| : Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Υπότιτλοι AUTHORWAVE Ευχαριστούμε πολύ. Συνεργασία με ομογενειακούς φορείς και έχοντας σημαντικούς υποστηρικτές σε αυτή την προσπάθειά μας, τη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Σήμερα ενώνεται το Ελλαδικό Κέντρο με τον ελληνισμό της διασποράς για να τιμήσουμε όλοι μαζί την ελληνική γλώσσα, μια γλώσσα που δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται και, όπως λέει ο Σεφέρης, από την εποχή που μίλησε ο Όμυρος ως τα σήμερα μιλούμε και τραγουδούμε με την ίδια γλώσσα. Μια γλώσσα με ξεχωριστό πολιτισμικό φορτίο, η οποία έχει υπάρξει δεξαμενή τροφοδότησης, όπως όλοι γνωρίζουμε, επιστημονικού λεξιλογίου, ειδικού λεξιλογίου σε πολλές επιστήμες ανα τον κόσμο. Διακεκριμένοι επιστήμονες, πανεπιστημιακοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό, εκπρόσωποι ελληνικών ιστιτούτων και ιδρυμάτων, εκπρόσωποι ομογενειακών οργανώσεων, εκπρόσωποι εκπαιδευτικών και άλλων φορέων από όλο τον κόσμο συμμετέχουν σε αυτή την εκδήλωση. Μέσα από τις πολύ ενδιαφέρουσες ομιλίες τους, θα αναδείξουν την διαχρονική αξία της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού και τις συμβολίτεους στο παγκόσμιο γύρνεστε. Επίσης, θα αποτυπωθούν ζητήματα που αφορούν την ελληνόγλωση εκπαίδευση στη διασπορά, θα παρουσιάσουν και θα προτείνουν σύγχρονες μεθόδους διδεσκαλίας της ελληνικής γλώσσας στο εξωτερικό. Σας ευχαριστούμε όλες και όλους για την παρουσία σας, τη συμμετοχή σας και τη συμβολή σας σε αυτή τη διάρκεια. Ευχαριστούμε θερμά τη φωνή της Ελλάδας για τη στήριξή της. Είναι και σήμερα μαζί μας και μεταδίδει την εκδήλωσή μας, θα μεταδώσει ένα σημαντικό μέρος της εκδήλωσής μας. Η σημερινή εκδήλωση τιμούν με την παρουσία τους και θα χαιρετήσουν ο Υφυπουργός Εξωτερικών για τον Απόδημο Ελληνισμό κ. Κώστας Βλάσης. Ο Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων για αρμόδια για θέματα πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ειδικής αγωγής κ. Αζέτα Μακρή. Ο Πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς κ. Σάβας Αναστασιάδης. Ο Γενικός Γραμματέας Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδημο Ελληνισμού του Υφυπουργείου Εξωτερικών κ. Γιάννης Χρυσουλάτης. Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO κ. Εκατερίνη Παπαχριστοπούλου Τζιζικώστα. Θα είναι μαζί μας επίσης και η Πρίτανης της Ορβώνης κ. Ελένη Γλίκατζη Άρβελερ. Την εκδήλωση τιμούν επίσης με την παρουσία τους πάρα πολλοί εκπρόσωποι ομογενειακών φορέων από το εξωτερικό και τους ευχαριστούμε πολύ. Σε αυτό το σημείο δίνουμε το λόγο στον Πρίτανη του Πανεπιστημίου Εδυτικής Μακεδονίας κ. Θεόδωρο ο Βουλίδη για το καλωσόρισμα και την έναρξη των εργασιών της δημερίδας. Κύριε Πρίτανη έχετε το λόγο. Καλησπέρα σας κ. Εφυπουργέ, κ. Εφυπουργέ, κ. Πρίτανη, Πρόεδρο και Γενική Γραμματής συμμετέχοντες στη διαδικτυακή αυτή ημερίδα. Να σας καλωσορίσω με τη σειρά μου και να ευχαριστήσω τα δύο υπουργεία που την έφτασαν υπό την αιγίδα τους. Να ευχαριστήσω επίσης ιδιαίτερος τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Διβλωματίας και Απόδειμου Ελληνισμού κ. Χρυσουλάκη για τη συμβολή του στη σημερινή διοργάνωση, την υπεύθυνη καθηγητρία κ. Γκρίβα, Διευθύντρια του Ινστιτούπτου Ελληνικής Γλώσσας στο Ίδρυμά μας, καθώς και τους επιφανείς ομιλητές από όλον τον κόσμο που αναδεικνύουν την αξία και συμβολή της ελληνικής γλώσσας από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Είναι μια εξαιρετική ευκαιρία προβολής για το πανεπιστημιό μας που αναζητεί διαρκώς στην εξωστρέφεια. Είναι μια ευκαιρία να επικοινωνήσουμε επιστημονικά με την ομογένεια. Νομίζω, κ. Γκρίβα, ότι είναι κάτι πολύ γνωστό στην οικία σας, στην επιστήμη, ότι οι γλώσσες δεν διαφέρουν σε εκείνο που μπορούν να πούν, αλλά σε εκείνο που έχουν να πούν. Η γλώσσα, λοιπόν, δεν αποτελεί ένα απλό μέσο επικοινωνίας. Εσοκλεί ιδανικά και προσδιορίζει την εθνική ταυτότητα ενός λαού, καθορίζοντας κατά ένα τρόπο τα σύνορά του. Η ελληνική γλώσσα, όμως, εμπεριέχει μια οικουμενική διάσταση και αξία, καθώς είναι κεφαλαιόδους σημασίας για την παγκόσμια σκέψη, τον πολιτισμό και τις επιστήμιες, καθυπώντας τον ελληνισμό παν' ανθρώπινο και διαχρονικό σημείο αναφοράς. Νομίζω, όχι τυχαία στην εποχή του ο Κικέρονας είχε πει, εάν οι θεοί μιλούν, τότε σίγουρα χρησιμοποιούν τη γλώσσα των Ελλήνων. Κυρίσω, λοιπόν, την έναρξη της Δημερίδας, εύχομαι καλή επιτυχία, καλές παρουσιάσεις και παραγωγικές συζητήσεις συνεδρίες σήμερα και αύριο. Ευχαριστούμε πολύ, κύριε Πρίτανη. Παρακαλούμε τώρα τον Υφυπουργό Εξωτερικών για τον Απόδημο Ελληνισμό, κύριε Κώστα Βλάση, να πάρει το λόγο και να χαιρετίσει τις εργασίες της Δημερίδας. Κύριε Βλάση, έχετε το λόγο. Πολύ, ευχαριστώ πολύ. Κυρία Υφυπουργέ, αγαπητή Ισέτα, κύριε Πρόεδρε της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς, αγαπητέ φίλε Σάβα, κύριε Γενικέ, φίλε και συνεργάτη Γιάννη, κυρία Πρόεδρε της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την ONESCO, αξιότιμη πρόεδρε Πρίτανη, κύριε Αρβελέρ, αγαπητοί πανεπιστημιακοί καθηγητές και καθηγήτρες, κυρίες και κύριοι. Εκ πρωιμίου θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρίτανη του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, καθηγητή κ. Θεόδωρο Θεοδουλίδη για την πρόσκλησή του να πεθαίνω χαιρετισμό κατά την έναρξη των εργασιών της Διημερίδας με θέμα ΚΤΜΑΕΣΑΙ, ελληνική γλώσσα και ελληνικός πολιτισμός παρακαταθήκης 40 αιών. Από το θέμα της Διημερίδας αλλά και από τις επιμέρους συσυγγίσεις των ομιλητών διαπιστώνουμε αβίαστα δύο χαρακτηριστικά της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Η διαρκής παρουσία τους στον χρόνο και η οικουμενικότητά τους. Ο ελληνικός πολιτισμός και η διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας έχουν διεθνή αναγνώριση και η χώρα μας αποτελεί πόλο έλξης εκατομμυρίων ξένων πολιτών οι οποίοι έρχονται να θαυμάσουν όσα διδάχτηκαν και διάβασαν στα εκπαιδευτικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα των χωρών τους. Πολλοί από αυτούς έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τον ελληνικό πολιτισμό ήδη στις χώρες που διαβιούν. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τα ερεθίσματα που έχει αναφορικά με την ελληνική γλώσσα, τον πολιτισμό και τη γλώσσα, ο Ιταλός πολίτης μπροστά στον Άγιο Γεώργιο των Ελλήνων στη Βενετία και στον Άγιο Νικόλα στην Τεριέστη ή επισκεπτόμενα στα μνημεία της Μεγάλης Ελλάδας των Ιταλικών Νότων. Ο Τούρκος πολίτης αντίστοιχα μπροστά στα αρχαία και βυζαντινά μνημεία αλλά και ατενίζοντα στο ζάπιο παρθεναγωγείο ή το ζωγράφιο λίκιο στην Κωνσταντινούπολη. Ο Αυστριακός πολίτης μπροστά από την Άγια Τριάδα στη Βιέννη και το σπίτι του Ρήγα Φεραίου. Ο Ουκρανός πολίτης στο Ροδοκανάκιο, αρχαία παρθεναγωγείο της Ορνουσσού, για να αναφέρω μερικά γιατί είναι πάρα πολλά περισσότερα. Ως Εφηπουργός Εξωτερικών Αρμόδιος για τον Επόδημο Ελληνισμό έρχομαι καθημερινά σε επαφή τόσο με ομογενείς που διαβιούν για χρόνια εκτός της πατροασγής, πολύ εκ των οποίων είναι δεύτες, τρίτης, ακόμα και τέταρτης γενιάς Έλληνες, αλλά και πολλούς ξένους πολίτες που συνδέονται με την Ελλάδα με την αγάπη τους για τη γλώσσα και τον πολιτισμό της. Νιώθω πραγματικά περηφάνεια όταν διαπιστώνω τη δίψα που έχουν νέοι άνθρωποι μαθητές και φοιτητές να εντρυφήσουν στον ελληνικό πολιτισμό μέσω της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Σήμερα η ελληνική γλώσσα διδάσκεται από ξένους καθηγητές σε πανεπιστήμια του εξωτερικού και θεωρείται εφόδιο, όχι μόνο για την πνευματική καλλιέργεια των διδασκωμένων, αλλά και για την μετέπειτα πορεία τους στο πεδίο απασχολισής τους. Ιδιαιτέρως στις βαλκανικές χώρες, όπου τα τελευταία χρόνια ανθεί η ελληνική επιχειρηματικότητα, η γνώση της ελληνικής γλώσσας θεωρείται ένα ισχυρό κίνητρο και εφόδιο, σε ένα ηλικιωδός μεταβαλόμενο κόσμο, στον οποίο οι εξελίξεις της τεχνολογίας τρέχουν με αλματόδι ρυθμό, η ελληνική γλώσσα, ως αξία αλλά και ως μέσο επικοινωνίας, συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς. Δεν είναι απλά και μόνο ένα στοιχείο μελέτη, αλλά ένα σημείο εκίνησης, συνώνυμο δημιουργίας και πρόοδου. Αγαπητοί σύνεδροι, η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός αποτελούν έναν θησαυρό. Θησαυρό που μας κληρονόμησε το ιστορικό παρελθόν μας και μετουσιώνουμε στον πλούτο του παρόντος και του μέλλοντος. Επενδύοντας αυτόν τον πλούτο, εδραιώνουμε ακόμα περισσότερο την παρουσία μας στο διεθνές Γίγνεστε. Με αυτές τις σκέψεις, θα ήθελα να ευχηθώ καλή επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου σας και να συγχαρώ για μια ακόμη φορά τους διοργανωτές τους. Σας ευχαριστώ πολύ. Και εμείς ευχαριστούμε θερμά κύριε Φυπουργέ. Και υπογραμμίζω αυτό που είπατε, η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός είναι ένας θησαυρός, που πρέπει να τον διαφυλάτουμε και να κάνουμε τα πάντα για να τον διατηρήσουμε ανα τους αιώνες. Σας ευχαριστούμε θερμά κύριε Φυπουργέ. Παρακαλούμε την κυρία Ζέτα Μακρή, Υφυπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, αρμόδια για θέματα πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και ειδικής αγωγής, να απευθύνει το δικό της χαιρετισμός. Κυρία Μακρή. Ακούγομαι νομίζω τώρα σωστά. Φυσικά. Ωραία. Καλησπέρα και θερμές ευχαριστίες για την δυνατότητα που μου δίνεται να πάρω μέρος αυτή τη διημερίδα, στην οποία συμμετέχουν φίλοι στην πολιτική, φίλοι μου πραγματικοί, με τους οποίους έχουμε κοινή πορεία και κοινά βιώματα, όπως είναι ο Υφυπουργός των Εξωτερικών για τον Απόδημο Ελληνισμό, ο κ. Βλάσης που μόλις χαιρέτησε, ο Πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς, ο Σάβας Αμεθασιάδης, όπως είναι ο Γενικός Γραμματέας ο κ. Χρυσουλάκης, όπως είναι η κ. Τζιτζικόστα και βεβαίως σε μια διμερίδα, στην οποία η κ. Γλίκα Τζερβελέ, Πρόεδρος του ΔΕΤΑ Σύμβουνα του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου των Δελθών, θα κατεθέσει ομιλία που είμαι σίγουρη ότι θα είναι ακόμη μια προσχωρά στην πολίτινη και για νεόδωρη συμβολή της, στην παγκόσμια παιδεία, στα ελληνικά γράμματα, στον οικουμενικό πολιτισμό. Και αυτό ευχαριστώ και εκείνοι, ειδικά προσωπικά και ταπεινά, για τη διάκοπη και ακούρα στη σημαντική παρουσία. Έκανα μια αναφορά σε όλους αυτούς τους συμμετέχοντες, με κίνδυνον σας βεβαίως να παραλείψω κάποιους, και θέλω να με συγχωρήσετε γιατί γνωρίζω και αναγνωρίζω τον γόνι μου και αποδοτικό προβληματισμό τους στα θέματα της προάσπισης και θωράκησης της ελληνικής γλώσσας, της σπουδαίας συνδρομής στη διδασκαλία και τη διάδοση της, την επικοδομητική αγωνία και μέρηνα για το μέλλον της ελληνικής γλώσσας, της ελληνικής παιδείας, του ελληνικού πολιτισμού, για το μέλλον της Ελλάδας, στο παγκόσμιο διεθνοποιημένο περιβάλλον. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και πάλι θερμά για αυτή την πρόσκληση, για τη διημερίδα με τον τίτλο Team SAE Ελληνική Γλώσσα και Ελληνικός Πολιτισμός παρακαταθήκης 40 ε.Ω. Υπό το βουλειό του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας σε συνεργασία με το Ελληνικό Μορφωτικό Ινστιτούτο, υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδημου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, υπό την ευκαιρία για εμπεριστατωμένο διάλογο και για δυναμική συνδυαλλαγή ανθρώπου του χώρου της παιδείας, της γλώσσας, του πολιτισμού, του απανταχουελληνισμού. Η 9η Φεβρουαρίου ημέρα μνήμης του Εθνικού Πιτί Διονύσιου Σολομού έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα ελληνικής γλώσσας με κοινή απόφαση των Υπουργών Εξωτερικών, Εξωτερικών και Παιδείας Σέρενας και Θρησκευμάτων. Η ελληνική πολιτεία θεσμοθέτησε και οι κοινότητες των Ελλήνων ανω τον κόσμο αγκάλιασαν, στήριξαν και στηρίζουν το θεσμό από την πρώτη στιγμή. Η ελληνική γλώσσα γεφυρώνει τις αποστάσεις και ενώνει όλους τους Έλληνες και όσους αισθάνονται Έλληνες για την καρδιά της καταγωγής του. Η ελληνική γλώσσα από τις αρχαιότερες του κόσμου μαζί με την κυναιζική είναι η μόνη ευρωπαϊκή γλώσσα που μετρά 3,5 χιλιάδες χρόνια γραπτής παράδοσης και 4 χιλιάδες χρόνια προχωρητής από τις σημαντικότερες κατακτήσεις του ανθρώπου. Η γλώσσα διαμορφώνει τα εθνικά χαρακτηριστικά, την πνευματική και πολιτιστική ταυτότητα, την ιστορική και εθνική συνείδηση και μνήμη. Η μακραίωνη παρουσία και διαχρονικότητα της πλούσιας ελληνικής γλώσσας ξεπερνά τους περιορισμούς στην έκφραση, στη σκέψη, στην παιδεία. Είναι η κινητή διαδύναμη προς τον δρόμο της μόρφωσης, του πολιτισμού, της δημοκρατίας. Η διαφύλαξη της ελληνικής γλώσσας από την καποποίηση και την φορά απαιτεί οριμότητα και ετοιμότητα στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Είναι χρέος μας και δικαίωμά μας να προστατέσουμε αξίες, ιδανικά και αρχές. Σύμφωνα με τον μεγάλο διδάσκαλο του γένους μας, Αλαμάντιο Κωραΐ, η γλώσσα είναι ένα από τα αναπαλλοτρίωτα του έθνους κτήματα. Δεν ανήκει μόνο σε εμάς, αλλά και στις επερχόμενες γενές. Αφορά στην εθνική υπάξη μας και στην ιστορία μας. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Γλώσσα, παιδεία, πολιτισμός. Πρέπει να φροντίσουμε και να αναγνωρίσουμε την πολύθυμη παρακαταθήκη και την αναδικατάστατη συμβολή του στην ιστορική διαδρομή, ταυτότητα και συνέχεια του ελληνισμού. Ένα τρίπτυχο που καταλήγει τα όρια των γεωγραφικών συνταταγμένων. Ο πλούτος της ελληνικής γλώσσας και το βάθος των ενιών της έγιναν κτήμα της ανθρωπότητας. Η οικουμενική προσφορά του ελληνικού πολιτισμού και τα φώτα της ελληνικής παιδείας εξελίχθηκαν σε παγκόσμια αγαθά, που με τον αξίδιευτο γλωσσικό και πνευματικό πλούτο, γοητεύουν και εμπνέουν. Η ελληνική γλώσσα ταξιδεύει τον κόσμο και ταξιδεύει τον κόσμο, με διεθνείς κώδικες επικοινωνίας και σύγχρονο προσανατολισμό. Η ελληνική γλώσσα ομιλείται και διδάσκεται σε κάθε γωνιά του πλανήτου. Η ελληνική γλώσσα αποδίδει με ευκρινία την αλήθεια της ανθρώπινης σκέψης, συμβάλει στην έκφραση λεπτών ενιών και είναι δυναμικά και εξελιχτικά παρούσα στις επιστήμες, στα μαθηματικά, τη φυσική, την ιατρική, την οικονομία και στον πολιτισμό, την φιλοσοφία, τη λογοτεχνία και την τέχνη. Διομορφώνει και δανειζεί έννοιες του πολιτικού λόγου και των πολιτιακών θεσμών. Ισάγει έννοια στο αρχαιοδράμα, το θέατρο, την πεζογραφία, την ποιηση. Η ελληνική γλώσσα αποτυπώνει τον ελληνικό πολιτισμό και μέσα του αποτυπώνεται η συνέχεια της. Ο καθηγητής Κ. Μπαμπνιώτη συνοψίζει. Ο ελληνικός πολιτισμός είναι το μεγακεφάλαιο αυτής της χώρας, αλλά και συγχρόνο σημείο αναφορά στην εξέλιξη του ανθρωπίνου πνεύματος. Η σύλληψη του πολιτισμού από τους Έλληνες ως καλλιέργεια της προσωπικότητας του ατόμου με θεσμούς, αρχές, αξίες και ιδανικά που έχουν ως επίκεδο τον άνθρωπο είναι ένα πρότυπο που μπορεί και σήμερα να εμπνεύσει τον άνθρωπο όπου γεις. Ακόμη η επίσης ελληνική τάχτηση του πολιτισμού με την παιδεία, με την ολόπλευρη καλλιέργεια του ατόμου μέσα από πνευματικές ζητήσεις και προβληματισμού διαβίου, είναι μια πρόταση ζωής του ελληνισμού που ξεπερνάει τα όρια του χρόνου και του χώρου και μπορεί να λυτρώσει τον άνθρωπο σε καθολική κλίμακα. Σας ευχαριστώ για την υπομονή, σας συγχαίρω για την πρωτοβουλία. Σας ευχαριστούμε θερμά κυρία Μακρή, σας ευχαριστούμε θερμά για την παρουσία σας και την στήριξή σας. Ευχαριστούμε. Έχουμε τη χαρά να είναι μαζί μας ο πρόεδρος της ειδικής μόνιμης Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς, ο κύριος Σάβας Αναστασιάδης. Κύριε Αναστασιάδη, έχετε το λόγο για να απευθύνετε το χαιρετισμό σας. Κύριε Πρίτανη, αγαπητοί συνάδελφοι, κυρίες και κύριοι, κύριοι καθηγητές, κυρία Τζέτζι Κώστα, σας καλησπαιρίσω. Κύριε Πρίτανη, συμμετέχω με ιδιαίτερη χαρά σε αυτό το διαδικτυακό αντάμωμα για την ελληνική γλώσσα που είναι γιορτή της ελληνικής γλώσσας και ευχαριστώ θερμά εσάς, αλλά και συγχαίρω και τα αρμόδια, τα δύο υφυπουργεία που έδωσαν την αιγίδα σε αυτήν την πολύ σημαντική εκδήλωση. Η ιδέα της καθιέρωσης της παγκόσμιας ημέρας για την ελληνική γλώσσα ξεκίνησε από την ομοσπονδία ελληνικών κοινοτήτων της Ιταλίας και του τότε πρόεδρου κ. Κορίνθιο και τον τότε αντιπρόεδρο και σημερινό πρόεδρο του ελληνικού νορφωτικού ιστοιτήτου του Μιλάνου κ. Φράγκο που συμμετέχει σήμερα στην εκδήλωση και καταθέθηκε σε εμάς στην Επιτροπή Απόδημο Ελληνισμού τον Ιούλιο του 2014. Ξεκίνησαν τότε οι διαδικασίες αμέσως αλλά δεν ολοκληρώθηκαν γιατί εδώ μεταξύ μεσολάβησαν εκλογές του 2015 και το 2017 καθιερώθηκε 9 Φεβρουαρίου ως ημέρα ελληνικής γλώσσας. Αυτό είναι το πρώτο βήμα κυρία και κύριε υφικουργέ και κύριε γενική γραμματέα. Πέρα από την καθιέρωση της ημέρας ελληνικής γλώσσας που είναι σημαντικό γεγονός και γιορτάζεται σε όλο τον κόσμο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό που υπάρχουν ελληνικοί καταγωγείς πολίτες απομένει να καταπέσουμε σχετικό φάκελο στην UNESCO για την καθιέρωση της παγκόσμιας ημέρας ελληνικής γλώσσας. Εκεί χρειάζεται μία άλλη διαδικασία και μία άλλη προσπάθεια. Η Αιντζιτζή Κώστα που συνετέχει γνωρίζει πολύ καλά, μας βοήθησε και πιστεύω ότι θα μας βοηθήσει και πάλι σε αυτό. Πιστεύω και γι' αυτό το τονίζω αυτό ότι η ανακήρυξη της παγκόσμιας ημέρας από την UNESCO ελληνικής γλώσσας θα έχει αλυσιδωτές επιδράσεις στην ενίσχυση και αναβάθμιση της χρήσης της ελληνικής γλώσσας και της μελέτης του ελληνικού πολιτισμού σε διεπνές επίπεδο. Αναγκαία σήμερα που η τάση συμπίεσης και συρρίπνωσης των λεγόμενων μικρών γλωσσών είναι ορατή και σε εξέλιξη. Η ελληνική γλώσσα δεν είναι πλέον πολύ δεδομένη και αυτό είναι γνωστό. Πομιλείται σήμερα περίπου από 13 με 14 εκατομμύρια ανθρώπους, δηλαδή από τον πληθυσμό της Ελλάδος, τους Ελληνοκύπριους και την ομογένεια που ζει στις ΗΠΑ, την Αυστραλία, τον Κανάδα, την Ευρώπη και στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Όμως αν η ελληνική γλώσσα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί άλλες περισσότερο διαδραμμένες γλώσσες, είναι αδιανόητο να σκεφτεί κανείς τον δυτικό πολιτισμό χωρίς την ελληνική γλώσσα ως μια γλώσσα πάνω στην οποία αναπτύχθηκαν οι πρώτες επιστήμες και η φιλοσοφία της Ευρώπης σε βαθμό που προσδιόρεσαν τη σκέψη και τον πολιτισμό των πληθυσμών της Ευρώπης. Είναι μια από τις αρχαιότερες γραπτές γλώσσες του κόσμου και η αρχαιότερη γραπτή γλώσσα με πλούσια λογοτεχνική παράδοση, με συμβολή στον εμπλουτισμό του λεξιολογείου άλλων γλωσσών που εξακολουθεί να έχει επιδράσεις σχεδόν σε όλες τις γλώσσες. Πρόκειται για τη γλώσσα με την οποία γράφτηκαν τα πρώτα φιλοσκεπτικά κείμενα των δώδεκα θεών του Ολύμπου, της Καινής Διατήκης, των Ευαγγελίων και πάνω στην οποία στηρίθηκε και η διδασκαλία και η διάδοση του χριστιανισμού. Σε αυτή τη γλώσσα γράφτηκαν, διασώθηκαν και κλειονόμησε η οικουμένη τα αριστοργήματα του Ομήρου, τις τραγωδίες του Εσχύλου, του Σοφοκλή και του Ευρυπίδη, οι κωμοδίες του Αριστοφάνη, τα ιστορικά μνημεία του Ηρόδοφου και του Θουτιδίδη, τα φιλοσοφικά κείμενα του Σοκράτου και του Αριστοτέλη, οι επιστημονικές θεωρίες του Μυθαγόρα και του Ικοκράτη, αλλά και των νεότερων όπως του Ελίτη, του Ρίτσου, του Σεφέρη, του Κάλβου, του Καβάφη και πολλών άλλων. Είναι η γλώσσα της σύγχρονης τηλεοφορικής που οι τόνιπες είναι μουσικά σημεία και οδηγεί τη σκέψη στο άπειλο. Γι' αυτό ακριβώς η αξία και ο ιστορικός ρόλος αυτής της μοναδικής γλώσσας είναι αντιστρόφος ανάλογα με την αριθμητικά περιορισμένη διάδοση εκεί στον πλανήτη. Τα διασωθέντα λογοτεχνικά, φιλολογικά και ιστορικά κείμενα, τα κείμενα της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας, τα έργα της Καταρέουσας και της Δημοτικής εκμηριώνουν την άμεση σχέση και την εξέλιξη της γλώσσας από την αρχαία ελληνική μέχρι τη νέα ελληνική και πιστοποιούν τη συνέχεια του ελληνισμού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τις τελευταίες δεκαετίες η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και η πανκοσμιοποιημένη αγορά εργασίας και εμπορίου επιβάλλουν την χρήση γλωσσών των οικονομικά και πολιτικά ισχυρών κρατών στη διπλωματεία, στην επικοινωνία, στην οικονομία. Αυτό έχει προκαλέσει πίεση στις λεγόμενες μικρές γλώσσες και φυσικά και στην ελληνική γλώσσα. Γι' αυτό πρέπει να κινητοποιηθούμε όλοι ώστε να αντιστρέψουμε αυτή τη δυσάρεστη εξέλιξη. Είναι λοιπόν βαρύ το χρέος και μεγάλη η ευθύνη όλων και κυρίως ημών των πολιτικών κυρία και κύριοι Φυμπουργοί και κύριοι Γενικαί Γραμματέα να ενισχύσουμε με όλα τα μέσα την παιδεία και την εκμάθηση και τη χρήση της ελληνικής γλώσσας πρωτίστως στην οικουμένη και στις χώρες όπου υπάρχουν ελληνικοί καταγωγείς πολίτες, όπου το πρόβλημα είναι ήδη μεγάλο και χάνεται η εθνική ταυτότητα. Πάνω σε αυτό πρέπει να τονίσω σε αυτό το σημείο ότι τα τελευταίο διάστημα γίνεται πολύ σπουδαία δουλειά στο Υφυπουργείο Εξωτερικών, στο Υφυπουργείο Αρμόδιο Παιδείας και στη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδειμου Ελληνισμού πιστεύω ότι θα αναφερθεί ο κύριος Χρυσουλάκης, συγχαίρω τους Υφυπουργούς και τον Γενικό Γραμματέα για το πάθος με το οποίο ασκούν τα κατοίκουτα ή το λειτουργημά τους που έχει σχέση με τον Απόδειμου Ελληνισμό και γενικώς με τον Ελληνισμό. Σπουδαία δουλειά προς την ίδια κατεύθυνση γίνεται και από τα ελληνικά πανεπιστήμια, την εκκλησία, κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, τις ομοσπονδίες, τους συλλόγους, ιδρύματα, αλλά και με μονομέους Έλληνες πολίτες. Χρειάζεται όμως συντονισμός περισσότερη προσπάθεια στο εξωτερικό αλλά και στο εξωτερικό όπου η συζήτηση για την υποβάθμιση της ελληνικής γλώσσας ξεκίνησε ήδη στους κόλδους των γλωσσολόγων. Κλείνοντας, κυρίες και κύριοι, κάνουμε μια έκκληση. Όλοι, πολιτικό σύστημα, πανεπιστήμια, δάσκαλοι, εκκλησία, γονείς, διανόηση, να κάνουμε ότι είναι δυνατόν για να διατηρήσουμε ζωντανή την ελληνική γλώσσα, όπως διατηρήθηκε σε πολύ δύσκολες εποχές στην τουρκοκρατία και στην κατοχή. Θα είναι ντροπή για μας και για τον ελληνισμό γενικός, αν αυτός ο πλούτος που έχει ζωντανή παρουσία τριών χιλιάδων χρόνων και στον ίδιο χώρο και από τον ίδιο λαό χαθεί στις μέρες μας. Σας ευχαριστώ και εκφράζω πάλι τα πολύ θερμά μου συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία, κύριε Πρίτανη, και συγχαρητήρια και στα αρμούρια Υφυκουργεία για αυτή την πρωτοβουλία. Καλή συνέχεια στις εκδηλώσεις. Σας ευχαριστώ πολύ, Αναστασία Βουλή. Και πρέπει να κάνω ότι όλοι εδώ που βρισκόμαστε σημεριζόμαστε αυτή την έκκλησή σας για να κάνουμε ο καθένας από το δικό του ρόλο βουβαίως, πανεπιστήμια, υπουργεία, γενικές γραμματείες, να κάνουμε ό,τι είναι δυνατό για την ελληνική γλώσσα, για την ελληνική εκπαίδευση ανά τον κόσμο. Ευχαριστούμε θερμά, κύριε Αναστασιάδη. Και καλούμε τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδειμου Ελληνισμού, κύριο Ιωάννη Χρυσουλάκη, να πάρει το λόγο και να χαιρετήσει τις εργασίες της Διημερίδας. Κύριε Χρυσουλάκη. Αξιότιμη, κύριε Υφυπουργέ Εξωτερικών, κύριε Βλάση. Αξιότιμη, κυρία Υφυπουργέ Παιδείας, κύριε Ζέτα Μακρύ. Κύριε Πρόεδρε της ειδικής Μόνιμης Επιτροπής της Βουλής για τον Ελληνισμό της Διασποράς, κύριε Αναστασιάδη, που έχετε συμβάλει πάρα πολύ για την καθιέρωση αυτής της ημέρας. Αξιότιμη, κύριε Πρίτανη. Αξιότιμη και πολύτιμη συνεργάτης μας, κυρία Γρύβα. Αγαπητοί μας καθηγήτρια, κυρία Αρβελέρ. Αγαπητοί μου, κυρία Κοκόλη, που με τη συνεργασία μας έχουμε προωθήσει πολλά θέματα. Αξιότιμη, κύριε Φράγκο, που ήσασταν πολύτιμος για τη διοργάνωση αυτής της ημερίδας και για την καθιέρωση αυτής της ημέρας. Αγαπητοί μας ελληνιστές, καθηγητές και λιπείομιλητές, κυρίες και κύριοι. Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω συγχαίροντας τον Πρίτανη του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και την κυρία Γρύβα για την εξαιρετική διοργάνωση. Αρκεί μια μάτια μόνο στους εκλεκτούς ομιλητές και αμέσως ξεπροβάλλει ένας διαφορετικός χάρτης της Ελλάδας Πνευματικός. Η παρουσία όλων σας, η εμπειρία και τα φώτα σας προσδίδουν ξεχωριστό ενδιαφέρον στη συνάντησή μας. Η Δέδη ημερίδα φέρει την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας, Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδειμου Ελληνισμού του Υπουργείου Εξωτερικών καθώς και του Υπουργείου Παιδείας και είμαστε περήφανοι γι' αυτό. Θα ήθελα να απευθύνω ένα ξεχωριστό ευχαριστώ για την εξαίρετη βυζαντινό λόγο την Πρόεδρεο του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου των Δελφών, την Προιπρίτανη της Σορβώνης και της Ακαδημίας του Παρασχείου, η δική μας Ελένη Γλίκατσι Αρβελέρ. Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με μερικούς τύκους του Διοικητικού Συμβουλίου που αγαπώ πολύ. Ευχαριστώ τις μακριές σειρές των προγόνων που δούλεψαν τη φωνή, την τεμάχισαν σε κρύκους, έκαναν νοήματα, τις φυριλάτισαν όπως το χρυσάφι μεταλλουργεί και έγινε Όμυρη, Εσχύλη, Ευαγγέλια και άλλα κοσμήματα. Ο ποιητής μιλά για μια γλώσσα που μιλείται αδιάλειπτα εδώ και 4.000 χρόνια, πριν ακόμα και από την εποχή του Ομύρου μέχρι τους κλασικούς χρόνους, από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου μέχρι το Βυζάντιο και μέχρι σήμερα. Η γλώσσα μας που καλλιεργείται από τον ίδιο λαό, στον ίδιο τόπο, συδεχώς και αδιαλείπτως ως μία ενιαία και αδιέρετη. Είναι λοιπόν ιδιαίτερη τιμή να συμμετέχω στον γιορτασμό της μέρας αυτής, μιας παγκόσμιας μέρας για τη γλώσσα στην οποία γράφτηκαν οι ιστορίες του Ηρόδοτου και οι τραγωδίες του Εσχύλου, του Σοφοκλή και του Ευρυπίδη. Μια γλώσσα με κείμενα που δίδαξαν παντού την πολυπλοκότητα της μοίρας, αλλά δεν έμειναν εκεί. Τα ελληνικά διέδωσαν τα λόγια του Χριστού, αλλάζοντας μια για πάντα την πορεία της Δύσης. Είναι μια γλώσσα που πιν από όλα βασίζεται στην έννοια του λόγου. Του λόγου που και τυμπολογικά ακόμα, αναφέρεται στη συσχέτιση των πάντων μεταξύ τους. Τα ελληνικά είναι η γλώσσα που περιγράφει τον ίδιο τον κόσμο και τις σχέσεις εντός του. Καθώς γλώσσα και σκέψη ταυτίζονται, γι' αυτό και ο τρόπος του σκέπτεσθε των Ελλήνων υπήρξε πάντοτε ξεχωριστός και μας έχει οδηγήσει συχνά σε συναρπαστικές περιπέτειες ανακάλυψης, τόσο πνευματικές, όσο και υλικές. Όσα αναφέρω είναι διαπιστώσεις και αλήθειες που έχουν ανακοινώσει άλλοι, πολύ παλιότεροι και πολύ ειδικότεροι εμού. Και ένας μη ειδικός όμως καταλαβαίνει εύκολα ότι η ελληνική γλώσσα διαθέτει η ψηλή μορφοποιητική ικανότητα, που διαμορφώνει τη σκέψη. Και αυτό είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο στοιχείο. Οι Άγγλοι όταν αναζητούν να ονομάσουν κάτι που δεν μπορούν στη γλώσσα τους, λένε ότι οι Έλληνες θα έχουν κάποια λέξη γι' αυτό. Ο διαχρονικά, μεγάλος λέξη, λογικός πλούτος της γλώσσας μας, δικαιολογεί πλήρως το ριτό τους. Ό,τι συνήθως αποκαλούμε πλούτο της ελληνικής γλώσσας, σχετίζεται με τη μεκραίωνη και αδιάκοπη καλλιέργειά της, αλλά και με την ίδια της τη δομή. Σχετίζεται με τον υψηλό βαθμό παραγωγής και σύνθεσης λέξεων, που αυξάνουν τη συνοχή, τη διαφάνεια και τη δηλοτική της ικανότητα. Όπως λέει και ο εθνικός μας γλωσσολόγος, ο κύριος Μπαμπινιώτης, εκτός από τον λεξιλογικό πλούτο, η γλώσσα μας διαθέτει και ένα πολύ μεγάλο αριθμό σημασίων, δηλαδή έννοιες, τις οποίες έχει κωδικοποιήσει με λέξεις. Μας λέει ακόμα πως οι έννοιες είναι πολύ περισσότερες από τις ίδιες της λέξης, αφού πολύ συχνά μια λέξη δηλώνει περισσότερες από μία σημασία. Οι έννοιες που γεννήθηκαν μέσα από τον ελληνικό στοχασμό διαδόθηκαν παντού στον κόσμο με όρχημα τη γλώσσα μας. Για αυτές τις έννοιες και για τα κείμενα που τις ανέδειξαν, είμαστε γνωστοί οι Έλληνες στα πέραντα της οικουμένης. Αυτή είναι η κληρονομιά μας. Έτσι περιγράφεται ο ελληνικός πολιτισμός μέσα από τη γλώσσα μας την πιο ισχυρή γενεσιουργόδυναμη. Γιορτάζοντας την ελληνική γλώσσα γιορτάζουμε τον ίδιο μας τον πολιτισμό, που είναι πολιτισμός λόγου. Ένας λόγος που έβγαλε τη Δύση από το σκοτάδι και άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της γλώσσας μας σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Καθώς ως συνέπεια της δύναμής της, η ελληνική με τις λέξεις και τις έννοιές της εμπλούτισε και συνεχίζει να εμπλουτίζει τις γλώσσες της Δύσης. Σήμερα, αρχαία και νέα ελληνικά διδάσκονται σε πάνω από 300.000 φοιτητές, 2.000 πανεπιστημίων διεθνώς. Οι φοιτητές αυτοί δεν μαθαίνουν την ελληνική γιατί είναι μόδα ή για χρηστικούς λόγους, αν και η επιστήμηση της πληροφορικής τη χρειάζεται διακαός. Τη σπουδάζουν πρωτίστως λόγω της βαθιάς τους επιθυμίας να μελετήσουν σπουδαία κείμενα γύρω από σπουδαία ζητήματα. Με τη μελέτη τους αποκτούν αντίληψη και του αξιακού χαρακτήρα της γλώσσας μας, αφού γλώσσα είναι η σκέψη, ο πολιτισμός, η ιστορία, η παράδοση ή τα αυτοντιτά μας. Με άλλα λόγια, μελετώντας τη γλώσσα ανακαλύπτουν ένα πολύ ευρύτερο κόσμο. Το πνευματικό πολιτισμό ενός λαού στην ιστορική του διαδρομή. Η γλώσσα μας είναι στην πραγματικότητα ένας θησαυρός της Άηλης Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Τα ελληνικά δεν ανήκουν μόνο σε εμάς αλλά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Έρχονται από πολύ μακριά, δεν ζουν μόνο στον τόπο αλλά και στον χρόνο. Επιτρέψτε μου να κλείσω και με την άδειά της να δανειστώ μερικές δικές της λέξεις με την προτροπή για γλώσσα ελληνική της κυρίας Γλίκα Τζιάρβελλερ. Μάθετε να μιλάτε καλά ελληνικά. Στη γλώσσα αυτή δικάζει ο πανταχού παρόν. Είν' και κενοσονούπο η βασιλεία των ουρανών. Και εκεί στου φοβερού κριτήριου τον χώρο ίσως δεν βρείτε μεσολαβιτή και δικηγόρο. Αφού η Παναγιά μιλάει μονάχα εβραϊκά και ο Παύλος τρέχει και δεν φτάνει αρωνάρων. Την υπεράσπιση να κάνει πολλοί πληθόν βαρβάρων. Για τον καθένα οι άγγελοι σε απλή δημοτική έγραψαν και κρατούν κοιτάπια με πένους και