| : [♪ Μουσική Καλησπέρα. Δεν είναι λίγο σαν σατανική σύμπτωση το ότι εμφανίζεται κάποιος, σαν και εμένα εννοώ, κάποιος που δεν το έχει καθόλου με το να στέκεται μπροστά σε κόσμο και να μιλάει αμέσως μετά από τους δύο προηγούμενους. Λέω ότι είναι σατανική σύμπτωση, μπορεί να είναι και προσχεδιασμένο, δεν ξέρω, αλλά εν πάση περίπτωση. Έχω την, διεστάζομαι ότι το γενικότερο πνεύμα της σημερινής ημερίδας είναι οι ευκαιρίες που γεννιούνται μέσα από την κρίση. Αυτό, εγώ πώς το ερμηνεύω, είναι ότι έχουμε μια έτσι αδειόρατη προσμονή, ότι θα εμφανιστεί κάτι ως εκθάυματος και θα μας σώσει από όλα τα δυνά που μας βασανίζουν και μας βασανίζουν όλο και περισσότερο αυτή την περίοδο. Μοιάζει λίγο έτσι με το λυχνάρι του Αλαντίν, που περιμένουμε ότι θα σκοντάψουμε πάνω του καθώς περπατάμε στην έρημο. Εξάλλου ο καθένας μας, καθημερινά, στην Ελλάδα περπατάει σε μια έρημο, θα σκοντάψει κάτι μεταλλικό, θα το τρύψει, θα βγει το τζίνι, και από εκεί και πέρα όλες οι επιθυμίες και οι φιλοδοξίες του θα γίνουν πράξη. Όμως αυτό που με προβληματίζει είναι το ακριβώς ανάποδο. Δηλαδή, δεν είναι τόσο οι ευκαιρίες που προκύπτουν μέσα από την κρίση, όσο οι κρίσεις που μπορεί να προκύψουν μέσα από τις ευκαιρίες. Και νομίζω ακριβώς ότι αν ρίξουμε μια προσεκτική ματιά σε αυτό που συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα από πολιτική και κοινωνική άποψη, δείχνει ακριβώς αυτό, ότι κάποιος είδε μια ευκαιρία και προκάλεσε μια τεράστια κρίση. Αλλά και πάλι δεν είναι αυτό το βασικό σημείο που θέλω να αναπτύξω. Αυτό που με νοιάζει περισσότερο είναι να προβληματιστούμε, αν θέλετε, μαζί μου, όλοι μαζί, για το αν πραγματικά υπάρχει η έννοια της ευκαιρίας. Εγώ θέλω να πιστεύω ότι δεν υπάρχει ευκαιρία. Η ευκαιρία ως έννοια είναι μια αφαίρεση. Δηλαδή τι γίνεται. Επιλέγουμε να βλέπουμε την πραγματικότητα μέσα από μια κλειδαρότρυπα, αγνώντας όλα τα συμφραζόμενα, όλο το περιβάλλον. Δηλαδή, ας πούμε ότι είναι το κλασικό παράδειγμα με τη μύτη και την κορυφή του παγόβουνου, όπου αυτό που εξέχει από το νερό είναι η ευκαιρία. Αυτό βλέπουμε, σε αυτό επικεντρώνουμε. Όμως από κάτω βρίσκεται κάτι πάρα πολύ σύνθετο, κάτι πολύ περίπλοκο, που κατά τη γνώμη μου είναι η ίδια η ζωή. Και η ίδια η ζωή δίνει ή δεν δίνει ευκαιρίες, αλλά η ίδια η ευκαιρία δεν νομίζω ότι υπάρχει. Εξάλλου, εάν περιμένουμε απεγνωσμένα μια ευκαιρία, σημαίνει ότι όλο το υπόλοιπο της ζωής μας είναι χάλια. Δηλαδή, αν περιμένουμε το λιχνάρι του αλαντίν, σημαίνει ότι κάτι πάρα πολύ στραβά πηγαίνει. Και δεν φταίει η ευκαιρία, ίσως φταίει πάρα πολλά άλλα πράγματα. Παρ' όλο που με ενδιαφέρει η προσέγγιση της έννοιας ευκαιρίας, οντολογικά, φιλοσοφικά, αν θέλετε, δηλαδή αν υπάρχει ή δεν υπάρχει, δεν έχω σκοπό να σας κουράσω με θεωρητικολογίες. Νομίζω