| σύντομη περιγραφή: Είχαμε ολοκληρώσει με το μοντέλο αυτό διδασκαλίας, το οποίο αναπτύξαμε σε δύο μαθήματα, έχουμε μιλήσει για όλες τις λεπτομέρειες τις μεθοδολογικές, πώς δηλαδή προχωράμε με τη μέθοδο project και έχουμε ένα υπόλοιπο για να μιλήσουμε για την τρίτη φάση. Σας υπενθυμίζω ότι η μέθοδος αυτή αναπτύσσεται σε τρεις φάσεις. Η πρώτη φάση είναι πριν από την ανάγνωση, η δεύτερη φάση η πιο μεγάλη σε διάρκεια είναι η ανάγνωση των κειμένων και η παρουσίαση των κειμένων στην τάξη από ομάδες μαθητών και η τρίτη φάση ονομάζεται μετά την ανάγνωση. Η τρίτη φάση είναι και αυτή πάρα πολύ σπουδαία διότι μας δίνει την ευκαιρία να δούμε τι καταλάβαμε, να δούμε σε τι αλλάξαμε, να δούμε τι καινούργιο αποκομίσαμε, τι μάθαμε, τι συναισθήματα μας δημιούργησαν οι αναγνώσεις των βιβλίων. Να αυτοαξιολογηθούμε και επίσης η τρίτη φάση μας δίνει την ευκαιρία να παρουσιάσουμε τη δουλειά μας προς τα έξω με έναν τρόπο που θα επιλέξουμε εμείς. Άρα λοιπόν η τρίτη φάση είναι απαραίτητη σε ένα project. Δεν μπορεί το project να τελειώσει απότομα. Σκεφτείτε λίγο στη λογοτεχνία, έχουμε διαβάσει βιβλία, πολύ ωραία, έχουμε παρουσιάσει τα βιβλία, πως θα σας φαινόταν να τελειώνει δηλαδή το project ακριβώς με το τέλος των παρουσιάσεων. Δηλαδή δεν σας φαίνεται ότι είναι κάτι μισό, δεν υπάρχει αυτή η αυτό που λέμε το feedback, να ξαναπάμε πίσω, πού να πάμε δηλαδή στο θέμα μας, το οποίο το είχαμε προσεγγίσει και από την πρώτη φάση το θέμα μας. Έτσι το είχαμε ξεκινήσει από την πρώτη φάση. Όμως την πρώτη φάση ήμασταν ακόμα ανώριμοι, ενώ τώρα έχει μεσολαβήσει η δεύτερη φάση. Έχουμε διαβάσει τόσα πολλά βιβλία, τα έχουμε παρουσιάσει, τα έχουμε συζητήσει και ξαναερχόμαστε στο θέμα να δούμε τι έχουμε να πούμε για το θέμα. Άρα λοιπόν, σε αυτή την τρίτη φάση, οι μαθητές παράγουν λόγο για το θέμα. Οι μαθητές έχουν ήδη παραγάγει λόγο για τα βιβλία τους. Συμφωνεί? Στην δεύτερη φάση, φυσικά, είπανε τόσα πράγματα, κάναν ερμηνείες, κάναν τόσες δραστηριότητες για τα βιβλία τους. Στην τρίτη φάση, όμως, παράγουν λόγο για το θέμα, για να διαπιστώσουν όλα αυτά που είπαμε και να εκφράσουν τις προσωπικές τους αντιλήψεις και τα λοιπά τις τάσεις για το θέμα. Πώς τις εκφράζουν, λοιπόν, αυτές τις αντιλήψεις, τις τάσεις, τις απόψεις? Τις εκφράζουν τόσο με γλωσσικές αλλά και με μη γλωσσικές δραστηριότητες. Δηλαδή, στην τρίτη φάση, κάνουμε πάλι δραστηριότητες. Έτσι, παντού κάνουμε δραστηριότητες και στην πρώτη φάση κάνουμε και στη δεύτερη πάνω στα βιβλία και στην τρίτη φάση κάνουμε δραστηριότητες. Αυτές οι δραστηριότητες, όπως και στην πρώτη φάση, μπορεί να είναι γλωσσικές, μπορεί να είναι και μη γλωσσικές. Δηλαδή, ποιες είναι οι μη γλωσσικές? Ας πούμε, μπορεί να είναι φωτογράφηση, φωτογραφία. Η φωτογραφία δεν είναι γλωσσική δραστηριότητα. Λοιπόν, οι δραστηριότητες αυτές της τρίτης φάσης έχουν πολύ μεγάλη ευελιξία. Μπορεί να είναι ατομικές, μπορεί να είναι ομαδικές. Κάποιος μπορεί να θέλει δηλαδή να δουλέψει μόνος του. Κάποιοι μπορεί να θέλουν να δουλέψουν σε ζευγάρια. Κάποιοι μπορεί να θέλουν να δουλέψουν σε ομάδες. Μπορεί να είναι καλλιτεχνικές, ας το πούμε. Δηλαδή, καλλιτεχνικές δραστηριότητες είναι οι δραστηριότητες δημιουργικής γραφής. Έτσι, μπορούμε δηλαδή στην τελευταία φάση να ζητήσουμε από τα παιδιά να γράψουν κάτι εντελώς καινούριο δικό τους. Δηλαδή, μια δικιά τους ιστορία, παρόμοια με ιστορίες που διαβάσανε. Μπορεί να γράψουν ένα δικό τους θεατρικό έργο. Αυτές είναι οι καλλιτεχνικές. Μπορεί, αν πάμε σε άλλη τέχνη, να θέλουν να γυρίσουν ένα βίντεο. Μπορεί να θέλουν να βγάλουν φωτογραφίες γύρω από το θέμα. Οπότε, θα κάνουμε μια έκθεση φωτογραφίας. Άρα λοιπόν, υπάρχουν όλες αυτές οι δραστηριότητες που είναι οι καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Μπορεί όμως, στην τρίτη φάση, κάποια παιδιά, δεν σημαίνει ότι όλοι θα κάνουν τα ίδια πράγματα, έτσι. Κάποια παιδιά μπορεί να θέλουν να κάνουν περισσότερο επιστημονικές δραστηριότητες ή συνθετικές εργασίες. Δηλαδή, παραδείγματος χάρη, να κάνουν μια έρευνα για το θέμα αυτό. Μια έρευνα που θα περιλαμβάνει βιβλία γνώσεων, διαδίκτυο. Μπορεί να θέλουν να πάρουν συνεντεύξεις από ανθρώπους. Μπορεί να θέλουν να κάνουν μια περισσότερη μελέτη σε μια πλευρά του θέματος. Να επισκεφθούν, ας πούμε, μία περιβαλλοντική οργάνωση και να γράψουν, ας πούμε, για αυτή την περιβαλλοντική οργάνωση και να τη συστήσουν μέσα στην τάξη και τα λοιπά. Δηλαδή, είναι πολλές και διαφορετικές οι δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν στην τρίτη φάση. Και ανάλογα τι θα είναι αυτές οι δραστηριότητες, μπορούμε να οργανώσουμε και μία εκδήλωση. Δεν σημαίνει ότι πάντα τις δείχνουμε σε εκδηλώσεις. Δεν είναι δυνατό να έχουμε όρεξη να κάνουμε εκδηλώσεις συνεχώς. Όμως, αν θέλουμε, μπορεί να συμπείπτει μία διδακτική ενότητα με το τέλος της σχολικής χρονιάς. Άρα, να βολεύει να κάνουμε μια εκδήλωση για το τέλος της σχολικής χρονιάς. Οπότε, συγκεντρώνουμε όλες αυτές τις εργασίες, ανάλογα τι είναι. Μπορεί να είναι έκθεση, αν είναι θεατρικό να το παίξουμε, αν είναι βίντεο να τα δείξουμε, ανάλογα τι θα είναι. Λοιπόν, τα δείχνουμε σε γονείς, στο υπόλοιπο σχολείο, σε μία άλλη τάξη κτλ. Και έτσι λοιπόν ολοκληρώνεται η τρίτη φάση. Λοιπόν, ξαναλέω ότι και στην πρώτη και στη δεύτερη και στη τρίτη φάση, τα παιδιά δουλεύουν με δραστηριότητες. Εδώ θέλω να τονίσω, διότι είναι ένα σημείο που σας δυσκολεύει, ότι οι δραστηριότητες δεν είναι ερωτήσεις. Όσοι κάνετε εργασία, το ξέρετε αυτό. Έτσι, είναι άλλο πράγμα οι ερωτήσεις και άλλο πράγμα οι δραστηριότητες. Στο σημερινό σχολείο γίνονται πολλές ερωτήσεις και κυρίως σήμερα γίνονται ερωτήσεις κατανόησης, πολλές. Το βλέπουμε αυτό και από τις εργασίες που κάνατε. Και δεν γίνονται δραστηριότητες. Αυτό πρέπει να το αλλάξουμε. Οι δραστηριότητες είναι αυτό που θέλουμε, διότι ακριβώς σημαίνει ότι τα παιδιά δρούν. Τα δραστηριότητα είναι από το δρόμο. Τα παιδιά δρούν, παράγουν γνώση, παράγουν κείμενα μόνα τους. Δηλαδή με δική τους δράση. Αυτό είναι που θέλουμε και αυτό είναι που είναι και το σύμφυτο με τη μέθοδο project. Αυτό είναι το βασικό στοιχείο της μέθοδου project. Αυτές οι δραστηριότητες τώρα, δυστυχώς δεν μπορούμε να επεκταθούμε, είναι πολλών ειδών. Όπως βλέπετε στη διαφάνεια. Λοιπόν, αυτές οι δραστηριότητες, ξαναλέω, όλα τα είδη γίνονται σε όλες τις φάσεις. Όλα τα είδη γίνονται σε όλες τις φάσεις. Δεν υπάρχει δηλαδή κάποιος περιορισμός ότι αυτό το είδος γίνεται στην πρώτη φάση ή το άλλο είδος γίνεται στην τρίτη. Όλα τα είδη των δραστηριοτήτων μπορούν να γίνουν σε όλες τις φάσεις. Απλώς διαλέγουμε τι είναι καταλληλότερο για το δικό μας το project. Λοιπόν, έχουμε τις κειμενικές δραστηριότητες που είναι όλες οι δραστηριότητες που έχουν σχέση με το κείμενο. Το τονίζω αυτό διότι υπάρχουν και οι δραστηριότητες δημιουργικής γραφής. Οι δραστηριότητες δημιουργικής γραφής είναι όταν γράφουμε κάτι καινούργιο, ένα καινούργιο