| Το μάθημα διαιρείται σε τρεις επιμέρους ενότητες: η αρχική σελίδα των διαδικτυακών εφημερίδων, οι διαδικτυακές ειδήσεις και τα χαρακτηριστικά τους, ιστολόγια και διαδικτυακή δημοσιογραφία.: Βλώσα, Διαδίκτυο και Μουσογραφία. Είναι ένα θέμα το οποίο το πρόγραμμα σπουδών μας το προσηγητίζει από διάφορες πλευρές. Νομίζω φέτος στο τέταρτο εξάμινο έχετε Διαδίκτυο και Μουσογραφία. Σε μεγαλύτερα έτη υπάρχουν και οι δικά μαθήματα. Στο Μεταπτυχιακό επίσης υπάρχουν αρκετά για όσους ενδιαφέρονται. Σήμερα μαζί θα δούμε επιλεκτικά θέματα που έχουν σχέση αφενός με τη Μουσογραφία μεγαλύτερο, δηλαδή ενδιαφέρον για αυριανούς δημοσιογράφους και επίσης όσο γίνεται να δείξουμε και πλευράσεις που έχουν να κάνουν τη γλώσσα. Δηλαδή, πώς το νέο αυτό μέσο, ας το πούμε έτσι, το νέο περιβάλλον που είναι το Διαδίκτυο, επηρεάζει σε ποιό βαθμό και πώς και τη δημοσιογραφική γλώσσα. Απριόριν να πω ότι δεν θα ασχοληθούμε με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο λόγος δεν είναι ότι δεν έχουν ενδιαφέρον ή ότι δεν συναντιώνονται με τη Δημοσιογραφία, αλλά οπωσδήποτε είναι ένα πεδίο υποδιαρεύνηση ακόμη καινούργιο και όσο να πει κανείς βρίσκονται στις παρηθές της επαγγελματικής δημοσιογραφίας. Για αυτό τα θέματα που θα δούμε σήμερα είναι τα εξής τρία. Το πρώτο έχει να κάνει με αυτό που λέμε αρχική σελίδα, common page. Θα μου πείτε γιατί. Γιατί στην αρχική σελίδα και στη μορφή της θα λέγει κανείς συμβυκνώνονται όλα τα καινούργια κατακτηριστικά του διαδικτυακού λόγου. Αντί λοιπόν να μιλήσουμε γενικά και πολύ θεωρητικά για τον διαδικτυακό λόγο, για τον ηλεκτρονικό κοινό κλπ. είναι καλό ξεκινώντας με κάποια παραδείγματα να δούμε τη φυσιογνωμία, την ταυτότητα της αρχικής σελίδας. Ένα μεγάλο κομμάτι του μαθήματος που πρέπει να σας ενδιαφέρει είναι οι ηλεκτρονικές επιβιώσεις των εφημέρειων. Δηλαδή τι γίνεται με τη μεταφορά του υλικού των γνωστών παραδοσιακών επιβιώσεων στον καινούργιο διαδικτυακό ή ψηφιακό αν θέλετε περιβάλλον. Και στον χρόνο που θα μας περισσέψει θα δούμε τη σχέση μπλοκς και δημοσιογραφίας, ιστολογίων και δημοσιογραφίας. Που είναι μια περιοχή μεθοριακή ανάμεσα στα ζωζέλα δίκτυα από τη μία και στην επαγγελματική δημοσιογραφία από την άλλη. Λοιπόν ας ξεκινήσουμε με κάποια παραδείγματα. Πριν που οτιδήποτε θα ήθελα να κάνουμε μια μικρή κουβεντούλα. Επειδή έχω διακυστώσει ότι δεν πολύ βλέπουν οι φοιτητές ηλεκτρονικές επιβιώσεις εφημέρειων, βλέπουν δηλαδή αλλά όσο τα περίμενα θα ήθελα λίγο να μου πείτε ορισμένοι ποιες είναι οι διαφορές ανάμεσα στο πρωτοσέλιδο μιας έντυπης εφημέρηδας και στην αρχική σελίδα της ίδιας εφημέρηδας στο διαδίκτυο. Είναι απλή μεταφορά, υπάρχουν διαφορές, από ποιο πράγμα επιβάλλονται οι διαφορές, τι είναι, αυτό είναι πολύ βασικό. Το έντυπωστο τύπο στην οικογένεια έχει το πρωτοσέλιδο, το κρύο είναι και αυτό που το βοηθάει να βρεις κάθε μέρα. Θες να πεις ότι υπάρχουν αρκετές διαφορές ανάμεσα στο πρωτοσέλιδο και τις εσωτερικές σελίδες. Να ρωτήσω, γιατί δεν υπάρχουν διαφορά. Αντίθετα η δώρη σελίδα είναι αρκετή. Να ρωτήσω πριν πας στην διαρρυπτιακή σελίδα, κατά τη γνώμη σου ή κατά τη γνώμη σας μπορεί και άλλος να παραβιδένει ανάγκη. Τα πρωτοσέλιδα έχουν αλλάξει κάτω από την πίεση του διαρρυπτήου, κάτω από την επιρροή του διαρρυπτήου. Δηλαδή τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων των σημερινών είναι όπως ήταν πριν από δέκα χρόνια, ας πούμε. Δεν μπορώ να την κάνω, γιατί να το δέχαμε για δέκα ώρες από τα πρωτοσέλιδα. Μπορούν να ξεφυλίσουν τους κανείς ένα αρχείο. Είναι εύκολο σήμερα. Ναι, δεν το έχω ξεφυλίσει. Υπόθεση? Έχουν αλλάξει. Θεαπιστεύω, γιατί περνάει ο χρόνος και σίγουρα όσο περνάνουν τα χρόνια, αλλάζουν. Το καλύτερο και το χειρότερο δεν το ξέρω, αλλά σίγουρα αλλάζουν. Άλλος άλλη απόψη από αυτό πριν πάλι στο άλλο το θέμα. Η αρχική σελίδα έχει πάρα πολλά... Όχι αρχική, τα πρωτοσέλιδα. Μια αρχική σελίδα έχει πάρα πολλά θέματα. Πιο πολλά από το πρωτοσέλιδο. Μισό λεπτό, όταν λέει αρχική σελίδα, προσέξτε. Αρχική σελίδα είναι εφτά οθόνες. Εννοείς, όλο αυτό το πράγμα έχει τρέξει μέχρι κάτω, όχι την πρώτη οθόνη μόνο. Ακόμα και ένα πρότυμα. Η αρχική σελίδα έχει πολλές πρωτοσέλιδες. Αυτό το δούμε και στα παραμένες. Σε σύγχυση παλαιότερα δεν έχουν πέντε θέματα. Τώρα έχουν πέντε. Έναν πίτρο και λίγο. Λέω ότι η διαφορά πολύ περισσότερη είναι στη διανοικτυακή εκδοχή. Και εσύ πιστεύεις ότι τα παλαιά από το σελίδα είναι τα πιο σύγχρονα. Όλα τα πιο σύγχρονα θέματα. Άλλη απόψη για το ανάλαξα με τα χρόνια από το σελίδι των εφημερίδων καταρχή. Παρακαλώ, παρακαλώ, παρακαλώ. Νομίζω είναι θέματα πολύ βασικά για ετσιγκανταρτισμού δημοσιογραφικών. Ναι, ναι, ναι. Η εφημερίδα είχε να κάνει, είχε να κάνει και είχε να κάνει. Καθαρά που που σαν τραβήξει το δουλεύμα του κόσμου. Αν ήταν εφημερίδα, αυτό δεν είναι πίσω τα πέντε θέματα. Είναι το ίντερνετ, πώς θα μπορείς να εφημερίσεις. Α, είναι το ίδιο πράγμα λες το πρωτοσέλιδο και αυτή η σελίδα. Είναι το ίδιο πράγμα, ουσιαστικά. Δεν επηρέαζει δηλαδή η μεταφορά της σελίδας στο ψυχιακό περιβάλλον λες. Μιλάς για το αν λες ότι δεν άλλαξαν στη διάρκεια των χρόνων στα πρωτοσέλιδα. Αυτό λες. Αυτός ο τόπος λες, που θέλω να τραβήξει το δουλεύμα του κόσμου. Ποιος είναι για αυτές τις βαλτιωτήρια χαρακτηριστικά που δεν αφνίζουν εις ουτερικές σελίδες. Είναι μεγάλη η στιγμή, όσο πιο περιεκτικά γίνεται η βαλτιωτήρια της λέξης σύντομη τίπλη. Σύντομη τίπλη. Ναι. Οι εικόνες. Μάλιστα. Άλλη άποψη από αυτό αν άλλαξε η μορφή των πρωτοσέλιδων ή όχι. Έχει μεγάλη χρησιμότητα σε παρέχτηση, το λέω αυτό, για φοιτητές μοσογραφίας. Ενώ δεν εννοώ τον μέσο αναγνώστη της εφημερίδας. Να κάνει προσωπική αρχιακή έρευνα στα αρχαία των εφημερίδων. Τα οποία πλέον είναι πάρα πολύ ευπρόσυτα. Δεν είναι όπως παλιά. Πρέπει να πας σε μια μεγάλη γυμνή, λίγο θύκη να ξεφυλίσεις κάτι. Γουμούτσες τεράστιες. Τώρα σχεδόν όλες οι εφημερίδες έχουν αρχείο και μπορεί να δει κάνεις πέντε, δέκα χρόνια πίσω. Τουλάχιστον τα πρωτοσέλιδα. Και σε όλες οι εφημερίδες το ενδιαφέρει. Μπορεί να σε ενδιαφέρει η αθλητική δημοσιογραφία, μπορεί να σε ενδιαφέρει η οικονομική δημοσιογραφία. Λοιπόν, ας πάμε τώρα στο άλλο θέμα. Τι γίνεται με τις αρχιικές σελίδες? Στις αρχιικές σελίδες των διαδικτυών υπάρχουν κατηγορίες. Που δεν υπάρχουν... Ακριβώς. Όπως? Παλικά πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά θέματα, ασκητικά. Και εμφανίζονται όλες στην αρχιική σελίδα. Τι κάνεις, μπορείς? Υποσώστε κάποιος ανάλογο με προκάζει την είδηση που θέλει να διαβάσει, θα περιοχεί στον αρχιστικό τομέα. Ενώ δεν υπάρχουν στα πρωτοσέλλιδα, λες, πρέπει να πας σε εσωτερικές σελίδες. Ακριβώς, ναι. Ναι, ναι, ναι. Γιατί τα πρωτοσέλλιδα φαίνοντας και η αρχική σελίδα φετέρων είναι πλοηγός. Πώς είναι το τηλεφωνικό κέντρο το παλιό με τα καλώδια που σε πήγαινε στα τερματικά. Είναι πραγματικά οδηγός ανάγνωσης. Και επίσης η μοναδική διαφορά που σου πω. Παρακαλώ. Μπορεί να διαβάσει. Είναι ότι και στα πρωτοσέλλιδα, όσο είναι στην αρχική σελίδα και στην αντίστοιχη σελίδα του κέντρου, υπάρχει στην πρώτη σελίδα πολλές σκόπιες και υπήσεις σε μοχή παραθύρων όπως υπάρχουν και στην έθνη. Δηλαδή, γεμίζουν την πρώτη σελίδα με υπήσεις. Αυτή είναι ομοιότητα? Είναι η μοναδική περιοχή. Είναι αυτές οι παραπληκτικές περιbahnες. Άλλη апறση για τις ομοιότητες διαφορές internistic ανάμεσα στον πρωτοσέ нужно και στην εκπαιδευτική έντροση. Έχουμε περάσει τώρα σε μια σύγκριση της Επιμελήτας, αυτό έχει να κάνει μόνο με το πρωτοσέλλητο, όχι με το θέμα του πρωτοσέλλητο. Όχι, όχι, δεν έχει να κάνει μόνο, αλλά από εκεί ξεκινάνε. Πες, τι ήθελες να πεις. Όχι, θεωρώ ότι και γι' αυτόν τον λόγο έχει πέσει πολύ υπόλοιπο μερίδος στο Επιμελήτα. Ποια είναι η υπόλοιπος, διπλέον είναι το πιο εύκολο να το φάσεις μες όλες. Μπορείς να ελέγξεις, να έχεις ανεξάρτητα παράλληλα πέντε υπηρεσίες, με ελευθερία που σου δίνει η κατηγοριοποίηση, σε οικονομικά, κεντρικά, πολιτικά, πολιτισμικά θέματα, να κάτι δεν σε παραπέμεινει, διότι εκεί όντως επεκέντρωνται το ενδιαφέρον σου σαν έναν αγνώστη. Είναι πιο εύκολος πρός να τα αδειοθετήσεις. Αν θέλω να το κάνεις αυτό δηλαδή, από φτιέχεις σαν εικόνα, ένα αρχείο το πρωτοσέλλητο, και το έχεις απάντα από να έχεις πέντε ράπτες στο σπίτι σου που δεν είναι από κόμμα, δεν έχει εφημερίδες. Ως πόσο προσωπική μου θέση μπορώ να λυγώ με τι γίνεται με τον Θεό της, είναι ότι είμαι λίγο θεωματικός, δηλαδή πάντοτε μου αρέσει. Αυτό δεν είναι θέση, αυτό είναι βούληση, είναι βούσκο, είναι τη στιγμή, αυτό είναι άλλο πράγμα. Και με αρέσουν οι χάρες της εφήγης και με αλερώνουν και όλες αυτοί, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Πριν μου θέσετε τα ερώτημα για το αν υπάρχει η λαμάνξη να αγοράζουμε μεν τη μορφή. Ναι, λίγο προβοκατόρικο τώρα, εννοείται ότι αξίζει βέβαια. Καλά, θυμάμαι ότι κάποιοι του συγκρονίστησαν περισσότερο. Δεν μπορείς να τη δεις όλη, δεν μπορείς να δεις τα ένθετα. Ήθελα να πω κάτι πάνω σε αυτό που είπες. Το ερώτημά μου δεν είναι τόσο απλό και ενός επιπέδου όσο φαίνεται. Πάει σε μεγαλύτερο βάθος το οποίο θα προσπαθήσω να δείξω στη συνέχεια. Παράδειγμα, τι είδους δημοσιογράφο χρειάζεται η ηλεκτρονική έκδοση. Είναι ο ίδιος με τον παλιό δημοσιογράφο. Χρειάζεται άλογες προσόντα. Η γραφή αλλάζει, η μορφή των κειμένων αλλάζει, τα κοινωνικά έδη αλλάζουν. Αυτά είναι τα ουσιώδη ερωτήματα, δηλαδή καταλήγουν σε πολύ βασικά ερωτήματα για τον Αδριανό. Υπάρχεται και για το σημερινό δημοσιογράφο, ο οποίος δεν είναι πια ο δημοσιογράφος του χθες. Ρωτήστε τους επαγγελματίες και θα σας πουν ότι ακριβώς έτσι έχει το πράγμα. Μια μικρή πλειοφορία, παρέθυση και θα πάμε να δούμε τα παραδείγματα. Έχει γίνει μια καλή διατριβή στο τμήμα μας πριν από χρόνια, το 2006, αν θυμάμαι καλά, της οποίας το θέμα ήταν η αξιολόγηση των εργαλείων, όπως λέγονται, από τεχνολογική σκοπιά που έχουν οι ελληνικές διαδικτυακές αποδόσεις των εφήμων της εποχής εκείνης, δηλαδή του 2004, 2005, 2006. Γιατί όλες οι εφημερίδες δεν ήταν στον ίδιο βαθμό εξελιγμένες. Μερικές ήταν η μεταφορά σε ένα pdf της έντυπης έγκλωσης, τίποτε περισσότερο. Και μάλιστα αυτό και χωρίς συνδρομή μπορούσες να βεις σε ένα pdf ολόκληρο το βήμα, ολόκληρη την καθημερινή του, του καθεξής. Αυτό που σε αυτή τη διατριβή μεταξύ πολλών άλλων έχει ενδιαφέρον γιατί την παρακολούθησα, είναι οι συνεντεύσεις που είχε πάρει η διδακτόρισα τώρα από τους υπεύθυμους των ηλεκτρονικών εκδόσεων, οι οποίοι ήταν από τους πιο καινοτόμους δημοσιογράφους. Ο Ρεξάδη ήθελε να κάνουμε καινοτομίες και υπάλλα. Η εικόνα γενικά ήταν ότι το έξι, πόσα χρόνια περάσανε, είναι οχτώ. Έχουν πάρει και πάρα πολλά χρόνια. Το τοπίο άλλαξε δραματικά από τότε, δηλαδή ακόμη τότε. Ο ρόλος του παραδοσιακού δημοσιογράφου, όπως τον ξέρουμε, έτσι του ρεπόρτερ και λοιπά του συντάχτη, δεν είχε αλλάξει ακόμη. Με πολύ μεγάλη καχυποψία έβλεπε ακόμη και ο υπεύθυνος, πολύ δε περισσότερο μεγαλύτερης ηλικίας δημοσιογράφη, τον καινούριο του ρόλο. Θεωρούσαν ότι αυτό πράγμα είναι πειραματικό, ότι μπορεί να μην κυριαρχίσει, ποιος ξέρει τι θα είναι αυτό το πράγμα. Άρχισαν να ακούγονται οι απειλές ότι μπορεί να χάσει την αυθεντία του, την εξουσία του, οι φρυλάνσες ή διάφοροι περίπου ερασιτέχνες μπορεί να του τρώνε τη δουλειά και το καθεξής. Το πράγμα έχει αλλάξει, εκκλείσει πολύ ένα ρωσταβλάκι, γι' αυτό και τύθενται όλα αυτά τα ζητήματα. Λοιπόν, ας δούμε μερικά παραδειγματάκια για να ξεκινήσουμε μετά έτσι το κύριο σώμα του μαθήματος. Για άλλη ξε, ένα παράδειγμα πολιτικής, ένα παράδειγμα οικονομικής και ένα παράδειγμα αθλητικής ευθυμέρειας, σημερινής. Ξεκινάμε με τα νέα, πρώτα να δούμε το πρωτοσέντρο σημερινό, μπορεί να το είδατε κιόλας, να δούμε και την διαδικτυακή έκδοση. Να πω επίσης, πολύ βασικό που θα σας απασχολήσει και σε άλλα μαθήματα, σε ποιο βασμό πρέπει να αναρωτηθούμε και να το ψάξουμε αυτό το πράγμα ότι οι ηλεκτρονικές εκδοσίες των εφημερίδων είναι πραγματικά διαδικτυακές. Πραγματικά διαδικτυακές σημαίνει αν εκμεταλλεύονται στο βασμό που μπορούν, όλα τα εργαλεία που κάνουν για σημερινή εφημερίδα