| Συμπτώματα της ασθένειας, αίτιο-παθογόνο, καταπολέμηση: Λοιπόν, η ευτυπίωση του ευερικοκιάς, αυτή τη φορά δεν έχουμε να πούμε πολλά διαφορετικά πράγματα. Την ευτυπίωση του αμπελιού είναι μια σύψη ξύλου. Θέλει κάποιος να μας θυμίσει ποια είναι η διαφορά, επειδή υπάρχει βέβαια πολύ μεγάλη διαφορά στους όρους, στις ασθένειες αυτές, αλλά εσείς στις εξετάσεις τα μπερδεύετε. Σύψη των αγίων του ξύλου και σύψη ξύλου. Θέλει κάποιος να μας θυμίσει τη διαφορά. Σαν ασθένεις είναι τελείως διαφορετικές. Χριστίνα, θέλεις? Πολύ ωραία. Βεβαίως, πάρα πολύ σωστά. Στις σύψης των αγίων του ξύλου, έχουμε προσβολή των αγίων, ενώ στις σύψης ξύλου, έχουμε προσβολή γενικότερα όλων των στών του ξύλου. Κυριάκο, συγγνώμη, σε ακούω τώρα. Είπαμε σε κάποια αδρομικώση ότι βγαίνει γενικότερος το αγίο. Σε πολλές αδρομικώσεις το είπαμε. Αυτό το είπαμε σε όλες. Είπαμε ότι όταν θα νεκρωθεί ο ιστός, όταν θα νεκρωθεί το αγίο, μεταναστεύει και στους παρακείμενους ιστούς, με σκοπό να δημιουργήσει όργανα διατήρησης. Μικροσκληρότη αν είναι βερτισίλιο, πυκνίδι αν είναι κορυφοξύρα. Κάποιες άλλες βέβαια αδρομικώσεις στο σημείο εισόδου αρχίζουν και δημιουργούν σύψη ξύλου, όπως είναι η κορυφοξύρα και όπως είναι η φώμα της ελιάς. Αλλά η πρόοδος μέσα στα αγγεία είναι ταχύτερη, γι'αυτό την ασθένα θεωρούμε αδρομήκωση και δεν την λέμε σύψη ξύλου. Σας θυμίζω την προηγούμενη φορά σύψης ξύλου στο Αμπέλη, συζητήσαμε για την ίσκα και την ευτυπίωση. Σήμερα λοιπόν θα συζητήσουμε τις ύψεις ξύλου στα Δενδρόδη, ξεκινώντας από την ευτυπίωση και την αργυροφιλία στη συνέχεια. Τι σας είπα την προηγούμενη φορά, τι είπαμε για την ευτυπίωση στο Αμπέλη, ότι αρχικά την είχαμε ανακαλύψει σε Βερρικοκιά, είχε πρωτοναφερθεί σε Βερρικοκιά που στην Αυστραλία, αργότερα ανακαλύφτηκε, σχεδόν ταυτόφρονα είχε θεωρηθεί ότι είναι σαν πρόφητο στο Αμπέλη, δηλαδή χωρίς σημασία παθογόνου, αργότερα επιβεβαιώθηκε η παθογόνωση ικανότητα στο Αμπέλη και σήμερα θεωρούμε ότι ο μήκτης αυτός στην ουσία σαν ορμητήριο έχει το Αμπέλη. Και από κει στην ουσία προέκυψαν διάφοροι παθότυποι οι οποίοι προσβάλλουν διάφορα δέντρα και έχουμε την ευτυπίωση σε πάρα πολλά δέντρα σήμερα και στη χώρα μας. Πολύ σημαντικές ζημιές έχουμε στα πυρινόκαρπα και ιδιαίτερα στην Βερρικοκιά. Σε αντίθεση με το Αμπέλη στα δέντρα με την ευτυπίωση θα δούμε μεγάλα και βαθιά έλκη. Στο Αμπέλη δεν είδαμε έλκη. Έτσι δεν είναι? Τι είναι τα έλκη? Πολύ ωραία ερώτηση. Ποιος ξέρει τι είναι τα έλκη? Ποιος δεν ξέρει τι είναι τα έλκη? Εφόσον ξέρουν όλοι θα σου τα πω ιδιαιτέρα σε. Λοιπόν, είπαμε είναι χαζομάρα να μην ρωτήσουμε. Δεν είναι χαζομάρα να ρωτήσουμε. Τα έλκη είναι βλάβες στο ξύλο όπου έχουμε βαθύ ισχύσιμο του φλιού και του ξύλου. Αφήνεται εκτεθμένο το εγκάρδιο ξύλο και το σύμπτωμα είναι πολύ χαρακτηριστικό. Έχουμε την περιφέρεια του έλκους να δημιουργεί αφορεστικό ιστό. Πολλές φορές έχουμε ρογμές στην περιφέρεια του έλκους και είναι μια εντοπισμένη ζημιά το έλκος. Δηλαδή δεν έχουμε σύψη ξύλου να προχωράει και να επεκτείνεται πιο πέρα αλλά αν είναι μεγάλο το έλκος, βεβαίως πρέπει να έχουμε σκισήματα. Αν είναι μεγάλο το έλκος θα νεκρωθεί το τμήμα του δέντρου από εκεί και πάνω. Δηλαδή είναι και αυτό ένα die back, όπως λέμε. Νεκρός βραχείωνας. Στην ευτυπείωση του αμπελιού δεν μιλήσαμε για έλκη. Εντάξει. Μιλήσαμε κυρίως για μεταχρωματισμούς καστανούς του ξύλου. Και εκεί συγκρέναμε με την ίσικα που μας έκανε κάτι άλλους μεταχρωματισμούς και θα τους δούμε και μετά στα δείγματα. Εδώ λοιπόν στη Βερικοκιά έχουμε εκτεθειμένο το εγκάρδιο ξύλο. Έχουμε μεγάλα και βαθιά έλκη και επειδή είναι πυρινόκαρπο τρέχουν και κόμοι. Δηλαδή οι φωτογραφίες που έχω δεν είναι και τόσο ωραίες αλλά δεν υπάρχουν. Ούτε στην ελληνική βιβλιογραφία ούτε στη διεθνή έτσι τόσο πολύ καλές. Αυτή ας πούμε δεν δείχνει το έλκος το χαρακτηριστικό, δείχνει μια τρύπα. Το έλκος έχει συνήθως μια επιμήκη, ένα επιμήκες σχήμα. Το σημείο πάνω από το έλκος θα νεκρωθεί. Εδώ όπως βλέπετε υπάρχει ένα έλκος σε αυτήν εδώ την περιοχή. Βλέπουμε το φλοιό όποιος είναι