κείμενο. Ενώ οι κειμενικές είναι δραστηριότητες που έχουν σχέση με το ίδιο αυτό το κείμενο το οποίο διαβάζουμε και παρουσιάζουμε. Δηλαδή το διάγραμμα των χαρακτήρων παραδείγματος χάρη, η πλοκή, τα γεγονότα της πλοκής, το να αλλάξουμε τον τίτλο, το να αλλάξουμε το τέλος ενός μιας ιστορίας, όλες αυτές είναι κειμενικές δραστηριότητες. Έχουμε μια επιστολή και τα λοιπά, ένα ημερολόγιο, δεν είναι, θα μου πείτε δεν είναι πρωτότυπα κείμενα. Ναι είναι πρωτότυπα κείμενα, όμως δεν είναι ακριβώς μια καινούργια ιστορία. Μια καινούργια ιστορία, ένα πείημα καινούργιο είναι η καθεαυτό δραστηριότητα δημιουργικής γραφής. Άρα λοιπόν ανάμεσα στις κειμενικές και στις δημιουργικές γραφείς, υπάρχει μια κάποια διαφορά. Ορίστε. Αν θα πήγαινε παράδειγμα που στάσε να πει... Παιδιά παρακαλώ, είναι κρίσιμα αυτά, οπωσδήποτε θα μπει κάτι στις εξετάσεις από αυτά που λέμε, σας το λέω. Επομένως είναι ζέστη, το καταλαβαίνω ότι κάνει ζέστη. Κάντε λίγο υπομονή, ορίστε. Αν, για παράδειγμα, είχαμε ένα κείμενο και ήθελα να το κάνω παραγωγή. Αυτό χρησιμοποιόταν στις κειμενικές δραστηριότητες. Είναι ακριβώς δύσκολο να απαντήσω, Μαρία, διότι είναι και τα δύο. Έτσι, υπάρχουν και δραστηριότητες που είναι, έτσι και δεν έχει και νόημα να είμαστε τόσο αυστηροί. Θα σου πω όμως, αυτό εγώ τώρα πως θα το χαρακτήριζα, θα το χαρακτήριζα περισσότερο ως δημιουργικής γραφής δραστηριότητα, διότι το να κάνεις μια παροδία πάνω σε ένα υπάρχον πήμα, στην ουσία φτιάχνεις ένα άλλο πήμα, συμφωνεί? Ενώ μια άλλη δραστηριότητα, αυτά θα τα πούμε σήμερα γιατί έχουν σχέση με την πίηση, μια άλλη δραστηριότητα πάνω σε ένα δοσμένο πήμα είναι να έχει αυτό το πήμα κενά και να ζητήσει από τους μαθητές να συμπληρώσουν τα κενά. Αυτό είναι καθαρά μια κειμενική δραστηριότητα. Ή να δώσεις το πήμα με τους τείχους μπερδεμένους και να ζητήσεις να τους βάλουν στη σωστή σειρά. Αυτό είναι μια κειμενική δραστηριότητα. Έτσι, άρα η ερώτηση της Μαρίας ήταν σωστή ερώτηση, απλώς δεν απαντιέται και 100% με σιγουριά, διότι πάντοτε υπάρχουν κάποιες τέτοιες επικαλύψεις. Σωρίστε. Εάν βάριζατε κάνα από το ίδιο για την ομορφασμόση μας και είδατε ότι τα παιδιά θα βράσουν το ίδιο, θα είχατε μια άλλη ιστορία, αυτό δεν δημιουργεί η κειμενική δραστηριότητα. Οπωσδήποτε. Λέει η συνάδελφό σας, αν με το ίδιο θέμα ζητήσουμε από τα παιδιά, αυτό είναι μια δραστηριότητα ποιάς φάσης, κυρίως. Της τρίτης. Έτσι, της τρίτης φάσης. Γιατί παίρνουμε το θέμα, το οποίο είπαμε είναι δοσμένο, είναι όλης της ενότητας θέμα, και ζητάνε από τα παιδιά να γράψουν μια καινούργια ιστορία. Αυτό είναι καθαρά δραστηριότητα δημιουργικής γραφής για την τρίτη φάση πιο πολύ. Αν ζητήσουμε να αλλάξουν την ιστορία του βιβλίου τους, αυτό είναι στο ενδιάμεσο που η ρώτησε η Μαρία. Δηλαδή, είναι του βιβλίου τους την ιστορία που ζητάμε να τη διασκευάσουν, να την αλλάξουν. Λοιπόν, οι καστικές δραστηριότητες είναι πολύ σημαντικές φυσικά, είναι πάρα πολλές. Μην νομίζετε ότι η καστική δραστηριότητα είναι μόνο η ζωγραφική. Η ζωγραφική είναι η πιο απλή η καστική δραστηριότητα, να ζωγραφήσεις εικόνες από ένα κείμενο. Η καστική δραστηριότητα είναι να εικονογραφήσεις ένα κείμενο και με έτοιμες εικόνες. Δηλαδή, εγώ δεν ζωγραφίζω. Αυτό είναι αλήθεια δηλαδή, δεν ξέρω καθώς δεν μπορώ να ζωγραφίσω. Λοιπόν, αυτό τι σημαίνει, δεν μπορώ να εικονογραφίσω ένα κείμενο. Μπορώ. Δηλαδή, τι να κάνω. Να βρω εικόνες, να πάρω εικόνες από αλλού, να πάρω φωτογραφίες, να πάρω ζωγραφικούς πίνακες, να πάρω σκίτσα από το ίντερνετ, από δικά μου, από το περιοδικά που έχω στο σπίτι. Να κόψω εικόνες, να βρω εικόνες από αλλού και με βάση αυτές τις εικόνες να εικονογραφίσω το κείμενο. Αυτό, λοιπόν, επίσης είναι, εννοείται, μια εικαστική δραστηριότητα. Το να δημιουργήσω κολάζ, το να κάνω χειροτεχνίες, να φτιάξω αντικείμενα και τα λοιπά, τα οποία είναι σχετικά με το κείμενο, να κάνω διάφορους χάρτες, διάφορα σχεδιαγράμματα. Δηλαδή, ας πούμε ότι η ιστορία μας εκτιλήσεται σε ένα σπίτι, το σπίτι της οικογένειας, έτσι. Μπορεί, λοιπόν, να κάνουμε το αρχιτεκτονικό διάγραμμα του σπιτιού, όπως είναι τα σχέδια των αρχιτεκτόνων, εδώ είναι το μπαλκόνι, εδώ είναι η κρεβατοκάμαρα, εδώ είναι το σαλόνι και τα λοιπά. Αυτό είναι μια εικαστική δραστηριότητα. Τώρα, λοιπόν, εικαστικές δραστηριότητες είναι πολλές. Ό,τι έχει σχέση με απεικόνιση. Μπορεί να είναι, ας πούμε, να φτιάξουμε την ιστορία σε κόμικ. Ή ένα κομμάτι της ιστορίας. Αυτό είναι μια σύνθετη εικαστική και κειμενική δραστηριότητα. Βλέπετε, υπάρχουν και συνθετικά πράγματα. Γιατί είναι εικαστική, γιατί σχεδιάζω τα καρέτα, σκίτσα και τα λοιπά. Όμως βάζω και συννεφάκια με τα λόγια τους και αυτό είναι κειμενική δραστηριότητα. Εντάξει. Λοιπόν, οι μουσικές δραστηριότητες ταιριάζουν... Παιδιά, μη μιλάτε, σας παρακαλώ. Και κοιτάζετε τα κινητά σας έλεος. Σας παρακαλώ. Οι μουσικές δραστηριότητες ταιριάζουν περισσότερο στην ποιηση. Θα πούμε λοιπόν σήμερα για την ποιηση. Στην πεζογραφία και σε αυτόν τον τρόπο που λέμε της διδασκαλίας, η μουσική που μπαίνει, μπαίνει στην παρουσίαση του βιβλίου. Δηλαδή όταν παρουσιάζεται το βιβλίο, μπορεί η ομάδα να έχει επιλέξει μία μουσική, την οποία να χρησιμοποιήσει ως χαλή. Να χρησιμοποιήσει ως μουσική υπόκρουση στην παρουσίασή της. Διότι ταιριάζει, διότι θεωρεί ότι ταιριάζει. Πώς θα την εμπνευστεί αυτή τη μουσική. Μπορεί να την εμπνευστεί από αυτά που λέει το κείμενο. Δηλαδή μερικές φορές τα κείμενα αναφέρονται σε μουσικά κομμάτια. Μερικές φορές τα κείμενα λέει ας πούμε ότι ο ήρωας αγαπούσε αυτό το είδος μουσικής. Ή τραγουδούσε αυτό το τραγούδι. Ή του άρεσε η φλογέρα, έπαιζε φλογέρα. Πώς είναι ο ήχος της φλογέρας. Άρα λοιπόν το κείμενο μερικές φορές μας καθοδηγεί στο να βρούμε μία μουσική η οποία να ταιριάζει. Αν θέλουμε έτσι δεν είναι και υποχρεωτικό φυσικά. Στην πίηση θα δούμε ότι χρησιμοποιείται περισσότερο γιατί είναι η μελοποίηση κτλ. Οι ερευνητικές δραστηριότητες επίσης είναι πολύ σημαντικές. Έχουν σχέση είτε με το θέμα γενικά. Μπορεί να είναι μια έρευνα που μπορεί να την κάνουμε στην πρώτη φάση. Ή να την κάνουμε στην τρίτη φάση. Μπορεί όμως να είναι ερευνητική δραστηριότητα που σχετίζεται με το ίδιο το κείμενο που έχουμε. Δηλαδή το κείμενο όπως έχουμε πει πολλές φορές. Μπορεί να αναφέρεται σε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα. Ή να είναι ένα κείμενο από μία άλλη χώρα, από μία άλλη κουλτούρα. Να αναφέρεται μέσα σε τόπους ή σε φυσικά φαινόμενα που δεν τα γνωρίζουμε καλά. Άρα λοιπόν θα πρέπει να έχουμε σε αυτή την περίπτωση οπωσδήποτε. Τις ερευνητικές δραστηριότητες δεν πρέπει καθόλου να τις παραλείπουμε. Θα πρέπει να έχουμε οπωσδήποτε μία ερευνητική δραστηριότητα. Να βρουν τα παιδιά στοιχεία. Έτσι να ερευνήσουν, να βρουν στοιχεία για το φαινόμενο, το ιστορικό γεγονός, τη χώρα, την εποχή, το μνημείο, ό,τι είναι αυτό. Ορίστε. Πολύ σωστά. Έτσι κι αλλιώς, το είπαμε αυτό από την αρχή, ότι επειδή η λογοτεχνία μιλά για