να είναι, ας το πούμε, πολύ πιο δυναμική απ' ότι είναι η πρώτη μορφή των ηλεκτρονικών εφημερίδων ή ενδεκομένως και η εντιπένδοση. Λοιπόν αυτά ήταν τα νέα τα σημερινά, γι' αυτό σας θέλω να κάθεστε λίγο πιο προστά για να μπορείτε να βλέπετε λίγο καλύτερα την εικόνα. Θα ξαναρωτήσω εγώ πάλι. Τα νέα πριν από 10 χρόνια φαντάζεστε ότι θα ήταν έτσι όπως είναι εδώ. Ποια στοιχεία νομίζετε ότι είναι καινούργια ή στη γέτο αυτά να κάθετε και να εισοματώσετε εδώ στο Προδροσέριδο ακριβώς εξαιτίας της πίεσης του διαδικτύου. Τι λες Σελίνα. Φαντάζομαι ότι βασικά βάση μέρα έχουμε κάτι έτσι από τον κύριο Μαμαγκά που παραδέξαμε σε παλαιότερα ένθρωπα. Ότι δεν θα έχει αρχικά διαφήμιση για τα ένθρωπα. Ωραία. Αυτό εδώ είναι διαφήμιση, ναι. Μου νομίζω είναι τραμπζαπίρος αν μπορώ να δω καλά. Ίσως και αυτό είναι κάτι σαν διαφήμιση. Δεν είναι ακριβώς διαφήμιση αλλά πάντως είναι αυτού του τύπου. Ακόμη και αυτό, έτσι, το πλάτος αυτό τη στείλησε πάρα πολύ μεγάλο για παραδοσιακή εφημερίδα. Δεν θα ήταν πριν από 10 χρόνια έτσι. Ακόμη και αυτό εδώ το στοιχείο, αυτή η ζώνη, επίσης δεν είναι στοιχείο της παραδοσιακής εφημερίδας. Κοιτάξτε ένα τεράστιο, μια τεράστιρη γελειογραφία. Υπήρχαν πάρα και γελειογραφίες σε πρωτοσέντρα αλλά εγώ νομίζω ότι αυτό θυμίζει οστόνιπολογιστή, πολύ μεγάλη. Οπότε πολλά στοιχεία δεν είναι, δεν θυμίζουν την παραδοσιακή εφημερίδα. Πάμε λίγο τώρα την ηλεκτρονική μορφή, την σημερινή, έτσι. Την πρώτη οθόνη της ηλεκτρονικής έλευσης. Υπάρχει σύγκτοση, θέλει βέβαια μια διαρρέπνη στο πράγμα, του κύριου θέματος στην NDP και του κύριου θέματος στην αρχική σελίδα. Είναι πάνω το ίδιο ή μπορεί να είναι και άλλο, ή μπορεί να αλλάξει μέσα στη μέρα. Αυτό νομίζω ότι έχει κυρίως να κάνει με την ενωμολία, ότι μπορεί να αλλάξει ανάποια στιγμή. Α, μια διαφορά. Μια σκίνηση μπορεί να κατεβαίνει να αποτυπωθεί στην αρχική σελίδα. Αυτό σημειώστετο σχεδόν είναι προφανές. Ενώ ο χρονισμός που έχει να κάνει με το 24ωρο της ηλεκτρονικής έλευσης έχει να κάνει με το δευτερό λεπτό και με το λεπτό. Έχουν πολύ συχνά ερδίξεις πριν 2 λεπτά, πριν 3 λεπτά ή 18 και 27 στο σημείο που τρέχουν οι τελευταίες ειδήσεις. Τώρα εδώ πάνω, θα μπορούσαμε να βγούμε στο διαδίκτυο να το δούμε και όλα ζωντανά. Είναι πολύ εύκολο. Ό,τι όπως ξέρετε είναι έντονο, είναι link, είναι υπερδεσμός, ο οποίος οδηγεί σε ένα υπερκείμενο. Στην πραγματικότητα είναι ένα υποκείμενο, ένα σαμπ τεκστ. Ερώτηση, εάν κλεικάει κανείς στο ξεμπλοκάρο, 30 μήτ για άλλες εφάρκες δημοσίου υπαλληλών, σε πόσα επίπεδα βάθους προς τα κράτα θα πάει? Τι θα βγει, δεν θα βγει το άρθρο ολόκληρο κανονικά. Εκεί πάνω υπάρχουν υπερδεσμοί να σε πάνε κάπου πιο βαθιά, κάπου αλλού ή κάπου έξω από την εφνέδρα. Τι λέτε? Τι λες? Λες ναι, το έχεις ψάξει δηλαδή και πού σε πάνε. Θα σας δείξω πού πάει αυτό το ξεμπλοκάρο, να το πατήσεις και πάει εδώ. Το βλέπετε? Έχει ένα πυλακάκι με οικονομικά στοιχεία. Το άρθρο δεν μπορείς να το διαβάσεις ολόκληρο γιατί πρέπει να είσαι συνδρομητής. Και σταματάς εδώ, αλλά ακόμη κι αν ανοίξεις το άρθρο θα δεις ότι δεν έχει λίκ. Δεν μπορεί να σε πάει αλλού. Δηλαδή τι σημαίνει αυτό, σημαίνει ότι οι περισσότερες, προστάξτε το αυτό, οι ελληνικές αφημέτες ακόμη δεν είναι πραγματικά ψηφιακές. Δηλαδή έχουν ένα δεύτερο, το πολύ πολύ ένα τρίτο επίπεδο βάσης. Θα δούμε στη συνέχεια ποια είναι η πραγματικά ψηφιακή εφημερίδα, η οποία βγαίνει και έξω από τον εαυτό της. Πάει σε ένα αρχείο, πάει σε μια δηλειοθήκη, πάει σε ένα χάρτη, πάει σε μια άλλη εφημερίδα, πάει σε ένα upload. Γενικώς βγαίνει στον παγκόσμιο ιστορικό χώρο. Πάει σε μια άλλη εφημερίδα, πάει σε έναν άλλον upload. Θα θέλαμε να πω, πού ανοίγει να πάει με τη μένια την μέρα από ένα βίντεο, που μπορεί να αντιπάρει. Παραπέμπει σε σχετικά, παραπέμπει στον ιδιόν. Το θέλει δουλειά, όμως. Εσύ, ο δημοσιογράφος που θα γράψεις ένα άρθρο, πες ένα θέμα που σε ενδιαφέρει. Εάν εσύ συνάδελφος σου έχει γράψει ένα άρθρο, πρέπει να ξέρεις πότε το έγραψε συγκεκριμένα, μπορεί να είναι περισσότερο από ένα. Πρέπει να ξεφυλήσεις, αν δεν είναι ηλεκτρονικό το αρχείο, τα παλιά φύλλα. Αν μπορείς να κάνεις link, μπορεί και να μην μπορείς. Και πρέπει να βάλεις ένα κατάλληλο link σε κάποιο σημείο, ώστε να δίνεις τον αναγνώσεις τη δυνατότητα, να το διαβάσεις στο άλλο κείμενο σαν διάλογο, σαν ένα άλλο σχόλιο, σαν άλλη άποψη. Έτσι, δεν είναι μόνο να βρεις το υλικό, είναι και πού και πώς θα κάνεις το linking στα άλλα κείμενα. Κάτι το οποίο δεν γίνεται. Δεν υπάρχει αυτό το πράγμα ακόμα στις ελληνικές εφημεριδές. Εγώ, τουλάχιστον, δεν το έχω δει. Σε πολύ μικρό βαθμό, υπάρχει στην αυτεμπολική, την οποία θα δούμε στη συνέχεια. Πολύ οικονομική, όπως ξέρετε, εφημερίδα. Επομένως, εδώ έχουμε δύο επίπεδα βάρθους και σταματάει εκεί, αλλιώς θέλει συντρομή. Το άλλο θέμα, που ήταν κάπως έτσι δεξιά στην αρχική σελίδα, είναι η Αμφίπολη. Εδώ το στοιχείο που δεν μπορεί να υπάρξει εύκολα στην έντυπη εφημεριδά είναι η εικόνα. Βλέπετε κάτω, έχει και το διαφημίζει στην αρχή ως 8 φωτογραφίες, λέει πάνω αν το διαφημίζεται. Εδώ έχει μια σειρά φωτογραφιών από το εσωτερικό του μνημείο. Τις βλέπουμε κάθε μένα στις εδήσεις. Αυτό θα το δούμε και στη συνέχεια ως ένα από τα βασικά γνωρίσματα των διαδικτυακών εκδόσων, δηλαδή πολυμεσικότητα ή πολυτροπικότητα. Να δούμε ένα άλλο παράδειγμα, δεύτερο, η ναυτεμπορική. Να σας πω εδώ ότι αυτή η διατριβή που ανέφερα προηγουμένως, βαθμολογώντας στη βάση ενός μοντέλου με κάποια κλητήρια της εφημερίδας, βγάζει πρώτη την ναυτεμπορική σε δυναμισμό, σε εκμετάλλευση εργαλείων που μπορεί να είναι αρεσσές, μπορεί να είναι δημοψηφίσματα, μπορεί να είναι διάφορα πράγματα που έχει στην αρχική σελίδα Νέφνελ. Αυτή είναι η έντυπη και ήθελα να δούμε λιγάκι πάλι την πρώτη οσόνη της και μια δεύτερη της κεντρικής. Αυτή είναι η αρχική σελίδα, συγγνώμη. Και επάνω εδώ λέει πριν δύο λεπτά, δεν το βλέπετε γιατί είναι η ανάληψη λιγάκι. Άγγλικά, λοιπόν, κανείς εδώ θα ανοίξει αυτή η διαφάνεια, η οποία έχει ένα στοιχείο που δεν το βλέπουμε σε όλες ή σε πολλές εφημερίδες. Ανοίγει αυτή εδώ η διαφάνεια και το στοιχείο που κάνει την εφημερίδα να είναι πιο ψηφιακή από τις άλλες, ξέρετε ποιο είναι, είναι σε αυτό εδώ το σημείο. Εδώ λέει σχετικά θέματα, είναι περίπου αυτό που έλεγες. Δηλαδή, αυτός που έγραψε το κείμενο κάπου εδώ λέει ότι, νομίζω σε αυτό το σημείο, λέει από την 1η πέπτω, δεν είναι κάτι διαφορετική. Έχει όμως εδώ, για τον ενδιαφερόμενο, ο οποίος μπορεί να είναι, ξέρω εγώ, ένας φωτεχνικός, ένας οικονομολόγος, οτιδήποτε, ένας οποιοςδήποτε, έχει ένα μικρό μπουκέτο από συναφεί ως προς το θέμα αυτό άλλα άρθρα, τα οποία είναι, ίσως, λίγο παλιότερα, μπορεί να είναι και πρόσφατα, αλλά εν πάση περίπτωση, αυτό το πράγμα εδώ θέλει δουλειά. Πρέπει να υπάρχει άνθρωπος να το κάνει αυτό, δεν γίνεται μόνο του, καταλαβαίνετε. Δηλαδή, μιλάμε πια για μια θεματική εφημερίδα. Μέχρι τώρα δεν το είχαμε αυτό το στοιχείο, είχαμε μοναδιαία άρθρα. Ένα άρθρο αρχί με έσχεται, άλλος με μια φωτογραφία, μια αλεξάνδρια, κλπ. Εδώ, αρχίζει η εφημερίδα να συνομιλεί με τον εαυτό της, να συνομιλεί με το αρχείο της. Και στις πραγματικά ψηφιακές εκδόσεις, να συνομιλεί με βάσεις δεδομένων. Αυτή είναι η μεγάλη καινοτομία. Δεν είναι απαραίτητα μια άλλη εφημερίδα, αλλά είναι στοιχεία τα οποία είναι πληροφορίες υποδομής, που χρειάζονται και ένα άλλο τύπο αναγνώστη πια. Έναν αναγνώστη, ο οποίος κυνηγά την πληροφορία και όχι την είδηση. Αλλά για αυτή τη διαφορά και μεγάλη θα μιλήσουμε λίγο αργότερα. Και μια αθλητική. Και να τελειώσουμε έτσι με την εισαγωγή αυτή. Να πούμε στο κυρίως θέμα. Μη σταματάς δικέφαλε. Ε? Καλό? Λοιπόν. Εγώ διάλεξα. Αυτό που παρατηρεί κανείς, αυτή είναι η πρώτη οθόνη της ηλεκτρονικής έκδοσης, είναι ότι δεν υπάρχει και πολύ μεγάλη σχέση ανάμεσα στο πρωτοσέντρι. Εδώ μπορείτε να δείτε, θα το ξέρετε φαντάζομαι, τα τέσσερα θέματα που τρέχουν, αλλάζουν. Εδώ υπάρχει η ροή συνεχής. Εγώ διάλεξα αυτό που έχει σχέση με το πρωτοσέντρι, γιατί τα άλλα δεν έχουν σχέση. Αυτό δείχνει και έναν ορισμένο δυναμισμό. Και πίσω από αυτό που μου έκανε εντύπωση, η αρχική σελίδα είναι πολύ λίγο ελκυστική με κριτήρια αθλητικής εφημερίδας. Γιατί ξέρετε πώς είναι τα πρώτα σελίδα των αθλητικών εφημεριδών, έτσι? Πολύ χρώμα, πολύ εικόνα, πολλά zoom. Για τη γλώσσα σας μη μιλήσω καλύτερα. Είναι παξές, απολαυστικοί και πολύ βερματικοί. Στην προηγούμενη διαφάνεια έχει ένα τίτλο για όσκαρ, νομίζω. Δεν ξέρω αν το προσέξατε. Δεν πάω πουθενά με όμικρον. Εντάει γι' αυτό τις αθλητικές, αν και δεν τη διαβάζω, για τα βροχοπέγνια και κυρίως για τον προσκοχημό. Αυτά ως έναύσμα για να ξεκινήσουμε να μιλάμε, καταρχήν για αρχική σελίδα. Είναι αρκετά φορτομέσα, πολύ κοιμένο, γι' αυτό και δεν μπορούμε πρώτα να τις διαβάζουμε, τις δούμε διεξοδικά, αλλά στο σπίτι έχετε όλη την άνεση να τις δείτε. Θα επιμείνουν στα σημεία που μας ενδιαφέρουν. Αυτό είναι και το δεύτερο, το λέω και για όσους έφτασαν. Το θέμα της Μενώ προσφέρεται πιο πολύ για να μιλήσουμε για αυτό που θα ονόμαζα λόγο διαδικτυακό, δηλαδή τα συμφραζόμενα μέσα στο οποία γράφεται, παρά για κάποιες γλωσσικά χαρακτηριστικά, τα οποία δεν είναι τόσο έντονα, ή τόσο διαφορετικά από ότι στις παραδοσιακές εφημερίες. Α, και κάτι τρίτο. Με αφορμή ή στο πλαίσιο της αρχικής σελίδας, θα έχουμε την ευκαιρία λίγο να συμμεθούμε με ένα αγαπημένο δικό μου θέμα, πρέπει να είναι καιρικός σας θέμα συνεχώς αναζήτησης και μελέτησης, που είναι η τίτλη, η γλώσσα των τίτλων. Ένα από τα ερωτήματα που δεν θέλω να απαντηθεί τώρα, είναι αν οι τίτλοι στις ηλεκτρονικές εκδόσεις άλλαξαν, μικρινάν, μεγάλωσαν, διαφορουποιήθηκαν, τι έγινε. Γιατί άλλο σελίδα εφημέριδας και άλλο οθόν του υπολογιστή, ή τα μπλέτα, εξημασία. Για το ίδιο θέμα, ρε θεέ μου, για το ίδιο θέμα ή κοινικά? Τι εννοείς, δεν καταλαβαίνω. Για το ίδιο θέμα, ακούω την έντυπη στην... Τι άλλο? Αυτό θα μπορούσε να το αναλογηθεί κανείς και για την διαφορά ανάμεσα σε περιοδικά, ας πούμε, ανάμεσα σε ένα έντυπο περιοδικό και στην ηλεκτρονοκύτητη μορφή. Αλλά πάντως το θέμα είναι τι γίνεται όταν όλο αυτό το υλικό περνάει στον καινούργιο φορέα που είναι το διαδίκτυπο. Ναι, νομίζω. Για το ίδιο θέμα, για το ίδιο αρχή, η ηλεκτρονικιά αλλάζει ο τύπρος... Και ναι και όχι. Το ναι σημαίνει ότι πιο εύκολα συγκρίνεις πόμια πράγματα, δηλαδή ένα θέμα που υπάρχει και στη μία και στην άλλη, αλλά και γενικότερα, εάν έχεις μια άλλου είδους γραφή, πιο μινιμαλιστική, ας το πω έτσι, για να προδώσω και τη βασική μου θέση. Ναι. Ναι, νομίζω ότι ισχύει αυτό, γιατί άλλη προσοχή μας θα ήρθε στον τεχνικό κομμάτι. Όχι μόνο, αλλά αναγκαστικά και εκεί, ναι. Ναι, στον διαδικτυακό χώρο, ο μελλοντικός αναγνώστης, θα έρθει σε μία αντιχανή αναζύγησης, και θα ράττει σε τη μερίδα τα νέα πληθυκλίδια, η e-Sport Day. Στο περίπτωρο που έχει μία πληθόρια κυλογών, οφείλει μέσω τεχνικών χαρακτηριστικών, να τραβεί στον κομμάτι, να πουλήσει, να γίνει πιο ευευρική, ενώ η μινυμαλιστική διάμεση που αναφέρατε πριν, έχει να... Αυτό αφορά τη γραφή, το μινυμαλιστική. Ναι. Μην το επεκτείνεις αλλού. Ακόμα και αυτό. Ναι, τι. Νομίζω ότι έχει να κάνει το ότι ο αγοραστής, πάει στον κεφυμένα, να βρει αυτό. Ενώ σε ένα περίπτερο, σε ένα βιβλιοβολίο, σε ένα stand με έντυπα, η επιλογή της ευθυναρίας της θα γίνει, σε κάθε ευθυναρίας της θα γίνει μέσα σε μία... Μια πληθόρεπτο. Δηλαδή, νομίζω ότι έχει να κάνει πάρα πολύ με τον αγαπησμό, ο οποίος, στο ένδικο, είναι υπακτός και ξεκάθαρος. Ενώ μέσα στη διαδικτύου, καταλαβαίνω, πληθόρεπτο να πω, ή στον ιδό... Προσπάθω. ...