ότι το έκανα ήδη. Αντίθετος, ήθελα να στριμώξω κάποια παραδείγματα μέσα στο διαθέσιμο χρόνο που έχω, ακριβώς για αυτό, για να προβληματιστούμε σχετικά με το αν υπάρχει ή δεν υπάρχει αυτό που έχουμε ονομάσει συμβατικά ευκαιρία. Και τι κάνουμε με αυτό, γιατί υπάρχει ένα άγχος, ότι αν δεν πιάσουμε την ευκαιρία, αν δεν την αρπάξουμε τώρα μέσα στην κρίση, που είναι και λιγοστές οι ευκαιρίες, τότε πάει χαθήκαμε. Ναι, αλλά όταν μακαρίζουμε τον Τάδη τον δύνα υπερτυχερό φίλο μας που έπεσε από την Ακρόπολη και βρήκε πορτοφόλι, ξεχνάμε κάτι βασικό ότι το χαρακτήρα του, δηλαδή τι έκανε αυτός για να βρίσκεται τη σωστή στιγμή στο σωστό σημείο ώστε να αρπάξει την υποτιθέμενη ευκαιρία. Ξεχνάμε το τι έκανε με αυτή την ευκαιρία, ξεχνάμε το τι ήθελε. Παραγνωρίζουμε δηλαδή χίλιος δυο παράγοντες που είναι πάρα πολύ σημαντικοί. Είναι η ίδια η ζωή, γιατί εγώ πιστεύω ότι οι ευκαιρίες και οι μη ευκαιρίες είμαστε απλά εμείς οι ίδιοι. Ας υποθέσουμε, χαρή παραδείγματος, ότι η ζωή ολόκληρη είναι ένα Luna Park. Νομίζω ότι η ζωή στην σημερινή Ελλάδα κάτι τέτοιο είναι έτσι κι αλλιώς. Οπότε υπάρχει αυτό το κλασικό παιχνίδι με τους στόχους που τρέχουνε γρήγορα και εμείς είμαστε κάπου και συμμαδεύουμε με το όπλο μας. Ναι, αλλά θέλετε να πούμε ότι οι στόχοι είναι παπάκια, θέλετε ότι είναι πασχαλίτσες, πολιτικοί. Ακόμα καλύτερα, όποιο ζώο της δημιουργίας θέλετε βάλτε το στο νου σας και φανταστείτε αυτό το παιχνίδι. Είμαι λοιπόν εγώ και συμμαδεύω το παπάκι. Ποιο είναι όμως το δικό μου παπάκι, το σωστό παπάκι. Να περιμένω να μου κάνει κάποιον σημειάλο, να περιμένω να κουραστούν, να πηγαίνω έρχονται τα παπάκια να ζαβλακωθούν, να τα μαζέψω όλα από κάτω ή μήπως να το πω πιο δυναμικά, να πάρω ένα ούζι και να τα καθαρίσω όλα. Και αφού θα τα καθαρίσω όλα, κάποιο από αυτά δεν μπορεί, θα είναι και το δικό μου παπάκι. Εάν με ρωτούσε κάποιος, ρε μεγάλη εντέξει, και ποιος είναι ο κανόνας, τι κάνουμε με τις ευκαιρίες, τι να κάνουμε αυτά τα παπάκια που πηγαίνω έρχονται, θα του απάντησα, αδερφέ, δεν υπάρχει απάντηση. Δεν υπάρχει κανόνας. Ο καθένας κάνει ό,τι του κατεβαίνει με αυτό που θεωρεί ευκαιρία ή που δεν είναι ευκαιρία. Την αρπάζει απ' τα μαλλιά, την πυροβολεί με το ούζι, την αφήνει να περάσει, παριστάνει το σνάιπερ και περιμένει, περιμένει, περιμένει καρτερικά να τη βαρέσει το κεφάλι, κάνει ό,τι θέλει, ό,τι του έρχεται. Κανόνας δεν υπάρχει, γιατί επαναλαμβάνω ότι δεν υπάρχουν ευκαιρίες στην πραγματικότητα. Υπάρχουμε εμείς. Υπάρχει η ζωή στην πράξη. Επ' ό,τι, η ευκαιρία δική μου είναι ότι στέκομαι εδώ απέναντί σας με την ιδιότητα του συγγραφέα. Είμαι συγγραφέας γιατί έχω ράψει δύο-τρία βιβλία. Αυτό είναι μια ταυτολογία. Είμαι συγγραφέας επειδή έχω ράψει βιβλία. Βέβαια, η πραγματική μου δουλειά είναι δημοσιογράφος. Αυτό