όλα τα θέματα και μιλά για όλα τα γνωστικά παιδεία, ανάλογα με το project που κάνουμε, το θέμα που έχουμε, αυτό σίγουρα σχετίζεται με άλλα μαθήματα. Και σίγουρα μπορούμε να συνεργαστούμε ακριβώς με κάποιο άλλο μάθημα και να πετύχουμε και αυτή τη διαθεματικότητα. Εδώ απλώς να σημειώσω, μια και το θύξατε, ότι δεν θα πρέπει να χάνουμε το στόχο μας. Δηλαδή πρέπει εμείς να ξέρουμε αν αυτό το project είναι ένα project για την περιβαλλοντική εκπαίδευση, που έχει μέσα και λίγη λογοτεχνία, ή είναι ένα project λογοτεχνίας που μας μιλά για το περιβάλλον. Είναι το κέντρο βάρους, καταλαβαίνετε, είναι που θα πέσει το κέντρο βάρους, διότι βλέπω πολλά project, ξέρω εγώ και τοπικής ιστορίας και αντιρατσιστικά και περιβαλλοντικά και τα λοιπά, που χρησιμοποιούν λογοτεχνικά κείμενα και πολύ καλά κάνουν. Όμως δεν δίνουν τη βάση στα λογοτεχνικά κείμενα. Άρα λοιπόν εγώ δεν λέω να μην κάνετε τέτοιου τύπου project, και τέτοιου τύπου project θα κάνετε οπωσδήποτε, απλώς να ξέρετε κάθε φορά το project που κάνετε, γι' αυτό βάζουμε και τη σκοποθεσία και τις δεξιότητες και τα λοιπά, για να έχουμε εμείς στο νου μας πολύ ξεκάθαρα ποιες είναι οι προτεραιότητές μας στο συγκεκριμένο project. Είναι πολύ σημαντικό αυτό παιδιά, ίσως τώρα δεν μπορείτε να το καταλάβετε, κάποτε θα με θυμηθείτε, διότι υπάρχει ο κίνδυνος, και σας τον επισημαίνω, να κάνουμε σούπες. Σούπες εννοώ, σούπα εννοώ, όταν ανακατεύεις πολλά πράγματα, λες, μα όλα είναι χρήσιμα, έτσι, όλα είναι χρήσιμα, και οι επισκέψεις, οι εκπαιδευτικές επισκέψεις, και να διαβάσουμε και ένα κείμενο, και να γράψουμε και ένα κείμενο δημιουργικής γραφής, και να κάνουμε και μια εικονογράφηση, όλα χρήσιμα είναι. Ναι, όμως με το όλα χρήσιμα είναι, που τα ανακατεύουμε σε δώσεις, οι οποίες είναι δώσεις τυχαίες, έτσι, δώσεις αστόχαστες, χωρίς συγκεκριμένο στόχο. Λοιπόν, αυτό δεν δίνει τα σωστά αποτελέσματα και δεν δίνει και το σωστό μήνυμα στα παιδιά. Ότι δηλαδή εδώ πέρα σκοπεύουμε, ας πούμε στη λογοτεχνία που με αφορά εμένα, σκοπεύουμε λιγάκι με τα κείμενα να ασχοληθούμε κάπως παραπάνω, έτσι. Δεν είναι τα κείμενα δηλαδή μια, πώς να το πούμε, ασχολία μέσα σε όλες τις άλλες, αλλά σε αυτό το project αυτή τη φορά σκοπεύουμε με τα κείμενα να ασχοληθούμε λίγο περισσότερο και να προσπαθήσουμε λίγο να εμβαθύνουμε στα κείμενα και στον κόσμο τους και στους ήρωες και τα λοιπά. Είναι άλλο αυτό και άλλο είναι να κάνω για τη μόλινση του περιβάλλοντος ένα project και να έχω και ένα κείμενο και να λέω παιδιά και σε αυτό το παραμύθι λοιπόν τι μας λέει για το περιβάλλον και να παίρνουμε και σε αυτό το παραμύθι ας πούμε ότι μας λέει για το περιβάλλον, αυτά που σας λέω τα έχω δει στην πράξη να τα κάνουν έτσι, δεν τα βγάζω από το μυαλό μου, να παίρνουμε λοιπόν και αυτό το παραμύθι και να το βάζουμε μαζί με τα άλλα κείμενα που είναι ξέρω εγώ τα άρθρα από τις εφημερίδες, ξέρω εγώ το ένα το άλλο και τα λοιπά για να κάνουμε μια σούμα και να μάθουμε πράγματα για το περιβάλλον. Χρήσιμο και αυτό αλλά είναι άλλο πράγμα, καταλαβαίνετε είναι άλλο πράγμα, είναι αλλού το κέντρο βάρους σε αυτό το project, εντάξει. Λοιπόν οι δραματικές δραστηριότητες δημιουργεί η δραματοποίησης, δεν λέω τώρα τίποτα διότι θα κάνουμε ένα μάθημα ολόκληρο και μάλιστα εδώ να σας δώσω και μια διευκρίνηση για να ξέρετε, στο εμβόλυμο μάθημα που θα κάνουμε την Παρασκευή θα μιλήσουμε για την αξιολόγηση που είναι το τελευταίο θέμα και την επόμενη Τρίτη θα μιλήσουμε για τη δραματοποίηση, θα κάνουμε δηλαδή ένα πίσω μπρος και ο λόγος που το κάνω αυτό είναι ότι δεν θέλω να χάσετε τη δραματοποίηση. Επειδή κάποιοι ξέρουν ότι δεν θα έρθουν την Παρασκευή, τη δραματοποίηση τη θεωρώ πιο σημαντική από την αξιολόγηση, όλα σημαντικά είναι αλλά καταλαβαίνετε ότι κάνουμε ορισμένες επιλογές, θέλω να σας δώσω ένα μήνυμα ότι η δραματοποίηση είναι πολύ σημαντική, γι' αυτό και δεν θέλω να τη χάσετε και γι' αυτό θα τη φυλάξω για την επόμενη Τρίτη, για να την ακούσετε όλοι. Λοιπόν, τώρα υπάρχουν πολλές λεπτομέρειες σε σχέση με αυτά τα θέματα των δραστηριοτήτων, όμως δεν μπορούμε δυστυχώς να επεκταθούμε. Σημασία έχει να δίνουμε σε κάθε project και σε κάθε ομάδα μαθητών που έχει ένα βιβλίο να παρουσιάσει, να τους δίνουμε αυτές τις προτάσεις για τις δραστηριότητες, το φύλο εργασίας, όπως θέλετε πείτε το, και να έχουμε εκεί δραστηριότητες όλων των ειδών. Δηλαδή να έχουμε προτάσεις πλούσιες προς τα παιδιά για δραστηριότητες, δεν σημαίνει ότι θα τις κάνουν όλες, όμως εμείς πρέπει να τις έχουμε, ας το πούμε διατυπώσει, να τις έχουμε ζητήσει από τα παιδιά για να κάνουν ό,τι ταιριάζει καλύτερα στη συγκεκριμένη ομάδα και στα συγκεκριμένα παιδιά. Να μπορεί δηλαδή αυτός ο οποίος θα έχει περισσότερη κλήση προς τα εικαστικά να ασχοληθεί με εικαστική δραστηριότητα, αυτός ο οποίος έχει περισσότερη κλήση στη δημιουργική γραφή να έχει μια δραστηριότητα να ασχοληθεί και ούτω καθεξής να μην πολυλογώ. Εντάξει. Λοιπόν αυτό ήταν το μοντέλο για την πεζογραφία. Δεν ξέρω αν το συνειδητοποιήσατε μέχρι στιγμής ότι όλο αυτό το μοντέλο κυρίως αναφερόταν στην πεζογραφία. Μιλούσαμε πάντοτε για βιβλία, για μυθιστορήματα, για ιστορίες τις οποίες θα παρουσιάζουν τα παιδιά. Η πίηση είναι κάτι διαφορετικό και γι' αυτό θα μιλήσουμε στη συνέχεια για την πίηση. Θέλετε για αυτό το μοντέλο να ρωτήσετε κάτι, υπάρχει κάτι που δεν το έχετε καταλάβει, κάτι που σας σκαλώνεται και δεν μπορείτε να το εντάξετε μέσα στην όλη διαδικασία. Υπάρχει κάτι. Ορίστε. Λοιπόν αυτό ακριβώς για την αξιολόγηση θα μιλήσουμε στο επόμενο μάθημα της Παρασκευής. Αξιολόγηση έχουμε παιδιά, παντού έχουμε αξιολόγηση. Αξιολόγηση έχουμε. Εκπαίδευση χωρίς αξιολόγηση δεν υπάρχει. Αξιολόγηση όμως έχουμε, θα το πω από τώρα, δηλαδή όλα όσα κάνουν τα παιδιά, όλα. Στις παρουσιάσεις, τις δραστηριότητες, όλα αυτά αξιολογούνται. Δεν έχουμε ειδικές δραστηριότητες για αξιολόγηση. Δηλαδή δεν έχουμε διαγωνίσματα, δεν έχουμε τεστ, δεν έχουμε τέτοια πράγματα. Αλλά οι ίδιες οι εργασίες τους που κάνουν φυσικά και αξιολογούνται. Δεν είναι όλες οι καστικές δραστηριότητες το ίδιο καλές, δεν είναι όλες οι δραματοποιήσεις το ίδιο καλές, δεν είναι όλα τα κείμενα που γράφουν τα παιδιά το ίδιο καλά. Και βέβαια βοηθάμε τα παιδιά να βελτιώσουν αυτά που κάνουν. Γι' αυτό είπαμε όταν δουλεύουν οι ομάδες και ο δάσκαλος πηγαίνει από ομάδα σε ομάδα. Και εκεί βοηθάει. Βλέπει αυτά που κάνουν τα παιδιά. Αν έχει να προτείνει κάποια διόρθωση, κάποιο τρόπο να βελτιωθεί αυτό που κάνουν τα παιδιά, το προτείνει. Φυσικά τι το κάνει, το κρατάει τον εαυτό του. Άρα αυτό είναι αξιολόγηση, όταν διορθώνεις τον άλλον είναι αξιολόγηση. Έτσι, πάντως αυτά τα θέματα θα τα ξανασυζητήσουμε. Ορίστε. Βάζουμε βαθμούς. Τι να κάνουμε, δεν μπορούμε να μην βάλουμε. Θα τα πούμε στο επόμενο μάθημα, εντάξει. Θα τα πούμε στο επόμενο μάθημα. Και επίσης στο βιβλίο που έχετε να διαβάσετε, στο πέμπτο μέρος αυτό, υπάρχει χωριστό άρθρο για την