σκασμένος, έχει ρογμαίες. Βέβαια και εδώ δεν διακρίνεται τόσο πολύ καλά το έλκος. Και το έλκος δεν έχει σχήμα. Βλέπουμε τόσο πολύ καλά το έλκος. Και το σημείο πάνω από το έλκος θα νεκρωθεί. Πριν να νεκρωθεί βέβαια θα έχουμε κάποιες συμπτώματα, τα οποία θα μας θυμίσουν εδαφογενείς ασθένειες. Δηλαδή θα έχουμε χλώρος των φύλων, μπορεί να έχουμε μαρασμούς, ξύραση μία απότομη, ξύραση μέσα στο καλοκαίρι. Όλα αυτά μπορεί να μας μπερδέψουν με εδαφογενείς ασθένειες. Σε ένα die back, σε ένα νεκρό βραχείο όπως είναι η ευτυπίωση, αν θα πάμε κοντά και ψάξουμε πολύ καλά θα δούμε κοντά στο έλκος μια παλιά τομή κλαδέματος και θα καταλάβουμε από το έλκος και από την τομή του κλαδέματος που θα είναι κοντά, θα καταλάβουμε ότι είναι μάλλον ευτυπίωση και όχι εδαφογενείς ασθένειες. Εντάξει, κατανοητό? Δηλαδή το έλκος θα είναι πάντα κοντά στιγμή. Πολύ σωστά, το παρατήρησες. Πάντοτε τα έλκοι είναι κοντά σε τομές κλαδέματος, αυτό θα το πούμε στη συνέχεια και όταν θα συγκρίνουμε τις ανδρομικώσεις με τη σύψης ξύλου. Εδώ έχουμε, είπαμε αέρον, μεταφερόμενα παθογόνα, τα οποία θα πρέπει να βρουν ανοιχτό το ξύλο, έτσι εκτεθειμένο το εγκάρδιο ξύλο, για να κολλήσουν επάνω και να κάνουν την σύψη, να κάνουν την προσβολή. Επομένως χρειάζονται μεγάλες τομές που συνήθως είναι οι τομές κλαδέματος. Όπως είπαμε και για την ευτυπίωση στο αμπέλη και την ίσκα. Δεν είναι όπως η κορυφοξύρα που έχουμε μεταφορά στα γονίδια βροχής με τη βοήθεια του αέρα, που θα μπουν από κάποιες ουλές των φύλων ή ουλές που προκύπτουν μετά από τη συγκομιδή. Θέλουμε εδώ μεγάλες τομές. Κοντά στο έλκος πάντα θα υπάρχει και ένα παλιό από μηνάρι, μια παλιά τομή κλαδέματος. Αυτό εδώ είναι μια ημιπληγία. Δεν είναι και τόσο χαρακτηριστική η φωτογραφία. Το πιο χαρακτηριστικό είναι ανάμεσα στην κόμι να δούμε ένα ξερό κλαδί ή περισσότερα. Πέρα από τα έλκη έχουμε μεταχρωματισμούς. Τους είδαμε και τους συζητήσαμε στο αμπέλι. Είναι καστανό χρώμα το ξύλο που έχει υποστεί τη σύψη. Και για να θυμηθείτε να μου πείτε ποιο είναι το χαρακτηριστικό αυτού του νεκρού ξύλου από ευτυπίωση. Ότι ισχύει στο αμπέλι, ισχύει και εδώ. Το αντίθετο. Το αντίθετο. Αυτό που ξύνουμε με το νύχι είναι από τους βασιδιομήκητες. Που ξύνουμε με το νύχι και είναι έφτριπτο. Είναι από τους βασιδιομήκητες. Αυτό όμως που είναι ασκομήκητας μας κάνει το ξύλο βαρύ και συνεκτικό. Ναι μεν το χρώμα γίνεται, το χρώμα του ξύλου από ασπριδρό που είναι το φυσιολογικό, το υγιές, γίνεται καστανό. Αλλά το νεκρό ξύλο παραμένει συνεκτικό και βαρύ. Έχει το ίδιο βάρος όπως έχει και το υγιές. Ενώ αν έχουμε σύψη ξύλου από βασιδιομήκητες, το ξύλο σταδιακά γίνεται όλο και πιο ελαφρό. Και ανάλογα με τους βασιδιομήκητες μπορεί να γίνει και πολύ ελαφρό. Θα σας τα πω στο τέλος αυτά. Συγγνώμη, δεν σχολιάσα αυτή τη φωτογραφία. Εδώ βέβαια η επικεφαλήδα λέει έλκη. Το έλκος είναι από εδώ και πάλι δεν είναι και πολύ καλό το έλκος. Τα έλκη μπορεί να είναι πάρα πολύ βαθιά. Εδώ όμως βλέπετε ένα έλκος, καταστροφή του φλίου. Στην περιφέρεια βλέπετε σκισήματα, δημιουργία υπουλωτικού ιστού όπως φαίνεται εδώ και ρουγμές. Και εδώ είναι εκτεθειμένο το εγκάρδιο ξύλο. Αλλά μπορεί να είναι και πολύ πιο βαθύτερα τα έλκη. Εδώ λοιπόν δεν έχουμε έλκος, έχουμε σχίσει εμείς τον κορμό ενός νεαρού δέντρου. Είναι πάρα πολύ καλά η τομή του κλαδέματος, μια παλιά τομή κλαδέματος. Και βλέπετε τους καστανούς μεταφρωματισμούς, πώς ξεκινά η σύψη σαν σφήνα. Δηλαδή από το σημείο εισόδου είναι φαρδύτερη και όπως προφεράμε προς τα κάτω λεπτένει. Αλλά σταδιακά επεκτείνεται και πιάνει όλο το ξύλο. Έτσι λοιπόν γίνεται η σύψη του ξύλου. Και εδώ το ίδιο από αυτή την πλευρά. Αυτό δεν βλέπουμε στις ανδρομικώσεις. Στις ανδρομικώσεις θα πρέπει να κάνουμε μία τομή κοντά στα αγγεία. Να τα δούμε με μορφή γραμμώσεων ή ραβδώσεων. Ωραία. Και εδώ έχουμε πάλι μεταχρωματισμό του ξύλου. Η προηγούμενη φωτογραφία ήταν πιο καλή. Και σε εγκαρσία τομή βλέπουμε κυκλικούς τομείς. Είναι τελείως ανεξέλεγκτη η μορφή που θα πάρει η σύψη. Οπότε μπορούμε να δούμε διάφορα σχήματα όταν θα κάνουμε