| Η ειδησεογραφική συνέντευξη ως είδος λόγου, η ειδησεογραφική συνέντευξη σε επιστημονικό πλαίσιο, η ανάλυση της ειδησεογραφικής συνέντευξης, μεθοδολογία: η ανάλυση συνομιλίας, επίπεδα ανάλυσης, το παιχνίδι στην πράξη.: Με τα παραδείγματα, όχι τόσο να μπούμε στα μυστικά, όσο να ξεκινήσουμε με ένα είδος τυπολογίας. Μια βασική διάκριση, και ήθελα να το σημειώσετε αυτό, είναι οι συνεντεύξεις που έχουν, ας το πούμε, πολεμικό χαρακτήρα, επιθυντικό χαρακτήρα, τον όρο αυτό τον που χρησιμοποιούν και οι claimant heritages, που σημαίνει ότι τον συναντούμε σε συνομιλίες οι οποίες έχουν καλεσμένους, δηλαδή ο καλεσμένος είναι το κριτήριο, ποιος είναι ο καλεσμένος, τι είναι ο καλεσμένος. Ο καλεσμένος, λοιπόν, δεν είναι ο καλεσμένος. Ο καλεσμένος, λοιπόν, είναι κατά βάση, όπως είπα, πολιτικά πρόσωπα, είναι κατά βάση πολιτικά πρόσωπα, μπορεί καλύτερα να είναι και πρόσωπα, έτσι, που έχουν σχέση με την τοπική αυτοειδήξη, όχι απαραίτητα πρωθυπουργοί και υπουργοί. Αυτή, λοιπόν, είναι μία ομάδα συνεδέκτων, οι οποίοι κυρίως στο σχολείο του ΔΥΟ. Εσείς, όμως, και σε εργασίες, το έχω πει και κατηδύαν σε κάποιες-κάποιους που με ρώτησαν, αλλά και στο υλικό θα δούμε και συνεδέκτες, οι οποίες δεν έχουν πολεμικό χαρακτήρα, αλλά έχουν χαρακτήρα, αν θέλετε, βιογραφίας, βιογραφικού. Πότε η συνεδέκτυξη έχει χαρακτήρα βιογραφικού? Όταν το πρόσωπο δεν είναι πολιτικός, αλλά είναι συνήθως πρόσωπο, ατωλευόμαι, νοσταρσέστη, δηλαδή celebrity, κάποιο celebrity, μπορεί και κάποιος να μην πρέπει να είναι. Πρόσωπα που κυρίως βρίσκονται στον χώρο το καλλιτεχνικό ή μπορεί να είναι και ασχητές, οι περισσότεροι της βερτώσεις είναι πρόσωπα από τον καλλιτεχνικό χώρο, αλλά καμιά φορά μπορεί να είναι και πρόσωπα που δεν είναι καλλιτέχνες, ιστοποιοί, μπορεί να είναι δημιουργείς σε διάφορες τέχνες και ο τρόπος της συνομιλίας να είναι τέτοιος, να μην είναι δηλαδή επιθετικός, να μην είναι πολεμικός και άλλη συνεδέκτυξη να έχει ένα χαρακτήρα πιο φιλικό, πιο του τύπου του πορτρέτ, ας το πούμε έτσι. Υπάρχει μια διάμεση κατηγορία άτομα τα οποία δεν είναι ούτε πολιτικοί ούτε celebrities, είναι επιστήμονες, είναι μυρογνώμονες, έχουμε και τέτοιες περιπτώσεις. Εκεί ο στόχος δεν είναι να εκνευθούν πληροφορίες που έχουν να κάνουν με δημόσια ζητήματα, όσο να ενημερωθεί το κοινό για θέματα επιστημονικά με έναν τρόπο εκλαϊκευτικό. Έχουμε ένα τέτοιο παράδειγμα, μπορούμε να δούμε λιγάκι την αρχή του. Λοιπόν, αυτά για να έχουμε έτσι μια πιο πρώτη αδρή εικόνα για δύο βασικές κατηγορίες. Γιατί το λέω αυτό, εάν, να το συσχέτουμε σούλευτο με τις εργασίες, αν επιλέξετε πολιτικό πρόσωπο, αυτά που θα πούμε και στα επόμενα μαθήματα και όλο το βιβλίο στον συνολό του, σας βοηθάει ιδιαίτερα. Αν διαλέξετε όμως μη πολεμική συνέντευξη, τότε θα πρέπει να προσέξετε λίγο παραπάνω τον τύπο των ερωτήσεων και τον τύπο των απαντήσεων, οι οποίοι διαφοροποιούνται από την πολεμική συνέντευξη. Επίσης, υπάρχουν και άλλες διαφορές. Παραδείγματος χάρη, μέσα σε μη πολεμική συνέντευξη, στον πολεμική σχεδιασμό, έχουμε μεγάλες αφηγήσεις των χαλισμένων. Ρωτάει, ας πούμε, ο συνεντευκτής, ο οικοδεσκώτης ή ο οικοδέσκης έναν ανθρωπείο και έχω να παράδειγμα, ας πούμε, με τον Δημήτρη Χόρνου, τον γνωστό ιδοποιό, που έχει μεγάλες αφηγήσεις, δεν τον διακόπτουν. Επίσης, δεν τους διακόπτουν συχνά οι ερωτώντες, αλλά τους αφήνουν σε έναν ποταμό αφηγηματικών, να πούνε πέρας αντικάντησης τους, διάφορες εμπειρίες, αναμνήσεις, οτιδήποτε, και έτσι θα φτιαχτεί ένα πορτρέτο αυτός ο γνωστός. Επίσης, υπάρχουν και άλλα γνωρίσματα, παράλληλα η ευγένεια, αυτό σημειώστε το γιατί, είναι ένα θέμα που έχει και γνωσσικού ενδιαφέρον, αλλά και ενδιαφέρον κοινωνικό γενικότερο, δηλαδή ερωτήσεις που έχουν να κάνουν με την, να θυμίσω λίγο έναν όρο, το χρησιμοποιώ και σε άλλα μαθήματα, του Έρβεν Γκόφμαν, τον όρο face, δημόσια εικόνα δηλαδή, η δημόσια εικόνα να θυμίσω, είναι η εικόνα που διαχειριζόμαστε, αυτή είναι η λέξη που πρέπει να πούμε, στη δημόσια σφαίρα, αυτή η εικόνα μπορεί να τρωθεί εύκολα, να πληγωθεί εύκολα, από αξιολόγηση, αρνητική, από επικρισία, από μια προσωπική επίθεση μέσα σε μια επιχειρηματολογία, έτσι δεν είναι. Γι' αυτό και όλες οι κοινωνίες, ειδικά οι δυτικούς κοινωνίες, έχουν αποδεχτεί, και εμείς τα μαθαίνουμε αυτά από μικρά παιδιά συμβάσεις και για την προστασία της δημόσιας εικόνας, την οποία πρέπει να την ξέρουν και αυτοί που σκέφτονται να σε προσβάλλουν. Εγώ, δηλαδή, αν ξαφνικά αρχίζω να σας βρίζω χωρίς λόγο, ή να βρίσω κάποια κάκτυρα από εσάς, θα διαπράξω ένα ολέθριο έγκλημα, θα έλεγα, προσβολής του φαίσ, του δικού, ακόμη και αφορμή να μου δώσετε, πάλι δεν πρέπει να το κάνω, όπως και εσείς δεν πρέπει να κάνετε το ίδιο προς εμένα, ή την συμφιλήτριά σας, ή το καθεξής. Επίσης να θυμίσω, γιατί το θεωρώ άμεσα συνδεδεμένο με τις επαγγελματικές πρακτικές που χρησιμοποιούν οι δημοσιογράφοι, και ειδικά οι Έλληνες δημοσιογράφοι. Είναι ευγενείς οι Έλληνες συνεντευτές, κατά τη γνώμη σας. Δεν είναι και πάρα πολύ, μιλάω για τους γνωστούς των μεγάλων κανάλιων, πολλές φορές είναι και οι παρουσιαστές των κεντρικών δελτίων αυτοί. Η Τρέμ, για παράδειγμα, είναι, ο Χατζιγκολάου είναι, η Στάι ήταν ή είναι, κατά καιρούς ο Ευαγγελάτους, κλπ. Να ξεκληρώσω λίγο το ερώτημα. Δεύτερο, έχει σχέση με τον φίλο, άντρας-γυναίκα, παίζει ρόλο, η ευγενική παρουσία ή αντιμετώπιση του καλεσμένου. Αλλά δεν θα έχει να κάνει αυτό σημαντικό. Στο πρώτο. Γενικότερα έχουμε πρόσφατο βράθμα με την κυρία Κούπλη, που νομίζω ότι έχει να κάνει και το συνεπιτευσιαζόμενο. Το καλεσμένο. Ναι. Η κυρία Κούπλη στον κύριο Γεργο Πανδρέο ήταν ιδιαίτερα αγενή. Καλά, τώρα το κύριο, μη το λες μεταξύ μου, δεν είναι μπροστά μας. Όχι, το Πανδρέο ήταν ιδιαίτερα αγενής, αλλά με το τι θεωρούσα ότι φράζει το δημόσιο αίσθημα, ας πούμε. Ήταν αγενής. Αγενές, ναι. Η Χούπλη μια. Ναι. Είναι τεχνητή πρόσφατο. Όχι, ναι. Διεμπειρήτη, νεκτυμό και θεωρώ πολύ προσέχατο. Μήπως σε την ΠΑΐ. Ναι, αυτό και εγώ. Και έχει τεράστια φαινότητα. Ναι, αυτό το βρήκες στη Θεότητα, ναι. Δεν ξεγράψω, νομίζω ότι... Συνεδευτές, έτσι? Ναι, αυτοί παίρνουν συνέντευξη από τους Έλληνες. Και μάλιστα που έχουν δική τους εκπομπή. Ναι, ναι. Γιατί τα εργαλεία της ανάλυσης είναι τα ίδια, αλλά θα μπορούσε να είναι ένας ρεπορτερ ο οποίος παίρνει συνέντευξη μπροστά στο κτίριο της Βουλής, ξέρω εγώ από κάποιον, θα μπορούσε να είναι σε παράθυρο μέσα στο δημιουργείο. Ο ρόλος μας ενδιαφέρει, ναι. Δεν ξέρω αν είναι η δημιουργία, δεν είναι. Δεν ξέρει. Και είναι ο τύνος στο ότι δεν είναι, αλλά από αυτό που παίρνουν όσα φορμήκια και ξεκινάνε όλα, ας πούμε, εισαγωγικά τα κακά, είναι ότι όχι. Όταν παίρνουν κάποιο συνέντευξη, δεν τον αφημούνται να ολοκληρώσει, δεν τον ακούν για να τον καταλάβουν. Γιατί παίρνουν συνέντευξη από τον εαυτό τους, ας πούμε. Ναι, απλά δεν τον ακούν για να τον καταλάβουν, τον ακούν για να την τυπούν, να τον απαντήσουν και να φανούν πάλι αυτοί. Σχεγενικά αυτό. Και ξεκινάνε όλα. Ναι. Και δεν τον ξεκίνησαν. Φωνετε? Ξέρω. Δεν το βλέπω εισαγωγικά. Δεν θα δυσκολευτώ να συμφωνήσω, όχι ίσως απόλυτα, αλλά πάθουμε διαφορές. Και διαφορές πιθανόν και το φύλλο να παίζει κάποιο ρόλο, αλλά σίγουρα αυτή η δημοσιογράφικα δεν είναι ελληνική ιδιαιτερότητα αυτό, δηλαδή οι δύναμοι που έχουν αυτό είναι στο μέσο. Εμπολής. Δεν λέω ότι δεν είναι καλή η δημοσιογράφικα, δεν είναι ικανή, αλλά πάντως οι δημοσιογράφικοι του τύπου, ας πούμε, όσο καλή και εάν, ποτέ δεν θα έχουν την δύναμη και την επιρροή που έχει ένας παρουσιαστής σχετικού δελτίου, έτσι. Και βέβαια δεν θα πάρει συνέντευξη σχεδόν ποτέ από έναν πολιτικό πρόσωπο. Τώρα αυτό που λες, δηλαδή, δεν του αφήνουν χώρο να μιλήσει, να αντισταθεί στις ιδέες του, να διακόπτουν σύννεκος, να προσπαθούν να εκφάνονται, αυτό είναι καθαρά αντιδαιοντολογικό σύμφωνα με το μοντέλο αυτό και πάνω εδώ, πρέπει, έχει ενδιαφέρον κανείς να δει και αν μπορούμε να το εφαρμόσουμε αυτό το μοντέλο πάνω στο ελληνικό υλικό. Όσοι μου ζήτησαν εργασία για συνέντευξη, τους στέλνω και ούτως όλους τους θα το δώσω και σ' όλους. Ένα άρθρο, και είναι και το μόνο μάλλον που υπάρχει στα ελληνικά, μιας καλής μου συναδέλφου από το Αγγλικό της Αθήνας, της Τζάνα της Αγγελικής, και είναι ακριβώς αυτό το πράγμα, δηλαδή πήρε το μοντέλο, πήρε μερικές εκπομπές για να δει διαφορές ανάμεσα στο πως οι Αγγλος Άξιονες από τη μία και οι Έλληνες δημοσιογράφοι από την άλλη υποβάλλουν ερωτήσεις, διακόπτουν ή ενδεχομένως και προσβάλλουν αυτό που έλεγα προηγουμένως το face. Το face μπορεί να είναι ευθεία ή πλάγια προσβολή, ευθεία προσβολή θα μπορούσε να είναι αν σε ρωτήσω εγώ για προσωπικά σου θέματα, για θέματα της ιδιωτικής σου ζωής ή κάνουν κάποιον υπενυγμό για ένα θέμα ταμπού, αλλά μπορεί να είναι προσβολή και για μη προσωπικά θέματα, για θέματα καθαρά πολιτικά, στάσεις στο πλαίσιο του κόμματος και του καθηγητήτων. Η Τζάνα λοιπόν στο άρθρο αυτό το οποίο οπωσδήποτε πρέπει να το διαβάσετε γιατί έχει ενδιαφέρον, δείχνει και τις διαφορές που υπάρχουν, όχι τόσο ή μόνο στο θέμα της ευγένειας, όσο στο πως ανοίγει και κλείνει διαφορετικά μια συνέντευξη και κυρίως και από κει μπορεί κανείς να βγάλει πλάγια συμπεράσματα, πως ρωτάνε οι Έλληνες δημοσιογράφοι σε ενδιαστολή προς τους Άγγλους ή τους Αμερικανούς και πως συνεχίζεται αυτό το κομπολόι των ερωτηρσιών, γιατί θα το δούμε και όλα στη συνέντευξη, είναι κάτι που από τη φύση της ξεδιπλώνεται ως διάδραση ανάμεσα στον δημοσιογράφο και τον καλεσμένο, δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά. Είπες προηγουμένως ότι προσπαθούν όλο το παιχνίδι να το κάνουν αυτοί, όσο και αν το καταφέρνουν από την άποψη του χρόνου για παράδειγμα. Και εδώ είναι ένα άλλο ερώτημα. Μετρήστε τον χρόνο των ερωτήσεων και τον χρόνο των απαντήσεων σε κάθε συνέντευξη. Πόσους πρέπει να είναι, 50-50? Αλλά όταν ο δημοσιογράφος σχολιάζει, διαβόπτει συνέχεια, κάνει προσθήκες, κλέβει κατά κάποιο τρόπο χρόνο από τον καλεσμένο, του οποίου ανήκει ο χρόνος. Αυτός κυρίως πρέπει να μιλήσει, οι ερωτήσεις πρέπει να είναι σύντομε. Να είναι βέβαια ουσιαστικές, να είναι μεευτικές για να χρησιμοποιήσω ένα σωκρατικό όρο. Να βγάζουν λαβράκι, να μην είναι ανοιαρές, γιατί δεν είναι πάντα έυστοχες ερωτήσεις, μπορεί να είναι προβλέψημες, μπορεί να είναι όχι εφηείς, να είναι επαναληπτικές κλπ. Να θυμίσω ότι η συνέντευξη ως γένος την έχω χαρακτηρίσει, όχι απλός είδος και την χαρακτηρίζω γένος. Ξέρετε τώρα την διάκριση στην βιολογία, γένος είδος, μια έννοια ουμπρέλα, ας πούμε, η οποία στο εσωτερικό της περιλαμβάνει ό,τι είναι όλο. Η συνέντευξη λοιπόν είναι γένος, όχι απλός είδος δημοσιογραφικό, γιατί περιλαμβάνει τα δύο, ας πούμε, οι δύο μεγάλες κατηγορίες που είδαμε, η πολεμικού τύπου και η μη πολεμικού, οι βιογραφικές είναι δύο κατηγορίες συνέντευξης. Η συνέντευξη λοιπόν είχαμε πει, και το λέω αυτό γιατί έχει σημασία για αυτά που θα πω συνέχεια, είναι το τρίτο γένος της δημοσιογραφίας. Τα άλλα δύο ποια είναι, είναι η ειδησεογραφία και η σχολειογραφία. Αυτή τη διάκριση την κάνει ως αρωτό με κριτήριο την έννοια συμβάν. Δηλαδή, πώς παρουσιάζεται το ειδησεογραφικά εκμεταλλεύσημα ενδιαφέρον συμβάν. Γιατί δεν ασχολούμαστε με οτιδήποτε, με μια μικρή φέτα ζωής ασχολούμαστε. Λοιπόν, η ειδησεογραφία λέει είναι το εξισωρούμενο συμβάν, αφηγήσεις είναι κυρίως η ειδησεογραφία δηλαδή, όμως αυτό συμβαίνει. Η σχολειογραφία είναι ο καθεδίδουτος τρόπος σχολιαγμός αξιολόγηση των συμβάν, των επικαιρότητας, όχι ο οποιοδήποτε. Και η συνέντευξη λέει, ας το κρατήσουμε αυτό, είναι το προκαλούμενο συμβάν, έτσι το λέει. Τι θα πει προκαλούμενο συμβάν, σημαίνει η ήδηση που βγαίνει από τα χείλη του ισχυρού προσώπου. του δημόσου προσώπου, κυρίως πολιτικών προσώπων και αυτός βέβαια είναι ο στόχος της συνέντευξης. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε σχολιαγμό στη συνέντευξη, αλλά πάντως ο πυρήνας μιας συνέντευξης, το οποίο τον καλύτερα πρόσωπο να συμμετάς και ειδικά πολιτικό πρόσωπο, είναι να αποκαλύψει πράγματα. Να αποκαλύψει σκέψεις της κυβέρνησης, προθέσεις της κυβέρνησης ή κάποιο υπουργείο που το καθίψει. Αυτά ως εισαγωγή νομίζω είναι αρκετά. Τώρα θα μπορούσαμε να δούμε ένα ύσμα για να ξεκινήσουμε και τη διαφάνεια. Έχω ένα υλικό ενδεικτικό. Θέλω να δούμε δίνματα και των δύο κατηγοριών. Αρχές, τα ξεκινήματα, τα ανοίγματα πολεμικού τύπου συνεδεύκτων, αλλά και συνεδεύξων με πρόσωπα από το Στάρσης Θεμεπίσης. Και κάτι άλλο που έχει ενδιαφέρον είναι να δούμε λίγο παλιότερο υλικό και να το συγκρίνουμε με τον τρόπο που σήμερα ξετυλίγεται μια συνέντευξη. Αυτό το θέμα απασχολεί και τους δύο συγγραφείς, ειδικά στο δεύτερο κεφάλαιο με το οποίο δεν προσπαθούμε να ασχοληθούμε, γιατί είναι και μια ιδιαιτερότητα της αγγλοαμερικάνικης, ας πούμε, συνέντευξης. Έχει αλλάξει με δύο λόγια, έχει αλλάξει πολύ ο τρόπος με τον οποίο η συνέντευξη γίνονταν παλιότερα σε σχέση ερώτηση. Ακόμη κι αν δεν έχετε δει ή αν και θα μπορούσατε να βρείτε στο YouTube, για παράδειγμα, παλιότερα συνέντευξη, μπορεί και να έχετε δει σε κάποιες εκπομπές, αφιερώματα, πώς νομίζετε ότι έχει αλλάξει γενικά, το τελευταίο δεκαετία η συνέντευξη σε σχέση με το δεκαετία του 80 ή του 90. Προσπαθούμε να την κάνουμε λίγο πιο επορική με αποτέλεσμα, αλλά... Τι σημαίνει? Δηλαδή... Ελκυστική? Πορεσταί. Ελκυστική εμείς. Όχι ακριβώς, λίγο πιο... λίγο πιο μπαμ, δηλαδή. Μπορεί να μιλήσει σε διαμάχες, μόνο και μόνο για να συζητηθεί την επόμενη μέρα στα σωσιαλνιδία και ο άλλο. Δηλαδή να είναι προκλητική δημοσγράφη και για θέμα, δηλαδή. Εστιάζουν περισσότερο την προσωπική ζωή. Δηλαδή περισσότερο στο λαϊσθα... Σε πολιτικές εμείς είναι ιδιαίξης? Ακόμα. Προσπαθούν μερικές φορές, δηλαδή όχι τόσο καταξιωμένος, δηλαδή όχι στους πατσιχωλά, αλλά λιγότερο καταξιωμένος προσωγράφη, να ελμέρει σου δύο φορές για την προσωπική ζωή. Δηλαδή το έχουν κάνει κάτι λίγο πιο κίκρινο, θεωρώ εγώ. Άλλη έποψη, αυτό... Ποιά νομίζω ότι είναι δεκά χαρακτηριστικά που παλιότερα μάλλον δεν υπήρχαν, ή δεν υπήρχαν και όμως στην κρατική τηλεόραση και υπανέστηκαν στην ιδιωτική τηλεόραση. Περισσότερη ευγένεια, ας πούμε, στην κρατική ενδεχομένως, ή περισσότερο στελασμός τον καλεσμένο, λιγότερες επιθετικές ερωτήσεις και σήμερα περισσότερες επιθετικές. Τι φαντάζεσαι ότι έχει αλλάξει, Άννα? Η παρουσία του κοινού στην εκπομπή του «Ο Ελληνικός», θεωρείτε? Α, ναι. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό, το οποίο... Που κάνει και με κοινόπλουλες. Ναι, ναι, ναι. Δεν είναι όμως όλες οι συνδέξεις με κοινό, έτσι. Δεν είναι όλες οι συνδέξεις με κοινόπλουλες. Εντάξει. Τον περίμενε να ολοκληρώσει μετά η επόμενη, έτσι? Και φιλικό, ή δύσβε φιλικό? Μάλλον δύσβε φιλικό. Ναι. Γιατί έχουν και παραδείγματα, έχω να σας δείξω, το οποίο είναι αγρίως αντιπαραυτατικό, δηλαδή ο καλεσμένος εκβιώχεται από το στούντιο. Μας το έχουν και μέσα στο διβλίο με αυτό το παράδειγμα. Είναι πολύ... Εντάξει, να μην πω τώρα το όνομα. Δεν χαρίζει κάστα, δηλαδή ο υποδεσπότης. Και φεύγει, σκόντει και φεύγει ο πολιτικός από το στούντιο. Μουρμουρίζοντας. Σε μεγάλο βαθμό ισχύει αυτό που... Αυτό που ξέρετε και στα κεφάλαια του δουλειού που θα σας στείλουν είναι ένα γνώσμα γενικός της συνέντευξης. Όχι μόνο στην Ελλάδα. Μάλιστα σε αλλιότερες δεκαετίες, που εμείς δεν είχαμε και τηλεόραση ακόμη, υπήρχε ένα πρωτόκολλο μιας ευγένειας που δεν θα την καταλαβαίναμε σήμερα. Δηλαδή, καλούσε έναν υπουργό ο δημοσιογράφος και τον ρωτούσε πώς πέρασε σε ένα ταξίδι του Ψωρογός, της Αντίλεσης στην Ιλβία, έναν άλλητο Ψωρογό υπουργό, λες και φοβόταν να του υποβάλλει μια πολιτική ερωτή. Σχεδόν δεν υπήρχαν πολιτικές ερωτήσεις. Τέτοια ψεύτικη ευγένεια που απέχει πάρα πολύ από τον σημερινό τρόπο της συνέντευξης. Επάνω σε όλους, ας δούμε κάποια παραδείγματα πρώτα και μετά θα μπούμε και στην θεωρία του πράγματος. Ας ξεκινήσουμε από τις μη πολιτικές συνεντεύξεις, για να πάμε μετά στις πολιτικές. Ισθανίστη, ξέρετε? Ήδη νωστή. Ήδη νωστή. Ας δούμε λοιπόν την αρχή, όχι όλοι φυσικά, μιας συνέντευξης με σελεύτη. Κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας. Η φιλοξενούμενη συναχωρή της Ψινία Εκπομπή μας είναι μία τραγουδίστρια, τραγουδίστρια της δεκαετίας του 80. Θα έλεγα από τις πολλά τυπωσχόμενες εμπορικές τραγουδίστρια, μια που τουλάχιστον είναι δισκογραφικά, ή κάποιες αξιοσημείωδες πολίσεις. Δεν θα πω τίποτα παραπάνω, θα ήθελα αυτές τις πρώτες προσεγγίσεις στον προσωπό της να μου τις επιβεβαιώσει, ή να μου τις εξευσέψει η ίδια. Πρώτη, για την κυρία Κατερίνα Στανίση. Κυρίες Στανίση. Καλησπέρα. Νόμιζα ότι δεν ακούσατε τι έλεγα στέλιο. Είσαστε αυτό που λένε εμπορικοί τραγουδίστρια. Ανακαστικά θα πρέπει να είναι εμπορικοί τραγουδίστρια, γιατί εμπορικούς μας τέτοιοι εταιρείες, εμπορικούς μας τέτοιους ουξέ, το οποίο επιβάλλεται στην εποχή μας. Και βεβαίως είναι. Εάν σας ρωτούσα να κατατάξετε τον εαυτό σας ανάμεσα στις τραγουδίστριας, που έχουμε αυτή την εμπορική, πού θα βάζετε τον εαυτό σας, θα βάζετε τον εαυτό σας στην κατηγορία, πια να πω, της Άντελας Δημητρίου, στην κατηγορία της Άνιας Βίσης, στην κατηγορία της Μαρινέλλας, σε ποια κατηγορία θα μπαίνετε. Κάθε μία τραγουδίστρα από αυτές νομίζω ότι έχει την κατηγορία της. Καμιοντήρηση. Η δικιά σας κατηγορία ποια είναι? Η δική μου κατηγορία είναι Ελλαϊκή Τραγουδίστρα. Τα υπολύσεις, τα τραγούδια έχουν αγαπητοί και αυτό φαίνεται βεβαίως από τις υπολύσεις, γιατί όταν σε αγαπάει κάποιος τρέχει και παίρνει το δίσκο. Έτσι δεν είναι. Τα τραγούδια μου ορισμένα από αυτά που έχω πει εδώ και σε δεκαχρόνια είναι πλαστικά, περισσότερα. Να το πω διαφορετικά να σας διευκολύνω. Θεωρείτε ήδη τον εαυτό σας φύρμα ή πρόσπαθα να γίνεται φύρμα. Δεν γίνεται φύρμα βεβαίως, διότι αν πω ότι έχω τελειώσει κιόλας, όμως, με ενθαρρύνουν όλα αυτά για να προχωρήσω. Αν πω ότι έχω σταματήσει εδώ... Έχετε δρόμο στην εποπλιστά σας. Ξέρετε. Φτάνει. Θέλω σχόλοι για το φτέζι. Τι κάνει εντύπωση, κύριε Αστανίση. Κάνετε τουλάχιστον καλλιτεχνικά ένα ξεκίνημα αρκετά σημαντικό. Είμαστε στον Γιώργο Ταλάρα. Πώς δεν ακολουθήσατε τον δρόμο αυτό της, ας πούμε, ποιοτικότερης μουσικής και ακολουθήσατε στενά τον δρόμο του εμπορικού τραγουδίου. Πρώτα απ' όλα τα εφόσια μου ξεκινήσαμε με τον Γιώργο Ταλάρα. Απ' ό,τι χρωστάω μεγάλη εθνόμασή μου στον Γιώργο Ταλάρα, μόνο στον Γιώργο Ταλάρα, και από εκεί είναι γνωστή, από εκεί με γνώρισε όλος ο κόσμος. Ο Γιώργος Ταλάρας κάνει άλλη δουλειά, δουλεύει διαφορετικά. Δηλαδή? Εγώ είμαι στα μπουτουκομάγαζα, να το πω και έτσι, και ο κόσμος με θέλει διαφορετική. Ίσως θα έπρεπε να ήμουν πιο κρασική για το ίδιος μου, αλλά είπαμε πάλι ότι χρειάζεται το εμπορικό τραγούδι. Ο Γιώργος Ταλάρας... Παρ' όλα αυτά, όμως, δεν πάει να είναι εμπορικό αυτό που κάνει ο Γιώργος Ταλάρας, εσύ. Πώς σας φάνηκε? Εμένα μου φάνηκε ευαιρετική. Η συνέντευξη ή η αισθανήση? Και τα δύο. Και τα δύο. Δηλαδή, ενώ προσπαθούσα να... Δεν ευαιρεύεσαι. Όχι, καθόλου. Ενώ προσπαθούσα να της τιμώσουμε τις ερωτήσεις του, αυτή φάνηκε... Πρώτη παρατήρηση. Πρώτη παρατήρηση. Άρα και σε λοιπονιτικές συναιδευσίες μπορούμε να έχουμε επιθετικές ερωτήσεις, έτσι? Ναι. Δηλαδή, να ήταν επιθετικός απέναντι σε εκείνη φάνηκε... Σωστά, επιθετικός ή... Τι είναι η σημαντικότητα. Με την έννοια, θα περίμενες να είναι πιο ευγενής, να αποφύγει τέτοιου τύπου ερωτήσεις. Δεν ήταν ουσιώδης η ερωτήσεις, ή ήταν ερωτήσεις για αν του ήθελαν τις δυσκολιθές, ας πούμε. Ήταν εισηκάθαρο ότι δεν του άρεσε το εμπορικό τραγούδι. Ναι. Ε... Εντάξει, αυτό δεν το ξέραμε, μάλλον, για να το καλέσει την απάντησή της... Να ήθελαν να το καλέσει. Ναι. Ρώτησε σαν δαλάρας με μια έννοια του, γιατί δεν είσαι δαλάρας εσύ. Φιλικός δαλάρας. Δηλαδή, εγώ είναι ήμουνα συνειδητοξιαζόμενος. Ναι. Τι θα του άρεσε να ακούς ότι υπάρχει και διάκριση των τραγουδιών από... ανάμεσα στο εμπορικό και στο πλειοτικότερο. Ναι, αλλά αυτό λέγεται τώρα σχεδόν σαν είναι ακριβή στη διάκριση. Πάνω σε μια συζήτηση. Δεν νομίζω ότι είναι περβολική αυτή η ερώτηση. Εντάξει, η επιμονή, ίσως, στο γιατί δεν είσαι δαλάρας, μπορεί να συζητηθεί αλλά αυτή η διάκριση. Ναι, εγώ έκανα πολύ ενδικαία εντύπωση η ερώτηση που της έκανες. Ποια κατηγορία θεωρούσα τον εαυτό της, με την Αναβύση, με τη Μαρινέλα. Ναι, από μόνο... Το θεωρεί μια τραγουδιστική κατηγορία. Αυτό εννοείς... Ναι. Αυτή είναι μια πολύ πρόχαιρη ταξιδόμουση. Σε κάποια κατηγορία θα έβγαλε η ίδια τον εαυτό του. Ναι, ναι. Δηλαδή, είναι άρα. Ναι, είναι άρα. Αλλά αυτό μπορεί ο ίδιος να το έκανε για να την προκαλέσει στο να βγάλει μια άλλη είδηση. Δηλαδή, μπορούσε να την πει ότι σε ποια κατηγορία εντάσταται το εαυτό σου στους τραγουδίστια. Με το να πει όμως και ονόματα, μπορεί να την έφερνε να κάνει κάποιους συνεργούς και να πει κάτι κακό και να είναι τραγουδίστια. Ότι, όχι, εντάξει, δεν είμαι με τίποτα. Υπάρχει δόλος, λες, στην ερώτηση. Ναι. Κάποιοι δεύτεροι σκέψεις. Ναι. Τι είναι το ίδιος. Τι είναι το ίδιος. Τι είναι το ίδιος. Τι είναι το ίδιος. Τι λέει. Δεν λέει. Όχι. Το ίδιος όμως είναι το ίδιος. Το ίδιος. Τι. Έτοιμο, αυτό το ίδιος. Τι να πει. Ας κρατήσει. Τι καλέτε. Τι να πει. Αυτή πρέπει να είναι 15 χρόνια πριν, πρέπει. Μη είναι και παραπάνω. Πώς. Εντίον 90. Ότι 90 πρέπει να είναι. Υπάρχουν και άλλες παρόμοιες. Υπάρχουν και αρκετές με τη Βουγιουκλάκη, για παράδειγμα, από διάφορους, έτσι, όχι μόνο έναν. Και από άλλες τραγουδιέστρες. Τώρα έχω εδώ μια ακόμη με κυναλεξίου, αλλά νομίζω ότι δεν μας παίρνει ο χρόνος. Ήθελα να σας δείξω λιγάκι και μια άλλη, με τον Χατσινικολάου και τον Κωνσταντόπουλου, τον μπαμπά δηλαδή της Ζωής Κωνσταντόπουλου, η οποία είναι παλιά, 1993, για τον εξής λόγο. Είναι αυτό που έλεγα ότι ενώ έχει καλεσμένο ένα πολιτικό πρόσωπο, είναι του τύπου της βιογραφίας, ας πούμε, δεν είναι επιθετική, δεν είναι του πορτρέτου. Αλλά ήθελα να δούμε λίγο και το ξεκίνημα της συνέντευξης, γιατί αν δούμε λίγο της συνέντευξης της κρατικής τότε ΕΕΡΤ τέλος δεκαετίας 80'-90' θα δείτε πόσο μεγάλη είναι η διαφορά. Δηλαδή αυτό που λέγαμε και στο πρώτο κομμάτι του μαθήματος, η προσωποποίηση, δηλαδή το να επιβίω όλο το δελτίο σκηνοθετικά ως προς το πόσο κοντινό θα είναι το πλάνο της κάμερας, τα πάντα πάνω στον παρουσιαστή, αυτό δεν υπήρχε στην κρατική. Στην κρατική αυτό που μετράει είναι το συμβάν, δηλαδή πλάνα πιο μακρινά τα οποία δεν ανεβάζουν τον Οικοδεσπότη σε περιοχή αστέρα, αλλά τιμούν εξίσου, δηλαδή τα οπτικά μερίδια όπως λέμε του καλεσμένου και του Οικοδεσπότη είναι τα ίδια. Στην συνέντευξη αυτού του τύπου το μερίδιο του παρουσιαστή είναι πολύ μεγαλύτερο. Ας δούμε λιγάκι έτσι στην αρχή. Κυρίες και κύριοι, είμαι ο κ. Νίκος Κωνσταντόπτουρος. Απόψε απέναντί μου στο Ενώπιο Σενοπείο. Σε μια εξομολογητική συζήτηση για την προσωπική και την πολιτική του πορεία, δεν ήταν η μόνη του απαγορευμένη δραστηριότητα το παιχνίδι με τα κέρματα απέναντι στο τυχάκι του δημοτικού σχολείου ή του γυμνασίου. Υπήρξαν και άλλες απαγορευμένες δραστηριότητές του που οδήγησαν σε πιο σκληρές τιμωρίες από εκείνο το μητρικό χαστούκι. Θα τα πούμε όμως σε λίγο. Πάντως ο τρόπος που μιλάει και η ιδέα της είναι η ίδια. Λίγο έχει αυξήσει την ταχύτητα