κάνω καθημερινά, τουλάχιστον μέχρι να γίνω εκατομμυριούχος από τις πωλήσεις του τελευταίου μου βιβλίου. Το τελευταίο μου βιβλίο, όπως και τα δύο προηγούμενα, είναι μια βιογραφία του Αίρτον Τσένα. Αίρτον Τσένα, εδώ το παλικάρι. Αν δεν τον γνωρίζετε, τρεις φορές πακόντως προταθήτης Formula 1, νεκρός στα 34, μια εξαιρετικά ενοιγματική και εγωιτευτική φυσικονομία. Συστήνω ανεπιφύλακτα να τον μελετήσετε, αν δεν έχετε κάτι καλύτερο να κάνετε. Παρ' όλα αυτά, εγώ σήμερα δεν θέλω να σας μιλήσω σαν συγγραφέας ή δημοσιογράφος, αλλά σαν ποδοσφαιριστής. Υπάρχει ένας αγώνας, λοιπόν. Υπάρχει ένα κόρνερ και ξαφνικά υπάρχει ένα κενό, μια στιγμή, όπου βλέπω μια τρύπα ανάμεσα στο τουρλουμπούκι από τα πόδια, που γίνεται τόσο ιστρικλογική στο κόρνερ, η μπάλα και το πόδι μου. Το μόνο που είχα να κάνω ήταν απλά να απλώσω το πόδι μου, είναι και μακρύ, και να σπρώξω την μπάλα στα δίχτυα. Θα γίνομαι ένα αέρος, αλλά δεν το έκανα ποτέ. Και δεν κατάλαβα ποτέ γιατί δεν το έκανα. Αυτό ήταν ένα παπάκι, το οποίο όχι μόνο πέρασε νοχελικά. Σταμάτησε μπροστά στην κανή του όπλου μου και με ικέτευσε σχεδόν να το πυροβολήσω στο κούτελο. Δεν το έκανα. Γιατί δεν το έκανα, που δεν γνωρίζει. Αυτό όμως που συνέβη εκείνη τη στιγμή, ήταν ότι εγώ έχασα μια κλασική, μια άχαστη ευκαιρία. Ακούστε λίγο αυτή τη λέξη. Άχαστη ευκαιρία. Άχαστη. Αυτή η λέξη είναι γεπαιδική, είναι χειδέα, είναι κάτω από αγορέα και όμως περιλαμβάνεται στο χρηστικό λεξικό της Ακαδημίας Αθηνών και περιγράφει ακριβώς αυτό, την άχαστη ευκαιρία, αυτό που δεν χάνεται με τίποτα. Ε, λοιπόν, εγώ αυτό το έχασα. Παρ' όλα αυτά, η καριέρα μου ως ποδοσφαιριστή συνεχίστηκε. Σε έναν άλλο αγώνα, λόγω προσόντων και βραδίτητας, μη φανταστείτε ότι έπαιζα στην Παρτσελόνα, σε πρωτάθυμα τίποτα έπαιζα με άλλους δημοσιογράφους. Είμαι στη μέση του γιπέδου και το τελευταίο πράγμα που περιμένει κανείς είναι αυτό το δίμετρο κριάρι, που είναι τόσο αδέξιο και βαράει τα μόνο πόδια των αντιπάλων, γιατί την μπάλα δεν την προλαβαίνει. Θα τραβήξει ένα σούτα από τη διάολο τη μάνα και θα σκοράρει. Και κάνω ακριβώς αυτό. Δεν υπήρχε κανένας, μα κανένας, από τους 21 άλλους ποδοσφαιριστές, τους πάγκους, τους παίκτες, τους διαδιτές, τους επόπτες, οποιονδήποτε περνούσε από εκεί κάνοντας βόλτα το σκύλο του, που να πιστεύει ότι αυτό το γκόλφ θα μπορούσε να μπει. Και όμως το έβαλα. Τι συμπεράσουμε, βαγάζουμε, από αυτό? Ότι οι δίμετροι μπορούν να παίζουν μπάλα. Όχι αυτό. Ότι υπάρχουν ευκαιρίες που δημιουργούνται από έναν συγχρονισμό, όπου όλα γίνονται σαν να είναι σε πλήρη αρμονία. Νομίζω ότι για αγγλωσσάξιον αστυνομία είναι πιο ωραία. Go with the flow. Ούτε σκέφτηκα ότι υπήρχε ευκαιρία. Απλά τράβηξα το σούτ και η μπάλα μπήκε εκεί που είχα φανταστεί ακριβώς τη φάση, πριν