| Διάλεξη 10: Σήμερα θα ήθελα να μιλήσουμε λίγο για την έννοια της απεκρατικοποίησης και την απελευθέρωση των αγορών την ωφελό υπηρεσιόν. Να δούμε πώς ξεκίνησε όλο αυτό το φαινόμενο και την ερχόμενη φορά θα το ολοκληρώσουμε, βλέποντας ορισμένες πρόσφατες, ας το πούμε, εκφάνσεις του με τις δύο βασικές αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου Επικρατείας, την 1901 και την 1906 του 2014. Τώρα, ο όρος αποκρατικοποίησης στην Ελλάδα ήταν μάλλον άγνωστος πριν από τον περίφημο νόμο 2000 του 1991. Διότι στην Ελλάδα, όπως και σε πολλά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι υπηρεσίες κοινής ωφέλεια στεκμέρονταν αποτελεσματικότερες στα χέρια του κράτους. Ήταν λοιπόν οργανωμένες ως κρατικά μονοπόλια και αποτελούσαν μέρη ενός ιδιαίτερα διωγγωμένου δημόσιο τομέα, υπό τον άμεσο έλεγχο και εποπτεία της κρατικής εξουσίας. Προφυλάσσονταν από τον ανταγωνισμό αφενός λόγω της στρατηγικής τους σημασίας ως πεδίο κυριαρχικής εξουσίας του κράτους. Ήταν βασική βραχείον της κρατικής εξουσίας. Αλλά εκτός από την προστασία που απολάμβανα σε νομοθετικό επίπεδο, ακριβώς λόγω αυτής της στρατηγικής σημασίας, προφυλάσσονταν από τον ανταγωνισμό και εχάριστη συμβολή της θεωρίας του φυσικού μονοπολίου. Που απέκλειε τον ανταγωνισμό, γιατί ήταν τεχνικά δύνατη ή οικονομικά ελάχιστα θεληκτική, αν θέλετε, η δημιουργία δικτύου στην επικράτεια. Όλες αυτές οι κοινοφελείς υπηρεσίες προϋπέθεταν υπηρεσίες δικτύου, δηλαδή η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, οι ταχυδρομικές υπηρεσίες, μεταφορές, όλες αυτές προϋποθέτουν τι? Ένα δίκτυο, το οποίο ήταν η διαμόρφωση και η συντήρηση του οποίου ήταν εξαιρετικά δαπανηρή. Άρα, για να μπούμε και τεχνικώς αδύνατη για τον ιδιωτικό τομέα, επομένως διαμορφώθηκε αυτό που λέμε θεωρία πέρα από τη νομικού μονοπολίου, με την έννοια ότι νομοθετικά δεν ήταν δυνατό η συμμετοχή ιδιωτών στους τομείς αυτούς, πέρα, λοιπόν, από τη νομοθετική προστασία, απολάμβαναν και φυσικού μονοπολίου, ακριβώς λόγω των τεράστιων δαπανών που απαιτούσε η κατασκευή και η συντήρηση του δικτύου. Είναι σαφές αυτό που λέω. Αυτές ήταν, λοιπόν, όλες οι υπηρεσίες δικτύου. Επομένως, ουσιαστικά, ήταν αδύνατη η διείσδιση, ας το πούμε, του ιδιωτικού τομέα στους υπηρεσίες αυτές. Από τις αρχές, όμως, της δεκαετίας του 80, άρχισε να διαμορφώνεται η έννοια της αποκρατικοποίησης. Όπως προκύπτει, ετιμολογικά, πρόκειται για μία τάση απομάκρυνσης από το κράτος ή ορθότερα απομάκρυνσης του κράτους από το μισποπαραδοσιακά κατήχε. Οπότε, διαμορφώθηκε μία τάση που ήθελε το κράτος να υποχωρεί σταδιακά από την άμεση παραγωγή αγαθών και την άμεση παροχή υπηρεσιών ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο, δηλαδή από τους τομείς της κοινής οφέρειας. Δεύτερον, να κλειδωνίζεται στις κοινωνικές λειτουργίες του παιδεία, ηλικία. Και τρίτον, να απειλείται ακόμη και στον ίδιο το σκληρό πυρήνα του από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Αστυνομία, φυλακές, κτλ. Δηλαδή αυτές οι ιδιωτικές υπηρεσίες, security, στην ουσία τι κάνουν, τι ρόλο επιτελούν. Αυτό που παραδοσιακά ανήκει στο σκληρό πυρήνα της κρατικής εξουσίας, δηλαδή περιοριστική διοίκηση. Αστυνομία, διατήρηση της δημόσιας τάξης κτλ. Φυσικά εδώ η υποχώρηση του κράτους είναι ελάχιστη. Απετεί αυστηρές προϋποθέσεις και περιορίζεται σε πολύ πολύ συγκεκριμένους τομείς. Στις δύο όμως άλλες περιπτώσεις, δηλαδή κοινωνικές λειτουργίες και άμεση παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών ζωτικής σημασίας, έχουμε σαφή συρρήκνωση του ρόλου του κράτους. Στην Ελλάδα, χάρη στο νόμο 2091, έχουμε ορισμό της αποκρατικοποίησης που θα δούμε στη συνέχεια. Γενικά όμως ο όρος αποκρατικοποίησης είναι αρκετά ευρύς και περιλαμβάνει τις εξής εκφάνσεις. Πρώτον, ενέργειες απορρίθμησης, υπερήθμη απορρίθμηση που σημαίνει τη μίωση ή κατάργηση του νομοθετικού οπλοστασίου, που επιτρέπει παρεμβατισμό του κράτους στην οικονομική ζωή. Απορρίθμηση, δηλαδή περιορίζονται οι ρυθμιστικές παρεμβάνσεις του κράτους στην οικονομική ζωή. Δεύτερον, δηλαδή θεωρείται ότι η αγορά λειτουργεί αποτελεσματικότερα με τους δικούς της νόμους και όχι με τις παρεμβάσεις της κρατικής εξουσίας. Δεύτερον, έκφανση αποκρατικοποίησης είναι οι ενέργειες απελευθέρωσης, δηλαδή κατάργησης των εθνικών μονοπολίων. Τι σημαίνει κατάργηση του εθνικού μονοπολίου. Υπάρχει στη συγκεκριμένη αγορά ενδεχομένως μια κρατική επιχείρηση, έτσι, η οποία όμως πάδει να έχει τη μονοπολιακό χαρακτήρα. Δηλαδή, στην ίδια αγορά μπορούν να δραστηριοποιηθούν και ιδιότητες υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Υφίσταται δηλαδή και ο κρατικός φορέας αλλά λειτουργούν και οι ιδιότητες. Απελευθέρωση. Τρίτη έκφραση της αποκρατικοποίησης ενέργειες θεσμικών μεταρρυθμίσεων στον δημόσιο τομέα. Με ενδεικτικότερες την προσφυγή στις μεθόδους ιδιωτικού δικαίου. Μορφώματα ιδιωτικού δικαίου δηλαδή. Αλλαγή δομών των δημοσίων επιχειρήσεων από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου μετατρέπονται σε ανώνυμες εταιρίες για παράδειγμα. Ή επίσης εκαθάριση, συγχώνευση. Έτσι όλα αυτά είναι θεσμικές μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο τομέα. Όπου βλέπουμε υιοθέτηση μορφών και μορφωμάτων του ιδιωτικού τομέα. Του ιδιωτικού δικαίου ακριβέστερα. Και η τέταρτη πιο έντονη μορφή αποκρατικοποίησης είναι βεβαίως η ιδιωτικοποίησης. Υπό την έννοια της πόλησης του ενεργητικού των δημοσίων επιχειρήσεων στον ιδιωτικό τομέα. Άρα η εντονότερη ας το πούμε έκφραση από κρατικοποίησης είναι η ιδιωτικοποίηση. Αλλά υπάρχουν και άλλες. Είπαμε λοιπόν απορρίθμιση, απελευθέρωση αγορών, θεσμικές μεταβολές στον ιδιωτικό, στον δημόσιο τομέα. Και τέλος ιδιωτικοποίηση. Εντάξει μέχρι εδώ. Ωραία. Για να δούμε τώρα ποια είναι τα αίτια της αποκρατικοποίησης. Αυτό το νέο φαινόμενο έχει μεγάλη και ουσιαστική εμβέλεια. Σε πολλές είναι αλήθεια ότι η σύγκρουση παρεμβατισμού και φιλελευθερισμού παρατηρήθηκε και σε άλλες εποχές. Δηλαδή αναζητείτε ποιο είναι το καλύτερο σύστημα για την αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος. Ο έντονος κρατικός παρεμβατισμός ή ο φιλελευθερισμός, δηλαδή η λειτουργία της αγοράς βάσει των δικών της νόμων. Όμως η σύγκρουση αυτή κατέστη εντονότερη στην δεκαετία του 80 για τους εξής λόγους που θα δούμε αμέσως. Πρώτον οι οικονομικές πιέσεις, οι οποίες δυνάμωσαν μπροστά στη διεθνοποίηση της οικονομίας, στην οικονομική κρίση, την ανάγκη για χρήματα, ώστε να καλυφθούν τα ελλείμματα των κρατικών υπολογισμών. Άρα, πρώτη αιτία, μεγάλα ελλείμματα των κρατικών προϋπολογισμών, τα οποία εντύνονται πως με την άσκηση εκ μέρους του κράτους επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ο δεύτερος λόγος ήταν η ανάγκη μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας στην διοίκηση και λειτουργία κοινοφελών υπηρεσιών. Ο πρώτος λόγος ήταν η ανάγκη αποτελεσματικότητας στη διοίκηση και λειτουργία των κοινοφελών υπηρεσιών, οι οποίες νοσούσαν από χρόνια προβλήματα, πολιτικές προσλήψεις, χορεσμός υπαλλήλους, έλλειψη παραγωγικότητας, αδιαφορία για την εξυπηρέτηση του κοινού, ασφυκτικός οικονομικός και πολιτικός έλεγχος και αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο αδυναμίας επιβιώσεως σε ένα διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον. Εδώ πάλι θα κάνω άλλη μια παρένθεση για να σημειώσω ότι το πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι ελληνικές δέκο στα τέλη της δεκαετίας του 80. Δηλαδή οι επιχειρήσεις αυτές αποτέλεσαν τον προνομιακό τομέα άσκησης κοινωνικής πολιτικής και άλλου είδους πολιτικών, δηλαδή είχαμε έντονες κρατικές παρεμβάσεις οι οποίες δημιούργησαν τεράστια προβλήματα στις επιχειρήσεις αυτές. Πρώτον, ελλήματα στον προϋπολογισμό τους, ακριβώς με τις αθρόες προσλήψεις που δεν γίνονταν βάσης σχεδιασμού και βάσης των αναγών των επιχειρήσεων, με την προσπάθεια να επιτευχθούν κοινωνικοί στόχοι, δηλαδή ένα παράδειγμα είναι υπερβολικά μεγάλες παροχές όπως δοεάνισι τήρια. Άσκηση κοινωνικής ή εργατικής πολιτικής μέσω των ΔΕΚΟ είχε ως συνέπεια τη δημιουργία τεράστων ελειμμάτων στον προϋπολογισμό τους. Επίσης, ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα ήταν η άρνηση των συνδικαλιστών να δεχθούν οποιαδήποτε μεταρρύθμιση. Η διαμόρφωση ενός εντελώς μιας γραφειοκρατικής νοοτροπίας, είχαμε πολλές αγγυλώσεις που παρατηρούνται στο δημόσιο τομέα, με αποτέλεσμα αδιαφορία δημοσυμπαϊκή νοοτροπία του προσωπικού, με αποτέλεσμα οι επιχειρήσεις αυτές να είναι αν αποτελεσματικές, καθόλου ανταγωνιστικές και να έχουν τεράστια ελείμματα. Πράγματα που δισιέρενε τη λειτουργία τους. Επομένως αυτός ήταν ένας σημαντικός λόγος που οδήγησε στην συνειδητοποίηση της ανάγκης αποκρατικοποίησης. Τρίτος λόγος ήταν η τεχνολογική επανάσταση που ανέτρεψε τα δεδομένα της θεωρίας του φυσικού μονοπολίου, δεδομένου ότι κατέστη δυνατή η λειτουργία παράλληλων δικτύων αφενός και αφεντέρου έγινε οικονομικά εφικτή η λειτουργία δικτύου εκ μέρους του ιδιωτικού τομέα. Επομένως αυτές οι εταιρίες έπαψαν να προστατεύονται πλέον από το φυσικό μονοπόλιο λόγω της τεχνολογικής επανάστασης. Και ο τέταρτος λόγος ήταν η ιδεολογική στροφή υπέρ της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας. Δεδομένου ότι οι οικονομικές πιέσεις αντανακλούν και στην ιδεολογία. Όλοι αυτοί οι λόγοι λοιπόν οδήγησαν στην συνειδητοποίηση της ανάγκης αποκρατικοποίησης και στην ανάληψη σχετικών πρωτοβουλιών. Δηλαδή σε αυτό συνέβαλε βέβαια και η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πρωτοβουλίες που ανέλαβε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με αποτέλεσμα να διαπιστώνουμε ότι στα τέλη της δεκαετίας του 80 συντελείται βαθύτερη μεταβολή στη δομή του σύγχρονου κράτους και στην εξέλιξη της ίδιας της κοινωνίας. Για να δούμε πως ξεκίνησε αυτή η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία διότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο οργάνωσης από τον οποίο ξεκίνησε αυτό το φαινόμενο. Η ιδρυτική συνθήκη των κοινοτήτων ήταν και είναι τυπικά τουλάχιστον ουδέτερη απέναντι στο θέμα της ιδιοκτησίας. Και τώρα ακόμη, αν διαβάσετε το άνθρωπο 345 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο δεν έχει αλλάξει από την ίδρυση των συνθηκών, μας λέει ότι οι συνθήκες δεν προδικάζουν με κανένα τρόπο το καθεστώς της ιδιοκτησίας στα κράτη μέλη. Άρα το ποιο θα είναι το ιδιοκτησιακό καθεστώς στον ΔΕΚΟ, δεν το ρυθμίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ενωσιακό δίκιο. Και σας λέω, αυτή είναι μια διάταξη που δεν έχει αλλάξει από την ιδρυτική συνθήκη. Επίσης, το άνθρωπο 14 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέρεται στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος και στη λειτουργία τους βάση κανόνων που θεσπίζουν τα κράτη μέλη. Και μια τρίτη διάταξη που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και επί της οποίας υπάρχει πλούσια και πλουσιότατη μάλλον ομολογία του Δικαστηρίου, είναι από τον 1 άρθρο 106 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι το παλιό άρθρο 90, που μας έλεγε ότι τα κράτη μέλη δεν θεσπίζουν ούτε διατηρούν μέτρα αντίθετα από τους κανόνες της παρούσα Συνθήκης ως προς τις δημόσιες επιχειρήσεις και τις επιχειρήσεις τις οποίες χορηγούν ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα. Άρα υπάρχει δυνατότητα χορίγησης αποκλειστικών δικαιωμάτων σε δημόσιες επιχειρήσεις, αλλά βέβαια υπό τις τυρουμένων των κανόνων ανταγωνισμού της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μάλιστα, έχουμε πλούσια νομολογία που αναγνωρίζει και περιορισμούς του ανταγωνισμού, δηλαδή τι σημαίνει περιορισμός του ανταγωνισμού. Όταν αναγνωρίζεις ειδικά και αποκλειστικά δικαιώματα σε κάποια επιχείρηση δημόσια, παραδείγματος χάρη στην Ολυμπιακή, είχε την αποκλειστικότητα της επίγιας εξυπηρέτησης στα αεροδρόμια. Δηλαδή, επίγια εξυπηρέτηση μπορούσε να παράσχει μόνο η Ολυμπιακή, που ξέρετε αυτό είναι πολύ σημαντικό. Τι σημαίνει επίγια εξυπηρέτηση, μεταφορά των επιβατών από τον χώρο του αεροδρομίου στο αεροπλάνο, μεταφορά των αποσκευών και τα λοιπά. Όλα αυτά ήταν πολύ σημαντικές υπηρεσίες με σημαντικό οικονομικό αντάλλαγμα. Αυτές μπορούσε, έγινε δεκτό το 95, ότι μπορούσε να τις διατηρήσει η Ολυμπιακή. Γιατί ήταν αναγκαία αυτά τα αποκλειστικά δικαιώματα για την παροχή της ζωτικής υπηρεσίας, δηλαδή αερομεταφορές και στην άγωνη γραμμή που βέβαια αυτές είχαν κάποιο κόστος. Το αντιλαμβάνεστε. Άρα ήταν αναγκαίο λοιπόν να τις παραχωρηθούν οι δικά αποκλειστικά δικαιώματα εναντί άλλων ιδιωτικών εταιριών που δραστηριοποιούνταν στις αερομεταφορές. Γιατί έπρεπε να τις παραχωρηθούν τέτοια δικαιώματα. Διότι ήταν αναγκαία για να παράσχει την υπηρεσία ζωτικής σημασίας που ήταν ποια. Οι αερομεταφορές σε όλες τις εθνικές γραμμές, ακόμα και στις γραμμές που ήταν ζημιωγόνες. Δηλαδή δεν μπορούσε να υποχρεωθεί ένας ιδιώτης επιχειρηματίας να καλύπτει τις γραμμές αυτές. Έτσι δεν είναι. Με ζημία. Αυτή την υποχρέωσε όμως την είχε ποιος. Ο εθνικός αερομεταφορέας. Για να καταστεί δυνατή όμως η λειτουργία του αερομεταφορέα και στις ζημιωγόνες γραμμές έπρεπε να του παραχωρηθούν κάποια ειδικά και αποκλειστικά δικαιώματα. Καταλάβατε λοιπόν πως λειτουργεί. Άρα αυτό το επιτρέπει. Το επέτρεπε και το επιτρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν ισχύει αυτό για την Ολυμπιακή. Όχι δεν ισχύει για την Ολυμπιακή. Δεν ισχύει για την Ολυμπιακή. Ο γενικός κανόνας ισχύει πάντα. Δηλαδή είναι δυνατή η παραχώρηση δικών και αποκλειστικών δικαιωμάτων εφόσον είναι αναγκαία όμως αυτά για τη λειτουργία αυτής της επιχείρησης. Άρα μπορεί να πει κανείς ότι εκ πρώτης όξος υπάρχει κάποια οδητερότητα της τότε Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το καθεξής όπως εξελίχθηκε. Βλέπουμε ότι αυτό είναι θέμα κρατών-κρατών μελών. Όμως η διάδοση κρατικών μονοπολίων όπως καταλαβαίνουμε έρχεται σε αντίθεση με το θεμελιώδη στόχο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και τώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εγκαθίδρυση καθεστότος ελεύθερο και ανώθευτο ανταγωνισμού. Δηλαδή η δημιουργία ανταγωνιστικής αγοράς που εξακολουθεί αν δείτε το άρθρο 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση να αποτυλεί στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δυσχερός συμβιβάζεται με τι? Με τη διατήρηση μονοπολίων έτσι. Επομένως έπρεπε να επέλθει κάποιος σιγερασμός έτσι των δύο και να ανατραπεί τράγμα που προκάλεσε την ανατροπή αν θέλετε αυτής της αρχικής ουδετερότητας της Συνθήκης έτσι των συνθηκών. Δηλαδή αν δείτε αρχικές διατάξεις όντως η ουδετερότητα αυτή ήταν σαφής τώρα όμως βλέπουμε ότι αυτές οι διατάξεις έχουν συρρικνωθεί και η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι πιο απαιτητική στο θέμα της διατήρησης εθνικών μονοπολίων. Πρώτη λοιπόν τώρα επιστρέφουμε στη δεκαετία του 80 έτσι και του 90 πρώτη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντόπισε και στη συνέχεια το Δικαστήριο και το Συμβούλιο εντόπισαν στις κοινοφελείς επιχειρήσεις το γόνιμο εκείνο έδεφος που θα τους επέτρεπε να πειραματιστούν στο εγχείρημα της κοινής αγοράς. Στα μέσα λοιπόν της δεκαετίας του 80 ξεκίνησε αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως σταυροφορία σταδιακής απελευθέρωσης των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Ενδεικτικά βλέπουμε τη Λευκή Βίβλο του 93 για την ανάπτυξη των ανταγωνισμών και την εργασία όπου η ιδιωτικοποίηση προβάλλεται ως η μόνη μέθοδος που θα επιτρέψει στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να προλάβουν το τρένο του ανταγωνισμού και του ανοίγματος των αγορών. Επίσης μια άλλη σύσταση της Επιτροπής του 94 όπου διαβάζουμε ότι η ιδιωτικοποίηση είναι το απαραίτητο μέσον στα χέρια των κρατών μελών για την αύξηση της παραγωτικότητας των εθνικών επιχειρήσεων. Δηλαδή πρόκειται για πράξεις που δεν έχουν νομική δεσμευτικότητα αλλά η τάση της Επιτροπής, η παρακίνηση προς τα κράτη-μέλη είναι πια η ιδιωτικοποίηση. Άρα κατάργησε τον μονοπολείο. Η Επιτροπή λοιπόν διευκρινίζει ότι με αυτές τις πράξεις της που όπως είπαμε καταρχή δεν έχουν νομική δεσμευτικότητα διευκρινίζει λοιπόν ότι θεμελιώδης στόχος της κοινότητας είναι το άνοιγμα των αγορών στον ανταγωνισμό πράγμα που οδηγεί βέβαια στην κατάργηση των εθνικών μονοπολείων στον χώρο της κοινής ωφέλειας. Δηλαδή ενώ η Επιτροπή δεν αμφισβητεί το καθεστώς δημόσιο ή ιδιωτικό των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας που μπορούν να ανήκουν στο κράτος μπορούν να ανήκουν σε ιδιώτες βλέπουμε από όλες αυτές τις συστάσεις της και από πράξεις πλέον με νομική δεσμευτικότητα που εκδίδει ότι εμέσως είναι υπέρ των ιδιωτικοποίησεων δηλαδή ακολουθούν οδηγίες οι οποίες επιβάλλουν απελευθέρωση των αγορών απελευθέρωση όμως όπως είπαμε δεν σημαίνει κατανάγη και ιδιωτικοποίηση τι σημαίνει ακριβώς απελευθέρωση δυνατότητα ιδιωτικών επιχειρήσεων να δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένο τομέα έστω και αν στον τομέα αυτόν υπάρχει και κρατική επιχείρηση η οποία όμως δεν μπορεί πλέον να αποτελεί τι μονοπόλιο είναι δυνατό να της αναγνωριστούν κάποια ειδικά και αποκλειστικά δικαιώματα δηλαδή κάποιες πτυχές μιας δημόσιας υπηρεσίας υπολειτουργική έννοια να ανατεθούν αποκλειστικά σε αυτήν γιατί για να αυξηθούν υπόροι της αλλά δεν μπορεί να έρχεται το απλήρες και απόλυτο μονοπόλιο στο συγκεκριμένο τομέα έχουμε λοιπόν μια σειρά οδηγιών της δεκαετίας του 90 που αφορούν την απελευθέρωση των τηλεπικοινωνιών των ταχυδρομικών υπηρεσιών, του μονοπολίου παραγωγής μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας αεροπορικές μεταφορές, θαλάσσιες μεταφορές, ραδιο τηλεόραση μια σειρά λοιπόν οδηγιών οι οποίες βέβαια συνεπάγονται την υποχρέωση των κρατών μελών να τις μεταφέρουν στις εθνικές ένωμες τάξεις άρα από τη δεκαετία του 80 κυρίως όμως τη δεκαετία του 90 έχουμε αυτό το κύμα της απελευθέρωσης των αγορών άρα κατάρκυσης των μονοπολίων όχι όμως απαραίτητα και αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστότος των δημοσίων επιχειρήσεων Το καταλάβαμε μέχρι εδώ? Πάμε τώρα να δούμε λίγο τη φιλοσοφία αυτής της πολιτικής Η φιλοσοφία λοιπόν είναι ότι η απελευθέρωση των υπηρεσιών κοινής οφέλειας δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά μέσον που θα επιτρέψει τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς αγαθών και υπηρεσιών ανοιχτήσουστον ανταγωνισμό και δυναμικής στην αναμέτρηση με τις τρίτες χώρες Αυτό λοιπόν νομιμοποιεί την ενεργοποίηση των κοινωντικών οργάνων σε τομείς οικονομικής πολιτικής που παραδοσιακά ανήκαν στο κράτος και είναι η νομική βάση μετάγγισης της διεθνούς τάσης από κρατικοποίησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση Βλέπουμε δηλαδή ένα δυναμισμό και μια επιθετικότητα της Επιτροπής ειδικά στη δεκαετία του 90 για να επιτύχει αυτό το στόχο και εφαρμόζει συχνά το πρώην άθρο 90 παράγραφος 3, τώρα είναι το άθρο 106 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ένωσης που μας λέει τι Η Επιτροπή με ρημνά για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άθρου και απευθύνει κατάλληλες οδηγίες ή αποφάσεις στα κράτη μέλη για την τήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού και μάλιστα χωρίς τη μεσολάβηση του συμβουλίου ενισχύεται επίσης και από μια συνεχή νομολογία του δικαστηρίου το οποίο επικύρωσε αν θέλετε ενέργειες απελευθέρωσης Έτσι τι έχουμε, ανατρέπεται το τεκμήριο νομιμότητας των κρατικών μονοπολίων ενώ η διατήρησή τους επιτρέπεται κάτι εξαίρεση με την παραχώρηση αυτών των ειδικών και αποκλειστικών δικαιωμάτων στην περίπτωση που έχουμε υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος και στο μέτρο που αυτό κρίνεται απολύτως αναγκαίο από τον εθνικό νομοθέτη για την επιτέλυση της ιδιαίτερης κοινωνικής αποστολής. 106 παράγραφος 2 Δηλαδή κατεξέρεση, είπαμε, μπορεί να διατηρηθεί μονοπολιακός χαρακτήρας ως προσωρισμένες υπηρεσίες αλλά όμως αυτό είναι απολύτως αναγκαίο για την ιδιαίτερη κοινωνική αποστολή που έχει η συγκεκριμένη επιχείρηση. Το καταλάβαμε μέχρι στιγμής, ωραία. Θα δούμε την πέμπη, ορισμένες έτσι κρίσιμες αποφάσεις και θα δούμε, όπως είπαμε, και τις δύο αποφάσεις της Ολομέλειας να καταλάβουμε ακριβώς πόσο λειτουργεί αυτό το σύστημα. Επομένως, το χαρακτηριστικό είναι ότι το κοινωνικό δίκαιο κερδίζει έδαφος σε βάρος του εθνικού νομοθέτη με συνέπεια να υποστηρίζουμε ότι όχι απλώς υποχωρεί η αγορά μπροστά στο κράτος αλλά υποχωρεί το κράτος προς όφελος των κοινωνικών οργάνων και ρυθμίσεων. Δηλαδή, το κράτος υποχωρεί μπροστά στην αγορά αλλά εκτός τούτου το κράτος υποχωρεί μπροστά στην κοινότητα τότε διότι οι ρυθμίσεις όλες αυτές που σας είπα ήταν κοινοτικές. Κυρίως, δηλαδή, τα κρατικά όρλα μετέφαραν τις σχετικές διατάξεις στην εθνική ένωμη τάξη. Όμως, η απελευθέρωση είναι πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μάλλον της ευρωπαϊκής κοινότητας τότε. Άρα, υποχώρηση αφενός του κράτους μπροστά στην αγορά και αφετέρου του κράτους μπροστά στην ευρωπαϊκή κοινότητα. Δηλαδή, πρωτοβουλίες πλέον στον τομέα της κοινωνικής ωφέλειας προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι από το ίδιο το κράτος. Τώρα, να δούμε αν αυτό το εγχείρημα της αποκρατικοποίησης είναι συνταγματικά θεμητό. Το ερώτημα που ανακύπτει στην ελληνική ένωμη τάξη είναι, είναι συνταγματικά επιτρεπτεί η αποκρατικοποίηση των υπηρεσιών κινησοφέρειας, υπό ποια μορφή και υποποιείες προϋποθέσεις. Να δούμε πώς προβληματίστηκε αρχικά η ελληνική θεωρία τη δεκαετία του 90. Θα σας αναφέρω εδώ μία γνωμοδότηση του καθηγητή, το τονίζω αυτό, Βενιζέλλου, για την περίπτωση του ΟΤΕ. Το 1990, αρχές της δεκαετίας του 90, είχαμε τρία προεδρικά διατάγματα για την έξοδο του ΟΤΕ της Ολυμπιακής και της ΔΕΙ από τον δημόσιο τομέα. Έξοδος, λοιπόν, από τον δημόσιο τομέα. Είχαμε, φυσικά, προεδρικά διατάγματα και πρακτικά επεξεργασίες του Συμβουλού Επικρατίας. Πώς αντιμετώπισε τώρα η θεωρία, θα σας πω για αυτή τη γνωμοδότηση του καθηγητή Βενιζέλλου για να δείτε την προσέγγιση της εποχής εκείνης. Υποστήριξε, λοιπόν, σε αυτή τη γνωμοδότηση ότι οι δημόσιες επιχειρήσεις κοινής οφέρειας δεν αποτελούν κοινές δημόσιες επιχειρήσεις. Λόγω του αντικειμένου τους εντάσσονται στις επιχειρήσεις που προβλέπει το άρθρο 106, παράγραφος 3. Έχει κάποιος ένα άρθρο 106, παράγραφος 3, απρόχειρο, να μας το διαβάσει. Το βρήκατε? Ναι, είναι του συντάγματος. Με την επιφύλαξη της προστασίας που παρέχεται από το άρθρο 107 ως προς την επανεξαγωγή κεφαλαίων εξωτερικού, μπορεί να διχμίζονται με νόμο τα σχετικά με την εξαγορά επιχειρήσεων, ή την αναγκαστική συμμετοχή σε αυθές του κράτους, ή άλλων δημόσιων χωρέων, εφόσον οι επιχειρήσεις αυτές έχουν χαρακτήρα μονοπολίου ή ζωτική σημασία για την αξιοποίηση των δημών δεθνικού πλούτων, ή έχουν ως κύριο σκοπό την παροχή υπηρεσιών στον κοινωνικό σύνολο. Βλέπετε λοιπόν, εδώ έχουμε αυτή τη συνταγματική διάταξη. Μας λέει λοιπόν αυτή η γνωμοδότηση ότι οι επιχειρήσεις αυτές υπάγονται στο ρυθμιστικό πεδίο του 106 παράγραφος 3. Δηλαδή, είτε έχουν χαρακτήρα μονοπολίου, είτε ζωτική σημασία για την αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου, είτε έχουν ως κύριο σκοπό την παροχή υπηρεσιών στον κοινωνικό σύνολο. Άρα συγκεντρώνουν όλα εκείνα τα πραγματικά και νομικά χαρακτηριστικά, που κατά το άρθρο 106 παράγραφος 3 του συντάγματος, όχι μόνο δεν τύνουν στην απομάκρυνση από το κράτος, αλλά αντιθέτως συνηγορούν υπέρ της παραμονής τους υποκρατικό έλεγχο μέσω του θεσμού της εθνικοποίησης. Δηλαδή, όχι απλώς δεν πρέπει να απομακρυνθούν από το κράτος, αλλά πρέπει να ενταθεί η συμμετοχή του κράτους σε αυτό. Επομένως, διαβάζουμε στη γνωμοδότηση, έχει ο κοινός νομοθέτης τη διακριτική ευχέρεια να μεταχειρίζεται κατά το δοκούν το νομικό καθεστώς των παραπάνω ιδιάζοντος χαρακτήρα δημοσιών επιχειρήσεων. Μπορεί να μεταβάλει το ιδιοκτησιακό καθεστώς τους, τον τρόπο διοίκησης και τον έλεγχο του κράτους πάνω σε αυτές, προκειμένου να εξυπηρετήσει δημοσιονομικούς ή άλλους σκοπούς. Η απάντηση που δίδεται στη γνωμοδότηση αυτή είναι αρνητική. Δύο είναι τα βασικά επιχειρήματα. Το άρθρο 106 παράγραφος 3 του συντάγματος δεν περιέχει μόνον τη δυνατότητα εθνικοποίησης ορισμένων κατηγοριών επιχειρήσεων, που τυχαίνει να είναι ιδιωτικές, αλλά αν ερμηνευθούν συστηματικά οι τρεις παράγραφοι 1, 2, 3, το άρθρο 106, επιβάλλουν τη διαρκή μέρημνα του κράτους για τις συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Άρα, οι δημόσοι σκοποί που εξυπηρετούν αυτές οι επιχειρήσεις, επιβάλλουν τη διαρκή μέρημνα του κράτους. Άρα, αυτοί οι σκοποί προσδίδουν δημόσιο χαρακτήρα στο νομικό τους καθεστώς. Επιπλέον, το δεύτερο επιχείρημα, μία σειρά συνταγματικών διατάξεων επιβάλλει ιδιαίτερους περιορισμούς στους εργαζομένους αυτών των επιχειρήσεων. Δηλαδή, το άρθρο 106 παράγραφος 2 του συντάγματος επιβάλλει περιορισμούς στο απεργειακό δικαίωμα. Επίσης, το άρθρο 104 επιβάλλει περιορισμούς όσον αφορά την κατοχή δεύτερης θέσης στο δημόσιο τομέα. Το άρθρο 29 παράγραφος 3 επιβάλλει περιορισμούς ως προς το δικαίωμα κομματικής οργάνωσης και δράσης. Και επίσης, τα άρθρα 56 και 57 επιβάλλουν περιορισμούς ως προς το δικαίωμα του εκλέγγεστη. Άρα, στο προσωπικό αυτόν τον δέκο επιβάλλονται οι ίδιοι περιορισμοί που επιβάλλονται στους δημοσίους υπαλλήλους. Επομένως, μόνον η εγγύηση ως προς το πρόσωπο του εργοδότη, δηλαδή ο δημόσιος χαρακτήρας της επιχείρησης και μάλιστα υπό την έννοια του ιδιοκτησιακού ελέγχου, προσέξτε, ιδιοκτησιακός έλεγχος και της κρατικής εποπτείας μπορεί να εξασφαλίσει τη διατήρηση αυτών των συνταγματικών περιορισμών και την αδιάλειπτη λειτουργία των κοινωνθελών επιχειρήσεων. Δηλαδή, δεν μπορείς να επιβάλλεις τέτοιους περιορισμούς συνταγματικών δικαιωμάτων στο προσωπικό ιδιωτικών επιχειρήσεων, καταλάβατε. Ο εργοδότης πρέπει να είναι το δημόσιο, όπως συμβαίνει με τους δημοσίους υπαλλήλους. Άρα, πρέπει να τελούν υποκρατική εποπτεία και το ιδιοκτησιακό καθεστό τους πρέπει να είναι δημόσιο, όπως καταλάβατε υπερβολικά αυστηρή άποψη. Συμπέρασμα, λοιπόν, της γνωμοδότησης από όλη την παραπάνω επιχειρηματολογία είναι η υποχρέωση διατήρησης του δημόσου χαρακτήρα των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας που ανήκουν ήδη στο κράτος ή σε άλλους δημόσους φορείς. Άρα, αυτός ο χαρακτήρας πρέπει να έχει την όσο βαθύτερη δυνατή μορφή, καταλαμβάνει και το ιδιοκτησιακό καθεστό, δηλαδή το κράτος πρέπει προφανώς να έχει την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου, αλλά και η διοίκηση πρέπει να ανήκει πλήρως στο κράτος. Πώς σας φαίνεται η άποψη αυτή? Προφανώς, πώς να το πω, παροχημένη. Και ασυμβίβαστη προς τα σημερινά δεδομένα. Ήταν όμως μια άποψη που ιδιαίτερα υποστηριζόταν έντονα τη δεκαετία, αρχές της δεκαετίας του 90. Πώς αντιμετώπισε τώρα το θέμα ο Έλληνας δικαστής που πάλι κλήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 90 να αποφανθεί επί της συνταγματικότητας, που θέλετε, των προεδρικών διαταγμάτων που προέβλεπαν έξοδο ορισμένων δέκου, ο τέ δε ολυμπιακής από τον δημόσιο τομέα. Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατίας αποφάνθηκε κατά πλειοψηφία ότι η έξοδος ορισμένων επιχειρήσεων από τον δημόσιο τομέα είναι σύμφωνη με το σύνταγμα εφόσον και στο μέτρο που οι επιχειρήσεις αυτές παραμένουν, προσέξτε συνεχώς υποκρατική εξάρτηση και εποπτεία. Εννοείται βέβαια ότι αυτά τα πρακτικά επεξεργασίας δεν είναι δικαστικές σας αποφάσεις. Ποιο είναι το σκεπτικό του δικαστήριου, μας λέει ότι οι δημόσες επιχειρήσεις που παρέχουν αγαθά ζωτικής σημασίας για τον κοινωνικό σύνολο ασκούν δημόσια υπηρεσία. Θυμηθείτε εδώ είναι η δημόσια υπηρεσία η πολυτουργική έννοια, δραστηριότητα δηλαδή, δραστηριότητα που έγινε στην παροχή αγαθών ή υπηρεσιών ζωτικής σημασίας υπό την εποπτεία φυσικά του κράτους. Άσχετα συνεχίζει το Συμβούλιο Επικρατίας ως εξής. Άσχετα από το ιδιωτικό προσωπείο τους, δηλαδή αν έχουν τη μορφή νομικού προσωπικού δικαίου, επιδιώκουν τον δημόσιο σκοπό της διασφάλισης στον κοινωνικό σύνολο εκείνων των ζωτικών αγαθών χωρίς τα οποία δεν υφίσταται η ομαλή όρη για την κατά τα σύγχρονα κριτήρια αξιοπρεπή διαβίωση του ανθρώπου και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας και της δραστηριότητάς του. Πρόκειται για τα πρακτικά υπεξεργασίας 158 του 1992, 159 του 1992 και 185 του 1992, τα οποία σας τα έχουν αναρτήσει όταν αναφερθήκαμε στον δημόσιο τομέα. Τι θέλετε? Έχουμε χάσει την αξιοπρεπή διαβίωση. Αξιοπρεπή διαβίωση. Σας έχουν αναρτήσει λοιπόν αυτά, το περιεχόμενο αυτό όταν στο κεφάλαιο για τον δημόσιο τομέα, άρα δεν χρειάζεται να ταλαιπωρήσετε γράφοντας, έτσι. Είναι πολύ σημαντικά αυτά, διαβάστε τα με μεγάλη προσοχίας, αυτό το απόστασμα του πρακτικού υπεξεργασίας 158 του 1992, γιατί είναι πολύ προωθημένη η άποψη του Συμβουλίου Επικρατείας. Συνεχίζει λοιπόν, έχουμε τον ορισμό της δημόσιας υπηρεσίας, τον σκοπό που επιδιώκουν αυτές οι δραστηριότητες. Και εγκαταλείπιστο ότι από τις συνταγματικές διατάξεις δεν συνάγεται ότι ο νομοθέτης δεσμένεται κατά τον ίδιο τρόπο όσον αφορά τη νομική μορφή των εν λόγω δημοσίων επιχειρήσεων. Άρα δεν μας ενδιαφέρει η νομική μορφή, δηλαδή αν είναι νομικά προσοχή, δημοσίου δικαίου, ιδιωτικού δικαίου, ανώνυμες εταιρείες κτλ. Οι οποίες λοιπόν αυτές οι δημόσιας επιχειρήσεις μπορούν να λειτουργούν είτε κατά τους κανόνες του δημοσίου δικαίου, είτε κατά τους κανόνες του ιδιωτικού δικαίου. Και στην τελευταία περίπτωση που λειτουργούν κατά τους κανόνες του ιδιωτικού δικαίου μπορούν να ανήκουν είτε αποκλειστικά στο κράτος, όπως ήταν αρχικά η ΔΕΙΑ όταν ιδρύθηκαν το 48 και το 49. Είτε να ανήκουν αποκλειστικά στο κράτος, είτε εν μέρη σε αυτό, είτε σε φυσικά ενομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου που εξυπηρετούν το δημόσιο σκοπό με τη μέθοδο της συμβασίας παραχώρησης. Δηλαδή, τη δημόσια υπηρεσία υπό λειτουργική έννοια, μας λέει εδώ το Συμβούλιο Επικρατίας, ότι μπορεί να την παρέχουν εξολοκλήρου ιδιώτες που συνδέονται με σύμβαση παραχώρησης με το δημόσιο. Όμως, ακριβώς λόγω αυτού του σκοπου, θα πρέπει πάντοτε να λειτουργούν οι επιχειρήσεις αυτές, έστω και αν είναι ανώγημες εταιρίες, υπό την εγγύση και υποπτία του κράτους, η υποπτία όχι με την κλασική έννοια της εποπτίας που συνδέεται με τον ιεραρχικό έλεγχο, αλλά υποπτία από την έννοια γενικά του ελέγχου, ούτως ώστε να παρέχουν συνεχώς προς το κοινωνικό σύνολο καλής ποιότητας, αγαθά και υπηρεσίες. Δηλαδή, το κράτος πρέπει να εγγυάται την εκ μέρους των επιχειρήσεων αυτών παροχή αγαθών και υπηρεσιών υψηλής ποιότητας, το αν αυτές ανήκουν εξολοκλήρου σε ιδιότη, εν μέρη σε ιδιότη, εξολοκλήρου στο δημόσιο δεν έχει σημασία. Άρα, είναι άξιο προσοχής, λοιπόν, ότι αντίθετα, προς τη θεωρητική άποψη που είδαμε, το Συμβούλιο Επικρατίας δεν συγχέει το νομικό καθεστώς τον δέκο με τους σκοπούς που αυτές καλούνται να υπηρετήσουν. Αποδέχεται επομένως την οργάνωση του ιδιοκτησιακού, προσέξτε καθεστότος, υπό δημόσια ιδιοτική ή μικτή μορφή, απαιτεί όμως τι, να λειτουργούν υπονομική υγιείς και εποπτεία του κράτους. Δηλαδή βλέπετε το Συμβούλιο Επικρατίας εδώ μένει εγκυστρωμένο στο παλιό, στο κλασικό, στο παραδοσιακό λεξιλόγιο, έτσι, παρά την, ας το πούμε, την προοδευτική άποψη ότι μπορούν αυτές να ανήκουν εξ ολοκλήρου σε ιδιότητες. Άρα, αν κάνουμε μια έτσι κάπως προσωπική εκτίμηση και της θεωρητικής άποψης που είδαμε και της νομολογίας αυτής, τι θα πούμε. Προφανώς οι επιχειρήσεις αυτές δεν είναι συνηθισμένες δημόσιας επιχειρήσεις. Προφανώς η δραστηριότητά τους είναι αναγκαία για την αξιοπρεπή διαβίωση του ανθρώπου και για την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του. Προφανώς έχουν ιδιαίτερη φύση την οποία αναγνωρίζει και το ελληνικό σύνταγμα, υπό την έννοια ότι δέχεται να περιορίσει την ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία. Αλλά ακριβώς αυτή η ιδιαίτερη φύση των επιχειρήσεων διαμορφώνει για το σύγχρονο κράτος έναν ειδικό ρόλο ευθύνης και λειτουργίας. Το κράτος πρέπει να διασφαλίσει την αδιάλειπτη παροχή αυτών των υπηρεσιών. Να εγγυηθεί δηλαδή την συνεχή παροχή τους ακόμα κι αν οι υπηρεσίες αυτές δεν προσελκύουν ιδιώτηση. Αυτό τι σημαίνει ότι εάν η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν ενδιαφέρεται για την παροχή αυτών των υπηρεσιών, η οποία είναι ζημιογόναδα, πανηρή και τα λοιπά, το κράτος οφείληται να προβεί το ίδιο στην παροχή, άρα με κρατικούς φορείς. Εάν τώρα αυτές οι υπηρεσίες προσελκύουν ιδιώτες, το κράτος δεν μπορεί να τους αποτρέψει, ιδρύοντας κρατικό μονοπόλιο, εκτός εάν αυτό επιβάλλει ταποριτή συνταγματική διάταξε συμβατοί με το ενωσιακό δίκιο, όπως το άθρο 16 του συντάγματος. Έτσι που μας λέει ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση παρέχεται μόνον από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Ή εάν αυτό είναι αναγκαία προϋπόθεση για την εκπλήρωση της ιδιαίτερης αποστολής που έχουν αυτές οι επιχειρήσεις, όπως το επιτρέπει τον άθρο 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δηλαδή εάν για τη λειτουργία τους είναι αναγκαίο να έχουν κάποιο μονοπόλιο, γιατί? Για να έχουν ιδιαίτερα έσοδα και να εκπληρώσουν άλλες υπηρεσίες που είναι ζημιωγόνες. Σε αυτές τις δύο περιπτώσεις, εντάξει, επιτρέπεται ο περιορισμός των ιδιωτών. Είτε όμως συνυπάρχουν ιδιωτικοί και δημόσοι φορείς που παρέχουν αυτές τις υπηρεσίες. Είτε δραστηριοποιούνται αποκλειστικά ιδιώτες, το κράτος, οπότε το κράτος δεν ασκεί το ίδιο επιχειρηματική δραστηριότητα εδώ, δεν προβαίνει το ίδιο σε άμεση παροχή, διατηρεί υποχρεωτικά ένα ρόλο μέρημνας και ρύθμισης των κανόνων του παιχνιδιού. Το καταλάβατε ή έχετε μπερδευτεί λιγάκι? Απλά δεν είναι τα πράγματα, δηλαδή είναι θέματα που τα έχουμε δει ήδη στην παροχική και ρυθμιστική διοίκηση. Εδώ τα βλέπουμε πιο συγκεκριμένα. Επομένως, είτε συνυπάρχουν ιδιωτική και δημόσια φορήση, δεν λειτουργούν μόνο ιδιωτικοί φορείς, το κράτος διατηρεί πάντα ρόλο μέρημνας και ρύθμισης. Άρα, η ελληνική συνταγματική τάξη, πρέπει να πούμε ότι επιτρέπει την ισότιμη δραστηριοποίηση ιδιωτών και ιδιωτικών δημοσίων φορέων, αλλά στον τομέα της κοινής οφέλειας, τι επιβάλλει όμως το κράτος να μη ρυμνά για την καθολική, διαφανή και απρόσκοπη παροχή αυτών των ζωτικείς σημασίες υπηρεσιών σε όλους τους πολίτες. Είναι σαφές. Είπαμε γιατί ο χριστός υποζητήθηκε με τον περιορισμό στους ιδιωτών 1 με το 2016. Το 106 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή είναι μια φοβερή διάνταξη, κυρίες συνάδελφα. Ήταν το πρώην άρθρο 90 παράγραφος 2. Με τα γενέστρα έγινε 1986 και τώρα έγινε το 106 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ένωσης. Αυτό επιτρέπει ο ενωσιακός νομοθέτης, αναγνωρίζοντας τη σημασία ορισμένων δημοσίων υπηρεσιών, στο Ε.Ε. ηγός υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος ή ενδιαφέροντος, επιτρέπει την παραχώρηση ειδικών ή αποκλειστικών δικαιωμάτων γιατί? Για να μπορέσει ο φορέας να εκπηρώσει το σύνολο των υπηρεσιών. Δηλαδή κάποιες από τις υπηρεσίες μπορεί να είναι σε στοίπα προηγούμενους, ζημιωγόνες. Τι θα γίνεται, θα παρασχεθούν αυτές? Άρα, αλλά πώς θα καλύψει τις ζημίες ο φορέας? Πρέπει να του παρασχεθεί κάποιο μονοπόλιο, έτσι, σε άλλες υπηρεσίες, ούτως ώστε τι, να έχει έσοδα που θα το επιτρέψουν να καλύψει τις ζημίες από την παροχή υπηρεσιών που δεν είναι ηλικιστικές για τους ιδιώτες αλλά που είναι ομοσοτικής σημασίας. Είναι σαφές αυτό που λέω. Έχει, ως παράδειγμα, την Ολυμπιακή. Δεν ισχύει, έτσι. Είναι μια παλιά απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας του 1996. Δέθηκε, όμως, ότι μπορεί να παρέχεται το αποκλειστικό προνόμιο στην Ολυμπιακή να παρέχει αυτές τις υπηρεσίες επίγειας εξυπηρέτησης, γιατί? Για να αποκομίσει έσοδα τα οποία τις επιτρέπουν, τι να κάνει? Να παρέχει άλλες υπηρεσίες που είναι ζημιωγόνες και που δεν ενδιαφέρουν τους ιδιώτες παρόχους της ίδιας υπηρεσίας. Κάτσε. Αν οι ιδιώτες θα έχουνε ίδια ιδιώτα, μπορεί και αυτό πως να γίνει? Αυτό είναι κάτι διαφορετικό. Εάν δέχονται και οι ιδιώτες. Δηλαδή, εάν η ιδιωτική πρωτοβουλία αρκεί για να καλύψει όλα αυτά, δηλαδή και αυτές τις ζημιωγόνες υπηρεσί, τότε τόσο το καλύτερο. Δεν θύγεται ο ανταγωνισμός, άρα δεν δικαιολογείται η παροχή δικών και αποκλειστικών δικαιωμάτων. Εάν όμως δεν συμβαίνει αυτό και είναι ο νομοθέτης ο εθνικός, μπορεί να κρίνει ότι, για να λειτουργήσει αυτός ο φορέας, πρέπει να του παρασκευθούν ορισμένα ειδικά και αποκλειστικά δικαιώματα. Πριν που είπαμε ότι αντακείται νομική υγεία και υποχτεία του κράτους, αυτά αποραίουν από τη σύγκραση παραχώρεσης που συνάβεται ανάμεσα στο κράτος. Όχι, αυτό αποραίει από συνταγματικές επιταγές. Εκεί με το Συμβουλή Επικρατίας, εδώ, επειδή είναι δημόσια επιχειρήση, δημόσια