αξιολόγηση. Και εκεί μπορείτε να πάρετε κάποιες απαντήσεις. Λοιπόν, πάμε λίγο στη δασκαλία της πίησης τώρα. Μέχρι να αλλάξω λίγο το power point. Να σας πω ότι αυτό το οποίο γίνεται σήμερα, δηλαδή ότι η πίηση και η πεζογραφία διδάσκονται με τον ίδιο τρόπο και λέμε διδασκαλία της λογοτεχνίας, είναι λάθος. Δηλαδή δεν μπορεί να διδάσκονται με τον ίδιο τρόπο η πίηση και η πεζογραφία. Είναι αρκετά διαφορετικά είδη λόγου. Και ο τρόπος σήμερα που διδάσκεται η λογοτεχνία δεν επιτρέπει και τόσο στα παιδιά να καταλάβουν αυτή τη διαφοροποίηση. Η πεζογραφία λοιπόν και η πίηση δεν διδάσκονται, χρειάζονται διαφορετικούς παιδαγωγικούς και διδακτικούς χειρισμούς. Η μέθοδος που προτείνει το νέο πρόγραμμα σπουδών αφορά περισσότερο την πεζογραφία. Και γιατί αφορά περισσότερο την πεζογραφία. Γιατί παιδιά πλέον καλώς ή κακώς, αυτά δεν μπορούμε να τα ρυθμίσουμε εμείς, η πεζογραφία έχει μεγαλύτερη θέση στη ζωή μας από ότι έχει η πίηση. Δηλαδή οι αναγνώστες του 20ου αιώνα, ήδη απ' τα τέλη του 19ου αιώνα και τα λοιπά διαβάζουν περισσότερο πεζογραφία. Επίσης, ένας άλλος λόγος για τον οποίο δώσαμε την έμφαση στην διδασκαλία της πεζογραφίας, ήταν ότι υπήρχε πάντοτε στη δική μας, στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, μεγάλη αμηχανία και απορία για το πώς διδάσκουμε τα μυθιστορήματα. Δεν είχαμε εξάλλου μυθιστορήματα μέχρι σήμερα, δεν έχουμε μυθιστορήματα στην εκπαίδευση. Ίσως θα θυμάστε, το είχα πει και από παλιά, ότι η μεγάλη πρόκληση στη διδακτική της λογοτεχνίας είναι μάλλον η διδασκαλία του μυθιστορήματος. Το ξέρετε ότι μέχρι πριν από πέντε-δέκα χρόνια υπήρχαν πάρα πολλοί εκπαιδευτικοί, οι οποίοι λέγανε, και οι σχολικοί σύμβουλοι και τα λοιπά, οι οποίοι λέγανε, μα το μυθιστόρημα δεν διδάσκεται, τέλος. Το είχαν σίγουρο ότι το μυθιστόρημα δεν διδάσκεται. Σου λέει πώς θα το διαβάσεις μέσα στην τάξη και θα σου πάρει πάρα πολλές ώρες και τι θα κάνεις μετά και τα παιδιά θα βαρεθούνε και τα λοιπά. Τους φαινότανε εντελώς αδιανόητο να διδαχτεί μυθιστόρημα, διότι ήταν εγκλωβισμένοι σε αυτό που λέγαμε σε άλλο μάθημα, στο μοντέλο της οριέας διδασκαλίας. Δηλαδή παίρνω ένα κείμενο, το διαβάζουμε στην τάξη, το συζητάω, τέλειωσα. Την άλλη φορά παίρνω άλλο κείμενο, το διαβάζω, κάνω κάποιες εργασίες, τέλειωσα. Έπρεπε δηλαδή η διδακτική της λογοτεχνίας να βγει από αυτό το μοντέλο και να πάει σε μία άλλη οργάνωση του μαθήματος, αυτή την οποία σας ανέπτυξα και να μην τα ξαναλέμε. Λοιπόν, τώρα στην πίηση, μάλλον πριν πάω, η πίηση στις διδακτικές ενότητες αυτές που είδαμε, τις θεματικές κτλ, τις ιδολογικές, έχει κάποια θέση, που έχει θέση η πίηση, θυμάστε, θυμάται κανείς που αναφέραμε ότι μπορεί να χρησιμοποιήσουμε κάποιο πίημα ή κάποιο τραγούδι, να το διαβάσουμε και τα λοιπά, ή να το τραγουδήσουμε, πού το είπαμε αυτό, σε ποια φάση, στην πρώτη μόνο. Έτσι, στην πρώτη φάση είπαμε ότι μπορεί βέβαια να βρούμε κάποια πίηματα σχετικά με το θέμα να τα διαβάσουμε ή κάποια τραγούδια σχετικά με το θέμα να τα τραγουδήσουμε. Είναι η φάση που κάνουμε αυτή την εισαγωγή κτλ. Δεν δίνουμε στη δεύτερη φάση πίηματα, δεν είναι τα πίηματα να τα παρουσιάσεις όπως είπαμε ότι θα παρουσιάσουν τα βιβλία και τις ιστορίες, έτσι. Μετά από αυτή τη διευκρίνηση, ας δούμε λίγο ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες της πίησης. Δηλαδή, γιατί τελικά η πίηση χρειάζεται αυτή την διαφορετική αντιμετώπιση. Τι λέτε, ναι. Σε αυτό το μοντέλο των project, των θεματικών που έχουν ένα θέμα κτλ τα πίηματα είναι συμπληρωματικά. Είναι για την πρώτη φάση, για να δημιουργήσουν μια ατμόσφαιρα μέσα στην τάξη, κάποια εισαγωγή στο θέμα, κάποια ψυχαγωγική δραστηριότητα. Τώρα, ιδιαιτερότητες της πίησης, ορίστε. Βασικά, όταν συμπλώσουμε τις πίησες, είναι διαφορετική σε σχέση με το ζωγραφείο. Ακριβώς. Λοιπόν, στην πίηση έχουμε πολύ μεγαλύτερη χρήση, υψηλότερο ποσοστό μεταφορικής χρήσης της γλώσσας. Και στην πεζογραφία έχουμε, αλλά όχι τόσο. Στην πίηση, λοιπόν, έχουμε καθαρά μεταφορική γλώσσα, που σημαίνει ότι άλλα λέμε και άλλα εννοούμε. Σημαίνει τη χρήση παρομοιώσεων, μεταφορών, συμβόλων. Αυτό είναι που το λέμε και ποιητικότητα. Θα μου πείτε, η πίηση ποιητικότητα είναι σαν να πας να εξηγήσεις το ίδιο, έτσι είναι μια ταυτολογία. Όμως δεν μπορούμε να το πούμε και πολύ διαφορετικά. Έτσι, είναι η ποιητικότητα, είναι μια γλώσσα όχι και τόσο ρεαλιστική, όχι κυριολεκτούσα. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι όλα τα πίηματα... Έτσι, υπάρχουν διάφορα στήλ, από εκεί και πέρα ποιήσεις, υπάρχουν πολλές τεχνοτροπίες. Άλλα ποιήματα είναι πάρα πολύ με μια πολύ ψηλή ποιητικότητα και με μια πολύ ψηλή μεταφορική χρήση της γλώσσας. Ας πούμε τα υπερεαλιστικά ποιήματα, που είναι το άκρο ναό της ποιητικότητας αυτής που λέμε. Και υπάρχουν και ποιήματα τα οποία είναι πολύ πιο ρεαλιστικά. Όμως, συνολικά, ως είδος λόγου, η πίηση έχει αυτή τη μεγάλη διαφορά από την παιζογραφία. Άλλη μεγάλη διαφορά της πίησης... Ναι, Στέλιο. Η πίηση έχει ρυθμό. Αυτό μην το ξεχνάτε ποτέ. Ο ποιητικός λόγος είναι ένας λόγος ρυθμικός. Στην παραδοσιακή ποιήση, ο ρυθμός παράγεται με συγκεκριμένα μέτρα, τα μέτρα της παραδοσιακής ποιήσης και με ομοιοκαταληξίες κτλ. Στην μοντέρνα ποιήση, που έχει ελεύθερο στίχο, ο ρυθμός υπάρχει και εκεί, αλλά είναι ένας ρυθμός που παράγεται με άλλους τρόπους. Γι' αυτό και είναι και πιο δύσκολο να το νιώσεις τον ρυθμό στη μοντέρνα ποιήση. Χρειάζεται μια εξικίωση. Δεν είναι ο ρυθμός στη μοντέρνα ποιήση τόσο φανερός όπως είναι στην παραδοσιακή ποιήση. Επίσης, μια άλλη ιδιαιτερότητα της ποιήσης... Συνήθως, δεν είναι εκπληκτικό με λαμπορικά ισθάνους χρησιόδοξα, όσο μετά έχουν διδάξει την λαμπορική ποιήση. Ναι, αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον που λέτε. Τι θα έλεγες, Τέλιο? Υπάρχουν σχήματα λόγου. Παραπάνω αν είναι παραπάνω. Δεν ξέρω αν είναι παραπάνω γιατί και στα πεζά υπάρχουν. Δεν νομίζω ότι είναι παραπάνω. Όχι. Είναι διαφορετικά, είναι άλλη η χρήση των επιθέτων, άλλη η χρήση των φράσεων, των σχημάτων κτλ. Αυτό που είπε η συνάδελφός σας ότι η ποιήση είναι πιο μελαγχολική... Κοιτάξτε, η λογοτεχνία γενικώς και η ποιήση και η πεζογραφία ασχολείται με θέματα τα οποία δεν είναι θέματα διασκεδαστικά. Έτσι, στη μεγάλη πλειοψηφία. Διότι κανένα θέμα ανθρώπινο δεν είναι διασκεδαστικό. Υπάρχει φυσικά το είδος της κωμοδίας που εκεί μπορείς να πεις από την αρχή ότι είμαι σε ένα χώρο διασκέδασης. Όμως τα θέματα και της ποιήσης και της πεζογραφίας δεν είναι διασκεδαστικά. Τώρα, αν σας έχει δώσει αυτή την αίσθηση ποιήση περισσότερο από την πεζογραφία, ίσως είναι οι συγκεκριμένες επιλογές ποιημάτων που γίνονται στην εκπαίδευση. Που είναι ποιήματα αυτό που λέμε βαρύγδουπα. Είναι ποιήματα, οι συγκεκριμένες πάντα επιλογές που είναι πάρα πολύ σοβαρά. Έτσι, είναι ποιήματα που έχουν να κάνουν με εθνικά θέματα, με ιστορικά θέματα, με τις μεγάλες συμφορές του ελληνισμού κτλ. Ελεύθεροι, πολιορκημένοι, ξέρω