πάντως. Από 80 λεπτά τώρα λέει 72. Καταρχήν το πλάνο κοιτάω μετοπικά στην κάμερα. Είναι μια καινοτομία. Δεν υπήρχε στη τηλεόραση μέχρι τότε. Δεν κοιτάζει το συνομιλητή του. Σε αυτό το πλάνο τον βλέπουμε τρία, τέταρτα προφίλια και μάλιστα την πίσω μεριά του προφίλου, όχι από μπροστά. Αυτό είναι που έλεγα προηγουμένως ότι αυτή είναι μια προστιθέμενη οπτική αξία του παρουσιαστή. Δεν χρειάζεται τόσο πολύ να προβληθεί. Στην αρχή τηλεόραση δεν υπήρχε τέτοια πρημοδότηση. Βέβαια ενδιαφέρον έχει και εισαγωγή. Το αστυάκι, το ανέκδοτο για την προσωπική. Αυτά δεν υπάρχουν σε μια πολιτική συζήτηση. Ούτε κάνει αναφορά σε προσωπική ζωή, κανονικά τουλάχιστον. Βέβαια γυρίζει η κάμερα και δείχνει δυο συνομιλητές. Αυτό το στοιχείο όμως, το εκμεταλλεύτηκε και το μοντέλο αυτόν τον Clayman Heritage, της ανάλησης συνομιλίας δηλαδή της ενησιογραφικής για να δείξει ένα πολύ βασικό στοιχείο που πρέπει να μείνει ότι η συνέντευξη είναι μια συνομιλία για να την δούμε. Αν κλείσει η κάμερα αλλάζουν τελείως όλα τα δεδομένα της συνέντευξης. Μπορείτε να φανταστείτε, να φανταστείτε πολύ εύκολα τι συμβαίνει πριν ανοίξει η κάμερα και αφού κλείσει η κάμερα. Ναι ή όχι. Τα πάντα λέγονται και οι ερωτήσεις και οι απαντήσεις και η όλη παρουσία των καλεσμένων και των περιορισσευτών για να τους δει ένα κοινό. Αυτό όμως δεν υπάρχει πουθενάλλου. Όλες οι υπόλοιπες συζητήσεις που γίνονται, το κουβεντολόι μας, το διάλειμμα, στο δρόμο, στο σπίτι, είναι φυσικές συζητήσεις. Δεν μιλάω τώρα για τον θεατρικό διάλογο, έτσι για τον διάλογο, αλλά η συνομιλία τύπου συνέντεξη έχει μία μοναδικότητα ακριβώς γι' αυτό το λόγο, ότι είναι μία σκηνοθετημένη συνομιλία με γνωρίσματα της καθημερινής συνομιλίας, αλλά με αυτό το μοναδικό γνώρισμα ότι γίνεται για να ειδωθεί, γίνεται για να καταναλωθεί, αν θέλετε, από το τηλεοπτικό κοινό. Όλες τις συμβάσεις καταλήγουν εκεί. Οι κυριότεροι από αυτές είναι ότι ο δημοσιογράφος αντιπροσωπεύει το κοινό, που θα ήθελε, ενδεχομένως, έτσι παρουσιάζονται, να κάνει κάτι σελωτή στον καλεσμένο, να πάρει κρίσιμες απαντήσεις για κρίσιμα ζητήματα. Ακούτε κάποια ακόμα παραδείγματα και να προχωρήσουμε. Ήθελα επίσης, επειδή είπα ότι στο παρελθόν η συζήτηση ήταν στα κρατικά κανάλια πολύ πιο βραδία, πολύ πιο βαριά θα έλεγα με τα σημερινά δομένα, να σας δείξω την αρχή μιας τέτοιας εδώ. Είναι η τρέμη με τον Παππονδρέου, τον Ανδρέα Παππονδρέου. Να δείτε λίγο την αρχή πάλι μόνο. Της πολιτικής, της νέας κυβέρνησης που θα αναλάβει, ύστερα από την ανάπτυξη του Απρίλη. Πρόεδρε, με την εισαγωγή σας θέσατε μια σειρά από ενδιαφέροντα θέματα για συζήτηση. Εγώ θα ξεκινήσω από την πρότασή σας για μετεπλωγικές συνεδρεσίες, φυσικά στην περίπτωση που δεν αναδειχθεί από την χάρη της ουραίας Απριλίου, αυτοδύναμη κυβέρνηση. Εσείς έχετε περιγράψει ότι επιδιώτηται την δημιουργία της συγκρότησης προοδευτικές δυνάμεις, εννοείται, αν έχω καταλαπτώ πας όποιο το συνασπισμό, με το σκέλος εξυγχρονιστικές ενανοητικές, τον κ. Στεφανόπουλο, και κάποιο νέο δημοδρομή, που εσείς θεωρείτε ότι αφίστονται από τον νεοφιλεοθερισμό, όπως θα αποκαλείται, και έχει αναπτύσει εξυγχρονιστικές θέσεις και απόψεις. Ερώτηση λοιπόν πρώτη. Και όχι τυχαία, γιατί ο κ. Φλωράκης προχθές στον βόλο σας κατηγόρησε περίπου για εκλεκτική προτείνηση προς το σκέλος ανανοητικές εξυγχρονιστικές δυνάμεις. Είναι ή δεν είναι ο συνασπισμός, αν θέλετε, εκ των νόνου κάνευης συμμετοχή του, σε μια κυβέρνηση σαν αυτή που περιγράφεται. Συνειμερώτηση, περιεχτική, πόση λέξη είχε, πόσο κράτησε. Μπορείτε να κάνετε μια ερωτήση. Καλό ή κακό αυτό, κι αυτό σχολιάζεται στο μοντέλο. Πάρα πολλές φορές οι ερωτήσεις έχουν προλογίσματα. Νομίζω ότι αυτή είναι μια ακραία περίπτωση, πολύ μακροσκελούς, που δυσκολεύει και τον καλεσμένο να την παρακολουθείς, αλλά και το κοινό να δει που ακριβώς εστιάζει η ερώτηση αυτή. Εδώ αυτό σου δίνει δίκιο θα έλεγα, αν και είναι μια παλιά συνέντερξη, δηλαδή ότι ακίζεται, όπως τα λέγαν οι παλιοί οι δημοσιογράφους. Άρα θα αρέσκεται δηλαδή να κάνει μια περίτεχνα, δομημένη, μακροσκελή ερώτηση, χτίζοντας το δικό της προφίλ. Όχι γιατί δεν μπορούσε να τα πει με τα μισά λογία από αυτά, σαφώς μπορούσε και με το εντρύτω. Εντελείδενε. Ο μέλος, είναι και αυτό ένα ζήτημα δημοσιογραφής δεδολογίας της συναντέπισης που θα έπρεπε να το προσέχεις. Η αίσθηση μου είναι ότι είναι εκ των όντων που κάνεις. Ένα τελευταίο δείγμα πριν πάνε στις διαφάνειες. Τον Νίκο Δήμου τον έχετε ακουστά. Θα το δείτε σε ένα διπλό ρόλο, και καλεσμένο και οικοδεσπότης. Στην μια περίπτωση, είναι οικοδεσπότης με καλεσμένο τον Μάργαρη τον Νικολόγο, το σχορεμένο, κανένα χρόνο έναν εξαιρετικό επιστήμονα. Να δούμε λίγο πάλι το προλόγισμα. Αυτή είναι μια συνέντευξη η οποία δεν είναι ούτε επιθετική αλλά ούτε και πολυφιλική του πορτρέτου. Και στην αρχή μιας άλλης συνέντευξης όπου είναι καλεσμένος και η συνενδεύκτρια είναι μια παλιά μας φοιτήτρια. Δεν την ξέρετε. Η πόλη να την ξέρετε θα την ξέρετε αυτά μέσα όχι προσωπικά. Ας ξεκινήσουμε με την πρώτη. Θα δείτε ποια είναι. Η πρώτη λοιπόν είναι... εδώ. 1987. Μπάχη. Σου είδες για τέλος. Ποιο κανάλι βιωτικό θα έβαζε σαν μουσικό συμμετομπής Της σου είδες για τέλος του μπάχου. Είναι λίγο μεγάλη παρασκευή. Έτσι τα πρόσωπα είναι φιλημένοι. Κάποτε πιστεύαμε ότι ο κόσμος θα σωθεί από τους φυσικούς, τους χημικούς, τους γιατρούς, τους βιωλόγους Για να μη μιλήσω για τις παλιότερες εποχές όπου πιστεύαμε ότι ο κόσμος θα σωθεί από τους πολιτικούς Τώρα πρέπει να πω ότι οι ελπίδες μας έχουνε να ποτεθεί σε ένα άλλο είδος επιστήμονα και σε ένα άλλο κλάδο της επιστήμης Αν μπορούμε να μιλήσουμε για κλάδο, στους οικολόγους και στην οικολογία Γι' αυτό και σήμερα φωνάξαμε εδώ για να συζητήσουμε έναν πολύ γνωστό Έλληνα οικολόγο, ίσως τον μοναδικό τουλάχιστον προβλημένο οικολόγο που έχουν Τον καθηγητή και τον Μάργαρη, με τον οποίο θα συζητήσουμε βέβαια όχι μόνο για την οικολογία και μην νομίζετε ότι θα είναι μια επιστημονική συζήτηση Αλλά για πάρα πολλά θέματα, γιατί εγώ ότι καταλαβαίνω η οικολογία δεν είναι τόσο πολύ μια επιστήμη Είναι πολύ περισσότερο ένας τρόπος σκέψης και αντιμετώπισης των πραγμάτων Είναι η επιστήμη των συνόλων και όχι των επιμένων Αλλά αυτό καλύτερα να μας το πει ο κ. Μάργαρης Πώς σας φάνηκε ο πρόλογος, καλός, αρκείς, βαρετός, ενδιαφέρον Πάρα πολύ αργός, πολύ σοβαρό Είναι και κρατικοί τυλόζουν Και μάλιστα είναι πρώ της ιδιωτικής, είναι 87 Ακόμη δηλαδή είναι αρκετά σοβαρή η τυλόζει σε σχέση με τυλόζει τις δεκαετές πενενήντα όπου αναγκάζεται από τον ανταγωνισμό με τα ιδιωτικά κανάλια να καθαρώσει λιγάκι αυτό το πολύ σοβαρό στυλό Ας δούμε λίγο και το παράδειγμα που είναι καλεσμένος σε άλλο ρολοκιά Πολύ πιο πρόσφατο εννοείται έτσι Αυτό τώρα είναι κοντά 30 ετών το παράδειγμα, 28 ετών Τι λοιπόν είναι εδώ Όταν εμπληκτιώθηκα μου έκαναν ένα δώρο Για να φτάσει στα χέρια μου, χρειάστηκε να πολεμήσουν και νέες ανθρώπων Στον αγώνα αυτό, πολλοί θυσιάστηκαν Άλλοι χάρηκαν και άλλοι πέντησαν Με πολύ μόχθο κατάφερα να μου κληροδοτήσουν αυτό το δώρο Μιλώ για την ψήφο, την θεωρούμε τη δομένη Αλλά για να φτάσουμε στην εθνική ψηφοφορία πέρασαν χιλιετίες Ωραία, και τώρα έχουμε όλη μια ψήφο, τι την κάνουμε Αυτή είναι η ερώτηση των 64.000 δολαρίων Όπως λεγόταν κάποτε η τελική ερώτηση ενός μεγάλου κουίζ στην Αμερική 64.000 είναι η τελική ερώτηση Για πρώτη φορά ομολογώ ότι δεν υπήρχε κανένα από τα κόλπα που έκανα πρωτοκρογικά Για να καταλήξω στο τι θα ψηφίσω Συνήθως δούλευα για τη μεθόδο της αποκλήσεως Το μηχείρο εγκαίλησε Ακριβώς, επειδή έτσι και αλλιώς δεν ανήκω και μισώ και τη λέξη ανήκω σε κανένα χώρο ή σε κανένα κόμμα Κάθε φορά έβαζα μπροστά μου όλο το πανόραμα των εκλογικών δυνατοτήτων Και αποφάσισα να βάσει ακριβώς τον αποκλεισμό των χειροτέρων Εδώ υπάρχουν κάποια κατακτηριστικά και ασκηνοθετικά που έχουμε ενδιαφέρον Παρακαλώ θα μου πείτε και πως αλλιώς Δεν έχουμε στούντιο, έχουμε το σαλόνι του σπιτιού του... Μάλλον οι δημοσογράφοις είναι καλεσμένοι στο σπίτι Ενώ είναι η κοδέσπινα της εκπομπής, είναι η Βίτη Καραβάτσιου Πολύ καλή μας πίτρια Η οποία ήταν και στην στρατική ομάδα των πρωταγωνιστών του Θεοδωράκη Τώρα δουλεύει στο Μέγκα Τι άλλο, επίσης μου κάνει εντύπωση και τα ζενερί της εκπομπής Τα zoom στις γάτες Ο Δήμο έχει ιδιαίτερη αγάπη για τις γάτες και έχει κάποιος και βιβλίο για τις γάτες Οπότε για τον υποψιασμένο θεατή αυτό που ξέρει, δηλαδή τον καλεσμένο Είναι ένα στοιχείο να τον αναγνωρίσει Είναι ένα στοιχείο βιογραφικό Και έτσι από την αρχή της εκπομπής δίνεται το πορτρέτ του συγκεκριμένου καλεσμένου Ας το δούμε έτσι Το τελευταίο δείγμα το έχω και απομαγντοφωνημένο Το έχω και στο βιβλίο Δεν ξέρω αν θα έχουμε χρόνο να το δούμε αργότερα Είναι αυτό που είπα τελευταίο Αυτό που ήθελα να δούμε με πάση περιπτώση Μια σκληρή αντιπαράθεση η οποία οδηγεί ουσιαστικά σε κατάρευση της συνομιλίας Και στην κακή-κακός αποχώρηση του ενός εκ προκαλεσμένων έξω από το στούντιο Ίσως δούμε και κάποια δείγματα και στη συνέχεια Μια ερώτηση τελευταία πριν ξεκινήσουμε Δεν θυμάμαι αν έχουμε κάνει κάποια στιγμή τη διάκριση ανάμεσα σε συνομιλία και συζήτηση Για να χρησιμοποιήσω και τους αγγλικούς όρους Είναι έτσι πιο χαρακτηριστική η διακυσία κοινή ανάμεσα σε conversation και discussion Ποια είναι η διαφορά? Η διαφορά είναι ανάμεσα σε αυτό που θα λέγαμε μια συζήτηση που ολοκληρώνεται Μια συζήτηση που καταλήγει κάπου Μια συζήτηση που ενδεχομένως έχει νικητή Αλλά έχει νικητή όχι επειδή κάποιος φωνάζει και που λέει από τον άλλο Γιατί τα επιχειρήματα του είναι πιο ισχυρά Και ο άλλος αναγκάζεται να παρατηρθεί την υπεροχή των επιχειρημάτων Αυτό είναι το discussion Δηλαδή είναι μια συζήτηση επιχειρηματολογίας Όπως πρέπει να είναι και μια πολιτική συζήτηση, δεν είναι? Στην άλλη περίπτωση, στην περίπτωση της συνομιλίας Δεν υπάρχει διακύβευμα αποδεικτικό Δηλαδή δεν προσπαθεί ο ένας να πείσει τον άλλο για κάτι Είναι όπως και το καθημερινό κουβεντολόι, το κοτσοπολιό Η ανταλλαγή αφηγήσεων Άκου να δεις τι έπαθα χθες, εγώ να δεις τι έπαθα Αυτό τώρα είναι μια συνομιλία, αλλά δεν έχει χαρακτήρα επιχειρηματολογίας Το ερώτημα Στις συνεντεύξεις, τις πολιτικές που μας ενδιαφέρουν Κυρίως, τελειώνει η συζήτηση? Ολοκληρώνεται ποτέ η συζήτηση? Όχι, δεν γίνει κάποια συζήτηση Ποτέ, ποτέ? Όχι, φαίνεται ότι έχουμε εγώ, δεν υπάρχει κάποιο συμπέρασμα Σπονείτε? Τότε γιατί γίνονται? Για να μάθουμε τις θέσεις του ενός και του άλλου που ίσως δεν τις ξέρουμε Τι λέτε? Έχει κανείς κέρδος ενώ πληροφοριακό κέρδος Έχει κέρδος επιχειρημάτων από μια συνέντευξη ή αν θέλετε... Οπότε θεωρείτε ότι μια συνέντευξη είναι μια καλή συνέντευξη Μια καλή συζήτηση μεταξύ των καλών κέρδικων δεσπότη Πότε? Όταν ο δημοσιογράφος καλέσει κάποιο πρόσωπο των ιερών Στην σχέση με... Αυτό ας πούμε ότι είναι δεδομένο Ναι, σε σχέση με ένα γεγονός που έχεις εμπει Και το άτομο αυτό με βάση στις ερωτήσεις που θα του δέσει με τη μεριά του ο δημοσιογράφος, απαντήσει Δώσει δηλαδή παρακολικές απαντήσεις Ναι, δηληπιστικές απαντήσεις είναι το πώς έπραξε, όπως έπραξε Ενώ αυτό δεν γίνεται, όπως λέει η Χαρά Ε, λες εσύ ότι δεν γίνεται Διαφέρει? Η αποφυγή απαντήσεων είναι ουσιαστικά μια ατελήση Στο μιλή ατελή Η αποφυγή απαντήσεων, το να αποφύγεις, να δώσεις απαντήσεις, να δώσεις μισές απαντήσεις Καταλήγει να είναι μια συνομιλία η οποία δεν έχει τέλος, στην πραγματικότητα Ε, εντάξει εδώ βέβαια υπάρχει μια διαφορά Ανάμεσα στο ρωτάω και απαντάω για πληροφορία Και τοποθετούμε σε μια βάση διαλογικής επιχειρηματολογίας Είναι δύο διαφορετικά, αλλά αυτά συνηπάρχουν μέσα