υπηρεσία, δηλαδή είναι αναγκαία για την αξιοπρεπή διαβίωση, εκεί, γι' αυτό, ακόμη και αν παρέχεται από ιδιότη, αυτό δεν ενδιαφέρει το Σύνταγμα, έτσι το συνταγματικό νομοθέτη, αυτό που τον ενδιαφέρει είναι τι? Να παρέχεται υπηρεσία. Άρα, ο ρόλος του κράτους εδώ είναι να το εξασφαλίσει. Και πώς θα το εξασφαλίσει, ασκόντας μεποπτεία. Και η Σύμβαση Παραχώρεσης το πρέπει να προβλέπει τέτοιες υπηρεσίες του παραχωρησιούχου. Καταλάβατε, δηλαδή, ναι μεν έχει την εκμετάλλευση της υπηρεσίας, αλλά οφείλει να παρέχει συγκεκριμένες υπηρεσίες, συγκεκριμένη ποιότητα. Και αυτά συνδέονται και με την πωλήγηση από κάτω. Μπορεί ακόμη να αναγνωριστεί και αυτό. Θα το δούμε όταν θα κάνουμε για τις κρατικές ενισχύσεις, είναι δυνατόν σε ορισμένες περιτώσεις δημόσιας υπηρεσίας, ακριβώς να, κατεξέρηση να είναι συμβιβάσιμη με την κοινή αγορά, η κρατική ενίσχυση. Δηλαδή όταν δεν μπορεί να επιτελέσει την δημόσια υπηρεσία ένας φορέας, τότε πρέπει να το παρασχεδεί η κρατική ενίσχυση, η οποία είναι συμβιβάσιμη με την κοινή αγορά. Όλα αυτά συνδέονται, συμπλέκονται, δηλαδή αν δείτε η νομολογία του Δικαστηρίου είναι πάρα πολύ λογική σε όλα αυτά και λαμβάνει υπόψη όλες τις παραμέτρους. Επομένως επανερχόμαστε, το βασικό αυτό που μας ενδιαφέρει είναι τι, να διασφαλίζεται η παροχή αυτών των υπηρεσιών και αυτός είναι ο ρόλος του κράτους. Μέχρι τώρα το έκανε μέσω της εθνικοποίησης, της διατήρησης, της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου και με την ασφυκτική κρατική εποπτεία. Αυτά ήταν τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν πολλές δεκαετίες και απαιδίθησαν αν αποτελεσματικά. Άρα μπορούν να αντικατασταθούν από νέα οργανωτικά σχήματα τα οποία είναι πιο αποτελεσματικά για την εξυπηρέτηση του γενικού συμφέροντος. Αυτό που θέλουμε όμως είναι τι, το κράτος να διασφαλίζει ότι αυτά τα νέα οργανωτικά σχήματα παρέχουν τις υπηρεσίες ζωτικής σημασίας τους πολίτες. Απλώς η εξέλιξη μας απέδειξε ότι το κράτος δεν διαθέτει ούτε το τεκμήριο αποτελεσματικότερης παροχής, ούτε αποτελεσματικότερης ρύθμισης της αγοράς μέσω εθνικοποίησης και εποπτείας. Άρα δεν μπορεί να επιβάλλει συγκεκριμένο ιδιοκτησιακό καθεστώς ούτε μόνον έναν τρόπο διοίκησης και ελέγχου. Ο νομοθέτης θα κρίνει κατά περίπτωση ποιο οργανωτικό σχήμα είναι το καταλληλότερο, ποια μορφή είναι η αποτελεσματικότερη. Άρα έχουμε αλλαγή στον ρόλο του κράτους. Παύει να είναι το ίδιο, να ασκεί το ίδιο επιχειρηματική λειτουργία, ασκεί τη ρυθμιστική λειτουργία, αλλά πρέπει να την ασκεί κατά τον όσο το δυνατό αποτελεσματικότερο τρόπο. Αυτό που μεταλλάσσεται δηλαδή είναι ο ρόλος του κράτους. Το καταλάβαμε, από πάροχος, από δορητής γίνεται τι? Ρυθμιστής. Άρα δεν μας ενδιαφέρει το ιδιοκτησιακό καθεστώς, μας ενδιαφέρει τι? Η αποτελεσματική λειτουργία του. Και αυτή βέβαια δεν μπορούν να τη διασφαλίσουν μόνο οι νόμοι της αγοράς, αλλά χρειάζεται και η ρυθμιστική παρέμβαση. Τώρα, εάν φτάσουμε σε μια αγορά, οι νόμοι της να λειτουργούν τόσο ιδανικά, ώστε η ιδιωτική πρωτοβουλία να καλύπτει πλήρως και αποτελεσματικώς τις ζωτικές ανάγκες των πολιτών, τότε η παρέμβαση του κράτους είναι πηρετή. Η παρέμβαση του κράτους είναι αναγκαία μόνο ως προς τα ελάχιστα όρια, στα οποία το κράτος, φυσικά, πρέπει να παρεμβαίνει για τη ρύθμιση κάθε δραστηριότητας. Υπάρχει κάποια πορεία μέχρι εδώ. Ωραία. Θα δούμε την επόμενη φορά και την απόφαση για την ακτοπλοία. Να δείτε και εκεί τι ωραία που το διατύπωσε το Συμβούλιο Επικρατίας. Να δούμε τώρα τις ελληνικές νομοθετικές πρωτοβουλίες. Άρα, είδαμε τις κοινοτικές, τις ενωσιακές πρωτοβουλίες, είδαμε το θέμα της συνταγματικότητας και να δούμε τις νομοθετικές πρωτοβουλίες. Τώρα, όλα αυτά είναι λίγο ξεπερασμένα, βέβαια, γιατί οι νόμοι, πολλοί από αυτούς τους νόμους που θα δούμε, επιτέλεσαν τη λειτουργία τους, εξίδλησαν, ας το πούμε, το αντικείμενό τους, οπότε έχουν καταργηθεί. Έχουμε, λοιπόν, στη δεκαετία του 90, μια ολόκληρη σειρά ενεργειών από κρατικοποίησης των ελληνικών δέκων. Ο βασικός νόμος είναι ο νόμος 2000 του 91, περί απο κρατικοποίησης, ο οποίος οριοθέτησε για πρώτη φορά την έννοια, εντάσσοντας αυτή, πρώτον, την κατάριγηση ή συγκόνευση φορέων του δημοσίου, την εκκαθάριση προβληματικών επιχείρησεων και τις ιδιωτικοποίησεις. Ο νόμος έφερε τον τίτλο «περί απο κρατικοποίησης και άλλες διατάξεις» και βέβαια καταργήθηκε, «περί απο κρατικοποίησης και άλλες διατάξεις» και καταργήθηκε τώρα με το νόμο 3049 του 2002. Κατάρξη, συγκόνευση φορέων του δημοσίου, εκκαθάριση προβληματικών επιχείρησεων και ιδιωτικοποίησης. Βάσει αυτού του νόμου ακολούθησε μια σειρά προεδρικών διαταγμάτων που προέβλεψαν, τα είδαμε αυτά, την αποδέσμευση δημόσια επιχείρησεων από διαταγματικές δημοσίες. Τα είδαμε αυτά, την αποδέσμευση δημόσια επιχείρησεων από διατάξεις οικουλησίων για το δημόσιο τομέα με παράλληλη δυνατότητα μετοχοποίησης. Έξοδος λοιπόν από το δημόσιο τομέα. Επιευκαιρία των διαταγμάτων αυτών εκδόθηκαν, όπως είδαμε, και τα πρακτικά επεξεργασίες του Συμβουλίου Επικρατίας. Ένας δεύτερος νότος είναι ο 1914 του 90 που προέβλεψε τη δυνατότητα εισαγωγής στο χρηματιστήριο δημόσια επιχειρήσεων με μορφή ανώνυμης εταιρείας. Ειδικά δε για της ΔΕΕΚΟ προέβλεψε ότι το 51% των μετοχών πρέπει να παραμένει στην κυριότητα του ελληνικού δημοσίου. Τέλος είχαμε ειδικούς νόμους οι οποίοι δεν ισχύουν πλέον και προσάρμοσαν σταδιακά τα κλασικά μονοπόλια κινησοφέλια στον ανταγωνισμό, ιδίως την κινητή τηλεφωνία, τις ταχυμεταφορές και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Και εκείνος ο νόμος που θεωρώ ότι αποτέλεσε σταθμό στον εξυγχρονισμό της δημόσιας δίκησης είναι ο περίφαμος νόμος 2414 του 1996, ο οποίος αν μπείτε στο νόμος θα δείτε ότι έχει καταργηθεί. Ο νόμος που ισχύει τώρα είναι ο 3429 του 2005 γιατί ο νόμος 2414 εξήλυσε το ρυθμιστικό του αντικείμενο. Αυτός ο νόμος, τον οποίο πρέπει λίγο να δούμε, ήταν πραγματικά μία εντυπωσιακή για τα ελληνικά δεδομένα ενέργεια αποκρατικοποίησης. Ήταν βέβαια ως αναγκαία αυτή η αποκρατικοποίηση διότι οι δέκο την εποχή εκείνη αποτελούσαν τους πρωταθλητές φυσικά στις καταγγελίες αγανακτισμένων καταναλωτών που έφταναν στις καταναλωτικές οργανώσεις. Προφανώς δεν τα θυμάσαι γιατί εγώ θέτω τότε θα γεννιώσασταν, αλλά πραγματικά οι δέκο της εποχής εκείνης ήταν απαράβητος. Οι μονοπολιακές δέκο. Ο νόμος λοιπόν αυτός προέβλεψε το εξής. Στο άρθρο 1 αναφέρει μια σειρά νοβικών προσώπων δημοσίου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου οι οποίες μπορούν να αποκτήσουν τη μορφή ανονίμων εταιριών με προεδρικά διατάγματα πραγματικά που συνεπάγεται και τη δυνατότητα εισαγωγής τους στο χρηματιστήριο και φυσικά ο νόμος όρισε ότι θα διέπονται από τον εμπορικό κώδικα, δηλαδή τον 290 του 2020. Πρατικές, ναι. Μεταβλήθηκαν σε ανώνυμες εταιρίες. Δεν μεταβλήθηκαν βάσει του νόμου, με την έκδοση προεδρικών διαταγμάτων. Τώρα θα συνεχίσω για το νόμο να σας πω το εξής, ότι όπως καταλαβαίνετε η μετατροπή νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου σε ανώνυμες εταιρίες συνεπαγόταν μεταξύ άλλων τη μετατροπή του προσωπικού τους από δημοσίους υπαλλήλους σε ιδιωτικού δικαίου. Οι περισσότεροι δημοσίοι υπάλληλες, πιστεύω σε πολλές, δέχω, όπως ο οργανισμός Κεντρικής Αγοράς Αθηνών, ο οργανισμός σχολικών κτιρίων, ο οργανισμός διαχειρήσεως δημοσίου υλικού. Το προσωπικό προσέβαλε αυτά τα προεδρικά διατάγματα ως αντισυνταγματικά, δηλαδή δεν μπορούσαν αυτές τις λειτουργίες να τις ασκούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου κατουσίαν ιδιώτες και όχι το δημόσιο. Και είχαμε το 2002 μια σειρά αποφάσεων, πολλές νομίζω σας τις έχω αναρτήσει όταν μιλούσαμε για το δημόσιο τομία, όπου το Συμβούλιο Πεκρατίας είπε ότι οι δραστηριότητες αυτές δεν συνδέονται αναπόσπαστα με το πυρήνα της κρατικής εξουσίας ως κρατική κυριαρχία. Οι σχετικές δραστηριότητες μπορούν να εξυπηρετηθούν αποτελεσματικότερα για το δημόσιο συμφέρον από ιδιώτες, επομένως η μετατροπή δεν είναι αντισυνταγματική. Βέβαια, επειδή πως καταλαβαίνετε οι συνδικαλιστικές οργανώσεις ήταν εξαιρετικά ισχυρές, προβλέφθηκε ένας νόμος το 97, ο οποίος ουσιαστικά προέβλεψε τα ίδια δικαιώματα και εγγυήσεις για το προσωπικό αυτόν τον δέκο, με αυτά που απολάβαναν οι δημόσοι υπάλληλοι. Στην ουσία, δηλαδή, το αμετακίνητο, ας το πούμε, του μονημότητα. Και θα ήθελα να πω πάνω σε αυτό ότι με πρόσφατη νόμι προέβλεψαν τη συγχόνευση τέτοιων, στα πλήσα των ημονιακών υποχρεώσεων της Ελλάδας, προέβλεψαν τη συγχόνευση και κατάργηση φορέων του δημοσίου. Δεν μπορείτε να φανταστείτε την αντίδραση των υπαλλήλων τέτοιων οργανισμών στην προοπτική μετατροπής τους σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή ανώνυμες εταιρείες. Δηλαδή, είναι αυτός ο φόβος απώλειας της μονημότητας. Οπότε, την εποχή, εκείνη το 97, εκδόθηκε αυτός ο νόμος, ο οποίος, αν θέλετε, προστάτευε το προσωπικό, το οποίο έχανε την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλων και γινόταν κατά κανόνα ιδάθη ιδιωτικού δικαίου αγορής του χρόνου. Λοιπόν, αυτός ο νόμος, επανέρχομαι στο νόμο, εισήγαγε, ας το πούμε, τις αρχές του ιδιωτικού management στο δημόσιο τομέα. Η διοικητική