εγώ, πείτε κανένα άλλο. Ορίστε, πώς, ή Ιθάκη, ή με η μικρασιετική καταστροφή, το μυθιστόρι μας τους εφέρει κτλ. Άρα, ίσως αυτό είναι. Υπάρχουν ποιήματα τα οποία είναι πολύ πιο ανάλαφρα και ποιήματα ας πούμε τα ερωτικά ποιήματα. Ένα μεγάλο μέρος της ποιήσεις είναι ερωτική ποιήση. Η ερωτική ποιήση όμως δεν μπαίνει στο σχολείο, τουλάχιστον δεν μπαίνει στα μικρά παιδιά διότι δεν τους αφορά. Θα μπορούσε να μπαίνει στο λύκειο και δεν μπαίνει στο λύκειο. Λοιπόν, εν πάση περιπτώσει υπάρχει και άλλου είδους ποιήση, υπάρχει η σατυρική ποιήση, που επίσης είναι κάτι που δεν μπαίνει στο σχολείο, η σατυρική ποιήση. Άρα, είναι οι συγκεκριμένες επιλογές των ποιημάτων που γίνονται. Λοιπόν, για να δούμε τις ιδιαιτερότητες. Είπαμε είναι ο ρυθμός, είναι η μεταφορική γλώσσα η ποιητικότητα και είναι και η ποιητική οικονοπία. Δηλαδή, ότι τα πήματα δημιουργούν εικόνες, παιδιά, στο μυαλό μας. Μας κάνουν να βλέπουμε εικόνες πάρα πολύ, δίνουν μεγάλη σημασία στις εικόνες. Τις οποίες εικόνες τις φτιάχνουν με λέξεις βέβαια και με ποιητικούς τρόπους τις φτιάχνουν αυτές τις εικόνες. Αφού λοιπόν, θα σας πω τώρα εδώ πέρα ένα πολύ απλό πράγμα. Αφού είναι αυτές οι ιδιαιτερότητες της ποιήσης, δεν σημαίνει ότι η διδασκαλία της ποιήσης θα πρέπει να δώσει την έμφαση σε αυτές. Αυτές οι ιδιαιτερότητες σε αυτές τις ιδιαιτερότητες πρέπει να δώσει την έμφαση. Συμφωνείτε σε αυτό. Δηλαδή δεν πρέπει να ψάχνει στην ποιήση αυτά που ψάχνει στην πεζογραφία. Για αυτό λέμε ότι πρέπει να είμαστε να κάνουμε αυτή την διάκριση. Σήμερα ψάχνουμε ας πούμε στην ποιήση. Τι ψάχνουμε στην ποιήση σήμερα. Τι ψάχνατε εσείς όταν κάνατε μάθημα. Τι ψάχνατε στην ποιήση. Τι ψάχνατε. Τα σχήματα λόγου. Άντε πάλι τα σχήματα λόγου. Τα σχήματα λόγου και αφού τα θέλετε τι άλλο ψάχνατε. Αυτά καλώς τα ψάχνατε διότι έπρεπε να καταλάβετε πως είναι το πήμα φτιαγμένο το στίχο. Έτσι την μοιοκαταληξία φυσικά την ψάχνατε γιατί η ομοιοκαταληξία έχει σχέση με το ρυθμό. Αλλά δεν ήταν αυτό το πρόβλημα στην ποιήση. Ναι. Τι ψάχνατε. Ναι. Αυτό ψάχνατε. Ψάχνατε νοήματα συνεχώς. Τι θέλει να πει εδώ ο ποιητής τι θέλει να πει εκεί. Ο ποιητής τι θέλει εδώ τι θέλει εκεί. Συνεχώς αυτό ψάχνατε. Όμως η ποιήση παιδιά δεν γίνεται με λέξεις. Δεν γίνεται με ιδέες. Η ποιήση γίνεται με λέξεις, με αισθήματα, με αισθήσεις, με ήχους, με μελωδίες, με αναμνήσεις. Και σπάνια η ποιήση γίνεται με θέματα ή με ιδέες. Αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια που δεν μπορεί το παιδί σήμερα να την καταλάβει από τον τρόπο που διδάσκεται η ποιήση. Άρα τι σημαίνει αυτό. Σημαίνει ότι ο μαθητής σήμερα γνωρίζει τι θέλει να πει ένα πείημα. Α, τι θέλει να πει ένα πείημα β, ένα πείημα γ, όμως δεν έχει καταλάβει τι είναι η ποιήση. Το τι θέλει να πει το πείημα και να μην το καταλάβουμε δεν πειράζει. Αν δεν το καταλάβουμε σήμερα μπορεί να το καταλάβουμε κάποια άλλη στιγμή που θα διαβάσουμε το πείημα. Το να μην καταλάβουμε τι είναι η ποιήση είναι μια απώλεια στη μόρφωσή μας και στην κουλτούρα μας. Διότι δεν θα έχουμε καταλάβει, διότι θα προσεγγίζουμε τα πείηματα όπως και τα πεζά και διότι δεν θα αγαπήσουμε ποτέ την ποιήση. Λοιπόν, όταν λέω επομένως ότι το πείημα φτιάχνεται με λέξεις, σημαίνει ότι θα μου πείτε οι λέξεις δεν είναι νοήματα. Κάθε λέξη δεν κουβαλά μια σημασία, σίγουρα. Όμως ο ποιητής διαλέγει μία λέξη επειδή του αρέσει η λέξη και πολλές φορές σε πείσμα της σημασίας της. Καταλαβαίνετε τι θέλω να πω. Δηλαδή δεν τον ενδιαφέρει η σημασία, τον ενδιαφέρει η λέξη διότι η πείηση γίνεται και με ήχους. Άρα τον ενδιαφέρει ο ήχος της λέξης. Όταν λοιπόν ψάχνει να βρει τις λέξεις, δεν ψάχνει να βρει τα νοήματα που θέλει να πει. Ψάχνει να βρει τους ήχους, θέλει να φτιάξει ένα πείημα με ρυθμό. Προφανώς κάτι θέλει να πει, αλλά αυτό το κάτι δεν είναι ιδέα, μπορεί να είναι έσθημα. Να δώσει ένα έσθημα θέλει, το έσθημα ας πούμε της αγωνίας, το έσθημα του φόβου, το έσθημα της μελαγχολίας, της αγάπης, του μίσους, ξέρω εγώ. Δουλεύει με τις αναμνήσεις του, δηλαδή ξεκινάει ένα πείημα με βάση μια ανάμνηση που έχει, ένα βίωμα. Και εμείς τώρα μετά ως αναγνώστες σκοτωνόμαστε να βρούμε τα νοήματα. Δεν λέω ότι δεν είναι ένας ωραίος αγώνας να ψάχνεις να βρεις τα νοήματα, όμως δεν είναι ο κύριος αγώνας του αναγνώστη. Δηλαδή όταν παίρνει ο απλός αναγνώστης που αγαπά την πείηση, παίρνει μια ποιητική συλλογή και ξαπλώνει στο κρεβάτι του να τη διαβάσει. Κάθεται στην πολυθρόνα του να τη διαβάσει. Τι κάνει? Διαβάζει 200 φορές ένα πείημα για να βρει κανένα νόημα. Διαβάζει, βέβαια μπορεί ένα πείημα να το διαβάσει και 2-3 φορές, όμως αρκείται σε αυτό που πήρε. Μετά πάει στο άλλο πείημα, πάει στο άλλο πείημα και το επόμενο πείημα πολλές φορές φωτίζει το προηγούμενο πείημα. Δηλαδή, ένα επόμενο πείημα σου δίνει περισσότερα στοιχεία για να καταλάβεις ένα άλλο πείημα παρά να κάθεσαι 200 φορές πάνω στο ίδιο πείημα και να προσπαθείς να το καταλάβεις. Ας πούμε, οπωσδήποτε, με το ζόρι, δεν θα το καταλάβεις ποτέ. Δεν είσαι εκείνη την ώρα έτοιμος να το καταλάβεις. Άρα λοιπόν, γίνεται πολύ σκόπος στο σχολείο, σε σχέση με την πείηση, γίνεται πολύ σκόπος με λάθος τρόπο και για λάθος λόγο. Λοιπόν, πάμε παρακάτω. Άρα, η σκοπή της διδασκαλίας της πείησης, γιατί όμως θέλουμε να διδάσκουμε πείηση, θέλουμε φυσικά να διδάσκουμε πείηση, δεν είπε κανείς ότι θέλουμε την πείηση να τη βγάλουμε από το σχολείο, αλίμονο, έτσι θέλουμε να διδάσκουμε πείηση, γιατί θέλουμε να δώσουμε στα παιδιά την ευκαιρία να τη γνωρίσουν και να την αγαπήσουν, να κατανοήσουν τη μουσικότητά της, να κατανοήσουν δηλαδή αυτά που είπαμε ότι είναι οι ιδιαιτερότητες της πείησης, τη μουσικότητά της, την ποιητική γλώσσα, το ρυθμό της, να εξηγηωθούν με τη μεταφορική χρήση της γλώσσας, αυτό είναι μια πολύ σπουδαία εξηγήωση, είναι ένα κέρδος για όλη σου τη ζωή, έτσι, να μην είσαι κολλημένος στο ρεαλισμό, να μην είσαι κολλημένος στην κυριολεξία, να μπορείς να πετάξεις όπως λέμε και αλλού, να απομηθοποιήσουν τη δυσκολία της πείησης, αυτό είναι κάτι που δεν θα το βρείτε σε κανένα άλλο πρόγραμμα σπουδών, δηλαδή κανένας δεν θα έλεγε μέχρι τώρα να απομηθοποιήσουν τη δυσκολία της πείησης, αυτό είναι κάτι που το θέλουμε όμως πάρα πολύ διότι οι μαθητές σήμερα την πείηση την έχουν φοβηθεί, συμφωνείτε? Την έχουν φοβηθεί και όσο μεγαλώνουν οι τάξεις τόσο πολύ την φοβούνται για να φτάσουν μετά στο λύκειο που από την πείηση, από ένα πήμα εξαρτάται ένας βαθμός που μπορεί να είναι κρίσιμος κτλ. Και αυτό δημιουργεί όλη αυτή τη φοβερή αγωνία για το σωστό νόημα, να εξικοιωθούν με διαφορετικά είδη πείησης, να καταλάβουν λοιπόν ότι υπάρχουν διαφορετικά είδη. Πολύ σωστά το είπε η συνάδελφός σας που το είπε ως ερώτημα δηλαδή, μήπως η πείηση μιλά μόνο για πολύ δυσάριστα θέματα, είναι ακριβώς επειδή δεν έχει εξικοιωθεί, όχι εσείς, μιλώ γενικά, με πολλά είδη πείησης. Δηλαδή ότι υπάρχει και η σατυρική, υπάρχει και η διασκεδαστική, υπάρχει