το ψυχίζει σωστά. Εάν, εγώ, θα θέλω να... Θα ήθελα να ρωτώ, για μία φαγημένη εφημερίδα μέσα στο ίντερνετ, σε οποιαδήποτε μηχανή αναζήτησης, η οποία θα θέλαμε να κάνουμε. Υπάρχουν πολλά... Υποδοκίες του τίτλου. Εσύ και εγώ είμαι... Πολλές μία φαγημένη εφημερίδα. Τι εννοείς, ότι η ηλεκτρονική ένδειξη, δεν είναι προϊόν, όπως είναι και η... Ότι δεν έχει την... Δεν υπάρχει ανάγκη, να είναι τόσο ευορική, να στέλνει το χαρακτηριστικό. Λες, η ηλεκτρονική... Ναι. Μα δεν είναι πλέον δωρεά. Στρώματα, ραματοσυρές... Πολλές φορές δεν ανεστάμε. Για παράδειγμα, στο ίδιο, θέλω να εισθάνομαι ο θέμα. Υποδοκίες συμφωνών ο θέμα. Μας βάζουν πέντε, δέκα, δεκαπέντε επιλογίες. Και εκεί πέρα μπορείς να βρεις... Μπορείς να βρεις ποιο είναι αυτό το ανταγωνισμό. Δηλαδή, ποιο είναι το παιναλί, ποιο είναι το άλλο, ποιο είναι πιο κρυστό στο μάτι. Συμφωνώ εν μέρει με αυτό που λες. Και έχει σχέση με αυτό που έλεγα προηγουμένως, αλλά δεν υπάρχει μια απόλυτα διαχωριστική γραμμή. Αγοράζω εφημερίδα για να δω το σύνολο της επικαιρότητας ή είμαι στο διαδίπτυο για να ψαρεύω βουκίτσες πληροφοριών. Γιατί και εκεί θέματα ψάχνεις. Τα θέματα όμως δεν είναι μία πληροφορία. Μπορεί να ανοιχτούν, να πάνε σε άλλα θέματα, μπορεί να σε πάνε σε μια άλλη θεματική κατηγορία. Να ξεκινήσεις από οικονομικά και να πας ξέρω εγώ σε ένα εκπαιδευτικό θέμα ή σε ένα διεθνές. Δεν μπορείς δηλαδή να πεις ότι το μυαλό δουλεύει με τόσο ακριβή εστία στις αλλαίες. Δεν θέλω αυτή την πληροφορία. Την πήρα, φεύγω. Δεν είναι έτσι. Χώρια που ξέρετε πόσο ελκυστικό είναι το διαδίπτυο και πόσο χαωτικά μπορεί να κινηθεί κανείς πηδώντας από το ένα θέμα στο άλλο. Ήθελα κάτι να πω τώρα προηγουμένου σε σχέση με αυτό που είπες, αλλά τώρα μου διαφέρνει. Θα το βρω στη συνέχεια. Να ξεκινήσουμε λίγο να βλέπουμε την αρχική σελίδα. Αυτό που λέει η διαφάνεια αυτή είναι ότι και είναι πολύ βασικό για τη δημοσιογραφία και για την ανάλυση του λόγου της δημοσιογραφίας, είναι ότι αυτό το έχω τονίσει με κόκκινα γράμματα στο Defender πολύ καλά εδώ, είναι ότι η επιλογή των ειδήσεων, η προβολή των ειδήσεων, οι αδέντες των ειδήσεων δεν είναι μία επαγγελματική υπόθεση και μόνα, αλλά είναι μία κοινωνική διαδικασία επιλογής. Αυτό δεν είναι της ώρας να το αναλύσουμε, είναι άλλης ώρας και άλλο μαθήματος, απλώς ξεκινώντας από αυτό θέλω να περάσω στο τι περιλαμβάνει μια αρχική σελίδα και γιατί περιλαμβάνει αυτά τα στοιχεία που περιλαμβάνει. Σε αυτό το πίνακα, το υλικό είναι λίγο παλιό, τώρα δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, έχω επιλέξει μία, δύο, τρεις εθναιρίδες, και την έντυπη και την ηλεκτρονική μορφή. Είναι 28 η Μαΐου, μια προεκλογική περίοδος πριν από κάποια χρόνια και βλέπετε ότι το ΜΕΝ Έθνος έχει τον ίδιο αριθμό ειδήσεων και στην ηλεκτρονική, 6-6, ο Ελεύθερος, τίποτα, έχει 8-8 τον ίδιο, εκεί που έχουμε διαφορά είναι στην καθημερινή ανάπτυση. Α, θυμήθηκα, τι ήθελα να πω και πρέπει να το πω, θα κάνω μια άλλη μικρή παρένθεση. Είπες ότι με άλλη λογική αγοράζω εφημερίδα και με άλλη λογική μπαίνω στο διαδίπτυο, περίπου αυτό είπες. Σημείωσα το εξής, το οποίο δεν θα το δείτε στις διαφάνειες, και είναι μια συζήτηση που έχει γίνει εδώ και καιρό. Εκείνες φορές έχουμε όλοι μας, και οι αναγνώστες και οι αναλυτές, την συνήθεια να θεωρούμε ότι οι καινοτομίσεις τεχνολογικές ανατρέπουν ό,τι υπήρχε προηγουμένως και ότι είναι κάτι τελείως καινούριο. Το ρατμό είναι, η μορφή που έχει η ηλεκτρονική εφημερίδα είναι κάτι τόσο διαφορετικό που δεν αποτελεί συνέχεια της έντυπης εφημερίδας. Η απάντηση είναι όχι. Δηλαδή, στοιχεία του searching υπάρχουν και στην έντυπη εφημερίδα. Γι' αυτό και ρώτησα στην αρχή, έχουμε καμιά διαφορά μέσα στις τελευταίες δεκαετίες, εξαιτίας της επιρροής του διαδικτύου πάνω και στην έντυπη. Η απάντηση είναι ναι. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα που το ξέρετε όλοι. Η κυριακά της εφημερίδα είναι μία, δεν είναι μία, είναι πολλές. Τι έχει, έχει ένθετα. Τι είναι τα ένθετα, είναι υπερκείμενα ουσιαστικά. Τραβάς το σωμόν και ξέρεις ότι έχεις, ό,τι στο διαδίκτυο έχεις ως οικονομία. Τραβάς το πολιτισμό και έχεις ό,τι έχει να κάνει με πολιτισμό όπως θα έχεις και στο διαδίκτυο. Τραβάς, ξέρω εγώ τις μικρές αγγελίες ή ένα περιοδικό. Αυτή η, αυτός ο κατατεμαχισμός της ύλης και αυτό το εφημερίδα πάρα πάρα περιοδικό. Γιατί η κυριακά του και ειδικά αυτό είναι ουσιαστικά. Δεν μοιάζει με μια παλιά εφημερίδα που είχε ξέρω εγώ 30 σελίδες πόσες είχε. Παλαιότερα πιο λίγες. Αλλά έχει μία λογική ακριβώς υπερκειμένου. Ένα αυτό και το δεύτερο. Στην πρώτη και στη δεύτερη σελίδα, όχι μόνο στην πρώτη, και οι παραδοσιακές εφημερίδες έχουν μια λογική διαδικτύου. Δηλαδή από εκεί μπορείς να πλοηγηθείς και να πας στις σελίδες που θέλεις. Δεν υποχρεωτικό να διαβάσεις από την πρώτη μέχρι την τελευταία, ποιος το κάνει αυτό. Και οι παππούδες στα καφενεία αμφιβάλλω, κάτι συνταξιούχοι, γυμνασιάρκες, αν διαβάζουν όλη την εφημερίδα από την αρχή μέχρι τον τέλος, μέχρι να πάει να φάνει το μεσημέρι. Υπήρχαν, αλλά οι ύλη ήταν μικρότεροι και πιο εύκολα ελέγξιμοι. Τώρα σκέψου μια εφημερίδα, η οποία έχει 80-90 σελίδες, μπορεί και παραπάνω, αν υπολογήσεις κανείς και τα ένσοδα και τα περιοχικά, μπορεί να ξεπερνάει και τις 150 σελίδες συνολικά. Είναι ένα σόγγος ύλης, ο οποίος θέλει μια πλοήγηση, οπωσδήποτε. Αυτός ή άλλος, ακόμη και τα καθημερινά φύλλα των μεγάλων εφημεριδών, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παντού, έχουν πλοηγό, ο οποίος είναι και η πρώτη σελίδα. Είπες κάτι προηγουμένως που δεν είναι απόλυτα αληθές. Τα πρωτοσέλιδα είναι χάρτες, δηλαδή έχουν τα βασικά θέματα όλων των ενωτήτων. Και τα βασικά οικονομικά τα έχουνε, και τα βασικά αθλητικά θα τα έχουνε, και τα βασικά του αθλητισμού, κυρίως έχουνε την πολιτική ειδησογραφία. Αλλά αν δει κανείς με προσοχή, οι μεγάλες εφημερίδες ιδίως, όχι οι ταμπλόιτ, οι μεγάλους σχήματος, έχουνε μια ζώνη αριστερά που έχει πάρα πολλές ειδήσεις, διαφόρων κατηγοριών, με μικρές παραπνευματικές περιλήψεις, που σου λένε, πάνε σελίδα 18, πάνε σελίδα 24, πάνε σελίδα 8, για να δεις την ανάπτυξη της ειδησης. Θέλω να πω με δυο λόγια, ότι το μοντέλο που βλέπουμε στο διαδικτύο, προϋπήρχε στην έντυπη εφημερίδα σε μια πιο απλή μορφή. Και οι πρόσφατοι, ας το πούμε έτσι, της τελευταίας, ξέρω εγώ, δεκαετίας, δεκαετία, δεκαετία συμμορφή, κυρίως των κυριακάτικων, των μεγάλων εκδόσων, που δουλεύονται όλη τη βδομάδα, δεν μπορεί να φτιάχνει μια κυριακάτικη και εφημερίδα σε μια μέρα, δεν είναι? Υπάρχουν και συνεργάτες που δουλεύουν σε ευνομαδία βάση, γράφουν κείμενα που θέλουν, μια έρευνα τρέξιμο που σε μια μέρα δεν γράφονται. Λοιπόν, έχουν τη λογική του διαδικτύου. Αυτό θέλω να πω, ότι οι διαφορές δεν σημαίνουν δυο καινούργιους κόσμους. Η τεχνολογία άλλαξε τη μορφή σίγουρα, την έκανε ψηφιακό κείμενο, αλλά ομοιότητες υπάρχουν. Λοιπόν, τα θέματα όπως βλέπετε δεν είναι σε αριθμό πολύ περισσότερα, είναι περίπου τα ίδια, η δομή τους όμως και η μορφή τους είναι διαφορετική. Τώρα περνάω τις φωτογραφίες γιατί είναι και παλιές, δεν μας ενδιαφέρουν. Από εδώ να κρατήσουμε, το έχουμε πει ήδη, ότι ο τίτλος, η ισαμογική παράγραφος, μια παραπαντική περίεργση που προσφέρει μια σύνοψη, είναι κάτι το οποίο υπάρχει και στις δύο εκδοχές. Για να δούμε τώρα μερικά κατακτηριστικά που έχουν οι τίτλοι που δεν έχουν ένδειξη. Προσέξτε. Αυτά αφορούν και τον τυπογράφο, και τον σελειδοποιητή, αλλά αφορούν και τον δημοσιογράφο, και τον συντάκτη. Διαβάζω την πρώτη πρόταση χωρίς παραγράφου. Μάλλον ρωτάω πριν από αυτό. Οι διαδικτυακοί τίτλοι, όχι από την άποψη του περιοχωμένου της διατυπωσίας, αλλά από την άποψη της τυπογραφίας. Είναι μικροί, μεγάλοι, διαφορετικό σχημάτον, πολλών χρωμάτων, είναι όπως στο πρωτοσέλιδο, ή μοιάζουν όλοι μεταξύ τους. Εξημάσια αυτό. Για πάντα είναι, μοιάζουν οι περισσότεροι μεταξύ τους. Να μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στον πρωτοσέλιδο και στην ηλεκτρονική ένδειοση. Αυτό τι σημαίνει, αυτό που σωστά είπες προηγουμένως, ότι στο περίπτερο με την πρώτη ματιά, αυτή είναι η αγωνία της εθνημερίδας κάθε μέρα, πρέπει να με κερδίσει με το μάτι, αυτό το πράγμα χάνεται στο διαδικτύο, στην αρχική οθόνη. Λίγο πολύ όλοι οι τίτλοι είναι το ίδιο. Με την έννοια του μεγάλους των χαρακτήρων, του αριθμού των λέξεων ή των χρωμάτων κλπ. Αυτή είναι μια βασική διαφορά, δηλαδή η εθνημερίδα η ηλεκτρονική πρέπει με άλλο τρόπο να σε κερδίσει. Όχι με τους τίτλους, δεν μπορεί. Αυτό λέω στην αρχή, ότι έχει αδύναμους, αδύναμους οπτικά, σημειωτικά έχει αδύναμους τίτλους. Όχι ότι το περιεχόμενο δεν μπορεί να είναι ενδιαφέρον. Επίσης, μια άλλη διαφορά, και αυτή κρατήστε την, σημειώστε την, είναι ότι όταν διαβάζω εφημερίδα, και πείτε μου την δική σας εμπειρία, θα διαβάσω ένα άρθρο μόνο αν είναι ελκυστικός ο τίτλος ή αν το θέμα με ενδιαφέρει, ας είναι και ο τίτλος μέτριος, εγώ θέλω να τον διαβάσω, θέλω να μάθω για τη φορολογία ή για οποιοδήποτε άλλο θέμα, σιγά και αν είναι ο τίτλος εντυπωσιακός τι έγινε. Τον θέλω και εντυπωσιακό, αλλά με ενδιαφέρον το περιεχόμενο. Από την άλλη, στο διαδίκτυο έχουμε κάτι άλλο, έχουμε μια διαφορά, αυτό είναι το θέμα. Αν ο τίτλος δεν είναι ελκυστικός, ως συμπερίπτωση θα τον διαβάσω το άρθρο, ενώ στην περίπτωση του διαδικτύου, μπορεί να μην λυγχάνει το άρθρο, δηλαδή θα το κάνει πιο εύκολο να περαστεί το άρθρο. Ας κρατήσουμε λοιπόν αυτό που λέω στη δεύτερη παράγραφή, ότι σε αντίεση με την εφημερίδα τη χαρτινή, στο διαδίκτυο υπάρχει μόνο ένας τρόπος να πας στο άρθρο, να κάνεις κλικ στο τίτλο. Δηλαδή είναι εξαρτημένο το άρθρο από το τίτλο, κάτι που στην εφημερίδα μπορείς να το διαβάσεις και ανεξάρτησα από το τίτλο. Στο διαδίκτυο λοιπόν το άρθρο είναι συναρτημένο ακριβώς γιατί τις πιο πολλές φορές είναι υπερκειμενικές ας το πω οι σχέσεις του άρθρου με το τίτλο του. Να δούμε μερικές βασικές λειτουργίες των διαδικτυακών τίτλων. Οι πρώτοι είναι, που δεν είναι και τελείως διαφορετικοί από αυτοί των τίτλων των χαρτινών εφημερίδων, των πρωτοσέλλητων, είναι να σπρώξει, να ευθαρρύνει, να σερκίζει τον ενδιαφέρον τον αναγνώστη να ανοίξει μια ιστορία, να κλικάρει δηλαδή πάνω στο τίτλο και να ανοίξει το δεύτερο επίπεδο. Εδώ, ίσως το δούμε και παρακάτω αυτό, σημειώστε το επίσης το οποίο είναι πάρα πολύ βασικό. Η μελέτη, το έχω πει και στο μάθημα του Δευτόρια Ψαμίνου πέρυσι, το δημοσιογραφικό άρθρο δεν είναι σελίδα βιβλίου, όπως ξέρετε. Η οργάνωση του είναι συνδεδεμένη με ένα, όπως λέμε, περικείμενο. Τι είναι το περικείμενο, είναι η τίτλη, είναι η φωτογραφία, είναι η λεζάντα, είναι μερικές φορές τα λεγόμενα χτυπήματα, δηλαδή κάτι πλαισιάκια που έχουν με έντονα γράμματα κάποιες φράσεις σημαντικές μέσα στο κείμενο. Το κείμενο από άποψη οπτική δεν είναι ενιαίο, είναι ιεραρχημένο. Πώς είναι ο χάρης ο γεωφυσικός που έχει ανάγλυφο και το μάτι χτυπάει στις κορυφές πρώτα και μετά πάει στις σκυλάδες. Έτσι λοιπόν και το άρθρο δημοσιογραφικό θα σου χτυπήσει στο μάτι από τον τίτλο, από τη φωτογραφία, ενδεχομένως από τη λεζάντα ή από το χτύπημα. Τώρα στο διαδίκτυο τα πράγματα λίγο διαφέρουν εδώ. Σε τι διαφέρουν? Να ρωτήσω καταρχήν το lead της έντυπης, του έντυπου άρθρου. Πιστεύετε ότι μεταφέρθηκε στο διαδίκτυο σε αριθμό λέξεων, σε έκθεση κλπ. ή μικρένει στην αρχική σελίδα. Μπορείς δηλαδή αν έχεις πέντε έξι θέματα να έχεις και πέντε έξι lead όπως έχεις στο πρωτοσυκλέτας μιας εφημερίδας ή θα είναι πιο μικρά ή μπορεί να μην υπάρχει καθόλου. Αν έχεις πέντε έξι θέματα να έχεις και πέντε έξι lead όπως έχεις στο πρωτοσυκλέτας μιας εφημερίδας ή θα είναι πιο μικρά ή μπορεί να μην υπάρχει καθόλου. Αυτό που βλέπετε εδώ παραγράφει σε ένα αυσματά, έτσι θα το έλεγα στα ελληνικά, που σημαίνει ένα είδος ενδιάμεσου κειμένου που δεν είναι ούτε τίπλος ούτε lead. Ένα μικρό lead που ένας Αυστραλός το ονομάζει news bite, βουκίτσα ιδιωσιογραφική. Είναι λίγο απλωμένος τίτλος ή ένα λίγο μικρό lead το οποίο μάλιστα πολλές φορές μπαίνει πάνω στην εικόνα στην αρχική και γίνεται ένα είδος λεζάντας. Δηλαδή τι έχουμε, έχουμε αυτό που ονομάζα προηγουμένως και έχει και γλωσσό ενδιαφέρον αυτό, γιατί εσύ αν είσαι παραδοσιακός μησογράφος και σου πει ο διευθυντής σου θέλω τώρα να γράψεις ένα ρεπορτάζ, μια ειδησία για την ηλεκτρονική έκδοση. Δεν μπορείς να την γράψεις όπως θα την έγραφες για το πρώτο σελίδο ή για την παραδοσιακή εφημερίδα. Πρέπει να συνηθίσεις να γράφεις αυτό το καινούριο είδος ας το πούμε lead το οποίο θα είναι κάτι ανάμεσα σε τίτλο και αρχική παράγραφο. Όπου κανείς μπορεί να κλικάρει και θα μπει μετά στο κείμενο για να