| : Ο δάκος της ελιάς είναι έναν δίπτερο έντομο, αυστηρά μονοφάγο και θεωρείται ο κυριότερος οχθρός της ελιάς. Χαρακτηριστικό είναι η μαύρη κουκίδα στην άκρη των φτερών του. Τα θηλυκά τα διακρίνουμε από τα αρσενικά από την ύπαξη του οθέτη. Τα γόνιμα θηλυκά άτομα τα διακρίνουμε από την παρουσία αυγών στη κοιλιά. Ένα θηλυκό μπορεί να γεννήσει περίπου 250 αυγά κατά τη διάρκεια της ζωής του και περίπου 12 αυγά ένα ημέρα. Οι αποκρατούσες καιρικές συνθήκες επηρεάζουν σημαντικά τη διάρκεια ανάπτυξης του δάκου στον καρπό. Το καλοκαίρι, για παράδειγμα, χρειάζονται περίπου 5 με 7 μέρες για την εκκόλληψη του αυγού, 12 με 15 μέρες για την προνύμφη και 7 με 10 μέρες για την πούπα μέχρι σ' ό,τι εμφανιστεί το ενήλικο άτομο. Συνολικά δηλαδή απαιτούνται περίπου 25 μέρες από τη νεοτοκία μέχρι το ενήλικο δάκο. Στην Κρήτη, εξαιτίας των ήπιων κλιματολογικών σεφτικών και της σχεδόν μονοκαλλιέργιας της ελιάς, αναπτύσσονται πολύ μεγάλοι πληθυσμοί και μπορούμε να αναφέρουμε ότι φτάνουν στις 5 με 6 γενές αναέτος. Ο δάκος θεωρείται σοβαρός εχθρός γιατί προκαλεί ζημιές ποσοτικής και ποιοτικής σημασίας. Συγκεκριμένα στις ποσοτικές ζημιές μπορούμε να αναφέρουμε την κατανάλωση σάρκας από την προνύμφη του δάκου, καθώς και την πτώση καρπού. Κατά τον Αύγουστο, οι ζημίες αυτές αναπληρώνονται κατά 10% με αύξηση του βάρους των υπόλοιπων καρπών του δέντρου και με αύξηση του βαθμού ελπιεργοκτητάς τους, ενώ κατά το Σεπτέμβρη η δυνατότητα αναπλήρωσης μειώνεται στο 5%. Η προσβολή της ελιάς από το δάκο επηρεάζει επίσης ποιοτικά το ελαιόλαδο και συγκεκριμένα την οξύτητά του. Η αντιμετώπιση του δάκου γίνεται κυρίως με δολοματικούς αποεδάφους ψεκασμούς και καλύψεις. Οι παρακολούθεις του δακοπληθυσμού και η δολοματική αποεδάφους ψεκασμή χρηματοδοτούνται για περισσότερο από 60 χρόνια στην Ελλάδα από το Υπουργείο Γροντικής Ανάπτυξης και Τροφήμα. Μέσα του προγράμματος αυτού, το Υπουργείο Γροντικής Ανάπτυξης και Τροφήμα αναθέτει σε εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα της χώρας διάφορες πειραματικές εργασίες για την ανέβριση εναλλακτικών μεθόδων και μέσων για την αντιμετώπιση του δάκου της ελιάς. Αναφέρουμε μερικές πειραματικές εργασίες που λοποιούνται στο εργαστήριο εντομολογίας στο Ιστοτούτο Ελιάς Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου στα Χανιά. Δοκιμαστική εφαρμογή νεοεγκριθέτων εντομοκτώνων και επιδράσεις αυτών, μελέτη δακοσιλήψεων και πληθυσμών του δάκου, μελέτη βιοικολογίας του δάκου, αξιολόγησες νέων ελκυστικών, αξιολόγηση παγίδων παρακολούθησης του δάκου και μαζικής παγίδευσης και αριστοποίηση της εφαρμογής της μεθόδου των δολοματικών ψακασμών. Οι νεότερα λοιπόν ερευνητικά αποτελέσματα της αριστοποίησης της μεθόδου των δολοματικών ψακασμών σχετίζονται με την ποσότη του ψακαστικού διαλύματος στον δέντρο αλλά και με την ενίσχυση της ελκυστικότητάς του. Οι δολοματικοί ψακασμοί κατά του δάκου της ελιάς στηρίζονται στην προσέλκυση και θανάτωση των ελίλικων εντόμων. 