αυτές τις εγκαρσίες τομές. Εδώ λοιπόν βλέπετε αυτό το τμήμα το οποίο έχει νεκροφή. Και εδώ είναι κανονικού κυκλικού τομέα η μορφή της σύψης. Ωραία. Το Παθογόνο έτειο είναι το ίδιο, τα ίδια πράγματα ακριβώς. Ήδια επιδημιολογία, ίδια όργανα διατήρησης. Ένας ασκομίκτης που ονομάζεται Εούτυπα Λάτα. Αν θα ασχοληθείτε θα βρείτε στη βιωγραφία και το Εούτυπα Αρμενία και σαν συνώνυμο. Ήταν το προηγούμενό του όνομα επειδή είχε βρεθεί στην Βερικοκιά πρώτα. Σχηματίζει πυκνίδια και περιθήκια στο νεκρό ξύλο. Τα πυκνίδια δεν παίζουν κανένα ρόλο ως προς την επιδημιολογία. Τα περιθήκια είναι εκείνα τα οποία είναι πολύ σημαντικά. Δημιουργούνται στο νεκρό ξύλο, απελευθερώνουν ασκοσπόρια. Τα οποία μεταφέρονται με τη βοήθεια του αέρα κατά οκτάδες. Αλλά μπορεί και λιγότερα μαζί. Και ακουμπούν πάνω στις πρές και στο μέρος του πλαδέματος και ξεκινάει από εκεί η σύψη του ξύλου. Άρα λοιπόν τα περιθήκια, δηλαδή τα όργανα της εγγενούς αναπαραχωγής, είναι εκείνα τα οποία έχουν επιδημιολογική σημασία σε αυτήν την ασθένεια. Γιατί σχηματίζει και τα πυκνίδια, σίγουρα έχει κάποιο λόγο για να τα σχηματίσει, που δεν το έχουμε ανακαλύψει εμείς. Σε πολλούς μήκητες συμβαίνει αυτό το πράγμα. Δεν έχουμε ανακαλύψει, κυρίως τις τέλειες μορφές δεν ανακαλύπτουμε ή δεν ξέρουμε τον ρόλο τους. Λοιπόν, εδώ βλέπετε περιθήκια βυθισμένα στο ξύλο. Αν τα κοιτάξουμε από μακριά, θέλει πολύ μεγάλη εμπειρία για να αντιληφθούμε ότι κάπου υπάρχει κάποιο περιθήκιο ή πυκνίδιο. Όχι και πολύ μεγάλη, εδώ που τα λέμε. Με μικρή εμπειρία έστω και από το εργαστήριο μπορείς να καταλάβεις ότι εδώ υπάρχει μια καρποφορία. Τώρα ποια καρποφορία είναι εκεί, θέλει περισσότερη εμπειρία και θέλει να κάνεις και τομες και μικροσκοπικά παρασκευάσματα. Αν τα δούμε πιο κοντά είναι έτσι, είναι βυθισμένα στο ξύλο. Ωραία, επιδημιολογία παρόμοια, τα περιθήκια θα παράγουν ασκοσπόρια για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και απελευθερώνται με τη βροχή αλλά μεταφέρονται με τη βοήθεια του ανέμου και μάλιστα σε αρκετά μεγάλες αποστάσεις σε μια περιοχή. Μολύνουν από τις πληγές και οι πληγές οι οποίες γίνονται και είναι στη διάθεση των περιθηκείων είναι οι τομές του κλαδέματος. Και όπως είπαμε και για την ευθυπίωση του αμπελιού, η πιο επικίνδυνη περίοδος είναι κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Βοηθούν και οι κερικές συνθήκες, υπάρχει η κρασία για την απελευθέρωσή τους, υπάρχει αέρας για να τα μεταφέρει και είναι εξαιρετικά επικίνδυνη συμμολύνση σε περίοδο λιθάργου κάτι που τονίσαμε ιδιαίτερα και στο αμπέλι. Και είπαμε ότι καλό θα είναι να καθιστερούμε το κλάδιο μέχρι την εποχή της δακρύριας όπου οι χειμοί κυκλοφορούν προς τα έξω παρά να κλαδέψουμε νωρίς όπου το αμπέλι είναι σε λίθαργο. Το ίδιο ισχύει και για τα δέντρα. Τα έλκια εμφανίζονται αργότερα, δύο με τρία χρόνια μετά τη μόλινση. Και είπαμε ότι θέλει μετά ένα-δυο χρόνια μέχρι να ξεραθεί το κλαδί. Εξαρτάται βέβαια και πόσο λεπτό είναι το κλαδί στο οποίο θα γίνει η μόλινση, αλλά συνήθως δεν κάνουμε το μές για να κλαδέψουμε σε χοντρά κλαδιά, εκτός αν θέλουμε κάτι να διορθώσουμε ή να απαλλαγούμε από κάτι άλλο. Η λαρύνση θα νεκρωθεί μόνο από το κλάδι. Λέγει Κυριάκου. Η λαρύνση θα νεκρωθεί από το κλάδι και από πάνω. Όχι, δεν θα νεκρωθεί από το κλάδι και από πάνω. Θα μπει από την τομή του κλαδέματος. Ξέρω πως να είναι ένα σπάσιμο, να έσπασε ο αέρας ένα κλαδί. Είναι μια μεγάλη πληγή. Θα αρχίσει η σύψη να επεκτείνεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Προς τα πάνω και προς τα κάτω. Το από πάνω τμήμα, επειδή φυσικά είναι λεπτότερο, είναι ένα κλαδί, θα νεκρωθεί γρήγορα, αλλά η σύψη προχωρά και προς τα κάτω. Για αυτό αν θέλουμε να κάνουμε εξηγίαση στις σύψης ξύλου είναι εύκολο να κάνουμε καταπολέμηση αν τις αντιληφθούμε νωρίς. Με εξηγίαση κάνουμε ένα κλάδι, πετάμε τα άρρωστα και τελείωσε. Δεν έχουμε ζημιά στις ρίζες ή στα αγγεία ή στο λαιμό. Η σύψη όμως προχωράει προς όλες τις κατευθύνσεις. Προς τα πάνω, προς τα κάτω και εγκαρσιά. Άρα, αν θέλουμε εμείς να κάνουμε εξηγίαση, πρέπει