το διαβάσει ολόκληρο. Αυτό προέρχεται από τη τεχνολογία της οθόνης. Μικρή είναι η οθόνη. Εσείς τώρα έχετε και δυνατά μάτια, σκεφτείτε έναν άνθρωπο μεγαλύτερης ηλικίας που αρχίζει να δισχολεύεται να διαβάσει σε μικρή επιφάνεια. Πρέπει να μπορεί να χωρέσει σε μια tablet ή σε μια οθόνη υπολογιστή αυτό που χωράει η σελίδα μιας εφημερίδας. Επομένως μικρότερα κείμενα, μικρότερος άρθμος συλλέξεων. Αυτό σημαίνει, βλωσικά ξέρετε τι, ονοματικές φράσεις, ελλειπτικές δομές, λιγότερες συλλέξεις γενικώς. Αυτό μπορεί να σημαίνει ακόμη και άλλα πράγματα. Μπορεί να σημαίνει ότι κάτι πρέπει να το πω με έναν μεταφορικό τρόπο, πιο σύντομα παρά να απλώσω ένα τίτλος σε πολλές λέξεις. Σημαίνει φυσικά ότι δεν μπορώ να έχω υπότιτλους και υπερτίτλους, πολύ πολύ μικρά κειμενάκια δηλαδή και σαν τίτλοι αλλά και σαν παρακνετικές τελείως. Με μια κουβέντα θέλω να πω ότι το πράγμα πηγαίνει σε πήκνοση, σε αυτό που οι γλωσσολόγοι ονομάζουμε τηλεγραφικό ύφος. Το οποίο το συναντάμε στα σημειωματά και πάνω στα ψυγεία, το συναντάμε στα sms, το συναντάμε στα παλιά τηλεγραφήματα, δεν είναι κάτι καινούριο. Αυτό όμως σιγά σιγά μπολιάζεται και πάνω στον κοινωνικογραφικό λόγο. Ένα παράδειγμα αυτό εδώ κάτω είναι κάτι σαν αυτό που λέμε. Ένας τίτλος ονοματικός και μία, αυτό δεν το λες πλήρες λίδες, δεν είναι? Βλέπετε ότι εδώ σταματάει και πληκάροντας εδώ θα πας στην εσωτερική σελίδα και θα δεις ολόκληρο αυτό το κείμενο. Επιλέγω ορισμένα θέματα, δεν προχωράω σε όλες τις λεπτομένες γιατί δεν έχουμε χρόνο. Τώρα ως προς το πλήρες των καρακτήρων ήδη έχουμε πει ορισμένα πράγματα. Ας κρατήσουμε λίγο αυτούς τους δύο λόγους σε σχέση με το μικρότερο μέγεθος. Αυτό δεν το έχουμε πει. Α, το μέγεθος των χαρακτήρων των τίτλων σε σχέση με το κείμενο στο διαδίτυο είναι ένα-δύο σκαλάκια πιο πάνω. Δηλαδή δεν έχουν πολύ μεγάλη διαφορά. Αυτό επίσης το επιβάλλει η οθόνη. Οι πολύ μεγάλοι χαρακτήρες τυπογραφικοί ενοχλούν το μάτι, δηλαδή καλύπτουν σχεδόν όλη την οθόνη και γι' αυτό δεν πρέπει να είναι μεγάλη. Κάτι που σε ένα πρωτοσέντρο, ειδικά η Εσπρέσο, σήμερα νομίζω και σχεδόν κάθε μέρα έχει κάτι τίτλους το ένα πέμπτο της σελίδας. Αυτό δεν μπορεί να γίνει στο διαδίτυο. Επίσης κρατήστε και αυτό το οποίο τόμπα προηγουμένως με άλλο τρόπο. Μικρότερο μέγεθος γραμμάτων σημαίνει περισσότερες λέξεις, άρα μεγαλύτερη ευηλικσία και στο τίτλο αλλά και σ' αυτό που ονομάζει ο Αστραλός Ορνόκς «News by». Μας επιτρέπει λοιπόν να γράψουμε μικρά μέν χείμενα αλλά με ένα ρυθμό λέξων ικανοποιητικό. Για το χρώμα δεν θα επιμείνω γιατί είναι ένα θέμα που θα το δείτε και γλωσσικά δεν έχει τόσο πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Οι οικογένειες των χαρακτήρων είναι συγκεκριμένες, δεν είναι και πάρα πολλές και παλιότερα δεν υπήρχαν και σε όλες τις γλώσσες. Τώρα, κάτι ακόμη για τους τίτλους και την τεχνική, δεν είναι όλοι οι τίτλοι υπερδεσμοί. Δηλαδή δεν γλυκάρεις πάνω σ' όλους και σε βάζουν στο δεύτερο επίπεδο. Ορισμένοι ή αρκετοί θα λέγαμε ότι είναι αυτό που ονομάζουμε υπέρ συνεδεμένοι ρυθμιακοί τίτλοι. Μερικοί μάλιστα είναι και υπογραμμισμένοι ώστε το μάτι να πέφτει πιο εύκολα σ' αυτούς, αλλά αυτό μάλλον αποφεύγεται τα τελευταία χρόνια γιατί φορτώνει ας το πούμε σημειωτικά πολύ τη σελίδα και καλό είναι σελίδα να κασάρει τρόπον την ανάει. Υπάρχει δηλαδή μόνο κείμενο και όχι πάρα πολλές υπογραμμίσεις. Εδώ ήθελα επίσης λιγάκι να σταματήσω γιατί έχει ενδιαφέρον γλωσσικό στη γραφή. Ήδη είπα κάποια πράγματα και προηγουμένως. Το πρώτο είναι κάτι που το ξέρετε, το λέμε και στα εισαγωγικά μαθήματα πάντα. Τα σημαντικά σημεία μιας είδησης οφείλει ο τίτλος να τα υπογραμμίσει. Το περιού ολόγος, δηλαδή θέμα, το πρόσωπο, τον τρόπο, τον χρόνο και λοιπά, ειδικά όταν έχουμε ειδήσεις γεγονωτικού χαρακτήρα καθαρά, όπως είναι ασυνδομικές, φυσικό καταστροφών και λοιπά. Αυτό το είπαμε, δεν το επαναλαμβάνω, είναι λοιτή η διαδικτυακή, δεν μπορούν να έχουν υπέρ τίτλους και υπό τίτλους. Σε ό,τι αφορά τώρα τα κλωσικά, εδώ ήθελα λιγάκι να προσέψουμε και να συνοψήσουμε. Αν κανείς παρακολουθήσει τα πρωτοσέληδα των ένδικων εφημερίδων, θα δει μεγάλο πλούτο λεξιολογικό. Τεχνικό λεξιολόγιο, όρους επιστημονικούς, καινούριους όρους, μεταφρασμένους ή δάνειους από την Αγγλική συνήθως, λογίες λέξεις, όχι πάντε δηλαδή απλές και κοινόχρεστες λέξεις. Στο διαδίκτυο σε μικρότερο βαθμό συναντάμε αυτό το έμβρος το λεξιολογικό. Ένα λοιπόν είναι αυτό. Το δεύτερο, τα ρήματα δράσης. Τα ρήματα δράσης είναι συνδεδεμένα με την επικαιρότητα ούτως ή άλλως, γιατί μεγάλο μέρος της δημοσιογραφίας είναι αφηγήσεις του τι έκανε κάποιος ή τι έκανε κάποιος. Το κάνουμε με την γενικότερη σημασία που μπορεί να σημαίνει, παίρνουμε απόφαση, μπορεί να σημαίνει συγκεκριμένη πράξη ή οτιδήποτε σχετικό. Το τρίτο χαρακτηριστικό δεν είναι αποκλειστικά γνώρισμα των τίτλων του διαδικτύου, αλλά και των έντυπων. Πρέπει να το πούμε όμως, όταν έχεις ένα πάρα πολύ μικρό κείμενο, ποιες λέξεις θα αφαιρέσεις, ποιες λέξεις μπορείς να αφαιρέσεις. Μπορείς να αφαιρέσεις κυρίως αυτές που λέμε γραμματικές λέξεις, δηλαδή τα άρθρα και ρήματα τα οποία όπως τα βοηθητικά και να λείπουν, μπορείς εύκολα να το είμαι, το γίνομαι, το έχω και λοιπά, αυτά εύκολα μπορούν να παραληφθούν. Επομένως, οι γραμματικές όπως λέμε λέξεις, δηλαδή λέξεις που είναι σχεδόν κούφιες θα έλεγα σημασιολογικά, μπορούν να παραληφθούν εύκολα. Το τέσσερα, απαραίτητο γενικά στο δημοσιογραφικό λόγο, ιδιαίτερα σε μικρά κείμενα, δηλαδή να καταλαβαίνεις αμέσως και εύκολα τι λέγεται για κάποιον, πώς χαρακτηρίζεται κάποιος, τι έκανε κάποιος. Αυτό, προσέξτε λίγο, στους τίτλους των πρωτοσέληδων, πολλές φορές δεν είναι τόσο αυτονόητο και δεδομένο, γιατί, λόγω του εντυπωσιασμού, δηλαδή μπορεί να έχεις ένα λογοπέντρο, μπορεί να έχεις μια διακημενική αναφορά, που αν δεν διαβάσεις τον υπέρτιτλο, τον υπότιτλο και λίγο παρακάτω, δεν καταλαβαίνεις τι λέει ο τίτλος. Αυτό στο διαδίκτυο δεν μπορεί να γίνει. Δεν πρέπει, μάλλον, να γίνεται. Πρέπει να δεις πληροφορία, να προσλαμβάνεται να είναι ευαναγνωστή αμέσως, να καταλαβαίνεις ποιο είναι το θέμα. Το πλωσικό παιχνίδι στο πρωτοσέλιδο είναι πολύ πιο πλούσιο. Σε μια συλλογή που κάνω εδώ και τα δυο χρόνια πρωτοσέλιδων, συναντάω πάρα πολλά λογοπέγνια, πάρα πολλές μεταφορές, πάρα πολλές μετωνυμίες διακημενικές, δηλαδή στοιχεία ποιητικής, ρητορικής, που αυτά, ειδικά ως μέτρες εφημερίδες, όπως εφημερίδες των συντακτών έχω προσέξει, για παράδειγμα, όχι όλες στο ίδιο βαθμό, αρέσκονται πάρα πολύ σε τέτοια στοιχεία, που απευθύνονται πιθανόν και σε ένα ορισμένο κοινό, γραμματισμένο, που αρέσκεται σε τέτοια πράγματα. Αυτά λοιπόν τα στοιχεία είναι πολύ περιουσμένα ή γενικώς αποφέκονται στο διαδίκτυο. Το λέω για το 4. 5 λέει η λιωγραφία ότι ισχύει, μάλλον ισχύει, δεν είμαι απόλυτα βέβαιος. Συντμίσεις δεν χρησιμοποιούνται, ίσως γιατί συσκοτίζουν τη λιωφορία. Και επίσης το 6, που έχει να κάνει με το ύφος, ακριβής αντανάκλαση του τόνου της ίδησης. Αυτό πώς το καταλαβαίνετε? Το τόνος της ίδησης. Υπάρχει ένας μόνο τρόπος να προσυγγίσεις ένα γεγονός? Δηλαδή 2, 3, 5 εφημερίδες γράφουν ακριβώς τα ίδια πράγματα για ένα γεγονός, είτε είναι αστυνομική, είτε οικονομική, είτε εκπαιδευτική ίδηση, ναι ή όχι. Τι λέτε? Τι λες? Ποια είναι το τόνος της ίδησης? Είναι διάφορες τρόποι. Οι οποίοι εξαρτώνεται από τι? Από το θέμα, το θέμα. Το θέμα το ίδιο. Από το ύφος της εφημερίδας. Υπάρχει ύφος όλης της εφημερίδας, το οποίο το ακολουθούν όλοι οι συντάκτες. Είστε έργα κάποια ίδη συγκεκριμένα... Ακούτε! Είναι τόσο σοβαρή που είχε σημαντικά 30 άνθρωποι. Από εύκολα? Ας πούμε λοιπόν. Ό,τι περιεχόμενο και να συμφέρονται θα το πούμε με τόνο, με το θέμα. Άρα έχει να κάνει με το θέμα. Ποια είναι με το περιεχόμενο, λοιπόν, στέλνει. Με το περιεχόμενο, ναι. Νομίζω ότι, ας πούμε, πρέπει να είναι ένα νέο νομοσχέδιο. Κάποιος τον ήσυχε και στο πρόβλημα, άλλος τον ήσυχε και το ψήφισαν. Άλλος, τι... Κατασκευαστικά δυνατοί, η ίδια της να διαφέρει. Πυλογές λεπτομεριών, μια λέξη που περίμενα να ακούσω, δεν την ακούω ακόμη. Ναι. Πρέπει να είναι? Αν ήταν έτσι, τότε δεν θα έπρεπε να υπήρχαν πολλές εφημερίδες. Μια θα έφερνε, έτσι. Εξαρτάται, επίσης, και από το πολιτική γραμμή της εφημερίδας? Για κάποιο τέλος. Ναι, εντάξει, αυτό είναι κάτι γενικότερο. Άλλα, στην ίδια εφημερίδα που έχει μία πολιτική γραμμή, οι γραφές μπορεί να διαφέρουν. Έτσι, παρ' όλα αυτά. Ελπίζω. Οπτική γωνία. Αυτό είναι το πρώτο από όλα. Ακόμα και σε κομματικές, θα έλεγα, εφημερίδες, που υπάρχει σκληρή γραμμή εκδοτική, και εκεί ο α από το β συντάχτη διαφέρει. Πολλοί είδαν περισσότερο σε εφημερίδες μεγάλες κυκλοφορές, που θέλουν να πιάσουν ένα ευρύ κοινό, έτσι. Δηλαδή, θέλουν να διαβαστούν από κεντροδεξιούς, κεντροαριστερός, από αριστερός, κλπ. Εκεί, πες, πάρα πολύ μεγάλο ρόλο η γραφίδα του καθενός. Επομένως, το όνομα της ίδεσης, σωστά αυτά που είπατε, έχει να κάνει και με το θέμα. Υπάρχουν θέματα εξορισμού τραγικά. Δεν μπορείς να τα εμφανίσεις με τρόπο διασκεδαστικό, έτσι δεν είναι. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι ακόμη και ένα δραματικό θέμα, ένα τροχαίο πολύ νεκρό, για παράδειγμα, έτσι. Διαφορετικά θα παρουσιαστεί από έναν α συντάχτη, έναν β και το καλύτερο. Αυτό που η έρευνα λέει για τον διαδίτεο είναι ότι πρέπει, με το πρώτο θα λέγαμε, πολύ λίγορα, ο τόνος που θα επιλέξει ο συντάχτης, ή αν θέλετε η ομάδα που θα γράψει την ίδηση και θα συνθέσει, ας πούμε, το τελικό προϊόν που μπορεί να έχει και φωτογραφία, να έχει βίντεο, να έχει, όπως είδαμε στην αυτεμπορική, μία μικρή συσχέση με άλλα θέματα, ή άλλα άδρα συναθή. Πρέπει, λοιπόν, αυτό το πράγμα να φαίνεται αμέσως, να μην υπάρχει αμφιβολία για την οπτική γωνία που σίγουρα έχει να κάνει και με την ιδεολογική γραμμή του εντύπου ή του συντάχτη. Να δούμε λίγο και κάποια παραδείγματα πριν ολοκληρώσουμε αυτή την εισαγωγική ενότητα. Εδώ έχουμε αυτές τις τρεις εφημερίδες αντικριστά τα θέματα του πρωτοσέλιδου και σδεξιά τα θέματα της ηλεκτρονικής ένδοσης. Βλέπετε λίγο πόσο πλούσιο είναι το τυτλικό σύστημα στο έθνος και πόσο φτωχό είναι στο ηλεκτρονικό έθνος. Βλέπετε, εδώ είναι ένα μικροκείμενο ολόκληρο. Εδώ είναι μια φραζούλα, άφηση αμαρτίων και μόνο. Υπογραμμισμένο το κλικάεις και μπαίνεις μέσα στο κείμενο. Επίσης μπορείς να κάνεις συγκρίσεις του lead της ένδυπης με το, ας το πούμε, lead της ηλεκτρονικής. Βλέπετε ότι είναι περίπου μισό. Έχω υπογραμμίσει εδώ, αν θυμάμαι καλά, αυτά που δεν υπάρχουν εδώ. Με μια κουβέντα, στην πρώτη φάση περάσματος από τις χάρτες, στις ένδυπες, στις ηλεκτρονικές εκδόσεις είχαμε, ουσιαστικά, μια προσταφέρεση πληροφοριών από την ένδυπη στην... Δεν είχαμε, δηλαδή, καινούργια κείμενα, δεν είχαμε πρωτότυπη ήλια, αυτό θέλω να πω. Εδώ, στο δεύτερο παράδειγμα, ο κεντρικός τίτλος γίνεται και τίτλος στην ηλεκτρονική εκδοσία, μόνο που τα κεφαλαία εδώ γίνονται μικρά, γιατί τα κεφαλαία δεν χρειάζονται στην ηλεκτρονική εκδοσία. Έτσι, πιάνουν και μεγαλύτερο χώρο. Εδώ έχουμε ένα αρκετά μεγάλο ροστοπουμελί. Περίπου η ίδια, ο ίδιος τίτλος, υπογράμμισα το τόν που λείπει εδώ, για να θυμίσω αυτό που είπαμε πριν. Οι γραμματικές λέξεις γενικώς παραλείπονται. Και θέμα παραγραφής για τον Χριστοφοράκο, αλλάζει κάτι? Δεν αλλάζει. Μπορεί να παραγραφεί το τόνο. Το παραλείπτουμε, λοιπόν, εδώ. Εδώ έχουμε μόνο... έχουμε μια ίδιος η οποία δεν υπάρχει αντιστοιχή της, και εδώ έχουμε μόνο τίτλο. Δεν έχουμε καν παραγραφητική περίπτωση. Αυτά για το εύθρος. Θα δούμε και τις άλλες δύο και το κλείνουμε. Εδώ υπάρχει μια ίδιση που όχι μόνο δεν υπάρχει στην NDP, αλλά έχει και πάρα πολύ μεγάλο... δεν είναι συνηθισμένα αυτό πια. Έχει πάρα πολύ μεγάλο lead. Όπως βλέπετε, όλοι οι τίτλοι είναι πάρα πολύ σύντομοι. Έτσι, τριών, τεσσάρων λέξεων οι περισσότεροι. Δείτε, για παράδειγμα, αυτό το θέμα που υπάρχει και στις δύο. Σε φοιτητικό πάρτι πόλις αντιγρίπτη. Αυτό λέγεται στο πρωτοσέλιδο. Στην ηλεκτρονική αρνητικά όλα τα δείγματα. Μια διαφορετική οπτική. Προσέχετε στα πάρτι λοιπόν. Και καθημερινή, η τρίτη εφημερίδα, και εδώ αρκετές δείσεις