300 κυβικά εκατοστά ψακαστικού διαλύματος το οποίο αποτελείται από νερό, τροφικό ελκυστικό και εντομοκτόνο εφαρμόζονται σε μια συγκεκριμένη φιλική επιφάνεια κάθε δεύτερου δέντρου και στο σημείο αυτό προσελκύονται εξαιτίας του τροφικού ελκυστικού τα ενήλικα του δάκου τα οποία θανάτωνονται είτε με τη διατροφή τους είτε με την επαφή τους με το ψεκαζόμενο τμήμα της κόμις του ελαιοδέντρου. Η μέθοδος των δολοματικών αποεδάφους ψεκασμών θεωρείται από τις πιο αποτελεσματικές οικονομικές και φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους αντιμετώπισης του δάκου της ελιάς. Η επιτυχία των δολοματικών ψεκασμών εξαρτάται από πολλούς παράγοντες περιβαλλοντικούς ή ανθρώπινους και ένας από τους σημαντικότερους είναι ο χρόνος που επιλέγεται για την πραγματοποίησή τους όπου εξαρτάται άμεσα από την παρακολούθηση του δακοπληθισμού. Οι δολοματικοί ψεκασμοί πρέπει να γίνονται με βάση της συλλήψης του δάκου σε γυάλινες παγίδες MacPhail όταν δηλαδή ο μέσος όρος των δάκων ανά παγίδα και εβδομάδα είναι μεγαλύτερος των 5 έως 10 τόμων ανάλογα με την περιοχή και την ποικιλία. Σαν μέσο προσέλκυσης στις παγίδες, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού χρησιμοποιείται διάλειμμα μονείας 2%, ενώ από το φθινόπωρο και μετά είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούμε πρωτεϊνικό διάλειμμα. Εκτός από τη σωστή παρακολούθηση του πληθυσμού του εντόμου σε κάθε περιοχή, πολύ σημαντικό στοιχείο που καθορίζει και την αποτελεσματικότητα των δολοματικών ψεκασμών είναι η έγκαιρη έναρξή τους μετά την πήξη του πυρίνα του ελαιοκάρπου περίπου μέσα με τέλη Ιουνίου ανάλογα με την περιοχή και τις καιρικές συνθήκες που υπικρατούν. Η ψεκαζόμενη ποσότητα αναμεταχειριζόμενο δέντρο έχει οριστεί στα 300 ml, ωστόσο νεότερα ερευνητικά αποτελέσματα αποδεικνύουν ότι ποσότητες μικρότερους όπως 150 ή 100 ml είναι εξίσου αποτελεσματικές με τα 300 ml. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι έτσι γίνεται η εξοικονόμηση του ψεκαστικού διαλύματος αλλά και η προστασία του περιβάλλοντος. Ένα άλλο ερευνητικό αποτέλεσμα που θα θέλαμε να παρουσιάσουμε αφορά την ενίσχυση της ελκυστικότητας του ψεκαστικού διαλύματος στα ψεκαζόμενα ελαιόδεντρα. Εκμεταλλευόμενοι πρόσφατα αποτελέσματα που δείχνουν ότι ο χρόνος διατήρησης της συγκέντρωσης πυρεθρινών σε ψεκαζόμενη φιλική επιφάνεια μπορεί να φτάσει τον ένα μήνα, πραγματοποιήσαμε δοκιμές σε μεγάλους ελαιόνες και μπορούμε να προτείνουμε την αναλλαγή ψεκασμών διαλύματος εντεμοκτώνου συνδυαζόμενου με πρωτεΐνη με σκέτο διάλειμμα πρωτεΐνη στο ίδιο σημείο ψεκασμού κάθε φορά και με βάση πάντα της ακοσιλήψης. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να έχουμε τόσο οικονομικά όσο και περιβαλλοντικά οφέλη. Αυτή είναι η πραγματοποιήσαμενη φιλική επιφάνεια. Το ίδιο σημείο είναι η πραγματοποιήσαμενη φιλική επιφάνεια. |