δημιουργηθεί αυτή η φάση. Ήταν απίστευτο. Η χαρά ήταν οργανισμική. Της εστίνω ανεπιφύλακτα. Είναι εμπειρία. Τώρα οργανισμός είναι θέμα του καθενός. Ας πάμε όμως σε μια διαφορετική υπόθεση. Έστω ότι ζούσαμε σε μια κοινωνία όπου κανένας, μα κανένας, δεν έχανε καμία ευκαιρία. Δεν αφήνε καμία ευκαιρία να πάει χαμένη. Τι θα κάναμε, πώς θα ήταν αυτή η κοινωνία, αν ξέραμε ο καθένας ότι αύριο πεθαίνουμε. Δηλαδή ότι λιώνουμε τον καρκίνο στα επόμενα 10 λεπτά. Πώς θα φερόμασταν σε αυτόν που μας κλείνει διπλοπαρκάροντας ας πούμε το αυτοκίνητό του μπροστά μας. Τι θα λέγαμε εάν δεν είχαμε κανένα λόγο να συγκρατηθούμε. Στον τύπο που περνάει κόκκινα ας πούμε. Στην άλλη που μιλάει στο κινητό και παίρνει σβάρνα παπάκια πεζούς. Τα παίρνει όλα παραμάζωμα. Τι θα λέγαμε στον μπροστά μενό μας που μας απολύει γιατί κι αυτός δεν έχει άλλη ευκαιρία να μας δώσει. Τι θα του λέγαμε αυτούν για την εταιρεία για τον εαυτό του για όλα. Αυτό που θα συνέβαινε σε αυτή την περίπτωση. Νομίζω ότι το έχει περιγράψει ο Τόμας Χόπς αιώνες τώρα στην ουτοπεία του Λεβιάθαν. Homo homini lupus. Ο άνθρωπος γίνεται λύκος για τον άνθρωπο. Θα τρώγαμε τις σάρκες μας. Δηλαδή τα παιδιά θα κατασπάζανε τους γονείς τους από αγάπη. Οι γονείς τα παιδιά τους από αγάπη. Οι σύζυγοι θα αντέλεσαν μηνύσεις ή μαχαιριές. Οι δικηγόρες θα πανηγύριζαν για τη θεχανάπηρη δουλειά. Αλλά η ίδια η ζωή μας θα ήταν αβίωτη. Γιατί, όσο κι αν ακούγεται σαν σοφιστία, το συμπέρασμα είναι το εξής. Ότι η κοινωνία για να λειτουργήσει έστω υποτυπωδός βασίζεται στις χαμένες ευκαιρίες. Σε αυτές που οι περισσότεροι από εμάς αφήνουμε να περάσουν τελείως ανεκμετάλευτες. Φυσικά, πάντα θα υπάρχουν οι τύποι που θα μπουκάρουν στο Luna Park με τα ouzi και θα σαρώνουν τα πάντα. Αυτό όμως είναι ζήτημα ισότητας ευκαιριών. Και ο τελευταίος που θα μιλούσα για ισότητα ευκαιριών είμαι εγώ. Ας επιστρέψουμε στην ιδιότητά μου ως συγγραφέα. Ας ξαναδούμε και το σεν. Θρίαμβος. Αυτό που έκανα εγώ είναι να εφαρμόσω στην πράξη αυτό που έλεγε ο Kafka ότι τα βιβλία πρέπει να πέθουν σαν τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα μέσα μας. Δηλαδή να γράψω σαν να μην υπάρχει αύριο. Δεν εφίστηκα καμίας θυσίας. Έκανα τα πάντα, ισοπέδωσα τη ζωή μου για να γράψω σαν να μην υπήρχε αύριο. Σαν να μην είχα δεύτερη ευκαιρία. Όμως, υπάρχει κάποιος να με βεβαιώσει ότι αυτό που έγραψα εγώ επί 10 χρόνια παραπάνω από 1.700 ελίδες συνολικά για έναν τύπο που έγραφε, που έτρεχε στη Φόρμουλα 1. Δηλαδή, so fucking what. Έκανα το σωστό. Μήπως έτσι κλώτσισα κάθε άλλη ευκαιρία να γράψω κάτι καλύτερο, πολλά καλύτερα βιβλία. Δεν υπάρχει κανένας. Είμαι σίγουρος ότι ανάμεσα μας βρίσκεται μια κοπέλα η οποία πιστεύει ότι έχει βρει τον άνδρα της ζωής της. Δεν υπάρχει κανένας, μα κανένας, που να την πείσει