στη συνέντευξη Δηλαδή ποτέ μια συνέντευξη δεν είναι σκέτη, ερώτηση για πληροφορία Παροχή της απάντησης Πάντα έχει το στοιχείο της εξήγησης, της περάσης, της συναισθήσης και ούτω καθεξής Εντάξει, λοιπόν, επειδή έχουμε να πούμε αρκετά πράγματα Ας σταματήσουμε με τα παραδείγματα Το βιβλίο λοιπόν είναι αυτό που βλέπετε, ο τίτλος του Ο ελληνικός δηλαδή τίτλος Και έναν υπότιτλο Δημοσιογράφικα ημμόσια πρόσωπα στον αέρα Αυτό είναι το πρώτο κεφάλαιο που θα δούμε σήμερα Τα υποκεφάλαια είναι αυτά, μια εισαγωγή Εν συνεχεία, η περιγραφή της δησογραφής συνέντευξης ως είδους λόγου Που σημαίνει ποια είναι τα οργανωτικά της χαρακτηριστικά κυρίως Αλλά και ποια είναι η σχέση της με τον γενοκοπερίγυρο επίσης Το τρία μας εξηγεί πότε και πώς και γιατί η συνέντευξη έγινε αντικείμενο επιστημονικό ενδιαφέροντο Γιατί δεν ήταν πάντα Πρόσφατα θα έλεγε κανείς ότι έγινε Και μπορούμε χρονικά να το τοποθετήσουμε στη δεκαετία του 1980 Το νωρίτερο, όχι πιο πίσω Γιατί το εργαλείο της ανάλυσης ουσιαστικά από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 άρχισε να χρησιμοποιείται Η ανάλυση συνομιλίας δηλαδή Το τέσσερα μας δίνει κάποιες πρώτες πληροφορίες για το τι εστι ανάλυση Γιατί είναι ένας όρος τεχνικός δεν κάνουμε ανάλυση με οποιονδήποτε τρόπο Το πέντε μας δίνει κάποια μεθοδολογικά εργαλεία τα οποία αναλύονται περισσότερο στο έξι Εκεί κυρίως τα τρία από τα τέσσερα θα ήθελα να προσέξουμε Είναι τα σημαντικότερα και πολύ χρήσιμα για να δουλέψετε στο υλικό σας Το εφτά είναι η σύνοψη του κεφαλαίου αυτό Κάποια πραγματάκια θα τα προσπεράσουμε λίγο πιο γρήγορα και θα μένουμε στα πιο σημαντικά Το πρώτο που πρέπει να πει κανείς, όπως είπαμε και στην αρχή Αν εξαιρέσουμε την σχολειογραφία, η παρουσία των γεγονότων της επικαιρότητας με δύο τρόπους μπορεί να γίνει Ο ένας είναι η ιδιωγραφία όπως την ξέρουμε στις διάφορες μορφές της, ως εξισωρίες στους αφηγήσεις Υπάρχει όμως και οι χρονικά ιστορικά νεότερες Δηλαδή από τα τρία γέννη που ανέφερα προηγουμένως, η συνέντευξη είναι η νεότερη, η πιο πρόσφατη Δεν υπήρχε η συνέντευξη ως είδος πριν από... Ακόμα και από τον Πόλεμο θα έλεγα, από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν θα έλεγα ότι έχουμε κανονικές συνδέσεις Έτσι όπως τις έχουμε σήμερα Σχολειογραφία έχουμε από τον 19ο αιώνα σίγουρα, ιδιωσογραφία έχουμε από τον 17ο Επομένως μιλάμε για το νεότερο είδος, γένος της δημοσιογραφίας Το οποίο όπως είπαμε έχει ως γνώρισμα την διαδραστική αντιπαράτηση ανάμεσα σε έναν δημοσιογράφο και έναν δημόσιο πρόσωπο Εδώ λέγεται κάτι χρήσιμο που μπορεί να μην το σκεφτεί κανείς από την πρώτη στιγμή Αυτή τη βιάπνιση θα ήθελα να την κρατήσουμε έτσι στο μυαλό μας Η συνέντευξη σαν εργαλείο συλλογής πληροφοριών ή ειδήσων δεν είναι καινούργιο Τι εννοεί με αυτό, τι εννοούν οι συγγραφείς Ότι ο ρεπόρτερ ή ο τοπικός ανταποκριτής ή ο ειδικός αμεσταλμένος Πάρα πολλές φορές κάνουν συνεντεύξεις με τις πηγές τους έτσι δεν είναι Αυτό τη μάρτυρα, ο πολιτικός πρόσωπος και λοιπά Άρα η συνέντευξη ως συνομιλία για εκμεύση πληροφοριών δεν είναι μεν κάτι καινούργιο Αλλά αυτό το πράγμα είναι άλλο και άλλο πράγμα είναι αυτό που θα εξετάσουμε εμείς Δηλαδή τη συνέντευξη με πολιτικό πρόσωπο στο στούτιο για να το δει ένα μεγάλο κοινό Επομένως η συνέντευξη υπήρχε ως εργαλείο ως δημοσιογραφικό εργαλείο για τη συλλογή πληροφοριών Δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά είναι άλλο πράγμα μια ιδιωτική συνομιλία που δεν ξέρουμε πως που έγινε Δεν ξέρουμε με ποιους όρους σε, δεν ξέρουμε αν υπήρχε συναλλαγή, δεν ξέρουμε καν αν υπήρχε Ξωροκό αποκρύψη πληροφοριών, τίποτε δεν μπορούμε να ελεγχίσουμε Δεν είναι ανάμεσα σε έναν πολιτικό και έναν δημοσιογράφο ρε φόρτερ που πήγε και του πήρε στο γραφείο του συνέντευξη Και κατέγραψε κάποια πράγματα Επομένως εργαλείο δουλειάς αποτιμία, στην περίπτωση όμως η ειδική μας αυτό δηλαδή που θέλουμε να εξετάσουμε Δεν είναι αυτό, αλλά είναι η, όπως είπα, συνομιλία σε ένα στοντιο για να τη δουν, για να τη δει το μεγάλο κοινό Επίσης ας κρατήσουμε και αυτό εδώ το συμπέρασμα ότι πλέον η συνέντευξη δεν είναι απλώς ή μόνο το εργαλείο δουλειάς Αλλά είναι μια εναλλακτική, μια διαφορετική μορφή παρουσίασης της ειδησογραφίας, αλλά εδώ θα λέει και σχολιασμού των ειδήσεων Κάποιοι παράγοντες, τεχνολογικοί και άλλοι οργανωσιακοί, βοήθησαν στο να οικοδομηθεί, να εξελιχθεί το είδος της συνέντευξης Οι συγγραφείς μιλούν και για τις καινοτομίες, οι οποίες κυρίως στην Ελλάδα γίνονται γνωστές με τη νεοτηλεόραση, με τη ελληνική τηλεόραση Τι λέτε, βοήθησαν οι τεχνολογικές καινοτομίες στον άκρη με αυτό το καινούργιο είδος ή είναι ανεξάρτητες από τη συνέντευξη? Κάποιοι παράγοντες, τεχνολογικοί και άλλοι οργανωσιακοί, βοήθησαν στο να οικοδομηθεί, να εξελιχθεί το είδος της συνέντευξης Οι συγγραφείς μιλούν και για τις καινοτομίες, οι οποίες κυρίως στην Ελλάδα γίνονται γνωστές με τη νεοτηλεόραση, με τη ελληνική τηλεόραση Μιας μεταδόσεις εκτός του δίου. Επίσης, ένας άλλος παράγοντες που είναι διαφορετικός, είναι οργανωσιακός, έχει να κάνει με τα κανάλια ως επιχειρήσεις Είναι ο ανταγωνισμός που υπάρχει και μάλιστα αυτός ήταν πιο έντονος στον αγγλωσσακσονικό κόσμο παρά στην Ελλάδα Ανάμεσα σε άλλους είδους κανάλια όπως είναι τα καλοδιακά ή τα κανάλια όπως είναι το CNN 24 ώρες λειτουργίας Αυτό που δεν το είχα σκεφτεί, αλλά νομίζω ότι είναι πολύ σωστό, είναι ότι είναι μια κατηγορία εκπομμών ή συνεντεύσεων που έχουν πάρα πολύ χαμηλό κόστος Που κοστίζει το να καλέσει τώρα έναν άνθρωπο στο στούντιο, ακόμη της αρχής του εδωφιλιοκτικού δελτίου, έτσι δεν είναι, που πρέπει να επιστρατευτούν σε συνεργία, να πληρωθούν ρεπόρτες Ξέρω εγώ οι οποίοι μπορεί να πάνε και μακριά όλα αυτά, το να καλέσει κάποιος σε ένα στούντιο και να γυρίσει σε μια κουμπή είναι πάρα πολύ φιλή λύση Επομένως ένας άλλος λόγος, όχι εσωτερικός ας πούμε, αλλά εσωτερικός που βοήθησε και έκανε δημοφιλές ας πούμε είδους στην συνέντευξη είναι ακόμη και αυτό, το χαμηλό κόστος Τώρα εδώ μπορούμε να δούμε, ήδη το έχουμε κάνει, μερικές ποικιλίες που έχουν τα οργανωτικά σχήματα που δίνουν ιδέες και για εργασίες Για να δούμε και την ποικιλία, το έμπρος που έχει η συνέντευξη. Τα στρογγυλά τραπέζια είναι οι πιο πολυπρόσωπες και ίσως και οι πιο δύσκολες στη μελέτη τους συνομιλίες Έχουμε ανεπίσημες ραδιοτηλεοπτικές αντιπαραθέσεις, όπως σε εκπομπές που δεν είναι της prime time με τηλεόρασης, ως την ζώνη πριν το μεσημέρι ή σε κάποιο μαγαζίνο Επίσης, αυτό που είπε η Άννα Βρουκμαίως, η συμμετοχή του κοινού στην συνομιλία, στο όνομα της αντιπροσώπευσης του ευρύτερου δυνατου κοινού Πολλές λεωπικές εποπές δεν λειτουργούν και μέσω twitter με το hashtag και μετά παίρνουν τις ερωτήσεις και από εκεί Αυτό μου δίνει την ευκαιρία να θυμίσω το ερώτημα και το πρόβλημα που είχε και η παλιότερη τηλεόραση αλλά και γενικά η παλιότερη δημοσιογραφία Ότι δεν ακουγόταν η φωνή του αναγνώστη ή του ακουρατή ή του τηλεθεατή Αυτή είναι μια καλή ερώτηση που μπορεί κανείς να κάνει, να αναρωτηθεί με την τεχνολογία είτε των social media είτε με την παρουσία του κοινού στο στούντιο που δεν είναι καινούριο Αυτό υπήρχε και παλιότερα αντιπροσωπεύεται η γνώμη, η απορία, η ερώτηση του κοινού Τι λέτε, τι θα λείψουμε, παρακολουθείς καθόλου έτσι τέτοιου τύπου συνέντεψη με κοινού στο στούντιο Είναι ελπιστεύεις καλή η αντιπροσωπεύση των καλεσμένων, είναι τυχαία, ακούγονται έτσι διαφορετικές γνώμεις, δίνεται αρκετός χρόνος να υποβάλλει τεχνοερωτήσεις Εσείς είπαν οι αγωνίες του καλεσμένου είναι κυρίως τα πολιτικά πρόσωπα να ακουστούν Τι λέτε, εσείς πρέπει να τα παρακολουθείτε αυτά προσεκτικά Έχει αλλάξει κάτι νομίζω τώρα, υπάρχουν 2-3 θερμίδες εκπομπές που έχουν γίνει και οι καινούργια του Ευαγγελάτου με την Τρέμι Κι αυτή η κοινότητα είναι όλα αυτά, έτσι δεν είναι? Κι αυτή η κοινότητα είναι όλα αυτά, έτσι δεν είναι? Ναι Οι καινικός δεν έχει... Οι καινικός, ναι, βεβαίως Τι λες, πες μας και εγώ έτσι την άποψή σου Υπάρχει αρκετός χρόνος για το κοινό ή πάντα στο επίκαινο του ενδιαφέροντος είναι η πολιτική καλεσμένη Δεν είναι καλά στο κοινό να μιλήσει αλλά όχι, πιο πολύ το άλλο είναι Άλλη άποψη μου Νομίζω οι βασικότερες και οι κύριοι στερεατήσεις τελείται κάθε φορά από τους δημοσιοράτους Και μετά σε δεύτερο επίπεδο οι τηλεθερατές Που ειδικά αν μιλήσουν και για το Twitter σίγουρα θα φτάνουν και από ένα φίλτρο Ναι Ο φάτες όμως δεν είναι αντίπαλος και πάλι όμως δεν είναι έναν πιο σίγουρο πάλι μέσα στους πολίτες Και σήμερα σε δεύτερο επίπεδο οι ερωτήσεις, ψυχά σημαίνει και ότι η ανεβιάσταση είναι στις εκπομπές Τώρα είναι οι δυο εκπομπές στις εκπομπές Ίσως κάποια στιγμή οι ερωτήσεις των πολιτών είναι πιο ψηλά, δεν ξέρω Ψηλά τι εννοείς εσείς? Πιο ψηλά ίσως σε αξία, επειδή αν εγώ στη δεύτερη μοίρα τότε να κάνω τη συγκένεια στις εκπομπές Ίσως και οι πολιτές δεν μπορούν να κάνουν αυτές τις ερωτήσεις, δεν μπορούν να τις συμφράσουν σωστά, γιατί δεν είσαι κανονικός γραφός Δεν μπορούν να τις συμφράσουν με το καλύτερο λόγο έλλειψης εμπειριές λες, ή μορφωτικό έλλειψη Όχι το σου προκορυφότημα, το τηλεοπτικές εμπειριές από πριν να μη συγκένει Εσένα να σε καλούσε, θα έχεις πρόβλημα, λόγο έλλειψης τηλεοπτικής εμπειριές, μια χαρά θα μπορούσες να κάνεις Ναι, ότι όσο φορά τουλάχιστον το ζωντανό κοινό στο στούντιο Τι είναι ζωντανό, η παλιά τους να μην είναι, αν είσαι κοπαρώνη στο στούντιο είναι Εγώ λόγω μπορώ να αισθήσω ότι είναι και λίγο εικονικός ωραίο έκριστο Μόνο και μόνο, δηλαδή για να δείξουν ότι υπάρχει και αυτή η δυνατότητα της συμμετοχής του κοινού Γιατί ουσιαστικά ποτέ δεν θα είναι στις ερετήσεις του κοινού Απαντιούνται όμως από... Απαντιούνται απλά και ο χρόνος, ο τηλεοπτικός χρόνος που αφηρεώνεται στο κοινό είναι πολύ μικρό Και δεν είναι, δηλαδή νομίζω και ο θημοσιογράφος, ίσως κάποιες φορές έρχεται να έχει τύχει να δω η εποπή που έχει παρένει την μεταστρααιότηση Και την έχει μετατρέψει πριν δοθεί Αναδιατυπώσει και αγγιαλείται Ναι, ναι, ναι, ναι, ναι, ναι Οπότε νομίζω είναι κάπως εικονικό Αν είναι να σε αφήσει ερώτηση, είναι ιδικαίωμα νομίζω να το κάνει αυτό το πράγμα Αλλά τώρα αν το κάνει για άλλους λόγους, για να ωραιοποιήσει, για να το κάνει λιγότερο επιθετική, του πονηρού παρεμβαίνει, τότε αυτό δεν κάνει άλλο σίγουρα Εγώ τόσο καθα έλεγα ότι αν οι ερετήσεις των πολιτών ήταν πιο σημαντικές από αυτές του θημοσιογράφου Θα κυρονοούταν ο λόγος του θημοσιογράφου στο στουτιό Πειράζει Δηλαδή είναι λογικό να είναι οι ερετήσεις των πολιτών. Πειράζει. Ας πούμε ότι είναι ο θημοσιογράφος Θα σου αρεσθεί να κάνει αυτό όσο καλύτερα Εμένα δεν θα με πήρα σε καθόλου, δεν μπορώ να φανταστώ ότι όλοι οι καλεσμένοι θα κάναν τις φοβερές, και ένας όμως να κάνει μια ωραία ερώτηση Εμένα θα μου άρεσε πάρα πολύ Αλλά το ενόυσο, όταν είναι και οι πολίτες θέλουν να κάνουν τις καλές ερετήσεις και ο δημοσιογράφος... Τι θα πει, τι θα πει, τι θα πει καλές και κακές... Ναι, εντός ο οικονομικός τι θα πει καλές Ποιο από τους ειδικές ερωτήσεις... Κάτσε, αυτό το αναφέρεται κάτι και ένα άλλο ερωτήριο. Ξέρει ο δημοσιογράφος τι ερωτήσουν καλυσμένοι Ξέρει δηλαδή ότι είναι χειρότερες από τις δικές του, λιγότερο ενημερωμένες, ας το πούμε έτσι, πιο απλοϊκές Δεν μπορεί να το ξέρει μάλλον. Μπορεί. Τόσο αν υπάρχει συμφωνία, για αυτά τα θέματα δεν θα ρωτήσετε. Θα ρωτήσει και μόνο για αυτό ή κάτι τέτοιο Εγώ νομίζω ότι όταν έχεις ζωντανά κοινό σε μια εκπομπή κέντρικη και εκπομπή ζωντανεία, έχει αυτό ένα ρίσκο Και πρέπει να έχει Ναι, μπορεί κάποιος στο κοινό να ξεφύγει, να βρει κάτι και να προσφάλλει τον συνομιλητή