ψόγους. Δεν είναι λοιπόν ανάγκη σοφούς να πείτε λόγους. Η γλώσσα του παππού και της γιαγιάς αρκεί. Από την ποιητική της συλλογή μεμφω με τον αιώνα. Σας ευχαριστώ πολύ. Και εμείς σας ευχαριστούμε θερμά κύριε Γενικέ. Ολοκληρώνεται η διαδικασία των χαιρετισμών της πρώτης ημέρας με τον χαιρετισμό της κυρίας Εκατερίνης Τζιζικώστα. Προεύρου της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την Μουνέσκο. Ο χαιρετισμός της κυρίας Τζιζικώστα θα γίνει τηλεφωνικά. Καθώς παρουσιάστηκε ένα θέμα με τη σύνδεσή της. Είμαστε έτοιμοι για να ακούσουμε τηλεφωνικά την κυρία Τζιζικώστα. Κυρία Τζιζικώστα. Εγώ εδώ είμαι. Καλησπέρα σας κυρία Τζιζικώστα. Καληπητυχία χαιρετισμού στους Απανταχού Έλληνες. Σας ακούμε κυρία Τζιζικώστα. Ναι. Μπορώ να αρχίσω. Βεβαίως. Σας ακούμε. Αξιότιμη κύριε Φιπουργή, κύριε Γενικέ Γραμματέα, κύριοι Πρόεδροι Φορέων και Καθηγητές, εκλεκτοί ομιλητές, αγαπητοί συμμετέχοντες. Είναι μεγάλη τιμή να χαιρετίζω σήμερα με την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την Ουνέσχο. Τους συμμετέχονται στη Δημερίδα, με τίτλο Ελληνική Γλώσσα και Ελληνικός Πολιτισμός, παρακαταθήκης σαράντα αιώνα, που διοργανώνει το Πανεπιστήμιο Ελλητικής Μακεδονίας σε συνεργασία με ομογενειακούς Βορείς και την υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας, Δημόσιας Διπλωματίας και Απόδημο Ελληνισμού και του Υπουργείου Παιδείας και Δρεσκευμάτων. Η Ουνέσχο από την ίδρυσή της το 1945 αγωνίζεται για την ανάπτυξη του πολιτισμού, την προώθηση του διαπολτισμικού διαλόγου, τη διάδοση της εκπαίδευσης, την ενίσχυση των επιστημών και την προώθηση της ουσιαστικής επικοινωνίας μεταξύ των λαών με σεβασμό στις αξίες κάθε πολιτισμού και κουλτούρας. Ο Διεθνής Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών αναγνωρίζοντας τη σημασία της διαφύλαξης της γλωσσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας ανακήρυξε την 21η Φεβρουαρίου ως Παγκόσμια ημέρα εορθασμού μητρικών γλωσσών και εργάζονται συστηματικά για την προστασία και την προβολή τους. Η μητρική γλώσσα όπως και η εθνική ταυτότητα έχει αρχαίγονες ποιές και είναι πολύτιμη για τον καθένα μας. Όχι μόνο γιατί αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία νοικοδομούμε την προσωπικότητα και εκφράζουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας αλλά και γιατί συνδέεται άριχτα με τον πολιτισμό μας. Η ελληνική γλώσσα είναι άδικτα συνδεδεμένη με το σύγκρονο δυτικό πολιτισμό. Είναι η γλώσσα στην οποία αναπτύχθηκε η ευρωπαϊκή λογοτεχνία, η φιλοσοφία, οι θεωρητικές επιστήμες και οι ιατρικοί. Είναι η γλώσσα που σε σημαντικό βαθμό προσδιώζει τον τρόπο σκέψης και την νοοτροπία της Ευρώπης συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εδραίωση ενός παγκόσμιου πολιτισμού. Παράλληλα, αποτύπωσε και διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό ενώ επιβιώνει ως τις μέρες μας ως μια από τις μακροβιότερες και πιο ζωντανές γλώσσες παγκοσμίως. Οι γλώσσες όμως, όπως και οι ελληνικοί, δίνουν κλειστά συστήματα. Στο διάβο του χρόνου, ξεφεύγουν από τα τοπικά σύνορα και ανοίγονται στο παγκόσμιο περιβάλλον, εξελίσσονται, τυφίζονται επιδράσεις και τροποποίησης. Έτσι, καθώς το τοπικό συνηπάρχει με το παγκόσμιο, δημιουργείται μια διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην έννοια της μητρικής γλώσσας και την έννοια της γλωσσικής μικυλομορφίας, που είναι απαραίτητο να διαφυδαχθεί ως πυλώνας προσέγγισης των λαιών και διαπολιτισμικού διαλόγου. Σε μια εποχή που πολύ αρέσκονται να υπογραμμίζουν τα στοιχεία που υποτίθετο δηδιαφοροποιούν τους πολιτισμούς, η UNESCO έρχεται αντίθετη στη συγκρουσιακή αυτή λογική, προωθώντας τα στοιχεία εκείνα που ενώνουν τους λαούς και αξιοποιώντας την εκπέδευση και τον πολιτισμό ως αναπτυξιακά εργαλεία, που μπορούν να καταπολεμήσουν τον κοινωνικό αποκλεισμό και να αυγλύνουν τις ανισότητες συμβάλλοντας συγχρόνως τη διάχυση διαπολιτισμικών αξιών προς όβελος της ευημερίας και της αρμονικής συνείπασης της παγκόσμιας κοινότητας. Κλείοδος θα ήθελα να ευχαριστήσω τους ομιλητές και τους διοργανωτάς για την ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και σημαντική πρωτοβουλία. Σας ευχαριστώ. Και εμείς σας ευχαριστούμε θερμά, κυρία Τζιζη Κώστα, για την παρουσία σας εδώ και τον χαιρετισμό σας. Σας ευχαριστούμε θερμά. Εδώ ολοκληρώνεται η διαδικασία των χαιρετισμών και συνεχίζουμε με την πρώτη κεντρική ομιλία. Μας θυμά με την παρουσία της μια σημαντική προσωτικότητα του ελληνισμού. Με αξιοζήλευτη παρουσία, μια διαπρεπής βιζαντινολόγος, μια οικουμενική δασκάλα θα χρειαζόμαστε, η κυρία Ελένη Γλίκατζη Αρβελέ. Κυρία Αρβελέ, περιμένουμε να σας ακούσουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Κυρία Αρβελέ, μας ακούτε. Ναι, κυρία Αγρύβα, ακουγόμαστε. Βεβαίως, βεβαίως. Κυρία Αρβελέ, σας βλέπουμε. Περιμένουμε με ενδιαφέρον να σας ακούσουμε. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την πράσχηση. Χαρά μας και δική μας, κυρία Αρβελέ. Μας θέχουμε μαζί μας. Χαρά και δική μου που με καλέσατε. Υπόθηκε ότι κάθε γλώσσα είναι η σύμπτυξη του λαού που τη μιλά. Η σύμπτυξη της ελληνικής γλώσσας είναι η σύμπτυξη ακριβώς του ευρωπαϊκού πολιτισμού γιατί στα ελληνικά εκφράζονται όλες οι ιδέες που είναι οι ιδέες, οι βασικές του πολιτισμού που μας τρέφει σήμερα. Και αυτό άλλωστε ο Γκέτο έγραψε ότι από όλους τους λαούς μόνο οι Έλληνες γεννιούνται πολιτισμένοι και αυτό χάρη στη γλώσσα τους. Η Δέ Μαργαρίτη Γιουρσενά είπε ότι από το ελληνικό πνεύμα αρχίζει η παγκόσμια ιστορία. Το ελληνικό πνεύμα σημαίνει την ελληνική γλώσσα γιατί ακριβώς είναι η σύμπτυξή του όπως υπαρχίζοντας. Γιουρσενά ράλωσε, έγραψε ότι στα μεγαλύτερα θέματα της ζωής οι λέξεις σε όλο τον ευρωπαϊκό πολιτισμό σε όλες τις γλώσσες του είναι ελληνικές. Έρωση, ομοφυλία, κήθερα. Όποια λέξη και αν πείτε για τον έρωτα εκτός από την νεόδυμη τη λέξη σεξ όλες αυτές οι λέξεις είναι ελληνικές. Η ελληνική γλώσσα όμως σήμερα έχει αρχίσει και υποφέρει. Γι' αυτό ο Μόντις, ο Κύπριος ποιητής έγραψε. Είμαι ακυροκρότητος. Είμαι από αυτούς τους ποιητές που κανείς σχεδόν δεν διαβάζει. Μου φτάνει όμως που μιλώ και γράφω ελληνικά. Τη γλώσσα μου την έδωσαν ελληνική. Ο ΔΕ Σολομός όπως ξέρετε είπε έχω μόνο δύο πράγματα, γλώσσα και ελευθερία. Και αυτή η ελευθερία της γλώσσας κάνει όποιος είναι ελεύθερος να συλλογάται και καλά. Αυτό που έχει πει δηλαδή ο Ρήγας Φεραίος. Ας δούμε όμως και είναι αυτή η γλώσσα. Υπόθηκε και το διδάσκομαι σχεδόν σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου ότι υπάρχουν δύο νεκρές γλώσσες. Τα ελληνικά, τα αρχαία και τα λατινικά. Τα λατινικά, νεκρή γλώσσα, χάθηκαν. Μένανε μόνο στην εκκλησία και στα πανεπιστήμια. Αλλά τα ελληνικά δεν έπαψαν ποτέ να γράφονται και να μιλούνται. Ουδέποτε τα ελληνικά μπορεί να θεωρηθούν ως νεκρή γλώσσα. Και αυτό άλλωστε, όπως έγραψε και ο δάσκαλος μου ο Ζακυθυνός, δεν υπάρχουν ελληνογενείς γλώσσες. Ενώ τα λατινικά έδωσαν. Γαλλικά, Ιταλικά, Πορτογαλικά, Ισπανικά, Ρουμανικά κτλ. Τα ελληνικά έχουν μόνο τοπολαγές, διαλέκτους, αλλά όχι γλώσσες ελληνογενείς. Και αυτό ο Ζακυθυνός είπε ότι τα ελληνικά είναι γλώσσα ανάδελφος πράγμα, το οποίο χρησιμοποιήθηκε και άλλη περίπτωση και από επίσημα κίνη. Η λέξη ανάδελφος αφορά μόνο τα ελληνικά και ό,τι άλλα πράγματα, όπως θέλησαν να πούμε κάποιοι κάποτε. Όταν δίδασκα στη Σολβώνη κάποτε, ένας φοιτητής μου με ρώτησε, κυρία Βρε, όταν ήσασταν φοιτήτρια τα λατινικά ήταν νεκρή γλώσσα, για να καταλάβετε πόσο τα παιδιά μας σήμερα ξέρουμε τη διαφόρα, της αρχαιότητας, του μεσαίου, του σύγχρονου πολιτισμού κλπ. Ας αρχίσω λοιπόν λίγο να πω ποια είναι αυτά τα ελληνικά. Να πω πολύ απλά ότι τα ελληνικά δεν είναι μόνο μία γλώσσα, είναι σειρά από γλώσσες και δεν μιλώ μόνο για τα δωρικά, αλλά κονικά κλπ. Αλλά μιλώ για τα ελληνικά τα οποία είναι της αρχαιότητας, της ποιησης, της πεζογραφίας, η αττική γλώσσα και οποιοδήποτε άλλη. Από αυτή την αττική κυρίως γλώσσα, η οποία εξελίχθηκε όπως όλες οι γλώσσες, προέρχεται η κοινή Αλεξανδρίνη. Η κοινή Αλεξανδρίνη έχει ένα χαρακτηριστικό. Είναι η πρώτη διεθνής γλώσσα. Και η διεθνής γλώσσα εκείνη την εποχή σημαίνει τη γλώσσα των λαών της Μεσογή. Γιατί η διεθνής γλώσσα της εποχής τα ρατινικά. Αρχίζω λίγο αργότερα, λίγο αργότερα. Διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δύο αυτών γλώσσων. Διαχωριστική γραμμή μεταξύ των δύο αυτών γλώσσων, είναι η γραμμή η οποία κατεβαίνει από τη Γανεκιά μέχρι τη Σύρτη στην Αλυβιέη. Ανατολικά οι ελληνόφωνοι και ελληνοπρεπείς, δυτικά τα λατινικά και οι λατινόφωνοι πολιτισμοί και λαοί. Αν πάρετε την κοινή ελληνική γλώσσα, θα δείτε ότι αμέσως μετά από τα χρόνια σχεδόν του Αλεξάνδρου, έχει γίνει η γνωστή γλώσσα των πολιτισμών. Εμείς λέει ο Καβάφης ότι βήγαμε ως τα φράτα, πέρα σε αυτή τη γλώσσα. Σε αυτή τη γλώσσα έχει μεταφραστεί η Παλαιά Διαθήκη, πολύ πριν βέβαια από τη γέννηση του Χριστού. Γιατί? Γιατί οι ελληνόφωνοι εβραίοι της Αλεξάνδριας είχαν ξεχάσει την μητρική τους γλώσσα και δεν ξέρανε τώρα ελληνικά. Αλλά δεν είναι μόνο η Παλαιά Διαθήκη που έχει μεταφραστεί εκεί, τα ελληνικά. 27 κώδικες της Καινής Διαθήκης πριν του Ευαγγελίου του Καταμοθέων είναι όλοι γραμμένοι ελληνικά. Και αν δεν υπήρχε ο ελληνοφωνος, ελληνολάτευς Παύλος, ο Σαούλ, αν θέλετε, ο Απόστελος των Εθνών, ίσως δεν θα υπήρχε ο χριστιανισμός όπως είναι σήμερα. Να υπογραμμίσουμε τον ρόλο ακριβώς των ελληνικών για την διάδοση του χριστιανισμού εκείνης εποχής. Και είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώτος χριστιανισμός, όπως ακριβώς αναφέρεται στην Αποκάλυψη του Ιωάννου, με τις 7 περίφημες λιχνίες, δηλαδή Ζμήνη, Έφεσο, Λαοδίκια, Σάγνη, Πέργαμ, Φιλαδέλφια, εγώ που λείπω πάντα μία, δεν πειράζω, λοιπόν αυτές οι 7 λιχνίες είναι τα μεγάλα κέντρα τα ελληνικά της μικρασίας και ακριβώς από αυτά τα κέντρα ξεκινάει και ο μεγάλος χριστιανικός, αν θέλετε, πολιτισμός εκείνης εποχής. Στην εποχή εκείνη όμως εμφανίζονται τα λατινικά και δεν εμφανίζονται ως μία απλή γλώσσα αλλά ως η γλώσσα του κατακτητή. Αυτό σημαίνει ότι είναι η γλώσσα ηδηγητική της επικοινωνίας και των στρατευμάτων. Φοβούνται τότε οι Έλληνες λόγοι κύριος όπως παραδείγματος χάρη ο Λιβάνιος από την Αντιόρκεια ότι τα ελληνικά θα καταστραφούν και θα τελειώσουν. Παρακαλούν μάλιστα τους θεούς, ο Λιβάνιος είναι ειδωλολάτρες, τους παρακαλούν να βοηθήσουν την Ελλάδα να μην χαθεί η φωνή της. Και ο Κιανεύς ο Απελώνιος κράφει τον αυτοκράτορα στείλτε ελληνόφωνους κυβερνήτες στις περισσότερες χώρες αν θέλετε να κυβερνήσετε σωστά. Οι ελληνόφωνοι λοιπόν λατίνοι είναι αυτοί οι οποίοι κάνουν και τον λεγόμενο ελληνορωμαϊκό πολιτισμό. Να μην ξεχνάμε ότι ο αυτοκράτορας Μάρκος Αμπρίλιος έγραψε τα ισέα αυτόν ελληνικά και δεν είναι μόνο ο Μάρκος Αμπρίλιος ο οποίος ήταν γνωστός για τα πνευματικά του αν θέλετε ενδιαφέροντα. Ας πάρουμε τον Νέρον. Ο Νέρον όταν έφτασε στους δερφούς γιατί έκανε ένα σωρό φτίσματα απάνω στους δερφούς ανεβαίνοντας από το χρυσό προς τους δερφούς ζήτησε να δει Έλληνες και κάποιος από την ακολουθία του του είπε δεν υπάρχουν πια Έλληνες. Και τότε ο Νέρον ελληνικά είπε μέμφω με τον αιώνα των ανεφελήνων. Αυτός ο αιώνας των Ελλήνων είναι η βάση ακριβώς και του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Άρχουμε στο Βυζάντιο. Ας πω όμως λίγο και αυτό που έχει γράψει και ο Έλιος Αλιστίδης. Ο Έλιος Αλιστίδης ένας από τους μεγάλους αν θέλετε ρήτορες της εποχής γράφει ότι η Ρώμη είναι η δημοκρατία του κόσμου αλλά ενώ όλοι επιθυμούν να είναι Αθηναίοι μόνο ό,τι ξέρουν. Ό,τι έχει κάνει ο Μεγάλος Αλέξανδρος και ο Αριστοτέλης και όλοι οι Μακεδόνες κανένας δεν έχει σκεφτεί να γίνει και υπήκος της πέλασης όλων των Αθηναίων και της ελληνικής γλώσσας όπως τη μιλούσαν οι Αθηναίοι. Δηλαδή η αθηκή γλώσσα. Αυτή η αθηκή γλώσσα στο Βυζάντιο γίνεται η γλώσσα σχεδόν των περισσότερων πληθυσμών που ανήκουν στην Ανατολή. Οι πατέρες του τετάρτου αιώνα Άγιος Βασίλειος, Ριώσεο Ναζιανζίνος και οι άλλοι κράφουνε όλοι ελληνικά. Όταν ο Ιουλιανός ο Παραβάτης λέει να μην χρησιμοποιούν οι Γαλιλαίοι, οι χριστιανοί δηλαδή, τους την ελληνική γλώσσα, να μην τη χρησιμοποιούν διότι η γλώσσα λέει είναι της διανείας. Δηλαδή, σ' αυτόν που πιστεύει και σ' αυτόν που πιστεύει στα πράγματα που εκφράστηκαν σε αυτή τη γλώσσα. Και ο Γιγόριος ο Ναζιανζίνος του στέλνει την περίφημη διατριβή με το τίτλο Τήνος το ελληνίζει, σε ποιον ανήκουν τα ελληνικά και σε όλη του διατριβή αποδεικνύει ότι τα ελληνικά βάση του πολιτισμού και βάση όλων των τεχνών καλών και βιοτεχνών, ανήκει σε όλους όσους το σέβονται και τα μιλούν δηλαδή σε όλους και τους χριστιανούς. Σιγά σιγά λοιπόν χάνεται η προτεραιότητα των λατινικών από το Βυζάντιο τα οποία είναι η γλώσσα αν θέλετε τα λατινικά της νομοθεσίας, χάνεται και αντικαθίσταται από μία αττική γλώσσα πότε λογία και πότε λοιτή, δηλαδή λογία γλώσσα που χρησιμοποιούν οι μεγάλοι ιστορικοί της εποχής, προκόπιος και αγατίες και άλλοι ενώ η λοιτή γλώσσα είναι η γλώσσα των θρησκευτικών απλών κειμένων όπως παραδείγματος χάρη τα ηβή των αγίων, τα θαύματα των αγίων τα οποία ήταν κείμενα για να διαβάζει ο πολλής κόσμος. Δηγλωσσία λοιπόν στο Βυζάντιο, η λοιτή γλώσσα και η λογία είναι η πρώτη δηγλωσσία εντός της ίδιας γλώσσας. Σιγά σιγά όμως τα ελληνικά αντικαθιστούν τελείως τα λατινικά και έχουμε ένα περίεργο πράγμα. Ξέρομαι ότι ο Ιστινιανός έγραψε όλους τους κώδικες, τους νομοθετικούς λατινικά, εκτός από μια συλλογή νόμων, τις περίφημες νεαρές, οι οποίοι είναι γραμμένοι ελληνικά. Εδώ έχουμε μια περίεργη σύμπηξη λατινικών και ελληνικών. Η λέξη λέξη λατινικά είναι θηλυκή, ο νόμος είναι αρσενικός ελληνικά. Στο πνεύμα του Ιστινιανού υπάρχει μια σύγχυση αλλά αυτή η σύγχυση γίνεται ακόμα μεγαλύτερη αν διαβάσουμε το περιαξιωμάτο του Λιδού, ο Ιωάννης ο Λιδός ήταν ένας είδος πρωθυπουργού του Ιστινιανού. Αυτός στο περιαξιωμάτο γράφει «όταν μιλάγαμε λέει την πατριογλώσσα, ήμασταν οι μεγάλοι και οι καλύτεροι σε όλο τον κόσμο». Και εννοεί ως πατριογλώσσα τα λατινικά αλλά γράφει αυτό ελληνικά. Οπότε βλέπουμε ότι σιγά σιγά γίνεται αντί πατριος γλώσσα τα λατινικά γίνεται η γρεκική όπως έκανε, κρατούν το ρωμαϊκό αν θέλετε για τα ίθια και για τις δομές αλλά η γλώσσα είναι η γρεκική. Λοιπόν, έπρεπε να περιμένουμε τον Ηράκλειο ο οποίος στις αρχές του 7ου αιώνα κάνει τα ελληνικά γλώσσα επίσημη του κράτους και έτσι η περίφημη πολυεθνική αυτοκρατορία όπως ήταν το Βυζάντιο όπως άλλωστε και όλες οι αυτοκρατορίες η περίφημη πολυεθνική αυτοκρατορία του Βυζαντίου γίνεται μονοπολιστική. Το Βυζάντιο είναι η εποχή, αν θέλετε, του μεγάλου ελληνισμού, η αυτοκρατορία του μεγάλου ελληνισμού. Σε αυτόν τον μεγάλο ελληνισμό με τις δύο, αν θέλετε, γλώσσες και τη λιτή και τη λογία οφείλεται η νεοελληνική γλώσσα για να μην μιλήσω και για τη θρησκεία γιατί ξέρω με όλοι ότι είναι χάρις το Βυζάντιο στις έξι οικουμενικές συνόδους της πρώτας οι οποίες όλες όλες γίνονται στην περιορκή του Βυζαντίου ότι δημιουργείται τελικά το δόγμα το τριαντικό. Το Βυζάντιο λοιπόν βάσει, αν θέλετε, της νεοελληνικής γλώσσας. Προστίθεται αυτή η γλώσσα είτε ως λογία είτε ως λιτή στη σειρά των ελληνικών διαλέκτων, γνώσεων, εξελίξεων που γνώρισαν τα ελληνικά τόσο που διαιτήνομαι ότι κανείς δεν ξέρει τέλεια ελληνικά, κανέσαι, ούτε καν ο μπαμπινιώτης. Δεν μπορείς να ξέρεις και Σοφχοκλή και ο Όμυρος και Θουκυδίδη και Ξενοφώντα και τις Άγιες Γραφές και και και και το Μακριάνι και και και και άλλα τάνει να λέμε στα παιδιά να αρχίσουν από τη βάση και η βάση είναι ακριβώς η κοινή Αλεξανδρίνη. Όποιος δεν καταλαβαίνει το τυπέρμαρκο δεν καταλαβαίνει καλά ελληνικά. Λοιπόν, από αυτή τη βάση αν αρχίσουμε θα μάθαμε εσείς στα σχολιά μας καλύτερα τα ελληνικά στα παιδιά που να μην ξεχνάνε μόνο το τι μαθαίνουν τα τρία πράγματα. Ου συμφιλήν, ου συνεχθήν αλλά συμφιλήν έφυν της αντιγόνης ή το ανήκατε μάχεν ή το ροδοδάτε λωσιώς αλλά να ξέρουν ακριβώς την εξέλιξη αυτής της γλώσσας που είναι πάντοτε ζωντανή γιατί γράφεται, μιλεί και κανείς λαός δεν είναι πιο φλίαρος και πιο πολυγραφότατος από τους Έλληνες. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι πρέπει να μαθαίνουμε και κάποια ξένη γλώσσα. Γιατί? Για έναν λόγο απλό, για να μην νομίζουμε ότι μόνο οι Έλληνες ανακαλύψανε τα πάντα. Ότι μια ξένη γλώσσα ή οποιαδήποτε κι αν είναι μιλάει για φόβους, για αγωνίες, για ελπίδες και αγάπες όπως ακριβώς τις ξέρουμε και στα ελληνικά. Γι' αυτό συχνά όταν δίδασκα στο πανεπιστήμιο απάνω έλεγα ένα ανέγδοτο το οποίο θα σας πω για να μαθαίνουν τα παιδιά και ξένη γλώσσα. Φαίνεται λέει ότι μια φορά μια ομάδα μικρού ποντικιών βλέπει απέναντί του μια γάτα. Τρέμουν απ' το φόβο τα ποντίκια, μαζεύονται γύρω απ' τη μάνα ποντικίνα και η μάνα ποντικίνα τους λέει μη φοβάστε θα τα καταφέρω. Η ποντικίνα κοιτάει τη γάτα κατάματα και της λέει γαβ γαβ γαβ. Αμέσως η γάτα φεύγει και η ποντικίνα γυρνάει στα παιδιά και λέει είδατε το πρεονέκτημα να μιλάμε ξένες γλώσσες. Καταπληκτικό. Στάνει έτσι. Κυρία Γρύβα έχετε τον λόγο. Νομίζω ότι πρέπει τώρα να συνεχίσετε. Γιατί κοιτάξτε μπορεί να συνεχίσει κυρία Αρβελέρ για καμιά ώρα ακόμα. Δεν λέει ότι έχει διάθεση να συνεχίσει και άλλο. Ακούστε αν συνεχίσω και άλλο θα πω απλά πράγματα. Ότι πριν αρχίσει κάποιος να μιλά στην τηλεόραση και τα λοιπά, ίσως θα πρέπει να κάνει ένα μάθημα ελληνικών πρώτα. Αλλά θα θυμίσω και κάτι. Τι χαίνει στη Σορβώνη να έρχονται παιδιά από όλο τον κόσμο. Από όλο τον κόσμο μιλούν γαλλικά για να περάσουν ακριβώς τα μαθήματα. Έρχονται οι Έλληνες και αρχίζουν για Βυζάντιο. Και μου λένε πώς το λένε αυτό γαλλικά. Λέω παιδί μου πες μου πώς το λένε πρώτα ελληνικά και μετά θα σου το πω γαλλικά. Αν δεν το ξέρει ελληνικά δεν το παίρνω ποτέ για φοιτητή μου στα πράγματα τα βυζαντινά. Λοιπόν ας μάθουμε πρώτα τι γράφει ο Παύλος όταν λέει σας στέλνω επιστολή λέει στους κολοσαείς. Αλλά όταν τη διαβάζετε δώστε την και δίπλα. Μην ξεχάσετε η επιστολή του Παύλου οι οποίεςδήποτε επιστολές κυκλοφορούν γραμμένες ελληνικά σε όλες σχεδόν τις πόλεις τότε της Μικρασίας και της Ανατολικής Μεσογείου. Ας μάθουμε λοιπόν και εμείς να διαβάζουμε αυτές τις επιστολές να λέμε το τυπερμάχο και να γράφουμε το θάγμα σπάνιο το οποίο υπάρχει στον Ακάθη στο ίμνο την λέξη κόρη για την Παναγιά. Είναι θεοτόκος, την λέγανε κάποτε, κάποτε την λέγανε Χριστοτόκο γιατί δεν θέλαμε ακριβώς να είναι η μητέρα του Χριστού αλλά στα Βυζαντινά την λένε ως και κόρη. Εκείνος κόρη, κόρη του γιου της. Φίλοι αδελτού ο φίλοι. Ευχαριστούμε πολύ κύριε Αρβελέερ. Μας μαγέψατε για άλλη μια φορά. Θα επαναλάβω γιατί δεν μ' ακούσατε προηγουμένως κύριε Αρβελέερ όταν σας προλόγησα ότι είναι τιμή μας να έχουμε μια σημαντική προσωπικότητα του ελληνισμού μαζί μας. Αγαπητοί φίλοι μην αντιστρέφετε τους όρους. Είμαι φίλοι και το χαίρομαι αυτό. Με τον Νίκο τον Κούκκι αν δεν μου το έλεγε δεν θα έρχομαι. Λοιπόν, τον ευχαριστώ. Σας ευχαριστούμε εδώ μαζί μας. Σας ευχαριστούμε θερμά για την παρουσία σας. Ήταν τιμή για μας κύριε Αρβελέερ. Ήταν τιμή να σας έχουμε. Μην αντιστρέφετε τους όρους. Σας ευχαριστώ και εγώ. Να είστε καλά. Από εδώ και πέρα αναλαμβάνει τον συντονισμό της όλης διαδικασίας για την σημερινή εναρκτήρια συμβουλία η κυρία Αθήνα Πεταλωτή προϊσταμένη του τμήματος διεθνών σχέσεων και δημοσίων σχέσεων του Πανεπιστημίου μας. Κυρία Πεταλωτή. Καλησπέρα σας από την ομάδα του τμήματος δημοσίων και διεθνών σχέσεων του Πανεπιστημίου Δηλικής Μακεδονίας. Σας καλωσορίζουμε και εμείς με τη σειρά μας στις εργασίες της Δημερίδας και αναμένουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις ομελίες των εκλεκτών ομιγλητών. Δύο λόγια μόνο για τη διαδικασία. Να σας ενημερώσουμε ότι η Δημερίδα μεταδίδεται ζωντανά από τη σελίδα στο Facebook και το κανάλι στο YouTube του Πανεπιστημίου. Εκεί έχετε τη δυνατότητα να στέλνετε τα σχόλιά σας και να υποβάλετε τα ερωτήματά σας, αναφέροντας το όνομα του ομιλητή στον οποίο απευθύνεστε. Επειδή ο αριθμός των ομιλιών είναι μεγάλος και για τη διευκόλυνση της ροής της εκδήλωσης, παρακαλούμε θερμά να παραμείνουμε εντός του χρονοδιαγράμματος για κάθε ομιλία. Προχωρώντας, λοιπόν, στην έναρξη της πρώτης συνεδρίας, έχουμε τη χαρά να βρίσκεται μαζί μας σήμερα ο Πρόεδρος της Εποπτικής Επιτροπής του Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, ο κ. Χρήστος Αραμπατζής. Κύριε Αραμπατζής, σας καλωσορίζουμε. Θα σας αποφτύνουμε το λόγο. Χαίρετε, σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Είναι μεγάλη χαρά να συμμετέχω σε αυτή τη διοργάνωση, είναι μεγάλη χαρά και τιμή για την ελληνική γλώσσα και θα θέλα να ευχαριστήσω και την Αργονοτική Επιτροπή αλλά και όλους τους εμπλεκομένους. Αξιότιμη υφυπουργέ κ. Βλάση, αξιότιμη υφυπουργέ κ. Μακρύ, κυρία Γενικέ, γραμματέα, Γιάννη Χρυσουλάκη, η ψυχή του αποδίμου ελληνισμού που χτυπάει στο Υπουργείο Εξωτερικών, αξιότιμη κ. Πρίτανη, αξιότιμη κ. Συνάδελφη, εκλεκτή Σύνεδρη. Η Κοινή των Ελλήνων Γλώσσας και η Διαμόρφωση της Συνείδησης λίγο πριν την Επανάσταση του 1821. Η σημερινή ολιγόλεπτη ανακοίνωση έχει ως θέμα στον τρόπο με τον οποίο η Κοινή των Ελλήνων Γλώσσας συμμετείχη καθοριστικά στη διαμόρφωση της Εθνικής Ελληνικής Συνείδησης κατά την περίοδο της προετοιμασίας της Επανάστασης του 1821. Θα ξεκινήσουμε από τρεις βασικές παραδοχές. Πρώτον, οι συντελεστές των επαναστατικών κινημάτων δεν ήταν μόνο μερικοί από τους Έλληνες θεωρητικούς του ευρωπαϊκού διαφωτισμού, αλλά κυρίως απλοί ή και αγράμματοι άνθρωποι προερχόμενοι από τα κατώτερα λαϊκά στρώματα. Αυτοί συντάχτηκαν από τις πρώτες ημέρες στις επαναστατικές διεργασίες. Όλοι τους, εκτός από την βιολογικότητά τους, είχαν ψυχή, συνείδηση, δεματικές ανησυχίες και οραματιζόταν μια νέα εποχή για το γένος των υποδούλων Ελλήνων. Ως προς αυτό παραπέμπουμε στα μετα-επαναστατικά, αυτοβιογραφικά κείμενα των πρωταγωνιστών τα οποία είναι πιο αξιόπιστα τις περισσότερες φορές από τις αναλύσεις των ιστορικών. Η δεύτερη παραδοχή έχει να κάνει με μία απόφαση του Αλέξανδρου Παπανούτου στη Βουλή των Ελλήνων στις αρχές του 20ου αιώνα. «Η γλώσσα είναι δια την ψυχήν των ανθρώπων ό,τι ο ατμοσφαιρικός αέρας και το σώμα». Και τρίτον, η πνευματική αφύπνηση των υποδούλων Ελλήνων δεν ήταν ζήτημα γλώσσας αλλά περιεχομένου και σημαίνωμένου με τη γλώσσα. Η ταυτότητα του ανθρώπου πρέπει να αναζηθεί στον πολιτισμό του και την πίστη του. Τον τρόπο δηλαδή πρόσθεψης του κόσμου και της ιστορίας του. Καθώς και την κατανοήση του ρόλου του στο ιστορικό γύγνεσαι ως μέλος μιας συλλογικότητας. Εκοινώντας από αυτές τις παραδοχές θα πραγματευθούμε όχι ως γλωσσολόγοι αλλά κυρίως ως μελετητές της ιστορίας και της γραμματείας της περιόδου σκοκρατίας τον ρόλο και τη δυναμική της κοινής γλώσσας στη διαμόρφωση αυτού που ονομάζουμε νεοελληνική συνείδηση. Οι παράγοντες που μετήχαν σε αυτή τη διαργασία χρησιμοποιούν στοιχεία και δεδομένα από τον κεκριμένο θησαυρό της παράδοσης του ελληνισμού αρχιοελληνικό και βυζαντινό. Εξηγούμε. Ήδη από την εποχή της παλαιολόγιας περιόδου, 13-15ου αιώνας επιγυρίται μια προσπάθεια σύγκλισης μεταξύ της εκλεπτισμένης ατικής διαλέκτου και της λαϊκής γλώσσας των απλών ανθρώπων. Το 16ο αιώνα δηλα-δηλα εμφανίζονται τα πρώτα πεζά κείμενα στην απλή κοινή διάλεκτο ή στην κοινή των ρωμαίων γλώσσα η οποία βρίσκεται στον αντίποδα της λόγιας ελληνικής που ταυτίζεται με τα κλασικά αρχιοελληνικά πρότυπα. Το ιδεόδες της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, απρόσιτο και ακατάληπτο στον απλό και σχεδόν απέδευτο υπόδουλο Έλληνα, υπηρετούνταν κυρίως από τους λογίους της ευρωπαϊκής διασφοράς, με πενηχρά όμως αποτελέσματα διείσδισης και διαμόρφωσης πολιτισμού στον αλληδικό χώρο. Λίγο αργότερα, τον 17ο αιώνα, καταγράφεται μια πιο συστηματική διεργασία, που συνίσταται στη μεταφορά της οποιασδήποτε μορφής πνευματικότητας και πολιτισμού, στη δημόδη γλώσσα. Αυτή η διεργασία εξέβαλε προς δύο κατευθύνσεις. Πρώτον, προς τον προσιλητησμό, καθώς η δημόδης γλώσσα χρησιμοποιήθηκε από την ρωμαϊκαθολική και πρωτεστανική προπαγάνδα και δεύτερον, προς την διεπενταγώγηση του απλού λαού και την ενίσχυση της αυτοτητάς του μέσω της σύνδεσης με τις πατρογονικές του παραδόσεις. Η πρώτη κατεύθυνση δεν θα μας απασχολήσει καθώς είχε άλλοτριο σκοπούς. Αντιθέτως θα επικεντρωθούμε στη δεύτερη, δια της οποίας διοχαιτεύονται ιδέες, νόρμες και δείγματα ενός έντοξου παραλυθόντος, που ζητά την επιβεβαίωσή του στο παρόν. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι κατευθυντήρια δύναμη του πνεύματος στη διαργασία που θα περιγράψουμε είναι η θρησκεία και κυρίως η ορθόδοξη πνευματικότητα. Στα προήμεια των έργων αυτών της περιόδου είναι εμφανής και διατυπωμένη η ανάγκη να περιγραφούν ο πολιτισμός και οι αρχές του ορθώς ζην μέσα από μια νέα προσέγγιση του γραπτού λόγου. Η γλώσσα μεταμορφώνεται για να συνδιαμορφώσει τους νεοέλληνες να γνωρίσουν εαυτά, όπως γράφει το 1675 προς τους νεοέλληνες ο ιερέας Γεώργιος Κονταρίς. Γιατί όμως? Όστε να συνειδητοποιήσουν από τι ευγενικών και περίφημων γένους κατάγονται. Επειδή είμεσθεν απόγονοι τιούτων μεγάλων και σοφών ανδρών. Πρέπει να τους μιμούμεσθεν εις όλα τα καλά ήθη και να μην κάνουμε νουδαμός πράγματα εκείνων ανάξια. Η πνευματική αφύπνηση και αναγέννηση έπρεπε εξάπαντος να διέλθει μέσα από τη γλώσσα της ζωής των απλών ανθρώπων. Η βασική παράμετρος που καθοδηγεί τις γλωσσικές επιλογές των συντακτών ή μεταφραστών είναι η παραδοχή ότι η γλώσσα ως το μέσο κοινοποίησης, μετάδοσης, πρόσθεψης και ερμηνείας του παρελθόντος μπορεί να γίνει συνάμα και το μέσο έκφρασης της συνείδησης και του οραματισμού του μέλλοντος. Η συνειδητή και η τελογημένη επιλογή τους, πρόκειται κυρίως για εκκλησιαστικούς άντρες, ήδη είχε μια αναπάντηχη επιτυχία. Καταθέτοντας όλοι τους την πνευματική ακμή και κερδίζοντας την ευμενή αποδοχή από το ευρύ κοινό, πιστοποιούσαν και τη μέγιστη δυνατή ωφέλεια του γένους. Από τις συνεχής εκδόσεις τέτοιων κειμένων, επαληθεύεται ότι η εγγύτητα της γλωστικής έκφρασης της κοινής, με τον προφορικό λόγο, ήταν ο δυναμικότερος παράγοντας πνευματικής αναγέννησης των υπόδουλων Ελλήνων. Η διεσδητικότητα των έργων μέσω της χρήσης της δημόδους στη ζωή και τα οράματα των καθημερινών ανθρώπων ενίσχυσε το κίνημα αυτό ποικιλότροπο. Έτσι, ο προεπαναστατικός 18ος αιώνας έγινε ο ιστορικός καμπάς, όπου η παραπάνω επιλογή χρωματίζει την εθνική αθύπνηση και το έτοιμα για αντίσταση στους δυνάστες Τούρκους. Η κίνηση αυτή συνέδεσε με άριχτο τρόπο τους στοχούς, ως μυροσυγκλωσική παιδεία ανθρώπους, με ένα πλούσιο και ένδοξο παρελθόν, που εκχαίει και εγγράφει στις ψυχές των νεοελλήνων, τον ηρωισμό και το μεγαλείο του. Τα σημάδια αυτής της σύνθεσης δεν είναι θεωρητικά. Ψηλαφούνται στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων και στη ζωντανία του πολιτισμού τους. Σύμφωνα με τα σύγχρονα εμπνητικά δεδομένα, μεταγλωτισμένα κείμενα στην κοινή ελληνική ή γραμμένα εξ αρχής στην καθημάς κοινήν διάλεκτον προς ωφέλιαν των ακουστέρων και αμαθών, από εκκλησιαστικούς λογίους, όπως είπαμε, αποτελούν το καθημερινό ανάγνωσμα ή καλύτερα άκουσμα των υποδούλων. Η διαδικασία της πρόσληψης του περιεχομένου είναι άκρως ενδιαφέρουσα, καθώς υπήρχε εξ αρχής δυτή στόχευση. Η πρόσληψη των ιδεών του κειμένου γινόταν μέσω της ανάγνωσης από τους ελόγημους ή μέσω ακοής από τους αγραμμάτους. Αφού, όταν ένας αγράμματος διάβαζε, οι αγράμματοι άκουγαν. Στους προλόγους τους, οι συντάκτες των κειμένων δίνουν σαφείς οδηγίες και για τις δύο εκδοχές και ειδικά για τη δεύτερη. Συστήνουν συγκεκριμένα κείμενα να διαβάζονται εις επίκων πολλών, εις την καθημάς κοινωτέραν διάλεκτον προς κοινήν οφέλη αναπάντων, των απλουστέρων ή να αυτοί ακούοντες, το αναγιγνωσκόμενον δίνονται ευκόλως να καταλαμβάνουν. Το φρόνημα, η πίστη, η γλώσσα, οι παραδόσεις, η ιδιαίτερη φυσιογνωμία και ο τονισμός της πολιτιστικής υπεροχής των Ελλήνων είναι η πρωταρχική μέρη μνά τους. Με αυτόν τον τρόπο, οικοδομείται η ταυτότητα και ενισχύεται η εθνική συνείδηση. Αντιθέτως, καυτηριάζουν τη χρήση της αρχαΐζουσας και επιτυδευμένης γλώσσας ως παντελώς ακατάλληλης για την κοινή οφέλεια και την στήριξη των σκλαβωμένων καθώς δεν είναι κατανοητή ούτε ως προς τις λέξεις, ούτε ως προς την πολύπλοκη δομή, ούτε ως προς τα νοήματα από τους απλούς. Η μέρημνα για τους απλούς ανθρώπους και την κοινή οφέλεια υπερίσχειε των όποιων γλωσσικών επιλογών αυτών των συγγραφέων, οι οποίοι, όταν χρειαζόταν να επιδείξουν τη γλωσσομάθεια τους, παρήγαγαν αριστουργήματα λογοτεχνικά. Έτσι, η κοινή γλώσσα και ο λαϊκός πολιτισμός έγιναν τα μέσα που συντηρούσαν την ιστορική συνέχεια των Ελλήνων. Η δεκαταπολέμηση του αναφραγγιτισμού συνδεόταν με την αναβίωση της παιδείας, την ανάπτυξη της εθνικής συνείδησης, που θα φέρουν πιο κοντά όπως σημειώνουν το ποθούμενο. Κατά αυτόν τον τρόπο, ο εκκλησιαστικός δημοτικισμός, όπως ονομάστηκε αργότερα, ήταν άρρικτα συνδεδεμένος με την ενίσχυση της γλωσσικής αυτοσυνειδησίας και την ενωπιώ δύναμη της ελληνοορθόδοξης ταυτότητας. Αυτή η αυτοσυνειδησία προσδιορίζεται επεξηγηματικά στα αφηγηματικού χαρακτήρα κείμενα της κοινής, που εμπνέουν την αγωνιστική διάθεση έναντι των απολύτιστων και αλλοθρύσκων Τούρκων. Τα βιογραφικά σχεδιάσματα των νεομαρτυρολογίων, ή τα λαϊκά κηρύγματα του Πατροκοσμά, ήταν μανιφέστα επαναστατικά πριν την επανάσταση. Ενίσχεαν με την απλή και κατανοϊκή γλώσσα τον πόθο για την απαλλαγή από τον αλλοθρυσκοδυνάστη. Έδιναν το στίγμα του ανυπότακτου Έλληνα στη δυσβάστακτη και βάρβαρη πραγματικότητα της οικοκρατίας. Είναι ιδιαίτερα εφηείς η χρήση των λέξεων. Περιέγραφαν τους νεομάρτυρες, τους αντικαθεστωτικούς θα λέγαμε ήρωες της εποχής τους, ως τα εαρινά άνθη στην καρδιά του χειμώνα, που προϊόνιζαν τον ερχομό της άνοιξης. Είναι τα παραδείγματα του ηρωισμού και της αυτοθυσίας για την πίστη και τα ιδανικά του γένους μέσα στη διραννία και στο ζηγό εχμαλωσίας. Σε αυτούς ο ελληνισμός και η ορθοδοξία συχαίονται και έτσι ενισχύουν σταδιακά την εθνική συνείδηση. Άλλα κείμενα, όπως οι Χριστοήθειες, οικοδομούσαν τον ενάρετο άνδρα του 18ου αιώνα μέσα από τη διόρθωση των ηθών. Προβάροντας συνάμα πρότυπα του αρχαιολυνικού και βυζαντινού παρελθόντος. Κατ' αυτόν τον τρόπο, η λογική τεκμηρίουση και η υπεράσπιση της ταυτότητας συνέπειπταν με τη γλωσσική συνείδηση του απλού ανθρώπου. Η επονομαζόμενη δημόδης ελληνική, προερχόμενη και σμιλευμένη μέσα στα σπλάχνα της ελληνορθόδοξης παράδοσης, διαβάστηκε στην πλειονότητα των εντύπων θρησκευτικού περιεχομένου. Η επιλογή αυτή, ωστόσο, σμίκρυνε και το διάστημα που χώριζε τους λογίους, τους πνευματικούς σταγούς του γένους, από τον αμόρφωτο και απέτευτο λαό, μέσα από μια διαργασία στην οποία συμμετέχει ο γραπτός και ο προφορικός λόγος. Τα ομιλιάρια, διδαχές και οι παραφράσεις έργων της Βυζαντινής Γραμματείας, αποτελούν τα γνησιότατα παραδείγματα της γραπτής νεοελληνικής γλώσσας και τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα του εκλαϊκευτικού κινήματος, που στήριξε παντιωτρόπως την ελληνική αυτοσυνεδεσία των Ελλήνων και την πνευματική του αναζωγόνηση. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η γλώσσα, ως έκφραση πολιτισμού, διαδραμάτισε σημαίνοντα ρόλο στην αυτοσυνεδεσία των υπόδουλων και συνδιαμόρφωσε την νεοελληνική συνείδηση. Για τους συγγραφείς της κινής γλώσσας, η σφυριλάτηση της αυτογνωσίας και η καλλιέργεια και η ενίσχυση της ταυτότητας είχε μεγαλύτερη σημασία από τις αισθητικές βλωσικές επιλογές, την γοητεία ή τη μεταφυσική μιας καθαρής γλώσσας. Γι' αυτό και φαντάζει εντελώς οξύμορο το γεγονός ότι κατά την εποχή της δημιουργίας του ελληνικού κράτους πλάστηκε η λεγόμενη καθαρεύουσα κατά τη δομή, το ύφος και το τυπικό για να εξυπηρετήσει τη δομή του νεοευρωπαϊκού κράτους που έπρεπε να είναι ελληνικό και μάλιστα να ομοιάζει αρχιοελληνικό. Οι διαμάχες των λογίων νεοελλήνων το πρώτο μισό του 19ου αιώνα για το ζήτημα της γλώσσας επιβεβαιώνει ότι το γένος μας σε στιγμές σπάνιου μεγαλίου περιπίπτει σε ανατυρχεστικές μικρότητες όπως μας τις περιγράφει στα απομνημονέματά του ο στρατηγός Μακριάνης. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Πιστεύω ότι κράτησα και τον χρόνο μου. Πραγματικά, κύριε Αραμπατζή. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ τόσο για την αποδοχή της πρόσκλησης όσο και για την ομιλία σας. Να σημειώσω ότι ήδη λαμβάνουμε πολλά μηνύματα και κολακευτικά σχόλια τόσο από Ελλάδα όσο και από εξωτερικό για τους ομιλητές και τις εισηγήσεις που έχουμε σήμερα. Σας ευχαριστούμε πάρα πολύ. Δεν θα διαβάζουμε. Συνεχίζουμε και έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε τον πρόεδρο του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, κύριο Νίκο Κούκκι. Κύριε Κούκκι, καλησπέρα. Καλησπέρα σας. Αλλά μέχρι να φέρω την ομιλία σας. Καλησπέρα σας από τα Γραφεία του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού και των Δελφών και όχι από τα Γραφεία του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού. Είμαι ο μόνος ο οποίος είχε τη χαρά να έχει δίπλα την κυρία Δουλεύ και να παρακολουθείς οι διαζώσεις. Αυτό το πάθος που έχει η Βρύτανης, όχι μόνο για τη γλώσσα, αλλά για τον ελληνικό πολιτισμό, που στην ηλικία της μπορεί να μας μεταδώσει με εξαιρετική δύναμη και πιθό. Και πιστεύω ότι είναι πραγματικά μια Ελληνίδα που μαγεύει, πήθει και μας εμπνέει για το μέλλον. Κύριε Υφυπουργέ, κύριε Γενικέ, κύριε Πρύτανη, κύριε Κοκόλη, κύριε Γρύβα, κύριε Φράγκο, κύριε Τζιζι Κώστα, κυρίες και κύριοι, είμαι ιδιαίτερα ευτυχής, γιατί συμμετέχω στο εξαιρετικά σημαντικό αυτό διαδικτυακό συνέδριο για την ελληνική γλώσσα, το οποίο ενωποιεί τις παιδαγωγικές δυνάμεις του ελληνισμού, οι οποίες δρούν και δημιουργούν σε όλες τις Ιππίρους, όπου υπάρχουν ζωντανές και δυναμικές ελληνικές κοινότητες. Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, σας μεταφέρω μηνύματα υποστήριξης, κάθε εφάντας της πρωτοβουλίας, που θα μας επιτρέπει μέσω της συνεργασίας να πολλαπλασιάσουμε τις δυνάμεις μας για το καλό του απανταχού ελληνισμού και κυρίως της νέας γενιάς Ελλήνων, οι οποίοι ζώντας σε τόπους μακριά από την πατρογονική γη, θα χρειαστεί να εξοπλιστούν με γνώση η ισχυρή πνευματική θέληση, να διατηρήσουν την ελληνική πολιτιστική υπεριουσία τους ως κόρινο φθαλμού, τόσο για την ατομική, όσο και για την κοινωνική κοινωνική ποιότητα ζωής τους. Ως Ελληνικό Ιδρύμα Πολιτισμού χαιρετίζουμε επίσης τις πολιτιστικές και οργανωτικές πρωτοβουλίες με φιλόδοξο στόχο τη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών επικοινωνίας μεταξύ των δασκάλων όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, αυτών των αποστόλων του ελληνισμού που ξέρουν να καθιστούν τις ελληνικές αξίες κτήμα της νέας γενιάς η οποία και η περήφανα της ενστερνίζεται ως συνέχεια μιας μακράς ιστορικής διαδρομής. Μια από τις σημαντικότερες, για κάθε Ελληναφράσις, είναι αυτή του Οδυσσέα Ελίτη. Ο Νομπελίστας Ποιητής θα γράψει «Συμβαίνει να είμαι όχι συμπτωματικά μόνο, αλλά οργανικά Έλληνας. Από την άποψη ότι κατοικώ το ίδιο ανάλλαχτο ομοιρικό τοπίο και ότι έχω στο αίμα μου τον πλάτο μου». Και αυτό, ως ο σπουδαίος πολιτισμός, με τη μακρόχρονη ιστορία, αποτέλεσε τη μήτρα της γένεσης του δυτικού πολιτισμού. Από αυτό, το μικρό τοπό εξαπλώθηκε η δυναμική του σε μεγάλο μέρος της Δύσης και της Ανατολής και αποτέλεσε ένα πνευματικό κόσμο σύστημα στο οποίο προσεύλεπαν εκατομμύρια ανθρώπων για να γευθούν τους χυμούς τους και να συγκροτήσουν το δικό τους μνευματικό οικοδόμημα. Με βάση τις παραπάνω παραδοχές, σημασία κατά τη γνώμη μου έχει να σκεφτούμε τι είναι τελικά η ελληνική γλώσσα. Είναι πολιτισμικό δημιούργημα χιλιάδων χρόνων που αντιμετωπίζει, αλλάζει, εξελίσεται, εμπλουτίζεται, ανανεώνεται, ζει, δηλαδή όπως ζουν και δημιουργούν όλοι όσοι την μιλούν και την αγαπούν. Φορέας ενός αξιακού συστήματος άρρυκτα συνδεδεμένου με τον ελληνικό πολιτισμό ή απλώς ένας κώδικας επικοινωνίας, ένα χρηστικό όργανο που επιτρέπει την επικοινωνία ανάλογοι με άλλους κώδικες που μας δίνουν πρόσβαση σε βάση δεδομένων. Η θέση μου είναι ότι στη γλώσσα μας αποτυπώνονται, αποκρυσταλώνονται οι ιστορικές καταβολές, τα βιώματα, τα συναισθήματα, οι αξίες του λαού μας που εξακολουθεί να υπάρχει σε αυτό το μικρό τόπο και έξω από αυτόν. Άρα, όσοι μιλούν τη γλώσσα μας, μετέχουν οργανικά σε έναν σπουδαίο πολιτισμό, συνεχίζουν την υπερήφανη πορεία του, είναι μέλη ρευμάτων σκέψης που εκδηλώθηκαν ανα τους αιώνες ενός έθνους που δεν έπαψε παρά τις αντιξότητες και συχνά τις μακραίωνες κατακτήσεις από αλόδοξους κατακτητές, να υπάρχει αντιστεκόμενο με ζωοδότη σύμμαχο τα πολιτιστικά αγαθά και πρωτίστως ως ύψιστο, ενωποιητικό και υπαρκτικό παράγοντα τη γλώσσα. Σε αυτή τη γλώσσα, που γράφτηκαν σπουδαία έργα της πακόσμιας γραμματείας σε ποιηση, δράμα, κωμωδία, λογοτεχνία, φιλοσοφία, ιστορία, επιστήμη και σήμερα εξακολουθεί μόνο αυτή από τη σύστηχη της λατινική να υπάρχει αγέρωγη και ζωντανή και να εμπνέει τους ομογενείς και τους φιλέλληνες σε όλο τον κόσμο. Οφείλουμε τόσο ο ελλαδικός όσο και ο εξουελλαδικός ελληνισμός να κατανοήσει ότι η ελληνική γλώσσα δεν είναι ένα απλό εργαλείο, ένα όργανο, ένα σύνολο φωνολογικό, ένα λεξιλόγιο, αλλά κάτι σπουδαιότερο. Κάθε λέξη είναι φορέας ενός νοήματος, μιας μεγάλης ιστορίας. Η περηφάνεια από τούτη την παραδοχή είναι αυτή που θα καταστήσει τη γλώσσα μας, απαραίτητο συστατικό κάθε ελληνικής οικογένειας. Σε αυτή τη μήτρα, την οικογένεια, που συντηρήθηκε διαχρονικά η γλώσσα μας, πέφτει το μέγιστο μερίδιο ευθύνης για τη συνέχιση της ελληνικής λαλιάς. Όπως βέβαια και στους οικανούς δασκάλους μας, τους πολιτιστικούς φορείς, την εκκλησία μας, που διαφύλαξε ανατος αιώνες την επαφή των σκλαβωμένων με την εθνική γλώσσα. Αυτοί πρέπει να αποτελέσουν σαν σύντριφτους φορείς της ελληνικότητας και της ποιότητας της γλώσσας μας γραπτής και προφορικής. Στην εποχή της παγκοσμιοποιήσεις, η κίνδυνη για τις γλώσσες που μικρούν, που μιλούν λαοί μικροί πληθυσμιακά, είναι αναμφίβολα πολύ. Οι νέες συνθήκες επικοινωνίας επιβάλλουν αγδαία ταγλικά ως παγκόσμια γλώσσα επικοινωνίας. Κινδυνεύουν οι μικρότερες γλώσσες να απαξιωθούν, γιατί δεν θεωρούνται χρηστικά επαρκής για τις επαγγελματικές και κοινωνικές ανάγκες. Εξίσου κατεγιστικές είναι και οι τεχνολογικές, οι επιστημονικές εξελίξεις, οι οποίες δημιουργούν διαρκώς νέες λέξεις. Και ο κίνδυνος είναι μεγάλος αν αφεθούμε, είτε από νοθρότητα, είτε από αδιαφορία, να μιλούμε με ξένους όρους χωρίς να εμπιστευόμαστε την ελληνική γλώσσα. Τότε θα επέλθει η γύρανση και η σταδιακή φθορά της. Γι' αυτό και επιμένω ότι στη διδασκαλία της ελληνικής, εκτός από τη συμπερίληψη των σύγχρονων συστημάτων μάθησης, πρέπει να συνυπολογίζεται και να προβάλλεται η ταύτιση της γλώσσας και του πολιτιστικού φορτίου που αυτή έχει ως αξία ιστορική και πολιτιστική. Με απλά λόγια, μιλώ και φροντίζω τη γλώσσα μου γιατί είμαι υπερήφανος ως Έλληνας. Αλλά και ως πνευματικός άνθρωπος μετέχω περήφανα στο πολιτιστικό οικοδόμημα που στέκεται αγέροχο χιλιάδες χρόνια τώρα. Μόνο έτσι θα συντελεστεί η υπέρβαση του ερωτήματος γιατί να μάθω ελληνικά. Η απάντηση είναι γιατί δεν μαθαίνεις απλά μια γλώσσα. Αλλά μετέχεις στο μεγάλο πνευματικό οικοδόμημα του ελληνικού πολιτισμού. Αν θα έπρεπε να καταλήξω σε μερικά συμπεράσματα, ίσως και προτροπές ως δάσκανος, θα έλεγα ότι η συνέχιση ενός σπουδαίου πολιτισμού εδράζεται στη γλώσσα και αυτή πρέπει να τη διατηρήσουμε υψηλά στην πολιτιστική μας ιεραρχία. Οι γλώσσες κινδυνεύουν. Ναι, κινδυνεύουν όταν δεν τις μιλάμε, όταν τις αλλειώνουμε, όταν αυτές χάσουν την πλαστικότητα και την ευελιξία τους. Χάθηκαν χιλιάδες. Αλλά ελληνική άντεξε κι αντέχει. Γιατί όσοι τη μιλούν είναι περήφανοι συντελεστές, συνεχιστές ενός μεγάλου έθνους. Αυτή κατά τη γνώμη μου είναι και η ευθύνη όλων μας. Να διατηρήσουμε το αξιακό πολιτιστικό μας οικοδόμημα και να το επλουτίζουμε με τη γλώσσα ως πρωτεύουσα πολιτιστική βάση και αθεντηρία. Ευχαριστώ. Κύριε Κούρτσε, ευχαριστούμε. Πάντα ενδιαφέροντα και ιδιαίτερης αξίας όσο ακούμε από εσάς. Ευχαριστώ. Φιλοξενούμε σήμερα στο πάνελ των ομιλητών τον Πρόεδρο του Ελληνικού Μορφωτικού Ινστιτού του Μιλάνου, κύριο Νίκο Φράγκο, στον οποίο νιώθουμε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε ιδιαίτερος τόσο για τη συνεργασία του όσο και για τη μουσιαστική συμβολή του στη διοργάνωση αυτής της δημερίδας. Κύριε Φράγκο, ευχαριστούμε θερμά. Να είστε καλά. Κύριε Φυπουργή, κύριε Κώστα Βλάση, Φυπουργός Εξωτερικού Κριτοποδουλεισμού, κύριε Φυπουργός ΔΑΜΑΚΡΙ, Παιδείας και Θρησκευμάτων, κύριε Πρόεδρε, κύριε Αναστασιάδη, κύριε Γεννικέ, κύριε Χρυσουλάκη, κύριε Τζιτζί Κώστα, κύριε Πρόεδρος Ελεγκής Επιτροπήσης του ΕΝΕΣΚΟ, καλησπέρα σας. Αξιότιμη κύριε Πύρητανε του Παγεπιστήμιου της Ελληνικής Μακεδονίας, κύριε Θεοδουλίδη, αξιότιμη κυρία Ελένα Γρύβα, καθηγήτα του Καλησπνίου της Ελληνικής Μακεδονίας, αξιότιμη προσκλητρισμένη, κύριες και κύριοι, θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση και για την τιμή που μου κάνετε, να συμμετέχουν με την εισηγησία μου στην διαδικτυακή τημέρα για διορτασμό της Παγκόσμιας Νέρας της Ελληνικής Λόσσας. Σήμερα θα μιλήσω για τον τεράστιο ρόλο του ελληνικού πολιτισμού, στον εθνικό αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας, ειδικά στο εξωτερικό. Είμαστε όλοι Έλληνες. Οι νόμοι μας, η φιλολογία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας, έχουν τη ζήτηση στην Ελλάδα. Γιατί, χωρίς την Ελλάδα, οι ρόμοι, οι οδηγίτρια, οι κατακτήτρα, δεν θα μπορούσαν να σκορπίσει κανένα φως και εμείς θα ήμασταν ειδωλολάτρες και άγριοι. Η μορφή και το πνεύμα του ανθρώπου έφτασαν στην τελειότητά τους στην Ελλάδα. Αυτά είναι τα λόγια του φιλέλληνα άγγλου ποιητή Πέρσι Σχέλεη, στον πρόλογο του ποιηματός του με τίτλο Ελλάση. Ξεκινώντας με τα λόγια αυτά του μεγάλου φιλέλληνα ποιητή Πέρσι Σχέλεη, ας αναζητήσουμε τα πρώτα βήματα του φιλελλενισμού, της αγάπης δηλαδή των ξένων για την υπόδουλη Ελλάδα και της ενεργούς συμμετοχής τους στον αγώνα του 1821. Με την έκρυξη της επανάστασης του 1821, φιλέλληνες ιδιώτες ιδρύουν τα φιλελληνικά κομιτάτα, φιλελληνικές επιτροπές. Ήδη τον άγγουστο του 1821 ιδρύεται το κομιτάτο της Τουρκάδης. Το φθινόπρωτο του ίδιου έτος οργανώνονται τα κομιτάτα στην Ελβετία, πρώτα στη Ζυρίκη και κατόπιν στη Λοζάννη και την κελεύει το Φεβρουάδιο του 1822. Κυρίαρχο ρόλο στην ίδρυση των κομιτάτων αυτών στην Ελβετία παίζει ο ελβετός τραπεζίτης, εξέχον υπονομολόγος της εποχής και στενός φίλος του Ταπουδίστρια, Γιάννης Εινάρδος, ο οποίος αργότερα, κατά την περίοδο του ελεύθερου ελληνικού κράτους, θα προτοστατήσει στην οργάνωση της εθνικής τράπεζας της Ελλάδας. Ακολουθεί η ίδρυση άλλων κομιτάτων στην Βασιλεία, την Λειών, την Δάρμστατ, την Μασαλία, το Παρίσι και το Λονδίνο. Τα φιλελλενικά κομιτάτα διοργανώνουν εράνους για τον αγώνα των Ελλήνων. Στα σαλόνια των Γάλλων φιλελλήνων διοργανώνονται μουσικές βραδιές, πολλώνται ζωγραφικοί πίνακες με θέματα από την ελληνική Πανάσταση και εκτελούνται μουσικά έργα με τη συνοδεία πιάνο και άρπας. Η ιδιαίτερη εμνία αξίζει εδώ, στο έργο του Ιταλού μουσικού Gioacchino Rossini, η πολιορκία της Κορίνθο, το οποίο παίχτηκε στην ίδια την όπελα του Παρισιού, προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για τον αγώνα. Επίσης, από γαλλίδες γυναίκες της αριστροκρατίας και της αστικής τάξης ράβονται οι σημές της Επανάστασης και στέλνονται στους αγωνιστές. Ταυτόχρονα, για πρώτη φορά, τυπώνεται από τον Γάλλο Ακαδημαϊκό Φιλολόγο Claude Charles Foriel συγκροτημένη έκδοση των νέων ελληνικών δημοτικών τραγουδιών με το τίτλο «Chant populaire de la Grèce moderne» στο Παρίσι σε δύο τόμους. Ο Foriel επίσης περιέλαβε στο έργο αυτό και τον Θούριο Ουρίγαλ. Το έργο αυτό μεταφράζεται κατόπιν σε πολλές ευρωπαικές γλώσσες διαδίδοντας έτσι την εικόνα των Ελλήνων αγωνιστών που μάθονται ηρωικά για την πατρίδα τους. Επίσης, παρά την εχθρότητα του αστραϊκού καγγελάριου Metternich προς την Ελληνική Πανάσταση, την πρώτη αμπούς του 1821, ο Γερμανός καθηγητής Κρουκ από την Λειψία δημοσιεύσε, υπομορφή φαίβολα, πρόσπληση για την υποστήριξη του δίκου εγώνα των Ελλήνων. Αυτός ο έντονος φιλελεϊνισμός θα εκφραστεί και στις υπόλοιπες μορφές τέχνης με διάφορους τρόπους. Μικροαντικήμενα, βάζα, τραπουλόχαρτα, πιάτα, ζωγραφικοί πίνακες, τρίκριτικα χρυσά κοσμήματα, πολύτιμα χρυσά ρολόγια με παραστάσεις Ελλήνων ευρών αγωνιστών, γίνονται ιδέτερα δημοφιλή σε όλη την Ευρώπη, κάνοντας ευρέως γνωστά στην πραγματικότητα τα δίκαια του ελληνικού ζητήματος. Μην ξεχνάμε πως βρισκόμαστε σε μια εποχή που η τέχνη παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στην ζωή των ανθρώπων. Το σημαντικότερο και πιο αξιοθάμμαστο σημείο του φιλελεϊνισμού, όμως, αποτελεί η στρατιωτική συμμετοχή των Ευρωπαίων στον έννοπλο αγώνα. Ρομαντικοί ποιητές, εξόδεστοι φιλελεύτεροι επανάστατες από το Πεντεμόντιο και τη Σικελία, έντεροι στρατιωτικοί των απαιλών διοκολέμων όπως ο Ιωσήφ Βαλέστας και ο Κάρολος Βαβιέρος, Άγγλοι και Πορτογάλοι φιλελεύτεροι στρατιωτικοί όπως ο Γόρντον και ο Αντώνιο Φιγέιρα Νταλμέιδα, διοκόμενοι για τη δράση τους επανάστατες όπως ο Ιταλός Κόμις Ανταρώζα, ένθερμοι Ευρωπαίοι φιλελευτές, οπαδοί της ίδιας ελευθερίας, βαβαροί αρχαιολάτρες και έμποροι παίρνουν τα όπλα στον πλευρό των Ελλήνων. Περίπου 2.000 άτομα υπολογίζει ότι ήρθαν στην Ελλάδα. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί επίσημα στα αρχαία της Εταιρείας για τον Ελληνισμό και τον Φιλελευνισμό 1500 όνοματα Ευρωπαίων που πολέμησαν για την ελευθερία των Ελλήνων. Υπολογίζεται πως ένας τους τρεις σκοτώνονται στις σμάκες ή πετένουν από τραυματισμούς ή από τις καβουχίες του πολέμου. Από το πρώτο χρόνο χιόλας, το Ιούνιο του 1721, φτάνει η πρώτη αποστολή φιλελεύνων στρατιωτών με έξοδα του Δημήτριου Ψελάντη. Και η δεύτερη, δύο μήνες αργότερα, με επικεφαλής τον άγρο Thomas Gordon, εύπορο αξιωματικό του αγγλικού στρατού. Το πρώτο τάγμα φιλελεύνων θα συγκροτηθεί τελικά λίγο αργότερα. Το Μάλλιο του 1822, υπό την διοίκηση του Ινταλού Ανδρέα Ντάνια, το τάγμα αυτό, όταν ο ΟΜΕΡ Δριόνις πολιορκούσε τον Σούλη, έσπευσε σε βοήθεια τον Ελλήνα. Παρά όμως τις αρτικές επιτυχίες, η Τίτυχε στη μάχη στο Πέτα της Άρτας. Το Μάρτο του 1822, ο Ιούνιος του 1822, κατά τη σφαγή της Κύου, η Τούρκη κένει το νησί και υπολογίζεται ότι 20.000 άνθρωποι πανεθώθηκαν και 45.000 πολήθηκαν ως δουλ. Τότε ο Γάλλος ζωγράφος Δε Λακουά, σε ηλικία μόλις 25 ετών, θα φιλοτεχνήσει τον περίφημο πίνακα με θέμα «Η καταστροφή της Κύου», που θα εκτεθεί στα μάτια όλων των Ευρωπαίων στο σαλόνι το 1824. Το δεύτερο τάγμα φιλελεύνων θα συγκροτηθεί τελικά λίγο αργότερα. Το τράμα των Ελλήνων γίνεται σύμβολο αυτοθυσίας και αγώνα κατά του διδυσποστησμού και της βαρβαρότητας. Την ίδια χρονιά το 1822 πολιορκείται για πρώτη φορά τον Μεσολόγκι, το οποίο τελικά μετά από υπεράνθρωπο αγώνα θα πέσει με τη νεορική έξοδο στις 10 Απριλίου 1826. Ήδη από τον Απρίλιο 1824 έχει φτάσει στο Μεσολόγκι ο Λόρδος Βίρονας. Αριστοκρατικής καταγωγής, ρωμαντικός ποιηδής και ιδιαίτερα εύκολος, ο οποίος θα αποτελέσει το ύψης στο παράδειγμα χιλιελληνισμού. Όταν φτάνει στο Μεσολόγκι φέρνει μαζί του για τον αγώνα ένα τεράστιο χρηματικό ποσό από την πόληση μιας ιδιωτικής έκτασης που είχε στη χώρα του και συγκροτή ιδέας τα πάνες. Σώμα 500 σουλειοντόμου. Μπορείτε να φανταστείτε την υποδοχή που του γίνεται από τους Έλληνες, αλλά και τη σημασία και το μέγεθος της επιρροής του στην τεχνής επίπεδο, εφόσον όταν φτάνει στο Μεσολόγκι είναι ήδη ένας καταξιωμένος και ευρέος αναγκωρίσιμος ποιητής. Ο Λόρντος Βίρον θα αγωνιστεί στο Μεσολόγκι, αλλά δυστυχώς θα πεθάνει από Ελώδη πριν εδώ το 1824. Ωστόσο η παρουσία του εκεί, η ηρωική έξοδος των Ελλήνων αγωνιστών του Μεσολογκιού στις 10 Απριλίου 1826, θα αναζωπιρώσουν το πνεύμα του χιλιελληνισμού. Ο Τελακρουά για άλλη μια φορά αποτυπώνει με το ταλέντο του στο Πίνακα η Ελλάδα στα ερήπια του Μεσολογκιού το μέγεθος της αυτοθυσίας των Ελλήνων. Τα δύο αυτά γεγονότα, η καταστροφή της Κύου του 1822 και η έξοδος του Μεσολογκιού του 1826, θα αναζωπιρώσουν το φιλελληνικό κίνημα και θα αναγκάσουν την επίσημη διπλωματία των μεγάλων κυνάμεων να αναλάβει τη λύση του ελληνικού ζητήματος με τη δράση τους στη σταυμαχία του Ναυαρίνου. Κάνοντας έναν κοινωνικό υπολογισμό, θα μπορούσαμε να πούμε τελικά πως η αγάπη προς τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό τελικά έγινε κινητήριος δύναμη της δράσης όλων των φιλελλήνων του εξωτερικού. Βέβαια, όπως πολύ σωστά αναφέρει η καθηγήτρια ιστορίας του Παγκτιστήμιου Αθηνών Μαρία Φτυμίων, η παρουσία και αυτό είναι το πιο εκπληκτικό των ίδιων του ξένων στα παιδιά των μαχών, η ενεργόσα συμμετοχή τους στον έννοπλο αγώνα και η θυσία της ζωής τους για την απελευθέρωση μιας ξένης χώρας αποτελεί κάτι πρωτόγνωρο και μοναδικό στην ιστορία. Ας συμπληρώσουμε εδώ τα λόγια του Ιταλού Κόμι Σανταρόζα στο γάλο φίλο του, το φιλόσοφο Βίφτορ Κουζόεν. Φίλε μου, την Ελλάδα, την πατρίδα του Σοκράτους, την αγαπώ με έρωτα, που έχει μέσα του κάτι το ιερό. Ο ελληνικός λαός, γενναίος, αγαθός, που έχει πειζήσει ύστερα από λόγους αιώνες δουλείας, είναι αδελφός του δικού μου λαού. Ο Κόμι Σανταρόζα τελικά το Νοέμβριο του 1824 φτάνει στο Ναύτε. Εντάσσεται στο κύκλο του Κοντουριώτη και του Μαγροκοντάτου και στο τέλος του, στις 26 Απριλίου του 1825, ακολουθεί το Μαγροκοντάτος στη μάχη στη Σφακτερία εναντίον του Βρεήμ, όπου και τον βρήκε ο θάνατος. Ο φιλελληνισμός θα εξακολουθήσει να είναι ζωντανός και κατά τον ελληνικό αλληλουδισμό του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου αιώνα. Κατά την κριτική επανάσταση 1866-1869, χιλιάδες φιλελληνες ετελοντές φτάνουν από την Ιταλία, την Γαλλία, την Ουγαρία, την Πολωνία, την Ελβετία, την Αμερική, τις βαλκανικές χώρες στη Ρωσία, το λογάφτωμα της Μονής Αρχαδίου συγκινεί τον Βίκτο Ρουγουά. Επίσης, κατά τον ελληνικοκό πόλεμο του 1897, ετελοντές από την Ιταλία συγκροτούν το λεγιόνατο φιλελλήνα και το σώμα των ερυθροκυτών γαριβαλτινών υπό την υγεσία του Ριτσότη Γαριβάλτη, διού του Γιουζέπη Γαριβάλτη, που ξεκόρησε στη μάχη του Δουνοκού. Κατά τον πρώτο βαλκανικό πόλεμο, επίσης, συγκροτεί το σώμα ελλήνων γαριβαλτινών και νέο σώμα γαριβαλτινών με Ιταλούς και Βρετανούς, υπό τη δίκηση αυτή, η φορά του Περπίνου Γαριβάλτη, διού του Ριτσότη. Τα δύο αυτά σώματα πολέμησαν και διακρίθηκαν στη μάχη του Δρύσκου στη Νίκηρο. Θα ήθελα να κλείσω την ομιλία μου με τα λόγια του Frederick Schiller, γερμανού συγγραφέα και παιδί, ο οποίος γράφει «Καταραμένη Έλληνα, όπου να γυρίσω τη σκέψη μου, όπου και να στρέψω την ψυχή μου, προστά μου σε βλέπω, σε βρίσκω. Θέχνη Λάκθαρο, πίεση, θέατρο, αρχιτεκτονική, εσύ προστά πρώτος και αξεπέραστος. Επιστήμη, αναζητώ, μαθηματικά, φιλοζοφία, ιατρική, κορυφαίος και ανυπέρβλητος. Για δημοκρατία αντίψω, ισονομία και ισότητα εσύ προστά μου ασυναγώνηστος και ανεπισκοίαστος. Καταραμένη Έλληνα, καταραμένη γνώση, γιατί να σε αγγίξω, για να αισθανθώ πόσο μικρός είμαι ασήμαντος, μηταμινός, γιατί δεν με αφήνεις την δυστυχία μου και την ανεμελιά μου». Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την προσοχή σας. Κύριε Φράγκο, μας συνεπήρατε. Ευχαριστούμε πολύ. Σήμερα έχουμε τη χαρά να βρίσκονται μαζί μας τρεις κυρίες με αξιόλογιοι δράσεις στις ΗΠΑ. Είναι η Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελλήνων Εκπαιδευτικών Αμερικής, κυρία Στέλλα Κοκόλη, και η Διευθύντρια Ελληνικών Σχολείων στην Αμερική, κυρία Σεβαστή Βαριτιμίδου, και η κυρία Ελευθερία Ίκουτα. Κυρία Κοκόλη, καλησπέρα από Ελλάδα. Δεν ακούγεστε, κυρία Κοκόλη. Κυρία Κοκόλη, ανοίξτε το μικρόφωνο. Με ακούτε, κυρίες. Με ακούτε. Ναι. Ναι, αν θέλετε και την κάμερα σας παρακαλώ. Με ακούτε. Σας ακούμε, αν θέλετε μόνο και την κάμερά σας να σας βλέπουμε κιόλας. Υπέροχα. Υπέροχα. Κυρίες και κύριοι, αξιότιμοι σύννεδροι, κυρία Γρύβα, τι να σας πω, σας έχουμε υιοθετήσει πια εδώ στην Αμερική και σας θεωρούμε δική μας. Παρακαλούν πολύ να έρθουν. Εμείς, όμως, θα σας χάρουμε με το ζόρι για να εκπολιτίσετε και μορφώσετε όλους τους δασκάλους μας εδώ, της νέας γενιάς. Αξιότιμοι κύριε Θεόδωρε Θεοδουλίδη, πρίτανη Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Σας συγχαίρω και σας ευχαριστώ. Κύριε Υφυπουργέ Εξωτερικών, κύριε Βλάση, θέλουμε να είστε κοντά σε μας. Σας χρειαζόμαστε οι απόδειμοι. Κυρία Ζέτα Μακρύ, Υφυπουργέ Παιδείας και Θρησκευμάτων, κύριε Σάβα Αναστασιάδη, πρόεδρε της ειδικής μόνημης Επιτροπής Ελλήνων της Διασποράς. Και δεν μπορώ να παραλείψω τον επίσης δικό μας άνθρωπο, τον αεικίνητο, τον άνθρωπο που αφουκράται τις διάφορες ελλήψεις που έχουμε εδώ στην Αμερική και σε όλη τη Διασπορά, τον δικό μας Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Διπλωματίας και Αποδίμου Ελληνισμού, τον άξιο αεικίνητο κύριο Ιωάννη Χρυσουλάκη. Κυρία Τζιζι Κώστα, παλιά φίλη και συνεργάτης, αλλά αξιότιμη, κινητή βιβλιοθήκη, πρίτανη των Βρυτάνεων. Κυρία Άρβελερ, σε κάποια συνεδρία συοργανωτική εδώ και μήνες, ζήτησα ποιος γνωρίζει και πώς μπορώ να έρθω σε επαφή με αυτήν την καθηγήτρια, τον γίγαντα, όχι μόνο βυζαντινής λογοτεχνίας αλλά και όλης της Ελλάδας. Και ο κύριος Κούκης μου λέει, εγώ θα σας φέρω σε επαφή, αλλά είμαι ευτυχής που ύστερα από 25 χρόνια και πλέον που την είχαμε δεξιωθεί στην Αμερική και όρθι για τουλάχιστον 15 λεπτά χειροκροτούσαμε το λόγο της, είμαι ευτυχής που σήμερα την απολαύσαμε και έδωσα μια απάντηση σε πολλούς από τους συναδέλφους που με ρωτούσαν πότε θα φέρεις, κυρία Κοκόλη, την αρβελέα στην Αμερική. Αγαπητοί συναδέλφοι, φίλοι, σύννεδροι, όλοι προλαλήσαντες, με πολύ ταπείνωση θα αναφερθώ στο θέμα μου σήμερα, ύστερα από όλα αυτά τα λόγια που ακούστηκαν από τους προλαλήσαντες. Πριν ξεκινήσω θα αναφερθώ πολύ σύντομα. Στην άπειρη διαχρονία της ελληνικής γλώσσας και της αξίας της, μια συγγραφέας, η Μέρι Νόρις, στην εφημερίδα New Yorker, ερωτήθηκε γιατί η ελληνική γλώσσα έχει παραμείνει τόσους αιώνες και είναι τόσο όμορφη, τόσο συναρπαστική. Και αυτή λέει, η ελληνική γλώσσα έχει γίνει από το ελληνικό αλφάβητο που επινοήθηκε κατά την εποχή του ομύρου, διότι οι Έλληνες είχαν ανάγκη και είχαν την έμπνευση να καταγραφούν τα έπειτη της ηλιάδος της Οδύσσιας για να διατηρηθούν αυτά αλλά και να εξαπλωθούν σαν κυμήλια εκπαίδευσης σε όλο τον κόσμο. Όνειρος τότε ήταν το σχολείο της εποχής. Τα έπειη διαδίδονται ο μέσος προφορικής παράδοσης ως δρόμενα. Και συνεχίζει η συγγραφέας. Το ελληνικό αλφάβητο για να γνωρίζετε είχε τη βάση του στο φινικικό αλφάβητο το οποίο είχε μόνο σύμφωνα. Αλλά οι Έλληνες πάντοτε εφευρέτες και καινοτόμοι είπαν μερικά σύμφωνα θα τα χρησιμοποιήσουμε ως φωνήεντα. Η καινοτομία των Ελλήνων ήταν αυτή. Αυτό έδωσε στη γραπτή ελληνική γλώσσα να γίνει πιο εκφραστική. Να δώσει έννοια έβαλε ψυχή. Για να μιλήσουμε σήμερα αναπνέομαι. Παράγουμε ήχος με τις φωνητικές μας χορδές. Αυτό κάνουν τα σύμφωνα. Έχει λοιπόν δώσει έννοια στη μεγάλη αξία του ελληνικού αλφάβητου αυτή η καινοτομία. Η ελληνική μας γλώσσα είναι τραγουδιστή. Είναι ζωντανή. Είναι αιώνια. Η εξέλιξη της αλφαβήτου σε τρόπο καταγραφής της ανθρώπινης ομιλίας ήταν και η αρχή του παγκόσμιου πολιτισμού μας. Γιατί ο πολιτισμός μας είναι παγκόσμιος. Τα δύο πρώτα γράμματα το α και β του αλφαβήτου έχουν μεταφερθεί από τα λατινικά στα αγγλικά και μπλουτίζουν το αλφάβητο άλλων γλωσσών. Η ελληνική γλώσσα παραμένει βάση της τεχνολογίας και της τεχνολογίας όπως προείπαν και προλαλήσαντες της επιστήμης, της τεχνολογίας, της αστρονομίας και θα ομιλείτε αργότερα και στους πλανήτες του διαστήματος. Ο δικός μας ελίτης όταν παρέλαβε το βραβείο νόμπεν λογοτεχνίας στις 8 Δεκεμβρίου το 1979 και τιμήσε όλων των μορφωμένων και λόγιων κόσμου είπε «Αγαπητοί φίλοι μου, μου εδώθη να γράφω σε μια γλώσσα που ομιλείται μόνο από μερικά εκατομμύρια άτομα αλλά σε μια γλώσσα που ομιλείται χωρίς διακοπή με πολύ λίγες διαφορές πάνω από δυόμιση χιλιάδες χρόνια». «Η χωρική έκταση της γλώσσας είναι από τις μικρότερες» είπε ο ελίτης «αλλά η χρονική της διάσταση είναι άπειρη». Ναι αγαπητοί μου λοιπόν αυτή η γλώσσα στην άπειρη διαχρονία της σκορπίζει το φως της σοφίας παντού σε περισσότερες από τρεις χιλιατυρίδες. Αυτό γιορτάζουμε σήμερα, αυτό τιμούμε σήμερα. Την ελληνική γλώσσα, την παλαιότερη καταγραμμένη ζωντανή στον κόσμο από οποιαδήποτε άλλη ζώσα ιδεολογιπουρπαϊκή που εκτείνεται σε τουλάχιστον 3.400 χρόνια γραπτών μαρτυριών. Θα αναφερθώ σύντομα σε διάφορες περιόδους, εν συντομία, διότι για να λύσουμε τη γλώσσα από τον Όπειρο Όμηρο μέχρι σήμερα στη βάση της και στην μεγαλοπρέπειά της και στην έκταση της, θα χρειαστούμε ώρες. Έχουμε λοιπόν πρωτοελληνική ως απόγονο όλων των γνωστών μορφών της ελληνικής γλώσσας που τοποθετείται μεταξύ νεοληθικής και εποχής καλκού. Έχουμε τη μη Κιναϊκή ελληνική, τη γλώσσα του μη Κιναϊκού πολιτισμού που ακολούθησε τον μη Νοϊκό πολιτισμό και καταγράφεται στην γραμμική βήτα σε δίσκους που χρονολογούν τα το 15ο αιώνα. Την αρχαία ελληνική όπως εμφανίζεται σε διάφορες διαλέκτους ειδικά στην εολική, δωρική και ιωνική παράλληλα με την κυρίαρχοατική διάλεκτο η οποία ομιλείται στην Αθήνα και την αρχαία περιοχή της Αττικής. Είναι γνωστή ως κλασική ελληνική και διδάσκεται ως τοπική μορφή της αρχαίας ελληνικής μέχρι σήμερα. Η εολική διάλεκτος είναι επίσης γνωστή ως γλώσσα της Σαφούς και του Αλκαίου. Η δωρική διάλεκτος ομιλείται κυρίως στην νότια Ανατολική Πελοπόννησο καθώς και αλλού και η ιωνική εξαπλώθηκε στις αρχαίες ελληνικές διάλεκτος. Η δωρική διάλεκτος ομιλείται κυρίως στην νότια Ανατολική Πελοπόννησο καθώς και αλλού και η ιωνική εξαπλώθηκε σύντομα χάρη του αποικισμού των Ελλήνων σε διάφορες περιοχές μέχρι τη Μαγναγκρέσια της Ιταλίας. Τα έργα του Ομύρου η Λιάδα, η Οδύσσια και η Ομυρική Ήμνη και του Ησιόδου αποτελούν την αρχαιότερη ελληνική λογοτεκνία κατά τον 8ο π.