που δεν υπάρχουν στο πρωτοσέλιδο. Η σύγκριση θα μπορούσε να γίνει εδώ, πρώτον πυλών η χρεοκοπία της General Motors. General Motors, θυμάστε τι έλεγε στα βροσικά χαρακτηριστικά, ότι δεν έχουμε συντημίσεις εδώ, έχουμε όμως βλέπετε τα αρχικά. Για αυτό δεν θα λέω ότι είναι απαράβατος κανόνας, προς συμφωνία με τους πιστωτές. Και μία παρατήρηση, σημειώστε ότι αυτό δεν το έχω σας διαφάνει. Ακόμη και στις ηλεκτρονικές εκδόσεις, η διαφορά μεταξύ των εφημερίδων φαίνεται. Δηλαδή, τι εννοώ, η καθημερινή ανήκει στις λεγόμενες ποιοτικές εφημερίδες. Έτσι, στις λεγόμενες ποιοτικές. Εμένα με ενδιαφέρει όχι η ιδεολογία της, η γλώσσα της. Η καθημερινή είναι μια εφημερίδα απαιτητική γλωσσικά, έτσι. Έχει κείμενα, ειδικά τα σχολιαστικά της κείμενα, δύσκολα μερικές φορές. Φυσικά και πολύ ενδιαφέροντα, καλογραμμένα. Έχει, θα το ξέρετε φαντάζουν, αν δείτε το πρωτοσέλιδο με προσοχή, πρέπει να έχει τόσο πολύ κείμενο γενικό σε κάθε σελίδα. Λίγες φωτογραφίες, πάρα πολύ κείμενο, μεγάλα κείμενα. Αυτό και στους τίτλους απεικονίζεται. Και θέλω να πω ότι ακόμη και στους διαλυτιακούς τίτλους, μια ποιοτική εφημερίδα έχει μεγαλύτερο αρισμό λέξεων, από ότι έχει μια πιο λαϊκή εφημερίδα. Ας πούμε εδώ, μάχη εντυπώσεων, συντηλωτική αναμέτρηση. Σε μια άλλη εφημερίδα θα μπορούσε να είναι μάχη εντυπώσεων στο debate. Μια λέξη λιγότερη και μια ξένη λέξη ταυτόχρονα. Εδώ προτιμάει η καθημερινή να αποδώσει το debate με μια φράση ελληνική. Εβάλλονται στις αναπάντηχες δρασπάνες, προσυμφωνία με τους πιστοτές. Νομίζω ότι αυτά τα παραδείγματα ήδη δίνουν μια πρώτη εικόνα των διαφορών ανάμεσα στο πρωτοσέλυδο της ένιπης και στην αρχική σελίδα της ηλεκτρονικής έκδοσης. Περνάω γρήγορα στη δεύτερη ενότητα του μαθήματος, που θεωρώ ότι είναι και η πιο σημαντική. Να δούμε πιο προσεκτικά τι σημαίνει διαδικτυακή είδηση πλέον, όχι τίτλος και αρχικής, αλλά τι σημαίνει είδηση διαδικτυακή. Να σας πω ότι αυτή η σειρά διαφανιών στηρίζεται σε ένα πολύ ωραίο άρθρο από τα πρώτα που γράφτηκαν για το θέμα. Μιας ερευνήσεως που λέει την Δαϊάνα Λιούις, είναι ένα τόμο που έχουμε και στη Βιλιοθήκη μας. Είναι από τα πρώτα άρθρα που γράφτηκαν με προσανατολισμό εγκωλής και στη γλώσσα των διαδικτυακών εβίσεων. Ως μάτια σημεία θα ήθελα να προσέξουμε ιδιαίτερα. Είναι, σας είπα, αρκετά φορτωμένη σε διαφάνειες, αλλά μερικά σημεία είναι πάρα πολύ χρήσιμα. Μετά από αυτό το εισαγωγικό, ήθελα μόνο να εξηγήσω αυτήν εδώ τη φράση. Άλλαξε λίγο το μοντέλο της επικοινωνίας στον 21ο αιώνα, που σέχνει λίγο αυτό, συγκριτικά με το παλιό μοντέλο, ας πούμε, της ραβδιδηλαιόρασης, ένας προς πολλούς. Απλό αυτό, έτσι. Ένας προς μεγάλα κουρατήρια. Το ένας δεν είναι ο Γιάννης, ο Κώστας, η Μαρία, είναι η σύνταξη, το επιτελείο. Αλλά επειδή δεν υπάρχει δυνατότητα ανάδρασης, δεν υπάρχει δυνατότητα διαφωνία, δεν υπάρχει δυνατότητα κριτικής, τουλάχιστον την ώρα που εκφωνείται η έδειση, έτσι δεν είναι? Δεν είναι να ανοιχτά τα τηλέφωνα, να δέχεται διαμαρτυρίες ή να λύζει τις γνώμεις κάνα κανάλλη. Αυτό σημαίνει ένας προς πολλούς. Πηγαίνουμε σε ένα καινούργιο μοντέλο πολλών προς πολλούς. Τι σημαίνει? Πώς το καταλαβαίνετε? Είναι ένα δημοσιογραφείο του πολιτώρου, δεν θέλετε να βάσετε ένα στοφθέλη, ένα πληθυνόμετρο, να βάσετε φωτογραφίες, εικόνες, βίντεο... Ο πολλός είναι ίδιο. Αυτό αλλάζει. Το πολλών. Το πολλών τι σημαίνει, πολλών επαγγελματιών ή και μη επαγγελματιών? Και μη επαγγελματιών. Επομένως αλλάζει αυτό που ο Σαρωτόκος λέγαμε πέρυσι ονομάζει περίσταση παραγωγής. Δηλαδή το επιτελείο του δημοσιογραφικού διευρύνεται, μπαίνουν μέσα καινούργιοι ρόλοι, μπαίνει καινούργια ύλη. Και αλλάζουν σχεδιακά τα πάντα σιγά σιγά. Ήθελα να προσέξουμε λίγο αυτά εδώ τα σημεία, ένα-ένα, τα οποία εξηγούν τι σημαίνει ο ισχυρισμός αυτός, ότι αλλάζει ο τρόπος διάνχυσης δημοσιοποίησης περιοχωμένων μηνυμάτων. Το ένα, το πρώτο αυτό, προσέξτε εδώ λίγο, ότι σήμερα μπορούν να απολυθήσουν ευθείες διαδρομές, οι ιδήσεις ή πληροφορίες από την πηγή προς το κοινό, έχει να κάνει με αυτό την αλλαγή του μοντέλο. Δηλαδή εδώ, παλιότερα στο θέμα αυτό, τι είχαμε, είχαμε μεσολάμυση. Αυτό είναι ο δημοσιογράφος. Ο δημοσιογράφος ως ρόλος είναι μεσολαβητής. Και ό,τι περιλαμβάνει η έννοια του δημοσιογραφού. Τώρα, όπως είναι γνωστό, η διαδρομή δεν καταργείται, προσέξτε, αλλά ο ρόλος της συρρικνώνεται, σίγουρα. Θα το δούμε και στη συνέχεια αυτό, μην το κουβεντιάσουμε όμως τώρα. Αλλάζει. Το δεύτερο είναι, και αυτό εδώ είναι σημαντικό, προσέξτε το, το προϊόντο δημοσιογραφικό στην παραδοσιακή δημοσιογραφία είναι μια σύνθεση διαφόρων ειδών πληροφορίας, διαφόρων ρόλων, έτσι ώστε να έχεις αυτό το αντικείμενο που λέγεται εφημέριδα, να έχεις αυτό το αντικείμενο που λέγεται ραδιοφωνικό δελτίο ειδήσων, τηλεοπιστικό δελτίο ειδήσων. Τώρα αυτό το πράγμα μεταβάλλεται σε κάτι πιο χαωτικό, πιο ρευστό, πιο πολύμορφο, χωρίς άκρα, χωρίς τέλος θα έγιναν εις. Που τελειώνει μια γνήσια ψηφιακή εφημέριδα, θα λέγει κανείς, εκεί που τελειώνει το διαδίκτυο, μέχρι εκεί μπορεί να φτάσει, μα δεν τελειώνει. Αυτό το τρίτο στοιχείο που θύξαμε λιγάκι είναι ότι η διάρκεια της πληροφορίας τώρα έχει απελευθερωθεί λιγάκι από το αντίτιμο. Όχι ότι είναι τα πάντα δωρεάν, αλλά σίγουρα η πληροφορίας είναι πολύ πιο μεγάλη, η ελεύθερη. Και περί που προκύπτει από το πρώτο το τέταρτο, ότι οι πηγές των ειδήσεων αλλάζουν, πολλαπλασιάζονται και όχι μόνο αυτό. Προσέξτε, γίνονται, όχι γίνονται, προστήθενται πηγές πληροφοριών μη θεσμικές, που σημαίνει πηγές που δεν είναι υπουργία, δεν είναι δημοσιοργανισμοί, δεν είναι θεσμικοί φορείς για ειδικότερα, αλλά μπορεί να είναι πρόσωπα, μπορεί να είναι αυτόπτες, μαρτύρες, εμπειρογνώμονες, που ο ρόλος τους δεν θα ήταν παλιότερα τόσο σημαντικός, η συμβολή τους τόσο μεγάλη στην κατασκευή του ειδησογραφικού προϊόντος όσο είναι τώρα, όσο είναι σήμερα. Και φυσικά αλλάζουν και τα ακροατήρια. Προσέξτε την κατακλείδα αυτής της ενότητας, την οποία αναφέρομαι και στη συνέχεια. Δεν είναι η δική μου άποψη, η Λιούις το λέει, αλλά είναι σημαντικό. Αλλάζει αυτό που ως τώρα θεωρούνταν ίδιση. Αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Αλλάζει το αντικείμενο της δουλειάς του δημοσιογράφου, δηλαδή. Το πάει να πει. Πώς αλλάζει η Άνδρουνα. Πότε ξεκινάει η διαδικτυακή δημοσιογραφία. Ξεκινάει με την περίφημη, εμείς δεν την ξέρουμε έτσι, αλλά με την Μόνικα Ιουίνσκι, η Λεβίνσκι. Αλλά περί αυτού πρόκειται. Αυτή η αναφορά, η περίφημη του ΚΕΝΕΣΑ, έχει να κάνει με αυτό το θέμα. Ήταν η πρώτη φορά που αυτή η πολυσέλληδη, ομοδέστατη αναφορά ανέβηκε στο διαδικτύο και λόγω και του σκανδαλοθυρισμού περιοχωμένου προσεγγίστηκε, διαβάστηκε από εκατομμύρια ανθρώπων, 25 εκατομμύρια, την επισκέφτηκαν όσα αναφέρουν μέσα σε δύο μέρες. Ήταν έναν ρεκόρ της εποχής εκείνης. Δηλαδή ποιο είναι το καινούργιο εδώ. Πρόσβαση σε μια πηγή. Πότε δημοσιεύσεις αυτή την αναφορά σε εφημέριδα. Έχεις ένα τόμο πετακουζίνων σελίδων. Αυτός όμως ο οποίος ενδιαφέρεται, όποιος κάνει αυτός, είτε είναι περίεργος, είτε είναι κάποιος εμπειρογνώμονος, είτε είναι γερουσιαστής ή οτιδήποτε και θέλει να είναι λεπτομέρειες, μπορεί να τις δει. Πώς μπορείς να πας στα πρακτικά της Βουλής, αν σε ενδιαφέρει, να δεις όλη τη συζήτηση που έγινε επί τρεις ώρες, επί πέντε ώρες στην Βουλή. Ποιος το κάνει αυτό στην εφημερίδα. Θα έχεις ένα ρεπορτάζο στο οποίο δεν το διαβάζεις μέσα σε πέντε λεπτά. Αλλά εάν θέλεις να πας στην πηγή της πληροφορίας, να δεις για πρώτη φορά και είναι ένα είδος τεκμηρίου, δοκουμέντου, στο οποίο δεν είχε πρόσβαση ακριβώς επειδή είναι θεσμικού χαρακτηρά, ένα διαβασμισμένο κείμενο. Πρώτη φορά λοιπόν ανέβηκες στο διαδίκτυο και ξαφνικά βλέπεις ένα κοινό που ίσως δεν το υπολογείς, 25 εκατομμύρια. Πόσα έχει η Αμερική, 250 εκατομμύρια. Το 1 δέκατρο, είναι τεράστιο νούμερο. Πήγε σε αυτόν τον κοδέστατο κείμενο να δει λεπτομέρειες σχετικά με την ακολογία του Κλίντων μπροστά σε ένα όργανο που τον εξέτασε. Επίσης αυτό εδώ είναι πολύ σημαντικό γεγονός, είναι ο πόλεμος στο Κόσοπο. Την επόμενη χρονιά, 1999, ο πόλεμος αυτός άλλαξε και τη δημοσιογραφία. Συνέδικα, το οποίο δεν είχε παρατηρηθεί στο παρελθόν. Δηλαδή, εκτός από τους κατεπάνγελμα δημοσιογράφων, ένας μεγάλος αριθμός μη επαγγελματιών, ενεπλάκει στην κατασκευή, θα έλεγα, της δημογραφίας της κολλεμικής, γιόν από τον πόλεμο αυτό. Το βλέπετε εδώ. Διεθνείς οργανώσεις, δόκια αυτόπτερ, ανεξάρτης δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί, διάφοροι, εξαιτίας της ευκολίας και των δυνατοπίτων του διαδικτύου, αλλιώς δεν θα μπορούσε να γίνει αυτό, συνέβαλαν στο να διαμορφωθεί για πρώτη φορά αυτό που σήμερα πια έχουμε αρχίσει να συνεχίσουμε, δηλαδή την διαδικτυακή ενημέρωση, το διαδικτυακό ρεποτάζ. Έτσι, λοιπόν, καταλήγουμε και κάνουμε διάλειμμα μετά. Έχουμε δύο κοινά καινούρια. Ένα καινούριο, ένα μεταβαλόμενο μοντέλο και παραγωγής, σύνθεσης, αλλά και διανομής ειδίσεων. Διανομής με την έννοια ότι δεν χρειάζεται να πάρεις το περίπτερο, δεν χρειάζεται να αγοράσεις μία μόνη εφημερίδα, κλπ. κλπ. ή ο τρόπος που διαβάσεις. Ένα αυτό και δεύτερο. Και θα ήθελα ακριβώς με το διάλειμμα να το αναλύσω λίγο περισσότερο αυτό. Έχουμε μια, εγώ θα έλεγα, αυτή λέει ενεργητική, εγώ θα έλεγα διαφορετική σίγουρα αναγνωστική προσέγγιση των ειδησιών. Ο διαδικτυακός αναγνώσης έχει σίγουρα διαφορές από τον αναγνώση της παραδοσιακής. Όπως βλέπετε και στο πάνω μέρος, θα της έλεγα τρεις σημεία, όχι τέσσερις, γιατί η τέταρτη δεν είναι ίσως και τόσο σημαντική όσο η τρεις πρώτες. Οι ιδιότητες γνωρίσματα της ηλεκτρονικής επικοινωνίας έχουν πολύ μεγάλη σημασία για τη δημοσιογραφία, τη διαδικτυακή, για τη γραφή, ας τις δούμε μία μία. Μπορείτε να δείτε λίγο παραλλαγμένες αυτές τις τρεις ιδιότητες σε κάποια κείμενα, σε κάποια άρθαλα. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι αυτά τα τρία γνωρίσματα διαφοροποιούν την παραδοσιακή από την διαδικτυακή δημοσιογραφία και παραγωγή λόγου γενικότερα. Το πρώτο γνώρισμα, πολυμεσκότητα, μερικοί το λένε και πολυτροπικότητα, τι σημαίνει πολύ απλά, σημαίνει την συνέργεια, το συνδυασμό, την συμβιωματικότητα, όχι μόνο της γλώσσας, αλλά τώρα πια έχουμε και εικόνα, κινούμενοι βίντεο και ήχο και σε μεγαλύτερο αριθμό και επικοιλία όλα αυτά γραφήματα διαφόρων ειδών, τρισδιάστατα κλπ. Αυτές είναι δυνατότητες που πρέπει βέβαια κανείς να ξέρει να τις χρησιμοποιεί, για να εκμεταλλεύεται, να προβάλλει, να αξιοποιεί τα τεχνίδια, τις πληροφορίες, γύρω από να συμβάνουν, ας το πούμε έτσι. Πιο πολύ θα ήθελα να σταθώ στα άλλα δύο που με αφορούν περισσότερο, θα έλεγα, σαν αναλυτή του λόγου και της γλώσσας. Η περτιμενικότητα, θα επανέμφτουμε σε αυτό, η περτιμενικότητα έχει μια ιστορία, δεν προέκυψε έτσι ξαφνικά. Αλλά δεν είναι της ώρας να πούμε πότε κατασκευάστηκε. Αυτό που με ενδιαφέρει εδώ είναι, τι σημαίνει υπερκείμενο σε σχέση με το παραδοσιακό κείμενο και ποια είναι η επίπτωσή του στο πως και γράφεται και διαβάζεται. Ξέρουμε κατ' αρχήν τι είναι υπερκείμενο? Εγώ θεωρώ ότι ξέρουν και συνεχίζω. Εκεί στο κείμενο παρέχει κάποιους περισσότερους παραδοσιακούς, που μπορούμε να μεταβούμε σε κάποιο άλλο κείμενο, ή αφού μέσα από κάποιο άλλο και από εκεί σε κάποιο άλλο. Άρα ποια είναι η διαφορά του πεκείμενου από ένα κλασικό παραδοσιακό του. Έχει περισσότερες δυνατότητες και περιλαμβάνει και βίντεο. Κάποια άλλη, έτσι, περιπτέρων περιοχωρίας για το κείμενο υπερκείμενο. Λοιπόν, καλά. Αυτό που σωστά είπες ότι είναι υπερκείμενο, έχει ορισμένες συνέπειες για τη συγκρότησή του, για τη γραφή του. Γιατί? Γιατί αυτό το link είναι, ας το πούμε έτσι, η δυνατότητα να στέλνουμε τον αναγνώστη με γέφυρες σε άλλα κείμενα, τι κάνει. Σπάει τα όρια του κείμενου, πολύ απλά. Έτσι, αρχημέσι τέλος πλέον, δεν υπάρχει. Η δυνατότητα που έχεις να κάνεις ένα κλικ και να σε πάει έξω από το κενό, να σε πάει σε μια άλλη πληροφορία και από εκεί σε μια άλλη και σε μια άλλη, σημαίνει ότι την ευθύνη του πώς θα διαβάσεις σε αυτό το κείμενο, την μεταφέρει ο συγγραφέας στις πλάτες των αναγνώσεων σε πολύ μεγάλο βάθμο. Αυτό είναι μια τεράστια αλλαγή. Ξαναλέω