να κόψουμε πιο βαθιά. Όταν το αντιλαμβανόμαστε μετά από 2-3 χρόνια και αν έχει πιάσει και τον κορμό μετά είναι δύσκολο να κάνουμε την εξηγίαση. Ωραία, για την αντιμετώπιση λοιπόν πρέπει να αφαιρούμε τα προσδουλυμένα και να τα καταστρέφουμε με φωτιά. Είναι πολύ σημαντικό σε αυτήν την ασθένεια να καταστρέφονται τα υπολήματα με φωτιά. Γιατί το έχω δει στα χωριά να γίνεται, κρατάνε τα ξύλα στην άκρη, ιδιαίτερα στο Αμπέλη στη Νοτιοδυτική Ελλάδα. Τα κρατάνε στην άκρη και τα χρησιμοποιούν στους φούρνους που έχουν στα σπίτια τους για να... ναι, στους ξυλόφουρνους. Αυτό είναι μεγάλο άθος, γιατί πάνω στο ξύλο υπάρχουν τα περιθήκια τα οποία θα συνεχίσουν να απελευθερώνουν μολύσματα. Βρίσκονται πάνω στο νεκρό το ξύλο. Και αντίστοιχο πρέπει να ισχύει και για τα δέντρα, δηλαδή δεν πρέπει να αφήνουμε τα ξύλα σωρό σε κάποιο σημείο, γιατί συνεχίζουν και βιοχετεύουν τον οπωρώνα με μόλισμα. Για να προστατέψουμε τις τομέες του κλαδέματος κάνουμε επάλυψη με μικιτοκτόνο. Και ας δούμε, ναι Γιάννη, πες μου. Αν υπάρχει παθογνωμονικό σύμπτωμα, σύμπτωμα είναι ο καστανός μεταχρωματισμός. Όμως δεν θα έλεγα ότι είναι παθογνωμονικός, γιατί θα δούμε καστανός μεταχρωματισμούς και σε αυτήν την ασθένεια. Άρα λοιπόν ένα σύμπτωμα των σύψιων ξύλου είναι αυτή η μεταχρωματισμή. Εντάξει, για την ευτυπίωση βέβαια είπαμε ότι έχουμε αυτά τα βαθιά έλκη στα δέντρα που δεν τα έχουμε όμως στο αμπέλι. Στο αμπέλι θα έλεγα παθογνωμονικό σύμπτωμα του καστανού μεταχρωματισμού, γιατί η άλλη ασθένεια η ύσκα μας κάνει το ξύλο λευκό και εύτριπτο. Εδώ είναι όμως λίγο δύσκολο να ξεχωρίσει την ευτυπίωση από την αργυροφυλία, εκτός βέβαια αν δεις τα μανιτάρια της αργυροφυλίας και είσαι σίγουρος. Η διαφορά της ευτυπίωσης της ευερρικοκιάς από το αμπέλι είναι ότι κάνει τι? Κοίταξε, είναι δύο διαφορετικά είδη. Αν θες να τα δεις γενικότερα σαν ασθένεια, ναι αυτή είναι η διαφορά, όλα τα άλλα μοιάζουν. Αλλά εντάξει δεν θα σου ζητήσω ποτέ να συγκρίνεις μερικοκιά και αμπέλι, έτσι δεν είναι. Καλύτερα να ξέρεις να συγκρίνεις μέσα στο αμπέλι τα δύο ή στα δέντρα τα δύο, θα πούμε το δεύτερο τώρα. Καλύτερα δηλαδή να ξέρεις να συγκρίνεις την ύσκα με την ευτυπίωση στο αμπέλι και να ξέρεις να συγκρίνεις την ευτυπίωση με την αργυροφυλία στα δέντρα, στα πυρινόκαρπα ας πούμε. Η αργυροφυλία ή μολύβδωση ή αργύρωση, όπως τη λέει το βιβλίο του κ. Παναγόπουλου που θα έχετε στη διάθεσή σας, είναι μια ασθένεια που δεν προσβάλλει βέβαια μόνο τα πυρινόκαρπα, προσβάλλει και μυλοειδή και όταν πρωτοπεριγράφηκε στην Ευρώπη θεωρήθηκε μη παρασιτική ασθένεια, δηλαδή θεωρήθηκε ότι είναι μια φυσιολογική ανομαλία. Τι σας θυμίζει αυτό, μη παρασιτική ασθένεια. Μας θυμίζει αυτό που λέγαμε για την ίσκα του Αμπελιού. Αυτή βέβαια ανακαλύφθηκε πολύ αργότερα, μάλλον ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα, ενώ μάλλον προσέλκησε το ενδιαφέρον σχετικά πρόσφατα, ενώ η ίσκα του Αμπελιού είπαμε ότι είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Θεωρήθηκε λοιπόν μη παρασιτική ασθένεια, προσβάλλονται κυρίως τα πυρινόκαρπα. Μεγάλες δημιέσεις έχουμε σε ροδακινιά, σε δαμασκινιά, σε αμυγδαλιά, αλλά προσβάλλονται όπως βλέπετε και τα γιγαρτόκαρπα, μηλιά, χλαδιά, προσβάλλεται η ελλιά, η πορτοκαλιά και πάρα πολλά δασικά, υπάρχει και στο δάσος βέβαια. Λοιπόν, όπως λέει το όνομα της ασθένειας, ένα χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η αλλαγή του χρώματος των φύλων, τα οποία παίρνουν μια απόχρωση μεταλική. Τώρα το αν θα είναι μολυβιά ή ασημογκρίζα είναι λίγο υποκειμενικό αυτό. Τώρα εγώ θα το έλεγα αυτό μεταλλικό, αλλά δεν θα το έλεγα ασημογκρίζο, θα το έλεγα ξέρω εγώ, κίτρινο, ασπριβερό, είναι λίγο υποκειμενικό. Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι αν το τρύψεις σε κάποια σημεία μπορείς να ξεκολλήσεις την εφημενίδα. Τώρα θα μου πείτε εσείς βέβαια, εσύ μας μιλάς για σύψη ξύλου και μας περιγράφεις συμπτώματα στα φύλλα, αλλά θα δείτε παρακάτω γιατί συμβαίνει αυτό και γιατί αυτό το σύμπτωμα είναι χαρακτηριστικό και είναι παθογνωμονικό. Λοιπόν, και εδώ διάφορες άλλες φωτογραφιούλες, χάρηκα πολύ που τις βρήκα σήμερα. Γεια σου, πώς είπαμε, Στέλιο. Ναι, ήμουνα πολύ ευτυχής που τις βρήκα γιατί δεν είχα παλαιότερα βρει τόσο ωραίες φωτογραφίες. Αυτό εδώ βέβαια είναι μια ζωγραφιά, δεν είναι φωτογραφία, αλλά δείχνει πάρα πολύ ωραία το σύμπτωμα και εδώ δείχνει και τα σημεία που θα περιγράψουμε πιο κάτω. Τι είναι αυτά τα σημεία, τι είναι? Καρποφορίες. Καρποφορίες το ξέρω, αλλά τι, Αλέξανδρε? Τι είναι, τι είναι. Ναι, τι είναι. Πες μου με μια ορολογία των μηκίτων. Τι μήκητα σήμερα είναι. Τι μήκητα σήμερα είναι, φαίνεται από εδώ τι μήκητα σήμερα είναι. Είναι μεγάλα αυτά για να είναι κάτι βασιδιομήκητα. Αυτά εδώ είναι μικρά μανιταράκια. Λοιπόν, εδώ συγκρίνει ένα υγιές με ένα ασθενές. Στέλιο, ακούγεται μια τρομερή μουρμούρα στη μαγνητοσκόπηση. Λοιπόν, τώρα που ήρθες και σε καλωσορίσαμε να κλείσεις το στόμα σου. Έγιναν παράπονα, θα μας χαλάσεις το πρόγραμμα. Ναι, δεν γίνεται μοντάζ πάνω σε αυτό. Εδώ ήρθες εδώ πέρα. Έκανες κεφαλοκλήδωμα στην κοπέλα, ωραία, αλλά σταμάτα μουρμουρίζεις. Ακόμα δεν μπήκες μέσα. Λοιπόν, και εδώ τα βλέπουμε έτσι να έχουν πάρει μια θαμπή απόχρωση πράσινου. Θα σας εξηγήσω στη συνέχεια γιατί συμβαίνει αυτό. Και εδώ, αυτό το μεσαίο κλαδί εδώ. Δείχνει ότι το χρώμα έχει παρεκκλίνει από το φυσιολογικό. Γιατί συμβαίνει λοιπόν αυτό το πράγμα. Συμβαίνει διότι, είπαμε ότι η ζημιά είναι στο ξύλο, έτσι δεν είπαμε. Η ζημιά είναι στο ξύλο, έχουμε σύψη ξύλου. Ο μήκητας που προκαλεί την ασθένεια παράγει κάποιες τοξίνες. Οι οποίες παράγονται βέβαια εκεί που υπάρχει, εκεί που γίνεται η σύψη. Και αυτές μεταφέρονται στα φύλλα και δημιουργούν αποκόλληση της επιδερμίδας από τους υποκείμενους ιστούς. Έτσι, πριν σας είπα ότι θα τρίψετε και θα φύγει επιδερμίδα. Λοιπόν, ορίστε, επιδερμίδα, ναι. Ξεκολλάει λοιπόν η επιδερμίδα και περνάει στρώμα αέρα ανάμεσα στην επιδερμίδα και στο παρέγχημα. Και το φως διαθλάται και δεν μπορούμε να δούμε εμείς το κανονικό χρώμα των χλωροβλαστών που είναι από κάτω. Στα κύτταρα που είναι από κάτω. Γι' αυτό έχουμε αυτή την ασημόγκριζα απόχρωση στα φύλλα και αλλάζει το κανονικό του χρώμα. Η τοξίνη ονομάζεται φιτολισίνη. Και είπαμε παράγεται από τον μύκητα εκεί που παρασιτεί, δηλαδή στο ξύλο όπου έχει ξεκινήσει η σύψη, όπου τέλος πάντων είναι εγκατεστημένος ο μύκητας και μεταφέρεται στα φύλλα και δημιουργεί αυτή την ζημιά με αποτέλεσμα το σύμπτωμα αυτό το οποίο έχει δώσει και το όνομά του στην ασθένεια. Αυτά υπάρχουν εμείς στο βιβλίο που θα πάρετε. Και στις διαλέξεις που θα πάρετε. Λοιπόν, άλλο σύμπτωμα, αν θα κόψουμε το ξύλο, αν θα κάνουμε το μες σε γάρσια σε επιμήγης, θα δούμε καστανό μεταχρωματισμό, ο οποίος είναι χωρίς συγκεκριμένο σχήμα, όπως είπαμε και στην ευτυπίωση. Ο μεταχρωματισμός και η σύψη ξεκινούν από κάποια πληγή και κατευθύνονται προς τα πάνω, προς τα κάτω, προς όλες τις κατευθύσεις, όπως είπαμε πριν και για την ευτυπίωση. Και εδώ λοιπόν βλέπετε, αυτό έχει και κάποια εξωτερικά σημειτώματα, έχει ένα βύθισμα και ένα μεταχρωματισμό. Εδώ λοιπόν είναι ο μεταχρωματισμός και επειδή είναι προς αυτή την πλευρά, προς την εξωτερική, καταλαβαίνουμε ότι κάπου αντίστοιχα, πάνω στο κλαδί αν θα ακολουθήσουμε, θα βρούμε μια παλιά τομή και μεγαλύτερη ζημιά φυσικά. Και εδώ βλέπουμε τον σκοτεινόχρωμο μεταχρωματισμό του ξύλου, ο οποίος ξεκινά ένα, εδώ είναι το σημείο εισόδου σχεδόν, αν είμαστε πάνω στην τομή, αν είμαστε κοντά σε αυτήν, βλέπετε ότι εδώ η σύψη έχει μεγάλη τροπλάτος, ο μεταχρωματισμός έχει πιάσει πιο μεγάλη περιοχή και μπαίνει μέσα στο ξύλο σαν σπίνα και σαπίζει τους ιστούς και μετά κατευθύνεται και στα άλλα σημεία του δέντρου, γι' αυτό από ένα σημείο που θα ξεκινήσει η μόλιση, μπορεί σταδιακά να ξεραθεί όλο το δέντρο, θα ξεραθεί ένα κλαδί, θα ξεραθεί κι άλλο, μπορεί να ξεραθεί και όλο το δέντρο. Και εδώ είναι σε εγκάρσιες τομές, έτσι δεν βλέπουμε συγκεκριμένα σχήματα, θα ήθελα όταν θα διαβάσετε να συγκρίνετε αυτές τις τομές με μία τομή που σας έδειξα στην βερτισιλίωση που ναι μην έδειχνε μαύρα δαχτυλίδια