Χ. αιώνα. Αυτά γράφτηκαν σε μία λογοτεχνική διάλεκτο που ονομάζεται Ομυρική, Ελληνική ή Επική, η οποία περιλαμβάνει σε μεγάλο βαθμό την Παλαιά Ιωνική με μερικά δανείσματα βγητονική-αιωλική. Ο Όμυρος λοιπόν παρουσιάζει ένα μεγάλο σταθμό στην ιστορία της γλώσσας μας. Τα έργα του ομόρφωσαν, διαιώνησαν το πνεύμα της παλιάς εποχής μέχρι σήμερα και αποτελούν θησαυρό γνώσεως σε όλους τους αιώνες. Ο κόσμος του Ομύρου είναι γεμάτος από θρησκευτικότητα. Οι ήρωές του πιστεύουν στην άμεση επέμβαση των θεών. Δεν είναι άλλο παρανθρωπόμορφοι θεοί που βοηθούν τους καλώς πράτοντας. Η λιάδα του Ομύρου είναι το πιο αγαπητό έργο της επικής πίησης με θέμα τον θυμό του Αχιλέα εναντίον του αχιστράτηγου των Αργείων Αγαμέμνονα όπως ξεκινάει ο ποιητής για να συμπεριλάβει και πολλά άλλα γεγονότα και τεκτενόμενα κατά τη διάρκεια του τροικού πολέμου. Η λιάδα εκτιλήσεται σε 52 ημέρες τις οποίες οι τέσσερις είναι πιο δραματικές. Ας απολαύσουμε τη γλώσσα της Ηλιάδος από τη Διευθύδρια του Ελληνικού Απογευματινού Σχολείου Τιμίου Σταυρού Μπρουκλινέα Σιόρκης. Κυρία Ελευθερία Ήκουτα. Βρισκόμαστε το βράδυ της 41ης μέρας και είναι η στιγμή που ο Πρίαμος πάει να ζητήσει το σώμα του παιδιού του από τον Αχιλέα. Ο Πρίαμος χωρίς να τον νοίσει κανείς. Κι άμα έφτασε σημά στον Αχιλέα τα γόνατά του αγκάλιασε και τα ανδροφώνα χέρια εφίλησε που τους σφαξαν τόσα λαμπρά παιδιά του. Άρχισε τότε ο Πρίαμος να τον παρακαλάει. Θυμήσου τον πατέρα σου Ισόθεε Πηλίδη όπου κι αυτόν ωσάνε με το έρμο γύρα σίβρε. Ίσως να τον στεναχωρούν οι γιοί τον εστριγύρω κι απ' τον όλεθρον κανείς δεν είναι να τον σώσει. Αλλά εκείνος χαίρεται κι από μακριά να ακούει. Και αν ακούει όπου του ζεις κι ολικαιρίς ελπίζει να έρθει η μέρα να ειδεί τον ποθητό του υιό να φτάσει από τα ξένα. Πόπαθε αυτόν κι άλλος θνητός δεν έχει πάθει ακόμα του αντρός που μορφάνεψε το χέρι να φιλήσω. Στα λόγια τούτα ως άκουσε λαχτάρησε ο Αχιλέας. Να κλάψει τον πατέρα του. Πιάνοντας το χέρι του γέροντος τον άμποσε να γάλει από σημά του. Και οι δυο με τον πόνο του καθενός τους εκλαίαν. Εκείνος για τον έκτορα στα πόδια του Αχιλέος. Τούτος για τον πατέρα του κι ακόμη για τον φίλο Πάτροκλο κι από τα κλάματα τα δώματα αντιχούσαν. Συνεχίζοντας θα ήθελα να αναφέρω ότι ο Όμυρος έζησε 400 χρόνια πριν από τον Ηρόδοτο όπως μας το αναφέρει και ο Ηρόδοτος ο ίδιος. Η Οδύσσια είναι το δεύτερο μεγάλο έπος του Ομύρου και έχει δώσει κάποια συνέχεια στον τροϊκό πόλεμο. Αλλά περισσότερο αναφέρεται στην επάνωδο των Αρχαιών ηγεμόνος πατρίδες του. Ιδιαίτερα στην επιστροφή του Οδυσσέα στην αγαπημένη του Ιθάκη. Η Οδύσσια έχει έξοχη ποιητική φαντασία, ωραίες περιγραφές από τα μέρη που κατέληξε το ταλέπωρο ταξίδι του Οδυσσέα, με τους ελτιστικούς καρπούς, με τις μάγισσες, με τις ταλαιπωρίες του, με τις σειρήνες και όλα τα ωραία και δύσκολα. Είναι πραγματικά ένα ρηστούργημα περιγραφής σκέψης, ερωτήσεων και ιδρυμάτων η Οδύσσια. Θα παρακαλέσω τη διευθύντρια του μεγάλου πρώτου ιστορικού charter school της Φλόριδος, το Clearwater, τη διευθύντρια του ελληνικού προγράμματος την κυρία Σεβαστήβαρη Τιμήδου και πρόεδρο του συλλόγου μας Αθηνά στη Φλόριδα. Παρακαλώ να μας διαβάσει μέρος της πρώτης ραψωδίας της Οδύσσιας. Παρακαλώ να μας διαβάσει μέρος της πρώτης ραψωδίας της Οδύσσιας. Συνεχίζω με τη νέα Ιωνική διάλεκτο αντιπρόσωπη της οποίας είναι ο Ανακρέων, ο Θεόγνης, ο Ηρόδοτος και ο Υποκράτης. Η Ιωνική διάλεκτος είχε γλωσσική διτνία συμμετοιχτική διάλεκτο. Στην Αττική διάλεκτο καταγράφονται τα μεγαλύτερα επιτεύγωματα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας του 5ου π.Χ. αιώνα συμπεριλαμβανομένων και των έργων των μεγάλων ελληνικών τραγωδών που όλος ο κόσμος γνωρίζει και μορφώνεται από τις τραγωδίες και τα έργα τους. Εσχύλου, Σοποκλή, Ευρυπίδη καθώς και του Αριστοφάνη του μεγαλύτερου Κομοδού όλων των αιώνων. Η ιστορία του Θουκυδίδη και του Ξενοφώντα είναι επίσης γραμμένη στην Αττική διάλεκτο και η γλώσσα του κυλωσσόπου Πλάτωνα του δικού μας και του μαθητή Αριστοτέλη συμμοτοδοτεί την περίοδο μετάβασης μεταξύ κλασικής αιτικής και ελληνιστικής κοινής. Πάλι πριν προχωρήσω παρακαλώ την κυρία Βαριτιμίδου να διαβάσει λίγες γραμμές από την ιστορία του Ηρωδότου, του πατέρα της ιστορίας μας. Κυρία Σεβαστή. Ο Ηρώδοτος, στο κεφάλαιο 87, σχετικά με την εχμαλωσία του κρίσου, μας στέλνει ένα επίκαιρο αντιπολεμικό μήνυμα. Κανείς δεν είναι τόσο ανόητος ώστε να προτιμά τον πόλεμο από την ειρήνη, γιατί στον καιρό της ειρήνης τα παιδιά θαύουν τους γονείς, ενώ στον καιρό του πολέμου οι γονείς θαύουν τα παιδιά τους. Ακολουθεί ελληνιστική κοινή, επίσης γνωστή ως αλεξανδρονή διάλεκτος, ή πατριστική κοινή, ή η γλώσσα της μετάφρασης των 70 της Ευρωαϊκής Βίβλου. Κατά τον τρίτο αιώνα π.Χ., ενώ παραμένει μεταφράστηση της Ευρωαϊκής Βιβλίας, ή πατριστική κοινή, ή η γλώσσα της μετάφρασης των 70 της Ευρωαϊκής Βίβλου, κατά τον τρίτο αιώνα π.Χ., ενώ παραμένει μέχρι σήμερα ως η γλώσσα της διτουργίας στην ελληνική ορθόδοξη εκκλησία. Ήταν η κοινή μορφή της ελληνικής ομιλίας και εγγραφής κατά την ελληνιστική περιοδότη, Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και την πρόημη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή η γλώσσα είχε ξαπλωθεί από τον 4ο π.Χ. αιώνα, με τις καταυθύσεις του μεγάλου Αλεξάνδρου και ο Μιλήτο, από την Αίγυπτο μέχρι τα βάθη της Ινδίας. Βασίστηκε κυρίως στην Αττική διάλεκτο και σε κάποιες ιωνικές μορφές ομιλίας. Ο Πλούταρχος, ο Πολύβιος, καθώς και ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Μάρκος Αυρίλιος, όπως μας ανέφερε και η καθηγήτρια κυρία Βελέρ, έγραψαν τα έργα τους στην ελληνιστική κοινή, η οποία παρέμεινε ως η κυρίαρχη γλώσσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας για να εξελιχθεί περιθέρω στα μεσαιωνικά ελληνικά, τα οποία στη συνέχεια μετετράπηκαν σε νέα ελληνικά τον δωδέκατο αιώνα και μετά, οπότε έχουμε και το έπος του Διεννία Κρύτα του τριλικού ήρωα που φύλαγε τα σύνορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με τους απελάτες του. Με την έλευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας η ελληνική αντικαταστάθηκε από τη λατινική, η οποία στόσο βασίστηκε στην αρχαία ελληνική. Στη συνέχεια έχουμε τη μεσαιωνική γραφή ως Βυζαντινή. Πρόκειται για τη συνέχεια της ελληνιστικής σκηνής μέχρι την κατάρευση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας των 15ου αιώνα, που συμπεριελάβανε ένα μέρος προς διαφορετικά στήλο μιλίας και γραφής, για να καταλήξουμε στη νεοελληνική γλώσσα η οποία προέρχεται από τη μεσαιωνική και είναι η γλώσσα που χρησιμοποιούν οι σύγχρονοι Έλληνες και εκτός από την επίσημη ελληνική γλώσσα υπάρχουν και αρκετές διάλεκτοι. Κατά τον 19ο αιώνα και αρχές του 20ου αιώνα, η ελληνική γλώσσα διαιρέθηκε και καλανίστηκε από τη διγλωσσία που αντανακλούσε και το ιδεολογικό χάσμα του ελληνικού λαού. Από τη μία επικρατούση καθαρεύουσα μία από μήμης αρχαίας ελληνικής που επιχείρησε ο διανοητής του διαφωτισμού Αδαμάνδιος Κωραΐς να την καθαρίσει όπως λέμε. Και από την άλλη καθαρεύουσα η γλώσσα του λαού με υπέρμαχο τον δημοτικιστή Γιάννη Ψυχάρη, η οποία επευλήθηκε και παραμένει επίσημη ελληνική γλώσσα μέχρι σήμερα. Την στιγμή παρακαλώ την κυρία Βαριτιμίδου να διαβάσει μερικές επιστολές από τον Κωραΐ. Κυρία Βαριτιμίδου. Ο Κωραΐς εξηγούσε το όλο θέμα της γλώσσας τις επιστολές του. Ο Κωραΐς υποστηρίζει στεναρά την άποψή του για τη μορφή της ελληνικής γλώσσας, την οποία θα πρέπει να καλλιεργήσουν οι Έλληνες, η οποία δεν είναι άλλη από τη μητρική τους γλώσσα, καθαρισμένη όμως από χιδέισμους και δάνεια. Συνεχίζει σε άλλη επιστολή και λέει, «Γράφε με τα προσοχής και μελέτης. Εκρίζωσον από τη γλώσσα τα ζυζάνια της χιδεότητος. Όχι όμως όλα πάραυτα με την δίκελαν, αλλά με την χείρα και κατά μικρόν εν οπίσω του άλλου. Σπύρον εις αυτήν τα ελληνικά σπέρματα, αλλά και αυτά με την χείρα και όχι με τον θάκον. Οι λόγοι άνδρες του έθνους είναι φυσικά οι νομοθέτες της γλώσσης, την οποία λαλεί το έθνος, αλλά είναι νομοθέτε δημοκρατικού πράγματος. Εις αυτούς ανήκει η διόρθωση της γλώσσης. Αλληγλώσσα είναι κτήμα όλου του έθνους και κτήμα ιερών». Ευχαριστούμε, κύριε Βορετιμίδου. Από την πλευρά του δημοτικισμού θα ήθελα να πει σημάνω το τεράστιο έργο του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολομού, που εμψύχωσε τους αγωνιστές της ελληνικής επανάστασης με τον ύμνο προς την ελευθερία και γενικά με όλο το έργο που εμπνεόταν από τους αγώνες του λαού μας. Και φυσικά, πριν συνεχίσουμε την εναφορά, πρέπει να κάνουμε ιδιαίτερη μνία στην ιδιάζουσα γλώσσα του μεγάλου αλεξανδρινού μας ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη, η οποία είναι ένα κράμα δημοτικής και καθαρεύουσας με άθλωνα παραθέματα από κείμενα της αρχαίας ελληνικής και βρυζαντινής. Αλλά η ιδιάζουσα είναι και η γλώσσα του διονυσίου Σολομού, το κείμενα της αρχαίας ελληνικής και βρυζαντινής. Αλλά η ιδιάζουσα είναι και η γλώσσα του σκιαθήτη Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη του μεγάλου, κοσμοκαλόγερου των ελληνικών γραμμάτων, όπως συχνά τον αποκαλούν, η οποία χρησιμοποιεί την καθαρεύουσα για τις έξοχες περιγραφές και το σκιαθήτικο ιδίωμα για τους διαλόγους των προσώπων των διηγημάτων. Όσο και ο Σολομός, ο Κάλβος και ο Καβάφης και ο Παλαμάς αποτέλεσαν υγιέμπνευσης και μελέτης για τους εκπροσώπους της γενιάς του 30, η οποία συσφυρώθηκε γύρω από τον Γιώργιο Σεφέρη τον Ομπελίστα, όπως προανέφερα. Αυτός εδίφησε στανάματα της δημοτικής παράδοσης, αναδεικνύοντας μορφές σαν το λαϊκό ζωγράφο Θεόφυλλο και τον στρατηγό Μακριγιάννη. Σε αυτό το σημείο παρακαλώ την κυρία Ελευθερία Ήκουτα να διαβάσει πήμα του ποιητού του μεγάλου Καβάφη. Να διακόψω να προλάβω, με συγχωρείτε κυρία Ήκουτα. Μπορούμε λίγο σας παρακαλώ να συντομεύσουμε για να είμαστε μέσα στους χρόνους μας. Έχουμε αρκετούς ομιλητές να ακολουθήσουν, ώστε να έχουμε λίγο χρόνο και για συζήτηση, αν προλάβουμε. Τελειώνοντας, θα ήθελα να αναφερθώ πραγματικά. Σκιαγράφησα λίγο την ελληνική γλώσσα, όπως είπα, συγγνώμη για το χρόνο. Η ελληνική γλώσσα, η γλώσσα της επιστήμης, του κόσμου, η γλώσσα της μόρφωσης, μία και μοναδική. Κλείνοντας, θα ήθελα να παρακαλέσω όλους, αυτό που δίνεται σήμερα η ευκαιρία με τα 200 χρόνια της ελληνικής παλιγενεσίας και ανεξαρτησίας, να παρακαλέσω όλους να προσπαθήσουμε μέσα από την ευκαιρία αυτή, να διαιωνήσουμε, να μεταλλαμπαδεύσουμε, να μορφώσουμε, να κάνουμε ό,τι μπορούμε να διαιωνήσουμε αυτό που είναι Ελλάδα ιδέα. Να κλείσουμε μέσα μας τα δύο μνημεία της Ελλάδος. Την Ακρόπολη, το μνημείο της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ισότητος. Να διαιωνήσουμε αυτές τις αρχές, αλλά και την Αγία Σοφία, που είναι η κητήδα του βυζαντινού πολιτισμού, αλλά και των ελληνοχριστιανικών μας παραδόσεων. Να κλείσουμε αυτά τα δύο σαν προμετοπίδα και να συνεχίσουμε τις γιορτές για τα 200 χρόνια. Να διαιωνήσουμε, να μεταλαμπαδεύσουμε, να διαφημίσουμε και να επιβάλλουμε, αν θέλετε, την ελληνική ιδέα, την πραγματικότητα, τη γλώσσα τη μοναδική, τη δική μας την ελληνική. Σας ευχαριστώ. Κυρία Κοκόλη, κυρία Βαριτιμίδου, κυρία Είκουτα, σας ευχαριστούμε πολύ όχι μόνο για τη συμμετοχή σας στη σημερινή δημερίδα, αλλά κυρίως για το έργο που προσφέρετε στην ελληνική ομογένεια της Αμερικής. Ξαναλέω ότι η δημερίδα μεταδίδεται ζωντανά στο κανάλι του YouTube του Πανεπιστημίου, όπως και στη σελίδα μας στο Facebook. Ευχαριστούμε πολύ για τα θερμόνι σας λόγια. Καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια να κάνουμε εκδηλώσεις που ενδιαφέρουν, ειδικά εκδηλώσεις που αφορούν τον ελληνικό πολιτισμό. Μεχίζουμε με τις ομιλίες και μαζί μας είναι η κυρία Κάλη Οικονόμου, φιλόλογος του Φιλορικός. Κυρία Οικονόμου, σας καλωσορίζουμε στη δημερίδα. Ευχαριστώ πολύ. Αξιότιμη εκπρόσωπο της Ελληνικής Πολιτείας. Αξιότιμη κύριε Πρίτενη του Πανεπιστημίου, κύριε Θεοδουλίδη. Αξιότιμη κυρία Έλληνα Γρύβα. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκριση και τη δημή που μου κάνατε να συμμετέχω με εισήγησή μου στη διαδικτυακή δημερίδα για τον εορτασμό της Παγκόσμιες ημέρες ελληνικής γλώσσας. Ο Θουρκηδίδης ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός, γνωστός για τη συγγραφή της ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου. Πρόκειται για ένα κλασικό ιστορικό έργο, το πρώτο στο είδος του, που αφηγείται με τεκμηριωμένο τρόπο τα γεγονότα του Πελοποννησιακού Πολέμου μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης. Ο Θουρκηδίδης γενικά αναγνωρίζεται ως ένας από τους πρώτους αληθινούς ιστορικούς. Με την εισαγωγή της μεθόδου της ιστορικής αιτιότητας, εις το βαθύτερον αιτιόν ενός γεγονότος, υπήρξε ο πρώτος που προσέγγισε επεπιστημονικό τρόπο την ιστορία, συμβουλευόταν σε μεγάλο βαθμό γραπτά ντοκουμέντα και συνομιλούσε με ανθρώπους που συμμετείχαν και πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα τα οποία περιέγραφε. Επίσης, άξιο προσοχής αποτελεί το ότι είχε συνέστηση τη σπουδαιότητας που θα είχε το έργο του για τις μελλοντικές γενιές. Το ιστορικό κειμενό του άσκησε μεγάλη επιρροή σε ιστορικούς και μελετά το σήμερα από πολιτικούς επιστήμονες, καθώς θεωρεί το πατέρας του πολιτικού ρεαλισμού ως προσέγγιση στη μελέτη των διεθνών σχέσεων. Ο πόλεμος αυτός καταγράφεται από το θεμελιωτή της επιστημονικής ιστοριαγραφίας, το Δουκιδίδη, ο οποίος εύχεται να καταστεί η συγγραφή του κτήμα εισαΐ. Επιθυμία που πραγματοποιήθηκε, αφού εδώ και 2,5 χιλιάδες χρόνια το έργο του παραμένει επίκαιρο, προσφέροντας τους αναγνώστες ένα απαραίτητο πολεμικό αλλά και πολιτικό εγχειρίδιο από το οποίο αντλούν πληροφορίες για τα γεγονότα, αποκτώντας ταυτόχρονα διαχρονικά διδάγματα για την ανθρώπινη φύση, ώστε να μπορούν να κατανοήσουν και να αντιμετωπίσουν αντίστοιχες καταστάσεις στην προσωπική τους ζωή. Ο Θουκυδίδης στο γάμα βιβλίο της ιστορίας του και συγκεκριμένα στα κεφάλαιο 82-83 διακόπτει την ιστορική αφήγηση και προβαίνει σε μια γενική θεώρηση των επιπτώσεων του πολέμου σε κοινωνικό, πολιτικό και ψυχολογικό επίπεδο. Η παθολογία του πολέμου, όπως ονομάστηκε αυτή η παρέκβασή του, βασίζεται στον εμφύλιο πόλεμο της Κέρκυρας αλλά αφορά όλες τις ελληνικές πόλεις, καθώς όπως επιστημένει ο ιστορικός παντού σημειώθηκαν εφίλεις παραγμή. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ο Θουκυδίδης παραιβάλλει στα ιστορικά γεγονότα τις προσωπικές του κρίσεις για τα αποτελέσματα του πολέμου, όταν όλο το έργο του διαπνέεται από την αντικειμενικότητα, η λογική σκέψη και την προσπάθεια ερμηνείας του σοφιστικού κινήματος χωρίς καμία εμπλοκή συναισθηματικής και μεταφυσικής προσέγγισης. Μπορεί όμως κανείς να ητιολογήσει την κοινωνιολογική θέαση των πολεμικών σειράξεων μέσα από την παραδοχή του ότι οι εμφύλιες συγκρούσεις έφεραν μεγάλες και αμέτρητες συμφορές στις πολιτείες, συμφορές που γίνονται και θα γίνονται πάντα όσο δεν αλλάζει η φύση του ανθρώπου. Ο ιστορικός μέσα από αυτήν την διεύρυση της σύγκρουσης των Κερκυραίων σε διαμάχη δημοκρατικών και ολικαρχικών απανταχού του ελληνικού κόσμου, επικεντρώνται στην ψυχολογία του ανθρώπου ερμηνεύοντας τη σύγκρουση ως μια βασική εκδήλωση της ανθρώπινης φύσης, αποτέλεσμα των κομματικών και ατομικών παθών που απελευθερώνει, διαστρεβλώνοντας το γλωσσικό νόημα και την ηθική περιγραφή όπως επισημένει ο Ζάγκονιν. Ο εφήλειος πόλεμος της Κέρκυρας θεωρείται από το Θουκιδίδη ο αγριότερος που είχε συμβεί μέχρι τότε και αποτελούσε ένα έξοχο παράδειγμα προς Μελέτη. Αυτός ο υποκινητής των παθών ανατρέπει όλες τις αξίες που επικρατούν σε περίοδο ειρήνης και αλλάζει τρομακτικά τη χρήση των ενιών κατά το Λέσκι. Ο Θουκιδίδης τονίζει τις επιπτώσεις του πολέμου μέσα από την αντίθεση των καταστάσεων που επικρατούν σε περίοδο ειρήνης και σε περίοδο συράξεων. Σε καιρό ειρήνης οι πόλεις και οι πολίτες υιοθετούν μια ηθική και ευγενή στάση γιατί δεν πιέζονται από φοβερές ανάγκες. Αντίθετα ο πόλεμος οδηγεί τους ανθρώπους εστέρηση και η καθημερινή τους ευμάρια μετατρέπεται σε προκλητικότητα, διαιότητα και μεταστροφή των αρχών και των αξιών. Ο ιστορικός πολύ εύστοχα δίνει στον πόλεμο το πρόσωπο του δασκάλου της βίας. Ο Hornblower εκφράζει την άποψη ότι ο πόλεμος αποκτά μια ανθρώπινη διάσταση για να δηλωθεί εμφανικά από τον ιστορικό η αλλαγή των ηθών που λαμβάνει η χώρα κατά τη διάρκειά του, ώστε να επιτεθεί η επιβίωση. Αυτή η κατάσταση διαμορφώνει τις συμπεριφορές των ανθρώπων καθώς προτάσσονται η διαιότητα και η ανηθικότητα, η κυριαρχία του ενστίκτου της αυτοσυντήρησης, η διαστροφή των ηθών, ο δόλος και ο ανταγωνισμός, η ομότητα της σκέψης και των πράξεων. Εκτός όμως από την υιοθέτηση τέτοιων στάσεων, ο πόλεμος οδηγεί ακόμα και σε αλλείωση των εννοιών ως μέσο δικαιολόγησης αυτών. Οι εμπόλεμες πλευρές αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούν τις λέξεις για να προβούν σε χαρακτηρισμούς και αξιολογήσεις σύμφωνα με το Hornblower. Οι αντίπαλοι καταλήπουν και αγνοούν την επικοινωνιακή χρήση της γλώσσας και προτάσσουν τον εξουσιαστικό της χαρακτήρα. Γόντακ εύστοχα γράφει ότι οι λέξεις στην περίπτωση αυτή γίνονται όπλα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και για νομιμοποίηση των όπλων. Έτσι οι λέξεις και οι έννοιες αλλειώνονται, παραφράζονται και φορτίζονται με τα αντίθετα σημασιολογικά τους φορτεία, προπαγανδίζοντας και διαδραματίζοντας τον ρόλο ενός οργάνου που στοχεύει στην πλήση του εγκεφάλου. Η υπερβολική και εκτός λογικής τόλμη θεωρήθηκε ανδρεία και αφοσίωση στις αρχές του κόμματος, ενώ αντίθετα η επιφυλακτικότητα και η συνετή διαχείριση των καταστάσεων που σταθμίζει όλα τα δεδομένα θεωρήθηκαν δηλία και αναδρεία που κρύβονται μάλιστα πίσω από προφάσεις. Η απερισκευσία και η συναισθηματική παρόρμηση ονομάστηκαν αριτή του αντρός, ενώ η συνολική εκτίμηση των δεδομένων με σώφρονα τρόπο, αποτέλεσε δρόμο υπεκφυγής. Αυτός που συμπεριφερόταν απερίσκεπτα, υπερβολικά και αλαζωνικά, έχερε κάθε εκτίμησης, σε αντίθεση με όποιον έφερε αναδηρύσεις και εξέτασε τις καταστάσεις πολύπλευρα, ο οποίος χαρακτηριζόταν ύποπτος και εχθρικά κείμενος. Η υιοθέτηση βία η συμπεριφοράς αποθεωνόταν, ενώ ο συνετός στιγματιζόταν. Ο συνομώτης θαυμαζόταν, αλλά εκείνος που αποκάλυπται τη συνομωσία, είχε ακόμα μεγαλύτερη αποδοχή. Από την άλλη, αυτός που προσπαθούσε να αποφύγει τέτοια μέσα και έδειχνε να ελέγχει με προνοητικότητα την κατάσταση, θεωρούνταν δηλώς και προδότης του κόμματος που υπέκυπται στην τρομοκρατική πολιτική του αντιπάλου. Αυτός που ξεπερνούσε τους άλλους στη διάπραξη του κακού, δεχόταν τον έπαινο και ακόμα περισσότερο αναγνωριζόταν ο σημαντικός εκείνος που παρακινούσε κάποιον άλλον να διαπράξει κακό που δεν είχε ποτέ διανοηθεί νωρίτερα. Οι σχέσεις μεταξύ των μελών του κόμματος θεωρούνταν πιο ισχυρές από τους δεσμούς συγγένειας γιατί όσοι είχαν την ίδια κομματική ταυτότητα, δεν δίστεζαν να προβούν σε οποιαδήποτε ενέργεια, ευνοούσε το κόμμα χωρίς να σκεφτούν τον τρόπο ή τις συνέπειες. Αυτή τη συμπεριφορά την ενίσχυαν οι ίδιες οι κομματικές οργανώσεις, αφού το μόνο για το οποίο νοιάζονταν ήταν το συμφέρον τους και όλες οι ενέργειές τους διαπαιρνούνταν από αδιετέλεια χωρίς να δίνεται καμία αξία και αναγνώριση στους νόμους. Τόσο μάλιστα ήταν εμποτισμένοι οι ομοιδεάτες με αυτή την ιδεολογία, ώστε αυτή η αρχή που τους συνέβε, δεν ήταν η πίστη στους όρκους και στους νόμους, αλλά η συνεργασία τους σε εγκληματικές πράξεις. Ποτέ δεν εκλάμβαναν τις προτάσεις των αντιπάλων με πνεύμα καλόπιστό, αν εκείνοι ήταν πιο ισχυροί, αλλά με δυσπιστία και παντελή έλλειψη εμπιστοσύνης, φροντίζοντας να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα και προτιμώντας να αντικδικηθούν για ένα κακό που έπαθαν παρά να το προλάβουν. Ακόμα και όταν αντάλλασαν όρκους προσυμφιλίωση, έμεναν πιστοί σ' αυτούς όσο διάστημα απαιτούνταν για να αντιλήσουν βοήθεια και μετά εύκολα τους καταπατούσαν. Η υποκρισία τους όμως και σεπαζόταν όταν αυτοί που είχαν ανακτήσει τη δύναμή τους και διαπίσωναν την αδυναμία του αντιπάλου τους, το έβρισκαν σαν ευκαιρία να αντικδικηθούν με μεγάλη ευχαρίστηση καταπατώντας τους όρκους, διότι θεωρούσαν ότι με μια πράξη προδοσίας κέρδιζαν βραβείο επιτηδιότητας, ενώ μια πράξη φανερής αντιεκδίκησης δεν θα τους προσπόριζε κανένα όφελος. Αυτό συνέβαινε διότι η διαστρέβλωση των αξιών και των ιδεών ήταν τέτοια ώστε οι άνθρωποι προτιμούσαν να είναι αχροί και να ονομάζονται επιτήδοι, χαρακτηρισμός για τον οποίο υπερηφανεύονταν, παρά να είναι τίμοι και να ονομάζονται ανόητοι, κάτι που τους γέμιζε ντροπή. Ο Θουκυδίδης θεωρεί ως αιτία όλων αυτών των συμπεριφορών την αγάπη για την εξουσία που τη δημιουργεί πλαιονεξία και φιλοδοξία. Αυτά τα δύο πάθιος δαίμονες οδηγούν τις φατρίες σε λισαλαίο αγώνα. Οι αρχηγοί των κομματικών οργανώσεων χρησιμοποιούσαν ωραία και παραπλανητικά συνθήματα για να προσεγγίσουν τους πολίτες. Οι δημοκρατικοί μιλούσαν για ισότητα, ενώ οι αριστοκρατικοί για σοφροσύνη. Καμία από τις δύο πλευρές όμως δεν ενδιαφερόταν για την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος. Ενώ λοιπόν άφηναν να εννοηθεί ότι εκείνο για το οποίο αγωνίζονταν ήταν το καλό της πολιτείας, στην πραγματικότητα εμπλέκοντας έναν ανταγωνισμό για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα. Αυτός ο ανταγωνισμός τους οδηγούσε προκειμένου να υποσκελίσουν τους αντιπάλους τους σε χειρότερες πράξεις που δεν είχαν καμία σχέση με τις αρχές για τις οποίες δήθεν αγωνίζονταν για την πολιτεία, αλλά με την ικανοποίηση της φατρίας τους. Η βασική τους επιδίωξη ήταν ο πόθος για εκδίκηση που ικανοποιούνταν με την αδική αιτηβία. Για μια ακόμα φορά, όσοι προσπαθούσαν με ωραία λόγια να συγκαλύψουν απ' εχθείς πράξεις, επεφημούνταν. Ενώ όσοι δεν ήθελαν να ενταχθούν σε κάποια παράταξη έπεφταν θύματα και των βιοκομάτων, είτε γιατί δεν ακολουθούσαν το κόμμα είτε γιατί ήταν αδιανόητο να ζουν μια ήσυχη και ακίνδυνη ζωή. Ο ιστορικός θεωρεί τον πόλεμο υπεύθυνο για όλες τις μορφές κακίας που παρουσιάστηκαν στον ελληνικό κόσμο. Η ηθική και η ευγένεια του ανθρώπου εξαφανίστηκαν επειδή θεωρήθηκε καταγέλαστη. Τόσο ισχυρή ήταν η κατχή υποψία και ο ταγωνισμός που υποσχέλησαν και αυτή ακόμα τη σημασία των όργων. Ο θοκιτήτης επισημαίνει εδώ την απώλεια σημαντικών χαρακτηριστικών της ευγενικής ψυχής εξαιτίας του πολέμου, της ειλικρίνειας, της ευθύτητας, του θάρους, της δομπροσύνης. Αυτή η διαπίστοση σηματοδοτεί μια νοσηρή κοινωνική πραγματικότητα. Σε αυτά τα πλαίσια, ο κάθε πολίτης επειδή ενιωθετήταν απροστάτευτος, προσπαθούσαν να κάνει οτιδήποτε εξασφάλιζε την προσωπική του επιβίωση παρά να εμπιστευθεί τους άλλους υπολίτες του. Δείγμα αυτής της μετριότητας που χαρακτήριζε την κοινωνία, ήταν η ανάδειξη και υπεκράτηση αρκετές φορές των κατώτερων διανειών. Καθώς θεωρούσαν ότι εξαιτίας της δικής τους αδυναμίας και της ανοτερότητας των αντιπάλων τους, θα υστερούσαν στη συζήτηση και θα έπεφναν θύματα των δολοπλοκιών τους, δεν δίστεσαν να φτάσουν στο έγκλημα. Τέλος, όσοι υποτιμούσαν τους αντιπάλους τους, θεωρώντας ότι είναι διορατικοί, για θα καταλάβανε τα σχέδιά τους, αρκούνταν σε ραδιουργίες και δεν έπαιναν μέτρα προφύλαξης. Έτσι αποτελούσαν συχνά εύκολα θύματα για τους εχθρούς τους, οι οποίοι τους αφάνιζαν. Η σημασία και η αξία των απόψεων του Θουκυδίδη γίνονται φανείς από το γεγονός ότι παρόμοι προβληματισμί για τη χρήση της γλώσσας και τα πάθη του προκαλούνται από τον Εφήλιο Πόλεμο, εκφράζονται και στη σύγχρονη εποχή. Το τοπικό μυθιστόριμα του 1984 περιγράφει μια κοινωνία σφικτικά ελεγχόμενη από την εξουσία όπου και εκεί η γλώσσα γίνεται όπλο στα χέρια του κυβερνόντος κόμματος που αλλάζει τις σημασίες των λέξεων για να μαζοποιήσει και να χειραγωγήσει. Τα τρία συνθήματα που επικρατούν στο 1984 είναι ο πόλεμος είναι ειρήνη, η ελευθερία είναι σκλαβιά και η άγνη είναι δύναμη. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο το Υπουργείο Ειρήνη σ' ασχολείται με τον πόλεμο, το Υπουργείο Αλήθειας με το ψέμα, το Υπουργείο Αγάπης με τα βασανιστήρια. Παράλληλα ένα γράμμα του Λίνκον τον Οκτώβριο του 1863 που αφορά την έκρηξη βίας στη συνοριακή πολιτεία του Μιζούρη παρουσιάζει αντιστοιχία με τα όσα υποστηρίζει ο Θουκιδίδης. Ο Λίνκον γράφει «Αμέσως η λυκρίνη αφισβητείται και τα κίνητρα δέχονται επίθεση. Όταν έρχεται στα αλήθεια ο πόλεμος το αίμα ζεσταίνεται και το αίμα χύνεται. Η σκέψη αναγκάζεται να πέσει σε εσύγχυση. Η απάτη γενοβολάει και προοδεύει. Η εμπιστοσύνη πεθαίνει και η καθολική καχυποψία βασιλεύει. Ο κάθε άνθρωπος αισθάνεται την παρόρμηση να σκοτώσει το γείτονά του μήπως σκοτωθεί πριν από αυτόν. Εκδίκηση και αντεεκδίκηση ακολουθούν. Και όλα αυτά μπορούν να σιβούν ανάμεσα σε τίμιους ανθρώπους αλλά αυτά δεν είναι όλα. Κάθε ευρωπερό πουλί βγαίνει από τη φωλιά του και κάθε συχαμερό έρπετο σηκώνει κεφάλι. Για αυτά προσθέτουν το έγκλημα στη σύγχυση. Αυστηρά μέτρα που θεωρούνταν αγγέλα οπωσδήποτε σκληρά τέτοια άνθρωποι τα κάνουν χειρότερα με την κακοδίκηση. Φόνοι, παλιές αντιζυλίες και φόνοι για χρήματα γίνονται κάτω από όποια μαδεία θα τέριαζε καλύτερα με την περίπτωση. Όλα αυτά παρέχουν επαρκή αιτιολογία για όσα έγιναν στο Μυζούρι και δεν χρειάζεται να αποδοθούν στην αδυναμία ή την κακία κανένας στρατηγού. Όπως αναφέρει και ο Χοπς στο έργο του Λεβιάθαν, ο πόλεμος είναι όλων εναντίον όλων. Συμπερασματικά μπορεί κανείς να πει ότι η προσέγγιση της σκέψης του Θουκυδίδη με βάση της τάσης της Κέρκυρας ως επιθυμία να αφήσει ένα κτήμα εσαΐ έγινε πράξη. Ο εμφύλιος πόλεμος της Κέρκυρας συμπυκνώνει τα χαρακτηριστικά όλων των εφηλίων πολέμων. Η κοινωνική πραγματικότητα στην οποία συντελείται αυτός ο πόλεμος κυριαρχείται από την έφτρεστη ισορροπία μεταξύ των δύο πλεδρών ολυγαρχικών και δημοκρατικών, η διατάρεξη της οποίας δημιουργεί την εφήλεια σύγκρουση. Το ξέσφασμα της ήραξης σηματοδοτεί τον ανηλαίει αγώνα των παρατάξεων για την απόκτηση εξουσίας. Αυτό τον αγώνα κυριαρχεί διαστρέβλος των ενειών του δικαίου και της ηθικής και όλων των όρων που εκφράζονται βασικά χαρακτηριστικά τους. Έτσι καταδεικνύεται η σημασία που έχει ο τρόπος χρήσης της γλώσσας για την επικράτηση της εξουσίας και τη δημιουργία εντυπώσεων και ψεύτικων εκφάσεων της ανθρώπινης υπόστασης. Η παραπτωρά της γλώσσας είναι μόνο μια πλευρά της ανθρώπινης αγωνίας για την υπερίσχυση έναντι τον άλλο. Σκεφτείτε πόσες ακόμα πλευρές φανέρωσε ο Θεοκηδύτης στο έργο του και ιδιαίτερα στην παθηλογία του ώστε τελικά να ξεγυμνώσει την απανθρωπιά του ανθρώπου. Σας ευχαριστώ πολύ που με ακούσατε. Κυρία Εικονόμου, εμείς σας ευχαριστούμε πολύ. Μεταβαίνουμε στη Μιταλία τώρα. Εκεί συναντούμε την καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κατώλικα του Μιλάνου, κυρία Ριζαβέτα Ματέλη. Προφεσόρα Ματέλη, βονασέρα. Κυρία Ριζαβέτα Ματέλη, βονασέρα. Εκεί συναντώ. Κυρία Ριζαβέτα Ματέλη, βονασέρα. Ευχαριστώ πολύ που με ακούσατε. Θα μιλήσω στην Ιταλία, αλλά ευχαριστώ τον Δ. Φράγκος που έφερε να κάνει μια ελληνική διαδρομή. Λοιπόν, θέλω να σας μιλήσω για το πώς, στην Ιταλία, μιλήσουμε πραγματικά με το ελληνικό. Είναι μια πράγμα γνωστή, αλλά μπορούμε να γίνουμε με το σκοπό. Φάω σχήμα σε ένα βιβλίο του 2020 που έφερε από τον Γιώργο Ιερανό, ο οποίος ονομάζεται «Οι λόγοι της μας ιστορίας, γιατί το Ελληνικό μας σχετίζεται». Εδώ παρουσιάστηκαν 24 χρήματα σχετικά με τη συλλογή μας. Είναι λόγια του Λεσσικού Ιταλίου, που όχι μόνο έχουν ραδίκια στον Ελληνικό, αλλά από αυτές οι ραδίκια έχουν εξελίξει μια δύσκολη ιστορία, η οποία δημιουργήθηκε την ουσιακή μας κοινωνία. Ο Γιώργος Ιερανό παρουσιάζει λόγια του Λεσσικού Ιταλίου, ψυχία, έρωση, μανία, μαλλινκονία, φιλοσοφία. Άλλα λόγια που έρχονται από τη σφαίρα σακρά, μυστήρια, ερωί, μύθο, Χριστό, Βαγγέλο, Καθολικό, Κοινό, Θεολογία. Άλλα λόγια που παρουσιάζονται ως τέρμα της κουλτούρας, πόεσια, θεάτρο, φιλολογία, σχολή. Άλλα λόγια της πολιτικής, πολιτική, δημοκρατία, τυράννη, οικονομία. Άλλα λόγια που σχεδιάζονται ως νέα, ουτοπία, τελεσκόπιο, ξενοφοβία, οικολογία, νοσταλγία. Και τέλος, μια τελευταία λέξη που ακούσουμε στις τέσσερις είναι επίδεμία, σχεδιά με τη λέξη τανδεμία. Δηλαδή, αυτά τα δύο λέξεις, στον ελληνικό, έχουν άλλα σημασία. Και θα μπορούμε να τους δημιουργήσουμε τελείως ελληνικούς, αλλά όχι ελληνικούς, που, όμως, έχουν έρθει στο λεσσικό μας. Είναι νεολογισμοί Ιταγγιάνοι, που είναι καλκίδες από ελληνικές λέξεις, όπου είχαν, όμως, διαφορετικές σημασίες. Στον ελληνικό παρελθόν ήταν χρησιμοποιημένο, κυρίως, το βέρβο «επίδεμεο», που σημαίνει «σογειωρνή». Και οι αγγετικές «επίδεμος» ή «επίδεμιος» σημαίνουν «κ ελληνικής λέξης, που στην πρώτη μετρά του 300. χρησιμοποιηθεί ο Νικολόδης Ρώσσος, στην Ιταγγιάνικα, μέσα σε έναν τραγούδι, με ένα κομπονίσμα, «Επιδεμία Λουκάνα». «Πανδημία» στις ελληνικές λέξεις σημαίνει «όλος ο κόσμος» και το «πανδημία» σημαίνει «επιδεμία γενεραλισμένη» και το «πανδημία γενεραλισμένη» και το «πανδημία γενεραλισμένη». «Η δυνατότητα» στις ελληνικές λέξεις σημαίνει «επιδεμία γενεραλισμένη» και το «πανδημία γενεραλισμένη» και το «πανδημία γενεραλισμένη». «Πανδημία γενεραλισμένη» στις ελληνικές λέξεις σημαίνει «επιδεμία γενεραλισμένη» και το «πανδημία γενεραλισμένη» και το «πανδημία γενεραλισμένη». «Πανδημία γενεραλισμένη» στις ελληνικές λέξεις σημαίνει «επιδεμία γενεραλισμένη». Στο πρώτο σημαίνει έχω σημαίνει ένα βήμα της «Ελλία» που βλέπετε από το δεύτερο βιβλίο, το ίδιο ίδιο ίδιο ίδιο ίδιο ίδιο ίδιο ίδιο ίδιο ίδιο ίδιο ίδιο. Η αντιμετωπιστική εμφάνιση από την συμφωνία μεν-δε γίνεται πολύ σημαντική στο κοινωνικό και φιλοσοφικό επίσης στις ελληνικές λέξεις σοφιστικές εμφάνισης του 5ου αιώνα και μετά. Σε ένα από τους πρώτους φιλοσοφικούς λέξεις στο «Τρατάτο για τη φύση του Παρμένιδε» χρησιμοποιούνται για να δημιουργηθούν το βαθμό της ονθολογικής εμφάνισης στο δεύτερο φιλοσοφικό «Τρατάτο για τη φύση του Παρμένιδε», όπου το «Τρατάτο για τη φύση του Παρμένιδε» δημιουργηθεί ότι υπάρχουν δύο μόνο βιβλίες που πιστεύονται, η εμφάνιση του «Τρατάτο για τη φύση του Παρμένιδε», για την οποία είναι δύσκολο το «Τρατάτο για τη φύση του Παρμένιδε», που είναι την υπόθεση, το «δεν είναι το λαό του, το οICO»'M «Εσέρε, ουνικα δ'Εσσεραι βέρα» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «ΕΜΕΝ» «Σε la guerra e la causa dei presenti mali, si deve rimediare con la pace. Oppure, se non è vergognoso per voi vendere, allora non lo è neppure per me comprare. Solo riducendo a due soli opposti alcuni aspetti della realtà, που είναι πολύ πιο δύσκολα και μπορεί να έχει πολλούς ολοκλήρων μεταξύ πράγματος και φιλικός, μπορεί να σκοτώσεις με την αρνητικότητα. Σκοτώσεις μεταξύ αντιμετώπισης, συμπλικάζονται οι αποφάσεις, να είσαι φίλοι ή αδερφούς, να παίξεις ή να αφήσεις, να πεις εγώ ή όχι, να είσαι κονσερβάτος ή προγρασμός, να είσαι πραγματικός ή αδερφός, να είσαι δεύτερος ή δεύτερος, να είσαι προ- ή αντιμετώπιος. Και, αν μου αφήνετε αυτή τη