιοχές της Βουλγαρίας. Αυτό είπα και πριν. Και τότε πήγαμε στο πλαίσιο, αλλά το σπίτι ήταν ανοιχτό. Δεν υπήρχε τίποτα. Δηλαδή, Λάου Πεσάχ καμπέκ. Επέστρεψε ο κύριος Πέσαχ. Και δεν επέστρεψε ο Πέσαχ, αλλά βρέθηκαν συγγενείς του, οι οποίοι και το διερδίκησαν και το πήραν. Και με σφίλαμε και ήρθαμε εδώ, που τα αγοράσαμε αυτό και μείναμε εδώ. Τότε είχε βγει μια διαταγή και πέμπτος-έκτος βαθμός συγγενείας κληρονομούσε αυτούς που δεν γύρισαν. Και βρέθηκε μια... Κάποια δύσκολη γυναίκα, αδερφή, κάτι, έφτασε και παίξε το σπίτι. Τι θυμάστε εσείς, τι συναντήσατε αυτήν που επέστρεψε. Αυτή επέστρεψε από το Νταχάο, από εκεί κάπου, νομίζω. Εδώ τους γράφανε και έλεγε να εγώ είμαι συγγενείς. Και τάξεξε ότι είμαι βρέα. Θυμάμαι, έγραφε από το Νταχάο, είχε το αριθμό και θα μας δείξει το αριθμό και θα μας πει ότι είμαι ελληνικής. Ήρθα από εκεί, είμαι η αδερφή. Και δημιουργήθηκε ένταση μεταξύ της δικής σας ιτογένειας και αυτής της γυναίκας που επέστρεψε. Καθόλου. Καθόλου. Εμείς ήθελαμε να φύγουμε και ώρας, γιατί δεν ήταν καλή η γειτονιά και εκεί δεν ξέρω αν... Σαλονικιά είστε? Όχι, κατά το ίμισι. Αλλά εκείνη η περιοχή δεν είχε καλή φήμη και φύγαμε. Μάλιστα, ετοιμαζόμασταν να φύγουμε και ήρθε και αυτή και λέει μα... Θυμάστε το όνομά της? Το είπε, αλλά πού να θυμηθώ. Αλλά ο Πεσάχ που θυμήθηκα είναι πολύ. Θα ρωτήσει τις κυρίες αν ξέχασε κάτι να σας ρωτήσει και θα επανέλθει. Αυτός από την Αμερική. Αυτός είναι από το Ισραήλ, αλλά συνεργάζεται με το Μουσείο του Ολοκαυτώματος εδώ και 20 χρόνια. Είναι υπηρεσία είναι δηλαδή, είναι οργάνωση. Αυτό είναι ένα μουσείο, είναι το Μουσείο του Ολοκαυτώματος στη μνήμη του Ολοκαυτώματος. Είναι πολύ ενδιαφέρον μουσείο, είναι ένα μοντέρνο μουσείο, γιατί τι να δείξεις είναι ιδιαίτερο. Κοιτάξτε την ιστορία πρέπει να την ξέρουμε. Ναι αυτό λέω, αλλά ποια δεν είναι να δείξουμε πως είναι το αρχαιολογικό μουσείο. Έχουμε λίγες ακόμα ερωτήσεις. Ο αδερφός σας ζει σήμερα, είμαι ο τελευταίος επιζών. Θυμάστε κανένα όνομα από τους φίλους του αδερφού τους Εβραίους που αναφέρατε, που του αφήζαν την κάμερα. Όχι, ήταν ευκατάστατη εκείνοι που τον δώσανε τη μηχανή. Αυτό ξέρω και έκανε παρέ ο αδερφός. Ήταν φίλοι του. Ξέρετε τίποτα άλλο για αυτούς τους φίλους του αδερφού που τους γνώρισε, κάτι άλλο που να θυμάστε από αυτούς τους. Ήταν συμμαθητές του στη σχολή Κωνσταντινίδου. Θυμάστε τίποτα άλλο, πόσοι ήτανε, που μένανε. Είπατε ότι είδατε ανθρώπους με το περιβραχειόνιο. Μας αναφέρατε ότι εκεί στην Μεγάλο Αλεξάνδρουγου και προς την πρατία Ελευθερίας είδατε ανθρώπους με το περιβραχειόνιο. Θυμάστε να είδατε και ανθρώπους με το αστέρι στο Πέτο. Δεν θυμάμαι. Μας αναφέρατε, Μαρία Καβάλα, για μια κομμουνιστική γυναίκα που ζούσε κοντά στο λιμάνι και σας είπε κάτι. Αυτή ήταν η γειτόνισσα και μια μέρα έρχεται να χτυπάει το τζάμι. Έρχεται μέσα. Τι έμαθα ότι εκεί που τους πήγανε τους βάναν στους φούρους. Λέει η μητέρα μου τι είναι αυτά που λέει αυτή. Δεν το πιστεύαμε, δεν ήταν δυνατόν, αλλά έγινε. Αυτή η πληροφορία της έπαιρνε από το κομμουνιστικό κόμμα. Είχε οργάνωση, ο άντρας ήταν στέλεχος και από εκεί τα έμαθε. Γνωρίζατε τότε ότι ήταν οργανωμένη αυτή στο κομμουνιστικό κόμμα ή το μάθατε μετά. Όχι, το έλεγε, βέβαια. Ήταν συνδυνοδρομικός ο άντρας και εκεί είχε πολλούς κομμουνιστές τότε. Νομίζω ότι αυτή είναι η πληροφορία. Αυτό το περιστατικό με την γυναίκα που σας αναφέρει ότι τους βάζουνε στους φούρνους, θυμάστε συνέβη πότε, κατά τη διάρκεια της κατοχής μετά. Τη διάρκεια της κατοχής, πότε. Τι εποχή θυμάστε να είναι. Πρέπει να ήταν την εποχή που λίγο μετά, επειδή τους ξέραμε ότι τους πήγανε στη Γερμανία, και έρχεται και μας λέει, έτσι και έτσι αυτούς που πήρανε. Πρέπει να ήταν το 1943. Θυμάστε το όνομα της Κυρίας. Πώς. Πατακιούτα Ευτυχία. Ο γιος της ήταν φίλος του μεγάλου του αδερφού μου. Το όνομα του άντρα της, το θυμάστε. Το ήξερα. Πατακιούτας. Χαρύλαος ήταν. Θα θέλα να σας ευχαριστήσω πολύ για αυτή την συζήτηση και έχω δύο ευκαιρίες. Κοιτάξτε ευχαριστήσεις μου. Περιμένετε με λίγο. Και θέλει να σας ζητήσει δύο πράγματα. Η πρώτη παράκληση είναι να μας δώσετε την άδεια να αξιοποιήσουμε το υλικό που καταγράψαμε σήμερα στο αρχείο του Μουσείου. Ναι, ναι, βοαντήριση. Χρειαζόμαστε για να μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε νόημα στη φόρμα αυτή να μας βάλετε μια υπογραφή. Θα τη συμπληρώσω και θα σας διαβάσω και τι λέει. Και μόλις το κάνουμε αυτό θα σας ζητήσει και το ευθόμενο πράγμα που θέλεις. |