όμως, για να μην νομίζουμε ότι μιλώντας για τις εφημερίδες, έχουμε περάσει σε ένα μοντέλο το οποίο είναι πλήρως υπερκειμενικό. Δεν ισχύει αυτό για την Ελλάδα. Και προηγουμένως το επαναλαμβάνω. Στις ελληνικές εφημερίδες σε αντίθεση προς πολλές αρκετές ξένες ήδη εθνικές εφημερίδες, έχουμε ένα περιορισμένο βαθμό υπερκειμενικότητας. Δηλαδή μέχρι 2-3 κλικ μπορείς να κάνεις και εκεί σταματάει η εφημερία, δεν πάει παραπέρα. Άρα μιλάμε για μια ορειοθετημένη υπερκειμενικότητα. Τώρα για το διαδραστικότητα επίσης θέλω να κάνω μια σχολεία. Θέλω να ρωτήσω καλύτερα. Στις παραδοσιακές εφημερίδες διαδραστικότητα δεν έχουμε. Δεν έχουμε δηλαδή ένα παρεδόση ανάμεσα σε κοινό και αναγνώστες. Είναι βασικό αυτό. Είναι πολύ διαφορετικό για τις παραδοσιακές εφημερίδες. Μπορεί να έχουμε απάντηση με μορφή επιστολής αφού η καρδίτη μπορεί να στείλει κάποιος αναγνώσης προς την εφημερίδα. Αλλά και πάλι γιατί η μορφή μας αργεί. Αυτή είναι μια μορφή. Είναι μία μορφή που δεν θα στείλεις ποτέ επιστολή στην εφημερίδα. Δεν την ερμηνεύεις. Δεν απαντάς. Δεν συνομιλείς νοητά με τον συντάκτη. Μπορεί να την δοκιμάσουμε να αγοράσουμε ή να μην αγοράσουμε την εφημερίδα. Μόνο αυτό. Δεν είσαι με έναν αγαπημένο σου συντάκτη σε μια διαρκή συνομιλία. Με την έννοια ότι συμφωνείς εν μέρει, διαφωνείς εν μέρει. Σου προκαλεί καινούργιες σκέψεις. Αυτός δεν σε ξέρει. Ναι, δεν σε ξέρει. Σίγουρα. Αλλά εσύ όμως δεν είσαι ένα κουτί το οποίο ανοίγει και μπαίνει μέσα στην πληροφορία του συντάκτης. Είσαι σε μία δυναμική σχέση. Όπως είσαι σαν αναγνώστης ενός μεθυστορήματος. Ή ενός ποιήματος. Άρα από την πλευρά του κοινού ποτέ η πρόσληψη δεν είναι παθητική. Δηλαδή το ότι δεν πας να αγοράσεις την επόμενη ξανά την εφημερίδα, είναι μια απόβαση σοβαρή, η οποία προκύπτει από το ότι δεν σου αρέσει πώς γράφεις, δεν σου αρέσει ο φαντατισμός του, δεν σου αρέσει η μπλώσια του, δεν σου αρέσει κανένα, δεν σου αρέσει το άλλο. Θέλω να πω ότι η διαδραστηκότητα είναι παταπού παρόσα. Δεν είναι εφέβερμα του διαδικτύου. Άλλαξε όμως η μορφή όπως σου τα είπες. Δηλαδή είχαν μια αφανή, μια υπόρητη διάδραση προηγουμένως ή την είχαν πάρα πολύ περιορισμένη με τη μορφή πιστολών, ή στο ραδιόφωνο και τη τηλεόραση σε κάποιες εκπομπές με τα λεγόμενα phone-ins. Δηλαδή σε μια εκπομπή σχολιαστική, υπάρχει και ένας τηλεφωνητής και δέχεται κάποια τηλεφωνήματα, μπορεί και ένα να τα επιλέγει, μπορεί κάποια να τα απορρίπτει, σε άλλα απαντάει, απαντάει σε κάποιες μορφές, γιατί οτιδήποτε τέτοιο, ίσως και σε κάποιες εκπομπές της τηλεόρασης, περιορισμένη διάδραση. Τώρα τι γίνεται, τι αλλάζει στον διαδίκτυο. Το διαδίκτυο από τη φύση του προσφέρει πλατφόρμα διάδρασης, απόκρισης, απάντησης, με διάφορες μορφές, οι οποίες είναι από, πώς να πω, απρόσωπες, όπως είναι το να πατήσεις like κάπου. Τι σημαίνει like, μ'αρέσει, δηλαδή, τι σ'αρέσει. Αν ρωτήσεις 10 ανθρώπους που πάτησαν like και τους πεις γιατί σου άρεσε αυτό και πατάς, θα σημαίνει το ίδιο πράγμα όλοι. Άρα είναι μια πληροφορία πολύ βασική, η οποία θρέσεται συνήθως, αλλά δεν είναι ποιοτικά χαρακτηριστικά. Τα δημοψηφίσματα, ακόμα και το ναι ή όχι που θα πει κανείς, αν δεν έχει το γιατί από κάτω, επίσης δεν είναι και πάρα πολύ ποιοτική απάντηση. Η γνήσερη διαδραστικότητα είναι ο διάλογος. Η συνομιλία, αν μπορεί να γίνει, στον ίδιο χρόνο για να μπορείς να πείσεις ότι οι δυο υποκείμενα συνομιλούν, αν υπαραθέτουν απόψε και ό,τι ο κάθε εξής. Ωστόσο, η διαδραστικότητα έχει αυτές τεχνικά χαρακτηριστικά, έχει διευρυθεί από την άποψη των μορφών και είναι κάτι το οποίο αλλάζει σίγουρα τα πράγματα προς την κατεύθυνση αυτού που είναι γνωστό, ονομάζεται, δημοσογραφέ των πολιτών και το καθεξής. Ένα παράδειγμα που δείχνει την αλλαγή που με έχει απασχολεί στην ιδάγη και ερευνητικά. Επιστολές αναγνωστών από τη μία, πόστες των ηλεκτρονικών επιβόσεων των εφημερίδων από την άλλη. Ποια είναι η δεφορά? Αν θέλετε μπορώ να σας πω μερικά χαρακτηριστικά, ίσως να το υποψεύσετε. Ξαναλέω. Επιστολές αναγνωστών στις εφημερίδες από τη μία και από την άλλη, σχολείς που ανεβάζουν πάνω σε κείμενα αναγνώστες της εφημερίδας. Πολύ δυναρείς. Επίσημο, το ύφος της επιστολές σε ενός συνομιλιακό περισσότερο στο διάβολο. Σωστό. Άλλο. Μπορεί να αναπληθεί μεταξύ των σχολείων ένας ευσωτερικός διάβολος. Να απαντάει ο ένας στον άλλον. Ναι. Και αυτό γίνεται. Άλλο γνώρισμα. Άλλο γνώρισμα. Έχουμε ανωνυμία, ψευδωνυμία και πονημία. Τα έχουν και τα τρία. Εδώ στις εφημερίδες μπορούν να έχουν ανωνυμία. Σίγουρα. Είναι πάντα επώνυμες. Και όχι μόνο αυτό. Είναι καθηγητές με αμυστημίου. Είναι δεσποτάδες. Είναι ψθήμονες. Είναι δικηγόροι. Είναι ειδικά στις ποιοτικές εφημερίδες. Πολύ δύσκολα θα βρεις επιστολογράφω που να είναι εργάτης, που να είναι ανεργός πολύ περισσότερο ή να είναι πακετάς κι όχι ξέρω τι άλλο. Είναι όλοι από τη μέση της ιεραρχίας και πάνω. Και επειδή έχω κάνει μια μικρή έρευνα στην καθημερινή και στο βήμα είδα ότι η καθημερινή είναι λίγο πιο πάνω. Δηλαδή επιλέγει ακόμη πιο πόνιμους ας το πω έτσι. Το βήμα έχει και λίγο πιο μεσαία επαγγελματά. Α, έχει και προδιαγραφές. Δηλαδή κάθε εφημερίδα λέει πώς πρέπει να είναι γραμμένοι τις επιστολές, να μην υπάρχουν βομολογίες, να μην υπάρχουν προσωπικές επιθέσεις και λοιπά και λοιπά. Όχι, γιατί αν βρεί κανείς και διαβάζει σχόλια συγκρίνοντάς τα με τις επιστολές θα δει πολύ ψιλότερο βαθμό άσεμβρο λεξιολογίου, πολύ πιο βιετριονικό χιούμορ, προσωπικές επιθέσεις, άκομψες φράσεις, καθημερινό λόγο πολύ σκληρό. Προσπαθούν να βάλουν πάντως καλώς φιλίες και τα σάιν, ας πούμε σχόλια σε εκδίκη, θα μην περνάνε. Λένε, αλλά μπορείς να ξέρεις τι κείμενα κόπηκαν. Δεν ξέρεις τι κείμενα κόπηκαν, εγώ αυτά που μελέτησα και έκανα το εξής, δηλαδή, είδα της ίδιας μέρας τις επιστολές αναγνωστών από τη μία και από την άλλη τα σχόλια που ανέβασαν στο κύριο άρθρο μόνο, γιατί είναι πάρα πολλά τα σχόλια, οι αναγνώστες του κύριου άρθρου. Μερικές φορές είναι και δεκάδες, υπάρχει μια ποικιλία και παραλλαγές βέβαια. Κάποια σχόλια μοιάζουν λίγο με τις επιστολές, δηλαδή είναι σοβαρά, συγκλωτυμένα και λοιπά, αλλά υπάρχει μια μεγαλύτερη ελευθερωστομία, υπάρχει μια ανισότητα κειμένων, υπάρχουν πολύ μικρά και πάρα πολύ μεγάλα, υπάρχουν κάποια που είναι γραμμένα στα λεγόμενα γκρίτλις και κάποια άλλα, υπάρχουν πάρα πολλά αρθογραφικά λάθη, υπάρχουν υλικώς μια πολύ πιο χαλαρή γλώσσα, συνομγλιακή γλώσσα. Το ερώτημα είναι ποιον επηρεάζουν, τα διαβάζουν οι συντάκτες λέτε, τους επηρεάζουν, αλλάζουν λιγάκι τη γραφή τους στις επόμενα κείμενα, αυτό είναι το θέμα. Αλλά το ερωτηματικό, το ερώτημα μάλλον, πόσο διαδραστική τελικά κατουσία είναι με την έννοια παίρνω feedback εγώ, επηρεάζομαι ο δημοσιογράφος, αν είμαι σχολειογράφος, αν είμαι, ειδικά, παλιός δημοσιογράφος καταξιωμένος. Η απάντηση είναι όχι? Μάλλον όχι. Μάλλον όχι, προς το παρόν. Έχετε κάνει τον δημοσιογράφος το βίντεο. Ναι. Λοιπόν, αυτές είναι οι τρεις βασικές ιδιότητες, οι οποίες έχουν αλλάξει τον χάρτη. Θα δούμε τώρα τη συνέχεια του πράγματος, θα πάμε στην ουσία. Αυτό είναι το γενικό τεράστο που έχουμε κλαίσει. Θα δούμε ορισμένα θέματα, τέσσερα-πέντε, τα οποία αναπτύσσουν αυτή την κεφαλίδα. Και λέω κεφαλίδα, φυσικά, γιατί είναι αρκετά γενική σαν διοτυπωσία. Ο λόγος των διεκτυακών ιδέσεων πρέπει να στεγάσει ένα μεγάλο πλήθος ιδέσεων, να δούμε ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά. Το πρώτο, όπως βλέπετε, θέμα που μας απασχολεί είναι τα ίδια. Ανάλαξαν τα κειμενικά ίδη. Μπορεί να αλλάξει το reportage, μπορεί να αλλάξει η ίδηση, μπορεί να κάνει κάτι καινούργιο, κάποια μεγαλύτερη ποικιλία. Θα το δούμε και στη συνέχεια αυτό. Θα ήθελα να προσέξετε εδώ, για να πάρτε το pointer, το εξής. Ενώ στα παραδοσιακά κειμενικά ίδη υπάρχει φυσικά και περιεχόμενο, μπορείτε να ρεπορτάζετε όποιο είδους θέλετε. Όπως υπάρχει περιεχόμενο εκεί, υπάρχει περιεχόμενο και στο διαδίκτυο. Δηλαδή συμβάντα που συνδέονται με μία κατηγορία ρεπορτάζ. Η μορφή επίσης είναι να γνωρίσουμε και στη μια και στην άλλη περίπτωση, η διανομή, ή αν θέλετε, κρατήστε μια άλλη λέξη εδώ, η λειτουργία των κειμενικών ειδών. Είναι που διαφοροποιείται εξαιτίας του φορέτη, εξαιτίας του ότι έχουμε ένα άλλο είδος αναγνώστη. Επίσης, και αυτό εδώ είναι σημαντικό, ότι περνώντας από, και το ζούμε αυτό, στα χρόνια μας το ζήσαμε και το ζούμε, περνώντας από, και μάλιστα τόσο γρήγορα, και άλλο ότι στο παρελθόν η δημοσιογραφία δεν άλλαξε τόσο γρήγορα από μια μορφή λειτουργίας, γραφής, ρόλων παγκοσματικών σε μια άλλη, όσο στις μέρες μας με τον διαδίκτυο. Αυτή, λοιπόν, η απότομη και προφανής και πρωτοφανής, θα έλεγα ο Αγί, στην διανομή των ιδέσεων, στην διάχυση των ιδέσεων, δημιουργεί ένα είδος αβεβαιότητας σε όλους και στο επαγγελμα, και στους δημοσιογράφους, αλλά και στο κοινό. Τι συμβαίνει, λοιπόν, αυτή τη διαφάνεια, γιατί θέλω να την προσέξουμε, είναι, νομίζω, πολύ χρήσιμη, γιατί έχει συνοψίζει πολύ καλά το πέρασμα από την έντυπη, στην ηλεκτρονική και μετά στη διαδικτυακή είδηση και σε αυτό που συνεπάγεται σαν άλλο τρόπο διαχείρισης της πληροφορίας. Αυτό εκεί με ενδιαφέρει να καταληθώ. Δεν είναι εντελώς άγνωστα πράγματα αυτά, κάθε άλλο, αλλά αυτό το πέρασμα, από το 1 στο 2 στο 3, είναι πολύ χρήσιμο. Αυτό να το πούμε. Υπάρχει και κάτι σχετικό στην αρχή του μαθήματος. Η εθνημέριδα έχει να κάνει με το 24ωρο. Το ξέρουμε αυτό, σίγουρα. Και έχει να κάνει με το 24ωρο για αιώνες, θα έλεγα. Από την αρχή της δημοσιογραφίας. Ίσως εκεί το 24ωρο θα ήταν και λίγο παραπάνω. Επίσης, αυτό το δεύτερο είναι ότι η δημοσιογραφία είναι, αν θέλετε, η mainstream δημοσιογραφία, η καρδιά της δημοσιογραφίας είναι ουσιαστικά αφηγήσεις. Είναι αφηγήσεις είτε γεγονότων είτε λόγων. Τη διάκριση την έχουμε κάνει, τη θυμίζω. Είτε έχουμε news story, κάτι το οποίο, προσέξτε, θυμίζω πράγματα. Δεν τα λέω για πρώτη φορά. Είτε από τη φύση του έχει να περιπετειώνει τη χαρακτήρα, ας πούμε ένας αισμός. Σε ό,τι αφορά τη γλώσσα αλλάζει το γραπτό προφορικό. Ζωντανός λόγος, λόγος άμεσος. Με ό,τι συνεπάγεται, είναι κάτι που θα μας ασχολεί σε ένα άλλο μάθημα. Αυτό που λέμε προφορική παρουσίαση. Η φωνή, η προσοβία, φυσικά και η ισταση του σώματος, οι κινήσεις, το ντύσιμο, όλα αυτά παίζουν ρόλο. Ο συνομιλιακός τόνος, ο οποίος επίσης είναι πολύ χαρακτηριστικός ιδιαίτερα στις τελευταίες δεκαετίες, στην πρόσεξη τηλεόρασης, που δεν είναι εύκολο αναγνωρίσμος σε ένα γραπτό κείμενο και επίσης ένα άλλο στοιχείο που αλλάζει πολύ την έντυπη από την τηλεοπτική είδηση είναι τα λεγόμενα sound bites, δηλαδή αντικαθιστούμε το λόγο του δημοσιογράφου με το λόγο της πηγής. Αντί να πω εγώ ο υπουργός Τάδε στις δηλώσεις του υπογράμισε το Τάδε και σε πλάγιο λόγο να πω με παράφραση τι είπε, σταματάει ο λόγος μου, πέφτει το βίντεο, είπε ο υπουργός μπλα μπλα λέει αυτά που λέει, αυτό όμως σημαίνει άλλη χρήση της πηγής. Σημαίνει ότι μοιράζομαι εγώ, ο δημοσιογράφος και η πηγή μου τον χρόνο, θέλοντας να πω στον τηλεθεατή, να το γεγονός δες το μόνο σου, αξιολόγησε το μόνο σου, εγώ δεν είμαι διαμεσολαβητής. Ή δεν είμαι διαμεσολαβητής, γιατί υπάρχει το μοντάζ, υπάρχει η ράρυθιση, αλλά ας μην το συζητήσουμε αυτό. Αυτή λοιπόν είναι η δεύτερη εποχή της δημοσιογραφίας, που φέρνει το λόγο το δημοσιογραφικό πιο κοντά, πιο άμεσα στο κοινό. Και πάμε τώρα στην τρίτη εποχή, εμείς είμαστε στην τρίτη εποχή πλέον στο διαδίκτυο, για αυτήν μιλάμε σήμερα, που είναι ο συνδυασμός μιας μικρής οθόνης, το ξαναείπαμε, έχει σημασία αυτό, και το δεύτερο επίσης το είπαμε, το είπατε κι εσείς, έχουμε μια τεράστια που φεύγει έξω από το δημοσιογραφικό κόσμο χώρο, από θήκη κληροφορίων, από την οποία αντελεί οποιονδήποτε μέσο διαδικτυακό, φημερίδα, περιοδικό, ισοχώρος κλπ. Και καταλύγουμε, αυτό είναι το συμπέρασμα που καταρχήν μας ενδιαφέρει, ότι, προσέξτε, έχουμε ένα άλλο πια μοντέλο παραγωγής ιδέων, το οποίο διαφοροποιείται από το παραδοσιακό. Το παραδοσιακό είναι εκλεκτικιστικός, θα έλεγα. Δεν μπορείς να βάλεις όλες τις πηγές, δεν μπορείς να βάλεις πάντα όλες τις οπτικές γωνίες, δεν μπορείς να βάλεις μεγάλα κείμενα, δεν