οργάνωση, δηλαδή, στρέφεται αυτόν τον δέκο, στρέφεται πλέον προς τους καταναλωτές, προσπαθώντας να μετατρέψει τους αδύναμους χρήστες κοινωνυπηρεσιών σε πελάτες. Διότι καταλαβαίνετε ότι είναι πολύ αδύναμη η θέση του πελάτη, του χρήστη ενός μονοπολίου. Όταν υπάρχει μονοπόλιο, καταλαβαίνετε ότι όλοι οι όροι επιβάλλονται και ο αντισυμβαλόμενος δεν έχει σχεδόν, έχει ελάχιστα δικαιώματα. Οι δημόσεις επιχειρήσεις, λοιπόν, σύμφωνα με το νόμο αυτό, υποχρεούνται να καταρτίζουν στρατηγικό σχέδιο που θα καθορίζει μακροχρόνιους στρατηγικούς στόχους και μεθόδους πραγματοποίησης και δεύτερον ένα επιχειρησιακό σχέδιο διάρκειας 3-5 ετών, το οποίο θα εξειδικεύει στόχους και μεθόδους για κάθε χρόνο λειτουργίας. Δηλαδή για πρώτη φορά βλέπουμε σε δημόσεις επιχειρήσεις να περιγράφονται οι επιδιοκόμενοι στόχοι εκπεφρασμένοι σε ποσά, προσδιορίζεται ο χρόνος, ο τρόπος και το κόστος πραγματοποίησης και εισάγονται ειδικές διαδικασίες παρακολούθησης και ελέγχου της εκτέλεσης των σχεδίων και μάλιστα η ευθύνη υπάρχει όχι μόνο σε επίπεδο διοικητικού συμβουλίου αλλά και σε προσωπικό επίπεδο κάθε διευθύνοντος συμβούλου της επιχείρησης και του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου. Μάλιστα ο διευθύνος σύμβουλος της επιχείρησης και ο προέδρος του διοικητικού συμβουλίου υπογράφει αυτό που λέμε συμβόλιο διαχείρησης με τον αρμόδιο υπουργό που ασκεί την εποπτεία και αναλαμβάνει ας πούμε την προσωπική επίβλεψη της εκτέλεσης των έργων και των στόχων κατά τη διάρκεια της θητείας του. Δηλαδή βλέπετε εισάγονται κανόνες management στο δημόσιο τομέα. Δηλαδή για πρώτη φορά βλέπουμε πρωτόγνωρες έννοιες σε δημόσια υπηρεσίες όπως δίκτης κόστους παραγωγής προλειόντων, δίκτης παραγωγικότητας, πρινπαραγωγικότητας, δίκτης αξιοποίησης του προσωπικού, δίκτης ποιότητας αγαθών και υπηρεσιών. Δηλαδή τα λυνάζοντα ύδατα των δέκο τα ράσονται, τα ρακουνούνται με το νόμο αυτό. Υπάρχει δυνατότητα καταγγελίας του συμβολέου διαχείρισης ή ανάκλησης του διορισμού του προέδου του διοικητικού συμβουλίου, του διευθυνωτοσυμβούλου, εάν δεν επέτυχε τους στόχους τους οποίους ανέλαβε. Επίσης προβληεύτηκε ο έλεγχος από ιδιωτικές ελεγκτικές εταιρίες. Αντικαταστάθηκαν τα πολυμελή διοικητικά συμβούλια από ενδεκαμελή δηλαδή πιο ευέλικτα όργανα. Συμμετοχή εργαζομένων στο διοικητικό συμβούλιο της επιχείρησης, εκλογή ιδιώτη, μάνατζερ. Δηλαδή βλέπουμε μια προσπάθεια να γίνουν οι δημόσιας επιχειρήσεις πιο ευέλικτες και να ξεφύγουν από το γραφειοκρατικό μοντέλο της δημόσιας διοίκησης. Επίσης, ιδιαίτερη σημασία έχει ο περίφημος χάρτης υποχρεώσεων προς τον καταναλωτή. Ο χάρτης υποχρεώσεων είναι υπιοδίκαιο, αλλά περιλαμβάνει τους όρους που πρέπει να τηρεί η δέκο έναντι του καταναλωτή. Βλέπαμε σε αυτό ακόμα και την υποχρέωση του οδηγού της αστικής κοινωνίας να λέει καλημέρα στον χρήστη της υπηρεσίας ή τον υπάλληλο της διοίκησης να έχει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Όπως καταλαβαίνετε όλα αυτά είναι μια αγώγημιση υποχρεώσεων, αλλά είναι μια προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας των παρεχωμένων υπηρεσιών. Υποχρέωση των δέκων να ενημερώνουν τους πελάτες για την τιμολογιακή πολιτική, για τις ανάγκες αναπροσαρμογής των τιμών. Εκτός του νόμου του γενικού είχαμε και ανατομέα συγκεκριμένες νομοθετικές ενέργειες προστασίας των Ελλήνων καταναλωτών. Εγκαταλείπονται οι παραδοσιακές συμβάσεις προσχώρησης με την πληθώρα μικροσκοπικών γραμμάτων, με καταχρηστικούς όρους στην πίσω σελίδα. Αυτές οι συμβάσεις προσχώρησης δίνουν τη θέση σε εξατομικευμένα συμβόλια παροχής υπηρεσιών, τα οποία καλύπτουν τις ειδικές ανάγκες κάθε καταναλωτή. Και επίσης καθιερώθηκαν νέες μορφές προστασίας των καταναλωτών, εκτός από τη συλλογική αγωγή, και πολλές διαδικασίες εξοδικαστικής επίλυσης διαφορών. Ας πούμε δημιουργία γραφείου καταναλωτή, σύσταση επιτροπής επίλυσης διαφορών σε κάθε δέκο, ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Καταναλωτών, επιτροπές φιλικού διακανονισμού στην έβρα κάθε νομού. Και κυρίως διευρύνθηκε η προόβλεψη εθνικών ρυθμιστικών αρχών, υποχρέωση που προέβλεπαν όλες οι κοινοτικές οδηγίες που προέβλεπαν απελευθέρωση των αγορών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Ρυθμιστικές αρχές οι οποίες αναλαμβάνουν τη θέσπιση των κανόνων που ρυθμίζουν τη λειτουργία των συγκεκριμένων δέκου. Είναι ο νόμος 3431 του 2006 περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ο νόμος 2668 του 1998 για την οργάνωση του τομέα παροχής ταχυδρομικών υπηρεσιών και ο νόμος 385 του 2003 οι οποίοι νόμοι καταργήθηκαν με το νόμο 4.053 του 2012 ταχυδρομικές και ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Κι αυτό σας τα λέω αυτά γιατί δεν έχει νόημα να γράφετε. Απλώς να δείτε ότι αφενός οι κοινωνικές οδηγίες μεταφέρθηκαν στο εθνικό δίκιο και βέβαια η νομοθεσία αναγκαστικά εξελίσεται. Γιατί εξελίσεται? Διότι η τομή αυτή είναι τομής δυναμικών τεχνολογιών που εξελίσσονται άρα και ο νομοθέτης πρέπει να παρακολουθεί τις εξελίξεις. Αντιδιαστολή με το ΑΣΕΤ ή το Συνήγορο του Καταναλωτή έχουν και κάποιες άλλες αργοδιότητες. Πάτε την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Τι είναι η Επιτροπή Ανταγωνισμού? Η Επιτροπή Εποπτίας Παιγνίων. Αυτές είναι οι ρυθμιστικές αρχές οι οποίες έχουν ως αργοδιότητα την οργάνωση να θέτουν το ρυθμιστικό πλαίσιο και την οργάνωση να θέτουν το πλαίσιο. Τι είναι οι ρυθμιστικές αρχές οι οποίες έχουν ως αργοδιότητα την οργάνωση να θέτουν το ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας συγκεκριμένων αγορών. Σε αντιδιαστολή με τις παραδοσιακές ανεξάρτητες διοικητικές αρχές όπως είναι το ΑΣΕΤ, ή η αρχή προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ή η αρχή διαφύλαξης του απορίττου των επικοινωνιών ή το Εθνικό Ραδιοτελεοπτικό Συμβούλιο. Αυτές οι ρυθμιστικές έχουν την αρμοδιότητα, η βασική τους αρμοδιότητα είναι να θέτουν το ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας των αγορών. Δραστηριοποιούνται σε τομέα άκρως οικονομικό, επιχειρηματικό. Δεν ασκούν οι ίδιες επιχειρηματικές λειτουργίες προφανώς, αλλά τι κάνουν, ρυθμίζουν την άσκηση αυτής της λειτουργίας. Για αυτό πρέπει να έχουν και ειδική τεχνογνωσία. Το θέμα βέβαια, το επόμενο ζήτημα που πρέπει να δούμε είναι αν αυτή η απελευθέρωση των αγορών κοινοφελών υπηρεσιών, η δυναμική δίσδυση των ιδιωτών που έχουν ως κίνητρο ποιο, το κέρδος βέβαια. Συνάδη, δηλαδή αυτή η οικονομική αποτελεσματικότητα και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας καλύπτει, προστατεύει αρκούντος τα δικαιώματα των καταναλωτών. Ο καλός ο ανταγωνισμός, η οικονομική ανταγωνιστικότητα, φυσικά αποτελεσματικότητα, αλλά πρέπει να προστατεύονται και τα δικαιώματα των καταναλωτών. Γιατί αυτές δηλαδή κοινοφελείς υπηρεσίες, πρωτίστως έχουν κοινοφελεί σκοπό, έχουν κοινωνικό πρόσωπο. Όπως θυμάστε οι δημόσιες υπηρεσίες, δηλαδή οι δραστηριότητες που εξυπηρετούν ζωτικές ανάγκες των πολιτών, οι οποίες τα δραστηριότητες έχουν εμπορικό, διομηχανικό χαρακτήρα, η ενέργεια, οι μεταφορές, ταχυδρομικές υπηρεσίες, έχουν εμπορικό χαρακτήρα. Διαμορφώθηκαν, λοιπόν, στη γαλλική ενόμη τάξη, από την οποία και ξεκίνησε αυτή η έννοια της δημόσιας υπηρεσίας, οι περίφημοι νόμοι ρολάμ, οι οποίοι ρύθμιζαν ακριβώς την άσκηση αυτών των δραστηριοτήτων. Ρολάμ. R-O-L-L-A-N-D. Είπαμε ότι η έννοια της γαλλικής δημόσιας υπηρεσίας, το service public, το περίμενω. Τι είπατε? Αυτό εις χασιμότμος, λέμε εις χασιμότμος. Καλά, αυτά είναι απλά, νομίζω τα έχουμε ξαναπεί. Δηλαδή, εγώ το βλέπω αυτό σαν επανάληψη θεμάτων που έχουμε δει και στο Γενικό Διοικητικό. Φίλε, μάλλον θα νομίσουμε και λίγο μέσα στην ομολογία, αν υπάρχουν όντως αυτοιμένες όντως. Ε, όλα ακριβώς, δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν κυρίες, αλλά είναι πολλά. Θα σας συνοδεύω. Ευτυχώς υπάρχει πρώτος... Κυρίες και παιδεύτερες, σήμερα κάθε μισάρα μας τρομοκρατείται. Ε, όχι. Μήπως αυτό είναι ένα σεμεριαριακό μάθημα που όπως σας είπα εκφράζει, ακριβώς μάλλον αποτυπώνει την εξέρεξη του διοικητικού δικαίου. Δηλαδή, τα πιο σημαντικά, ας το πούμε, φαινόμενα, εδώ διαδραματίζονται, μάλλον από αυτό το δίκιο καλύπτονται. Έτσι, που μάλλον είναι ενδιαφέρον και μάλλον πρέπει να είναι ευχάριστο. Δεν είναι ενδιαφέρον, πες του Θεού. Απλά είχαμε κάνει και τη μεγαλωσία του προφορικά πριν και νομίζω ότι έχουμε το μόνο στο μυαλό μας. Εντάξει, το θέμα είναι να έχει και ενδιαφέρον το αντικείμενο. Τώρα είναι να σας... Τι να σας ρωτήσουμε. Τι είναι παροχητική διοίκηση. Αχ, τί θετάμε. Τα ματάμε. Ναι, αυτό. Τώρα εδώ δουλεύουμε πάνω σε αυτήν την έννοια, ας πούμε, σε αυτήν τη θεμελιώδης έννης. Επομένως, στους νόμους Ρολάντους έχουμε ιδιπί διαρκής παροχή, ισότητα, προσαρμοστικότητα κτλ. Φανταστείτε, όλα αυτά είναι κλασικά θέματα. Δηλαδή, αν δείτε τίποτα δεν είναι απόλυτα καινούριο. Τα ίδια πράγματα ανέκυψαν και σε προηγούμενες εποχές. Επομένως, όλες σχεδόν έχουν αντιμετωπιστεί. Άρα, όταν αυτές οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας παρέχονταν από κρατικά μονοπόλια, υπήρχε, ας πούμε, το τεκμήριο νομιμότητας του κράτους, αποτελεσματικότητας, εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος κτλ. Οπότε, το κράτος δεν αισθάνθηκε ποτέ την ανάγκη να εξειδικεύσει τις υποχρεώσεις που είχαν οι φορείς των υπηρεσιών αυτών. Το κράτος, εξωρισμού, εξυπηρετεί μόνο το δημόσιο συμφέρον. Ανταγωνισμός δε χώρει, διέβη τη δράση του η αρχή της νομιμότητας, άρα, εξωρισμού, ικανοποιεί τις ανάγκες των πολιτών. Άρα, δεν είχαμε ούτε πρότυπα ποιότητας, ούτε πρότυπα τιμών, ούτε προβλέπονταν κυρώσεις για τη μη εφαρμογή τους, διότι υπήρχε το τεκμήριο νομιμότητας και αποτελεσματικότητας της κρατικής δραστηριότητας, είτε είχαμε περιοριστικοί διοίκες, είτε παροχική. Όμως, η κατάργηση αυτών των εθνικών μονοπολίων και η δραστηριοποίηση ιδιωτών, ιδιωτικών φορέων, που έχουν σκοπό το κέρδος, καθιστούν αναγκαία την επέμβαση του κράτους, ώστε να διασφαλιστεί ότι, πέρα του κέρδους, οι συγκεκριμένοι φορείς ικανοποιούν τις ζωτικές ανάγκες των πολιτών με την δραστηριότητά τους. Για αυτό το λόγο, δηλαδή, οι οδηγίες επομένως που προέβλεψαν αυτή την απελευθέρωση, την κατάργηση των μονοπολίων και τη δυνατότητα δραστηριοποίησης και ιδιωτών, προστάτευσαν και τα συμφέροντα και τα δικαιώματα των καταναλωτών. Τούτο, μάλιστα, κατέστη αναγκαία στο μέτρο που, πολύ φαίνομαι στάξεις, κυρίως οι Γαλλικοί, λόγω της ιδιαίτερης σημασίας που έχει στους κόλπους, της έννοια της service public, της δημόσιας υπηρεσίας, είχαν πολύ έντονες αντιρίσεις στην απελευθέρωση των αγορών κοινοφελών υπηρεσιών. Αυτό, λοιπόν, έπρεπε η Επιτροπή να το αντιμετωπίσει, δηλαδή να διασφαλίσει τον κοινωνικό χαρακτήρα των υπηρεσιών και πώς το έκανε λανσάροντας την έννοια της καθολικής υπηρεσίας, η οποία νομίζω ότι είναι αμερικανικής προέλευσης. Κι αυτή η έννοια της καθολικής υπηρεσίας βρέθηκε στο επίκεντρο πραγματικά και στην πρώτη γραμμή επικαιρότητας, μπορούμε να πούμε, στον χώρο της κοινής ωφέλειας. Γιατί, διότι μέσω της έννοιας της καθολικής υπηρεσίας, που είναι ένα καθεστό στην ουσία, το νομικό καθεστό σε αυτών των δραστηριοτήτων, επιδιώθηκε τι? Η εξυπηρέτηση, η διασφάλιση μάλλον της εξυπηρέτησης των αναγών των καταναλωτών. Δηλαδή, ο ανταγωνισμός και η διείσδιση των ιδιωτών είναι εποφελής για τους καταναλωτές. Δηλαδή, έχουμε ανοιχτή αγορά, ανταγωνισμό, δραστηριοποίηση ιδιωτών. Γιατί όμως, για την εξυπηρέτηση ζωτικών αναγών των καταναλωτών. Ποιες είναι οι υποχρεώσεις και τι αποτελεί η καθολική υπηρεσία. Η απάντηση δίνεται ad hoc, εξατάται από όταν έχουμε ταχυδρομικές υπηρεσίες, τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες, ενέργεια κτλ. Η έννοια πάντως της καθολικής υπηρεσίας έκανε την πρώτη της εμφάνισης στον χώρο των τηλεπικοινωνιών. Είναι μάλιστα και η αγορά που πρώτη άνοιξε και ολοκληρώθηκε. Και στην Ελλάδα η Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομίων είναι η αρχή που λειτούργησε από νωρίς πολύ καλά. Έχει πλήρες πλαίσεις νομοθετικό ως προς τις αρμοδιώτητές της. Επομένως, σε αυτή την αγορά πρώτο εμφανίστηκε η έννοια και σημαίνει υποχρέωση δημιουργίας και εκμετάλλευσης δημιουργίας και εκμετάλλευσης καθολικού δικτύου που είναι ανοιχτό μετά από έτηση σε κάθε καταναλωτή ή χρήστη και με υποχρέωση κάλυψης όλης της εθνικής επικράτειας. Η υποχρέωση μάλιστα διευρύνεται και καλύπτει και τη δυνατότητα πρόσβασης σε έναν αριθμό βασικών τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών που θα προσφέρονται με ποιότητα και διάρκεια σε όλη την εθνική επικράτεια και με τιμές προσθετές για όλους. Θα τα δούμε ένα ένα όλο αυτά. Αυτό δηλαδή όμως τώρα έχει κάτι με τηλεπικοινωνικές υπηρεσίες συγκεκριμένες στη τηλεπικοινωνία. Εμφανίζεται στη τηλεπικοινωνικές υπηρεσίες για αυτό είπα ότι σε αυτές εξειδικεύθηκε ως την υποχρέωση δημιουργίας και εκμετάλλευσης δεκτύου. Αλλά γενικά θα λέμε σε έναν κρατογραφικοί υπηρεσίες ένομα αυτό το καθιστό. Ακριβώς το προστατευτικό καθιστό που θα δούμε τις εκφάνσεις του. Απλώς σας λέω ότι βασικά στις τηλεπικοινωνίες εμφανίστηκε ως την υποχρέωση δημιουργίας και εκμετάλλευσης καθολικού δεκτύου στο οποίο μπορούν να έχουν πρόσβαση όλοι οι χρήστες ως υποβάλλουν έτσι σε όλη την επικράτεια και με προσιτές τιμές. Άρα αρχικά η έννοια της καθολικής υπηρεσίας εμφανίζεται προσιτή μάλλον συμβατή με μονοπολιακές καταστάσεις αφού δεσμεύει στο μονοπολιακό καθεστώς ορισμένες κερδοφόρες επιχειρήσεις. Δηλαδή προσέξτε, καθολική υπηρεσία, συνδυάστε το με το προηγούμενο θέμα που είπαμε για τα αποκλειστικά δικαιώματα. Καθολική υπηρεσία, άρα ανοιχτό δίκτυο σε όλους. Όμως αυτό το ανοιχτό δίκτυο συνεπάγεται και πολλές δαπάνες. Άρα κάποιες υπηρεσίες θα μπορούν να έχουν μονοπολιακό καθεστώς. Δηλαδή αφού ο φορέας πρέπει να παρέχει καθολική υπηρεσία σε όλους όσους το ζητούν, σε προσιτές τιμές, σε όλη την επικράτεια ενδεχομένως να είναι αναγκαίο να του παραχωρηθεί ένα περιορισμένο μονοπόλιο ως προ συγκεκριμένες υπηρεσίες. Γιατί να του παραχωρηθεί το μονοπόλιο αυτό? Για να έχει έσοδα, ούτως ώστε να καλύψει τις ανάγκες της καθολικής υπηρεσίας σε όλη την επικράτεια. Το καταλάβαμε, το καταλάβατε? Άρα η καθολική υπηρεσία συμβιβάζεται με κάποιες περιορισμένου βελυνεκούς μονοπολιακές καταστάσεις. Θα δούμε δύο βασικές αποφάσεις του Δικαστηριού της Ένωσης, την περίφημη Κορμπό και την εξίσου περίφημη Αλμελό. Η μεν Κορμπό είναι του απόφαση της 19ης Μαΐου. Σήμερα δηλαδή, έχουμε την επέτειο της Κορμπό. Άρα δε θέλω να το ξεχάσω. 19 Μαΐου του 1993 σε Παύλα 320 του 1991, Κορμπό, αφορούσε τα υπηρεσίες ταχυδρομικές στο Βέλγιο και η εξίσου σημαντική Αλμελό, 19 Μαΐου, 19 Πέμπτου. Και η Αλμελό, λοιπόν, της 27ης Απριλίου του 1994 σε Παύλα 393 του 1992, η μία αφορά ταχυδρομικές υπηρεσίες, η άλλη η ηλεκτρική ενέργεια. Και εκεί δέχεται το Δικαστήριο ότι είναι δυνατόν, αυτές είναι υπηρεσίες δικτύου, έτσι, καθολική υπηρεσία λοιπόν, ότι είναι δυνατόν κάποιες υπηρεσίες από αυτή τη μεπρία η κρίση των ταχυδρομικών μεταφορών και της ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν να ανατεθούν αποπληστικά στον εθνικό φορέα, έτσι μονοπολιακά δηλαδή, γιατί? Για να καλύψει τις δαπάνες που συνεπάγγεται η καθολική υπηρεσία ως προσπαροχές που είναι ζημιωγόνες ή εμπαρφηλούντως δαπανηρές, έτσι. Αυτές είναι θεμελιώδεις αποφάσεις κορμπό και αλμελό. Θα τις δούμε αυτές, αν θέλετε κοιτάξτε τις κι εσείς για να τις αναφέρουμε ταχαίως για να φτάσουμε στις αποφάσεις τώρα της ολομέλειας που είναι πολύ πιο δυναμικές. Λοιπόν, πώς θα οριοθετήσουμε την καθολική υπηρεσία, είναι ένα σύνολο απαιτήσεων κοινής ωφέλειας, στην οποία υπόκεινται σε όλη την κοινότητα ορισμένες δραστηριότητες, για να τις δούμε αυτές. Ήδη μια ανακοίνωση της Επιτροπής ορίζει την καθολική υπηρεσία ως ένα σύνολο απαιτήσεων κοινής ωφέλειας, σημειώστε το αυτό, στις οποίες απαιτήσεις υπόκεινται σε ολόκληρη την κοινότητα ορισμένες δραστηριότητες. Αυτές οι υποχρεώσεις που αποραίουν από την έννοια της καθολικής υπηρεσίας, έχουν στόχο να εξασφαλίσουν παντού την πρόσβαση όλων σε ορισμένες ουσιώδεις παροχές και σε προσιτή τιμή. Για να τις δούμε αυτές τις απαιτήσεις κοινής ωφέλειας. Πρώτον, δικαίωμα πρόσβασης σε ελάχιστε θεμελιώδεις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας. Βασική συνιστόσα λοιπόν της έννοιας της καθολικής υπηρεσίας που τη βλέπουμε σε πολλά κοινωτικά κείμενα είναι ότι η μέρημνα για το συμφέρον του πολίτη απαιτεί την εξασφάλιση της πρόσβασης σε υπηρεσίες που θεωρούνται ουσιώδεις. Δηλαδή ο καθένας στην κοινότητα θα πρέπει να έχει το δικαίωμα να εγγραφεί συνδρομητή στη τηλεφωνία. Άρα αυτό το δικαίωμα πρόσβασης σε ελάχιστε θεμελιώδεις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας. Δηλαδή σε οποιοδήποτε σημείο της επικράτειας και αν βρίσκεται κάποιος πρέπει να έχει πρόσβαση σε ορισμένες ελάχιστε θεμελιώδεις υπηρεσίες. Η πρώτη έκφραση. Η δεύτερη. Το δικαίωμα σε αδιάλειπτη παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Αδιάλειπτη παροχή. Αυτό σημαίνει ότι η διακοπή μιας τέτοιας υπηρεσίας πραγματοποιείται μόνο κατόπιν συνενόησης με τον θυγόμενο χρήστη και μετά την πάροδο κάποιας προθεσμίας ενδεδειγμένης για την προετοιμασία του κοινού. Δηλαδή αν πει η δεή ότι διακόπτει την παροχή πρέπει να ενημερώσει εγγέρος ότι θα σταματήσει ή διακόπτει οριστικά την παροχή λόγω μη καταβολής του τιμήματος ή για λόγους εργασίας ας πούμε διακόπτει την παροχή ρέβοντας κάποια περιοχή πρέπει να έχει ειδοποιήσει εγγέρος τα πλαίσια της αδιάλειπτης παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Τρίτο δικαίωμα που απορρέει από αυτή την έννοια της καθολικής υπηρεσίας είναι το δικαίωμα ίσης πρόσβασης και ισότιμης μεταχείρισης. Ας πούμε η ίση μεταχείριση εφαρμόζεται στην τεχνική πρόσβαση, στατιμολόγια, στην ποιότητα της υπηρεσίας, στη χρονική περίοδο από την υποβολή της αίτησης μέχρι την παροχή της υπηρεσίας, στη δίκαιη κατανομή της χωρητικότητας σε περίπτωση ανεπάρκειας, στο χρόνο επισκευής των βλαβών, στην παροχή πληροφοριών σχετικά με το δίκτυο, στις επιφυλάξεις, στην οξομοθεσίας για την προστασία προσωπικών δεδομένων κλπ. Και βέβαια αυτή η αρχή της ισότητας συνδυάζεται όπως καταλαβαίνετε με τη δυνατότητα δικαιολογημένων διαφοροπίσεων για διάφορες κατηγορίες χρηστών, ενώ πρέπει να προβλέπεται και η δυνατότητα ελλείψης μέτρων για άτομα με ειδικές ανάγκες. Εντάξει