σχέση, επίσης οι πολιτικές συστήμεις, οι βιπαρτιτικές συστήμεις παρουσιάζουν την πραγματική εστρεμιζότητα αυτού του συγκίνητος, του μεν και του δέ. Δεν θα κάνω παράδειγμα, γιατί όλοι χρησιμοποιούμε αυτόν τον τρόπο να σκεφτήσουμε ακόμα σήμερα. Μου βοηθάει σε στιγμές που παρουσιάζονται συγκεκριμένες, αν και αν θεωρήθηκε, γνωρίζουμε ότι δημιουργεί την πραγματικότητα και πάντα αφήσει κάτι. Αυτός ο τρόπος να σκεφτήσουμε ήταν δημιουργημένος από την ελληνική γραφή, η οποία είναι και μια σύνταση σκέψης. Ένας άλλος σκέψης σκέψης σκέψης σκέψης σκέψης σκέψης σκέψης σκέψης σκέψης σκέψης σκέψης είναι το αναλογικό σκέψης που βάζουμε στην αργωμεντή, στην αλληλεγγύη, στις συμφωνίες, στις συμφωνίες, στις μορφές. Είναι μια μορφή σκέψης που μετά από πιο πρόσφυγες αφήσει προχώρεις της γνωσσίας. Το πρώτο σκέψης αναλογίας είναι προπορσία, από ένα φράγμα από την Ιππόκρατη και τον Κύο, επαναλαμβάνει από την Αριστοτέλε, στην Ποετική, όπου παρουσιάζει μια πραγματική ανοιχμή της αναλογίας, που επαναλαμβάνει το πρωτοβουλικό σκέψης, πρωτοβουλικό σκέψης, που επαναλαμβάνει την ιδέα της προπορσίας. Βλέπω την παρουσία, όπου λέει και την αναλογία, όταν έχουν σχετικά σχέση, το δεύτερο είναι το πρώτο και το πρώτο με το τρίτο. Θα λέει, λοιπόν, το πρώτο με το τρίτο, ή το δεύτερο με το πρώτο. Και στο τρίτο βιβλίο της Ρετορικής και στο 21ο βιβλίο της Ποετικής, η Αριστοτέλε μιλάει για την αναλογία, ως ένα καλύτερο καθόλου μεταφορά και αφέρνει ότι να δημιουργηθείς ωραία μεταφορά, εξαιρεθεί με το μυαλό το όμοιον. Το σχετικό είναι. Η αναλογία είναι ένα πραγματικό πρωτοβουλί πραγματικό. Ξέρω, bijvoorbeeld, το πρόγραμμα του Ορνητότερο, που έρχεται από το ελληνικό, από ορνισ και από τερόν, και είναι το πρωτότυπο του αεροβουλίου που ο Leonardo Da Vinci είχε σχεδιαστεί, παρακολουθώντας το κίνημα της αλήτιας των κύκλων. Για τον Leonardo, όπως και για τον κύκλο, όπως το κύκλο βόλευε βάζοντας τα αλήτια, έτσι ο Ορνητότερο, που είναι μια δημιουργία μεχανική, μπορεί να βόλευε βάζοντας μεχανικά αλήτια. Το πρόγραμμα της αναλογίας εμφανίζεται στις παράβολες ευαγγέλικες, σε όλες τις αλήτια, που δημιουργούν τις αναλογίες μεταξύ σχεδιασμούς, όπως όταν λέμε «είσαι γνωστός όπως μια λευκή». Η αλήτια είναι μια μορφή πιθανότητας, όχι μόνος από τη δημιουργική, που ενώ δημιουργεί τις συγκεκριμένες αλλαγές, να ξεκινήσει από πρωτοβουλία. Το δημιουργικό συλλογισμό «Σόκρατε μόρταλε», διότι όλοι οι άνθρωποι είναι μόρταλοι και ο Σόκρατε είναι ένας άνθρωπος. Αλλά στον ελληνικό σχεδιασμό, το σημαντικό σύστημα είναι σχεδιασμός από το 6ο και το 5ο αιώνα και επίσης η διαφορετικότητα με την πραγματικότητα και την αλήτια. Οι δύο λόγια της Ιταλίας έρχονται από το Λατίνο, αλλά και οι λόγια της Λατίνας έρχονται από τα ελληνικά μορφές, από το ελληνικό σχεδιασμό, την αλήτια και την αλήτια, γι'αυτό το σκληρό και παράδειγμα του πολιτισμικού συλλογισμού, που είναι το ελληνικό σχεδιασμό. Οι περίοδοι υποθετικοί Ελληνικοί ήταν δημιουργημένοι με τέσσερα δυνατότητες. Η πραγματικότητα, η πραγματικότητα, η δυνατότητα, η δυνατότητα. Όλα αυτά είναι μορφές σχεδιασμού που διαφέρουν με τελείως διαφορετικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά. Είναι παρακολουθήματα που μιλάμε, με το ερωτικό επεισόδιο, με την Βάση, και με τα Παραστατικά Παραδικαστικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά πραγματικά. εφ. οικονομία και πολιτική. Οικονομία, εθνικά, σημαίνει ευλογία της σύστησης και μας πηγαίνει την κοινωνική μέση, ως παράδειγμα αναλόγικο για να ευλογήσει και το κράτος. Η εθνική πολιτική βάζει στο κέντρο την κοινότητα, δηλαδή η κοινωνική κοινωνική. Τέλος, σχετικά με το βίνωμα. Είναι, πράγματι, μια ιταλική λέξη που έρχεται από το λατίνο βίνουμ, που έρχεται από το γρήγο χόινος, δηλαδή από ένα διάλειο εωλικό, που χρησιμοποιείται πραγματικά στην Λέσβο, αλλά που, σχετικά, υπάρχουν σχέσεις και στον λινεάρι βίνωμα. Ο λατίνος βίνουμς, από τον οποίο έρχεται το ιταλικό βίνωμα, αποτελεί από την εωλική ελληνική δημιουργία, και όχι από την αττική εωλική. Αυτό, σχετικά, σημαίνει ότι στην Λέσβο, ξεκίνησε η πρώτη πραγματική δημιουργία της Ελλάδας, που δημιουργήθηκε μετά στο μέλλον του Μεδιτερράνου. Και τέλος, με αυτήν την ιωνισία, ευχαριστώ και ευχαριστώ για την ακόμη. Ευχαριστώ πολύ, κύριε Ματέλλη. Παραμένουμε στην Ιταλία. Από όπου και θα ολοκληρώσουμε τις ομιλίες της πρώτης συνεδρίας, με την κυρία Αθηνά Γεωργαντά, αναπληρώτρια καθηγήτρια νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Πάντων. Κυρία Γεωργαντά, μπορείτε να παρακολουθείτε εδώ. Καλησπέρα σας. Χαίρετε, χαίρετε. Σηκώστηκα να πιω λίγο νερό. Συγγνώμη. Καλησπέρα σας και ευχαριστώ για την βρόσκληση. Και εγώ περίπου θα μιλήσω για την περίφημη κοινή, για την οποία σας μιλήσει η κυρία Βελέρ και κάποιος άλλος ομιλουτής. Ο τίτλος της ομιλίας μου είναι «Η γλώσσα των Ευαγγελίων, η αρχή της νεότερης γλώσσας μας». Όταν ξεκίνησα να διδάσκω στο Πανεπιστήμιο της Πάντωδας, πολλοί συνάδελφοι, μάλλον όχι πολλοί, κάποιοι, μου είπαν για τη νέα ελληνική γλώσσα ότι είναι γλώσσα μικρή. «Picola lingua». Από τη μεριά μου τους έλεγα ότι δεν είναι δυνατόν να αποκαλέσουμε μικρή τη γλώσσα στην οποία γράφτηκαν τα Ευαγγέλια και όλα τα άλλα ιερά κείμενα της χριστιανικής θρησκείας. Και βεβαίως και όλα τα κείμενα της Καινής Διαθήκης. Με τη συζήτηση περί της γλώσσας των Ευαγγελίων, μπορώ να σας πω ότι τον χαρακτηρισμό «μικρή γλώσσα» για τα νέα ελληνικά σταμάτησα να τον ακούω. Ωστόσο, κατάλαβα σταδιακά ότι ακόμη και πολύ σύγχρονοι Έλληνες έχουν λυσμονήσει αυτήν την πραγματικότητα. Ότι εμείς διαβάζουμε τα Ευαγγέλια στο πρωτότυπο. Ούτε χρειάζεται να είναι κάποιος ιδιαίτερα αμορφωμένος για να καταλάβει το κείμενο των Ευαγγελίων. Όσο περνάει βέβαια καιρός. Και με τη συνεχή και άκρητη απομάκρυση των νεότερων από την παράδοση της λόγιας γλώσσας μας, το βέβαιο είναι ότι οι νεότεροι Έλληνες σύντομα θα έχουν απολέσει όχι μόνο ένα μεγάλο κοιμήμα της γλώσσας μας, αλλά και κάθε δυνατότητα εξυκείωσης με παλαιότερες φάσεις του ελληνικού πολιτισμού. Ας εμπιστρέψουμε όμως στο Ευαγγέλιο. Οι τέσσερις Ευαγγελιστές ήταν εξαιμισμένοι ή ουδέοι. Η γλώσσα στην οποία έγραψαν τα Ευαγγέλια ήταν η ελληνιστική κοινή του πρώτου μετά Χριστόν αιώνα. Η σημερινή ελληνική γλώσσα βρίσκεται ακόμη κοντά στην κοινή της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής. Για να είμαστε ακριβείς, η εποχή αυτή εκτείνεται ως τους πρώτους αιώνες του Βυζαντίου. Η περίφημη κοινή έζησε και εξελίχθηκε επί χίλια χρόνια ως την αραβική κατάκτηση της Αιγύπτου στα μέσα του 7ου αιώνα μετά Χριστόν. Γεννήθηκε με τη Μεγάλη Στρατιά του Αλέξανδρου τον 4ο αιώνα π.Χ., βασίστηκε στην Αττική Διάλεκτο του 5ου αιώνα. Την αποκαλύπτωση της αιώνας και την αποκαλούμε και Αλεξανδρίνη, διότι σε όλη τη χιλιοχρονή διάρκεια της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής, το μεγάλο κέντρο του ελληνικού πολιτισμού υπήρξε η Αλεξάνδρια της Αιγύπτου. Ακόμη και ο όρος κοινή οφείλεται στους γραμματικούς της Αλεξάνδριας. Σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, το σπουδαότερο μνημείο της κοινής είναι η Δίβλος, η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη. Η Παλαιά Διαθήκη ως γνωστόν μεταφράστηκε από τα εβραϊκά στα ελληνικά κατά τον 3ο με 2ο αιώνα π.Χ. Είναι η λεγόμενη μετάφραση των Εβδομήκοντα. Η γλώσσα της Παλαιάς Διαθήκης είναι ασφαλώς πιο εξαρχαϊσμένη σε σχέση με τη γλώσσα της Καινής Διαθήκης. Ένα μικρό παράδειγμα. Στην Καινή Διαθήκη απαντά συχνά η αρχαία ελληνική λέξη ναύς. Από τις πιο δύσκολες λέξεις στην κλήση τους της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Στην Καινή Διαθήκη η λέξη ναύς έχει αντικατασταθεί από τη λέξη πλοίο. Επίσης, η λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, αλλά... απολύτως εύκολη στην κλήση της. Η λέξη βέρεβε ναύς επέζησε σε όλα τα σύνθετα. Τόσο στα ελληνικά όσο και στις δυτικές γλώσσες. Ναύτης, ναύσταθμός, αστωνάφτης, κοσμονάφτης. Όλες είναι παράγωγες της λέξης ναύς. Όσο για τη γλώσσα των Ευαγγελίων, έχει γίνει σαφές με τη μελέτη των Παππύρων ότι ήταν η λαϊκή προφορική γλώσσα του ελληνικστικού κόσμου. Με τη μελέτη επίσης των Παππύρων αναγνωρίστηκε ότι οι περισσότερες εκφράσεις της βίβλου, οι οποίες θεωρούνταν ως τότε συμμητικές, δηλαδή της εβραϊκής γλώσσας, αποτελούσαν συνηθισμένα στοιχεία της λαϊκής γλώσσας της εποχής, της προφορικής σκηνής. Η ελληνική είναι ασφαλώς η παλαιότερη μαρτυρούμενη γλώσσα στην Ευρώπη. Δεν έπασε να μιλούσε επί 40 αιώνες από το έτος 2000 π.Χ. Μαζί με την κυναιζική αποτελούν τις δύο αρχαιότερες γλώσσες παγκοσμίους, οι οποίες είναι ακόμη ζωντανές. Όπως έγινε ήδη σαφές, και η νέα ελληνική γλώσσα είναι επίσης μια γλώσσα πολύ παλιά. Διαμέσου της Μεσεωνικής ελληνικής ανάγεται στην κοινή των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων. Όπως γράφει μάλιστα ο καθηγητής Robert Browning στο περίφημο βιβλίο του «Ιστορία της Μεσεωνικής και της Νεότερης Ελληνικής Γλώσσας», η νεοελληνική γλώσσα είχε ήδη διαμορφωθεί ως το έτος 1000 π.Χ. πριν από το τέλος, δηλαδή, της πρόημης δυζαντινής περιόδης. Και για τον λόγο αυτόν, εξηγεί ο Robert Browning, δεν υπέστη ουσιαστικές αλλιώσεις κατά τη διάρκεια των μεταγενέστερων επάλυλων κατακτήσεων. Ενετοκρατία, φραγκοκρατία, τουρκοκρατία. Ο Robert Browning θεωρεί ενιαία ενότητα, την κοινή κοινή. Θεωρεί ενιαία ενότητα την κοινή και τη γλώσσα της πρόημης δυζαντινής περιόδης. Όσοι θεωρούν μικρή την νεοελληνική γλώσσα, πιστεύουν ότι αντιπροσωπεύει παραφθαρμένη μορφή της κλασικής ελληνικής. Πρόκειται για εύκολη απλοποίηση. Η ελληνιστική κοινή άρχισε να ομιλείται στη μεγάλη επικράτεια που γημιουργήθηκε με τις εκστρατείες του Αλέξανδρο. Ως τη βακτριανή γράφει ο Καβάρχης, ως τους Ινδούς τη φέραμε την ελληνική λαϊά. Η κοινή υποχρεώθηκε να ανταποκριθεί στις προτεραιότητες της πρώτης διεθνούς γλώσσας παγκοσμίως. Χρειάστηκε να απλοποιηθεί προκειμένου να την μιλούν πολλοί άλλοι μη ελληνόφωδοι πολιτισμοί, πληθυσμοί. Σταδιακά η πέστια πόλης έχασε τη δωτική, έχασε την ευκτική, τον μονολεκτικό μέλλοντα και σχεδόν όλες τις μετροχές. Δεν εθύγει ωστόσο κανένα ζωτικό μέρος της γλώσσας, όπως γράφει ο καθηγητής Ανρί τον Νέ του Νεοελληνικού Ινστιτούτου και της Σορβώνης. Η ελληνική επέζησε συμπληρώνοντας τις απώλειες με νέες δημιουργίες, που διατηρούν μεγάλες εκφραστικές δυνατότητες. Η νέα ελληνική, συνεχίζει ο κ. Στοννέ, είναι η σύγχρονη μορφή μιας γλώσσας που παραμένει ζαντανή από την αρχαιότητα. Και μία τελευταία παρατήρηση που αναφέρεται στο λεξιλόγιο της Καινής Διαθήκης. Ως τις αρχές του 20ου αιώνα, όλοι οι Έλληνες, ακόμη και οι λιγότερο μορφωμένοι, μπορούσαν να κατανοήσουν όλες και εδώ τις λέξεις της Καινής Διαθήκης. Το συμπέρασμα καταγράφεται σε μία εμμελέτη του Γιώργου Ιωάννη και μία εμμελέτη του Γιώργου Χατζιδάκη, καθηγητή γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθνών, η οποία εμμελέτη του Γιώργου Χατζιδάκη δημοσιεύτηκε το 1909. Οι λέξεις της Καινής Διαθήκης είναι 4.900. Από το σύνολο αυτό, οι 2.280 λέξεις ήταν οικείες στην καθημερινή γλώσσα ως το 1900 περίπου. Δηλαδή σχεδόν οι μισές γλώσσες υπήρχαν ακόμη στην καθημερινή γλώσσα των Ελλήνων. Άλλες 2.220 λέξεις ήταν κατανοητές από όλους τους Έλληνες έως το 1900 περίπου. Και μόνο 400 λέξεις ήταν άγνωστες στους Έλληνες των αρχών του 20ου αιώνα. Τελειώνοντας, θα ήθελα να παρακαλέσω όλοι μας να προσπαθήσουμε προς αυτή την κατέχνηση. Να σταματήσει πια η νεοελληνική γλώσσα να αποκαλείται μικρή γλώσσα. Είναι μια μεγάλη γλώσσα, όπως είπε και ο κύριος Κούκης, που την ομιλεί ένας λαός ένας λαός μικρός πληθυσμιακά. Σας ευχαριστώ πολύ. Εμείς σας ευχαριστούμε πολύ, κυρία Γιώργαντα. Στο σημείο αυτό, έχουν ολοκληρωθεί οι ομιλίες της πρώτης συνεδρίας. Ισπράττουμε πολύ κολακευτικά σχόλια από όσους μας παρακολουθούν στο live streaming. Σας ευχαριστούμε πολύ. Κυρία Γρύβα, έχουμε κάποιες ερωτήσεις που θα πρέπει να απαντήσουμε για την πρώτη συνεδρία. Να πω ότι υπάρχουν μόνο κολακευτικά σχόλια, αλλά δεν υπάρχουν ερωτήσεις. Θα ήθελα να θέτουν και ερωτήσεις, γιατί εδώ είναι οι ομιλητές και θεωρώ ότι είναι στη διάθεση όλων όσων παρακολουθούν αυτή τη διμερίδα να απαντήσουν στις ερωτήσεις τους. Παρακολουθούμε μόνο κολακευτικά σχόλια. Θέλουμε τις ερωτήσεις. Παρ' όλα αυτά, κυρία Πεταλωτή, θέλω να σας πω ότι έχουμε ξεφύγει στον χρόνο, ότι κανονικά οκτώ παρά τέταρτο με οκτώ θα ήταν το διάλειμμα για συζήτηση. Θα πρότεινα, εάν δεν είναι κουρασμένοι και οι ομιλητές και όλοι όσοι μας παρακολουθούν, να συνεχίσουμε. Να συνεχίσουμε στην δεύτερη συνεδρία και ελπίζω να έχουμε χρόνο στο τέλος για να κάνουμε μια σύνοψη και να δούμε, να απαντήσουμε σε κάποια ερωτήματα. Μήπως από τους συμμετέχοντες στο Ζουμ θέλουν να θέσουν κάποιο ερώτημα. Κάποιος από τους συμμετέχοντες στο Ζουμ. Γιατί ωραία παρακολουθούμε το live stream μέσω YouTube. Θα πρέπει να δούμε εάν και οι συμμετέχοντες, οι ομιλητές ουσιαστικά, που βρίσκονται εδώ στη σύνδεση μέσω του Ζουμ, αν θέλουν να μας θέσουν κάποιο ερώτημα. Ευχαριστούμε, κυρία Κακολύρη. Σχόλιο έθεσε και κυρία Κακολύρη. Δεν έθεσε ερώτημα. Επομένως, θα πρότεινα... θα πρότεινα, κυρία Πεταλωτή, να συνεχίσουμε με τον πρώτο ομιλητή της δεύτερης συνεδρίας. Ο οποίος έχουμε την τιμή να είναι ο ομότιμος καθηγητής βυζαντινολογίας και νεοελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστημίου του Αμβούργου, ο κύριος Χανς Άιντε Νάιερ. Κυρία Άιντε Νάιερ, καλησπέρα. Το μικρόφωνο σας, κυρία Άιντε Νάιερ. Το μικρόφωνο σας, κυρία Άιντε Νάιερ, το μικρόφωνο σας. Το μικρόφωνο σας, κυρία Άιντε Νάιερ. Πατήστε το μιούτ. Αυτό. Τέλεια. Είμαστε τόσο γεροί που δεν τα μάθαμε. Εμείς μάθαμε άλλα πράγματα σε άλλες εποχές. Και κατά παράξενο τρόπο βρίσκομαι και στη Φλόρινα αυτή τη στιγμή, που βέβαια δεν ακούμε. Ακούγεται? Α, ακούγεται. Ακούγεται τεράστια. Λοιπόν. Έχουμε ένα τεράστιο θέμα, που βέβαια θα πω ένα μικρούτσικο κομματάκι από όλη αυτή την υπόθεση. Και ελπίζω να είμαι σύντομος μέσα σε 10 λεπτά. Για τα μυστήρια της Ελευσίνας, προς τιμήν της θεάς Δήμητρας, οι γνώσεις μας είναι περιορισμένες. Από τα ελάχιστα που γνωρίζουμε με σίγουρα είναι ότι η συμμετοχή στα μυστήρια ήταν επιτροπτή στους πάντες, ανεξατήτους φύλου κοινωνικής θέσης και οικονομικής κατάστασης. Οι μόνοι που αποκλείονταν ήταν όσοι είχαν μίαρά χέρια από ανθρωποκτονίες, καθώς επίσης και όσοι δεν κατανοούσαν την ελληνική γλώσσα. Σπανίως έχουμε την ευκαιρία να πιστοποιήσουμε έναν τόσο στενό δεσμό θρησκείας και γλώσσας. Όποιος γνωρίζει ελληνικά ανήκει στην πολιτεία των Ελλήνων, όποιος δεν γνωρίζει είναι εκτός κοινωνίας. Αναφέρομαι παραδείγματος χάρη και η κυρία Άρβα Ηλέα το ανέφερε κιόλας, παραδείγματος χάρη στην περίπτωση του Ρωμαίου αυτοκράτορα Μάρκους Αουρέλιους, μαθητή του Ηρώδου του Αττικού και συγγραφέα της βιογραφίας στην ελληνική γλώσσα εις εαυτόν, στον οποίον επιτράπηκε η πρόσβαση στα μυστήρια της Ελευσίνας, γνώρισε ελληνικά. Φρισκία χωρίς να κατανοεί ο άνθρωπος τα Άγια κείμενα δεν νοείται. Δεν αναφέρο τώρα τα κοράντσουλν, δασχολία κοράνιου εδώ των τουρκοπούλων στα αραβικά. Πρέπει να είσαι ο ίδιος ένας από τους φορείς και τους συμμετέχοντες της ελληνικής παιδεύσεως, για τους οποίους μιλούσε ο Ισσοκράτης, ώστε να μπορείς να γίνεις μέλος και να μεταλαμβάνεις των μυστήριων της θρησκείας αυτής. Ως Ρωμαίοι πολίτες, οι πρώτοι χριστιανοί ελληνικής χαταγωγής, έβλεπαν τη νέα θρησκεία αυτή λιγότερα ή καθόλου ως θρησκεία των Εβραίων, αλλά ως συνέχεια της δικιάς τους αρχαίας θρησκείας, επειδή την γνώρισαν αποκλειστικά στην ελληνική μετάφραση, μόλις ακούσαμε τώρα πάλι, της Παλιάς Διαθήκης από τους 70 και τα Ευαγγέλια στην εξαρχής ελληνική γλώσσα της Καινής Διαθήκης. Κανένας οθόδοξος παπάς δεν έμαθε ποτέ εβραϊκά για να διαβάσει την Παλιά Διαθήκη από το εβραϊκό πρωτότυπο. Και για να μεταφέρομαι τα παραδείγματα των ελευσυνείων μυστηρίων και εδώ, μήπως έπρεπε να ξέρεις ελληνικά για να μπορείς να μυηθείς στη θρησκεία του Χριστού. Δηλαδή, με την ίδια ακριβώς εντολή που είχε για τον πολιτισμό για να λάβεις μέρος στον ελληνικό πολιτισμό, πρέπει να ξέρεις ελληνικά, έτσι? Πρέπει να ξέρεις ελληνικά για να γίνεις χριστιανός. Από την άλλη μεριά, οι σχέσεις των χριστιανών Ελλήνων με τους Εβραίους ήταν πάντα και όλων των Μεσαίων αγγενικά τεταμένες. Αναφέρομαι, για παράδειγμα, στον Ιουστινιανό, που όρισε ότι στις συναγωγές των Εβραίων τα κείμενα της Παλιάς Διαθήκης, που χρησιμοποιούνταν κατά την λειτουργία, έπρεπε να είναι από τη μετάφραση των εβδομήκοντα. Για τους Εβραίους, στο ρωμαϊκό κράτος, που δεν είχαν γίνει χριστιανοί, ένας τέτοιος νόμος θα σήμενε βέβαια άγρια καταδίωξη. Ταυτόχρονος, για να νομοθετηθεί κάτι τέτοιο, επί Ιουστινιανού, δείχνει πως ο συλλητος εξελινισμός της εβραϊκής θρησκείας συνεχιζόταν ακόμη. Ακόμα και τα ονόματα των νέων αγίων ήταν ελληνικά. Τον Ιαχεβέ τον αποκαλούσαν Κύριο, τον Ιω του Κυρίου τον αποκαλούσαν με το ελληνικό επίθετο Χριστός, του οποίου την αιτημολογία από το Χριό γνώριζε ο καθένας. Ο Σάβλος έγινε Παύλος, η Μίριαμ έγινε Μαρία και ούτω καθεξής. Ο Σάβλος έγινε Παύλος, λοιπόν. Και όσον αφορά την σταύρωση του Χριστού, εμείς οι Έλληνες δεν είχαμε καμία ανάμιξη, ενώ οι Εβραίοι τον κατέκριναν και τον καταδίκασαν. Οι οπαδοί της νέας θρησκείας ονομάζονταν Χριστιανοί, ενώ για Ιουσιανοί ή κάτι ανάλογο δεν χωρούσε καμία συζήτηση. Τελικά έχουμε να κάνουμε με την ελληνική εκδοχή του χριστιανισμού και η εικόνα του ψαριού της πρωτοχριστιανικές κατακόμβες της Ρώμης παραπέμπει στην ελληνική λέξη ηχθής ως ακρόστιχον του Ιησούς Χριστός Θεού, ή ως σωτήρ. Όταν έλεγε ο σεβαστός μου φίλος, μακαριστός Μητροπολίτης Κησάμου, Ιρηνέος, εν τέλει δεν είμαστε χριστιανοί, είμαστε βαπτισμένοι ιδολολάτρες. Το λέει Μητροπολίτης. Εννοεί μάλλον ακριβώς αυτό. Καταφέραμε να ενσωματώσουμε την αρχαιοελληνική σοφία, τον αρχαιοελληνικό λόγο, τον αρχαιοελληνικό μέλος και τον αρχαιοελληνικό ρυθμό μέσα στην ελληνική οθόδοξη θρησκεία μέσω της γλώσσας. Τη θρησκεία αυτή την κάναμε δική μας και με το δίκαιο μας καμαρώναμε γι' αυτό. Η γλώσσα είναι φορέας πολιτισμού. Η γλώσσα παραμένει ακόμα και όταν αλλάζει η θρησκεία. Αυτό είναι ελληνικό βέβαια. Η νέα θρησκεία θα ενσωματωθεί και ενσωματώνεται στον πολιτισμό μέσω αυτής της γλώσσας. Και αν αυτό συντελείται με την ελληνική γλώσσα, επειδή η γλώσσα αυτή έχει τόσο λαμπρό παρεθόν με οικομενικό χαρακτήρα και αναγνώρεση ως γλώσσα του κατεξοχήν πολιτισμού, η νέα θρησκεία θα μπορούσε να εξαπλωθεί κυρίως αν οι φορείς της νέας θρησκείας δέχονται και παραδέχονται τις πατροπαράδοτες αξίες του πολιτισμού που εκφράζονται με την γλώσσα αυτή. Οι Εβραίοι θυσίασαν τη γλώσσα τους για να σώσουν τη θρησκεία τους. Ο πρώτος Εβραίος που θυσίασε τη γλώσσα των Εβραίων ήταν ο Απόστολος Παύλος, που φρόντισε να εξαπλωθεί στα ελληνικά ένα μέρος της εβραϊκής θρησκείας με Κύριο τώρα πρόσωπο το Χριστό ως υιό του Κυρίου και Μεσσία. Οι Έλληνες δε θυσίασαν όμως τη γλώσσα τους για να σώσουν τη θρησκεία τους. Αλλά έσωσαν και ενσωμάτωσαν τη διδαχάς του Χριστού στην δικιά τους. Και καταλήγουμε για άλλη μια φορά ότι γίναμε χριστιανοί επειδή η αποστολή του Αποστόλου Παύλου για τον χριστιανισμό της τότε ρωμαϊκής οικουμένης πραγματόθηκε στην ελληνική γλώσσα. Σας ευχαριστώ. Κυρία Ιντανάη, εμείς σας ευχαριστούμε θερμά για την ενδιαφέρουσα ομιλία σας. Συνεχίζουμε με τον κύριο Νικόλαο Ζούνολου. Πρόεδρο της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινου Πολιτών και ομότιμο καθηγητή του Εθνικού Ματσόβιου Πολιτεχνίου. Κύριο Ζούνολου, ο λόγος εσάς. Ευχαριστώ πολύ, θέλω να συγχαρώ τους οργανωτές και θα αναπτύξω ένα θέμα κάπως ασυνήθιστο σε σχέση με τα προηγούμενα για έναν πολύ ιστορικό ίδρυμα τον Ελληνικό Θηγοϊκό Σύλλογο Κωνσταντινου Πόλεως που ιδρύθηκε πριν 160 χρόνια περίπου, 15 Απριλίου. Υπήρξε ένα κορυφαίο ίδρυμα παιδείας της Κωνσταντινούπολης αλλά είχε ακτινοβολία σε όλα τα μήκη και πλάτη του ελληνισμού που βρισκόταν εκείνη την εποχή από την Ήπειρο μέχρι την Καπαδοκία από τον Πόντο μέχρι όλα τα παράλια της Μικράς Ασίας και της Ελλάδος βέβαια του ελεύθερου βασιλείου τότε. Διέγραψε μια εντυπωσιακή τροχιά με πλούσια επιστημονική, εκπαιδευτική και εκδοτική δράση. Αποτέλεσε ένα σημείο πνευματικής ακτινοβολίας αλλά και διασύνδεσης με πανεπιστήμια, ακαδημίες, ιδρύματα της τότε Ευρώπης. Ένα σημείο επαφής της ευρωπαϊκής παιδείας και επιστήμης με κατοίκους στην πόλη για 60 χρόνια. Υδρύθηκε, όπως είπαμε, το 1861, δύο είναι οι έχοντες στην πρωτοβουλία. Ο διάσημος Στέφανος Καραθοδωρής, που ήταν ο ιδρυτής της Αυτοκρατορικής Οθωμανικής Γειατρικής Σχολής το 1826, και ο Ιππυρό της Ιεροκλής Βασιάδης. Υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους πολιτισμικούς φορείς, όχι μόνο της Ελληνοορθόδοξης κοινότητας, της Ρωμαϊκής κοινότητας δηλαδή της πόλης, αλλά και ολόκληρης της Αυτοκρατορίας, στην οποία εντυνόταν οι δραστηριότητές του. Αποτέλεσε το πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ λογίων και ομογενούς πλούτου με στόχο την προώθηση της παιδείας τους Ορθόδοκους αλλά και στους ευρύτερους πολιτισμούς του Οθωμανικού κράτους. Επιπλέον, η συμβολή του υπήρξε καθοριστική στη διαμόρφωση μιας κοινότητας λογίων που περιελάμβανε όχι μόνο τους Ρωμιούς της Αυτοκρατορίας, αλλά και Εβραίους, Μουσλουμάνους, Αρμενίους, καθώς και επιστήμονες του Ελληνικού κράτους και Δυτικούς βέβαια. Όπως φαίνεται μέσα από την ολογραφία του συλλόγου, οι επαφές του εκτινόταν σε ένα ευρύ φάσμα που περιελάμβανε την Οθωμανική εξουσία, εκκλησιαστικές αρχές της Βρυτανικής αρχές του Πανεπιστήμιου Αθηνών, καθώς και ακαδημαϊκούς θεσμούς της Ρώβης των Ηνών Πολιτιών Αμερικής, όπως και η Αρχαιολογική Εταιρεία της Ρώβης, το Πανεπιστήμιο John Hawkins του Παντεόρης, το Επιστήμιό του Μονάχου. Στο ενεργατικό του συλλόγου καταγράφονται η έκδοση του συγκεκριμένου περιοδικού, η σύσταση επιτροπών εξειδικευμένους επιμέρους θέματα, εκπαιδευτική επιτροπή, η πιο σημαντική, θεολογική επιτροπή, βιολογική επιτροπή, αρχαιολογική επιτροπή, κοινωνιολογική επιτροπή, νομικό τμήμα, η ύδρυση και οικονομική ενίσθηση σχολείων και η διοργάνωση διαλέξεων και εκπαιδευτικών συνεδρίων. Ιδιαίτερα δε σημαντική ήταν η διαγωνισμή που προκειρήσει ο Σύλλογος, τους οποίους εδώ μπορούμε να κάνουμε μια ιδιαίτερη αναφορά. Ο Ελληνικός Φυγωρικός Σύλλογος Κωνσταντινού Πόλεως υπήρξε το Υπουργείο Παιδείας του Ελληνισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μην ξεχνάμε ότι λειτουργούσαν 2.000 σχολεία στην επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ιδρύματα πανεπιστημιακού επιπέδου και μόνο στην πόλη υπήρχαν 10 και πλέον σχολεία υψηλού επιπέδου. Στις συνεδριάσεις, στα πρακτικά όταν τα μελετήσει κανείς, βλέπει δράσεις για τα οποία πια κατεύθυνση πρέπει να ακουδηθεί η ελληνική παιδεία και η οργάνωση του αναλυτικού προγράμματος στα σχολεία. Ένα από τα σοβαρά ζητήματα ήταν να αντιμετωπίσει η ελλνορθόξη κοινότητα τη διείσδιση της Γαλλίας, που ασκούσε δικιά της επιρροή με απότελους σκοπούς που είχε. Έχει διδακτικών διβλίων και παιδευτικού υλικού και είχε βέβαια στενότατη συνεργασία με την Επιτροπή Παιδείας του Οικουμενικού Πατριαρχείου που ήταν θεσμικός ορόδος. Επιθεωρήσεις στα σχολεία, αλλά και οργανώσεις διαγωνισμών όπως ο ζωγράφιος αγώρας που τον είχε χρηματοδοτήσει ο Χρυστάκης Ζωγράφος. Το κτίριο, στο οποίο βρισκόταν, βρίσκεται το 1861, υπήρξε με μεγάλη πυρκαγιά το 1871 στο σπουητή του Μουσούρι που το είχε δορίσει. Στη συνέχεια το 1871-1872 χτίζεται αυτό το κτίριο στη συνοικία του Πέρα. Το κτίριο αυτό κατεδαφύστηκε το 1964 όπως θα δούμε την περιπέτεια που είχε αυτός ο σύλλογος μετά από την εγκατάσταση του νέου καθεστότος στην Τουρκία. Οι επικύλες του δραστηριώται στα προβλήματα καθώς και οι αντιθέσεις και συμπλεύσεις του προκύπτουν από τη διαχείση ή τους καταγράφονται στο περιοδικό του σύλλογου που ευτυχώς υπάρχει και στο διαδίκτυο που κανείς μπορεί να συμβουλευτεί. Οι πληροφορίες που αντούμε μέσα από εκεί μας προσφέρουν όχι μόνο μια απλή εικόνα της ζωής των Εγκωσταντινού Πολυελληνικού Θεολογικού Συλλόγου αλλά και των ιδεολογικών ζημώσεων και των εθνικιστικών ανταγωνισμών στην ορθομανική διανόηση της οποίας η ερθόδοξη η ελληνική ορθόδοξη αποτεούσαν οργανικό τμήμα. Μας βοηθούν έτσι να αποκτήσουμε μια εικόνα για τις ιδεολογικές και κοινωνικές ανατροπές που η απόπειρα εκδικτισμού των ορθομανικών δομών επέφερε. Ιδιαίτερα εγώ έχω ασχοληθεί με το βιολογικό τμήμα. Ήταν πραγματικά ένα πολύ εξελιγμένο, μια εξελιγμένη επιτροπή με πάρα πολύ μεγάλη συμβολία στις επιστήμες. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό δημοσίευμα που μελετάει με οπτική τη λειτουργία του οφθαλμού και ασθένειες του οφθαλμού. Η πλούσια σε αριθμό και σπουδιάτερα βιβλιοθήκη του συλλόγου συγκέντρωσε περίπου 30.000 τόμους κατά την υμονημία πάθησης της λειτουργίας του. Η συλλογή αυτή μετά του αρχείου του συλλόγου συνιστά παράνιλη πολιτιστιμική κληρονομιά της ρωμαϊκής κοινότητας, Κωνσταντινού Πόλεως, που συνάμα αποτυπώνει την ευρωπαϊκή επιστημονική και πολιτιστική παρουσία στην οθωμανική ζωή της πόλης περίοδου. Με την υπαγωγή της διοίκησης της συμπόλης μετά από τη συντήκη της Λοζάνης περίπου ένα χρόνο μετά που παραδίδεται, που εγκαθίσταται πλέον το καινούριο κράτος της Τουρκίας στην πόλη, ο σύλλογος το 1923 απαγορεύτηκε η λειτουργία του, υπήρξε η εισφράγγιση του κτιρίου που είδαμε στη φωτογραφία και στη συνέχεια η κατάσχεση της βιβλιοθήκης του και του αρχείου του το 1925. Υπήρξαν πολλές πληροφορίες για την τύχη αυτής της πλούσιας βιβλιοθήκης και του αρχείου. Και είναι ένα από τα ζητήματα που η Ομοσπονδία αγωνίζεται με τις δικές της δυνάμεις. Υπάρχει μια περίοδος που χάνονται τα ύχνη της βιβλιοθήκης, μεταφέρεται στην άγγερα και στις αρχές της δεκαετίας του 30 αρχίζουν και εμφανίζονται η διανομή των βιβλίων σε διάφορα ιδρύματα που ιδριόταν τότε στην νέα πρωτεύωσα της Τουρκίας. Το κυριότερο κομμάτι είναι τα χειρόγραφα βιβλία τα οποία είναι αδημοσίευτα. Είναι αυτά 167. Μετά από πολύ χρόνο αγώνα η Ομοσπονδία έχει φτάσει το πού βρίσκονται αυτά τα βιβλία. Εμείς πήγαμε και είδαμε τα βιβλία και συζητήσαμε. Είναι στο Τουρκικό Ίδρυμα Ιστορίας το οποίο ιδρύθηκε το 1930 ως μία δομή έθνους κράτους και το έργο της ήταν κυρίως να παραποίηση την ιστορία. Έχουν γίνει πολλά διαβήματα που πλευράζουν μας ότι το αρχείο αυτό πρέπει να έρθει στην Κωνσταντινούπολη και να δοθεί στην ρωμαϊκή κοινότητα και να φιλοξενηθεί σε ένα ευαγές ίδρυμα της κοινότητάς μας. Όταν εμείς πηγαίνουμε και διεκδικούμε τα δικιά μας δεν διεκδικούμε ως εκπρόσωποι κάποιου ξένου κράτους αλλά πηγαίνουμε ως πολίτες αυτής χώρας που έχουμε υποστεί τεράστιες αδικίες. Και αυτή είναι η γώσα που μιλάμε. Από ό,τι φαίνεται τα περισσότερα βιβλία τα έντυπα τα οποία ήταν όπως σας είπα υπάρχουν αριθμοί που μιλούν για 30.000 αλλά μέχρι και 50.000 φαίνεται ότι εκποιήθηκαν και πουλήθηκαν από τις διάφορες βιβλιοθήκες που έχουν μοιραστεί. Η μεγαλύτερη αξία είναι όμως τα χειρόγραφα. Ο καθηγητής Π. Μωριό στη δεκαετία του 70 έκανε μια ευεργετική πράξη κατέγραψε αυτά τα χειρόγραφα βιβλία και χάρη σε αυτό υπάρχει η αναφορά. Υπάρχει βέβαια και ένας κατάλογος του Κεραμέος που ήταν στέλλοχος του ελληνικού θεοδικού συλλόγου το 1932. Αυτά μας έχουν βοηθήσει πάρα πολύ να βρούμε τα ίχναι γιατί πριν 3-4 χρόνια ήταν άγνωστο που βρισκόταν αυτά τα χειρόγραφα. Και συνεχίζεται η προσπάθεια ώστε στην αρχή το ψηφιακό σε ψηφιακή μορφή να εγκατασταθεί στην Κωνσταντινούπολη από όπου βέβαια μέσω του διαδικτύου θα μπορούν οι ερευνητές να έχουν πρόσβαση σε αυτό και αργότερα βέβαια αφού αυτό ανήκει στην ελληνοορθόδοξη κοινότητα να μεταφερθεί στην πόλη στην Κωνσταντινούπολη σε ίδρυμά μας. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την προσοχή σας και συγχαίρω πάλι για την πρωτοβουλία του πολύ σημαντικού συνεδρίου. Ευχαριστώ. Κύριε Μουζούνοβλου, εμείς σας ευχαριστούμε για όλα όσα ακούσαμε. Πάρα πολύ ενδιαφέροντα και ακουμπήσατε και μια πολύ ευαίσθητη πτυχή της ελληνικής ιστορίας και του ελληνισμού ευρύτερα. Ευχαριστώ πολύ. Έτσι πράγματι. Συνεχίζουμε στο πρόγραμμα με τον καθηγητή ιστορίας του Ιωνίου Πανεπιστημίου, κύριο Κώστα Αγγελάκο. Καλησπέρα κύριε Αγγελάκο. Καλησπέρα σας, ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Θερμάς ευχαριτήρια για την πρωτοβουλία, για την όλη αυτή συνάντηση διαλόγου, προβληματισμού και κυρίως συζήτησης ουσιαστικής και στοχασμού για τη γλώσσα. Όπως αναρωτήθηκε και ο αγαπητός κύριος Σουζούνογλου, υπάρχει ένας προβληματισμός πως συνδέονται τα θέματα τα δικά μας, πως συνδέονται γενικότερα ζητήματα της ιστορίας με την όλη προβληματική του συνεδρίου και τις προηγούμενες εισηγήσεις, θα έλεγα ότι κατεξοχήν συνδέονται. Θα έλεγα μάλιστα ότι το νήμα που ενώνει όλες αυτές τις εισηγήσεις, όλους αυτούς τους προβληματισμούς, είναι το νήμα της γλώσσας διότι όλα τα κείμενα που αναδεικνύονται στα διάφορα παιδεία του πολιτισμού και της ιστορίας έχουν κεντρικό άξονα, κεντρικό πυλόνα ανάδειξης και ουσιαστικά προβολής την ίδια τη γλώσσα, την ουσία δηλαδή. Η ουσία τους εκπέμπεται μέσα από αυτό το όμορφο στοιχείο της γλώσσας. Μέσα από αυτή τη λογική λοιπόν, δεν είναι δυνατόν να θυγεί τόσο αναλυτικά και τόσο βαθιά ένα θέμα σαν αυτό που είδατε και στο τίτλο της εισηγήσης. Ορισμένες νύξεις θα κάνω θεωρώντας και τονίζοντας ότι από την πλευρά του Ιωνίου Πανεπιστημίου, που μεταφέρει και την παράδοση, κατά τη γνώμη μου, τη βαθύτερη παράδοση της Ιωνίου Ακαδημίας, του Πρώτου Ελληνικού Πανεπιστημίου, υπάρχει μια συστηματική έρευνα η οποία συνεχίζεται, δεν περίμενε τα 200 χρόνια για να εκδηλωθεί και να υλοποιηθεί, υπάρχει μια συστηματική έρευνα μελέτης των κειμένων και του λόγου της Επανάστασης, ουσιαστικά δηλαδή της γλωσσικής διάστασης πέραν των άλλων πλευρών, ουσιαστικά της γλωσσικής διάστασης των κειμένων και γενικότερα του λόγου των ανθρώπων της Επανάστασης. Μέσα από αυτή τη λογική λοιπόν θα έλεγα ότι πολύ αξιτωχά ο Πασκάλης Κιτρομιλίδης έχει τονίσει ότι για τις εθνικές επαναστάσεις όπως η ελληνική, το ζήτημα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο όσον αφορά τις πολιτικές ιδέες και το ρόλο τους, είναι ιδιαίτερα κρίσιμο στο βαθμό που τα ευλυμπατικά ιδεόδη όπως η ελευθερία όχι μόνο παρέχουν την αιτιολόγηση της ίδιας της επαναστατικής πράξης, αλλά παρέχουν επίσης την κανονιστική θεμελίωση του πολιτικού αυτοπροσδιορισμού και της ανεξάρτητης κρατικής υπόστασης που αναζητά ένας λαός. Σε αυτό το πνεύμα ο Νίκος Σαλιβιζάτος στο εξαιρετικό του σύγγραμμα το σύνταγμα και οι εχθροί του στην ελληνική ιστορία διαπιστώνει αυτό που διαπίστωσε και ο Γιάννης Βούλγαρης πρόσφατα στο βιβλίο του για την Ελλάδα μια χώρα παραδόξως νεοτερική, ότι πραγματικά μέσα από τα συντάγματα και τα θεσμικά κείμενα του αγώνα αναδεικνύεται, φαίνεται ότι το συνταγματικό κράτος, ο στασμικός μόρφωμα της νεοτερικότητας δεν προσυδιάζει μόνο στις ανεπτυγμένες κοινωνίες της Δυτικής και της Βόρειας Ευρώπης αλλά είναι εξαγόγυμπο και στα τραχαία εδάφη της καθημάς Ανατολής. Πολύ αυτο το χρονικό Σαλιβιζάτος έχει εντοπίσει και ο Βούλγαρης αντίστοιχα έχει εντοπίσει αυτή τη δημοκρατική διάσταση και το δημοκρατικό χαρακτήρα ο οποίος αναδεικνύεται μέσα από τα κείμενα, από τα συνταγματικά και άλλα πολιτικά κείμενα της Επανάστασης. Ξέρουμε από τα κείμενα των επωνύμων, Κωραΐ, Ψηλάδη, Καποδίστρια, γνωρίζουμε σε γενικές γραμμές τις απόψεις τους. Όπως έχει ευστοχα όμως αναλύσει πρόσφατα και εμπεριστατομένα τον ίσιο Χρήστος Λούκος, ένας από τους πιο αξιόλογους μελετητές της Επανάστασης, δεν έχουμε μελετήσει ικανοποιητικά το λόγο που πολλοί άλλοι αγωνιστές, πέρα από τους γνωστούς δηλαδή, αρθρώνουν στις εθνοσυνελεύσεις, στα άλλα συλλογικά όργανα, σε επιστολές ή δημόσια έγγραφα, μέσω της γλώσσας δηλαδή, ώστε να αναδείξουμε αποχρώσεις που επιτρέπουν ταξινομίσεις πιο εκλεπτισμένες και απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα. Αυτό θα προσπαθήσουμε λίγο να δούμε σήμερα, να αναδείξουμε λίγο σήμερα και να προβληματιστούμε, αναζητώντας αυτή τη χρυσή τομή, αυτή την τομή θα έλεγα, ανάμεσα στα πολιτικά και εκπαιδευτικά κείμενα της Επανάστασης και αναδεικνύοντας ορισμένα στοιχεία που ο πολιτικός και ο αξιακός λόγος για τον πολίτη συνομιλούν. Γνωρίζουμε βέβαια ότι στο εθνικό κράτος και στη συγκρότησή του, κομβικός παράγοντας για τη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας, αλλά και γενικότερα για τη συγκρότηση της ιδεολογικής του διάστασης και της δημοκρατικότητάς του, θα έλεγα, αποτέλεσε η εκπαίδευση. Ειδικά στο ελληνικό εθνικό κράτος, από το 1821 αμέσως η έννοια της εκπαίδευσης γίνεται αποδεκτή ως το θεμελιώδες μέσω εθνικής πολιτικής και κοινωνικής κατεροποίησης. Πιστεύεται μέσα από τα κείμενα, θυμόμαστε καλά και τα βασικά κείμενα των εθνοσυνελεύσεων, ο Κουραΐς κατεξοχήν το πίστευε και ο Πολυζοίδης το αντίστοιχο κείμενό του στο αντίστοιχο βιβλίο του το έχει τονίσει, ότι θα υποχωρήσουν μέσω της εκπαίδευσης ο φατριασμός και ο τοπικισμός, θα ενισχυθεί η κεντρική εξουσία, θα ηθικοποιηθεί η κοινωνία και θα σφυριλατιθούν οι εθνικοί δεσμοί. Ας δούμε λοιπόν ενδεικτικές πολιτικές, κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις, ιδιαίτερα για τον πολίτη και τον ρόλο του, που αποτυπώνονται σε βασικά κείμενα της Επανάστασης. Σε σχέση με τις πολιτικές αντιλήψεις, τονίζεται ότι η εκπαίδευση είναι ένα σύστημα με καθαρά εθνικό και πολιτικό χαρακτήρα, με αποστολή να προετοιμάσει και να διαμορφώσει τους πολίτες του νέου κράτους. Ενώ σε σχέση με τον κοινωνικό ρόλο της εκπαίδευσης, τονίζεται ότι ο κοινωνικός της ρόλος συνδέεται με την έννοια της ισότητας, με τις θεμελιώδες δημοκρατικές έννοιες, που συνδέονται και με τη Γαλλική Επανάσταση, αντίστοιχα, της ισότητας, της ισονομίας και της αξιοκρατίας. Πάμε λοιπόν ειδικά στη διαμόρφωση και διαπαιδαγώγηση του πολίτη μέσω της πολιτικής δράσης του ίδιου και της διοίκησης. Αυτό που έβαλα στην προμετοπίδα της εισηγησής μου είναι από το κείμενο του νεόφυτου Βάμβα, «Καλός πολίτης είναι αυτός που συμμετέχει σε όσα αποβλέπουν στην κοινή νοφέλεια του έθνος». Επίσης, κατά τον Κουραΐ, οι πολίτες ξέρουν τα δικαιοφύλου να ξέρουν τα δικαιωματά τους και να πράττουν ότι επιτρέπουν οι νόμοι. Τονίζει ότι ματέως καφχάται κάποιος ότι έχει την ελευθερία, δεν την έχει όταν δεν έχει αρετήν. Άρα λοιπόν, γρήγορα τη χάνει στην ελευθερία, αν δεν υποτάσσεσαι στο νόμο. Αν δεν υποτάσσεται εις τον νόμο λοιπόν ο πολίτης, πολύ γρήγορα θα στερηθεί και αυτήν την ελευθερία και την ανεξαρτησία που κέρδισε με τον επαναστατικό αγώνα. Παράλληλα, στην δεύτερη προκήρυξη της Πελοποννησιακής Γερουσίας αναφέρεται πολύ χαρακτηριστικά, αυτό πηγαίνει πιο πολύ προς την ηθική διάσταση τώρα και είναι και δραματικά επίκαιρο στην εποχή μας και στην κοινωνία μας, εις όλα τα έντοξα υπουργήματα χρειάζονται άνθρωποι παιπεδευμένοι και ενάρρετοι. Η λέξης έθνος, παιδεία, ελευθερία, πατρίδα, είναι συνηφασμένη στα κείμενα που συλλομιλούν και στα πολιτικά κείμενα αλλά και στα εκπαιδευτικά κείμενα με το θεμελιώδιο όρο που λέγεται εκπαίδευση. Πάλι στη δεύτερη διακήρυξη της Πελοποννησιακής Γερουσίας διαβάζουμε, απαλαμβάνονται στα φώτα ή μπορούμε να ευδοκιμήσουμε και να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία της επικρατειάς μας. Και ο Κοραΐς σε μια πολύ σημαντική επιστολή που στέλνει προς το βαρβάκι, τώρα μάλιστα έχουμε χρειανπεδείας για να καταλάβουμε και να ενεργήσουμε όσα μέσα είναι αναγκαία εις την φύλαξη της ελευθερίας. Πίστευε ο Κοραΐς ότι η προπεδεία, όπως και πολλοί άλλοι διανοητές φαίνεται από το κείμενά τους, η προπεδεία και των στελεχών της διοίκησης και των πολιτών είναι πολύ σημαντικό στοιχείο για τη διατήρηση της ελευθερίας. Σε επιστολή του μάλιστα προς τον Ονδυσσέ Αντρούτσο αναφέρει ότι είναι χρειαν να παιδευτεί το έθνος στα μαθήματα της ελευθερίας. Σε άλλη επιστολή θυμόμαστε το γνωστό δράξα στεπεδείας, μήποτε οργιστεί κύριος και στερήσει την Ελλάδα από την θεοσθουμένη εις τους χειροϊκούς αγώνας της αυτονομίας. Και επίσης εύστοχα στην πρωμεταπίδα ενός κυβένου του Τονίζη, πολεμούνται στην απελευσία, μην αμφιβάλετε ότι πληγώνεται κατάκαρδα αυτήν την ίδια την τυραννία. Το πρόσωπο του Βαρβάκη στο οποίο απευθυνόταν η επιστολή. Πάμε τώρα στην ηθική διάσταση της διαπαιδαγώγησης που συνδέεται ακριβώς με τον πολίτη και τη συμπεριφορά του. Συνδέεται με τη γνώση των καθηκόντων χρεών τα οποία ιεραρχούνται σε κατηγορίες ανάλογα με το δέκτη, που μπορεί να είναι ο Θεός, ο εαυτός, οι γονείς, η διοίκηση, η πατρίδα. Η φιλοτιμία, η άμυλα, η επιμέλεια, η προκοπή, η ευγένεια, η αγάπη για την πατρίδα, η χριστοήθεια, η τιμιότητα, η υποταγή στους νόμους και η δικαιοσύνη, είναι οι κατεξοχές αρετές που αναδεικνύονται μέσα από τα κείμενα πως οφείλει να τις καλλιεργεί και κύριος στόχος της είναι να τους καλλιεργεί η εκπαίδευση. Μέσα από τα κείμενα, λοιπόν, όπως ένα χαρακτηστικό που θα σας δείξω παρακάτω ως ολοκλήρωση της παρέμβασής μου, είναι ότι προβάλλεται μέσα από αυτά τα κείμενα και τα πολιτικά, αλλά κατεξοχήν τα εκπαιδευτικά της επανάστασης, ένα σύστημα αξιών στο οποίο σύμφωνα με τα πρόσωπα της επανάστασης, πολλά από τα πρόσωπα της επανάστασης, ενδράζονται η ευημερία και η πρόοδο της κοινωνίας. Και αυτό το σύστημα αξιών έχει τα εξής χαρακτηριστικά. Η ομώνια στην επιβίωξη κοινών στόχων, η συνεργασία με τους συμπολίτες ως σημαντικό στοιχείο της πρόοδου, η προσωπική αξιοπρέπεια και η εντιμότητα, η εκκρίζωση των ατομικών παθών ως υπέρτατη δοκιμασία, το ενδιαφέρον για τα κοινά και η πρόταξη του δημοσίου εναντί του ατομικού συμφέροντος ως κορυφαία στάση δημοκρατικής συμπεριφοράς και πολιτικής ευθύνης. Μέσα σε αυτό το κείμα λοιπόν των πολιτικών και πραγματικών τιμένων, ένα ανάδειξη και ανοιχνεύσαμε τέτοια στοιχεία σαν αυτά που παρουσίασα προηγουμένως για το σύστημα αξιών, μέσα από ένα εμβληματικό κατά τη γνώμη μου κείμενο που ερευνητικά το εντοπίσαμε στα Γενικά Αρχεία του Κράτους και είναι το πρώτο κείμενο αξιολόγησης που έκανε η σημαντική προσωπικότητα της παιδείας της Επανάστασης και επί Καποδίστρια ο Κοκόνης, ο άνθρωπος αυτός που κατέγραψε σε όλα τα σχολεία της χώρας και με συγκεκριμένο λόγο, ο οποίος λόγος δεν αναδεικνύει μόνο πρακτικά στοιχεία και δεδομένα, κάτι εξωχήν κατά τη γνώμη μας αναδεικνύει αξιακά στοιχεία σε σχέση με την ηθική της εκπαίδευσης και την ηθική των προσώπων που υπηρετούν την εκπαίδευση. Και μέσα από αυτό το κείμενο είναι πραγματικά σημαντική η διαπίστοξή του, αλλά και μέσα από τις επίσης διάφορες προσεγγίσεις των κειμένων της Επανάστασης, εκ τούτων γίνεται φανερών ότι ο φωτισμός του έθνους και η διάδοση της ορθής προπεδείας, και η καλλιέργεια της γλώσσας και της σκέψης θα έλεγα, εις των κοινών λαών είναι κοινών συμφέρον και των αρχώντων και των αρχουμένων. Σας ευχαριστώ πολύ. Εμείς σας ευχαριστούμε πολύ κύριε Αγγελάκου. Να είστε καλά. Μεταφερόμαστε και πάλι στην Ιταλία, στο Πανεπιστήμιο Καφόσκαρη, στην αναπληρώτρια καθηγήτρια νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας, κυρία Κατερίνα Καρπινάτο. Θα ακούσουμε για το πρόγραμμα «It's not quick to me», που υλοποιεί σε συνεργασία με την δόκτωρα Ευγενία Λιωσάτου. Γεια σας, ευχαριστώ πολύ. Με κούτερ. Με βλέπεις. Με βλέπεις. Ευχαριστώ πολύ. Είναι μεγάλη συγκίνηση για μένα και μεγάλη χαρά να είμαστε εδώ απόψε, με αυτή τη μορφή. Θα προσπαθήσω να σας παρουσιάσω κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που ακούσαμε μέχρι τώρα. Θα σας παρουσιάσω ένα εργαστήρι που τρέχουμε αυτή τη στιγμή με τα παιδιά στο Πανεπιστήμιο και με παιδιά σε σχολεία της Ιταλίας. Και φέτος για πρώτη φορά έγινε με αυτόν τον τρόπο διαδικτυακά. Η κατάσταση των ελληνικών στην Ιταλία δεν είναι τόσο γνωστή. Να πάμε πίσω μια στιγμή. Μια στιγμή, μια στιγμή. Αυτά συμβαίνουν σε αυτή την εποχή που είμαστε στα σπίτια μας. Συγχωρείτε. Σε αυτό το πρόγραμμα έχουν πάρει μέρος δύο μέλη του προσωπικού του Πανεπιστήμιου, δύο θητητές και 67 θητητές από 10 διαφορετικά κλασικά λύκια από όλη την Ιταλία. Το δεύτερο slides. Πριν παρουσιάσω το πρόγραμμα θα ήθελα να δώσω κάποια στατιστικά στοιχεία. Στην εποχή που όλοι μιλάμε με πίν και ρυθμούς, χρειάζονται μερικά ποσοτικά στοιχεία για να καταλάβουμε το μέγηθος του φαινομένου. Θα ξεκινήσω από τα κλασικά λύκια όπου ιταλόφων οι μαθητές, που είναι υποχρεωμένοι να μάθουν αρχαία ελληνικά από το πρωτότυπο, είναι στην Ιταλία συνολικά 781. Αυτό σημαίνει ότι το 6% των μαθητών των ιταλικών σχολείων για πέντε χρόνια, από τα 13 τους ως τα 18, μαθαίνουν τη γλώσσα και τη λογοτεχνία των αρχαίων Ελλήνων από τον Όμηρο ως την ελληνορωμαϊκή εποχή. Η Ιταλία είναι μοναδική χώρα στον κόσμο που προβλέπει τέτοιο τακτικό και ευρύ θύστημα σπουδών. Παρά τις δυσκολίες παραμένει ζωντανό και ιδιαίτερα υγιές. Από το 2017, γιατί υπήρχε ένα σημαντικό πρόβλημα για τα αρχαία ελληνικά, τα κλασικά ελίκια ενώθηκαν σε επίσημο δίκτυο και υπέγραψαν μια σύμβαση με το Ιταλικό Υπουργείο Παιδείας για να προωθήσουν και να διαμορφώσουν από κοινό το πρόγραμμα σπουδών. Η Ρέτε Νατσιονάλαιδη Λιτσαίκλασσιση με έδρα το Λιτσαίωμα Μαριοκουτέλης η Κατάνια αποτελεί λοιπόν μια θεσμική ταχ φόρθ. Με βάση το ίστατ, οι μαθητές στο σχολείο στην Ιταλία είναι 2.690.000 κλπ. Και αυτό που το είπαμε είναι το 6.5% του πληθυσμού αυτό είναι στο κλασικό Λίκιο. Είναι πάρα πολύ. Για όλους αυτούς, it's not Greek to me, it's Greek. Τα ελληνικά είναι καθημερινή εργασία. Πάμε παρακάτω, παρακαλώ. Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα παιδιά είναι το φιτόριο. Είναι Ιταλόθονοι μαθητές που μαθαίνουνε για 3 ή 4 ώρες την εβδομάδα αρχαία ελληνικά. Σε 731 σχολεία στην Ιταλία και συνολικά είναι περίπου 170.000. Φέτος ήταν οι εγγραμμένοι στο κλασικό Λίκιο, μόλις έλαβα το νούμερο, 36.358 μαθητές 13-14 ετών. Φέτος κάνανε εγγραφή στο κλασικό Λίκιο, είναι το νούμερο το φετινό το θεκριμένο. Αυτό λοιπόν είναι το βασικό φιτόριο επένδυση για μία εκπαιδευτική, προεδευτική πολιτική, για μία προωθήθη του ελληνικού πολιτισμού. Πάμε παρακάτω. Αυτά είναι το σύνολο το που λέγαμε. Πάμε παρακάτω. Αν προσφέραμε ενίσκηση στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας, με συμπλήρωμα ή εισαγωγή στα νοελληνικά, έστω στο 1% του συνολου του μαθητών του κλασικού Λικίου, θα είχαμε περίπου 1.700 παιδιά με γνώσης μια δεύτερη ευρωπαϊκής θένης γλώσσας και ταυτόχρονα θα είχαμε 1.700 οικογένειες, λίγο πολύ, που θα συζητήσουν στο τραπέζι τους για μία άλλη Ελλάδα. Πάμε παρακάτω. Είναι 20 χρόνια πια εδώ στη Βενετία που κάνω αυτή την προσπάθεια να εισαγωγώ, να δουλεύω με τα σχολεία της περιφέρειας, με εισαγωγή της μελέτης της νέας ελληνικής, τόσο για μαθητές κλασικής, όσο για μαθητές άλλων σχολείων. Είναι μια προσπάθεια που το ξεκίνησα το 2001. Το έργο ελληνικά στα σχολεία του Βενετώ μεταξύ παρελθών και μέλλων απέκτηξε το European Label για τη διδασκαλία των ξένων γλωσσών το 2011. Πάμε παρακάτω. Αυτό το πρόγραμμα το δουλεύουμε με το Πανεπιστήμιο, με τα σχολεία έχουμε και στη πλατφόρμα το MOC και στο eduopen.org ένα πρόγραμμα για τη διδασκαλία με απόσταση. Πάμε παρακάτω. Πώς το κάναμε αυτό το πρόγραμμα? It's not Greek to me. Είναι 30 ώρες με 70 παιδιά με 10 διαφορετικά σχολεία από όλη την Ιταλία σε Zoom και θέλουμε να δούμε ότι για μας δεν είναι τόσο ξένη αυτή η γλώσσα και όλη η γλώσσα αυτή αποτελεί μέρος των κρυφών δεξιωτήτων μας. Πράγματι αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της γλωσσικής μας κληρονομιάς για λόγους ιστορικού, πολιτιστικού, θρησκευτικού, επιστημονικού χαρακτήρα. Πάμε παρακάτω. Εδώ είναι μερικά στοιχεία. Είχαμε αυτό το πρόγραμμα που πήγε από το 2001 ως το 2011. Ένα άλλο πρόγραμμα από το 2015 ως το 2018. Και αυτό βραβεύτηκε το 2018 με το label της γλώσσας και It's not Greek to me άρχισε φέτος. Πάμε παρακάτω. Αυτό είναι το πρόγραμμα το Archaeo School for the Future όταν βραβευτήκαμε στη Φλωρεντία. Και ήταν ένα πρόγραμμα που προσπαθούσε να δώσει στα παιδιά μια πρόθεση στην γνώση των γλωσσών και να βοηθήσει τον γλωσσικό και βιώσιμο διεξιωτήτων σε επαγγελματικές προοπτικές. Πάμε παρακάτω. Αυτό είναι από τα slides που δείχνω στα παιδιά στα ισαγωγικά. Πάμε παρακάτω. Κίνηθρο. Ειδικά για τους μαθητές του κλασικού λυκείου η εκμάθηση της σύγχρονης ελληνικής γλώσσας διαφιολύνεται από τη γνώση του αλφάδητο και των γραμματικών και συντακτικών κανόνων της αρχαίας ελληνικής. Η προοπωγή στη γνώση των βασικών συγχείων της σύγχρονης γλώσσας τους επιτρέπει να έχουν ισχυρότερο κίνητρο για την ενεργή μελέτη της αρχαίας γλώσσας, της εξελίξης και της ιστορικοπολιτιστική αξία της. Το πρόγραμμα προτάχτηκε αυτό το έτος σε online ψηφιακές διδακτικές ενότητες, η μία συμμετοχή στο διαδικτυακό μάθημα Archaeo School for the Future που το βρίσκουν στη πλατφόρμα και έναν κύκλο διαδικτυακών μαθημάτων με θέματα λόγια των Ελλήνων, 10 ώρες, με λέξεις σαν κρίση, κινηματογράφος, ποιήση, μουσική, αλλά και ρεβέτικο και ρούχα, όχι μόνο λέξεις που έχουνε κλασική προέλευση και λέξεις που υπάρχουν στην σύγχρονη γλώσσα και έχουνε μία άλλη προέλευση. Πάμε παρακάτω. Γιατί? Το κάναμε γιατί η βασική γνώση της νεοελληνικής μας με σε επιτρέπει να συλλογιστούμε τον ιστορικό ρόλο και τη λειτουργία των ευρωπαϊκών γλωσσών. Γιατί υποστηρίζει και διευκολύνει την εκμάθηση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας για όσους είναι εγγεγραμμένοι στο κλασικό λίκιο. Γιατί ενισχύει την συνειδητή και δυναμική χρήση του γλωσσικού εργαλείου, εισάγει τους μαθητές σε πιθανό μελλοντικό επαγγελμα στον τομέα του πολιτιστικού πολιτισμού και άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες. Άλλα γιατί είναι απαραίτητες επαρχής δεξιότητες επικοινωνίας σε μια κοινή γλώσσα επικοινωνίας για να δημιουργήσει κανείς επαφές με ομιλητών διαφορετικών γλωσσών. Αλλά είναι απαραίτητο να κανείς να έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιήσεις και άλλες γλώσσες και όχι μόνο την γλώσσα πιο γνωστή. Η απόκτηση βασικής ικανότητας επικοινωνίας στα νεοελληνικά επιτρέπει να δημιουργήσουμε πιο αποτελεσματικές διαπροσωπικές επαφές με ελληνοφωνους συνομιλητές. Έχοντας ξεπεράσει εν μέρει την οικονομική χρήση του 2011, η Ελλάδα αναλαμβάνει για άλλη μια φορά το ρόλο της στην Ευρώπη, στα Βαλκάνια, στη μέσα μετελεκή και έχει αποκτήσει και πιο δυναμικές σχέσεις και με την Κίνα. Να μάθει κανείς ελληνικά σήμερα σημαίνει να ανοίξει πόρτες του μέλλοντος. Και είναι η τελευταία λέξη που θέλω να σας παρουσιάσω. Είναι λέξη που είπαν οι φοιτητές όταν είδανε ότι τα νεοελληνικά έχουν και μια διαφορετική προφορά από την αρχαία, από αυτή που μαθαίνουν κάθε μέρα στο σχολείο. Με αυτές τις λίγες σταγόνες νεοελληνισμού που τους προσφέραμε στο ίντερνετ και σε αυτό το θύστημα, οι φοιτητές μετά μας είπανε τη λέξη sconvolgente, δηλαδή συγκλονιστικό. Δεν το περίμεναν, ήταν κάτι εντελώς διαφορετικό, συγκλονιστικό. Ευχαριστώ πολύ. Εμείς σας ευχαριστούμε πολύ, κυρία Καρπινάτο. Συνεχίζουμε με την κυρία Κωνσταντίνα Καρακώστα, διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Πατρών. Κυρία Καρακώστα, έχετε το λόγο. Κυρία Καρακώστα, έχετε το λόγο. Κυρία Καρακώστα, μας ακούει. Κυρία Καρακώστα, δεν σας ακούμε. Όχι. Μπορούμε, ίσως, να πάμε στον επόμενο. Α, κυρία Καρακώστα, μας ακούτε. Βλέπω την κυρία Καρακώστα στην οθόνη. Όχι, κυρία Καρακώστα, δεν σας ακούμε. Κυρία Πεταλωτή, ώσπου να ρυθμίσει η κυρία Καρακώστα το μικρόφωνο. Θα πρέπει να ρυθμίσει το μικρόφωνο της. Να προχωρήσουμε στον επόμενο. Μιλητή. Και επανεξάρτησα. Βεβαίως, βεβαίως. Καλώς ορίζουμε, λοιπόν, τον κύριο Παναγιώτη Μπάρκα. Πρόεδρο του Τμήματος Ελληνικής Βλώσσας και Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου. Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι το πανεπιστήμιό μας συνδέεται με το Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου και με τον κύριο Μπάρκα με μια πολύτιμη συνεργασία χρόνων. Κύριε Μπάρκα, καλησπέρα. Ναι, καλησπέρα και από μένα. Δεν ξέρω αν με βλέπετε. Βεβαίως. Ωραία. Έχω το λόγο, δηλαδή, μου λέτε. Φυσικά. Σας ακούμε. Αχ, δεν βλέπω καλά. Ωραία. Επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω και εγώ με τη σειρά μου τους διοργανωτές, επισημαίνοντας ότι νομίζω ότι κάνουν κάτι το παρόμοιο όπως ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική γλώσσα. Δηλαδή τι. Δεν ενδιαφέρονται για το ποιος θα λαμβάνει τις δόξεις αυτές τις διοργανώσεις, αλλά το αποτέλεσμα, και βλέπω ότι το αποτέλεσμα μετράει πάρα πολύ με την εκδήλωση αυτή, διότι έδωσε ένα πραγματικό νόημα και πλαίσιο για την διεθνή μέρα της ελληνικής γλώσσας. Αυτός όμως δεν είναι αυτό. Ναι, συμβαίνει κάτι κύριε Πεταλοντή? Όχι κύριε Μπάρκα, σας ακούμε μπορείτε να συνεχίσετε. Εγώ εγώ θέλω να πω τρία πράγματα τα οποία νομίζω είναι πολύ σημαντικά. Πρώτα θέλω να πω το εξής ότι θα μου επιτρέψουν όσοι πιστεύουν, έχουν δει τις δικές τους αρχές και τα δικά τους επιχειρήματα, ότι η ελληνική γλώσσα, το ελληνικό αλφάβητο έρχεται από τους φίνικες, θα έλεγα ότι η αντίστροφη μέτρηση έχει περισσότερα αττού και επιχειρήματα. Θέλω να πιστεύω ότι το αλφάβητο ταξίδεψε από την Κρήτη μέσω της φινίκης που βρίσκεται στην Ήπειρο και σήμερα για να φτάσει στην φινίκη της Ελληνίας και να επιστρέψει ξανά με τους Έλληνες διότι υπάρχει ένα χρόνο περίπου 6 αιώνων που αμφισβητεί αυτό το γεγονός και νομίζω ότι πρέπει να το λάβουμε υπόψη και είναι γεγονός ότι η φινίκη της Ήπειρου έπαιξε με τον Κάδμον αυτή την επαναφορά του ελληνικού αλφάβητου από τη φινίκη στην Ελλάδα για να αποκτήσει την υφή και τη μορφή που έχει το ελληνικό αλφάβητο σήμερα. Αυτό είναι το ένα στοιχείο που έρχεται να εδρεώσει και να μας επαναφέρει ξανά στα στοιχεία του Αθηναγώρα που μας λέει ότι υπήρχε ένας πολιτισμός στα στενά της Κέρκυρας και της Ήπειρου που σήμερα είναι Βόρειος Ήπειρος που δείχνει και έναν αρχαίο πολιτισμό. Έχουμε λοιπόν το Βουθρωτό και τη Φινίκη, η κυρία Γρύβαρ νομίζω και η κυρία Πιταλωδία επισκέφτηκαν τα δύο αυτά σημεία, τα οποία φαίνεται ότι ιδρύθηκαν από τους ντόπιους κατοίκους που σημαίνουν ότι υπήρχε ένας αστικός πολιτισμός παρόμοιος με αυτό των πόλων κυρίως της Αθήνας και των άλλων πόλων. Αυτό είναι το ένα το βασικό στοιχείο που σημαίνει ότι η ελληνική γλώσσα στην Ήπειρο είχε τις δικές της σχέσεις και όπως είχε σχέση με τις θεότητες, η πρώτη γενιά των θεοτήτων της αρχαίας Ελλάδας γεννήθηκαν στη Δωδόνη άρα στην Ήπειρο, έτσι λοιπόν και η ελληνική γλώσσα στην Ήπειρο απόκτησε αυτό το χαρακτηριστικό που γνωρίζουμε σήμερα που κατάφερε να περάσει τα όρια και τα σύνορα ανάμεσα στη φύση, στις θεότητες και στον άνθρωπο. Και να γίνει αυτό το εργαλείο το οποίο στη συνέχεια να προμηθεύσει γενικότερα το ελληνικό πολιτισμό. Ας μη λυσμονούμε ότι και ο Πιθαγόρας ακόμα στηρίχτηκε ακριβώς τις αρμονίες της Ήπειρου για να φτιάξει τις κατεξοχήν ελληνικές αρμονίες στη συνέχεια. Από την άλλη πλευρά θέλουμε να πούμε το εξής ότι και στους νεότερους χρόνους, το δεύτερο στοιχείο, είναι το εξής ότι η Ήπειρος κατάφερε να διατηρεί εντελώς φυσιολογικά σοβαρές σχέσεις με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό μέσα από την ορθόδοξη θρησκεία. Διότι έτσι εξηγείται που στα γνωστά μοναστήρια στο νησί των Ιαννίνων υπάρχουν οι Άγιοι της αρχαίας Ελλάδας όπως είναι ο Άγιος Πλάτουνας, ο Άγιος Σοκράτης και τα λοιπά μαζί με τους άλλους πατέρες της εκκλησίας. Ένα χαρακτηριστικό το οποίο το συναντούμε ακόμα και σε ναούς της Βορήλου-Ιππύρου όπου βλέπουμε ότι έξοχους ανθρώπους να υπάρχουν ως Άγιοι που τους ανακηρύται η τοπική κοινωνία. Στο πλήδιο πλαίσιο θέλω να πω το εξής, ότι τα φώτα του διαφωτισμού στην Ελλάδα νομίζω ότι δεν ήρθαν κατεξοχή από την δύση αλλά η Ήπειρος είχε τα δικά της φώτα διότι αν ο διαφωτισμός στηρίζεται ακριβώς στην σχέση της ευρωπαϊκής κοινωνίας του 18ου-19ου αιώνα, δηλαδή στο να διαχειριστεί η νέα κρίση της κοινωνίας μέσω του εγχειρήματος του πολιτισμού της αρχαίας Ελλάδας, στην Ήπειρο αυτό υπήρχε και το χαρακτηριστικό είναι ότι δεν ήταν ότι υπήρχε μόνο στα σχολεία και στους επιφανείς ανθρώπους οι οποίοι σπούδαζαν βέβαια στην δύση, κυρίως στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα, αλλά ήταν και η εκκλησία που στήριζε την διάδοση του διαφωτισμού στα σχολεία τα οποία δρούσαν ταυτόχρονα υπό την αιγίδα της εκκλησίας αλλά και των πλούσιων Ήπειρωτών που ήταν μεταξύ ανατολής σκεδής, δηλαδή από τη Ρωσία μέχρι και την Δυτική Ευρώπη σήμερα. Αυτό είναι το δεύτερο. Το τρίτο σχετίζεται με κάτι άλλο, ότι ο ελληνικός πολιτισμός, η ελληνική γλώσσα, ήταν ένας βασικός παράγοντας ο οποίος, στην Ήπειρο κυρίως, δεν έφτιαξε απλώς την νεοελληνική ιδολογία λοιπόν, αλλά έφτιαξε ταυτόχρονα και την εθνική ιδολογία της Αλβανίας, του αλβανικού σήμερα κράτους. Και αυτό είναι σπουδαίο και δεν το έχουμε προσέξει ποτέ για να δούμε τι πραγματικά έχει συμβεί. Λοιπόν, αν θα δούμε καλά, η νεοελληνική ιδολογία έχει την βασική της ραχοκαλιά στα Ιωάνναινα, ακριβώς σε αυτή τη δομή που ανέφερα λίγο πιο πριν. Και κατάφερε να συνδυάσει δύο αντίρροπες για την εποχή ιδεολογίες. Τον διαφωτισμό με τον ρομαντισμό. Αν δούμε ότι η Δύση κοντράριζε πάρα πολύ τον ρομαντισμό, στα Ιωάννα λοιπόν υπάρχει αυτή η διπλή, η σύζευξη, ακριβώς αυτών των δύο αντίρροπων ιδεολογικών ρευμάτων. Και αυτό είναι η μεγάλη επιτυχία της νεοελληνικής ιδεολογίας διότι κατάφερε να αναζητήσει την εθνογέννηση που βρήκε στην αρχαία Ελλάδα, άρα λοιπόν στα Ιωάννα δεν αναζητούσαν τη Ρώμη είτε το Βυζάντιο, αλλά αναζητούσαν την αρχαία Ελλάδα, τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό για να τον επαναφέρουν, όχι ως δύναμη που θα οθούσε στην πραγματικότητα αλλά ταυτόχρονα θα έκανε τη σύνδεση μεταξύ των Ελλήνων που θα τους έκανε εν συνείδητος ότι ανήκουν στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, ο οποίος στήριξε τη δύση, γι' αυτό και υπήρχε αυτή η μεγάλη προσπάθεια για να δείξουν ότι ο ελληνικός πολιτισμός με το φοριέλλο, που τον ανέφερε κάποιος ο μιλητής, για να συνδέσουν ακριβώς τον πολιτισμό που υπήρχε στην Ελλάδα, τον λαϊκό πολιτισμό και την ελληνική γλώσσα της εποχής για να αποδείξουν ότι αποτελεί μια συνέχεια από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και την αρχαία ελληνική γλώσσα. Λοιπόν, αυτή η σύζευξη υπάνω σε αυτές τις αρχαίες, στηρίχτηκε έναν αιώνα και περισσότερα αργότερα ο αλβανικός εθνικισμός ή ο αλβανισμός ή η αλβανική εθνική ιδολογία. Ακριβώς και αυτό γιατί συνέβηκε, διότι οι περισσότεροι άντρες που ασχολήθηκαν με το κίνημα της νεοαλβανικής ιδολογίας ή της εθνικής αλβανικής ιδολογίας, σπούττασαν στα σχολεία των Ιαννών και ίδιου στη Ζωσιμαία, σχεδόν όλοι. Μέχρι το 1860, μας λέει η Νάταλή Κλαίερ, η Γαλλίδα βαλκανολόγος, οι αλβανοί λόγοι πίστευαν ότι είναι συνέχεια του ελληνικού πολιτισμού και ελληνικού λαού, είναι ένας πλάδος του ελληνικού λαού και έβλεπαν την πολιτισμική συνειδησία τους στα πλαίσια της ελληνικής συνείδησης και των ελληνικών γραμμάτων και δεν είναι ανάγκη το να αναφέρομαι ονόματα, ακόμα στις αρχές για να μπορέσουμε να κερδίσουμε και χρόνο, για να είμαστε περισσότερο κατανοητοί δυο τα ονόματα, δεν νομίζω τα γνωρίζετε. Να πούμε ακόμα ότι ο Ναΐμ Φράσιρ, ο όνομα λοιπόν, ο Ναΐμ Φράσιρ ο οποίος θεωρείται ο κατεξοχήν ιδεολόγος της αλβανικής εθνικής ιδεολογίας, έγραψε το πήμα το οποίο αποτελεί ακόμα σήμερα της βάσης του αλβανικού εθνικισμού πλέον, το έγραψε στα ελληνικά, 1866, με επηρεασμένος πολύ από τον Διονύσιο Σολομό, είχε το ύφος βέβαια του Ομύρου και ήταν η γλώσσα την οποία χρησιμοποιήσε ο ίδιος ο Διονύσιο Σολομός, δηλαδή η ελληνική η οποία επικοινωνούσε άμεσα με την αρχαία ελληνική γλώσσα. Επίσης θα πρέπει να πούμε ότι το αλβανικό ζήτημα προβλήθηκε μέσα από τα ελληνικά, την ελληνική γλώσσα και από εφημερίδες που έβγαιναν στα ελληνικά. Ο ίδιος ο Ισμέλης Κεμάλης, ο οποίος ήταν ο πρώτος πρόεδρος του αλβανικού κράτους, με τη στήριξη βέβαια της Ιταλίας και της Αυστροουγκαρίας τότε, ευγνωμονούσε την Ελλάδα και έλεγε ότι η εφημερίδα του Ισοπηρία είναι στα ελληνικά, είναι ο καλύτερος τρόπος για να προβληθεί το αλβανικό ζήτημα όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη. Το ίδιο και ο Πηγαίος, το ίδιο και πάρα πολλοί άλλοι, είχαμε 3-4 εφημερίδες οι οποίες ήταν στα ελληνικά, έγραφαν ελληνικά και προβλήθηκαν το ελληνικό ζήτημα. Αυτό συνέβαινε και διότι υπάρχει κάτι πολύ σημαντικό, συνέβαινε διότι υπήρχε και μια πολιτική προσπάθεια. Η πολιτική προσπάθεια προσδοκούσε στο διαδικώ ελληνοαλβανικό κράτος και είχε ξεκινήσει από πολύ παλαιότερα από τον Κολοκοτρώνη και βέβαια προσδοκούσε στο να αποσπάσει το αλβανικό στοιχείο, εδώ υπάρχει η μεγάλη ιστορική στιγμή, προσπαθούσαν οι Έλληνες λόγοι και πολιτικοί και αγωνιστές να αποσπάσουν το αλβανικό στοιχείο, το οποίο ήταν η ραχοκοκαλιά της αυτοκρατορίας στην Περιοχή, στην Ήπειρο, στην Ελλάδα και γενικότερα στα Βαλκάνια, κάτι που αποδέχονται σήμερα και οι αλβανικοί στοιχείοι όπως ο κορφιός συγγραφέας ο Ισμαήλ Κανταρέ. Και από την άλλη πλευρά ήταν το γεγονός ότι το αθηναϊκό κράτος τότε έβλεπε κάπως παράμερα την Ήπειρο, οπότε οι Ήπειροδες λόγοι οι οποίοι τόσα πολλά είχαν προσφέρει για την Ελληνική επανάσταση, την Ελλάδα και τον ελληνισμό, σκέφτηκαν ότι θα μπορούσαν να κάνουν κάτι άλλο αλλά έπεσαν στην παγίδα των σχεδίων των μεγάλων δυνάμιων, οπότε ενώ πίστευαν ότι θα υπάρξει αυτό το διαδικό κράτος το οποίο θα ήταν ένα δείγμα του διαπολιτισμού και της αδελφοσύνης και τα λοιπά, και οι παραχωρήσεις που έκαναν προς την κατέσταση αυτή των λογίων έπεσαν στο κενό αλλά δυστυχώς αποτελούν σήμερα τα μεγάλα θεσσαγωγικά επιχειρήματα, οι ανυπεβεβαίοντες αλήθειες στην Αλβανία ότι εφόσον τα είπαν οι Έλληνες είναι αλήθεια και αυτές οι παραχωρήσεις λοιπόν είναι καθαρά σε ένα ρομαντικό πλαίσιο, αυτό που ανέφερα λίγο πιο πριν για την καθιέρωση των εθνικών ιδολογιών στην Ελλάδα και στην Αλβανία με τη διαφορά του 1.5ου αιώνα. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να πούμε τώρα ότι η Ελληνική σε σχέση με την Αλβανία, το θέμα είναι τοπικό αλλά νομίζω και πολύ ουσιαστικό, διότι στην Αλβανία σήμερα το 30% του πληθυσμού γνωρίζει την ελληνική γλώσσα πέρα από τους Έλληνες της Αλβανίας, είναι γλώσσα με το οποίο επικοινώνουν, είναι γλώσσα με την οποία εξασφαλίζουν τη ζωή τους, είναι γλώσσα της ένταξης και του πολιτισμού τους. Ωστόσο όμως, αν θα προσέξουμε υπάρχει κάτι άλλο επίσης σημαντικό, ο αρχαίος πολιτισμός στην Αλβανία είναι κατεξοχή ελληνικός και ελληνορουμαϊκός. Αυτό είναι το κάθικμα της Αλβανίας σήμερα, εντός αυτού του αρχαιολογικού χώρου. Από την άλλη πλευρά υπάρχει και ένα δεύτερο σκέλος. Ο βυζαντινός πολιτισμός, ο οποίος είναι και αυτός δηλαδή ο μοναδικός ενεργός πολιτισμός στην Αλβανία, που έχει την ιδιαίτερη σημασία για την πρόοδο της χώρας, και γι' αυτός είναι στην ελληνική γλώσσα. Άρα αυτό κάνει να είναι αδιανόητο γιατί να υπάρχει αυτή η αντιπαράθεση σήμερα, που θέλω να πιστεύω ότι κρύβονται πιο στους πολιτικούς συμφέροντες, αντιπαράθεση μεταξύ του ελληνισμού και της Αλβανίας, και γιατί, δυστυχώς, και αυτό υποδεικνύει κάτι που έχει πολύ σημασία, στην Αλβανία σήμερα προσπαθούν να αυτοποσδιορίζονται εθνικά ως μέσο του ανθελινισμού. Σταματάω σας, ευχαριστώ. Υπομου ακούσατε, νομίζω ότι προσπάθησα να φέρω μια άλλη νότα στην όλη προσπάθεια που καταβάλλει, για μένα είναι καταπληκτική. Θα πρέπει να σας πω ότι το θύμα ελληνικών στο Πανεπιστήμιο Αργυροκάστρου, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Διδικής Μακευδανίας, και έχοντας ως άξονα την κυρία Γρύβα, αλλά είναι και η ιδιαίτερη συμβουλή της κυρίας Πεταλωτής, έχει αναπτύξει πάρα πολλές δραστηριότητες προς την κατεύθυνση αυτή, και θα πρέπει να σας πω ότι είναι το Πανεπιστήμιο του Αργυροκάστρου μέσω του θύματος ελληνικών που γιόρτασε, επί τρία έτη κατά σειρά, τη διεθνή μέρα της ελληνικής γλώσσας, με μεγάλη επιτυχία και μεγάλη επίχηση στην Αλβανία, σε μία από τις εκδηλώσεις αυτές, η κυρία Γρύβα ήταν η λαμπερή ομιλίτρια της εκδήλωσης. Σας ευχαριστώ. Κύριε Μπάρκα, εμείς σε ευχαριστούμε πολύ και να σας συγχαρούμε και εδώ για το αξιέπαινα έργο που προσφέρεται στην μειονότητα των Ελλήνων στην Αλβανία. Και επί το έργο που έχετε με την κυρία Γρύβα. Να ρωτήσω την κυρία Καρακώστα αν έχει αποκατασταθεί το τεχνικό πρόβλημα που αντιμετώπιζε. Κυρία Καρακώστα μας ακούτε? Μας ακούει αλλά δεν την ακούμε. Ναι, αν μπορείτε να κάνετε... Τώρα... Δεν σας ακούμε δυστυχώς. Συνεχίζουμε στο επόμενο ομιλητή θα επανέλθουμε σε σας. Λοιπόν, η επόμενη συμμετοχή έρχεται από την Αυστραλία και υποδεχόμαστε την κυρία Σοφία Χανιωτάκη εκπαιδευτικό της ελληνικής γλώσσας και αντιπρόεδρο του συλλόγου εκπαιδευτικών νέων ελληνικών Βικτόριας. Χαίρετε κυρία Χανιωτάκη. Καλησπέρα. Βρίσκομαι αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα βέβαια. Αν με επιτρέπετε θα ήθελα να διαμεριαστώ την οθόνη μου. Αρχικά θα ήθελα να σας ευχαριστήσω και να σας εγχαρώ, να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση αλλά και να σας εγχαρώ για την εξαιρετική αυτή τη μερίδα. Ένα λεπτάκι να φτιάξω εδώ την προβολή μου. Είμαι εκπαιδευτικός της ελληνικής γλώσσας και μεταπτυχιακή ελληνίτρια στο πανεπιστήμιο Latrov, το οποίο είναι και το μοναδικό πανεπιστήμιο που αυτή τη στιγμή προσφέρει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ελληνικών σπουδών σε ολόκληρη τη Βικτόρια. Σήμερα θα κάνω μια σύντομη αναφορά στη σχέση της γλώσσας κληρονομιάς με την ταυτότητα και στην ελληνομάθεια στην Αυστραλία, όπου δίδαξα τα ελληνικά επί 5 συναπτά σχολικά έτη. Στα πλαίσια της έρευνάς μου στο πανεπιστήμιο, επί την επίβλεψη της διδακτόρης σας Σταυρούλα Συννεκολούδη, θα σας παρουσιάσω σήμερα τη δική μου οπτική της ελληνομάθειας στην Αυστραλία. Επέλεξα να ξεκινήσω το θεωρητικό κομμάτι της ερευνάς μου με την ερώτηση τι είναι η γλώσσα. Πάντοτε αποτελούσε μια ενδιαφέρουσα ερώτηση για μένα, καθώς από μικρή είχα περιέργεια για τις γλώσσες και ήθελα να είμαι σε θέση να μπορώ να κατανοώ τα διαφορετικά συστήματα των γλωσσών που μάθαινα ίδια, αλλά και να διακρίνω τις διαφορετικές γλωσσικές οικογένειες. Όταν ξεκίνησα τη διδασκαλία συνειδητοποίησα και ως εκπαιδευτικός πια ότι η διδασκαλία μιας γλώσσας μπορεί και οφείλει να είναι πολλά περισσότερα πράγματα πέρα από αφηρημένους κανόνες γραμματικείς. Τι σχέση λοιπόν μπορεί να έχει ένας καθρέφτης με ένα παράθυρο και με τις έννοιες αξίες, πεπιθύσεις, στάσεις, συμπεριφορές που αποτελούν τις πολιτισμικές πτυχές ενός λαού και τι σχέση μπορεί να έχουν όλα αυτά με το τι είναι γλώσσα. Θα συμφωνήσω με τους Δεκάποα και Wintrest ότι η γλώσσα μπορεί να είναι μαζί καθρέφτης και παράθυρο που μπορούν να μας δώσουν γνώσεις για ένα πολιτισμό. Είναι ένας καθρέφτης γιατί μας επιτρέπει να δούμε τις αξίες, τις πεπιθύσεις και τις στάσεις ενός πολιτισμού ενώ ως παράθυρο μπορεί να αποκαλύψει όλες αυτές τις πολιτισμικές πτυχές. Ο όρος γλώσης κληρονομιάς στον Καναδά εισήχθη κατά τη δεκαετία του 1970, χρησιμοποιήθηκε ευρέως τη δεκαετία του 1980 και αναφερόταν ιδιαίτερα στις γλώσσες των μεταναστών. Στη δεκαετία του 1990 ο όρος αυτός αντικαταστάθηκε από τον όρο διεθνής γλώσσα ο οποίος χρησιμοποιήθηκε αντικατοπτρίζοντας την κληρονομική και οικονομική αξία των γλωσσών των μεταναστών καθώς σχετίζονταν με πολιτισμικές ανταλλαγές και επιχειρηματικές δράσεις. Σε άλλες χώρες έχουν χρησιμοποιηθεί οι όροι κοινωτικές γλώσσες, εθνωτικές γλώσσες, άλλες γλώσσες εκτός από τα αγγλικά και ξένη ή δεύτερη γλώσσα μεταξύ άλλων όρων. Στην Αυστραλία ο όρος ομιλητές στο σπίτι χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό των ομιλητών γλωσσών κληρονομιάς ενώ οι όροι άλλες γλώσσες εκτός από τα αγγλικά και κοινωτικές γλώσσες χρησιμοποιούνται ευρέως για τον προσδιορισμό των γλωσσών κληρονομιάς. Ο φύσμαν επισημένει την προσωπική σύνθεση των ατόμων με της γλώσσας κληρονομιάς όταν πρόκειται για τη διατήρηση των γλωσσών των μεταναστών ή ακόμη την ενίσχυση των οικηγενών γλωσσών που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί κυρίως στον Καναδά και στις ΗΠΑ, η υποστήριξη της οικογένειας και της κοινότητας παίζουν τον πρωταρχικό ρόλο στη διατήρηση των γλωσσών κληρονομιάς. Οι τύποι τώρα μαθητών γλωσσών κληρονομιάς, όπως διακρίνονται από τους Πολίνσκι και Κέιγγεν, είναι ο στενός τύπος και ο ευρύς τύπος. Στον στενό τύπο εμπίπτουν οι μαθητές οι οποίοι χρησιμοποιούν τη γλώσσα κληρονομιάς στο σπίτι ή που έχουν μια εξικίωση με τη γλώσσα κληρονομιάς σε ένα βαθμό. Στον ευρύ τύπο εμπίπτουν οι μαθητές στα σπίτια των οποίων παρατηρούνται πιθανή δεσμοί μεταξύ της γλωσσικής κληρονομιάς και της πολιτισμικής κληρονομιάς. Συγκεκριμένα και για να γίνει πιο κατανοητό αυτό, στη Μελβούρνη στα κοινωνικά σχολεία όπου διδάσκουμε τα ελληνικά ως δεύτερη γλώσσα, η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών μας εμπίπτει στον ευρύ τύπο της γλώσσας κληρονομιάς, καθώς μεγαλώνουν έχοντας πολιτισμική σχέση με τα ελληνικά. Ωστόσο χρησιμοποιούν τα αγγλικά στο σπίτι και μιλούν ελληνικά μόνο στην τάξη και μερικές φορές με τις γιαγιάδες ή τους παππούδες τους, αν εκείνες ή εκείνοι δεν μιλούν καλά αγγλικά. Από την άλλη πλευρά, στα σχολεία όπου διδάσκονται τα ελληνικά ως πρώτη γλώσσα, ένα υψηλό ποσοστό μαθητών εμπίπτει στον στενό τύπο της γλώσσας κληρονομιάς. Τα περισσότερα παιδιά σε αυτά τα σχολεία μιλούν άπτες στα αγγλικά και ελληνικά και χρησιμοποιούν τα ελληνικά στην τάξη καθώς και στην επικοινωνία με τους γονείς ή ακόμη και με γιαγιάδες και παππούδες. Βέβαια, σε πολλές περιπτώσεις, εγώ θα έλεγα στις περισσότερες, χρησιμοποιούν τα αγγλικά για να επικοινωνήσουν με τα αδέλφια τους, πράγμα το οποίο αποτελεί και μία ενδιαφέρουσα περίπτωση γλωσσική. Σήμερα, οργανωμένη την διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας συναντάται σε περισσότερες από 60 χώρες, ανά τον κόσμο. Οι ελληνικές κοινότητες έχουν καταφέρει να διατηρήσουν τα πολιτισμικά τους χαρακτηριστικά και να μεταδώσουν τη γλώσσα τους μέσω των κοινωνικών σχολείων, τα οποία διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της γλώσσας του πολιτισμού αλλά και των παραδόσσεων. Όπως επισημαίνουν οι κρίζ και άλλοι, οι ταυτότητες κληρονομιάς και οι μαθησιακές ταυτότητες ενισχύονται αλλά και ενθαρρύνονται από τα κοινωνικά αυτά σχολεία. Ενώ αυτά τα σχολεία επίσης παρέχουν ένα πολύγλωσο ή δίγλωσο περιβάλλον για τη συνήπαξη και την εξερεύνηση πολυπολιτισμικών ταυτωτήτων. Σε σχέση με την Αυστραλία τώρα, τα ελληνικά διδάχθηκαν για πρώτη φορά στην Αυστραλία κατά τη δεκαετία του 1920. Το 1929 υπήρχε ένας δάσκαλος που έφτασε από την Ελλάδα και δίδαξε ελληνικά στο Πέρθ. Στο Σίτνει δύο σχολεία άνοιξαν το 1926, ενώ στην Αδελαίδα το πρώτο σχολείο λειτούργησε συστηματικά από το 1936 και έπειτα. Σύμφωνα με τα πρακτικά του 1924 της Επιτροπής της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτόριας, το πρώτο ελληνικό σχολείο ιδρύθηκε στη Μελβούρνη το 1924 υπό την αιγίδα της Ιθακήσιας Φιλανθρωπικής Κοινότητας Οδυσσέρης. Σήμερα υπάρχουν 34 διαπιστευμένα κοινωνικά σχολεία, όπου διδάσκονται τα ελληνικά ως πρώτη ή και ως δεύτερη γλώσσα στη Μελβούρνη. Σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή του Τμήματος Εκπαίδευσης και Κατάρτισης του Αντιστυχού Υπουργείου Παιδείας στη Βικτόρια, εγγράφηκαν 5,354 μαθητές στην ελληνική γλώσσα σε διαπιστευμένα κοινωνικά σχολεία. Αφορά στο 2019 αυτή καταγραφή, ενώ υπήρχαν 2,086 μαθητές εγγεγραμμένοι στα κρατικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και στη Βικτοριανή Σχολή Γλωσσών. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι σχολείων όπου διδάσκονται τα ελληνικά στην Βικτόρια. Είναι τα κοινωνικά, τα ανεξάρτητα ή ιδιωτικά σχολεία, τα κρατικά, το BSL που είναι η Βικτοριανή Σχολή Γλωσσών και τα σχολεία εκείνα τα οποία διοικούνται από εκκλησίες ή στηρίζονται εν μέρει από εκκλησίες. Η έρευνα σχετικά με τις γλώσσες κληρονομιάς στην Αυστραλία περιορίζεται σε γλώσσες με διεθνώς μεγάλες κοινότητες ομιλητών, όπως τα ιταλικά, τα ισπανικά, τα γερμανικά ή τα κινέζικα. Λίγη έρευνα έχει διεξαχθεί σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας στην Αυστραλία και τις προκλήσεις που ενδέχεται να αντιμετωπίζουν οι γονείς και οι μαθητές, μετανάστες και μη. Καθώς και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί, όταν για παράδειγμα πρόκειται για τη διδασκαλία μαθητών που δεν έχουν κίνητρο να μάθουν τη γλώσσα ή όταν καλούνται να διδάξουν αίθουσες με πολλαπλά επίπεδα. Ορισμένοι μαθητές φοιτούν στα ελληνικά σχολεία επειδή το θέλουν οι γονείς ή γιαγιάδες ή παππούδες τους, επομένως ενδέχεται να μην έχουν προσωπικό κίνητρο ώστε να μάθουν τη γλώσσα, ειδικά όταν δεν τη χρησιμοποιούν στο σπίτι τους. Μπορεί να μην το θεωρούν απαραίτητο ή πιστεύουν ότι είναι πολύ δύσκολο να μάθουν. Ωστόσο, ο ρόλος των κοινωνικών σχολείων όπου διδάσκονται τα ελληνικά είναι σημαντικός. Όπως αναφέρει ο Τάμης, τα σχολεία αυτά συμβάλουν στην ενίσχυση της αίσθησης, της ταυτότητας, καθώς οι μαθητές αισθάνονται κάπως συνδεδεμένοι με τον ελληνικό πολιτισμό μέσω της ασχόλησής τους με τα ελληνικά, της αλληλεπίδρασης με μαθητές του ίδιου γλωσσικού και πολιτισμικού υπόβαθρου. Η αίσθηση ότι ανήκουμε σε μια κοινότητα με την οποία μοιραζόμαστε κοινές αξίες και παραδόσεις είναι μια ανάγκη που εμβαίνεται να έχουν πολλοί άνθρωποι. Η ένταξη σε μια σχολική κοινότητα, όπου οι μαθητές μπορούν να αλληλεπιδράσουν χρησιμοποιώντας τις γλώσσες κληρονομιάς τους και όπου μπορούν να μοιράζονται πληροφορίες σχετικά με το κοινό πολιτισμικό τους υπόβαθρο, οδηγεί στην αίσθηση ότι ανήκουν σε μια ευρύτερη κοινότητα, πράγμα το οποίο ενδέχεται να συμβάλει στην ευημερία τους. Ολοκληρώνοντας εδώ, θα ήθελα να πω ότι θεωρώ πως είναι πολύ σημαντικό και χρέος όλων των φορέων, των οργανισμών και σαφώς των εκπαιδευτικών της ομογένειας να κρατήσουμε το παράθυρο της γλώσσας μας ανοιχτό, ούτως ώστε οι μαθητές μας να συνεχίσουν να έχουν τη δυνατότητα να διδάσκονται τα ελληνικά, αλλά και να εκπαιδεύονται ώστε να τα διδάσκουν και εκείνοι στις μελλοντικές γενιές. Το πράγμα το οποίο θεωρώ ότι είναι απαραίτητο, ιδιαίτερα σε περιβάλλοντα όπως η Μελβούρνη όπου, όπως προανέφερα, δεν υπάρχουν πολλά πανεπιστήμια πλέον όπου διδάσκονται τα ελληνικά. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. Εμείς σας ευχαριστούμε, κυρία Χανιωτάκη. Καλή επιτυχία να έχετε στο έργο σας. Κυρία Πεταλωτή, μου επιτρέπετε, νομίζω ότι μπορούμε να προχωρήσουμε με την κυρία Κυριάκου γιατί έχουν παραπλήσια θεματική με την κυρία Χανιωτάκη. Επομένως να έχουμε μία ροή ως προς τη θεματική και αμέσως μετά να λάβει το λόγο η κυρία Καρακώστα. Κυρία Καρακώστα. Σας ακούω, κυρία Πεταλωτή. Α, εξαιρετικά λοιπόν. Οπότε αμέσως μετά θα λάβει το λόγο η κυρία Καρακώστα. Ωραία. Ναι, έχει συνδεθεί βλέπω ήδη η κυρία Κυριάκου, έτσι. Στη Νέα Υόρκη λοιπόν μεταφερόμαστε. Σας χαιρετώ. Θα ήθελα και εγώ να συγχαρώ για τη διοργάνωση αυτής της δημερίδας και να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση. Μισό λεπτάκι, ωραία. Θα ήθελα να πω ότι πραγματικά οι παρουσιάσεις που έχουμε και εγώ και η κυρία Χανιωτάκη έχουν πολλά κοινά στοιχεία και χαίρομαι γι' αυτό. Γιατί οι έρευνες είναι τόσο κοντά. Θα ήθελα να πω ότι η παρούσα εισήγηση καταπιάνεται με το ζήτημα της πολιτισμικής ταυτότητας και πιο συγκεκριμένα πώς αυτό προωθείται και διαμορφώνεται στα ελληνικά απογευματινά και σαβατιανά σχολεία της Νέας Υόρκης και της Νέας Υερσαίας. Και για να θέσουμε τα ευρύματα της έρευνα, στην οποία θα σας παρουσιάσω σε λίγο, σε μια βάση, θα σας δώσω ένα μικρό θεωρητικό πλαίσιο κάνοντας μόνο αναφορά στο τι αναγνωρίζεται ως συλλογική μνήμη και πολιτισμική ταυτότητα. Η ταυτότητα είναι μία έννοια η οποία έγινε δημοφιλής στα μέσα της δεκαετίας του 50 και κληροδοτήθηκε με πολλά και διαφορετικά περιεχόμενα. Η πολιτισμική ταυτότητα αφορά στην ταυτότητα η οποία προκύπτει μέσα από τη συλλογική μνήμη βάσει τη σύναια να παραστάσεις πράξεων και διαδικασίων σχετικές με την ιστορία, την προέλευση και τις ρίζες κοινές σε ένα σύνολο ατόμων. Οι μνήμες, προσωπικές αλλά και του συνολου, συνηπάρχουν για να δημιουργήσουν αυτή τη κοινή βάση. Πρόκειται για μία ρευστή διαδικασία η οποία εξαφτάται από τα άτομα τα οποία απαρτίζουν το σύνολο αλλά και το περιβάλλον μέσα στο οποίο υπάρχουν. Η ελληνόφωνη εκπαίδευση στην Αμερική συναντάται σε ένα πολυμορφικό σύστημα. Δεν υπάρχουν αμυγή ελληνικά σχολεία. Τα ημερήσια κοινωνικά ελληνικά σχολεία βρίσκονται υπό την εποπτεία της οφειδόξου αρχιεπισκοπής Αμερικής. Ακολουθούν το αμερικανικό σύστημα εκπαίδευσης, αυτό δηλαδή που ορίζει το εκπαιδευτικό σύστημα της κάθε πολιτείας και παράλληλα ακολουθούν το ελληνικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει τη δασκαλία της γλώσσας, της ιστορίας, του πολιτισμού και της θρησκείας. Τα charter schools αφορούν σε δημόσια εκπαιδευτικά ιδέα, παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά ως προς το αναλυτικό πρόγραμμα με τα προηγούμενα σχολεία με τη διαφορά ότι φοιτούν μαθητές ανεξαρτή του εθνικότητας και δεν διδάσκονται τα θρησκευτικά. Τα απογευματινά και σαβακιανά ελληνικά σχολεία είναι τα μεγαλύτερα σε αριθμό σχολεία, τα οποία λειτουργούν υπό την κάθε ελληνική ορθόδοξη ενορία. Στα σχολεία αυτά, όπως και στα ημερήσια κοινοτικά σχολεία, οι μαθητές περιορίζονται σε απογόνους ελλήνων μεταμαστών, οι οποίοι, έναντι της καταβολής διδάκτρων, διδάσκονται την ελληνική γλώσσα, τον πολιτισμό και την ιστορία. Τα ίδια χαρακτηριστικά αφορούν και τους μαθητές των σαβακιανών σχολείων. Υπάρχουν και κάποια ιδιωτικά απογευματινά σχολεία. Η Φορείς Άσκησης Εκπαιδευτικής Πολιτικής στην Αμερική είναι ως επιτοπλής των η Εκκλησία, με το Ανώτατο Συμβούλιο Παιδείας και το Γραφείο Παιδείας της Αρχιεπισκοπής, το οποίο είναι αρμόδιο για την παροχή της απαιτούμενης υποστήριξης στις ενορίες, για την ίδρυση αλλά και την τουργία των ελληνικών προγραμμάτων. Το Γραφείο διοργανώνει επίσης επιμορφωτικά σημεινάρια για τους εκπαιδευτικούς και παρέχει υλικό διδασκαλίας. Τα ελληνικά σχολεία και εκκλησιαστικές ενορίες είναι άριπτα συνδεδεμένα. Οι ενορίες είναι η κυριότερη φορείς οργάνωσης και διοίκησης των σχολείων. Στην κάθε ενορία, η Σχολική Επιτροπή έχει την ευθύνη των οικονομικών δραστηριοτήτων των σχολείων, του διορισμού των εκπαιδευτικών και την ευθύνη για την κατάκτηση των σχολικών προγραμμάτων. Το Γραφείο Συντονιστή Εκπαίδευσης του Ελληνικού Προξενείου είναι υπεύθυνο για τις αποσπάσεις από την Ελλάδα. Ο δικός μας σύλλογος λειτουργεί προστιληπτικά στο έργο των εκπαιδευτικών εδώ και 45 χρόνια. Πάμε τώρα λοιπόν να δούμε κάποιες συγκεκριμένες πληροφορίες, πώς αυτές προέκυψαν από την έρευνα την οποία πραγματοποιήσα κατά το 2016-2017 στα πλαίσια των μετατυχιακών μου σπουδών και αφορούσε τη διαμόρφωση της πολιτισμικής ταυτότητας των μαθητών των ελληνικών απογευματινών και σαβατιανών σχολείων της Νέας Υόρκης και της Νέας Γερσαίης. Η διαδικασία περιλάμβανε συμμετοχική παρακολούθηση, συλλογή και επεξεργασία πρωτογενούς και δευτερογενούς υλικού, όπως επίσης δομημένες συνεντεύξεις με εκπαιδευτικούς και ερωτηματολόγια πολλαπλής επιλογής σε μαθητές και γονείς. Μελέτη περίπτωσης αποτέλεσαν τρία σχολεία τα οποία επιλέχθηκαν να μην προέρχονται από την περιοχή της Ελληνού Πολής της Αστώριας, προέρχονται όμως από τις περιοχές της Νέας Υόρκης και της Νέας Γερσαίης. Το ένα σχολείο ήταν απογευματινό, το δεύτερο σαβαθιανό και το τρίτο λειτουργούσε και τα δύο προγράμματα, και απογευματινό και σαβαθιανό. Τα σχολεία αριθμούν γύρω στα 70 χρόνια λειτουργίας και περίπου 90 με 100 μαθητές στο κάθε ένα από αυτά, από το προνήπιο μέχρι και την οκδόη ενάτη τάξη. Όλα τα σχολεία λειτουργούν τέσσερις ώρες εβδομαδιέως. Η γλώσσα στα ελληνικά απογευματινά σχολεία της Αμερικής, λόγω της παρόδου των γενεών, διδάσκεται κυρίως ως δεύτερη ξένη γλώσσα. Συγγράμματα εκδίδονται από το Γραφείο Παιδείας της Αρχιεπισκοπής Αμερικής και από τον εκδοτικό οίκο Παπαλοίζου, γίνεται όμως χρήση και άλλων συγγραμμάτων, όπως των εγχειρηδίων του Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, παλαιότερων εκδόσεων του Πανεπιστημίου Κρήτης, αλλά και άλλου εποπτικού υλικού. Στα απογευματινά και σαβατιανά σχολεία γιορτάζονται κάθε χρόνο η Εθνική Επέτη της 28ης Οκτωβρίου, της 25ης Μαρτίου, τα ελληνικά γράμματα και οι τρεις ιεράρχες, όπως και άλλα δύο εμβόλυμα προγράμματα των Χριστουγέννων και της λήξης της σχολικής χρονιάς. Οι γιορτασμοί περιλαμβάνουν απαγγελίες ποιημάτων, τραγούδια και θεατρικά δρώμενα. Τα σχολεία πραγματοποιούν επίσης συμμετοχή στην ελληνική παρέλαση της 5ης Λεωφόρου, στο Μαρχάδαν της Νέας Υόρκης κάθε άνοιξη. Και θα ήθελα να δώσω μια ιδιαίτερη βαλήτητα σε αυτό, ότι πέρα των σχολικών εθνικών διδασκαλίας, οι μαθητές κινούνται κατά την παραμονή τους στο σχολείο, στις κοινόχριστες, αίθουσες και τη βιβλιοθήκη. Το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούνται και διδάσκονται έχετε να προσθέσει στη διαμόρφωση της αίσθησης του οικείου και κοινού στοιχείου της ταυτότητάς τους. Το πρώτο διακριτό στοιχείο χαρακτηριστική περίπτωση μνημονικού σχήματος είναι η ελληνική σημαία. Πέρα των σημαίων, κοινόχριστοι χώροι όπως διάδρομοι, χώροι αναμονής και τα λοιπά είναι διακοσμημένοι με εικόνες και παραστάσεις από την νεότερη και αρχαία ελληνική ιστορία, κυρίως από την αρχαία ελληνική ιστορία. Η αίσθητική των εκπαιδευτηρίων χαρακτηρίζεται από την ανάγκη δημιουργίας τόπον μνήμης, αλλά και την εξασφάλιση ενός περιβάλλοντας χώρου με ανάμυκτες εμπειρίες. Μέσα από την συνείπαρξη παρελθόντως και παρόντως. Η έρευνη έδωσε διάφορα στοιχεία, τα οποία δυστυχώς δεν υπάρχει ο χρόνος να αφαιρθούν και να αναλυθούν σε αυτή την εισήγηση. Θα ήθελα όμως να σταθώ σε δύο σημεία, ένα από κάθε ερωτηματολόγιο, ένα από των πονέων και ένα από των μαθητών. Όπως θα δείτε τώρα στη διαφάνεια, το ποσοστό το οποίο αφορά, αυτό ήταν το ερωτηματολόγιο των χονέων, όπως θα δείτε η επιλογή που αφορά την φίτηση των παιδιών τους στο ελληνικό σχολείο έτσι ώστε να επιτεχθεί η ενδυνάμωση της πολιτισμικής τους ταυτότητας είναι υψηλό. Παρατηρούμε πως τα ποσοστά είναι υψηλά σε όλες τις γενναίες. Ένα μικρό ποσοστό μεσαίων απαντήσεων αφορά κυρίως τη γενναία των ελλήνων μεταναστών, των οποίων τα παιδιά συνήθως διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα μέσω της οικογένειας. Το 100% των θετικών απαντήσεων στους Έλληνες της δεύτερης και τρίτης γενναίας έρχεται ως επιβεβαίωση πως λόγω της παρόδου των γενεών της γενικότερης αφομίωσης στην αμερικανική κουλτούρα, το ελληνικό σχολείο έρχεται ως ο Σίβια Λέμβος για τη δημιουργία ή τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και πολιτισμικής ταυτότητας. Τώρα βλέπουμε την απάντηση που είχαν δώσει οι μαθητές στο ρετματολόγιο. Οι μαθητές επιλέχτηκαν να είναι από τα τμήματα της Πέμπτης με οδόι στάξεις και οι λόγοι που επιλέχτηκαν οι μεγαλύτερες στάξεις για τα συγκεκριμένα ερωτηματολόγια ήταν η οριμότητα των μαθητών και η κανότητά τους να απαντήσουν προσωπικά στις ερωτήσεις. Παρατηρώντας το δεύτερο αυτό ποινάκα βλέπουμε ότι το ποσοστό των μαθητών οι οποίοι ανταποκρίθηκαν θετικά στο ερώτημα, αν μέσα από τη συμμετοχή τους στο ελληνικό σχολείο με την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και παράδοσης αισθάνονται περισσότερο Έλληνες στην ταυτότητα είναι υψηλό. Η εξαδιαιρέτητα ταυτότητα είναι πιο έντονη στους Έλληνες οι οποίοι επισκέπτονται την Ελλάδα κάθε χρόνο ή κάθε μερικά χρόνια ενώ έστειση κάνει το μεγαλύτερο ποσοστό θετικών απαντήσεων προς την ελληνική τους ταυτότητα, το αίσθημα της ελληνικής ταυτότητα, στους μαθητές που δεν έχουν ταξιδέψει ποτέ στην Ελλάδα. Το ποσοστό των μαθητών οι οποίοι αισθάνονται μόνο Αμερικανοί αγγίζει μόλις του 7%. Η κάθε εθνική ταυτότητα επροποθέτει την ύπαρξη της κληρονομιάς και την αίσθηση πως αυτή η κληρονομιά είναι μοναδική. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η διάκριση της ταυτότητας συμβαίνει κυρίως μέσα από την κληρονομιά. Η ανάγκη διατήρησης της πολιτισμικής ταυτότητας των ελλήνων μετανασών διαπιστώνεται μέσα από την άτρυπη οργάνωση η οποία υπήρξε από τα πρώτα κιόλας χρόνια της παρουσίας των ελλήνων στην Αμερική. Οι νέες γεννές έχουν ανάγκη την ύπαρξη των οργανωμένων φορέων για την δευκόλυνση της ανάπτυξης της πολιτισμικής ταυτότητας και οι οργανωμένοι φορείς έχουν ανάγκη τη δημιουργία αυτών των νέων ελλήνων της Αμερικής. Ενώ η χρήση της ελληνικής γλώσσας παρουσιάζει φθύνουσα ροή από τους Έλληνες δεύτερης, τρίτης, τέταρτης και πέμπτης γενναίας, το αίσθημα της πολιτισμικής ταυτότητας τονώνεται. Κατά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, Έλληνες θεωρήθηκαν όλοι όσοι ασπάζονταν την ορθοδοξία και μιλούσαν την ελληνική γλώσσα. Κατά αυτόν τον τρόπο παρατηρούμε πως και οι οργανωμένοι φορείς άσκησης της εκπαιδευτικής πολιτικής στην Αμερική εφαρμόζουν μια παρόμοια τρακτική αξιλόγησης. Στην περίπτωση όμως των οργανωμένων φορέων δεν συγκεντρώνουν απλά ένα προϋπάρχον σύνολο ατόμων με χαρακτηριστικό την ελληνική πολιτισμική ταυτότητα. Κάνοντας χρήση διαφόρων φορέων εν προκειμένου του ελληνικού σχολείου επιδιώκεται η εμφύσιση και η καλλιέργεια αυτής της ταυτότητας. Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την προσοχή σας. Εμείς σας ευχαριστούμε πολύ κυρία Κυριάκου. Να σημειώσω ότι η κυρία Κυριάκου είναι πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Εκπαιδευτικών Νέας Υόρκης Προμυφέρς. Κυρία Καρακώστα. Βεβαίως. Σας ευχαριστώ πολύ για την τιμή που μου κάνετε να συμμετέχω και εγώ σε αυτή τη δημερίδα. Ο τίτλος της συσήγησής μου είναι το τυπογραφείο της Μοσχόπολης ως κέντρο διάδοσης της ελληνικής γλώσσας στους σλαβόφωνους πληθυσμούς της ευρύτερης περιοχής. Και γυρίζω πίσω στα ιστορικά θέματα μετά το πρεθυγητή τον κύριο Αγγελάκο. Η Μοσχόπολης δύναται να καυχηθεί ότι έσχεν ήδη τον 17ο αιώνα και έτη μάλλον τον 18ο, άνδρας λογίους ήτι είναι στους φιλεργίες αυτών και των συγγραφών, ούκο λίγο συνετέλεσαν στην ανήψωση της αγωγής του υπό των τυράνων διβναστευωμένου ελληνικού έθνους. Αυτή είναι η εικόνα του πνευματικού περιβάλλοντος της Μοσχόπολης όπως παραδίδεται στις σελίδες του Νέου Ελληνομνήμονα του 1913 από τον Σφυρίδο Αλάμπρου, διαπρεπή Έλληνα ιστορικό και καθηγητή του Πανεπιστημίου των Αθηνών. Είναι πράγματι γεγονός ότι οι εμπορικές επαφές που είχαν αναπτύξει οι Μοσχοπολίτες με τα αγμάζοντα οικονομικά κέντρα της Ευρώπης είχαν ως αποτέλεσμα όχι μόνο την ανάπτυξη του βιωτικού επίπεδου της πόλης τους αλλά και την πρόκληση μιας ζωηρής πνευματικής κίνησης. Η νέα ακαδημία της, η πλούσια βιβλιοθήκη και το τυπογραφείο που διέθεται σε συνδυασμό με το συγγραφικό και διδασκαλικό έργο μιας σειράς επιφανών ανδρών κατέστησαν την πόλη κέντρο αναφοράς του νεοελληνικού διαφωτισμού. Σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία της ελληνικής τυπογραφίας κατέχει η εκδοτική προσπάθεια που επιχειρήθηκε. Οι διαδοχικές λελασίες της πόλης όμως δεν επέτρεψαν την διάσωση δεδομένων που θα φώτιζαν πτυχές της ύδρυσης και εξέλιξης του μοσχοπολίτικου τυπογραφείου με αποτέλεσμα σήμερα να γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα με βεβαιότητα και στην ουσία μόνο όσα προέρχονται μέσα από τις σωζόμενες εκδόσεις. Το κτίριο που στεγαζόταν το τυπογραφείο βρισκόταν στο κέντρο της Μοσχόπολης και η ακριβή χρονολογία έναρξης της λειτουργίας του τοποθετούνται στο διάστημα μεταξύ 1720 και 1730. Δυστυχώς δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ούτε πόσα βιβλία εκδόθηκαν ούτε πότε. Πολλοί κάνουν λόγο για 18 κάποιοι για 22, οι καταστροφές της πόλης όμως καθώς και ο λιγοστός αριθμός των αντιτύπων δεν επέτρεψαν να σωθούν παραελάχιστα. Σήμερα είναι γνωστές 15 αυτοτελείς εκδόσεις εκ των οποίων οι 12 έχουν εκκλησιαστικό περιεχόμενο, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κλείθηκαν να καλύψουν πρωτίστως θεολογικές και δευτερεβόντως εκπαιδευτικές ανάγκες. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Θεόδωρος Αναστασίου Καβαλιώτης ήταν εκείνος που σφράγγισε με το όνομά του την πνευματική δραστηριότητα της Μοσχόπολης. Μαθητής του Ευγένιου Βούλγαρη, ιερέας, δάσκαλος και κατόπιν διευθυτής της Νέας Ακαδημίας, το 1760 εξέδωσε στην Μοσχόπολη την εισαγωγή της γραμματικής και 10 χρόνια αργότερα, το 1770, εξέδωσε στη Δενετία το πιο σημαντικό από τα έργα του, την Πρωτοπειρία. Πρόκειται για ένα σύγγραμμα που αποτελείται από 104 σελίδες, είναι γραμμένο σε αρχαΐζουσα γλώσσα και από την αρχή κιόλας, καθιστά γνωστό ότι συντάχτηκε με σκοπό να ανταποκρίνεται στις διδακτικές ανάγκες της Νέας Ακαδημίας. Μέρος της Πρωτοπειρίας αποτελεί το περίφημο τρίγλωσο λεξικό του Καβαλιώτη. Κάτω από τον τίτλο «Λεξικό ελληνικών, απλούν και βλαχικών και αλβανικών» βρίσκονται 1170 λέξεις, οι οποίες είναι τοποθετημένες σε τρεις κάθετες στήλες και αποδίδονται παράλληλα στα ελληνικά, τα βλαχικά και τα αλβανικά. Χαρακτηριστικό αποτελεί το γεγονός ότι για ολόκληρο το λεξικό έχουν χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά ελληνικοί χαρακτήρες. Χωρίς αμφιβολία, η λεξικογραφική αυτή απόπειρα αποτελεί σταθμό στην ιστορία του νεοελληνικού ιδιακτοτισμού. Τα δύο φιλολογικά έργα του Καβαλιώτη αποδεικνύουν την αναγνώριση εκ μέρους του του σημαντικού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει στο μέλλον η σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας, καθώς μόνο αυτή είναι σε θέση να προκαλέσει και να επιτύχει την πνευματική αναγέννηση του υπόδουλου έθνους, προσπάθησε να την καταστήσει προσιτή τόσο στους μαθητές του όσο και στα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα της περιοχής του. Το έργο του Καβαλιώτη συνέχισε ο μαθητής του Δανίη Λμος Κοπολίτης, δασκαλός που ασφάλστηκε και αυτός το ιερατικό σχήμα, εξέδωσε το δικό του λεξικό με τίτλο εισαγωγική διδασκαλία, περιέχουσα λεξικό τετράγλωσο των 4 κοινών διαλέκτων, είτε της απλής ρωμαϊκής, της συννησίας βλαχικής, της βουλγαρικής και της αλβανικής. Τυπωμένη μεταξύ 1794 και 1802 στην Βενετία ή στη Βιέννη, η εισαγωγική διδασκαλία είναι αφιερωμένη στον Μητροπολίτη Πελαγωνίας Νεκτάριο και απευθυνότανε στους νέους. Παρόλο που ο τίτλος παραπέμπει απερίφραστα σε ένα εγχειρίδιο λεξικογραφικού περιεχομένου, εντού της εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι το λεξικό όχι μόνο δεν αποτελεί το αποκλειστικό περιεχόμενο του βιβλίου, αλλά δεν καταλαμβάνει ούτε το μεγαλύτερο τμήμα του. Αποτελεί παράδοξο, αλλά από τις 99 συνολικά σελίδες ο Μοσχοπολίτης κάλυξε ακριβώς τις μισές για να προβάλει στους μαθητές τις θέσεις του στα θεμελιώδη ζητήματα της κοινωνίας και της εργασίας. Βασικός ζητούμενό του ήταν να επιτύχει την σωστή κοινωνικοποίησή τους, που θα τους οδηγούσε επιτυχώς στην ένταξή τους στο μετέπειτο εργασιακών τους περιβάλλων. Αν και αρχικά προβάλλει ως παράδοξη η θεματική της εν λόγω έκδοσης, εν τούτης μια προσεκτικότερη ανάγνωση αποδεικνύει ότι η δομή αυτή δεν προέκυψε καθόλου τυχαία. Η προσπάθεια του συγγραφέα να καταγράψει τις ενδεδειγμένες κοινωνικές συμπεριφορές και τα πρότυπα που πρέπει να έχουν οι νέοι και να καταστήσει αυτά τα πρότυπα προσιτά μέσα από ένα χειρίδι ογραμμένος στην απλή ελληνική γλώσσα, δηλώνει πολλά τόσο για το αναγνωστικό κοινό του βιβλίου, όσο και για τα δεδομένα της περιοχής στην οποία απευθύνθηκε. Όπως πολύ χαρακτηριστικά έγραφε στην εισαγωγή του λεξικού του, σκοπός του ήταν Ρωμαίικια γλώσσα θέλοντας τους πάντας να διδάξει και τα βουλγαροαλβανικά ήθη να μεταλλάξει. Η απλή γλώσσα που χρησιμοποιείς όμως ο πολίτης, συνειδητά μας επιτρέπει να εικάσουμε ότι σκοπός του ήταν το βιβλίο του να μπορεί να διαβάζεται και από ανθρώπους που δεν κατείχαν κάποια ιδιαίτερη μόρφωση. Ο συγκερασμός αυτής της διατύπωσης σε απλή γλώσσα, νοοτροπιών και συμπεριφορών, παράλληλα με ένα τετράγλωσο λεξικό, σχιαγραφούν το περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής της Μοσχόπολης, μέσα στο οποίο κατοικούσανε πολλές αλλόγλωσες ομάδες, και τις οποίες απαιτούνταν ένα μέσο γλωσσικής συνενόησης στις μεταξύ τους σχέσεις. Οι ανάγκες δηλαδή που κλήθηκε να καλύψει η έκδοση του τετράγλωσου λεξικού του, καταδεικνύουν τις βαθύτερες οικονομικές, πολιτισμικές και εθνικές συνισταμένες, που όριζαν την καθημερινή ζωή της εβημερούσας πόλης. Η πολύχρονη απαθή με τη φωτισμένη δύση είχε ήδη προκαλέσει το σχηματισμό ενδειγμένων κοινωνικών προτύπων και συμπεριφορών, για τους δεκάδες αλλόφωνους που ζούσαν στη Μοσχόπολη και αναζητούσανε διαρκώς την κοινωνική και οικονομική τους ανέληξη, τόσο μέσα όσο και έξω από αυτήν, ο Δανίλη βεβαίωνε ότι μπορούν να την επιτύχουν. Εκείνο που προαπαιτούνταν ήταν ο γλωσσικός τους εξελληνισμός. Ο πολιτισμικός χαρακτήρας της ελληνικής γλώσσας, ο οποίος προβλήθηκε και μέσα από την πρωτοπειρία του Καβαλιώτη, εξακολουθεί να υφίσταται και για τον Ομοσχοπολίτη, ο οποίος όμως έδωσε στη γλώσσα και μια νέα