και η λιρική, υπάρχει και η σκοπτική, η σοβαρή κτλ. Τώρα, πότε διαβάζουμε πείηση στο σχολείο. Λοιπόν, πώς οργανωνόμαστε τώρα στο θέμα της πείησης, έτσι πώς οργανωνόμαστε. Έχουμε δύο τρόπους. Να εντάξουμε την πείηση. Ο ένας τρόπος είναι σε χωριστές διδακτικές ενότητες, δηλαδή όπως είπαμε τα project αυτά που είπαμε, κάνουμε, αποφασίζουμε να κάνουμε ένα project το οποίο είναι μόνο για πείηση. Έτσι, στο πρόγραμμα σπουδών προβλέπονται δύο τέτοια. Είναι δύο, ένα για πιο μικρά παιδιά, ένα για πιο μεγάλα παιδιά, μπορεί από εκεί ο εκπαιδευτικός να το πάρει, να το προσερμόζει σε μία τάξη που είναι και να το κάνει. Και να πει δηλαδή ότι επί ένα μήνα ας πούμε θα κάνω στη λογοτεχνία ένα project πείησης. Αυτός είναι ο ένας τρόπος. Αυτόν τον τρόπο θα τον επιλέξει πρώτον εάν ο ίδιος έχει μία ιδιαίτερη σχέση με την πείηση και πιστεύει ότι μπορεί να το αντέξει και να το προωθήσει αυτό ως είδος, επί ένα μήνα, επί 20 ώρες. Και επίσης έχει προετοιμάσει και τα παιδιά και έχει και τη σύμφωνη γνώμη των παιδιών ότι δηλαδή θέλουν να ασχοληθούν με την πείηση τόσο πολύ. Και σας βεβαιώνω ότι υπάρχουν τάξεις που το κάνουν. Γιατί το θέλουν, γιατί ο εκπαιδευτικός το θέλει και γιατί και τα παιδιά το θέλουν ή γιατί ο εκπαιδευτικός μπορεί να εμπνεύσει τα παιδιά. Ο άλλος τρόπος τώρα είναι αυτό που λέγεται στα αγγλικά poetry across the curriculum. Τι σημαίνει αυτό, σημαίνει ότι κάνουμε λίγη πείηση σε συνεχώς. Δηλαδή στο πρόγραμμα της εβδομάδας βάζουμε μία ώρα πείησης, αν μας φαίνεται πολύ μία ώρα πείησης την εβδομάδα μπορούμε να βάλουμε μία ώρα πείησης τις 15 μέρες. Αλλά η ουσία είναι ότι έχουμε μία σταθερή ώρα πείησης. Αυτό τι σημαίνει, σημαίνει ότι δίνουμε στην πείηση μία ξεχωριστή θέση και λέμε ότι και να κάνουμε, με ότι και να εσχολούμαστε στο πρόγραμμα μας, μπορεί να κάνουμε ένα άλλο project λογοτεχνίας. Μπορεί να μην κάνουμε project λογοτεχνίας εκείνη την εποχή, μπορεί να κάνουμε project μαθηματικών, μπορεί να κάνουμε κάτι άλλο. Ό,τι και να κάνουμε, κάθε Παρασκευή την τελευταία ώρα διαβάζουμε πείηση. Κάθε Δευτέρα την πρώτη ώρα διαβάζουμε πείηση. Δηλαδή το έχουμε σαν ένα, πώς να το πούμε, μία ρουτίνα, ένα γλυκό, ορίστε. Δεν εντάστε πουθενά στέλιο. Ορίστε. Άντε πάλι με το βαθμό. Τι σας έπιασε σήμερα με το βαθμό. Παιδιά στο δημοτικό, ο βαθμός που παίρνουν είναι από όλα τα πράγματα που κάνουν. Δεν μπορείς να πεις αυτό το βγάζω, το άλλο το βάζω, το άλλο το βάζω. Παίρνουν ένα βαθμό. Φυσικά και θα το πάρουμε υπόψη. Μα μπορούμε να ξεχάσουμε κάτι. Να πούμε ότι αυτό το ξεχνάω, δεν το παίρνω υπόψη όταν αξιολογώ τον Γιώργο ή την Ελένη. Τι γίνεται αυτό το πράγμα. Λοιπόν, ξαναλέω το θέμα είναι να δώσετε στα παιδιά την αίσθηση ότι η πίηση είναι κάτι το διαφορετικό. Δεν είναι μάθημα. Για αυτό και μπορούμε αν έχουμε τη δυνατότητα να καθόμαστε σε ένα κύκλο ας πούμε μέσα στην τάξη, να καθόμαστε σε μαξιλάρια, να βγαίνουμε στον κήπο. Δηλαδή να κάνουμε την πίηση με κάθε τρόπο διαφορετική. Την ώρα εκείνη να την κάνουμε διαφορετική. Μπορούμε επίσης να έχουμε το λεγόμενο δέντρο της πίησης, να έχουμε δηλαδή από φελιζόλι, από χαρτόνια ένα δέντρο στο οποίο θα κολλάμε, θα καρφιτσώνουμε τα πείματα που διαβάζουμε. Διότι τα πείματα που διαβάζουμε δεν πρέπει να τα πετάμε. Οι αναγνώστες της πίησης διαβάζουν συνεχώς τα ίδια πείματα. Άρα λοιπόν μπορεί ένα πείμα να θέλουμε να το ξεναδιαβάσουμε μέσα στην τάξη. Όλα αυτά είναι που κάνουν την πίηση ξεχωριστή. Από κει και πέρα έχουμε διάφορα βιβλία με πείματα, έχουμε ανθολογίες, έχουμε ποιητικές συλλογές είτε παιδικές είτε και για ενηλικούς. Θα το πούμε αυτό σε λίγο. Δεν είναι στην πίηση. Δεν υπάρχει τόσο μεγάλη διάκριση σε πίηση για παιδιά και πίηση για ενήλικες. Όπως υπάρχει ας πούμε στην πεζογραφία που υπάρχει ας πούμε η παιδική λογοτεχνία τα παιδικά βιβλία και τα λοιπά. Στην πίηση φυσικά υπάρχει και η κατηγορία που λέγεται παιδική πίηση. Όμως δεν είναι ούτε καμιά αναπτυγμένη κατηγορία αυτή βέβαια γιατί δεν πουλάει. Πώς να είναι δεν πουλάει ένα βιβλιοποίησης για παιδιά δεν πουλάει. Άρα λοιπόν δεν έχει αναπτυχθεί στην παιδική λογοτεχνία η παιδική πίηση τόσο και δεν έχει αναπτυχθεί διότι και ένα μεγάλο μέρος της πίησης για ενήλικες κάνει και για παιδιά. Δεν υπάρχει δηλαδή κάποια φοβερή διάκριση με το μαχαίρι να πεις ότι αυτή η πίηση είναι για παιδιά, η άλλη πίηση είναι για ενήλικες. Διαλέγεις πήματα ελεύθερα από πολλούς ποιητές. Θέλετε να ρωτήσετε κάτι έως εδώ. Ορίστε. Οι συγκεκριμένοι της πίησης είχαν και την ποιητική εικονομία. Είναι διαφορετικές. Οι ποιητικές εικόνες που δημιουργούν τα πίηματα είναι πολύ περισσότερο εξοπραγματικές, φαντασιοτικές και τις δημιουργούν με πολύ διαφορετικά στοιχεία. Δεν κάνουν περιγραφές ας πούμε όπως κάνει η πεζογραφία και μάλιστα με τόσο αναλυτικό τρόπο το κάνει η πεζογραφία. Στην πίηση η ποιητική εικόνα γίνεται σαν ρυπή. Είναι με λέξεις που μοιάζουν με ρυπές. Λέει τρεις λέξεις και σου έχει φτιάξει μια εικόνα. Καταλάβατε. Ορίστε. Στην πίηση η ποιητική εικόνα είναι την αντίαψη λόγω αξιολόγησης και πού μπορεί να το δημιουργεί? Δεν ξέρω. Κάτι πάθαται σήμερα με την αξιολόγηση. Κάντε μια προσπάθεια να αρχείτε την Παρασκευή. Κάντε μια προσπάθεια να αρχείτε. Αξιολογούμε τα πάντα. Αξιολογούμε την ίδια τη συμμετοχή. Αξιολογούμε την ανάληψη πρωτοβουλιών. Αξιολογούμε τις ζωγραφιές. Αξιολογούμε τα πάντα. Δεν αξιολογούμε, αν εννοείται αυτό, δεν αξιολογούμε ορθές και λάθος ερμηνείες. Αν εννοείται αυτό. Φοβάστε μήπως αξιολογούμε μια ερμηνεία ως λάθος? Αυτός είναι ο φόβος σας. Αν είναι αυτός ο φόβος σας, αυτό δεν το κάνουμε. Αλλά αξιολογούμε το παιδί που συμμετέχει πιο ενεργά και προσπαθούμε να βοηθήσουμε το παιδί που δεν συμμετέχει να συμμετάσχει και αυτό. Με κάποιες δραστηριότητες που του ταιριάζουν καλύτερα. Έτσι δεν είναι. Ωραία, λοιπόν, να κάνουμε το διάλειμμα και προχωράμε. Κάνουμε μια ελεύθερη επιλογή. Δεν ξάχνουμε μόνο σε αυτούς τους τόμους ή σε αυτές τις ανθολογίες που έχουν χαρακτηριστεί παιδικές, διότι υπάρχουν και είναι και καλές, αλλά δεν περιοριζόμαστε στις παιδικές ανθολογίες και στην παιδική πίηση. Και πρέπει να σας πω ότι πολλά από τα πίηματα που είναι χαρακτηρισμένα παιδικά δεν είναι πίηματα. Δεν είναι πίηματα. Δεν είναι καλά πίηματα, αλλά δεν είναι και πίηματα. Διότι ένα πίημα το οποίο δεν έχει ποιητικότητα, δεν έχει μεταφορά, δεν είναι πίημα. Ένα πίημα το οποίο δεν έχει ρυθμό, δεν είναι πίημα. Άρα λοιπόν δεν πρέπει δυστυχώς να εμπιστεύεστε τίποτα ως προς την πίηση. Δηλαδή το ότι είναι ένα πίημα μέσα σε ένα τόμο που λέγεται ανθολογία παιδικής πίησης ή παιδική πίηση δεν σημαίνει ότι είναι και καλό πίημα. Θα πρέπει ακριβώς να διαλέγετε πίηματα από όλο το φάσμα της πίησης και το βασικό κριτήριο είναι το πίημα να αρέσει σε εσάς. Δηλαδή αν εσείς νιώθετε κάποιο κέντρισμα, κάποιο ερεθισμό, κάποιο ενδιαφέρον για το πίημα αυτό, είτε επειδή είναι πολύ ρυθμικό, είτε επειδή έχει φοβερές ποιητικές εικόνες, είτε επειδή