ότι αυτό που κάνει είναι σωστό και ότι ο επόμενος άνδρας που θα γνώριζε δεν θα ήταν καλύτερος από αυτόν που ετοιμάζεται να παντρευτεί. Όπως και εμένα, δεν υπάρχει κανένας που να μου πει ότι μεγάλη... Εντάξει, έχεις μερικά βιβλία ακόμα να γράψεις. Ή αυτό που έγραψες είναι καλό. Γιατί υπάρχει το κόστος της ευκαιρίας. Όπως όταν λες ότι έχω 1.000 ευρώ και έχω βρει έναν παπάκι. Το παπάκι είναι η λέξη της ημέρας. Που κάνει 300 ευρώ, είναι ευκαιρία, μιλάμε για σούπερ ευκαιρία. Πας και το αγοράζεις και σου μένουν 700 ευρώ να τα κάνεις τι? Δεν μπορείς να αγοράσεις και φυσικά θα μπορούσες να βρεις στην χρυσή ευκαιρία μια άλλη ευκαιρία και να εξοπίσεις το 1.000 πολύ καλύτερα. Το κόστος της ευκαιρίας είναι κάτι που συνήθως το μαθαίνουμε εκ των ιστέρων. Γιατί ο άνθρωπος είναι ιστορικό. Και εκεί είναι το πρόβλημα ότι τα γεγονότα, οι επιλογές τον αλλάζουν. Εμένα με άλλαξε ποιοτικά το ότι έγραψα, άρπαξα την ευκαιρία να γράψω αυτό που ήθελα. Επομένως, δεν μπορώ να ξέρω εκ των ιστέρων αν αυτό που έγραψα ήταν αυτό που έπρεπε να γράψω. Γιατί, αν το κρίνω τώρα, κρίνω ως κάποιος που ξέρει ότι έχει γράψει, έχει εκδοθεί, το βιβλίο του έχει κυκλοφορήσει, υπάρχει και εδώ. Άρα, δεν μπορώ να κρίνω σαν να μην το έχω γράψει. Και τέλος πάντων, είπαμε ότι οι ευκαιρίες προκύπτουν μέσα από την κρίση. Αλλά μπορεί κάλλιστα μέσα από τις ευκαιρίες να προκύψει μια τεράστια κρίση. Δεν χρειάζεται να είναι η κρίση ενός κράτους, μπορεί να είναι και η κρίση προσωπική. Βλέπω ότι έχω τέσσερα λεπτά ακόμα. Ίσως χωρέω άλλο ένα παράδειγμα. Έχω ένα φίλο, ο οποίος είναι πολύ δυνατός στο surf. Κάποια στιγμή το ρώτησα, ρε μεγάλα τι γίνεται όταν δεν έχει αέρα. Μου λέει τι γίνεται, δημιουργώ εγώ τον αέρα. Μου λέει πώς, τρομπάρω το πανί, θα του πείτε αυθουνού για ευκαιρία, ότι βρήκε την ευκαιρία, το πώς το λένε, τη σπηλιάδα και κέρδισε τον αγώνα. Ο άνθρωπος δεν δίνει δεκάρα για τις ευκαιρίες, είναι υπεράνο. Γι' αυτός είναι πρωταθλητής, όπως ήταν πρωταθλητής και ως ένα. Γιατί για αυτούς δεν υπάρχει έννοια της ευκαιρίας, δεν την περιμένουν καν. Εν πάση περιπτώσει. Με όλα αυτά, δεν ξέρω αν παρακολουθήσατε τους κάπως φιλοσοφικούς ρεμβασμούς μου, αυτό που ήθελα να πω είναι ότι όταν προκύπτει η ευκαιρία, καλό είναι να κοιτάμε το context, τα συμφραζόμενα, το γύρω-γύρω. Όχι να επικεντρώνουμε, να έχουμε tunnel vision, ώρα σε σύραγγας και να κολλάμε στην ευκαιρία. Υπάρχει κάτι πολύ ευρύτερο, που είμαστε εμείς οι ίδιοι. Και τέλος πάντων, όσο κατακερματισμένη ήταν η ομιλία μου, ζητώ συγγνώμη για αυτό, αλλά αυτό μπορούσα να κάνω. Ελπίζω ότι ίσως ήταν μια ευκαιρία για γνώση, κυρίως για μένα και δεχομένως και για σας. Ίσως όμως, να ήταν και μια συμβολή στη γνώση της ευκαιρίας. Κυρίες και κύριοι, σας ευγνωμονώ για την υπομονή σας. |