μπορείς να βάλεις μεγάλες δηλώσεις, υπάρχουν περιορισμίες, δεν είναι, και στην εφημερίδα, και στο ραδιόφωνο, και στη τηλεόραση. Το δελτίο πώς θα κρατήσεις, μπορεί να κρατήσει τρεις ώρες, όχι, ένα κανονικό δελτίο και πολύ κρατάει, δηλαδή, στην Ελλάδα, σε άλλα κράτη δεν κρατάει, αυτό σημαίνει περιορισμίες. Οι περιορισμίες, λοιπόν, αυτοί ανοίγονται ή χάνονται σχεδόν στο διαδίκτυο. Δεν υπάρχει περιορισμός χώρου, δεν υπάρχει περιορισμός χρόνου, δεν υπάρχει περιορισμός ποσότας πληροφορίας, ποικιλίας πληροφορίας, αυτό σημαίνει μοντέλο βάσης, αλλά, ερώτηση, μπορεί κανείς συνέχεια να ρίχνει τον αποδέκτη του, ας πούμε, ή τον αναγνώστη του ή οτιδήποτε, μέσα σε ένα χάος από πληροφορίες, και αν του λέει κολύμπα χωρίς οσεβειό, και να χάνεται μέσα σε ένα οκεανό πληροφορίες, δεν πρέπει να υπάρχει μια οριοθέτηση αυτής της αποθήκης πληροφοριών. Άρα, λοιπόν, αλλάζει μεν ο ρόλος του δημοσιογράφου, αλλά δεν εξαφανίζεται η ευθύνη του να του δώσει την έγκυρη πληροφορία, να του δώσει την αρκετή, αλλά όχι τεράστια που θα τον γονατίσει, πληροφορία μέχρι την τελευταία λεπτομέρη κλπ. Επομένως, ο ρόλος του δεν είναι λιγότερο σημαντικός, αλλά είναι αλλιότυπος πια. Δεν του δίνει το τελικό προϊόν, όπως το διαβάζουμε παραδοσιακά στην εφημερίδα, στο περιοδικό, ή το βλέπουμε στο δελτίο ειδήσων. Του δίνει, όμως, ένα χάρτι πλοήγησης, όπως ξαναείπα, συμβαίνει στις πραγματικά κυβερικές εφημερίδες, με, πώς να το πω, με συμπλησίασμα, προσέξτε το αυτό, του δημοσιογράφου με τον αναγνώση του. Δηλαδή, είναι σαν να του λέει, κοίταξε πώς εγώ έγραψα την είδηση, αυτό του λέει. Τον φέρνει πιο κοντά στις πηγές, του δείχνει τις πηγές, αφήνει τις πηγές από μόνοις τους να αναγνωστούν, να αξιολογηθούν κλπ. Ουσιαστικά, αυτή είναι η μεγάλη διαφορά. Δηλαδή, έχουμε έναν αναγνώστη πιο κοντά στην κατασκευή της πληροφορίας και έναν δημοσιογράφο πιο κοντά στον αναγνώστη. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά. Αυτό σημαίνει ότι ο αναγνώστης γίνεται λίγο δημοσιογράφος και ο δημοσιογράφος γίνεται λίγο περισσότερο αναγνώστης. Με την έννοια ότι μοιράζεται ερμηνευτικές ιδιότητες περισσότερο, γράφει λιγότερα πράγματα, συναθρίζει περισσότερα, αλλά έχει την ευθύνη, ακριβώς, του τι θα βάλεις στο τραπέζι για να ξέρεις, αν βάζεις με τόση, τι γίνεται στον κόσμο σήμερα. Αλλιώς, θα χαθείς σε έναν πέλαγος από τέτοιες πληροφορίες. Όλα αυτά, τα λέω για να γίνει λίγο περισσότερο κατανοητό, τι σημαίνει μοντέλο βάσης δεδομένων. Εάν έχετε μια εξικίωση με την πληροφορική μεγαλύτερη και με τις βάσεις δεδομένων, αυτό, νομίζω, το καταλαβαίνετε. Αυτό που έχω μαρκάει με γκλε, το διαβάζω, νομίζω ότι συνοψήσει καλά αυτό που έλεγα τώρα. Μια συσχετιστική πληροφοριακή δομή, δεν λέω ειδήσεις, συσχετιστική πληροφοριακή δομή. Θα δείτε ένα παράδειγμα παρακάτω, έναν βραβευμένο ρεπορτάζ του CNN, νομίζω, για την Κολομβία, να θυμάμαι καλά, που είχε ακριβώς αυτό το παρέλμα, συσχετιστική πληροφοριακή δομή. Έχει πληροφορίες διαφόρων επιπέδων, έχει χάρτη, έχει, ξέρω εγώ, αναφορά σε κυβερνητικά έγγραφα, έχει μια μικρή ιστορία του πράγματος, έχει πράγματα που δεν χωράνε σ' ένα άρθρο, πώς να το πω, αλλά ικανοποιούνε όλες τις επιθυμίες, από αυτόν που θέλει να ξέρει βασικά τι έγινε, αλλά και τον άλλον που θέλει να διεσδίσει περισσότερο στηλετωμέρια, μέχρι τον ιστορικό, ίσως, που έχει μεγαλύτερη δομή. Λοιπόν, συσχετική πληροφοριακή δομή, στην οποία κάθε ιστογραφικό στοιχείο, δηλαδή κάθε υπερκείμενο, ουσιαστικά, μπορεί να συμμετέχει στο τελικό προϊόν της ανάγνωσης σε διαφορετικά επίπεδα συνάφιες. Δηλαδή, το ένα μπορεί να είναι στο ένα κλικ, το άλλο μπορεί να είναι στο τρίτο κλικ, ανάλογα σε ποιο βάδος και σε ποια κατεύθυνση θέλεις να πάρεις εσύ. Ας πούμε, μια ίδιση μπορεί να έχει διαφορετική αξία και ενδιαφέρον για ένα πολιτικό, για ένα νομικό, για το μέσο αναγνώστη, με έναν επιστήμονα άλλης ειδικότητας. Αυτό σημαίνει διαφορετικό επίπεδο συνάφιες και διαφορετικό μονοπάτι προσωπικής ανάγνωσης, και διαφορετικό βάθος σε ένα φάσμα μεγάλο ευρύ δεισογραφικών δομών, που ξεκινάει από την αρχική σελίδα και με ευθύνη του κάθε αναγνώστη πηγαίνει σε ένα διαφορετικό βάθος. Αναλόγως, βέβαια, και του πώς έχει συγκροτηθεί η ίδιση αυτή. Στη δομή, επίσης, ήθελα, ήδη έχω πει κάποια πράγματα και προηγουμένως να τονίσω και εδώ ένα στοιχείο πολύ βασικό. Το έχω υπογραμμίσει εδώ. Η διαφορά από τη δομή της Αναστραμίας Πυραμίδας είναι ότι αυτός ο αισμός, αυτή η επικυλία και η σύνθεση πληροφοριακών μοναδών, εξαρτώνεται από αυτά τα δύο πράγματα. Από το ότι θέλοντας και εμείς πρέπει να κεντρωθούμε σε μια ελάχιστη πληροφοριακή μονέλα, να συνεχώς συναφρίζουμε πράγματα χωρίς ένα θέμα, πρέπει αυτό το θέμα να αντιπροσωπεύει ένα συμβάν. Να αντιπροσωπεύει κάτι σημαντικό από την επικαιρότητα. Αυτό δεν μπορεί να λείψει, οπωσδήποτε δηλαδή, όποια κι αν είναι η σύνθεση όλων αυτών των ιδιωγραφικών στιπιών, πρέπει να υπάρχει ένα τόπι και ένα θέμα, οπωσδήποτε, με τον τρόπο που το ξέρουμε από την παραδεισιακή ιδιωγραφία. Και το δεύτερο είναι ότι και ο αναγνώστης αλλά και εσύ ο επαγγελματής πρέπει να έχεις μια συνολική εικόνα του ευρύτερου αποθεματικού υλικού. Τώρα, προσέξτε και αυτά τα δύο στοιχεία που έχουν να κάνουν με το προς τα που πάει η αφήγηση, η δημοσιογραφική. Αυτό είναι πολύ βασικό, δηλαδή είναι και πολύ πρακτικό πια. Μπορώ εγώ από εδώ και μετά να γράφω αφηγήσεις όπως έγραφα μέχρι τώρα, η απάντηση είναι μάλλον όχι. Τι σημαίνει, απομακρύνει την ανάγκη ενός βασικού επιπέδου εξισθώρησης, σημαίνει πολύ απλά ότι σιγά σιγά απομακρυνόμαστε από τις στρογγυλές, με αρχή, μέση και τέλος, δημοσιογραφικές αφηγήσεις όπως τις ξέραμε. Είτε αυτές έχουν χρονολογική σειρά, είτε δεν έχουν χρονολογική σειρά. Γιατί σαν αναστραμμένη πυραμίδα μπορεί και να μην έχουν. Ή αν είναι περιπετειώδης αφηγήσεις μπορεί να πάμε κατευθείαν στην περιπέτεια και στη λύση και μετά να γυρίσουμε πίσω στο πώς ξεκίνησε μια αλησθεία σε τράπεζα, μπορεί να ξεκινήσει από την καταδίωξη περίπτωσης των εχθρών στην Ορβία ή να ξεκινήσει από την εισβολή μέσα στην τράπεζα και μετά να έχουμε και στοιχεία που μας πάνε στο πριν. Αυτά πράγματα αναδιαρθρώνονται, αλλάζουν ακριβώς επειδή υπάρχει η δυνατότητα να δούμε πώς, ξαναλέω, κατασκευαστικά προέκυψε αυτό το προϊόν από διάφορες πληροφορίες που μπορεί να είναι μαρτυρίες, μπορεί να είναι παλιότερες ειδήσεις, μπορεί να είναι οτιδήποτε. Κρατάμε αυτό εδώ, δεν θα το επαναλάβω, μπορείτε να το δείτε και κάποια παιδιά, αλλά είναι σημαντικό. Το καινούργιο είναι ότι αυτό το μη γαρνικό, όπως λέμε, κείμενο, μη συνεχιεσκείμενο, πρέπει να έχει στοιχεία τα οποία από μόνα τους να είναι μια αυτοδυναμία, που δεν θα θυμίζει την παλιά είδηση, αφήγηση, αλλά περισσότερο θα είναι μια συνάθληξη στοιχειών με συνάφια. Και το δεύτερο, αυτό ήταν το πρώτο, το δεύτερο στοιχείο που έχει να κάνει με τη δομή είναι ότι, και θα έλεγα ότι θα πρόσθετα μάλλον ότι δεν είναι και τελείως άγνωση στην παραδοσιακή ιδιωσιογραφία, αλλά εδώ στο διαδίκτυο ενισχύεται ακόμα περισσότερο, αδυνατίζουν τα όρια μεταξύ των εξιστορίσεων. Τι θα πει αυτό, σημαίνει ότι όταν εντάσεις μια είδηση σε ένα ευρύτερο κλαίσιο, χρονικό, αιτιολογικό και λοιπά, την κάνεις να ακουμπάει πιο πολύ σε μια οικογένεια ιδίσεων, σε μια συνάφια γεγονότων και συμβάντων τα οποία την ξεπερνάνε. Στο μάθημα το πέρσινο, αν θυμάστε, είχα αναρωτηθεί πότε αρχίζει και πότε τελειώνει ένα συμβάντ. Πείτε μου σας πότε αρχίζει. Μπορεί να πει κανείς πότε ακριβώς αρχίζει ένας φόνος. Την ώρα που σηκώνεται το μαχαίρι. Όχι βέβαια. Αυτό, εάν το φανταστεί κανείς στην γενικότητά του και για συμβάντα που δεν είναι στιγμιαία, αλλά έχουν μια μεγάλη διάρκεια, όπως είναι, ξέρω ότι τα μεγάλα ρεπορτάς, κοινωνικές ανατάραχες, οικονομικά θέματα τα οποία τελείσουν μέσα σε χρόνια, δεν μπορείς να πεις με ακρίβεια πότε αρχίζει κάτι και πότε τελειώνει. Δηλαδή αυτό το πότε αρχίζει και πότε τελειώνει το αποφασίζει ο δημοσιογράφος. Στο διαδίκιο, λοιπόν, όταν έχεις αυτή την εξακτίνωση της πληροφορίας προς τα πίσω, προς τα μπρος, προς διάφορες κατευθύνσεις, μπλέκεις με άλλες ειδήσεις και έτσι δημιουργείται ένα δίκτυο από συναφείς ειδήσεις, πράγμα που σημαίνει ακριβώς αυτό, ότι είναι δύσκολο να διαφορέσεις με τον τρόπο που ξέραμε, στις εξιστορήσεις των γεγονότων με τον κάπως απόλυθο και στρογγυλεμένο τρόπο που ξέραμε μέτρες ημέρα. Αυτά για τη δουλμή. Εδώ υπάρχει ένα διάγραμμα που το πήρα από το άρθρο και το οποίο δείχνει ακριβώς με ταβελάκια γραφιστικά πως μία διαδικτυακή ένδυση μπορεί να φύγει προς τα έξω, προς διάφορες κατευθύνσεις, σε εξωτερικά λίγκ, στη διάγραση, σε μεγαλύτερο βάθος, σε αρχεία και το καθεξής. Εδώ, επειδή κάποιος ρώτησε προβλήμα, τι μπορεί να υπάρχει διαφορετικό και περισσότερο από ό,τι στην παραδοσιακή ειδησιογραφία στην διαδικτυακή. Εδώ υπάρχει μια απαρρύθμιση των στοιχείων που έχει αυτό το βραβευμένο, όπως είπαμε, ρεπορτάζ για την Κολομπία. Έχει διαδραστικούς χάρτες. Μπορεί να υπάρξει διαδραστικός χάρτες στην ειδησιακή παραδοσιακή ή όχι βέβαια. Έχεις ένα ενδιαφέρον, ξέρω εγώ, που ο παππούς σου είναι στην Κολομπία και θες να δεις την περιοχή, θες να τη δεις λίγο περισσότερο, δεν ξέρεις τους χάρτες της Google κλπ. Πατάς και βλέπεις, ας πούμε, και την κρεβατοκάμερα του σπιτιού σου. Αυτός ο χάρτης σου δίνει τη δυνατότητα να δεις την περιοχή, τις λεπτομέρειες, οι ομορφολογίες, έξω λόγω οτιδήποτες. Επίσημα και ανεπίσημα έγγραφα, όπως η έκθεση του Kenneth Stark που είδαμε. Κάποιοι ενδιαφέρονες. Αναλύσεις ειδικών, υπερδευσμούς, εκτός ιστοτόχου πηγές, αυτό που λέγαμε προηγουμένως ότι βγαίνεις από την εφημερίδα. Και βεβαίως, τη διάδραση με τώρα, λίγα είναι αυτά τα πράγματα, μπορούσαν να υπάρξουν σε παραδοσιακά έντυπα, βεβαίως όχι. Αυτό λοιπόν το πλαίσιο, πώς βλέπετε, είναι πάρα πολύ πλούσιο, δεν είναι στενά δημοσιογραφικό. Θα λέγα ότι είναι η ιστορία που θα έγραφαν κάποτε οι ιστορικοί γραμμένοι στο τώρα, εν το γενάστε. Και αυτό είναι η αρχική σελίδα του πραβευμένου ρεπορτάζ. Αυτά τα προσπερνώ γιατί ο χρόνος δεν μας φτάνει. Αυτό είναι ένα θέμα περιφερειακό, τεχνικό, δεν θα ήθελα να επιμείνω. Θέλω να πω δυο-τρία πραγματάκια για το ύφος που σχετίζεται με τη γνώσσα και μια φορά περισσότερο. Εδώ βλέπουμε την επικοιλία των εργαλείων αλλά και των ειδών που δεν είχαμε στην παραδοσιακή δημοσιογραφή και η οποία είναι εφικτή και αποδίδει λόγω του διαδικτύου. Οι φορές μετάδοσης ειδήσων περιλαμβάνουν όλα αυτά τα πράγματα, πολυμεσικές μεταδόσεις, ηλεκτρονικά περιοδικά, υπηρεσίες ενημέρωσης, οι κυλιόμενες ταινίες ειδήσων της τελευταίας στιγμής. Έχει και η τηλεόραση που μπορεί να πει κανείς ότι έχει κάπως προσπαθεί ένα τέτοιο πράγμα, ηλεκτρονικά περιοδικά, ιστολόγια και λοιπά και λοιπά. Όλες αυτές οι μορφές συμμετέχουν στην δημογραφία με έναν διαφορετικό τρόπο και με μια ποικιλία πρωτόγνωρη θα έλεγε κανείς. Θα έλεγα ότι έχουν εμπροστεθεί και άλλες πια μορφές. Εδώ κυρίως ήθελα να σταθώ στη σχέση με τη γλώσσα. Εξ αρχές να πω ότι δεν πρέπει να περιμένει κανείς κραγγάλες διαφορές γραμματικο-λεξιλογικές. Δεν θα μπορούσε να υπάρχουν. Υπάρχουν όμως ορισμένα χαρακτηριστικά που πρέπει να τα έχουμε υπόψη. Για το πρώτο μίλησα και την προηγούμενη ώρα. Το που ονόμασα μυρυμαλισμό. Έχουμε σε μεγαλύτερη ένταση μία συμπήξη, μία συρρήκνωση και γραμματικών δομών και λεξιλογίου. Δεν φιλώς που είπαμε. Δηλαδή, γιατί όλο μας απελπίδευσε σε ένα πολύ μεγάλο και διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο. Η εκφάνεια της οθόνης, η ιδιαίτερη δομή της πληροφορίας πολλές φορές. Όλα αυτά σπρώχνουν. Θα έχει κανείς τη γραφή σε πιο απλές, σε πιο συνεκριμένες μορφές. Αυτό είναι το πιο βασικό, ίσως. Και το δεύτερο, όμως, είναι βασικό. Και μάλιστα επηρεάνζει και το τρόπο που γράφουμε σήμερα. Βλέπω όλο και περισσότερο σε εργασίες. Δεν κάνουν οι φοιτητές και φοιτητήρες οδόντες, όπως κάνουν παλιά, αλλά αφήνουν κενό. Ή χρησιμοποιούν bullets πάρα πολλές φορές. Αυτό είναι πυροίπτο διαδίκτυο. Δεν είναι ο κλασικός τρόπος να γράψει κανείς. Να σας ρωτήσω, κατά τη γνώμη σας ή από την αίσθηση που έχετε, αυτό που ξέρετε