που ήταν αποτέλεσμα της ύψης των αγγίων αλλά και ο παρακείμενος ιστος είχε μαυρίσει γιατί, όπως σας είχα εξηγήσει, το είχε χτυπήσει και μια ύψη ξύλου ταυτόχρονα. Εδώ όμως είναι ξεκάθαρο ότι δεν είναι ύψη των αγγίων, έτσι, είναι εντελώς διαφορετικό. Ωραία, και εδώ έχουμε ξύρανση των προσβλημένων κλάδων την επόμενη χρονιά ή τη μεθεπόμενη όπως έχουμε και στην ευτυπίωση και στα πυρινόκαρπα όπως συμβαίνει και στις υπόλοιπες ασθένειες έχουμε έκριση κόμιος σαν αντίδραση. Λέγαμε πριν ότι δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε την ευτυπίωση με την αργυροφιλία μόνο και μόνο από τον καστανό με τον χρωματισμό, όπως μας ρώτησε ο Γιάννης, αν υπάρχει κάποιο παθογνωμονικό σύμπτωμα. Αυτό όμως το οποίο εμφανίζεται στην αργυροφιλία, κάτι δεν πάει καλά με το φωτισμό, τα βλέπετε εσείς καλά, δεν έχω σβήσει το σωστό B. Αυτό λοιπόν είναι παθογνωμονικό σύμπτωμα στην αργυροφιλία και είναι και ταυτόχρονα τι, είναι και σημείο, είναι σημεία αυτά που βλέπουμε. Τι είναι αυτά? Κοινώς μανιτάρια, έτσι. Άρα είναι ένας βασιδιομύκτας, σωστά μας λέει ο Κυριάκος. Βασιδιοκάρπη. Τι είπες? Βασιδιοκάρπη. Ναι. Τα μανιτάρια τα λέμε βασιδιοκάρπη. Εγώ τι είπα? Όχι, όπως είπα, σαν τέτοιο βασιδιομύκτας. Εντάξει, το ίδιο είναι. Λοιπόν, επειδή μουρμουρίζεις και δεν σε πιάνω καλά. Λοιπόν, τι θα δούμε στην Αργυροφυλία, θα δούμε βασιδιοκάρπια πολύ χαρακτηριστικά, είναι σε σχήμα γύσου, έτσι. Δηλαδή δεν είναι τα μανιτάρια που ξέρουμε με το ποδαράκι και το καπέλο, το πηλίδιο και τον στύπο, αλλά είναι σε σχήμα γύσου ή κεραμιδιού θα λέγαμε, έτσι περιγράφονται. Σε σειρές, βγαίνουν σε σειρές πάνω στο κλαδί ή πάνω στον κορμό, εκεί ακριβώς που βρίσκεται η ζημιά. Αυτό είναι διαγνωστικό στοιχείο και μάλιστα τα χρώματά τους, δεν ξέρω αν το έχω γράψει σε κάποια διαφάνεια, νομίζω το έχω γράψει, τα χρώματά τους είναι μουντά και σχηματίζονται και ομόκεντρες ζώνες, σε διάφορες αποφρόσεις του γκρι, έτσι δεν έχουν ιδιαίτερα εντυπωσιακά χρώματα. Τώρα, επειδή θα μιλήσουμε για σύψεις ξύλου από βασιδιομύκητες, έχουμε πολλούς βασιδιομύκητες που κάνουν σύψεις ξύλου, κάποιοι από αυτούς παράγουν τα βασιδιοσπόρια τους πάνω σε λαμέλες, σε λεπίδες, όπως είναι τα πλεουρότους στα κοινά που τρώμε, έτσι. Τέτοια δηλαδή, έχουν λαμέλες από κάτω, το ίδιο και αυτά. Άρα, λοιπόν, από κάτω, αν τα κοιτάξετε, θα δείτε λαμέλες. Εκεί παράγονται τα βασιδιοσπόρια. Λοιπόν, είναι και αυτό ένα παράστατο πληγών, δηλαδή μολύνια από πληγές. Οι μολύνες συζηγούνται με τα βασιδιοσπόρια. Εδώ, όπως καταλαβαίνετε, έχουμε τεράστιο αριθμό βασιδιοσπορίων, όταν έχουμε τόσα πολλά βασιδιοκάρπια πάνω στα δέντρα και θέλω κάποιος να θυμηθεί και να μου πει, πριν πολλές πολλές διαλέξεις είχαμε μιλήσει για ένα βασιδιομήκητα, ο οποίος δημιουργεί βασιδιοκάρπια, αλλά δεν έχουν καμία σημασία τα βασιδιοσπόρια τους στην εξέλιξη της ασθένειας. Μπράβο, Φάνη. Ο Αρμιλάρια. Τι ασθένεια δημιουργεί ο Αρμιλάριας, τέλειο, εσύ που τα ξέρεις πιο καλά. Συψυριζία. Εκεί είχαμε πει ότι ναι μεν παράγονται μανιτάρια στη βάση του δέντρου στο λαιμό, ή και μερικές φορές στον κορμό αν είμαστε κοντά σε δάσος και έχουν πολύ υγρασία. Παίζουν ρόλο, είπαμε, ξεκινούν σαν προφητική φάση του μήκητα και μπορεί να... από εκεί ξέρω εγώ να έχουμε ενίσχυση του μολύσματος, αλλά αυτό είναι κάτι πολύ αργό. Εδώ πέρα τα βασιδιοσπόρια είναι το μολύσμα. Παράγονται στα βασιδιοκάρπια και αυτά είναι που θα ξεκινήσουν την σύψη. Μεταφέρονται με τον άνεμο σε μεγάλες αποστάσεις, δηλαδή είναι ξυροσπόρια, είναι αλευροσπόρια, δεν έχουν ανάγκη καθόλου από βροχή. Και το παράξενο, το εντυπωσιακό είναι ότι μπορεί επειδή είναι μήκητα που αποδομεί το ξύλο και θα μιλήσουμε για αυτούς μετά, γενικότερα θα πω με κάποια στοιχεία, το εντυπωσιακό είναι ότι μπορούμε να τον βρούμε αυτόν και πολλούς άλλους μήκητες που αποδομούν το ξύλο πάνω σε νεκρό ξύλο, δηλαδή σε πασάλους, σε παλιούς φράχτες και αυτό επιδινούν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Έχω δει εγώ ίδια στην ημαθεία συγκεκριμένα να στηρίζουν κάποιους κλάδους που ήταν έτοιμοι να