Ε, και θα τον σταματήσει σίγουρα, δεν θα τον αφήσει να συνεχίσει Πιστεύω ότι δεν αντιδροσωπεύει τόσο, ότι δεν αντιδροσωπεύει πολύ αυτά τα ζωντανά κοινά κλωστά, το ευρύτερο κοινό Την ευρύτερη, ας πούμε, κοινή γνώμη την υπάρχει στον κόσμο και ότι έγινε και από την πλημμυριακή δημοσιογράφωση του πώς θα πεθύνεσαι Δηλαδή, ας πούμε, στον ελληνικό, ο Χατζινικώλαο, δεν είναι το μικρόγνωμα, κάνει κάποια ερώτηση, απαντάει ο συνομιλητής Και ο πολιτικός, και ο πολιτικός και το κοινό, συνήθως δεν είναι ευχαριστημένοι και πάει να κάνει ξανά την ερώτηση Δεν έχουμε άλλο χρόνο, πάμε στον ελληνικό, είναι λίγο διαχειριζητική, δηλαδή, γιατί με το ξανά είναι μονάδες, όχι πρόσωπο Εδώ έχω μια παρέμθεση, μου δίνει την ιδέα αυτή, η συζέτηση που κάνουμε τώρα Υπάρχει κάτι που, διδάσκουμε στο μετατιακό, μια μέθοδο, δηλαδή, ανάλυση που λέγεται Εθνογραφία της Επικοινωνίας Πολύ απλά είναι το εξής, εάν είχατε ως θέμα να δείτε πώς δουλεύει ο ελληνικός στα παρασκήνια Πώς προετοιμάζεται η εκπομπή, δηλαδή, ποιους καλούν, με ποια κριτήρια καλούν Αυτό έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί το τελικό αποτέλεσμα που βλέπουμε, νομίζω, έχει να κάνει με την σύνθεση, αστοχούμε τη δημοσιογραφική Άντρες, γυναίκες, ποιάς ηλικίας, ποιουμορφωτικό επίπεδο, ποιο πολιτικών προτιμήσεων και λοιπά, όλα αυτά παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο Ακόμη, ακόμη, αυτό που είπες, δηλαδή, τα μερίδια του λόγου, ο συνολικός χρόνος που δίνεται, ακόμη θα λέγα και η ίδια η κάμερα Αν αναδεικνύει ή πώς αναδεικνύει, δηλαδή, όταν κάποιος μιλάει και αντί να τον δείχνει η κάμερα δείχνει τον πολιτικό που ακούει την ερώτηση Αυτός πρέπει να σημαίνει η υποβάθμιση της ερώτησης και της προσωπικότητες του ερωτών της, έτσι δεν είναι, ή της ερωτώσης Λοιπόν, άρα όλα αυτά σε μια ανάλυση αυτού του τύπου που έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και τέτοιες αναλύσεις έχουν γίνει ερευνητικά Πώς, ας πούμε, ετοιμάζεται ένα τηλεοπτικό δελτίο. Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να το δει αυτό κανείς για να γνωρίσει την πίσω, την αφέατη πλευρά, όχι της σελήνης, αλλά του κάθε καναλιού Έτσι, άρα και σε μια οικομή. Δηλαδή αυτό θα ήταν και ένα πολύ ωραίο θέμα εργασίας, μιας μεταφυακής, ας πούμε, εργασίας, ακόμα και διδακτορικού Λοιπόν, και τέλος οι ιδιωτογραφικές συνειδέξεις που έχουν γίνει, δεν ήταν, είναι σχετικά καινούργια ήδη, έχουν γίνει ιδιαίτερα ελληνιστικά ως εκκομπές Δηλαδή, ως ήδη, σκεφτείτε ότι το τηλεοπτικό δελτίο δεν έχει τόσο μεγάλη ακροαματικότητα, πολλές φορές, όσο έχουν γίνει τέτοιες εκκομπές Δηλαδή, όταν πετύχει, αυτό δεν έχει να κάνει, δεν μιλάω για κόστιχο, μιλάω για τηλεφέαση, δηλαδή πολλές φορές αυτό που θεωρούνταν ως το βασιλικό είδος, ας πούμε, της τηλεοπικής δημοσιογραφίας του τηλεοπικού δελτίου, δηλαδή, έχει χάσει το γόητρό του για πολλούς λόγους, λόγους ατοκτονισμού, λόγους διαδικτύου κλπ, συγκεκριντικά με κάποιους, όχι με όλες, τις εκκομπές αυτού του τύπου Το λέει και η παράγραφος που ακολουθεί, ότι ακριβώς έχουν ένα στοιχείο, αυτό που υπώθηκε προηγουμένως, ο κίνδυνος, το ρίσκο, τι μπορεί, ποια ανατροπή να γίνει, η οποία δεν μπορεί να προβλεπθεί, όσο συκέ και να είναι η εκκομπή, αν είναι ποτέ δεν μπορείς να προβλέψεις μια ανατροπή, ευχάριστη ή δυσάρεστη, η οποία ακριβώς αυτό είναι που κάνει τους κλαδιαδές να αρέσουν τέτοιες εκκομπές, η ζωντανία, η αμεσότητα και βέβαια και η παρουσία, ο λόγος ορισμένων, οι οποίοι είναι και οι αγαπημένοι πολλονοικομπονοίς δεν είναι, δεν καλούνται όλοι οι βουλευτές του κοινοβουλίου, μερικοί δεν θα εμφανιστούν ποτέ, είναι σίγουρο. Και αυτό έχει ενδιαφέρον, να δει κανείς σε μια εκκομπή ποιοι είναι συνολικά εγκαλεσμένοι μέσα σε ένα χρονικό διάστημα, ενός έτους, δύο, τριών ετών, ποιοι καλούνται από διάφορα κόμματα, αν μιλάμε για βολικά πρόσωπα, ή ακόμη και στην περίπτωση του ενικού ή άλλων τέτοιων εκκομπών να δούμε και ποιοι είναι το κοινό, ποιοι καλούνται από ποιες κατηγορίες. Τώρα ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά της επιστογραφικής συνέντευξης. Έτσι όπως έχει εξελιχθεί λοιπόν, είναι ένα σημαντικό, λέει, συγγραφής συστατικό της σύγχρονης δημόσιας φέρας που έχει αντί ή υποκαταστήσει τη βουλή, για παράδειγμα. Ποιος κάθεται τώρα αν δει το κανάλι της βουλής και άλλες τις συζητήσεις ή τις συνεδριάσεις των κοινοβουλιατικών εκτροπών, ή αν το κάνεις, δεν το κάνει για λίγο, ή αν έχει ένα ιδικό ενδιαφέρον για κάποιο θέμα, εγώ του πλέον δεν το έχω κάνει, πάρα πολύ λίγο. Εντάξει, όλοι εσείς μπορεί να το κάνετε περισσότερο. Πιεραιτέρα λένε. Λοιπόν, είναι ένας τόπος, λένε, απροσχεδιαστών, το έβαλα εγώ το ερωτηματικό. Ναι. Μήπως είναι και λίγο προσχεδιασμένες οι συζητήσεις. Τι λες, κάτι σοκαντρή, κάτι σοκαντρή. Ναι, ανσιπονοούμενα. Εννοείς ότι είναι, ε? Παραδάκη, ξέρω εγώ, υποσχέσεις. Άλλη λόγ, υποσχέσεις. Αυτό που το λέω τώρα λίγο, έτσι, στεϊστικά, έχει να κάνει με το μεγάλο ερώτημα, εάν τα μη μη έξιον είναι τέταρτα εξουσία. Δεν είναι. Διότι αν είναι τέταρτα εξουσία, τότε έχουν δύο εξουσίες, μία θεσμική, την ομοθετική, και μία μη θεσμοποιημένη, τα μη μη έξιον, τα οποία αντιπαρατήθηται στη δημόσια σφαίρα. Και αν είναι προσχεδιασμένη στις συζητήσεις, αυτό συμβαίνει. Σημαίνει ότι έχουν ανάγκη και οι βουλευτές και οι πολιτικοί γενικότερα να έχουνε καλές σχέσεις με τα ΜΠΤ, αλλά και τα ΜΠΤ από την άλλη πλευρά ενδιαφέρονται να έχουνε καλές σχέσεις με κάποιους πολιτικούς, έτσι, ώστε να μπορούν να ασκήσουν και την επιρροή που, ενδεχομένως, ασκούν στην Κυρινών. Λοιπόν, ας το αφήσουμε ερωτηματικό αφέγγι, γιατί δεν μπορεί να νομίζω κάτι πολυματικά καλύτερα. Εδώ, πάλι, χρειάζεται μια πολύ διευθυντική, έξυπνη εθνογραφία κοινωνίας, για να μπορέσεις, ενδεχομένως, να ρωτήσεις χωριστά, όχι μαζί, καλεσμένους και την, ας πούμε, συντακτική ομάδα μιας εκπομπίας, για να δεις αν υπάρχουν υποψίες, όχι παρέχεται συναλλαγής, αλλά ενός στισίματος, μιας της κοινοθεσίας της εκπομπής, έτσι ώστε να μην αυθόρμηκε όσο θα έπρεπε ή θα μπορούσε να είναι. Ανάμεσα στις δημοσιογραφίες και ένα ευρύ, αυτό είναι πρώτος από προηγουμένους, πόση καλούνται. Όταν βλέπεις, ας πούμε, σε ένα διάστημα τριών μηνών ένα συγκεκριμένο πολιτικό να εμφανίζεται δέκα φορές, πόσο ευρύ είναι το φάσμα των δημοσιών προσώπων, μη λέει ονόματα, τώρα είναι γνωστό. Επίσης, κάτι που έχει να κάνει με την εξουσία που δίνει στον δημοσιογράφο, τον συνεντευκτή ενώ η συνέντευξη, δύναμη την οποία την έχουμε δει και στον παρουσιαστή, είναι οι εξής λειτουργίες. Προσέξτε, για να είναι δημοκρατικές πρέπει να είναι όντως αυτό που λέει τα παρακάτω και να μην είναι μόνο φαινόμενο ή πολύ περισσότερο να μην είναι συναλλαγή. Πρώτον, να ζητούν δηλώσεις για την κυβερνητική πολιτική. Το δηλώσεις, μην το παίρνετε κατά λέξη, μπορεί να είναι και πληροφορίες, δεσμεύσεις, μπορεί να είναι αποκαλύψεις κάποιων στοιχείων τα οποία δεν είναι γνωστά. Το δεύτερο είναι πάρα πολύ σημαντικό και θα έλεγα απολύτως προσδοκόμενο να σέδουν τους κυβερνητικούς δραστηματούχους αντιμέτωπους με τις ευθύνες των πράξεων τους. Αυτό δεν είναι πληροφορία, αυτό είναι κριτική, αυτό είναι αξιολόγεση, αυτό είναι απέτηση του συνόρου των πολιτών, όπως θα λέγει κανείς. Στο όνομα του Υπουργού υποτίθεται ότι όντου είναι γνωσσογράφοι και επίσης να διαχειρίζονται τις παραμέτρες δημόσιες. Αυτό τι σημαίνει πρακτικά? Σημαίνει τον τρόπο με τον οποίο κουμαντάρν, θα έλεγα, οι συνεντευκτές, ή αν θέλετε σκηνοθετούν ή κατευθύνουν τη συζήτηση από την αρχή ως το τέλος. Σημειώστε το εξής εδώ, κάτι που δεν λέγεται στη διαφάνεια και είναι πάρα πολύ βασικό, για την ερώτηση. Τι είναι η ερώτηση, σας το έχω πει και άλλη φορά. Η ερώτηση δεν είναι μια τυχαία γνωστική πράξη. Έχει τρομερή δύναμη και πάνω εκεί στηρίζεται όλη η δύναμη του γνωσσογράφου. Το λένε και οι δυο συγγραφείς. Το δικαίωμα, προγραμματικά θα έλεγα, της ερώτησης δεν το έχει διοκαλεσμένος. Ρωτάνε ιταλισμένοι. Κάπου κάπου ρωτάνε, αλλά δεν έχουν δικαίωμα να το κάνουν, σύμφωνα με το μοντελά. Αυτή είναι μια σύμβαση. Εγώ και εσύ, αν μιλήσουμε στον δρόμο ή οπουδήποτε, έχω όλο το δικαίωμα και εσύ να με ρωτήσεις και εγώ να σε ρωτήσω. Κανένα πρόβλημα, έτσι δεν είναι. Στη συνέντευξη αυτή, να μια βασική διαφορά ανάμεσα στη καθημερινή συνομιλία και τη συνέντευξη. Στη συνέντευξη αυτός που ρωτάει είναι μόνο ο δημοσιογράφος και είναι ούτε σε άλλον καλεσμένο, ένας καλεσμένος έχει δικαίωμα να ρωτήσει. Γιατί και αυτό γίνεται. Έχεις χρόνο έναν βουλευτή της συμβολίτευσης και έναν της πολιτιώτης και πέταλλε και λέει εσείς τι κάνετε όταν κυβερνούσετε. Αυτό δεν επιτρέπεται κανονικά. Είναι αντικανονικό σε μια συνέντευξη. Ο ερωτός είναι ο δημοσιογράφος. Αυτό τι σημαίνει, σημαίνει την απόλυτη εξουσία του μεευθύρα, να μπορώ να το πω έτσι, του εκμευθή κληροφοριών, ο οποίος είναι μόνο και κανένας άλλος ο εικόδας της χώρας, ο συνεντεπτής. Επομένως η ερώτηση δεν είναι απλώς μια γλωσσική πράξη έτσι για να κυλήσει συζήτηση ή για να πυροδητεί σε μια απάντηση. Είναι και εξουσία. Και φυσικά την διαχείριση αυτής της εξουσίας πρέπει να έχει απόλυτα συνείδηση πώς πρέπει να την διαχειριστεί και πώς πρέπει να την αξιοποιήσει προς όφελος των πολιτών. Και κάτι ακόμη. Δημόσια εντυπαράσταση σημαίνει σε ένα σκρογγυλό τραπέζι που έχεις καλεσμένους σκρογγολών κομμάτων ή ακόμη και το κοινό που συμμετέχει. Σημαίνει αυτό που λέγανε οι αρχαίοι μας ισομυρία. Δηλαδή μια δίκαιη κατανομή του χρόνου, ώστε να ακουστούν με άνεση, απόγονται άνετα οι απόψεις. Γενικά, τι λέτε, είτε αν ο χρόνος είναι αρκετός είτε αν αφήνεται στον χρόνο που έχει ο καλεσμένος, μη διακοπτόμενος συνεχώς, να ξεδιπλώσει μια απάντησή του. Έλα να πεις. Κανονάς. Δεν μπορεί να αντιερχοθεί. Είναι θέμα νοτροπίας. Γιατί συμβαίνει αυτό. Γιατί έχουμε χρόνο για όλα τα άλλα. Συνέχεια ακούμε. Δεν ακούω τη συνέχεια. Ναι, αλλά δεν έχουμε άλλο χρόνο. Για οτιδήποτε άλλο υπάρχει χρόνος. Θα τελείωτες ως μπουρδολογία στιγμών και εκεί που πρέπει κυρίως να το φύγει χρόνο δεν υπάρχει αρκετός χρόνο. Ή θα πανάτε σε ανόητες συνδρούσεις. Μπορεί να στηρίζεται η όραση σε ένα μέσο που δίνει βήμα σε όλους να συχνούν οι απόψεις τους και ο ρελιασμός. Δεν θέλει να έχουμε απόψεις και νόνες οι οποίες ξεφεύγουμε από τη γραμμή και τα όστια και όλη τη βολική του μέσου. Θέλει κάτι ομορφημένο, κάτι που θα σε προβληματίζει και να σκεφτείς ότι λίγο σκέφτη άποψη είναι σωστή. Αυτό όμως το ψυχανεμίζουμε. Δεν μπορεί να το αποδείξει εύκολα κανείς. Εκτός αν υπάρχει μια παλιά έκθρα ανάμεσα στον κόντρα, ανάμεσα στον καλεσμένο. Αλλά μερικές φορές είναι τόσο ενοχλητικό και τόσο εμφανές που δεν μπορείς να σκεφτείς κάτι άλλο. Επίσης συγκριτικά μπορείς να αξιολογήσεις έναν συντεπτή συγκρίνοντας τον δηλαδή με άλλους άλλων καναλιών ή ακόμη και με συντεπτές σε άλλες χώρες. Στον κλείο θα δείτε από αυτά τα τρία κεφάλαια που θα σας στείλω ότι υπάρχουν και αρκετές διαφορές μεταξύ Αμερικής και Αγγλίας. Δηλαδή χώρες οι οποίες είναι πάρα πολύ συγγενείς από πολλές από αψιό και μονογλώσσικα, πολιτισμικά και υπάρχουν διαφορές μεταξύ καναλιών και του καθεξής. Πάντως συμφωνώ, νομίζω όλοι συμφωνούμε ότι κάτι δεν πάει καλά με τη διαχείριση και του χρόνου, με τα ίσα μερίβια, με την άνεση που πρέπει να δίνεται στους ομιλητές. Βέβαια εδώ οι άμπλοι και τους στραβούντο δίκου διευθύντια έχουν και οι καλισμένοι, είναι οι όσοι. Δεν έχουν. Γιατί έχουν, τι εννοώ. Οι απαντήσεις όπως θα δούμε μπορούν να είναι κατά βάση τριών ειδών. Πρώτα απ' όλα, να είναι μια απάντηση κανονική, ας το πούμε έτσι, στην ερώτηση που θα υποβληθεί. Δεύτερον μπορεί να