έχει μια χρήση της γλώσσας πολύ περίεργη τότε αυτό το πίημα το διαλέγουμε. Δεν σκεφτόμαστε ότι επειδή τα παιδιά είναι μικρά, σημαίνει ότι κάτι που για μας δεν είναι ωραίο πίημα, ε δεν βαριέσαι τα παιδιά δεν θα το καταλάβουν, μπορεί να αρέσει στα παιδιά. Όχι, η πίηση δεν πάει με τέτοια κριτήρια ηλικίας, ένα πίημα που δεν είναι ωραίο δεν θα αρέσει ούτε στα παιδιά και γενικότερα δεν θα μπορέσει να εκπληρώσει το ρόλο του μέσα στην τάξη ως πίημα. Δηλαδή να μας κεντρήσει, να μας ερεθήσει. Διάβασα κάπου, πως καταλαβαίνετε ότι ένα πίημα είναι καλό πίημα και άξιο να το επιλέξετε. Όταν το διαβάζετε λέει, αισθάνεστε σαν να σας τσίμπισε μια καρφίτσα. Είναι ένα ασφαλές κριτήριο το διαβάζετε και αισθάνεστε ένα τσίμπιμα. Αισθάνεστε μία έκπληξη. Αν ένα πίημα δεν σας δίνει τίποτε το καινούριο δεν είναι καλό πίημα. Αν λες εντάξει και τι έγινε τώρα που το διάβασα δεν είναι καλό πίημα. Όταν το διαλέξετε πάτε κάπου αλλού. Λοιπόν πρέπει να έχει ρυθμό και ποιητικότητα να μας ξαφνιάζει και να μας αγγίζει συναισθηματικά και γλωσσικά. Τα πίηματα που αρέσουν στα παιδιά είναι ακριβώς τα πίηματα που έχουν ένα από τα στοιχεία της πίησης πολύ έντονα. Δηλαδή μπορεί να μην τα έχουν όλα. Όμως ένα θα πρέπει να το έχουν σε έντονο βαθμό. Ή δηλαδή να είναι πολύ ρυθμικά ή να έχουν πολύ έντονη ποιητική γλώσσα, έτσι πολύ μεταφορικά. Ή να έχουν εικόνες πολύ έντονες ποιητικές εικόνες. Κάτι από αυτά να έχουν με έντονο τρόπο. Λοιπόν τι κάνουμε πάνω στα πίηματα. Διαβάζουμε τα πίηματα καταρχάς. Έτσι θα μου πείτε σπουδαίο πράγμα είναι αυτό. Ναι είναι πάρα πολύ σπουδαίο πράγμα δηλαδή η φωναχτή ανάγνωση με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους είναι ίσως η πιο σπουδαία δραστηριότητα στη διδασκαλία της πίησης. Η φωναχτή ανάγνωση στην πίηση και στην πεζογραφία αλλά στην πίηση πιο πολύ είναι ερμηνεία. Όταν διαβάζω ένα πίημα το ερμηνεύω. Το ξέρετε ότι είναι το πιο δύσκολο για έναν ηθοποιό να διαβάσει πίηση. Ένας ηθοποιός μπορεί να είναι καλός ηθοποιός να παίζει πολύ ωραία τους ρόλους του στο θέατρο και να πάει να διαβάσει πίηση ένα πίημα σε μια εκδήλωση και να μην τα διαβάζει καλά. Είναι πολύ δύσκολο. Θα μου πείτε τι θα κάνουμε τώρα τα παιδιά. Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να το ξέρουμε αυτό ότι είναι ερμηνεία και να το προσπαθούμε. Και από εκεί και πέρα έχει και πολύ πλάκα αν θέλετε. Είναι μια πολύ ευχάριστη δραστηριότητα. Πώς διαβάζουμε ένα πίημα διαφορετικά. Διάβασέ το εσύ Κώστα. Για διάβασέ το και εσύ Γιώργο τώρα. Μήπως μπορείς να το διαβάσεις διαφορετικά. Να το διαβάσεις πιο γρήγορα. Να τονίσεις άλλους τείχους. Να το διαβάσεις πιο αργά. Να το διαβάσεις πιο χαρούμενα, πιο λυπημένα. Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Διαβάζουμε μαζί ένα πίημα δηλαδή χοροδιακά. Μπορούμε να ξεχωρίσουμε σε ένα πίημα τις φωνές. Ένα πίημα μέσα μπορεί να έχει περισσότερες από μία φωνές. Και αυτό σημαίνει ότι να το διαβάσουμε δύο μαζί και να διαβάσουν άλλους τείχους η μεν και άλλους τείχους η δε. Να ηχογραφήσουμε, προσέξτε να ηχογραφήσουμε τις φωναχτές μας αναγνώσεις. Διότι έχει πολύ ενδιαφέρον μετά να ακούμε το πως διαβάσαμε το πίημα. Και όταν ακούμε τον εαυτό μας να διαβάζει καταλαβαίνουμε και τι κάναμε. Και αυτό μας δίνει και τη δυνατότητα να αλλάξουμε τον τρόπο που διαβάσαμε. Λοιπόν, άρα η ίδια η ανάγνωση είναι πολύ σημαντική. Κάτι άλλο που δεν είπα πριν από τις δραστηριότητες είναι ότι ποτέ δεν ασχολούμαστε με ένα πίημα μόνο του. Δηλαδή όταν λέμε ότι αύριο θα αφιερώσουμε μια ώρα στην πίηση πρέπει οπωσδήποτε να έχουμε φροντίσει να έχουμε τρία τέσσερα πίηματα μαζί. Όχι ένα πίημα μόνο του. Είναι πολύ βαρετό επί μια ώρα να ασχολεί σε μένα πίημα. Λοιπόν τρία τέσσερα πίηματα μαζί τα οποία έχουν κάποιο κοινό στοιχείο. Έτσι μπορεί να έχουν τον ίδιο ρυθμό, να έχουν το ίδιο μέτρο, να έχουν τις ίδιες εικόνες, τα ίδια συναισθήματα. Όχι το ίδιο θέμα. Δεν πάμε με το θέμα στην πίηση. Στην πίηση δεν πάμε με το θέμα. Δηλαδή πίηματα για τίποτε θέμα. Για το περιβάλλον δεν υπάρχουν. Πίηματα για την αγάπη υπάρχουν. Γιατί η αγάπη δεν είναι θέμα, είναι αίσθημα. Πίηματα για τον ήλιο υπάρχουν. Γιατί ο ήλιος δεν είναι θέμα, είναι στοιχείο της φύσης. Και τα στοιχεία της φύσης πάντοτε εμπνέουν τους ποιητές. Υπάρχουν πίηματα για το φεγγάρι, πίηματα για τη βροχή, πίηματα για τη θάλασσα. Δεν υπάρχουν πίηματα για την οικογένεια. Εντάξει, θα βρείτε πίηματα για τη μητέρα, για τον πατέρα. Είναι χάλια πίηματα αυτά. Γιατί ακριβώς γράφτηκαν με θέμα. Και όταν γράφεις πίημα με θέμα, δεν θα είναι καλό. Σπάνια να υπάρχει κάτι, ας πούμε, που να είναι και καλό και να έχει ένα συγκεκριμένο θέμα. Άρα λοιπόν, ψάχνουμε να βρούμε πίηματα που να έχουν κάτι κοινό, αλλά αυτό το κοινό δεν είναι το ίδιο με αυτά που κάνουμε στην πεζογραφία. Ξέρω εγώ, μπορεί να είναι πίηματα που μας δημιουργούν εικόνες παρόμοιες, που κυριαρχεί ένα χρώμα. Μμμ, ένα χρώμα μπορεί να κυριαρχεί. Μπορεί να είναι πίηματα που κυριαρχεί ένας ήχος. Ας πούμε πίηματα ψηθυριστά ή πίηματα καμπανιστά που είναι σαν καμπάνες ή σαν ψήθυροι. Αυτού του τύπου στις συστηχίες ψάχνουμε να βρούμε. Διαλέγουμε λοιπόν 3-4 πίηματα και δουλεύουμε με τα 3-4 πίηματα μαζί. Όταν λέω μαζί εννοώ το ένα μετά το άλλο. Ή αν δουλεύουν ομάδες τα παιδιά, κάθε ομάδα θα πάρει άλλο πίημα, θα διαβάσει άλλο πίημα κτλ. Λοιπόν, άρα τα διαβάζουμε τα πίηματα, τα ακούμε τα πίηματα, τα ακούμε αν είναι μελοποιημένα ή αν είναι τραγούδια. Διότι και τα τραγούδια είναι πίηματα. Μην το ξεχνάτε αυτό. Υπάρχει μια διδακτική ενότητα στο νέο πρόγραμμα που λέγεται πίηση και τραγούδι. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε σε όλα όσα κάνουμε με την πίηση να βάζουμε και τραγούδια που είναι καλά τραγούδια, δηλαδή που έχουν καλό στίχο. Σύμφωνοι? Και να τα αντιμετωπίσουμε και αυτά σαν πίηματα και να τα ακούμε και να τα τραγουδάμε ή όταν ένα πίημα είναι μελοποιημένο να το ακούμε και να το τραγουδάμε ή αν δεν είναι μελοποιημένο να το μελοποιούμε εμείς. Παίρνουμε ένα πίημα και το μελοποιούμε. Πώς το μελοποιούμε? Με ένα πολύ απλό όργανο. Έτσι ένα τύμπανο, ένα μεταλλόφωνο, μαράκες, κάτι πολύ απλό που υπάρχουν στο σχολείο αυτά. Έτσι μπορούμε και αν θέλετε μπορούμε να το κάνουμε και σε συνεργασία με το μουσικό και στην ώρα της μουσικής να μελοποιήσουμε τα πίηματα που διαβάσαμε. Άλλες τώρα κυμενικές δραστηριότητες είναι το μπερδεμένο πίημα. Παίρνουμε ένα πίημα που είναι κάπως μεγάλο, όχι να έχει τρεις τείχους ή πέντε τείχους, να έχει ξέρω εγώ δεκαπέντε τείχους. Και έτσι όπως είναι, όπως το φωτοτυπούμε, έτσι κάπως μεγέθυνση, το κόβουμε σε λωρίδες. Δυό-τρεις τείχους ας πούμε, η κάθε λωρίδα. Και ανακατεύουμε τις λωρίδες και δίνουμε στα παιδιά να βάλουν το πίημα στις λωρίδες στη σωστή σειρά. Αυτό δεν σημαίνει ότι θέλουμε τα παιδιά οπωσδήποτε να το βάλουν στη σωστή σειρά, μπορεί να το βάλουν σε μια άλλη σειρά που επίσης να βγάζει νόημα, που επίσης να μπορεί να είναι