σπάσουν με ένα μάσαλο στήριξης, με μια διχάλα που είχε πάνω μανιτάρια. Αλλά αυτό δεν το λαμπάνει υπόψη του κάποιος. Το καλό νέο με αυτή την αρρώστια είναι ότι αν περιποιούμε τα δέντρα μας, αν τα έχουμε ζοηρά, τα ποτίζουμε κανονικά, τα τρέφουμε κανονικά, τα κλαδεύουμε όποτε πρέπει και γενικώς τα προστατεύουμε, τότε αυτή η ασθένεια δεν γίνεται καταστρεπτική. Μπορεί να τεθεί υπό έλεγχο. Μπορούμε να κάνουμε και κλάδα με εξηγίανσης. Ότι τα ζοηρά δέντρα δηλαδή δεν προσβάλλονται και μπορούν να αναρώσουν ύστερα από περιποίηση. Η καταπολέμηση λοιπόν, υπάρχουν κάποιες ανθεκτικές ποικιλίες, αλλά αυτές αφορούν περισσότερο κάποιες χώρες που έχουν μηλιές, παράδειγμα όπου βρέχει πολύ, Αγγλία και Δυτική Ευρώπη. Εμείς δεν μας απασχολούν τόσο πολύ οι ανθεκτικές ποικιλίες στην αργυροφιλία, γιατί δεν έχουν υγρασία που βοηθάει τις μολίνσεις όλο το καλοκαίρι, έτσι δεν είναι. Επίσης η υγρασία χρειάζεται για να βγούνε τα βασιδιοκάρπια. Αν δεν έχει υγρασία δεν βγαίνουν μανιτάρια, το ξέρετε. Τέλος πάντων, αν υπάρχει πρόβλημα σε κάποια περιοχή, μπορούμε να επιλέξουμε ανθεκτικές ποικιλίες, να αφαιρούμε και να καταστρέφουμε με φωτιά τα προσβλημένα μέρη, όπως επίσης και τα ίδια τα μανιτάρια μπορούμε να τα αφαιρέσουμε. Μπορούμε να προσέχουμε ως προς το κλάδεμα, να μην κάνουμε άσκοπες πληγές ή να προστατεύουμε τις πληγές του κλαδέματος, όπως επίσης να κάνουμε το κλάδεμα με ξηρό καιρό. Δηλαδή να μην αργήσουμε μέσα στο χειμώνα. Απολημένουμε τις πληγές, είπαμε, διατηρούμε τα δέντρα μας σε πολύ καλή κατάσταση, γιατί είπαμε ότι τα ζωηρά δέντρα είναι εκείνα τα οποία δεν προσβάλλονται ή μπορούν να αναρώσουν πολύ πιο εύκολα μετά από περιποίηση. Ωραία, και μια και είμαστε στον Stereum purpureum, που είναι βασιτιομύκτας, θα πούμε μόνο δύο λόγια και θα δείξουμε μερικές εικόνες. Σχετικά με την αποδόμηση του ξύλου από βασιτιομύκτες. Πολλοί βασιτιομύκτες δημιουργούν ασθένειες, όπως είδατε, που είναι η αργυροφυλλία, όπως ο Stereum purpureum ή χόντρο Stereum purpureum. Εκτός όμως από αυτές τις ύψεις, τις οποίες τις διαχωρίζουμε, δηλαδή ποιο παθογόνο είναι ανάλογα με το τι μανιτάρι βγάζει πάνω στο δέντρο, με βάση δηλαδή τα γνωρίσματα των μανιταριών, μπορούμε να ξέρουμε ποιο είναι το παθογόνο αίτιο. Εκτός λοιπόν από τις ύψεις του ξύλου που δημιουργούν, εκτός από τις ασθένειες, οι βασιτιομύκτες είναι και υπεύθυνοι για την βιοαποδόμηση του ξύλου. Αν δεν υπήρχαν δηλαδή αυτά τα πλάσματα πάνω στον πλανήτη, θα έχαμε πήξει από ξύλα αιώνες τώρα. Ποιος θα έτρωγε το ξύλο, δεν το τρώει κανένας άλλος, εκτός από τους βασιτιομύκτες και όχι όλους. Το ξύλο, αλλά αυτά δεν τα ξέρω καλά γιατί είναι των δασολόγων η περιοχή, το ξύλο των δασικών ας πούμε, όπως τα ξέρουν και τα ορίζουν αυτοί, χαρακτηρίζεται σαν μαλακό ή σαν σκυρό. Σκυρό ξύλο ξέρω ότι είναι η βελανιδιά, γιατί το είχαμε πει και στην αρμιλάρια, το λένε και τα δικά μας βιβλία. Μαλακό ξύλο τώρα είναι το πεύκο, μάλλον είναι μαλακό ξύλο. Υπάρχουν μύκητες που μπορούν να διασπάσουν το μαλακό ξύλο ή το σκυρό ξύλο. Και τι ακριβώς διασπούνε από αυτό το ξύλο. Το ξύλο σαν ιστός αποτελείται κυρίως από αυτά τα πολυμεροί, κηταρίνι, ημικηταρίνες και λιγνίνι. Τώρα ανάλογα με το τι μπορεί ο κάθε βασιδιομύκητας να διασπάσει, έχουμε και διαφορετικές ύψεις. Γενικότερα έχουμε δύο τύπους ύψεων. Έχουμε τις καστανές ύψεις. Αυτή βέβαια μην την μπερδέψετε με την ευτυπίωση, γιατί στην ευτυπίωση έχουμε έναν μεταχρωματισμό, αλλά δεν έχουμε καθόλου αποδόμηση. Εδώ όμως, στις καστανές ύψεις, οι βασιδιομύκητες μπορούν να καταστρέφουν την κηταρίνη και τις ημικηταρίνες και δεν μπορούν να διασπάσουν τη λιγνίνη. Η λιγνίνη είναι ένα πολύ πλοκομόριο, για να μπορέσει κανείς να τη διασπάσει. Θα πρέπει να έχει μια πληθώρα ενζύμων ή κάποιο ένζυμο, ξέρω εγώ θεωρητικά, με πολλά ενεργά κέντρα, για να μπορεί να διασπάσει τους διάφορους δισμούς της λιγνίνης. Είναι πολύ δύσκολο υπόστρωμα. Άρα λοιπόν, οι πιο εύκολες υποθέσεις είναι η αποσύνθεση της κηταρίνης και της ημικηταρίνης και αυτή την αποδόμηση την προκαλούν κάποιοι βασιδιομύκητες