είναι υπεκφυγή και αυτό σημαίνει να είναι μισή απάντηση ή να είναι μια ασαφής απάντηση. Και τρίτον να είναι μη απάντηση, να μην απαντήσει καθόλου. Μη απαντώντας όπως καθόλου, κάτι πρέπει να πεις. Αυτό το κάτι μπορεί να είναι αοριστολογίες, μπορεί να είναι προσωπικές αναφορές, μπορεί να είναι άσχετες αφηγήσεις. Εκεί πάλι ροκανίζεται ο χρόνος και εκεί δεν φταίει ο δημοσιογράφος βέβαια, έτσι. Επομένως για να είμαστε δίκοι πρέπει να πούμε ότι και οι καλισμένοι μπορεί μάλλον να έχουν μερήδιο ευθύνης στο ροκάντι με το χρόνο. Ο οποίος πραγματικά είναι δεδομένος, είναι μία ώρα, δεν ξέρω πόσο είναι, τα 90 λεπτά, πρέπει να τον εκμεταλλευτούν όλοι. Πάντως καταλήγοντας, η δημόσια αντιπαράσταση στην περίπτωση αυτή είναι κυρίως ευθύνη του δημοσιογράφου και ακριβώς επειδή έχει την ευθύνη της διαχείρισης του δικαιώματος του λόγου. Αυτός είναι ο όρος που χρησιμοποιείται κυρίως στην ανάλυση της συμβουλίας. Η διαχείριση του χρόνου και του τρόπου εκτίληξης της συζήτησης είναι αποκλειστικά δική του ευθύνη. Αυτός δίνει το λόγο, παίρνει το λόγο, διακόπτει, ανοίγει, κλείνει την συμβουλία, όλα είναι δική του ευθύνη. Αυτό που λέγεται στη συνέχεια είναι ότι η συνέντευξη είναι όχι απλώς ένα βήμα διαλόγου αλλά είναι και μια αφορμή για μέν τον δημοσιογράφο να κτίσει ένα προφίλ παράγοντα αυτά, έλεγε κανείς, που διευκολεί την δημόσια κοινωνία, αλλά και για τον πολιτικό να του δώσει τη δυνατότητα και αυτούνου να οικοδομήσει, να εδρεώσει, να διορθώσει, αλλά και να βλάψει ακόμη τη δημόσια εικόνα του γιατί σήμερα πείτε μου από τι κέντρα είναι η περισσότερα πολιτικό πρόσωπα από την αντιπαράθυνση στη Βουλή που μπορεί και να μην τη δούμε ή από μια συνέντευξη που θα τη δει όλη η Ελλάδα και που ένα φάλτσο μπορεί να του κοστίσει πολλούς πόντους, δημοφιλία που να αναπαραχθεί, θα λειτουργήσει φημερίδες, θα την πάρει μάλιστα κομπές, θα την πάρει πρωινή ζώνη, μετά θα ξαναδείξει. Στο ίντερνετ καλά, σίγουρα. Τώρα έχουμε βέβαια και τα social media. Επομένως, ένας άλλος λόγος που είναι ιδιαίτερα και περισσότερο από το τηλεοτροπικό δημόσιο κρίσιμη, ας το πούμε, μια τέτοια εκπομπή, είναι το γεγονός ότι εκθέτει σε έναν κίνδυνος ένα ρίσχο και τους δύο, και τους καλισμένους. Εδώ υπάρχουν μερικά παραγωγήματα, θα τα δείτε και κατά μόνας, είναι βέβαια από τον αγγλικοσταξιονικό κόσμο, αφενός δημοσιογράφων, εδώ είναι τα ονόματα, που είναι μεγάλα στέρια στους της Αμερικάνικης και της Αγγλικής δημοσιογραφίας, των οποίων η δημοφιλία εκτοξεύθηκε ακριβώς επειδή είχαν πολύ πετυχημένες εκπομπές, και επίσης και ονόματα πολιτικών που όπως ο Κέννηντ ή ο Θάτσερ, κέρδισαν σε δημοφιλία επειδή είχαν και πάρα πολύ καλή συνεδεύξη. Και αντίθετα, άλλοι οι οποίοι δεν ήταν καλοί, ασχέτως αν στον πολιτικό τους βίαιο ήταν πετυχημένοι, όπως ο Ρίγκαν και ο Μέζορ, οι οποίοι δέθηκαν πάρα πολλές επικρίσεις για το πώς στέκονταν σε συνομιλίες. Εδώ κάτι άλλο που θέλω να προσέψουμε είναι η διαφορά της συνέντευξης από τη συνέντευξη τύπου. Αυτή είναι μια πολύ ωραία σύγκριση και ένα ωραίο θέμα να το συζητήσεις. Τι είναι η συνέντευξη τύπου? Η συνέντευξη τύπου είναι ένας πολιτικός πολυδημοσιογράφης. Αντίστοφα, η δημογραφική συνέντευξη είναι ένας δημοσιογράφος πολυπολιτική. Αυτό έχει μία τουλάχιστον καθοριστική συνέντευξη. Στη συνέντευξη τύπου ο γνωσσογράφος είναι άχι ερωτών, μία φορά μπορεί να ρωτήσει. Αυτό αμέσως περιορίζει κάθε τη δύναμή του. Μια ερώτηση απαντάει ο άλλος, ο άλλος, ο άλλος. Και είναι μια βασική διαφορά. Μπορεί βέβαια ένα σύνολο 5, 6, 10 γνωσσογράφων να μπορεί να καλύψει ένα μεγάλο φάσμα δινητικών απορειών, ερωτημάτων του κοινού. Αλλά μπάσμα εντός εκεί μειώνεται η δύναμη του δημοσιογράφου, γιατί είναι σε θέση πολύ ιδιαίτερη. Δηλαδή, είναι λίγο πολύ πώς είναι ο πολιτικός στο debate προ των υπολογών. Κάπως έτσι έχεις μια πολύ περιορισμένη ευκαιρία να στριμώξεις έναν πολιτικό. Αυτά λίγο πολύ τα είπαμε. Απλή εννοείς την ενδυσσογραφή. Ο δημοσιογράφος καλεί το πολιτικό να μιλήσει, να απαντήσει. Δηλαδή όμως η συνέντευξη τίποτα. Η πολιτική είναι αυτή που προσπάθησε. Η πρωτοβουλία είναι που ο κυβερνητικός εκπροσώπης συνήθως, σπανιότερα είναι και του Πρωθυπουργού. Εκεί το, η κυβέρνηση καλεί τους δημοσιογράφους, που είναι διαπιστευμένοι να υποβάζουν ερωτήσεις για κάποια κρίσιμα θέματα. Αυτά λίγο πολύ τα είπαμε εδώ. Αυτά τα τρία ας κρατήσουμε. Τον αυθογμητισμό και τη ζωντανή την έχουμε δει ιδιώς γνωρίσματα, που χαρακτηρίζουν την συνέντευξη σε μια διαστολή με άλλα είδη. Τουλάχιστον της πολιτικής δημοσιογραφίας, της τηλεοπτικής. Και η αίσθηση, το ενδεχόμενο του κυβήνου, το ρίσκο, εδώ υπάρχουν παραδείγματα, θα τα δείτε και μέσα. Το πιο χαρακτηριστικό, ίσως από όλα, είναι αυτό εδώ. Να το πούμε. Πρόκειται για τον Μπούς Πατέρα, όχι το γιο. Ξέρετε ποιο πατέρας και γιος ήταν πρόεδρε. Και τον Ράδερ, ο οποίος ήταν μεγάλο όνομα της αμερικάνικης δημοσιογραφίας. Η ιστορία είναι εξής. Ο Μπούς ήταν αντιπρόεδρος του Ρίγκαν, αν θυμάμαι καλά. Σε μια περίοδο που είχε ξεσπάσει το λεγόμενο Ιράν Γκέιτ. Ανοίχτα πουστά. Και του Ιράν Γκέιτ είχαν συλληφθεί στην Περσία στο Ιράν αμερικάνοι διπλωμάτες και είχαν φυλακισθεί, ας το πω έτσι, είχαν εγκλωβιστεί μέσα στην Αμερικάνικη Πρεσβεία. Το ερώτημα, λοιπόν, σε προεκλογική περίοδο του ράντερ προς τον Μπούς, είναι τι κάνατε για να απελευθερώσετε τους αμερικάνους διπλωμάτες και να τους φέρετε πίσω στην Αμερική. Το ερώτημα αυτό το έκανε 13 φορές. Κάτι μοναδικό στα χρονικά. Μια εκκλημονή που θεωρήθηκε προκατάληψη, θεωρήθηκε επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε έναν... Σημειωθεί το ότι ο Μπούς ήταν πίσω στις δημοσκοπίσεις. Ήταν τότε ο υποψήφιος για την Προεδρία. Και λένε οι δύο συγγραφείς και άλλες πηγές, ότι αυτή η συνέντευξη ήταν η ανέπιστη ευκαιρία για τον Μπούς, ενώ ήταν σίγουρο ότι θα έχανε τις εκλογές. Εξαιρετίζει λοιπόν αυτήν την συνέντευξη. Την άλλη μέρα, έγινε ξαφνικά συμπαθής. Ακριβώς επειδή υπέστη καταιγισμό ερωτήσεων, κατάφερε και τα πήγε αρκετά καλά. Απάντησε δηλαδή τις ερωτήσεις. Αντίθετα, επικρύφθηκε πάρα πολύ ο δημοσιογράφος. Μα πάρα πολύ. Σε σημείο που διαγράφηκε και από την έμποση των δημοσιογράφων, στυλιτέθηκε η συμπεριφορά του και ουσιαστικά τελείωσε και η καριέρα του. Θα συνέβαινε ποτέ αυτό στην Ελλάδα. Έχει συμβεί κάτι ενδυστικό. Δηλαδή να εκτοξευθεί η καριέρα του πολιτικού, εξαιτίας μιας πολύ πετυχημένης συνέντευξης, ή να καταρακωθεί η καριέρα ενός δημοσιογράφου, επειδή ήταν πάρα πολύ υπηρετικός, πολύ βιτριολικός. Αυτό είναι γεγονός πάντως. Και σχολιάστηκε ιδιαίτερα. Το οποίο δείχνει από έναν άλλο δρόμο πόσο μεγάλη είναι η δύναμη, τουλάχιστον σε χώρες στην Αμερική και την Αγγλία, ενός τέτοιου είδους δημοσιογραφικού λόγου, αλλά και της δημοσιογραφίας και του ρόλου της γενικώς στην δημόσια σφαίρα. Επίσης, εδώ ήθελα λίγο να σταματήσω. Θα κάνουμε τώρα συλλογή. Θα το δούμε και στη συνέχεια. Στη συνέντευξη, αυτό που προσπαθούν να αποσαφηνήσουν οι συγγραφείς, είναι ακριβώς αυτές οι συμβάσεις που λένε εδώ, οι οποίες είναι άριτες και θεωρούνται δεδομένες. Δηλαδή, όταν πηγαίνω εγώ στη συνέντευξη και είμαι καλεσμένος, δεν έχουμε συμφωνήσει με τίποτε... Δεν μιλάω τώρα για συναλλαγή, αλλά δεν έχουμε συμφωνήσει πώς θα σταθούμε ως ερωτώνω ένας και ερωτώμενος ο άλλος. Αυτές λοιπόν οι συμβάσεις είναι ανομολόγητες, τις ξέρουμε όμως όλοι, και οι καλεσμένοι τις ξέρουν και οι δημοσιογράφοι, αλλά ταυτόπρονα ενώ είναι άριτες, είναι και πάρα πολύ ισχυρές. Αυτό που είπα στην αρχή ότι είναι μια σκηνοθετημένη συνομιλία που μόνο όταν δουλεύει η κάμερα είναι αυτή που είναι. Δηλαδή, τύφλονται έτσι ερωτήσεις και δίνονται έτσι απαντήσεις. Αυτό το πράγμα την κάνει να έχει μια ιδιαιτερότητα εξαιρετική. Το τι είναι οργανωμένος και ο ελληνικός θεσμός νομίζω με αυτά που είπαμε πριν από λίγο το εξηγήσαμε, άρα εδώ, εντάξει σταματάμε, τα εισαγωγικά τα είπαμε. Θα περάσουμε λίγο σε πιο ειδικά στιγμή. Θα σας κάνω ένα διάλειμμα τέτοιο. Το πρώτο στο οποίο ούτως άλλως θα μαρκάρω τα κυριότερα και με χρώμα, είναι ότι σε αντίθεση με άλλα είδη όπως είναι το ελληνικό δελτίο, ή το ρεπορτάζ για παράδειγμα, ή το ΩΝ και λοιπά, δεν έχει τόσο σαφή όρια όσο έχουν αυτά τα άλλα είδη με ότι καλό ή κακό συνεπάγεται αυτό. Εδώ, αυτή η διαφάνεια έχει μια χρησιμότητα γιατί ακριβώς κανένα κωδικοποίηση των συστατικών στοιχείων μιας συνέντευξης. Κρατήστε το πάνω πάνω, είναι σημαντικό, τρία πραγματάκια. Αναγνωρίσιμοι συμμετέχοντες. Αυτό τι σημαίνει ότι τα πρόσωπα που παρελάβουν από συνεντεύξεις, όχι όλα, αλλά πολλά και λόγω της επανεμφάνισης τους μας είναι ικία. Αυτό πάλι τι σημαίνει με τη σειρά τους, σημαίνει ότι μπορούμε να προβλέψουμε το ύφος ενδεχομένου στα επιχειρήματα, σίγουρα τις πολιτικές τους αντιλήψεις, αν έχουμε πολιτικά πρόσωπα. Μπορεί να υπάρχουν και κάποιοι που εμφανίζονται για πρώτη φορά, νέοι, πολιτικοί, αλλά οι περισσότεροι ή τουλάχιστον είναι αναγνωρίσιμοι ως ρόλοι, αν όχι ως συγκεκριμένα πρόσωπα. Το δεύτερο είναι το θέμα της συζήτησης, το οποίο όπως είδαμε και στα παραδείγματα δίνεται από την αρχή. Ποτέ δεν ξεκινά μια συζήτηση, όσο να πω, η media stress ή δεν ξεκινάει ο καλεσμένος της συνέντευξης, πάντα έχουμε ένα προλόγισμα περισσότερο ή λιγότερο πετυχημένο. Τουλάχιστον, κοιτάξτε λίγο εδώ μια διαφορά, ανάμεσα σε μια πολιτική συνέντευξη και σε μια μη πολιτική συνέντευξη, πού είναι περισσότερο αναγκαίο να δηλωθεί το θέμα. Σε μια πολιτική συνέντευξη. Πρέπει να ξέρουμε, ενώ όταν έχεις τη Σταγνίση ή έχεις τη Βουλικλάκη, το θέμα είναι το πρόσωπο, δεν είναι κάτι συγκεκριμένο. Συνήθως, τουλάχιστον. Αν και έχουμε περιπτώσεις, αλλά όχι τόσο σε τοξό, όσο σε πρωινό μαγαζί, όσο σε μεσημεριανή ζωή. Καλείται κάποιος ηθοποιός, για παράδειγμα, και η αφορμή είναι μια καινούργια παράσταση, όπου ο λόγος της συνέντευξης είναι η προβολία, η διαφήνης μιας παράστασης, που έχει πραγματικά η συνέντευξη. Οπότε, εκεί πίθεται θέμα να οριστεί το θέμα της συνομιλίας μας. Αλλά, κυρίως, ξαναλέω, το θέμα της ζήτης πρέπει να γίνει συγκεκριμένο, στην περίπτωση της πολιτικής συνέντευξης. Και το τρίτο γνώρισμα, καθολικό γνώρισμα κάθε μορφής συνέντευξης, βέβαια, είναι η διαδραστική μορφή. Εδώ, ένα σχόλιο είναι απαραίτητο, και έχει σχέσματα με την προηγούμενη ώρα. Όταν τα μέρη του λόγου δεν είναι κανονικά, όταν ο δημοσιογράφος μιλάει πολύ περισσότερο, ή όταν έχουμε, επίσης, πάρα πολλές επικαλύψεις, κλασικό αυτό, έτσι δεν είναι, με δυο άντρες μαζί ή τέσσερις μαζί κι αν δεν καταλαβαίνεις τι λένε, τότε το διαδραστική μπαίνει σε ισαγωγικά. Διότι διαδραστική σημαίνει σεβασμός του συμμιλητή, σημαίνει να ακούγονται, οι κάθε φορά participants, ας πούμε, μετέχοντες του διαλόγου, να ακούγονται με ευχρήμια, ώστε να μπορεί, στην περίπτωση αυτή, και ο συμμιλητής, αλλά και το κοινό, να καταλαβαίνει περίπτωση πρώτη. Λοιπόν, είναι, θα έλεγε κανείς από μια άποψη, περιγραφικό, αλλά ταυτόχρονα είναι και ρισμιστικό, δηλαδή πρέπει να τυρούνται κάποιες προϋποθέσεις, κάποιες κανόνες, για να μιλάμε για αληθινή διάδραση. Τώρα, τον τίνο καθένας δίνεται με συνοπτικό τρόπο και χρήσιμο, πιστεύω, τίνος συντεχτής, ποιοι είναι συντεχτιαζόμενοι, το ακροατήριο. Βλέπουμε την περίπτωση που το ακροατήριο είναι, δεν έχει τίποτα λόγο, ή είναι το μακρινό ακροατήριο οι τηλεθετές. Αν είναι η περίπτωση που ενοικώσει, πώς λέει την άλλη της τρέμος, online, εκεί παίζει ρόλο, κάποιο ρόλο, έστω συμβατικοποιημένο. Το τελευταίο, λίγα και να το πούμε, η θεματολογία της συζήτησης των πολιτικών συνεδέξεων, όπως και στην σχολειογραφία και σε όλες τις μορφές της επαγγελματικής μεσογραφίας, είναι άμεσα