μέχρι εδώ. Ισότιμη πρόσβαση λοιπόν. Άλλο δικαίωμα που αποραίει από την έργα της καθολικής υπηρεσίας είναι το δικαίωμα για ποιοτική παροχή κοινοφελούς υπηρεσίας. Εδώ, και στις οδηγίες και στις εθνικές διατάξεις μεταφοράς, η ποιοτική παροχή καθίσταται μετρήσιμη και προβλέπονται συγκεκριμένοι δείκτες ποιότητας. ώστε η επίδοση κάθε φορέα να αξιολογείται από την εθνική κανονιστική αρχή και να εξασφαλίζεται η σύγκληση της ποιότητας στο επίπεδο ενωσιακό. Δηλαδή, οι οδηγίες θέτουν πρότυπα ποιότητας, οι εθνικές αρχές ελέγχουν αν οι φορείς υπηρεσιών τηρούν αυτά τα πρότυπα, οπότε επιτυγχάνεται τη σύγκληση προτύπων σε όλη την κοινότητα. Δηλαδή, όχι άλλες τηλεφωνικές υπηρεσίες να παρέχονται στη Γερμανία και άλλες στην Ελλάδα. Πέμπτο δικαίωμα, δικαίωμα για τιμολόγηση ισότιμη και προσιτή σε όλους τους χρήστες. Δηλαδή, οι δέκο πρέπει να εφαρμόζουν πολιτική τιμολόγησης. Έχουμε πλέον ερητή επιταγή των κοινωνικών οδηγιών προς αυτό. Τα τιμολόγια πρέπει να είναι αντικειμενικά, δηλαδή προσανατολισμένα στο κόστος, να δημοσιεύονται, να είναι αναλυτικά, να μην εισάγουν διακρίσεις, υπεύθυνες είναι οι εθνικές λυθμιστικές αρχές, ενώ οι αλλαγές τιμολογίων προϋποθέτουν τι? Προειδοποίηση των Χριστών. Πολιτική τιμολόγηση. Ναι, πολιτική τιμολόγηση. Οι δέκο πρέπει να εφαρμόζουν πολιτική τιμολόγηση. Εσάς σας φαίνονται προφανώς αυτονόητα τώρα, αλλά διότι δεν ζήσατε μονοπολιακές καταστάσεις, δέκο, τώρα λειτουργούν καλά, πολύ καλά, όλες αυτές οι υπηρεσίες λόγω ακριβώς αυτού του ανταγωνισμού. Από την αρχή της καθολικής υπηρεσίας απορρέει επίσης το δικαίωμα για συνεχή προσαρμογή της παρεκόμενης υπηρεσίας στις ανάγκες των Χριστών. Δηλαδή για να συμβαδίζει με την εξέλιξη της τεχνολογίας και να προστατεύει ένομα αγαθά όπως το περιβάλλον και την ιδιωτική ζωή. Δηλαδή αυτό καταλαβαίνετε τι σημαίνει η προσαρμογή. Ας πούμε τη δυνατότητα να μην περιλαμβάνεται το όνομα του χρήστη στον τηλεφωνικό κατάλογο, να δίνονται περισσότερες υπηρεσίες λόγω fax ή αναγνώριση κλήσεις. Συνεχίζει λοιπόν προσαρμογή της υπηρεσίας στις ανάγκες του καταναλωτή. Άλλες ανάγκες έχει ο οικιακός χρήστης και άλλες ο επιχειρησιακός. Και επίσης από την καθολική υπηρεσία αποραίει βέβαια το δικαίωμα ταχείας και οικονομικής επίλυσης των διαφορών. Αυτό βέβαια είναι θέμα μεταφοράς. Οι οδηγίες προβλέπουν αυτή την υποχρέωση. Αυτό είναι θέμα εθνικής ένωμης τάξης. Πώς θα το μεταφέρει. Αυτά είναι τα βασικά δικαιώματα που αποραίωνα από την έννοια της καθολικής υπηρεσίας. Αυτό θα πρέπει να αντιληφθείτε ότι η καθολική υπηρεσία είναι το καθεστώς που διέπει αυτές τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος. Είναι δηλαδή κάποια δικαιώματα που αντιστοιχούν σε υποχρεώσεις των φορέων και αποραίωνα ακριβώς από αυτή την έννοια της καθολικής υπηρεσίας. Αυτή η έντονη ανάγκη έγινε όλη στη Συντηματική του 90, γιατί τότε ήταν όλες οι κρατικοφυλμένες. Σήμερα υπάρχουν συζητήσεις. Έχουν μείνει άλλες υπηρεσίες, οι οποίες είναι αμυγός στα τυχαία στις σκέφτονες και συζητείται η δικαιοποιησία τους. Λοιμάνη. Όχι. Έχουν μείνει. Ναι. Δεν ξέρω. Αυτό κυρίως είναι θέμα πρώτα απ' όταν είναι θέμα κάθε κράτος μέλους, έτσι σε κάποια κράτη ορισμένης. Δεν έχουμε σχεδόν σχεδόν τίποτα, γι' αυτό. Έχουν ελευαρισμένοι μένων, δηλαδή μπορεί να έχουν νομικό καθεστώς ανώνυμης εταιρείας, αλλά ανήκουν οξολοκλήρους στο δημόσιο. Έτσι. Πώς είπατε? Πολύ λογικό να ανήκουν στο δημόσιο. Πολύ λογικό δεν ξέρω. Είναι συνέπεια μιας ιστορικής εξέλιξης, αλλά κάποια στιγμή αυτό που μπορεί να πάψει να ισχύει, έτσι. Αυτό δηλαδή που ενδιαφέρει, αυτό που ενδιαφέρει που είπαμε είναι να εξυπηρετούνται οι ζωτικές ανάγκες. Αν θα εξυπηρετηθούν από κρατικό φορέα ή από ιδιωτικό, ο λίγος ενδιαφέρει. Επίσης, εκείνο που απαγορεύεται είναι να λειτουργεί μονοπολιακά, απόλυτα μονοπολιακά ο φορέας, έτσι. Ναι. Η περίπτωση του ΩΣΕ εντάσσεται στις εξελέσεις που την κράτηται το μονοπολιακό. Όχι. Τι εννοείτε. Όταν είναι μονοπόλιο, γιατί η μόνη είναι... Α, πιθανόν είναι μονοπόλιο με την έννοια ότι, δεν ξέρω, τώρα το τελευταίο το καθεστώς του ΩΣΕ δεν το έχω έτσι δει, αλλά μονοπόλιο σημαίνει ότι απαγορεύεται η δραστηριοποίηση ιδιωτών επιχειρηματιών. Μπορεί μέχρι τη στιγμή να μην ενδιαφέρεται κάποιος, έτσι. Αλλά δεν ξέρω αν ο ΩΣΕ εξακολουθεί να απολαμβάνει, έτσι όπως είναι η νομοθεσία του ασφάλου, εξακολουθεί να απολαμβάνει μονοπολιακής μεταχείρισης. Δηλαδή, να διακρίνουμε το εξής, μονοπόλιο δεν σημαίνει, μάλλον είναι κάτι διαφορετικό το μονοπόλιο και κάτι διαφορετικό η ιδιωτικοποίηση. Μπορεί ένας φορέας να είναι τι, κρατικός, αλλά να μην έχει μονοπόλιο, δηλαδή παράλληλα με αυτόν στην ίδια αγορά να δραστηριοποιούνται και άλλοι, και μπορεί ένας φορέας να τυχαίνει να έχει μονοπόλιο, διότι είναι ο μοναδικός που ασπούσε δραστηριότητες εκεί, αλλά να ιδιωτικοποιηθεί. Καταλαβαίνετε, ο σε για παράδειγμα, υπάρχει ένα δίκτυο. Το δίκτυο τι είναι, το δίκτυο είναι δημόσιο. Καταλαβαίνετε, οι συντηροδρομικές γραμμές είναι δημόσιες. Το θέμα είναι αν σ' αυτές τις δημόσιες γραμμές, το δημόσιο δίκτυο, μπορεί να δραστηριοποιηθεί όχι μόνο εθνικό κρατικός φορέας αλλά και ιδιωτικός. Υπάρχει ενδιαφέρον σε αυτό. Το πρώτο που πρέπει να δούμε είναι ποιο είναι το νομοθετικό πλαίσιο, αν επιτρέπει τη δραστηριοποίηση και ιδιωτών παράλληλα με τον κρατικό φορέα. Και επίσης, δεύτερον, εφόσον υπάρχει αυτή η δυνατότητα, αν έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από ιδιωτικό φορέα να δραστηριοποιηθεί σε αυτό το δίκτυο. Δηλαδή το δίκτυο, οι γραμμές είναι τι, δημόσια κτήση. Τώρα, σε αυτήν, η δραστηριότητα είναι κάτι άλλο. Ο ΣΑΕ είναι ιδιωτικός φορέας, είναι ανώλημη και έλεγχε. Ανώλημη και έλεγχε, νομίζω ότι ανήκει στο δημόσιο. Βέβαια, ιδιωτικοποίηση σημαίνει ότι είναι άλλη η αποκρατικοποίηση, άλλη η ιδιωτικοποίηση. Δεν ξέρω αν έχει, νομίζω ότι ανήκει στο δημόσιο. Ο ΣΑΕ, δεν έχω δει τελευταία το νομοθετικό του πλαίστος. Υποπτία του κράτους είναι αναγκαία για να διασφαλίσει τι. Ότι ο ιδιώτης εξυπηρετεί τις ζωτικές ανάγκες των πολιτών. Και την υποπτία αυτή την ασκεί ποιος. Η ρυθμιστική αρχή, αυτός είναι ο ρόλος της ρυθμιστικής αρχής στις αγορές που έχουν απελευθερωθεί. Να ορίζει, μάλλον, υποποιές προϋποθέσεις ιδιώτης δραστηριοποιούνται και αν οι ιδιώτης συμμορφώνονται προς τις υποχρεώσεις τους. Ορίστε. Και η αποκρατικοποίηση της ιδιωτικοποίησης. Η αποκρατικοποίηση αυτό, είπα προηγουμένως, κατά την εκτίμηση του πλαίστον, είναι ευρύτερη έννοια. Δηλαδή περιλαμβάνει και άλλες μορφές ιδιωτικοποίησης. Είναι η πιο προχωρημένη μορφή αποκρατικοποίησης με την έννοια τι σημαίνει ότι μεταβιβάζεται από περιουσιακή... όχι ολόκονον 50%, 70% σε ιδιώτη. Αλλά αποκρατικοποίηση είναι και η απορρίθμιση. Καταλάβατε, περιορίζονται, δηλαδή, οι επεμβάσεις του κράτους σε έναν τομέα. Αυτό είναι αποκρατικοποίηση ή αλλάζει η δισμική μορφή ενός κρατικού φορέα. Έτσι, μπορεί να παραμένει στην ιδιοκτησία του δημοσίου, αλλά λειτουργεί ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου. Ή καταργείται ένα μονοπόλιο. Και αυτό είναι αποκρατικοποίηση, δεν είναι ιδιωτικοποίηση. Δηλαδή, έχουμε μία αγορά πολύ σημαντική, υπάρχει ένας κρατικός φορέας, πάρει, όμως, να έχει μονοπολιακό χαρακτήρα. Δηλαδή, ανήκει εξ ολοκλήρου στο δημόσιο μέν, πλην όμως δεν έχει μονοπόλιο, δηλαδή δραστηριοποιούνται και ιδιώτες εκεί. Άσχερα αν και αυτός είχε, δηλαδή, ιδιωτικοποίηση διευρύνεται με την έννοια ότι και στους κρατικούς φορείς συμμετέχουν ιδιώτες, άρα έχουν μερική ιδιωτικοποίηση. Θα δούμε λίγο αυτά. Αν θέλετε μπορείτε να διαβάσετε το βιβλίο, την μονογραφία, μάλλον τη διατριβή του κυρίου Καϊδατζή για το θέμα αυτό, και του κυρίου Τσιρωνά που γράφτηκαν παράλληλα. Έτσι, να δείτε, ο καθένας δίνει άλλη έννοια στην ιδιωτικοποίηση, μπορεί να είναι τυπική, ουσιαστική, κτλ. Εγώ θεωρώ ότι, ό,τι όπως σας το είπα, είναι μάλλον πιο ακριβές. Δηλαδή η αποκρατικοποίηση είναι ένας ευρύτερος θεσμός, η ιδιωτικοποίηση είναι μία έκφαση αποκρατικοποίησης. Δηλαδή η αποκρατικοποίηση καταλαμβάνει, περιλαμβάνει και άλλα φαινόμενα πλην της ιδιωτικοποίησης. Άλλη απορία έχουμε? Εδώ έχει ενδιαφέρον να βλέπει κανείς χωριστά τις αγορές, δηλαδή η αγορά της επικοινωνιών είναι σχεδόν πλήρως απελευθερωμένη. Η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας έχει άλλες δεσμεύσεις, γιατί εκεί έχουμε παραγωγή, μεταφορά, διανομή. Έχουμε περισσότερες δραστηριότητες που δεν είναι δυνατόν όλες να ιδιωτικοποιηθούν πλήρως, για παράδειγμα. Οι μεταφορές επίσης έχουν άλλες ιδιοριθμίες, δηλαδή εδώ πρέπει να εξετάζονται κατά αγορά το καθιστώς. Εδώ μπορούμε να εντάσουμε και τα security. Το security είναι κάτι άλλο. Εκεί έχουμε περιοριστική διοίκηση, η οποία είναι το κράτος που χωρεί ακόμη και σε αυτό το τομέο που συνδέεται με την πυρήνα της κρατικής κυριαρχίας. Αυτό είναι κάτι άλλο. Εδώ η συζήτηση είναι διαφορετική. Δεν συνδέεται με την απελευθέρωση των αγορών που μιλάμε. Εμείς ασχοληθήκαμε κυρίως με τις κοινοφιλείς επικοινήσεις, γιατί αυτό που λέτε δεν είναι οικονομική δραστηριότητα από τους ιάρους, έτσι. Καταλήγει να γίνεται, αλλά στην ουσία είναι τήρηση δημόσιας τάξης και προστασία. Μωρή, θα συνεχίσουμε τη λειτουργία. |