από το σχολείο, αυτό που ξέρατε ως παράγραφο, το βλέπετε να χρησιμοποιείτε στο χώρο της δημοσιογραφίας με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή θεματική πρόταση, λεπτομέρειες, μια καταγλίδα, και σε δομή και σε έκταση. Ή βλέπετε κάποια αλλαγή. Πολύ μας ευχαριστώ. Τι άλλαξε, προς ποια κατεύθυνση? Πιο μικρές? Μπράβο. Πολλές φορές είναι παράγραφος, πάπλα, πρόταση. Αυτό το news bite που έλεγα την προηγούμενη ώρα, δηλαδή, ο τίτλος λεζάντα, περίπου, ή αν θέλετε τίτλος lead, έναν διάμυσο πράγμα, είναι συνήθως μία πρόταση, ή αν θέλετε μία περίοδος, η οποία, γιατί είναι μία? Γιατί έχει τη δυνατότητα να σε πάει σε μία μεγαλύτερη, ή να σε πάει με ένα link σε αυτό που της λείπει. Αυτό είναι, πολύ απλό. Βέβαια, αυτό σε αιθίζει εσένα να γράφεις πιο πυκνά. Αυτό σε αιθίζει στη θέση, ας πούμε, μιας ολόκληρης παραγράφου, να μάθεις να γράφεις μία θεματική πρόταση μόνο. Ας το πούμε έτσι. Σαφές? Αυτό το πράγμα είναι, θα έλεγα, επέκταση του ένα. Δηλαδή, ό,τι συμβαίνει σε επίπεδο φράσης, το δύο σημαίνει ότι κατεπέκταση συμβαίνει και σε επίπεδο κειμένου. Αυτό είναι ένα μικρό κείμενο. Δεν είναι η πιο μικρή μονάδα κειμένου, θα έλεγε κανείς. Λοιπόν, στη δημοσιογραφία και ιδιαίτερα στο διαδίκτυο, έχουμε, ακριβώς, τη μετάβαση σ' αυτές τις, πώς να τις πει κανείς, μικροπαραγράφους, οι οποίες έχουν, οπωσδήποτε, μια ιδέα, βασική, αλλά τους λύπουν λεπτομέρειες. Δεν έχουν την πολυτέλεια να αναπτύξουν αυτήν την ιδέα. Το τρία. Αυτό είναι, θα έλεγα, γραφιστικό περισσότερο, όχι, δεν και καλά, στενάγνωστο. Επιράνουμε στην τη γλώσσα. Δηλαδή, έχουμε πάρα πολύ συχνά λίστες με φράσεις, με βουλίτσες μπροστά και όχι προτάσεις ολόκληρες. Αυτό σημαίνει, ξέρετε τι σημαίνει για τον αγνώστη μας, αυτό σημαίνει μεγαλύτερη προσπάθεια για να κατανοήσει την πληροφορία αμέσως. Γιατί? Γιατί η ονοματική φράση είναι πιο αφηρημένη, είναι πιο απλή και στην κατανοησία της από το να ήταν μια πλήρης πρόταση. Το τέσσερα μας πάει σε αυτό που θα λέγαμε σημείωση, δηλαδή τη χρήση και άλλων συστημάτων, ας πούμε, νοηματοδότησης πέρα από τη γλώσσα. Πολλοί πίνακες, χάρτες, γραφήματα και λοιπά. Το πέντε είναι αυτό που είπα προηγουμένως. Οι λεζάντες των φωτογραφιών έχουνε πλησιάσει το lead με αποτέλεσμα να δημιουργήσουν αυτό το καινούργιο μικροκείμενο, το news bike, που είναι ουσιαστικά μια μητρηπαράγραφος. Και το τελευταίο έχει να κάνει με την εικόνα. Το ξέρουμε από τη τηλεόραση, αναβισβήτητα. Το ξαναβλέπουμε με μια άλλη μορφή στο διαδίκτυο. Είναι αυτό που λέω εδώ στο τέλος, ότι η οπτικοποίηση, όχι η φωτογραφία, μπορεί να είναι και άλλα πράγματα, γραφήματα και λοιπά, της πληροφορίας. Είναι σίγουρα διάχυτη και πιέζει πάρα πολύ, όχι ότι εξαφανίζεται, αλλά πιέζει την λεκτική διατύπωση, πιέζει τη γλώσσα. Και έχουμε όλα τα προηγουμένα, μικρότερες φράσεις, λιγότερες λέξεις, μικρότερες παραγράφους, μικρότερα αλήθεια. Όλα τα προηγούμενα συμπληρώνουν την απώρεια του έξι, δηλαδή της διαβάλησης, της διαμάχης ανάμεσης σε εικόνα ή οπτικά σημεία γενικότερα πάνω στην... Α, εδώ, θέλω να πω και κάτι ακόμη που έχει μια γενικότερη σημασία και χρησιμότητα και έχει να κάνει και με τη γενιά σας ή τις γενιές λίγο μεγαλύτερος από εσάς και τους νεότερους φυσικά, είναι ότι το διαδίκτυο και... Το έχουν πει πολύ αυτό. Μάλιστα θυμάμαι έναν ελληνικής χαταγωγής από τους πρώτους των Ευρωκόντων, τον έχετε ακουστάει, είναι καθηγητής στο MIT από τους... Είχε έρθει στην Ελλάδα, νομίζω, και είχε προτείνει να βρουν και στα δημοτικά σχολεία και στις τελευταίες ως εργαλείο διεκτικό. Σε μια συνέντευξή του, θυμάμαι ότι έλεγε το εξής, και αν θέλετε, το κουβερτίωσαμε οπωτεδήποτε. Η χρήση της εικόνας και της κινούμενης εικόνας στο διαδίκτυο θα αλλάξει το νοηδικό χάρι των επόμενων γενιών. Μ' άλλα λόγια, οι νεότεροι δεν διαβάζουν όσο εμείς οι παλιότεροι, μεγάλα κείμενα, πολλά κείμενα. Εφίζονται πια ή σε κείμενα μικρά, ή σε κείμενα πολυτροπικά, που έχουν οπωσδήποτε και εικόνα. Δέστε, ας πούμε, τα βιντεοπαιχνίδια στον διαδίκτυο, για παράδειγμα. Ή δέστε το τι προτιμούν να κάνουν στον διαδίκτυο. Πώς να χρησιμοποιούν τη σημείωση στην επικοινωνία. Ακούω, δεν τα ακούω να χρησιμοποιώ, αλλά ακούω ότι προσφυλεί συνήθεια. Βλέπω στο Instagram ή ανεβάζω μια φωτογραφία και γράφω μια ράντα. Στο Facebook το ίδιο. Αυτό δεν γινόταν στις προηγούμενες γενειές, αλλά αυτό το πράγμα πια θα γίνει ένας τρόπος που θα αποτυπωθεί στον τρόπο λειτουργίας του μυαλού. Δηλαδή, το μυαλό θα δουλεύει και απολυτροπικά, θα δουλεύει με ένα τρόπο που δεν θα χρειάζεται τόσο πολυτροπικά, αλλά συστήματα οπτικής μαντοδότησης. Το πρόγραμμα αλλάζει γενικώς τον τρόπο κοινωνίας. Αυτό είναι ένα πολύ μεγαλύτερο ζέντιμα. Και έχει σχέση με τα εκπαίδευση και με τα πάντα. Έχω πάει από το 46 στο YouTube με τη Ρέντρα Χαριγιστον. Ένα μορφό να βρει έναν 2-3 ώρα τώρα. Πάρα πάρα μήνα. Θα ρώσει το tablet στο σπίτι, δίνει ένα βιβλίο και αν θέλει να αλλάξει σε λίγα έτσι, Τι μπορεί? Τη σέρνει. Τη σέρνει. Κάνει στο δάχτυλο, το βρισκάει στο tablet. Κάνει μία, δύο, τρεις, πέντε, δεν τα καταφέρει και τσίβα στα κλάματα. Γιατί δεν γινάει. Δεν αλλάζει τώρα. Την τελευταία έκδοση του Office, δηλαδή δεν είναι σε μια λογική περισσότερο του κλικάρω, παράγγραφε πράγματα, εγώ το βλέπω ακόμη και εκεί. Δηλαδή όλα τα προϊόντα, τα βασικά στην επικοινωνία, πια αρχίζουν να αλλάζουν και αυτά. Εμένα είμαι δυσκόλεπος σε αυτό το πράγμα. Και εγώ είμαι συνεχισμένος στις προηγούμενες εκδόσεις, οι οποίες έχουν πιο πολύ γράψιμο, είναι πιο παραδοσιακές. Τώρα βλέπω ότι το πράγμα πάει περισσότερο προς το κλικάρω στην εικόνα, δηλαδή πιο υπεκτιμενικοί φιλοσοφιές. Αυτό το πράγμα αλλάζει βεβαίως και την δημοσιογραφία. Λίγα πραγματάκια ακόμη και ολοκληρώνουμε. Α, αυτό που λέει αυτή η διαφάνεια με μια κουβέντα είναι ότι και ως αλλιώς να ήταν, εάν, προσέξτε λίγο, στην παραδοσιακή δημοσιογραφία και κυρίως στη σχολειογραφία ο συντάκτης έχει το κοινό του, έχει το στυλ του, μ' αρέσει να διαβάζω ποιοί, το ψιδάκι, το μπουκάλα, λέω τα όνομα της, έχει το μαρωνέτι, γιατί μ' αρέσει το ύφος του, μ' αρέσει η επιχειρηματολογία του, μ' αρέσουν τα αφιολογίματα, όλα αυτά. Αυτό το πράγμα διευρύνεται στο διαδικτυακό τοπίο, στο χώρο, ακριβώς γιατί είναι πως να το πω πιο λιγότερο απρόσωπο το κοινό, να το πω έτσι. Λέει λοιπόν η Λιούις ότι αυτά τα νέα γλωσσικά ήφη, είναι μια γλώσσα πιο πειραματική, πιο πικίνουσα, πιο ρευστή, πιο γρήγορα αλάσσουσα, αν μπορώ να το πω έτσι. Και επίσης, ας κρατήσουμε κι αυτό, είναι και πιο πολύγλωση γλώσσα, αν μπορώ να το πω έτσι. Όχι ότι δεν ήταν ποτέ, αλλά ξέρουμε ότι η γλώσσα του διαδικτύου, είτε μας αρέσει, είτε δεν μας αρέσει, είναι η ελληνική, η οποία πιέζει τις γλώσσες τις μικρές, τις περιφερειακές, να την χρησιμοποιούν όλο και πιο πολύ. Αλλά εδώ, σημειώστε κάτι που δεν το λέω, και που είναι μια παρατήρηση που έρχεται από ανεξάδικτες οπτικές και αφεντηρίες, είναι ότι, το είδαμε και στην λεγόμενη παγκοσμιοποίηση, αυτό το πράγμα φτάνει σε κάποια ώρα και σταματάει. Δηλαδή, δεν μπορούμε να γίνουμε όλοι Άγγλοι, δεν μπορούμε να γίνουμε όλοι Αγγλόφωνοι, δεν μπορούμε να ξεχάσουμε την κουλτούρα και τον πολιτισμό, έτσι δεν είναι. Έτσι, λοιπόν, αφού περάσει μια έξαρση αυτού του φαινουμένου, πηγαίνουμε μετά σ' αυτό που ονομάζεται και «globalization», όχι «globa», «glocal», δηλαδή σε διαδίδωση του «global» και του «local». Τη σημαίνει αυτό, σημαίνει επιστροφή στις τοπικότητες. Και αυτό το πράγμα έχει παρατηρηθεί και στηλεόραση ακόμη, μετά από τα κανάλια διεθνούς Βελληνεκούς, όπως αυτός είναι, κλπ. Σε χώρους όπως η Μερική αναπτύχει πάρα πολύ τα κανάλια μειονότητων, δηλαδή οι λατίνοι, για παράδειγμα. Αυτό το πράγμα συμβαίνει και στο διαδίκτυο, δηλαδή δημιουργούνται κοινότητες, οι οποίες αντιστέκονται, αν θέλετε τόσο σαγωγικών, υπογραμμίζοντας, παλεύοντας, προβάλλοντας την ταυτότητά τους. Υπανόφωνοι για παράδειγμα, μπορεί να αγωνίζονται για τη διάδοση της Ισφαλικής, να γράφουν στα Ισφαλικά και ούτω καθεξής, ή και άλλες γλώσσες οι οποίες έχουν μια δυναμική και ένα κοινό αρκετά υπολογίσιμο. Φαντάζομαι πλέον τα Κινέζικα είναι μια τέτοια, τα Ιαπωνέζικα και άλλες μεγάλες, από την άποψη των λιχτισμών, γλώσσες. Δύο λογάκια ακόμη και ολοκληρώνουμε. Προσέξουμε κάτι που ίσως δεν το πολυσκεφτόμαστε με την πρώτη. Τις ξέρετε τις Ιδησογραφικές Αξίες, έτσι? Όλοι ακούμε γι' αυτές από το πρόταση. Υπάρχουν δύο από αυτές που πρέπει να μας προβληματίσουν λίγο σε σχέση με τη νέα κατάσταση πραγμάτων των Ιδήσων. Αλλάζουν κάποιες, όχι όλες, οι αξίες. Ποιες αλλάζουν? Αλλάζουν το πρόσφατο. Όταν το πρόσφατο στην εφημερίδα είναι 24 ώρες πριν, τώρα δεν είναι 24 ώρες πριν, είναι 1 λεπτό πριν, είναι 2 λεπτά πριν. Άρα, έχουμε ένα είδος, ας πούμε, επιτρεπή λέξη, γκβάντοσης, σμίγλυνσης, συρήκνωσης του χρόνου. Το πρόσφατο είναι το τώρα. Το τώρα, μάλλον, το παρελθόν είναι πάρα πολύ κοντά με το παρόν. Αυτό, όπως καταλαβαίνετε, μπαγιατεύει πολύ πιο γρήγορα τις ιδέες. Και επίσης, η εγγύτητα θυμίζουν δύο πράγματα, γεωγραφική και πολιτισμική. Δηλαδή, τι γίνεται στη γειτονιά μας και τι γίνεται σε ένα χώρο πολιτισμικά συγγενικό, ας πούμε στην Ευρώπη, όχι στην Γη του Πειρός. Και αυτό αλλάζει, γιατί χάνεται το κοντά τώρα. Και τι είναι το κοντά? Αυτό το κοντά τώρα με το διαδίκτυο είναι παντού. Θα έλεγα ότι αντίστροφα διευρύνεται η εγγύτητα και γίνεται μια αγκοσμιότητα, κατά κάποιο τρόπο. Και το δεύτερο, το οποίο το συζητούσαμε και θα το συζητάμε και θα το συζητάμε και σε άλλα μαθήματα, είναι τι γίνεται με τους διαμεσογραφούς δεδομένων όλων αυτών των αλαμών. Τα καυτά ερωτήματα είναι αν θα ξεπεραστεί ο δημοσιογράφος. Το λέω με πλήρη συνείδεση του πόσο πικρό είναι το ερώτημα για εσάς. Εγώ δεν πιστεύω ότι θα ξαφανιστεί κανείς. Η απάντηση είναι ακριβώς το συνέχεια με το οποίο θα τελειώσουμε. Και αν θα επιβιώσει στο διαδίκτυο η παραδοσιακή δημοσιογραφιά, με όποια τροποποιημένη μορφή μπορεί να φανταστεί κανείς. Η απάντηση είναι τρεις ή εξής και με αυτό τελειώνουμε. Η πρώτη λέει ότι προσπάθησα να το προείπω ας πούμε και προηγουμένως, η δημοσιογραφή διαδικτυακή πρέπει να αλλάξει εστίαση, πρέπει να αλλάξει λειτουργία. Και αυτή θα είναι το να ερμηνεύει την αξία των πληροφοριών, όχι των ιδέων των πληροφοριών, όλων αυτών των συμφραζομένων της ίδησης και της συνάφιας και να αποκλείται τα συναφί. Δηλαδή ένας ρόλος πιο πολύ ερμηνευτικός θα λέγει, κανείς παρά συγγραφικός με την παραδοσιακή έννοια. Δηλαδή αν το κάνει αυτή η δημοσιογραφία σε μεγάλη έκταση αντέχει ας το πούμε έτσι. Η δεύτερη άποψη και αυτή πολύ συζητημένη είναι ότι έχουμε μια εκ των πραγμάτων μετακίνηση της δημοσιογραφίας προς μια ας το πω αποεπαγγελματοποίηση. Δηλαδή κοντά στους επαγγελματίες μπαίνουν τώρα και μη επαγγελματίες άνθρωποι που ίσως και δεν ζουν κανείς. Δεν τους ενδιαφέρει να βγάλουν λεφτά από τη συμμετοχή στην δημοσιογραφία. Είναι η λεγόμενη δημοσιογραφία ή η δημοσιογραφία των πολιτών. Δηλαδή των κοινοτήτων είτε γεωγραφικά και πολιτισμικά είτε και όχι. Και μια τρίτη άποψη η οποία υποστηρίζει ότι δεν θα καθεί η δημοσιογραφία, την βλέπει όμως να περιορίζεται με άλλα κριτήρια. Με κριτήρια επαγγελματικά, με κριτήρια συμφερόντων, κοινοτήτων. Όχι με την άποψη, με την έννοια της βήτα άποψης, δηλαδή μια τοπικής κοινότητας ενός χωριού και λοιπά. Αλλά με κριτήρια όπως βλέπετε την κοινωνική τάξη ή το επάγγελμα ή κάποιες επαγγελματικές εχωρίες ως αλλαγή μοντέλου ενημέρωσης και εχρήσεις. Αυτές είναι τρεις από τις αισιόδοξες απαντήσεις ή εναλλακτικές λύσεις για τη δημοσιογραφία. Μισή κουβέντα και τελειώσαμε. Α, περάσαμε κιόλας. Εντάξει, θα το δείτε και μόνοι σας. Το τελευταίο που έχω να πω είναι αυτό, ότι αλλάζει, έξω όσον είπαμε προηγουμένως, και ο κοινωνικός ρόλος της δημοσιογραφίας γενικότητα. Το που ήτανε στα καλά χρόνια της δημοσιογραφίας, στα χρήσης άγων της δημοσιογραφίας, δηλαδή η συγκύτρια της ατζέντας του δημόσου λόγου της δημόσιας φέρας, τελειώνει αυτή η ιστορία. Η ιστορία είναι ένας άλλος τύπος διαμεσολάντισης, μια αστάση πιο κριτική, πιο ποιοτική, πιο εμβετική. Αυτή είναι η ιστορία της δημοσιογραφίας. |