και το αποτέλεσμα είναι μια καστανή ύψη. Στην καστανή ύψη το ξύλο αποδομίται και αφήνει μορφή στο υπόλοιπο σαν να έχουμε κύβους, τον ένα δίπλα στον άλλο. Όταν τα παρατρίσσετε σε ένα δάσος, βέβαια γίνεται σαν θρόνο, άμα πας εκεί και το πιέσεις διαλύεται. Μετά έχουμε τις λευκές ύψεις, όπου οι μύκητες διασπούν και τη λιγνίνη, δηλαδή διασπούνε την κηταρίνη, την ημικηταρίνη, διασπούνε όμως και τη λιγνίνη και το ξύλο γίνεται σαν θρόνο και εύθρυπτο, όπως είπαμε και στην ίσκα. Έτσι, έχουμε τις λευκές ύψεις. Οι πρώτε συμβαίνουν κυρίως σε μαλακό ξύλο, οι δεύτεροι συμβαίνουν κυρίως σε σκληρό ξύλο. Θα σας τύχει καμία φορά να περπατήσετε σε δάσος, εδώ στη Χαλκιδική στον ταξιάρχη, άμα πάτε, μπορεί να τύχει να βρείτε έναν κορμό δέντρο, έτσι πεσμένον, και να μπορείτε να το σηκώσετε στα χέρια σας, είναι τόσο πολύ ελαφρός, και να κάνετε στους φίλους σας έτσι τον ταραζάν. Βέβαια, άμα μπορέσετε να το σηκώσετε θα σου διαλυθεί, γιατί έχει προχωρήσει τόσο πολύ η αποδόμηση, που θα διαλυθεί. Ή αν έχετε δει στις ταινίες, ποιες ταινίες τώρα να θυμηθώ, τότε που ήταν τα παιδιά μου μικρά, που βλέπα με τους δεινόσαυρους εκεί πέρα, τον κυνηγούσε κάποιον σε κάποιο Jurassic Park 3, δεν θυμάμαι ακριβώς πού, και έμπαινε μέσα στον κορμό του δέντρο, δεν μπαίνει και ο δεινόσαυρος μαζί και διαλυόταν το δέντρο. Αυτά είναι αποτελέσματα των σύψεων ξύλ. Ήξερα εγώ αυτά τα παραμύθια με τις νεράιδες και αυτά που έχουν βγει σε ταινίες, αδελφοί γκριμ και τα ξέρω τι, που μπαίνουν μέσα στους κορμούς και σε κάποια φάση μπορεί να διαλυθεί και ο κορμός. Νομίζω ότι τώρα σας έπισα ότι οι βασιλιομίγητες κάνουν καλή δουλειά. Διαφορετικά θα είχαμε πήξει από ξύλα αιώνες τώρα γιατί θα μπορούσαμε να μείνουμε σε αυτόν τον πλανήτη. Θα τα κέγαμε. Θα τα κέγαμε. Ποιος είναι αυτός ο κύριος? Άλλοι βασιλιομίγητες που μας κάνουν σύψη ξύλου. Ναι γνωστός. Πολύ γνωστός σε εσάς. Εσύ τώρα έχεις σταματήσει να φέρνεις και τα ξέχασες. Φάνη θα το θυμηθείς. Δεν είναι πλεουρότους αλλά έχει συνώνυμο το πλεουρότους. Πλεουρότους ολεάριους. Έτσι. Πλεουρότους ολεάριους. Το έχεις σαν συνώνυμο. Είναι ο ομφαλότους ολεάριος που τον είδαμε. Στην? Ελλιά. Πάρα πολύ ωραία. Στην ελλιά τι δημιουργείς την ελλιά τι προκαλεί? Μια επιπλέον συψηριζία. Η ελλιά λοιπόν πέρα από τις δύο συψηριζίες, αρμιλάδε και ροσελίνια, προσβάλλεται και από την τζελατίνα. Είναι αυτός ο βασιλιομίγητες ο οποίος προκαλεί και σύψης ξύλου και υπάρχει αρκετά στα δάση. Και είχαμε πει τότε στην ελλιά ότι μπορεί να τον δούμε και ψηλά στα κλαδιά. Και να προκαλεί ξύλο έφτρυπτο και ελαφρό. Λοιπόν και εδώ φωτογραφιούλες έτσι για να διασκεδάσετε. Σχυζόφυλουμ είναι από τους μίγητες που προκαλούν σύψης ξύλου και αποδόμηση νεκρών ξύλων. Και εδώ είναι ο φώμες ο οποίος αντί για λαμέλες από κάτω έχει πόρους. Έχει μικρά στρογγυλά ενοιγματάκια. Ακόμα και εδώ δίπλα στην κτηνιατρική τα δέντρα τους πεθαίνουν ένα ένα και βγάζουν κάτι τεράστια μανιτάρια επάνω. Μπορείτε και να τα βρείτε και δεν θα χρειάζεται να τρέχετε σε δάση. Βεβαίως είναι μανιτάρια αλλά δεν θυμίζεται. Πρώτα απ' όλα είπαμε τα κλασικά μανιτάρια είναι αυτά με το ποδαράκι και το καπέλο. Τα άλλα μανιτάρια που είδαμε σήμερα είναι αυτά που μοιάζουν με γύσο. Ή να σας το πω πιο εύκολα αυτά τα καπελάκια που φοράτε πώς τα λέτε. Τζόκεοι. Τζόκεοι. Είδατε πόσο πίσω είμαι εγώ. Σκουφιάτα ξέρω εγώ αυτά τέλος πάντων. Αυτά τα τζόκεοι αυτό το πραγματάκι. Μάλλον τα μανιτάρια τα βασιλιοκάρπια του Στέρεου Μπουρπουρέου μοιάζουν με αυτό θα λέγαμε. Μόνο που μπορεί να είναι έτσι σε πολλές σειρές μπορεί να είναι λίγο κυματιστά. Κάπως έτσι δηλαδή εξέχουν και από κάτω έχουν λαμμέλες. Αυτά εδώ θυμίζουν οπλές αλόγων. Είναι χοντρά και κρέμονται είναι κολλημένα πάνω στα δέντρα. Και είναι πάρα πολύ ωραία όταν τα ακουμπάς που είναι ακόμα ζωντανά. Είναι υγρά. Σου θυμίζει ότι σαν να πιάνεις στη μύτη μιας γάτας ή του σκύλου ας πούμε κάπως έτσι. Το πιάνεις και λες αυτό το πράγμα είναι ζωντανό δεν είναι σαν το δέντρο είναι υγρό. Είναι πολύ ωραίο για κάποιους. Και για τους άλλους είναι γλυόδες. |