συναρτημένη με την καιρότητα. Δεν μπορούμε να έχουμε θέματα από τον προηγούμενο εξαμήν, αλλά είναι ένα θέμα το οποίο επανέληφε. Μένω σε συζητήσεις πολιτικές, όχι τόσο οι μη πολιτικές, είναι οπωσδήποτε συναρτημένη με την επικαιρότητα. Για τη συνέντευξη που είπαμε, οπότε δεν επανέρχομαι εδώ. Τώρα πάμε σε ένα άλλο θέμα, πώς, το είπα και την επόμενη ώρα, από το ξεκίνημα της ανάλυσης συνομιλίας στα τέλη του 70 στην Καλιφόρνια, εκεί ξεκινά μια ομάδα κοινωνιολόγων να χρησιμοποιεί αυτό το εργαλείο και το καθιερώνει, σιγά σιγά βάζει μέσα στην ατζέντα των ειδών συνομιλίας που μελετά, δηλαδή δεν μελετάει η δησιογραφία, μελετάει καθημερινές συνομιλίες κλπ. Ή, αν σας πούμε ότι ξεκίνησε θα εκπλαγείτε λίγο, το πρώτο υλικό πάνω στο οποίο βασίστηκε η ανάλυση συνομιλίας, ήτανε τηλεφωνήματα ανθρώπων οι οποίοι σκέφτονται να αυτοκτονήσουν. Περίεργο είναι. Υπήρχε μια υπηρεσία, ας το πούμε πρόληψης αυτοκτονιών ή παροχής συχολητικής βοήθειας και πάνω σε αυτό το υλικό στηρίχθηκαν, όχι ότι οι ίδιοι απαντούσαν, πήραν αυτό το υλικό, γιατί ένας μεγάλος παλιός κοινωνιολόγος, ο Διρκέμ, ο Εμίδι Διρκέμ μπορεί να το ξέρετε, είχε γράψει μια έργα ασία για την αυτοκτονία, από κοινωνιολογική πλευρά. Είναι γνωστό το έργο το αυτό και η σχολία αυτή της ανάλυσης συνομιλίας έδωσε μια καινούργια, μια άλλη απάντηση στο γιατί ενδεχομένως οι άνθρωποι καταλήγουν στην αυτοκτονία, μελετώντας τέτοιου τύπου υλικού συνομιλίας. Έτσι ξεκίνησαν μετά, συνέχισαν με όλα τα είδη συνομιλίας. Αυτό να το πω, δεν υπάρχει στη διαφάνεια, αλλά είναι πάρα πολύ βασικό, βέβαια μπορείτε να το συναγάζετε από τα παρακάτω. Η ανάλυση συνομιλίας είναι η πρώτη σχολή, η πρώτη περιοχή επιστημονική, η οποία μας έκανε να πιστέψουμε, μας έπισε μάλλον ότι η καθημερινή συνομιλία, προσέξτε το αυτό, δεν είναι τυχαία και άναρχη, αλλά είναι οργανωμένη, έχει κανόνες. Δεν το πιστεύαμε μέχρι τότε, κανείς δεν το είχε πει μέχρι τότε. Σε αυτούς, λοιπόν, τους κανόνες στηρίζεται όχι μόνο η καθημερινή άγκη της συνομιλίας, αλλά και κάθε μορφή συνομιλίας. Αυτή είναι η μεγάλη πλησιμότητα της ανάλυσης συνομιλίας, δηλαδή μπορούν να γενικευτούν αυτοί οι κανόνες και να εξηγήσουν το τρόπο στο οποίο μιλούν οι άνθρωποι οποτεδήποτε, οπουδήποτε, πραγματικά, με τους περιοσμούς, βέβαια, που έχει το κάθε πλαίσιο της συνομιλίας. Αλλά οι κανόνες όμως, οι οργανωσιακοί, ας το πούμε, κανόνες, η δομή, δηλαδή, της συνομιλίας, είναι καθολική. Η μελέτη, λοιπόν, αυτή βοήθησε στο να ριχθεί φως, να πέσει φως, σε αυτά τα θέματα εδώ, δεν πρέπει άλλο. Ούτε εδώ, γιατί αυτά που λένε αυτές εδώ οι διαφράσεις, το συζητήσαμε την προηγούμενη ώρα, δηλαδή, αυτό που είπα για το πως η συνένταψη από εργαλείο δουλειάς έγινε κουμπί. Ουσιαστικά αυτό λέγεται εδώ, πως, δηλαδή, κάτι που ήταν στη σκιά του δημοσιογραφικού επαγγέλματος πέρασε στο προσκήνιο και έγινε αυτό που ξέρουμε εμείς ως ηδησιογραφική συνένταψη κουμπίπια. Αυτή είναι μια χρησμική αφάνεια, η οποία δίνει, ουσιαστικά, μια σύνοψη των προηγούμενων. Αυτά τα τρία πράγματα θα ήθελα έτσι να μείνουν στη σκέψη μας, ότι κατέληξε να είναι πλέον ένα όχημο, όπως λένε, κοινωνίας ηδησιογραφής με ένα ευρύτατο, παλιότερα το λέγαμε μαζικό, τώρα δεν το πολυλέμε έτσι. Και επίσης, αυτό δεν πρέπει να το παραβλέψουμε, είναι και, παρά το γεγονός δηλαδή, είναι μια συνομιλία η οποία, για χάρη μας, για χάρη και κοινού, δεν πάει να είναι και μια διαπροσωπική συνομιλία μεταξύ του καλεσμένου και του δημοσιογράφου. Όσο κι αν είναι στινοθετημένη, όσο κι αν είναι για χάρη κάποιον άλλον, όσο κι αν είναι επίλυξη συνομιλίας, δεν πάει να είναι, αφού αυτοί οι δύο άνθρωποι, οι δύο ρόλοι, αν θέλετε, είναι ένας απέναντι στον άλλο και συνομιλών, όπως τα συνομιλώσεις της άλλης περιστάσης. Το δεύτερο είναι, όπως και το τηλεοτρικό δελτίο, είναι ένα, ας πούμε, καταναλώσιμο ιδρυσογραφικό προϊόν, και αυτό φαίνεται από τη μεταχείριση του, είτε από άλλες εκπομπές, από τα τηλεοτρικά δελτία, από τις εφημερίδες της άλλας μέρας, τα περιοδικά κλπ. Είναι δηλαδή ένα προϊόν, δεν μπορώ να βρω άλλη λέξη, είναι μια παραγωγή λόγου, ένα συμβάνειο ιδρυσογραφικό, το οποίο επιδέχεται, θα λέγαμε, δεν είναι απλώς μια ύληση, αλλά είναι ένα συμβάν, αυτό είναι σημαντικό, είναι ένα συμβάν, το οποίο μπορεί να σχόλιαστη, μπορεί να συσχέτιστη με άλλα, μπορεί να δώσει λαβύγια, μια καινούργια συνέντευξη και ούτω καθεξής. Έχει δηλαδή μια δυναμική η συνέντευξη, που δεν έχει ίσως μια ίδιση ή ένα ρεπορτάζ. Και το τρίτο είναι αυτό που σχεδόν έχω πει, ότι συναντιώνται στη συνέντευξη γνωρίσματα της καθημερινής ομιλίας και της ομιλίας στην δημόσια σφαίρα. Δεν μπορεί κανείς να κάνει τα χοντρά καλαμπούρια του καθημερινού λόγου, δεν μπορεί να κάνει τα πειράγματα, δεν μπορεί να χρησιμοποιεί σε άσεμιο λεξιλόγιο. Οπωσδήποτε πρέπει, παρά το ότι πολλές φορές γίνονται μαλλιά κουβάρια, αλλά το επίπεδο του διαλόγου, του ύφους της επιχειρηματολογίας οφείλει να είναι για την πολιτική συνέντευξη γνωρίσματα, αλλά και για τις άλλες, να είναι σε ένα επίπεδο ψηλό, λίγο πολύ επίσημο και βέβαια μέσα στα πλαίσια της υπουργίας αυτό που λέμε δημοκρατία. Τώρα, να πάμε λίγο σε κάπως πιο τεχνικά ζητήματα, να δούμε λίγο τι είναι τα εργαλεία της ανάλυσης της νομιλίας. Μια βασική έννοια που θα ήθελα να την αποσαθηνήσω λίγο παραπάνω, είναι η έννοια του turn-taking ή turn-by-turn διαδοκής συνυσφορών. Μια από τις βασικές έννοιες αυτής της σχολής, ας το πούμε έτσι, είναι η έννοια turn. Turn σημαίνει η σειρά μου, η σειρά μου να μιλήσω. Αυτό στα ελληνικά το αποδώσαμε ως συνυσφορά στο διάλογο. Αυτό που παραπήρησαν λοιπόν οι θεμελιωτές της σχολής, είναι ότι κάθε συνομιλία, για να είται συνομιλία και να μπορεί να μελετηθεί ως τέτοια, πρέπει να αντιμετωπιστεί ως μια διαδοκή συνυσφορών, η οποία άλλωτε είναι κανονική, ερώτηση-απάντηση για παράδειγμα, χαιρετισμός-αντιχαιρετισμός, έπαινος-αποδοχή-επένου για παράδειγμα. Και η περίπτωση να διακοπεί αυτή η διαδοκή, επίσης προβλέπεται, όταν έχουμε για παράδειγμα διόρθωση. Άρα ξημειώστε και μια άλλη έννοια που δεν την έχω εδώ στις διαφάνειες, είναι η έννοια της αυτοδιόρθωσης και της ετεροδιόρθωσης. Δύο πράγματα μπορεί να συμβούν σε μια συνομιλία. Ή εγώ να διορθώσω τον εαυτό μου για να πω κάτι καλύτερα, να το πω πληρέστερα, να το πω σαφέστερα, ή όταν σκοντάφτω από την ταχύτητα να ξαναπώ ακόμα και μια λέξη καλύτερα, αυτό είναι αυτοδιόρθωση. Τι δεν εμπλέκει το πρόσωπό μου, το φαίς σε κίνδυνο, δεν βάζει σε κίνδυνο. Εκείνο που βάζει σε κίνδυνο και περιπλέκει τη συζήτηση είναι η ετεροδιόρθωση. Η ετεροδιόρθωση είναι η παρεμβολή ενός συνομιλητή μου ή του συνεντευκτή κατά κανόνα, ο οποίος με διακόπτει για να με διορθώσει, για να ζητήσει διευκρίνηση, για να εκφέρνει αντίρρηση, για να διευκρινάει αντίρρηση. Αυτή λοιπόν η έννοια της ετεροδιόρθωσης είναι πάρα πολύ κρίσιμη για την εκτίληξη μιας συνομιλίας. Σημειώσει και κάτι ακόμη, μια τρίτη έννοια. Η πρώτη λοιπόν είναι η διαδοχή συνισφορών, η άλλη είναι η έννοια της διόρθωσης, η τρίτη είναι η έννοια του γυθνιαστικού ζεύγους. Γυθνιαστικό, έψω, γιότα γιότα. Τι σημαίνει γυθνιαστικό, σημαίνει ότι στη συνομιλία, η μονάδα οργάνωσης είναι ένα ζευγάρι πάντα. Το πιο βασικό, το πιο δομικό είναι η ερώτηση και η απάντηση. Αλλά μπορεί να μην είναι μόνο ερώτηση απάντηση, μπορεί να είναι ισχυρισμός, αποδοχή του ισχυρισμού. Δήλωση, αποδοχή ή απόρρευση της δήλωσης. Και επίσης, να πω και μια τέταρτα έννοια κλειβή, που δεν την έχουμε εδώ στη διαφανή, θα την δούμε ίσως κάποια στιγμή, είναι η έννοια της προτίμησης. Προτίμηση, έτσι. Ας δώσω σε ένα παράδειγμα. Αν εγώ σου κάνω ένα πένεμα και εσύ, μάλλον, τι δυνατότητες έχεις, ή να αποδεχθείς το πένεμα ή να μην το αποδεχθείς. Αυτό το παρατήρησε μια άλλη ρευνητρία με τα επικά, η Ανίθα Πομεράντζ, η οποία διαπίσωσε ακριβώς αυτό το πράγμα, ότι σε ένα πρώτο σκέλος για τη νεαστικού ζεύγουσα, έχουμε δύο επιλογές, ή την αποδοχή ή την απορρίψη. Αυτή είναι η προτίμηση. Σου λέω εγώ, τι ωραίο φόρεμα αυτό. Δύο πράγματα μπορείς να κάνεις. Ή να μου πεις, ναι, σε αρέσει, ευχαριστημένη, ή να σου πω, εσύ γάμω, πες συγγνώρι. Και να το δώσεις. Και το δικό σου είναι ωραίο, για παράδειγμα. Αυτό όμως σημαίνει αποδοχή, δεν σημαίνει απορρίψη. Σε όλες τις δικότες περιπτώσεις, το δεύτερο σκέλος μπορεί να είναι ένα από τα δύο. Η αποδοχή και η απορρίψη του πρώτου σκέλους. Αυτά τα τέσσερα λοιπόν εργαλεία, πολύ βασικά, και θα σας χρειαστούν να δουλεύσετε πάνω σε συνεντεύξεις, για να συνεχίσετε να αναλύσετε, να δημιουργηθείτε τις απαντήσεις, όχι τις ερωτήσεις. Για τις ερωτήσεις έχουμε άλλο εργαλείο. Για τις απαντήσεις που δίνουν οι καλεσμένοι. Διαδοχή λοιπόν συνεισφορών, να δούμε αν είναι κανονική ή δεν είναι, αν διακόπτεται, αν δεν διακόπτεται, αν είναι πολύ μακροσκελής και ασύμετρες οι συνεισφορές μεταξύ τους. Το δεύτερο, ξαναλέω, είναι η αυτοδιόρθωση και η τελοδιόρθωση. Το τρίτο είναι τα γυναιστικά ζεύγη. Να δούμε τι είδους είναι. Είναι ερωτοαπαντήσεις ή είναι ποια άλλα είδη. Ας πούμε, να δώσω ένα παράδειγμα διαφοράς πολιτικών ή πολιτικών συντεύσεων. Στις πολιτικές συντεύσεις περιμένουμε να έχουμε παινίματα. Τι ωραία, εγώ, κουστούν σας, κύριε, τάγω, ας πούμε. Όμως, τέτοιου είδους παινίματα μπορούμε να έχουμε με έναν σελελπιτή. Έτσι, τι ωραία η φωνή σας, κύριε Στανίση, για πάντα. Και δεν είχαμε τέτοια. Και εγώ θέλω να κάνω την ίδια κριμάτσα, αλλά δεν κάνω. Λοιπόν, τι θα λέγα, το τέτοιο, λοιπόν, ξαναλέω, είναι η ένας προτίμησης, η οποία επίσης είναι ένα κριτήριο που φωτογραφείς το γαλεσμένο. Έτσι, δηλαδή, ένας δύστροπος άνθρωπος, ενδεκομένως, δύσκολα δέχεται τον έπαινο, του Ιησούς, λέω. Ή, ξέρω εγώ, δύσκολα συμφωνεί με δηλώσεις του ερωτόμενου και το καθεξής. Αυτά τα τέσσερα είναι κλειδιά, είναι βασικές οι έννοιες, θα τις ναντήσουμε και στα άλλα δυο μαθήματα να τις κρατήσουμε. Επίσης, αυτό που λέγεται στο κάτω μέρος, είναι σημαντικό, ότι για να κατανοήσουμε τη διαδροχή συνισφορών, το τι ρωτάει και το τι απαντάει ο οικοδεσφότης και ο γαλεσμένος, χρειάζεται να τις εντάξουμε τοπικά, όπως λέμε, μέσα στο συγκεκριμένο πλαίσιο στο οποίο εκφέρονται, αλλιώς, ίσως, δεν μπορούμε να τις κατανοήσουμε και να δούμε, βέβαια, το πριν και το μετά τους. Αυτή και η επόμενη, προσέξτετες, είναι πολύ χρήσιμες διαφάνισης. Για με τις ερωτήσεις, ας πούμε, λέγεται ότι έχουν μια διπλή λειτουργία οι ερωτήσεις, πέρα από αυτό που είχα πει για τη σημασία τους ως μεευτικών μπράξων, έχουν και μια προσταπίσω λειτουργία και μια προσταπρός λειτουργία, η αξία. Η προσταπίσω, αυτό που ονομάζεται εδώ αναδρονικής αξίας, εξηγείται με αυτά τα δύο βελάκια. Δηλαδή, εκτός από την πρώτη-πρώτη ερώτηση, η οποία είναι αυτοκίνηξη, ας το πω έτσι, οι επόμενες ερωτήσεις, εξαρτώνται ή δεν εξαρτώνται από τις απαντήσεις που έχει δώσει εντωμεταξύ ο καλεσμένος, ή μπορείς ας πούμε να είσαι εσύ γραμμένη σίγουρα στις ερωτήσεις και αν εξάρτηκε τι θα σου απαντήσει, να πεις, «Α, εγώ τώρα θα κάνω την πέμπτη ερώτηση ή την έκτη ερώτηση». Μπορείς να το κάνεις αυτό πράγμα, δεν μπορείς να το κάνεις. Βέβαια αυτό μπορεί να είναι ένας οδηγός και να προσερμόσεις λίγο την ερώτησή σου, δηλαδή να μη σου ξεφύγουν τα βασικά θέματα, να το ρωτήσεις, να το ρωτήσεις, αλλά το αν θα ρωτήσεις όπως αρχικά σχεδίανες, αν θα τροποποίησεις, αν θα κάνεις και μια ερώτηση που δεν την είχε συγκεφθεί, όλα αυτά έχουν να κάνουν με το τι, πώς ξετυλίχθηκε η συζήτηση μέχρι εκείνη τη στιγμή. Αυτό σημαίνει ότι έχουν υποχρεωτικά αναδρομική αξία, γιατί αποδέχονται και χτίζουν πάνω στις προηγούμενες παρατηρήσεις του συντερξιαζόμενου. Επίσης κάποιες ερωτήσεις υποβάλλουν