συνισταμένη, αυτήν της κοινωνικής λειτουργίας που μπορεί να επιτελέσει. Οι νεαροί μαθητές τους στο σχολείο, όλοι εκείνοι δηλαδή που αποτελούσανε την ανερχόμενη γενιά της πόλης, έπρεπε να αποκτήσουν το πολιτισμικό υπόβαθρο που μπορούσε να τους προσφέρει η ελληνική γλώσσα, αλλά και το κοινωνικό υπόβαθρο που παρήχανε οι καταξιωμένες και αναγνωρισμένες κοινωνικές αντιλήψεις. Δεν μπορεί να αμφισβητήσει κανείς ότι η πρωτοπειρία του Θεόδωρου Καβαλιώτη επηρέασε καθοριστικά τον Δανίλμος Ομοσχοπολίτη, παρά τα εμφανή τους κοινά στοιχεία όμως υπάρχουν και έκδυλες διαφορές ανάμεσα στα δύο έργα, εκείνο που διαπνέει την πρωτοπειρία είναι ο έντονος θρησκευτικός της χαρακτήρας, ενώ αντίθετα η εισαγωγική διδασκαλία περιλαμβάνει ένα μόνο κείμενο θεολογικής φύσης. Επιπλέον ουσιώδεις διαφορές εντοπίζονται και ως προς τη γλώσσα που χρησιμοποίησαν οι δύο λόγοι, ο Καβαλιώτης χρησιμοποίησε την αρχαΐζουσα ενώ ο Ομοσχοπολίτης την απλή καθομιλουμένη, η πραγματικότητα αυτή τοποθετεί τα δύο έργα σε διαφορετική βάση, τόσο αναφορικά με το λειτουργικό σκοπό που κλείθηκαν να επιτελέσουν όσο και για το αναγνωστικό κοινό στο οποίο απεχθήνονταν. Σε κάθε περίπτωση αυτό που παραμένει σταθερά δεδομένο και στοιχειοθετεί την κοινή βάση των δύο έργων είναι η βαθιά πεποίθεση των συγγραφέων τους ότι η ελληνική γλώσσα αποτελεί το κυρίαρχο γλωσσικό όργανο επικοινωνίας ανάμεσα στους λαούς της βαλκανικής. Η παιδεία που προκύπτει μέσα από την ορθή γνώση και χρήση της γλώσσας επιτρέπει την κοινή κοινωνική επαγγελματική και πολιτισμική πρόοδο αυτών των ατόμων. Συμπερασματικά είναι σημαντικό να προσπαθήσει κανείς να ερμηνεύσει τη σημασία των δύο αυτό λεξικών μέσα στο πολύγλωσσο και πολυεθνωτικό περιβάλλον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με έναν τέτοιο τρόπο που θα ξεπερνά τον αρχικό αλλά και περιορισμένο χαρακτήρα τους ως μέσο δηλαδή εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας και θα τα αντιμετωπίζει ως ένα πολιτισμικό όργανο που αντικατοπτρίζει, προσδιορίζει και ερμηνεύει ένα πολυεδρικό σύστημα κοινωνικών, οικονομικών, πολιτισμικών και εθνικών συνισταμένων. Κλείνοντας σε μια γενικότερη θεώρηση εκείνο που προκύπτει μέσα από την μελέτη των εκδόσεων του Μοσκοπολίπικου Τυπογραφείου είναι ότι τόσο το περιεχόμενό τους όσο και οι χρηματοδότες τους καθιστούν χωρίς καμία αμφιβολία φανερούς τους σκοπούς που κλήθηκε να καλύψει. Ο μεγάλος αριθμός των ακολουθιών που εκδόθηκαν, ακολουθίες κυρίως νεομαρτύρων, επιδίουκαν την τόνοση του θρησκευτικού φρονήματος του υπόδουλου ποιμνίου σε μια εποχή που οι εξομοσίες είχαν ελάβει εξαιρετικά αυξητικές στάσεις ενώ και η διείσδιση του καθολικισμού γινότανε με γοργούς ρυθμούς από την Παππική Εκκλησία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορεί κανείς εύκολα να κατανοήσει ότι το τυπογραφείο της Μοσκόπολης λειτούργησε όχι ως ένας φορέας που θα επέφερε κέρδος τον ιδιοκτήτη του αλλά ως ένα κέντρο που στόχευε στην πνευματική καθοδήγηση. Ένα κέντρο που σκοπό είχε να εξυπηρετήσει πολύ συγκεκριμένες ανάγκες όχι μόνο της ίδιας της Μοσκόπολης αλλά και της ευρύτερης περιοχής της. Το περιεχόμενο των εκδόσων μπορεί κάτω από μια γενικευμένη οπτική να είχε καθολικό χαρακτήρα, ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν εξυπηρετούσε τις ανάγκες ολόκληρου του υπόδουλγένους αλλά αυτές τις ιδικότερες ανάγκες της περιοχής που εκτείνονταν γύρω από τη Μοσκόπολη. Σας ευχαριστώ. Εμείς σας ευχαριστούμε κυρία Καρακώστα για όσα ενδιαφέροντα μας είπατε. Ολοκληρώνοντας την πρώτη ημέρα της Δημερίδας θα συνδεθούμε με τη Νότια Αθήκη και εκεί θα συναντήσουμε την κυρία Ελένη Κολέτη εκπαιδευτικός τετμήματα ελληνικής γλώσσας της Πρετόρια. Χαίρετε κυρία Κολέτη. Καλησπέρα σας και από μένα. Σας ευχαριστώ πολύ για την τιμητική πρόσκληση. Το θέμα μου είναι η μουσικότητα της ελληνικής γλώσσας. Ο άνθρωπος δέχτηκε αφηδώς και εκμεταλλεύτηκε από το φυσικό περιβάλλον όλα τα ηχητικά ερεθίσματα ώστε να αρθρώσει λόγο και να καταφέρει να τα αναπαράγει δημιουργικά. Η ανθρώπινη φωνή υπήρξε το πρώτο μουσικό όργανο. Μουσική και γλώσσα ήταν έννοιες αδελφές. Η αρχαία ελληνική υπήρξε μια κατεξοχή μουσική γλώσσα. Η ελληνική φωνή κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν αυδή. Η λέξη αυτή δεν είναι τυχαία αφού προέρχεται από το ρήμα άδο που σημαίνει τραγουδό. Σήμερα τη χρησιμοποιούμε στο επίθετο άναυδος. Θα μείνα δηλαδή χωρίς φωνή. Η λέξη μου δείχνει ότι όταν μιλώ με την ανθρώπινη φωνή την αυδή άδο τραγουδό. Ο Νικηφόρος Βρετάκος οριοθέτησε τη σχέση μουσικής και ελληνικής γλώσσας γράφοντας. Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως και ληθώ προς τα πάνω όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους θα τους μιλήσω ελληνικά. Επειδή δεν ξέρουν γλώσσες μιλάνε μεταξύ τους με μουσική. Θεωρεί λοιπόν ότι η μουσική είχε ουράνια προέλευση και κάνει λόγο για μία σχέση στενά συνηφασμένη άρρυκτη και αμφίδρομη. Ο γάλλος συγγραφέας Ζακ Λακαριέρ μας περιγράφει την εμπειρία του από το ταξίδι του στην Ελλάδα. Άκουγα αυτούς τους ανθρώπους να συζητούν σε μια γλώσσα που ήταν για μένα αρμονική αλλά και ακατάληπτα μουσική. Αυτό το ταξίδι μου απεκάλυπτε έναν άγνωστο πρόγωνο που μιλούσε μια γλώσσα τόσο μακρινή στο παρελθόν μαϊκία και μόνο από τους ήχους της. Ο διακνής φήμης Ελλήνας μουσικός Ιάννης Ξενάκης είχε τονίσει πολλές φορές ότι η μουσικότητα της Ελληνικής είναι φάμιλη της συμπαντικής αλλά και ο Γίβων έκανε λόγο για μουσικότατη και γονιμότατη γλώσσα που δίνει κορμή στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχίστα αντικείμενα των αισθήσεων. Οι Ρωμαίοι πολίτες όταν πρωτάκουσαν στη Ρώμη Έλληνες ρίτορες προσέρχονταν για να θαυμάσουν ακόμη και όσοι δεν γνώριζαν ελληνικά τους ανθρώπους που ελάλλουν ως αειδόνες. Οι δύο Ρωμαίοι τόνιζαν ότι η ελληνική γλώσσα θα παραμένει η ευπρεπεστάτη των γλωσσών και η γλυκητέρα η μουσικότητα. Δεν είναι τυχαίο που απομνημονεύουμε ευκολότερα ένα πείγμα παρά μια σελίδα πεζογραφήματος. Ο Ρωμαίος Ράτιος γράφει «Η ελληνική φυλή γεννήθηκε ευνοημένη με μια γλώσσα έβηχη γεμάτη μουσικότητα». Ο Βάγκνερ είχε αναφέρει ότι χωρίς τα συγγράμματα των αρχαίων Ελλήνων η μουσική δεν θα είχε την ανάλογη εξέλιξη. Ο καθηγητής Στέφαν Δόιτς διαπιστώνει έκθαμπος ότι μέσα από τους στίχους του ομύρου αναδύεται μουσική. Είναι τόσο έντεχνα συντεθειμένη ώστε απολαμβάνοντας την ανάγνωση απολαμβάνεις και τη μουσική. Μελωδία είναι η αλληλοδιαδοχή διαφορετικών υψών. Για τη σύνθεση μιας μελωδίας ο συνθέτης πρέπει να ασχοληθεί με τα μουσικά ύψη. Τα μουσικά διαστήματα και τη χρονική διάρκεια κάθε νότας. Οι ίδιοι κανόνες που διέπουν τη σύνθεση των μουσικών φθόγγων, οι ίδιοι κανόνες διέπουν τη σύνθεση των ελληνικών συλλαβών. Η αρχαία ελληνική είχε να κάνει με μουσικά ύψη. Ήταν δηλαδή γλώσσα τονική, μελωδική, τραγουδιστή. Όταν κλείνουμε και τονίζουμε σωστά τις λέξεις, η αρμονία ρέει αβίαστα. Δυστυχώς όμως, κάπου στην πορεία της ελληνικής φυλής, η μουσικότητα αυτή χάθηκε, προφανώς, τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Μουσική της γλώσσας εννοούμε τον χρωματισμό της φωνής, τη μελωδία που χαρακτηρίζει την κάθε γλώσσα ή τοπική διάλεκτο και που μας κάνει να την αναγνωρίζουμε όταν την ακούμε ακόμα κι αν δεν ξέρουμε να τη μιλούμε. Για παράδειγμα, εύκολα καταλαβαίνει κανείς πότε κάποιος μιλάει ρωσικά και πότε ισπανικά. Άσχετα με το αν ξέρει τις γλώσσες. Όπως επίσης, εύκολα ξεχωρίζουμε από την προφορά του έναν Κύπριο από έναν Επτανίσιο. Οι προγονείς μας, όπως μιλούσαν, έτσι και έγραφαν. Ήξεραν να προφέρουν σωστά τη γλώσσα χωρίς να χρειάζονται τόνους, πνεύματα και υπογεγραμμένες για να εκφράσουν αυτό που ήθελαν. Όλα αυτά ήταν κατοπινές εφευρέσεις προκειμένου να κρατηθεί ζωντανή η προφορά της γλώσσας που στο πέρασμα των χρόνων αλλειώθηκε και ξεχάστηκε. Οι τόνοι, τα πνεύματα, οι υπογεγραμμένοι, ακόμα και τα εισαγωγικά και οι παρενθέσεις και τόσα άλλα δεν είναι παραβοηθήματα απαραίτητα για τη διατήρηση του μελωδιακού και προσοδιακού χαρακτήρα της γλώσσας μας. Ας μην ξεχνάμε ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν χρησιμοποιούσαν ξεχωριστά σύμβολα για νότες. Τα ίδια τα γράμματα του αλφαβήτου ήταν νότες και αριθμοί. Η μελωδία λοιπόν της γλώσσας μας στα αρχαία ελληνικά δεν περιγράφεται με μουσικά σύμβολα, αλλά με σύμβολα της γραμματικής. Οι κανόνες της γραμματικής και της ορθογραφίας που βασάνησαν γενιές και γενιές μαθητών περιγράφουν τη μουσική της γλώσσας. Αυτά τα σύμβολα, όπως ακριβώς και στη μουσική, είναι δύο ειδών. Αυτά που περιγράφουν την εναλλαγή ύψους, πρίμα και μπάσα, μεταξύ συλλαβών και αυτά που ορίζουν τη χρονική διάρκεια κάθε συλλαβής. Για το ύψος, τα πιο βασικά σύμβολα της γραμματικής είναι οι τόνοι. Για τη διάρκεια των συλλαβών είναι τα είδη των φωνιέντων. Ο τόνος στην αρχαία Ελλάδα ήταν μουσικός, είχε δηλαδή προσοδία. Η λέξη προσοδία κατά τους Έλληνες γραμματικούς σήμαινε τη μεταβολή και την ποικιλία του τόνου της φωνής και επηρεαζόταν από τη βαρύτητα ή την οξύτητα των φθόγγων, τη μακρότητα ή τη βραχίτητα των συλλαβών, καθώς επίσης και από τον χρόνο εκφοράς των φωνιέντων, των διφθόγγων και των συμφώνων, αλλά και τα πνεύματα και τον επιτονισμό. Επιτονισμός είναι ο τρόπος που θα εκφράσω την κατάφαση ή την ερώτηση. Οι τόνοι της ελληνικής γλώσσας είναι μουσικά στοιχεία που μαζί με τους κανόνες προφυλάσσουν από την παραφωνία μια γλώσσα, κατεξοχήν μουσική, όπως κάνει η αντίστοιξη που διδάσκεται στα οδεία ή οι διέσεις και οι υφέσεις που διορθώνουν τις κακόιχες συγχορδίες. Ο τόνος μετακινείται όπως μετακινούνται τα δάχτυλα πάνω στα πλήκτρα και τις χορδές των μουσικών οργάνων και καθορίζει το μελωδιακό σχήμα της λέξης. Ο Αριστοτέλης τη ριτορική θεωρεί τον τονισμό σαν ένα είδος αρμονίας. Ο Ζακ Μουσάρα αναφέρει «Η απαγγελία σέβεται τα μακρά και τα βραχέ φωνήεντα, δηλαδή το καλούμπι του εξαμέτρου. Η ψηλή και η δασσία, η περισπομένη και η οξία, η μακρόχρονη λίγουσα και τα βραχύχρονα φωνήεντα γίνονται νότες. Χωρίς τη θεωρία του τονισμού των λέξεων, πάβει να υπάρχει και μουσική». Στη συλλαβή που τονιζόταν, το ύψος της φωνής ανέβαινε ή κατέβαινε ανάλογα με τον τόνο της. Και αυτό ήταν που δημιουργούσε τη μελωδικότητα της γλώσσας. Αντίθετα σήμερα, ο τονισμός της νέας ελληνικής από μελωδικός κατέληξε να είναι δυναμικός, δηλαδή βασίζεται στην ένταση της φωνής. Η συλλαβή που τονίζεται σε μια λέξη, την προφέρουμε πιο έντονα από τις άλλες. Οι οξύσσοι ήχοι προκαλούν οργία και θυμό, οι βαρύς ήχοι κατευνάζουν. Το πολυτωνικό υιοθετήθηκε πλήρως από το Βυζάντιο και πάνω στο πολυτωνικό χτιστήκε όλη η μνογραφία και η εκκλησιαστική μουσική. Η ελληνική γλώσσα κατά τον Αριστοτέλη είναι καληρήμων, δηλαδή παράγει καλό ήχο. Αυτό οφείλεται κυρίως στη χρήση των φωνιέντων. Για τους σύγχρονους μελετητές η Μεσόγειος είναι ο θρίαμπος των φωνιέντων. Με τον έντονο φωνιεντισμό παράγεται ήχος καθαρός, χωρίς αλλιώσεις σε μεγάλη ένταση. Με την αρμονική αναλλαγή συμφώνων φωνιέντων λόγω του εύκρατου κλίματος δημιουργούνται μουσικά στοιχεία. Η τέλεια αναλογία της σχετικής συχνότητας εμφάνισης φωνιέντων μπρος τη σχετική συχνότητα εμφάνισης συμφώνων εμφανίζεται στις γλώσσες των λαών της εύκρατης κλιματικής όνεις της Γης. Στα θερμότερα κλίματα το κλάσμα αυτό είναι μεγαλύτερο ενώ στα ψυχρότερα μικραίνει. Στην ελληνική γλώσσα λοιπόν παρατηρούμε ότι εμπεριέχεται κι άλλη μια διάσταση που είναι ο χρόνος. Επισέρχονται δηλαδή κι άλλα στοιχεία που αφορούν άλλες επιστήμες όπως τη μουσική, τα μαθηματικά, συμπαντολογία. Οι συλλαβές ανάλογα το φωνιέν που περιλύχαν διακρίνονταν σε μακρόχρονες, βραχύχρονες και δίχρονες. Ήμπαρξε αυτόν των φωνιέντων επέβαλε σε κάθε συλλαβή να έχει συγκεκριμένη ποσότητα δηλαδή χρόνο. Χρόνο προκαθορισμένο που δεν μπορούσε να μεγεθυνθεί ή να συρρικνωθεί όπως γίνεται στη δυτική μουσική. Ο Αριστοτέλης στο Περικόσμο αναφέρει, ίσως η φύση επιθυμεί τα ενάντια και με αυτά φτιαχνει τη συμφωνία, όχι με όμια. Η μουσική αναμυγνύει τους οξύς και τους βαρύς, τους μακρούς και τους βραχείς ήχους και δημιουργεί μια αρμονία από διαφορετικές φωνές. Η γραμματική αναμυγνύει τα φωνιέντα και τα άφωνα. Η μουσική και η γλώσσα είχαν τόσο στενή σχέση που η ίδια η λέξη μπορεί να είχε τρεις και τέσσερις διαφορετικές έννοιες ανάλογα με τον τρόπο που προφερόταν. Για παράδειγμα, σήμερα οι ομοίχες λέξεις δεν διαφέρουν στην προφορά τους ενώ στα αρχαία κάθε μια είχαν διαφορετική προφορά κατά αντιστοιχία με τον τρόπο της γραφής τους. Σήμερα, δυστυχώς, αγνοούμε την προφορά της μητέρας όλων των κλωσσών. Ένα άλλο στοιχείο μουσικότητας είναι η κίνηση του τρισιλαβικού τόνου, δηλαδή ο τόνος δεν ανεβαίνει πάνω από την προπαραλίγουσα και αυτό δημιουργεί σημαντικό ρυθμό και αρμονία στο λόγο. Επίσης, σημαντική είναι και η διάταξη και η παράθεση των συλλαμπών ώστε να παράγεται αρμονικός ήχος. Οι αρχαίοι Έλληνες προσπαθούσαν να αποφύγουν τη χρήση άφωνων δασαίων συμφώνων. Έτσι έλεγαν, «τι τρίξ στριχός». Ο σχηματισμός παρακυμένου, επίσης, δείχνει μουσικότητα. Χορεύω και χόρευκα. Φυτεύω πε φύτευκα. Χαρήνε φωνείες, λοιπόν, μετατρέπεται το δασί στο αντίστοιχο ψηλό. Ο Όμυρος, για να περιγράψει κάτι ωραίο, χρησιμοποιούσε τα καλύτερα φωνήεντα αλλά και τα υγρά σύμφωνα λ και ρ. Στη μουσική σύνθεση βρίσκει εφαρμογή η συνδυαστική ανάλυση και οι μεταθέσεις. Στο ελληνικό συντακτικό η συνδυαστική ανάλυση βρίσκει εφαρμογή και παρέχει συντακτική ελευθερία. Υποκείμενο, ρήμα και αντικείμενο μπορούν να το αποθετηθούν μέσα στη φράση και με τις έξι δυνατές μεταθέσεις τους και να μας δώσουν έξι προτάσεις, οι οποίες εννοιολογικά μην είναι συγγενείς αλλά με γνωσιολογικό περιεχόμενο το οποίο έχει λεπτές και ουσιαστικές αποχρώσεις. Αξίζει να αναφέρουμε τις ηχοποίητες λέξεις. Οι αρχικοί φθόνκι και συλλαβές μιμήθηκαν ήχους. Παραδείγματος χάρη, άγχος, λύπη από το επιφώνυμα αχ αχ που κάνουμε όταν νιώθουμε αυτό το συνέστημα. Ο γθούπος από το πτουπ που κάνει ένα αντικείμενο όταν πέφτει. Ό,τι ξεκινά από β, βοή, βοριάς, βουητό, βόμβος είναι ο ήχος που ακούω και μου προέκυψε η λέξη. Ό,τι λύγει σε ρ, έχει μία ροή. Παραδείγματος χάρη, ιδόρ. Η αιτημολογία μας βοηθά να κατανοήσουμε πως οι ήχοι σχημάτισαν τις λέξεις σε ένα αρχικό στάδιο. Αξίζει να αναφέρουμε την ακοστική στο αρχείο θέατρο της Επιδαύρου. Παρατηρείτε το εξής αξιοπερίεργο. Έτσι όπως ακούγονται καθαρά τα ελληνικά εκεί, δεν μπορούν να ακουστούν άλλες γλώσσες. Υπάρχει δηλαδή κάποιο είδος συντονισμού του ήχου της μαθηματικής ελληνικής γλώσσας, του χώρου και της ακουστικής. Και αυτό γιατί η ελληνική γλώσσα είναι γλώσσα μουσική. Ο Γάνος Φωριέλ ανέφερε ότι η ελληνική γλώσσα συγκεντρώνει τον πλούτο και την ομοιογένεια της γερμανικής, της αφήνια της γαλλικής, τη λιγεράδα της ισπανικής και τη μουσικότητα της ικαλικής. Και ο Γκέτα έγραψε, άκουσα στον Άγιο Πέτρο της Ρώμης το Ευαγγέλιο σε όλες τις γλώσσες. Η ελληνική ήταν σαν άστρο λαμπρό μέσα στη νύχτα. Κλείνοντας λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι οι Έλληνες ομιλούν τραγουδιστά και τραγουδούν ομιλώντας. Σας ευχαριστώ πολύ και συγχαρητήρια για αυτήν την ωραία εκδήλωση. Κυρία Κολέτη, υπέροχα όσα μας είπατε. Να ευχαριστώ πολύ στο έργο σας. Σας ευχαριστώ πολύ. Ενώ ολοκληρώσαμε την πρώτη ημέρα της Δημερίδας, με πολύ ενδιαφέρον σας ομολογουμένος ομιλίες. Είναι πολλά και όμορφα τα σχόλια που έχουμε συγκεντρώσει και αυτό μας δίνει ιδιαίτερη χαρά, έτσι να συνεχίσουμε αντίστοιχα και την αυριανή μας ημέρα. Κυρία Γρύβα, υπάρχουν ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν πριν να κλείσουμε. Συμπληρώσαμε ακριβώς πέντε ώρες. Δεν ξέρω πόσο κουράγιο έχουν οι ομιλυτές για να απαντήσουν στα ερωτήματα. Βέβαια, εδώ στο τσάτ βλέπω δύο ερωτήματα για τον κ. Μπάρκα και ένα σχόλιο του κ. Καμαρούδη. Το τέλειο μουσικό όργανο είναι το ανθρώπινο σώμα, βεβαίως κ. Καμαρούδη. Εξωλεκτική επικοινωνία είναι βασικό κομμάτι της επικοινωνίας μας, φυσικά. Κύριε Μπάρκα, έχετε το κουράγιο να απαντήσετε ή κουραστήκατε να απαντήσετε στα δύο σχόλια που σας θέτει. Το κουράγιο. Νομίζω ο κ. Καμαρούδη στο ένα και η κυρία Κακολίρη. Κυρία Κακολίρη, είστε εδώ ακόμη? Μας παρακολουθείτε? Νομίζω η κυρία Κακολίρη να μας... Α, είναι η ανεφράγγεστη της κ. Κακολίδου. Ε, τότε να θέσω το ερώτημα του κ. Σταύρου Καμαρούδη. Ε, αν, ρωτάει ο κ. Καμαρούδης, αν κατά τον 19ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε το ελληνικό αλφάβητο για την καταγραφή της αλβανικής γλώσσας. Ε, ναι, υπήρξαν τρεις, τρία βασικά ρεύματα. Ένα ήταν ότι το ελληνικό αλφάβητο, όπως και η ελληνική γλώσσα, πρέπει να είναι η γλώσσα της παιδείας και του πολιτισμού για τους Αλβανούς. Άρα υπερισκούσε σε αυτούς η άποψη ότι πρέπει να υπάρχει ένα ελληνικό αλφάβητο. Υπήρχε η τάση, κυρίως μετά το Τανζιμάτ, για ένα αλφάβητο με αραβικά γράμματα. Και επίσης με την παρέμβαση, με τη σκληρή παρέμβαση της βιβλικής εταιρείας, κυριάρχισε η τάση για λατινικό αλφάβητο. Λατινικό αλφάβητο, ναι. Θα πρέπει να πούμε ότι το 1908, στο συνέδριο που έγινε στο μοναστήρι, που θεωρείται ότι αποφασίστηκε ή ψηφίστηκε το αλβανικό αλφάβητο, και εκεί συνέχισε να υπάρχουν ελληνικά γράμματα για να αποδώσουν έτσι το αλβανικό αλφάβητο. Συνέχεια, με την πάροδο του χρόνου, καταργήθηκαν οι ελληνικοί χαρακτήρες στο αλβανικό αλφάβητο. Ευχαριστώ πολύ. Η κυρία Κακολίρη δεν είναι εδώ, επομένως δεν θα πώσουμε το ρόλο. Κάποιος άλλος από τους παρεβρισκόμενους θα ήθελε να θέσει κάποιο ερώτημα στους ομιλητές. Παρακολουθήσατε όμως απερίσπαστα και τις πέντε ώρες όλες τις ομιλίες και σας συγχαίρουμε. Ήταν εξαιρετικές οι ομιλίες, πραγματικά τις απόλαυσα. Ήταν αρκετά πράγματα από τις ομιλίες, τόσο και της κυρίας Κυριακού, όπως επίσης και της κυρίας Χανιωτάκη και του κύριου Μπάρκα. Δηλαδή, ήταν εξαιρετικές. Δεν έχω λόγια και της κυρίας Κολέτη και της κυρίας Κοκόλη, πραγματικά. Κύριε Κοκόλη, όχι. Βλέπω, νομίζω πως σηκώνει το χέρι ο κύριος Καλιάνος. Ναι, είναι αλήθεια. Έχω μια ερώτηση για την κυρία Κοκόλη, δεν ξέρω αν είναι εδώ, την έβλεπα λίγο πριν. Είναι καλησπέρα σας καταρχήν και ευχαριστώ που μου δίνετε το λόγο. Η ερώτησή μου αφορά, αν είναι εδώ η κυρία Κοκόλη, η οποία μας ενθουσίασε όλους, μια απλή ερώτηση, υπό την ιδιότητά της, ως Πρόεδρο της Ομοσπονδίας των Ελλήνων Εκπαιδευτικών της Αμερικής. Είναι ενδιαφέρον. Θα ξαναμιλήσει αύριο. Ναι, τι μπορώ να... Ναι, η ερώτησή μου, κυρία Κοκόλη, καλησπέρα και σε εσάς και συγχαρητήρια για την έξω έχει παρέμβασή σας καθόλου τη διάρκεια. Υπάρχουν προγράμματα, οι συναντήσεις με ενδιαφέρον, γιατί αυτό το ανάλογο κάνουμε στην Ευρώπη θα το αναπτύξω αύριο. Προγράμματα επιμόρφωσης, θα έλεγα, που να έχουν σχέση με το integration των Ελλήνων Εκπαιδευτικών και κατά συνέπεια της γλώσσας που γίνεται σε επίπεδο Αμερικής ή αυτό έχει αφεθεί στις κατατόπους πρωτοβουλίες στις πολιτείες. Προγράμματα εννοείται με τ' εκπαίδευση, για ελληνικούς δασκάλους. Ναι, για τους δασκάλους και εκπαιδευτικούς που διδάσκουν τα ελληνικά. Συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν υπάρχει. Από την εποχή του Μακαριστού Ιακώβου είχαμε σε πανεπιστήμια προσπαθήσει να κάνουν ορισμένα προγράμματα για ελληνική γλώσσα, για bachelors degree, ακόμα και για doctor PhD degree. Εγίνονται μερικά σεμινάρια, όμως όχι κάτι το συστηματικό, το επικοδομητικό, το μόνιμο. Συνεχίστηκαν σεμινάρια κατά την εποχή του σεβασμιωτά του Δημητρίου. Μάλιστα με πρωτοβουλία της Ομοσπονδίας και με συνεργασία όπως πάντα με τον Διευθυντή Παιδείας, κάναμε ορισμένα σεμινάρια στην Κύπρο. Παίρναμε εκπαιδευτικούς από την Ελλάδα για να μετεκπαιδευτούν στα νέα συστήματα. Έχει ένα ωραίο πρόγραμμα η Ακαδημία Κύπρου. Πάλι δεν ήταν κάτι το μόνιμο. Επίσης κάναμε σεμινάρια μετεκπέδευσης στην Αμερική, πάλι με την βοήθεια εμού της Ιδείας, της Ομοσπονδίας και του Γραφείου Παιδείας. Χρειαζόμαστε την επέμβαση της Ελλάδος σε αυτό το τομέα τώρα, μέχρι να μπορέσουμε να έχουμε δικά μας παιδιά, μαθητές δικούς μας, άρραινες και θύλης, κορίτσια και αγόρια, που μιλάνε ελληνικά πάρα πολύ καλά, έχουν το bachelors degree από τα πανεπιστήμια, αν έρθουν στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών του καλοκαιριού, ένα ή δύο καλοκαίρια, θα μπορούν να εξασκηθούν και αυτά θα αποτελέσουν πραγματικά ένα κεφάλαιο καλό για την ελληνική γλώσσα. Δεν έχουμε εκπαιδευτικούς, δεν έχουμε συγκεκριμένες, τέλος πάντων, μορφές σεμιναρίων και μετεκπαίδευσης. Μέχρι να κάνουμε αυτή την προσπάθεια, που χρειάζεται η Ελλάδα να μας βοηθήσει, μας θέλει ήδη δασκάλους από εκεί με τα εκπαιδευμένους, αλλά χρειαζόμαστε τους δικούς μας να σας πω για μια διαφορά. Οι δάσκαλοι που είναι γεννημένοι στην Αμερική και κατέχουν καλά τη γλώσσα, έχουν τα προσόντα για παιδεία ή για διδασκαλία, καταλαβαίνουν πιο πολύ την ποιότητα και την νοοτροπία των μαθητών μας, των σχολείων και γενικά του συστήματός μας. Ευτυχώς που έχουμε δασκάλους από την Ελλάδα που έχουν παραμείνει, είχαν διοριστεί και παρέμειναν στην Αμερική, είτε παντρεύτηκαν είτε οτιδήποτε συνέχισαν. Αυτοί δάσκαλοι πραγματικά είναι το σωτήριο που έχουμε για τη διδασκαλία της γλώσσης. Χρειαζόμαστε με τον καινούργιο Αρχιεπίσκοπο, αν συνεχίσει το πρόγραμμά του, το οποίο όλοι αγαπάμε, να ανοίξει κάποιο σχολείο, κάποιο κέντρο μετεκπαίδευσης και εμείς προσπαθούμε σαν ομοσπονδία να συνεργαστούμε με τα πανεπιστήμια, μήπως μπορούμε και με την Ελλάδα φυσικά να μπορέσουμε να εκπαιδεύσουμε εκπαιδευτικούς. Δεν ξέρω αν απάντησα στην ερώτησή σας. Ευχαριστώ πάρα πολύ, με καλύψατε πλήρως, ευχαριστώ. Και ευχαριστώ τον Προεδρύο που μου έδωσε τη δυνατότητα. Κάποιος άλλος που θα ήθελε να θέσει ερώτημα. Μπορώ να προσθέσω κάτι ότι αυτό που είπε η κυρία Κοκόλη είναι ένα έτημα που το έχουμε και από άλλα μέρη της ομογένειας, όχι μόνο από την Αμερική. Πραγματικά θέλουν ομογενείς εκπαιδευτικούς, τους οποίους χρειάζονται βέβαια να κάνει κάτι και η Ελλάδα και να τους επιμορφώσει και είναι ένα έτημα παγκόσμιο σχεδόν θα έλεγα. Θα συμφωνήσω κύριε Βοβεβέβερ. Θα συμφωνήσω και το έχουν ενέργει πάρα πολλές χώρες, το έχουν ενέργει. Κάποιος άλλος που θα θέλει να προσθέσει κάτι, να σχολιάσει, να ρωτήσει. Ναι, ναι, κυρία Κυριάκου. Ευχαριστώ πάρα πολύ, Ελένη, που μου δίνεις λόγο. Θα θέλα απλά να προσθέσω στα προηγούμενα σχόλια ότι τώρα με την πανδημία φάνηκε και όλα η ανάγκη που υπάρχει και υπήρξε έτσι μια μεγάλη κινητοποίηση, επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών από και το Γραφείο Παιδείας, στον όνομα που αφορά στην Αμερική, και από την Ομοσπονδία με τα σεμινάρια. Το ξέρεις κι εσύ κιόλας μας βοήθησες πάρα πολύ σε αυτό, Ελένη, και σε υπέρ ευχαριστούμε. Να πω ότι παλαιότερα η κυρία Κοκόλη κιόλας μπορεί να προσθέσει κάτι, υπήρχε η Ακαδημία του Αγίου Βασιλείου, όπου στην ουσία ήταν μια ακαδημία εκπαιδευτικών. Ήταν η ακαδημία στην οποία μπορούσαν να φοιτήσουν κάποια άτομα και να πάρουν ένα δίπλωμα στην διδασκαλία της Ελληνικής για τα ομογενειακά μας σχολεία. Δυστυχώς αυτή η ακαδημία έκλεισε. Δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει, εδώ και πάρα πολλά χρόνια. 40 χρόνια. Ακριβώς. Άρα η μόνη μας ελπίδα, να το πω έτσι, είναι τα δικά σας προγράμματα, γιατί ξέρω ότι και στο δικό σας πανεπιστήμιο λειτουργεί πρόγραμμα επιμόρφωσης, όπως γνωρίζω ότι υπάρχει μια συνεργασία τώρα με κάποιους ομογενειακούς φορείς από κάποια άλλα πανεπιστήμια για να μπορέσουν να μετεκπαιδεύσουν τους δικούς μας εκπαιδευτικούς, αλλά πραγματικά είναι γεγονός, υπάρχει αυτή η ανάγκη. Και επειδή υπάρχει παντού αυτή η ανάγκη, πρέπει όλοι μας μαζί να κάνουμε έτσι μια κίνηση. Να συμδονιστούν όλοι μαζί. Ακριβώς. Επίσης, είδα ένα σχόλιο στο YouTube, ερωτούσαν για τα βιβλία. Τα βιβλία, τα οποία εκδίδονται στην Αμερική, επίσης η κυρία Κοκόλη μπορεί να συμπληρώσει σε αυτό, γιατί έχει συνεισφέρει οικονομικά σε αυτή την προσπάθεια, τα βιβλία του Γραφείου Παιδείας, εάν επικοινωνήσετε με το Διευθυντή Παιδείας, νομίζω ότι μπορείτε να τα προμηθευτείτε κάποιοι άλλοι ομογενειακοί φορείς, αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί τους. Όπως επίσης τα υπόλοιπα βιβλία του διωτικού οίκου, φαντάζομαι να τα βρείτε και διαδικτυακά, στη δύσκολη σελίδα τους. Έχουμε δύο βιβλία που είναι καταπληκτικά και ίσως η παγκόσμια κοινότητα θα μπορούσε να τα προμηθευτεί, έστω και από το διαδίκτυο. Είχαν εγγραφεί με τη βοήθεια μου της Ιδείας και άλλων τέλος πάντων, και της Αρχιεπισκοπής, του ενός τμήματος που λέγεται Πίστης. Ο εξέρετος διευθυντής που έχουμε σήμερα, ο Ντάκτο Κουλαρμάνης, έχει τις προσβάσεις και θα μπορούσε, αλλά και εγώ ίδια, θα μπορούσε να στείλω πραγματικά το βιβλίο του πολιτισμού, τη Μυθολογία, που είναι καταπληκτικά βιβλία. Γι' αυτό τα χρημοτοδότησα και εγώ προσωπικά, διότι πραγματικά είναι πάρα πολύ αξιόλογα βιβλία. Είναι θησαυρός γνώσεων συμπεριληπτικός, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από όλους τους εκπαιδευτικούς και γενικά από τους ανθρώπους που ασχολούνται με τη γλώσσα, με τον πολιτισμό. Επίσης, το βιβλίο του Επιαγωγίου, που εξεδόθη πάλι εδώ και μερικά χρόνια από την Αρχιεπισκοπή, με τη βοήθεια διαφόρων, τέλος πάντων, ατόμων. Και αυτό είναι πάρα πολύ καλό βιβλίο και σας είπα μπορείτε να ποτανθείτε στο γραφείο Παιδείας Ιεράς Αρχιεπισκοπής Δαυτου Κουλαρμάνη, ή εμού της Ιδείας, ή της κυρίας Μερόπη, που είναι συνεργάτηδα, αρογός στις προσπάθειές μας, στην κυρία Βαριτιμίδου και την κυρία Οίκουτα. Όλοι μας συνεργαζόμαστε για το καλό της παιδείας, για τα παιδιά μας, για τη γενιά του αύριο. Να μεταλλαμπαδεύσουν τις αξίες σε αυτές οι οποίες κτίστηκε ο πολιτισμός και η γλώσσα που γιορτάζουμε σήμερα. Συγχαρητήρια σε όλους. Στην κυρία Γρύβα, στο Πανεπιστήμιο, αλλά και σε όλους τους λαλίσσαντες. Επένεσαν την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό μας. Και έχουμε και μέλλον αύριο, έχουμε ένα πεντάωρο επίσης, μια πεντάωρη συνεργασία. Είναι ευχάριστο το πεντάωρο κυρία Γρύβα. Να ακούμε εσάς και τα προγράμματά σας. Και αύριο θα σας μιλήσω εγώ προσωπικά για την κατάσταση στην Πορτογαλία, που δεν είναι καθόλου εύκολη η κατάσταση. Αυτή τη στιγμή, είμαι ο μοναδικός εδώ στο πανεπιστήμιακό χώρο, ας πούμε. Μιλάμε για τα πανεπιστήμια. Και για την διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης, ως δεύτερης γλώσσα συγκεκριμένου. Και ούτε βιβλία εμείς δεν έχουμε. Δηλαδή, τα πληρώνω τα πάντα από τη ψέπη μου, ειλικρινά, αλλά θα σας πω αύριο θα σας δώσω κάποια στοιχεία την κατάσταση εδώ στην Πορτογαλία. Δεν είναι μόνο η πανδημία που μας ασχολεί τώρα αυτή τη στιγμή, είναι και η κατάσταση των νεοελληνικών σπουδών γενικότερα στο πανεπιστήμιακό χώρο. Θα σας πω κάτι, δύο λόγια αύριο, όταν θα σας μιλήσω. Θα σας ακούσουμε με πολύ ενδιαφέρον. Κάνουμε κάτι στην ουσία, στην πραγματικότητα, αλλά πάντα δυσκολαβόμεστη. Δηλαδή, είναι δύσκολη πραγματική η κατάσταση εδώ. Θα σας πω κάποια στοιχεία. Αύριο λοιπόν, μόνο μια έτσι παρένταση που έκανα τώρα. Περιμένουμε με ενδιαφέρον. Εγώ σας ευχαριστώ για ό,τι άκουσα, πολύ ενδιαφέρος. Έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον για μένα προσωπικά. Και μαθαίνω συνέχεια με αυτά όλα τα στοιχεία που ακούω, τα θέματα που ακούω. Είναι μια χαρά, είναι τιμή για μένα να είμαι εδώ μεταξύ σας και να έχω αυτή τη συνεργασία. Και πάλι σας ευχαριστώ, κυρία Γκρίδια, την πρόσκληση. Και μας είναι τιμή να σας ακούμε να μιλάτε με τόσο ωραία ελληνικά. Εντάξει, δεν είναι η μητρική μου γλώσσα, δυστυχώς. Για αυτό, ένα χρόνο παραπάνω. Ξέρω ότι πρέπει να κάνουν περισσότερα ελληνικά, σίγουρα. Αλλά εντάξει, προσπαθώ, κάνω ό,τι μπορώ. Αλλά αν ακούσουμε και την κυρία Ντόμπρα, δεν θα αφιβάλλεις ότι έχει γεννηθεί στην Ελλάδα. Ενώ δεν έχει γεννηθεί, αλλά τα ελληνικά της είναι καταπληκτικά. Αναμένουμε να την ακούσουμε και αυτή τη στιγμή, το αύριο. Κυρία Γκρίδια, ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια. Και εμείς, παρακολουθώντας τη δημιρίδα αυτή, επιμορφωνόμαστε και ασκηζόμαστε για την κατανοήση του προφορικού λόγου. Πιστεύω ότι σωστά είπα. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση και εμείς από την Ουκρανία να συμμετέχουμε με την Αταλία Βαϊβούτκα σε αυτή τη δημιρίδα. Ήταν πάρα πολύ ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις και εγώ παρακολουθώντας τη συνάντηση αυτή, μαθαίνω κάποια καινούργια για τον εαυτό μου πράγματα, κάποια εξαιρετικά πράγματα που δεν ήξερα μέχρι τώρα. Και σήμερα κουραστήκαμε όλοι πάρα πολύ, αλλά αυτό που έχει σχέση με την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό μας δίνει δύναμη να είμαστε όλοι μαζί κοντά μέχρι το τέλος, γιατί ενωμένοντας τις δυνάμεις μας... Δεν κουραζόμαστε. Αυτό είναι κυρία Κοκόλα. Καλή ξεκούραση σε όλους και καλή αντάγωση αύριο. Ευχαριστούμε θερμά κυρία Ντόμπρα. Λοιπόν, κάποιος άλλος θέλει να τοποθετηθεί να ρωτήσει κάτι. Έχει πάει ήδη 10 και 20. Και χαίρομαι πραγματικά που είμαστε όλοι και όλες παρόντες και παρούσες. Κυρία Κακολίλη, νομίζω πήρατε απάντηση από τον κ. Μπάρκα στο ερώτημα που είχατε θέσει. Πήρατε γραπτή απάντηση. Αναλυτική θα έλεγα, εδώ και ώρα. Δεν το προσέξατε. Τότε να κλείσουμε την σημερινή μας συνεδρία. Σας ευχαριστώ θερμά για την παρουσία σας, για τις υπέροχες ανακοινώσεις σας. Τις υπέροχες ομιλίες σας. Δίνουμε ραντεβού αύριο στις 4 στο απόγευμα, ώρα Ελλάδος. Καλή ξεκούραση σε όλους. Στο επανειδήν, λοιπόν, αύριο. Τις 4 στο απόγευμα, ώρα Ελλάδος. Καλή ξεκούραση σε όλους. Στο επανειδήν, λοιπόν, αύριο. Τις 4 στο απόγευμα, ώρα Ελλάδος. Γεια σας. Καλή ξεκούραση σε όλους. Θα σας δούμε από καρδιάς για την παρουσία σας και τη συμμετοχή σας. Εμείς ευχαριστούμε. Είναι εξαιρετικό. Μπράβο σας. Καληνύχτα. Καληνύχτα. |