πίημα. Να είναι ας πούμε σαν διασκευή εν τέλει του αρχικού πίηματος. Αυτό είναι το μπερδεμένο πίημα. Η συμπλήρωση κενών είναι όταν ένα πίημα το φωτοτυπούμε πάλι, με μπλάνκο σβήνουμε κάποιες λέξεις ή κάποιες μικρές φράσεις και το δίνουμε στα παιδιά με τα κενά να συμπληρώσουν αυτά τα κενά. Τι νομίζετε ότι προσφέρει αυτή η δραστηριότητα. Όταν σας δίνουν ένα πίημα με κενά και σας ζητούν να συμπληρώσετε τα κενά, τι προσφέρει αυτή η δραστηριότητα, τι μαθαίνετε ή με τι εξηγιώνεστε. Τι λέτε. Ορίστε. Ωραία. Άρα τα παιδιά ασκούνται στην ομοιοκαταληξία και μια και πήραμε τα μετρικά τεχνάσματα ασκούνται στην στιχουργία. Δηλαδή μπορεί να μην είναι η λέξη στο τέλος και να μην είναι θέμα ομοιοκαταληξίας. Μπορεί να είναι η λέξη που λείπει στη μέση. Όμως το μέγεθος της λέξης έχει σημασία για το στίχο. Δεν μπορείς δηλαδή να βάλεις μια μεγάλη λέξη, πολύσυλλαβη λέξη, όταν πρέπει να βάλεις μία δυσύλλαβη λέξη, χαλάει ο ρυθμός. Άρα λοιπόν η άσκηση αυτή πρώτα πρώτα μας εξηγειώνει με τις στιχουργικές τεχνικές. Καταλαβαίνουμε τι θα πεις στίχος. Και από εκεί και πέρα μπαίνουμε στην ίδια την ερμηνεία του πήματος. Διότι τη λέξη που λείπει όταν την αντικαθιστάς με μία άλλη, δίνεις ένα άλλο νόημα, δίνεις μία άλλη ερμηνεία. Μπορεί στο τέλος να έχουμε τις ίδιες λέξεις που είχε το πήμα, μπορεί όμως να έχουμε και κάποιες άλλες, που να μην είναι και τόσο αστοχές. Δηλαδή μπορεί να είναι ευστοχές και οι καινούργιες, οι λέξεις που τα παιδιά φαντάστηκαν. Άρα λοιπόν έχει πάρα πολλές ωφέλειες αυτή η δραστηριότητα, αρκεί να ξέρουμε ποιες λέξεις να σβήσουμε. Διότι δεν το κάνουμε τυχαία, άντε παίρνε το μπλάνκο και όποια να είναι σβήνω. Πρέπει να είναι αυτές που έχουν κάποια συγκεκριμένη θέση, που να μπορεί το παιδί και να βρει κάτι άλλο, διότι δεν θέλουμε και να το δυσκολέψουμε πάρα πολύ, διότι άμα είναι κάτι πολύ δύσκολο δεν θα βρει καμία λέξη για εκείνο το κενό. Καταλάβατε τι θέλω να πω. Η καταγραφή στίχων τραγουδιού είναι επίσης μια πολύ ωραία δραστηριότητα, δηλαδή όταν έχουμε ένα τραγούδι, το ακούμε το τραγούδι αλλά δεν το βλέπουμε σε στίχο και έτσι καθώς το ακούμε και το ακούμε πολλές φορές εννοείται, προσπαθούμε να το καταγράψουμε εμείς αυτό που ακούμε. Καταλάβατε τι είναι αυτό. Και αυτό πάλι επίσης είναι πολύ ωραία δραστηριότητα γιατί μας εξηγειώνει να αντιλαμβανόμαστε τον στίχο που τελειώνει ο στίχος που ξεκινάει ο άλλος. Δεν το γράφουμε, δεν το καταγράφουμε σε συνέχεια σαν να είναι πεζό, το καταγράφουμε σαν πείμμα προφανώς, όπως είναι και στην πραγματικότητα. Άρα λοιπόν αυτή η άσκηση του αυτιού, γιατί παιδιά η πίηση είναι όπως η μουσική, δηλαδή είναι άσκηση του αυτιού. Η πίηση. Δεν είναι άσκηση του ματιού, διαβάζω μόνο, είναι διαβάζω αλλά ακούω κιόλας αυτό που διαβάζω. Μπορείς να διαβάσεις νότες αν δεν τις παίξεις ποτέ. Πάει κανείς να διαβάσει ένα μουσικό κομμάτι μόνο από τις νότες. Θέλει να το ακούσει. Λοιπόν το ίδιο είναι και με την πείηση, την ακούμε την πείηση, δεν την διαβάζουμε. Λοιπόν η εικονογράφηση, τα είπαμε αυτά, στο πείημα επίσης ταιριάζει διότι ζωγραφίζουμε εικόνες που μας έρχονται από το πείημα. Η δραματοποίηση επίσης, η δραματοποίηση της πείησης είναι πιο δύσκολη, δεν μπορείς ας πούμε να κάνεις πολλές δραματοποίησεις στην πείηση, όπως μπορείς να κάνεις στην πεζογραφία, ωστόσο μπορείς να κάνεις και στην πείηση κάποιες δραματοποίησεις, θα πούμε γι' αυτές όταν θα μιλήσουμε για τη δραματοποίηση. Και τέλος θα ήθελα να σας εξηγήσω και να τελειώσω με αυτήν την συνολική δραστηριότητα, είναι μια δραστηριότητα που μπορεί να γίνει στη διάρκεια όλης της χρονιάς και που είναι η ποιητική ανθολογία της τάξης. Δηλαδή τι είναι αυτό, κατά τη διάρκεια της χρονιάς λοιπόν διαβάζουμε διάφορα πείηματα. Αυτά τα πείηματα όπως είπαμε δεν τα πετάμε, τα καρφιτσώνουμε κάπου σε έναν πίνακα ανακοινώσεων στο δέντρο της πείησης ανάλογα. Κατά καιρούς λοιπόν επειδή αυτό το δέντρο της πείησης βέβαια θα γεμίζει και δεν θα χωράει άλλα πείηματα, κατά καιρούς λοιπόν τι κάνουμε, ξαναδιαβάζουμε κάποια από αυτά και αποφασίζουμε ποια θα κρατήσουμε και ποια θα πετάξουμε δυστυχώς, κάποια δεν μπορούμε να τα κρατήσουμε. Άρα λοιπόν κατά τη διάρκεια της χρονιάς κάνουμε συνεχώς μια επανεξέταση ποια πείηματα μας αρέσουν, ποια πείηματα μας άρεσαν πιο πολύ, ποια είναι τα αγαπημένα μας πείηματα και έτσι λοιπόν σταδιακά μέσα στη διάρκεια της χρονιάς γίνεται μια επιλογή, ένα ξεκαθάρισμα και κάποια πείηματα είναι αυτά που μένουνε ως το τέλος σε αυτό το δέντρο της πείησης. Μπορεί να είναι ένα καλάθι, ένα οτιδήποτε δεν έχει σημασία. Αυτά λοιπόν τα πείηματα τα οποία περάσανε από διαδοχικές κρίσεις και βρήκαμε ότι μας αρέσουν πάρα πολύ, αυτά αποτελούν τα αγαπημένα πείηματα της τάξης μας. Αυτά τα πείηματα λοιπόν στο τέλος τα φτιάχνουμε μία, τα δένουμε έτσι και αλλιώς είναι σε φωτοτυπίες, τα φτιάχνουμε, τα δένουμε σε ένα σπυράλ, σε ένα αυτό. Μπορούμε να προσθέσουμε και τις εικόνες ότι έχουμε ζωγραφίσει, γιατί όπως είπαμε κάποια από τα πείηματα τα ζωγραφίζουμε κτλ. Μπορούμε να προσθέσουμε και τις ζωγραφικές μας και να φτιάξουμε ακριβώς αυτή την ανθολογία της τάξης, που στο τέλος της χρονιάς μπορούν να την πάρουν και ως ενθύμιο και με αυτόν τον τίτλο ανθολογία της πέμπτης, της τετάρτης, της τρίτης, ό,τι τάξη είναι. Και εδώ υπάρχει και κάτι ακόμα πιο ωραίο. Μπορούμε αυτά τα πείηματα, αυτή η ανθολογία να μην είναι NDP. Τι να είναι αυτή η ανθολογία εκτός από NDP. Τι μπορεί να είναι. Ελεκτρονική αλλά να είναι δηλαδή τα πείηματα γραμμένα πάλι. Όχι δεν εννοώ αυτό. Τι άλλο μπορεί να είναι. Όσα είναι μελοποιημένα να μπουν. Να κρατήσουμε την ιδέα του CD. Έτσι είναι ένα CD λοιπόν που έχει τα μελοποιημένα όσα είναι μελοποιημένα. Και τι άλλο έχει μια στιγμή μια και το ξεκίνησε. Τις μαγνητοφωνήσεις. Άρα λοιπόν τα πείηματα αυτά τα διαβάζει η τάξη ένα παιδί το κάθε πείημα και μαγνητοφωνείται. Άρα λοιπόν είναι μια ακουστική ανθολόγηση. Ακουστική ανθολογία. Σκεφτείτε λίγο τι ωραίο ενθύμιο είναι αυτό. Δηλαδή βάζω το CD μετά από χρόνια και δεν ακούω μόνο τα πείηματα που μου θυμίζουν κάτι βέβαια. Αλλά ακούω και τις αγαπημένες φωνές των συμμαθητών μου που μπορεί και να μη τους έχω πια κοντά μου που διαβάζουν αυτά τα πείηματα. Λοιπόν τι σημαίνει αυτό το πράγμα. Σημαίνει ότι συνδέουμε την πείηση με βιώματα. Με τα βιώματά μας. Συνδέουμε την πείηση με αγαπημένες φωνές. Συνδέουμε την πείηση με ευτυχισμένες στιγμές. Της κοινής μας ζωής. Της τάξης μας. Αυτά είναι διάφορα πράγματα. Είναι διάφορες μέθοδοι που και έχουν ένα απτό αποτέλεσμα αλλά και κατορθώνουν πιστεύω να δώσουν στα παιδιά μία τελείως διαφορετική εικόνα της πείησης. Να δώσουν ένα άλλο μήνυμα για την πείηση. Λοιπόν ξεχάστε τις αναλύσεις των ποιημάτων και προσανατολιστείτε σε τέτοιου τύπου δραστηριότητες. Αυτά για την πείηση. Θέλετε να ρωτήσετε κάτι άλλο. Έγινε σαφής η διαφορά της διδασκαλίας. Υπάρχει καμία απορία. Δεν υπάρχει απορία. Εντάξει λοιπόν τότε κλείνουμε εδώ. |