σε έλεγχο, δηλαδή ζητάνε παραπάνω πληροφορίες, διευκρινήσεις, άρα πάλι πώς θα πίσω κοιτάνε, αλλά κοιτάνε και μπροστά μπρος, και μπροστά παρακάτω. Γιατί, διότι είναι, όχι πάντα, αλλά θα πρέπει να είναι. Οι ερωτήσεις είναι διαφόρων εδώ, θα το δούμε στο τελευταίο μάθημα. Μπορούν να είναι ανοιχτές και κλειστές. Δηλαδή, μπορεί η απάντησή τους να πρέπει να είναι, πώς λέμε, ερωτήσεις ολικής άγνοιας. Δηλαδή, να πρέπει να είναι του τύπου ναι ή όχι. Να αρνηθείς ή να επιβιώσεις κάτι. Αλλά σκεφτείτε λίγο, αν είναι κλειστές ερωτήσεις, τι περιθώριο του αφήνουν το άλλο να αναπτύξει μια απάντηση. Δεν πρέπει να είναι, πρέπει να είναι ανοιχτές. Να αφήνεις, δηλαδή, περιθώριο να απαντήσεις ένα γιατί, να απαντήσεις ένα πώς. Τότε είναι που είναι ανοιχτή. Ή να απαντήσεις σε μια διληματική ερώτηση, σε μια διαζεκτική ερώτηση. Ουμένως, έχουν και μια προγραμμική αξία, γιατί ανοίγουν έναν δρόμο στον καλεσμένο. Αντίθετα, κάποιοις άλλες μπορεί να του ασχώνουν επίεση, όπως είναι, ας πούμε, οι λεγόμενες, αυτό που λένε στα αγγλικά tag questions, οι ερωτήσεις προσθήκης, που τους ζητά, τους κατευθυνούν να επιβεβαιώσει ότι, ξέρω εγώ, η κυβέρνηση έχει κάτι να κάνει αυτό ή αποφάσισε αυτό και το άλλο και το καταξύ. Τώρα για τις απαντήσεις, προσέξτε πάλι, το είπα σε κάποιες, κάποιους, η μεγαλύτερη δυσκολία στη μελέτη συνέντευξη, δεν είναι η ερώτηση, είναι η απάντηση. Γιατί, οι ερωτήσεις, το ξέρουμε και από τη γλώσσα, αυτό, από το συντακτικό, δεν είναι άπειρες εις εμμορφές, ολικίες μερικοίς άγνοιας, διαζευκτικές, ανοιχτές, κλειστές, ερωτήσεις προσθήκης αυτές, δικαιητορικές. Άρα, τη μορφή τους τη ξέρουν. Αυτό που δεν ξέρεις και δεν μπορείς να το περιγράψεις με τον ιδιωτρόπινο, είναι η απάντηση. Η απάντηση μπορεί να είναι πολλά πράγματα. Και η απάντηση, πέρα από το γεγονός ότι είναι μία ασέρσιο, μία βεβαίως μία δήλωση, το περιεχόμενο είναι το απρόβλεπτο. Δηλαδή, μπορεί να είναι απάντηση κανονικής αυτού που ζητά η ερώτηση, στην πληροφορία που ζητά η ερώτηση. Μπορεί να είναι όμως, όπως βλέπετε εδώ, να είναι μη αναμενόμενη, να είναι αντίσταση. Δηλαδή, επίτηδες να ζητάει ο καλεσμένος να του ξανακάνε τι εννοείται, ξέρω εγώ, με την ερώτηση αυτή, να τον αναγκάσουν να την επαναϊποβάει. Ή να υπεκφεύγει, ή να δίνει μισές απάντησης, ή να αρνείται να δώσει απάντηση. Ή, το χειρότερο από όλα, να αντεπιτεθεί ή να κάνει ερώτηση. Έχουμε και τέτοια παραδείγματα, θα έλεγα, αγενών καλεσμένων, οι οποίοι και μέσα στο βιβλίο υπάρχουν. Αρκετά τέτοια παραδείγματα, ξαναχωρητή που, τι είναι αυτά που με ρωτάτε, ή εσείς τι θα κάνατε στη θέση μου, ρωτάει ο πολιτικός του δημοσιογράφου, τι θα κάνετε στη θέση μου, και όμως πάντων τέτοια παραδείγματα. Θέλω να πω ότι υπάρχει μια ποικιλία μη αναμενόμενων απαντήσεων, ή προσδοχών αναμενόμενων, που πρέπει να μελετηθούν, και οι οποίες δίνουν και το προφίλ του καλεσμένου, έτσι. Εντάξει, αυτό δεν χρειάζεται να το δείσουμε ιδιαίτερα, γιατί ο εικόνος δεν είναι και πόλης. Α, εδώ ήθελα λίγο να μίλουμε και να προσέξετε αυτό εδώ, το μισό της διαφάνειας, που έχει να κάνει με τη στρατηγική, τη συνολική, και το ύφος, βέβαια, ενός δημοσιογράφου, ενός συνεδευτή. Τα παραδείγματα δεν είναι από την ελληνική πραγματικότητα, αλλά μπορείτε να φανταστείτε, και θα ήθελα, εάν δουλέψετε με συνεδέψεις, να καταλήξετε σε ένα τέτοιο καρακτηρισμό. Θα μου πείτε, φτάνει η ασέντεψη, όχι, δεν φτάνει, αλλά από την εμπειρία που έχουμε, ή από άλλες που μπορείτε να δείτε, χωρίς να τις αναλύσετε, αλλά απλώς να δείτε, να συγκρίνετε, μπορείτε να καταλήξετε σε προφίλ συνομιλιακά τέτοιου τύπου. Η συνετή συγκράτηση του ΤΑΔΕ, η προκλητική επιθετικότητα του ΤΑΔΕ, η αμαρτιατική ιδιότητα, η περήφανη κυριαρχία, μπορείτε να πείτε κάποιον χαρακτηρισμό για γνωστά ασυστέρια της δημοσιογραφίας μας. Τι θα χαρακτηριζόμαστε την προηγούμενη ώρα, κάτι που αφήνει για την κούκλια, ας πούμε. Τι στάει, περήφανη κυριαρχία. Έχω και στο διβλίο μου ένα παράδειγμα, όπου χωρίς να λέω ποια είναι, πώς το λέω τώρα, τι στάει. Το λέω όμως για άλλο λόγο, συγκρίνοντας τον τρόπο που ρωτάει η παρουσιάστρια της ΕΕΡΤ και τον τρόπο που μετά από μερικά χρόνια στην ιδιωτική τηλεόραση ρωτάει μια παρουσιάστρια. Δεν με ενδιαφέρει ότι είναι στάει, θα μπορούσε να είναι άλλη, αλλά την δείχνει τη δύναμη του αστεριού της δημοσιογραφίας, μπορεί να δει κανείς εκεί πώς χρησιμοποιεί, ας το πούμε, πώς αντιμετωπίζει τον ρεπόρτερ, με αυτόν τον τρόπο που είπες μιας αυξημένος αισθήματος υπέροχης. Εκεί βέβαια είναι συνομιλία με τον ρεπόρτερ και άλλο πράγμα η συνέντευξη, αλλά οπωσδήποτε τα καταρρυστικά δεν είναι πολύ διαφορετικά από εκπομπής εκεί. Μάλλον τόσο σκεφτείτε το είναι ένα θέμα να μας προβληματίσει ή είναι και ένα είδος προτύπων, θέλοντας και μη, οι συνεντευκτές που έχουν καμιά κάρκια, έχουν ένα όνομα, έχουν εκπομπές με μεγάλη της χρονική διάρκεια, είτε τους συμπαθεί κανείς είτε δεν τους συμπαθεί, πρέπει να τους γνωρίσει, να δει τα μυστικά της δουλειάς τους και να κρατήσει πράγματα, να πωθεί πράγματα. Αλλά δεν είναι μόνο οι, το είπαμε την προηγούμενη ώρα, δεν είναι μόνο οι δημοσιογράφοι, είναι και οι πολιτικοί που διαμορφώνουν ύφος όταν καλούνται κατεπανάληψο, είναι το παράδειγμα του Κλίντον, ας πούμε, ένα σύμφωνα με τους υγραφείς χαρακτηστικό παράδειγμα, ο οποίος θεωρήθηκε διπρόσωπος γιατί άλλοτε συμπεριφερόταν με τον ένα τρόπο και άλλοτε με τον άλλο, όταν ήταν καλεσμένος. Αυτή η διαφάνεια είναι αυτό που είπαμε την προηγούμενη φορά, ότι η ιστορία της συνέντευξης δείχνει τις μεγάλες διαφορές των παλιών από τις πρόσφατες συνεντεύξεις. Οι παλιές δεν είχαν αντιπαραγωτικό χαρακτήρα, δεν είχαν, πάμε παραδείγματα, πολύ για γέλιο μέσα στο βιβλίο, παλιών συνεντεύξων, οι οποίες ήταν πολύ καθώς πρέπει, καθόλου επιθετικές, καθόλου στριμοκτικές. Αντίθετα, εδώ και δυό, ίσως και τρεις δεκαετίες, το πολύ, οι συνέντευξες έχουν γίνει πολύ πιο επιθετικές, πολύ πιο πολεμικές. Επιτροχάδι μόνο να σας πω ποιες κυρίως διαφάνειες να προσέξετε, αυτό είναι τεχνικό θέμα, δηλαδή τι κάνουμε με το υλικό μας, πώς βουλεύουμε. Σε αυτή τη διαφάνεια, εδώ, υπάρχουν κάποια σημαδάκια αριστερά, τα οποία χρησιμοποιούμε όταν μεταγράφουμε υλικό, αν θέλουμε με ακρίβεια να αποδώσουμε όλες τις λεπτομέρειες μια συνομιλία στον τρόπο που διορθώνει κάποιος τον εαυτό του, τις διακοπές, την ταυτόχρονη ομιλία, τη διάρκεια των πάξων και το καθεξής, αλλά αυτά δεν θα τα απαιτούσα, δηλαδή θα τελειάζονται σε ένα μάθημα αποκλειστικά και μόνο αφιερωμένο στην ανάλυση ομιλίων φόρους. Είναι πολύ χρήσιμο να τα ξέρει κανείς αυτά. Μπορεί να τα χρησιμοποιήσουμε στην αθασία μας, αν θέλεις να τα χρησιμοποιήσεις. Καμπέρος, έτσι πρέπει κανονικά. Και θα δείτε στα κυφάλαια που θα σας στείλω, θα δείτε παραδείγματα τέτοιοι και θα τα δουν και στις διαφάνειες των άλλων δύο μαθημάτων. Αυτά τα προσπερνάω για να πάω, ναι, εδώ ουσιαστικά αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο κανείς όταν δουλεύει με πολύ υλικό, εσείς δεν μπορείτε να το κάνετε τώρα μια συνέντευξη αυτό, πώς καταλήγει σε κάποιες γενικεύσεις και πώς αποφασίζει ότι ένα φαινόμενο είναι επαναλαμβανόμενο ή κάποιο φαινόμενο είναι εξέρηση στον κανόνα. Εδώ ήθελα να τελειώσω με αυτό, το έξι, ένα, δύο, τρία είπα ότι είναι τα πιο σημαντικά. Για την εναλλαγή συσφορών ήδη έχουμε πει, οπότε αν κάνετε λίγο υπομονή στο μέθο επόμενο μάθημα θα δούμε πιο συγκεκριμένα κυρίως το ζεύγος ερώτηση απάντηση που είναι το πιο σημαντικό από όλα. Απλώς να θυμίσω για την ερώτηση, δεν το είπα σήμερα αυτό, η ερώτηση, δεν πρέπει να το ξαφνάμε ποτέ αυτό, είναι δύο πράγματα, ως πράξη εννοώ, είναι η ερώτηση που θέλει να αποσπάσει πληροφορία, αυτό τεχνικά λέγεται request for information, έτηση, έτσι, με την οποία ζητάμε να μάθουμε το συνομιλητή μας με πληροφορία, ή είναι έτηση για διευκρινή, request for confirmation. Αυτές είναι οι ερωτήσεις από την άποψη του περιεχομένου, δεν υπάρχει κάτι άλλο, γι' αυτό το λόγο ρωτάμε. Ο δημοσιογράφος λοιπόν ρωτάει ή για να πληροφορηθεί, οπότε όπως καταλαβαίνετε έχουμε μια ερώτηση ανοιχτού τύπου, οτιδήποτε μπορεί να πει πάνω σε αυτό ο καλεσμένος, ή έχουμε ερώτηση για εμπεβεβαίωση, οπότε είναι κλειστούτη, που απλώς θα πρέπει να πει ναι ισχύει, όχι δεν ισχύει, ή περίπου αυτό. Εδώ γίνεται μια σύγκριση με άλλα είδη συνομιλίας για να δειχθεί ότι το κριτήρι της επισημότητας και της τυπικότητας είναι επίσης αποφασιστικό για τη διαδοχή συνεισφορών. Η αντέξει δύο ήδη μίλησα, είναι αυτό που ονόμασταν γυναιστικά ζεύγοι, οπότε από εδώ να συγκρατήσουμε αυτή τη διάρκεια που γίνεται εδώ και εδώ, δηλαδή υπάρχουν ορισμένα ζεύγοι τα οποία είναι υποχρετικά. Παρ' ένα ως χάρη ο χαιρετισμός και ο αντιχαιρετισμός. Παίρνεις ένα τηλέφωνο, δεν είναι συνέντευξη αλλά συνομιλία είναι. Λες μπρος και ο άλλος περιμένει κάτι να σου πει, είμαι οτάδε και λοιπά, καλημέρα. Δεν γίνεται να μπει κατευθείαν στο θέμα, χωρίς να μπει ποιος είναι. Το ίδιο στο αντιχαιρετισμό εκεί υπάρχει λοιπόν μια τυπικότητα, μια δέσμεψη. Αλλά υπάρχουν άλλα ζευγαρίες τα οποία δεν έχουν τον ίδιο βαθμό δέσμεψης ας πούμε μεταξύ του πρώτου σκέλους και του δεύτερου σκέλους του ζευγαριού. Εδώ αναφέρεται το παράδειγμα της αναγγελίας μιας ίδησης και της αντίδρασης. Μπορεί να είναι έκπληξη, μπορεί να είναι διαφρυνιστική ερώτηση και το κάθεξης. Άρα οι ακολουθίες έχουν διαφορετικό βαθμό δέσμεψης μεταξύ πρώτου και δεύτερου σκέλους. Και αυτό πρέπει να σας απασχολιέσει όταν δείτε σε μια συνέντευξη την ερωτοαπόκριση, πρέπει να δείτε και τον τρόπο με τον οποίο απαντάει ο καλεσμένος σε σχέση με το πρώτο σκέλος. Δηλαδή πόσο θεωρεί ότι είναι υποχρεωμένος να δώσει μια συγκεκριμένη απάντηση ή το τρενάρι ή αντερωτάει οτιδήποτε άλλο. Αυτό επίσης και με αυτό κλείνω, αυτό είναι το τρίτο σημαντικό, τι μορφή παίρνει, γλωσσική ενόμορφη, παίρνει το κάθε τέρμα, η κάθε συνιστορά. Εκεί μέσα μπορούμε να διακρίνουμε αυτά τα τρία πράγματα. Τις συγκεκριμένες λεξικές επιλογές που κάνει μπορεί να είναι τεχνικό λεξιολόγιο, μπορεί να είναι των μυρές εκφράσεις, μπορεί να είναι πολλές αφηρημένες έννοιες, μπορεί να είναι παραδείγματα του κατευμένη ζωή αφήγησης, ένα σωρό πράγματα που δίνουν και το γλωσσικό προφίλ κάθε μήνα. Και το δεύτερο είναι οι διατυπώσεις με την έννοια, οι μεγάλες δομές ή προτασιακές που είναι αυτό που θα λέγαμε και ακολουθίες, ένας ορισμός για παράδειγμα. Ένα ολόκληρο παράδειγμα για να στηρίξει ένα επαγωγικό επιχείρημα. Και επίσης ο τρόπος με τον οποίο εισάγει τις διαδραστικές του, ας πούμε, εκφράσεις που μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο. Εγγενικές, μπορεί να έχουνε διάφορους συμβουλιακούς δίκτες, να έχουν προλογίσματα, διάφορα στοιχεία. Αυτά, λοιπόν, τα τρία θεωρούν κυρίως η climate change, ότι είναι ενδεικτικά του τρόπου το οποίο πραγματώνονται, δηλαδή γίνονται μπλώσε, γίνονται λόγος ή συνεισφορές που είδαμε στα προηγούμενά, ότι είναι το στήριγμα των γυναιστικών ζευγών. Εδώ είχε και μια αναφορά γενικότερα στη σημασία που έχει η συνέντευξη. Ήδη είπαμε πράγματα για την κοινωνία γενικότερα και αυτό είναι η σύνοψη, ο επίλογος όλων αυτού του κεφαλαίου. Είναι αρκετά πλούσιο, θα έλεγα, αυτό το πρώτο κεφάλαιο. Φύγονται όλα σχεδόν τα ζητήματα, όχι όλα τα τεχνικά, αλλά όλα τα γενικότερα ζητήματα της συνέντευσης. Το επόμενο μάθημα, ξαλέω, είναι τα ανοίγματα και τα κλεισήματα που έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και θα δούμε και τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής και το ακόμη πιο σημαντικό, το τελευταίο μάθημα Κακάνου του Μαΐου, το σύστημα των ερωτήσεων και οι απαντήσεις. |
