| : Λοιπόν, καλησπέρα σας σε αυτή την πολύ ιδιαίτερη δαρβηνική Παρασκευή. Όπως καταλαβαίνετε, ήταν μεγάλη ευκαιρία για μας που ο κ. Χριστάκης θα έρχονταν εδώ σήμερα για την παρουσίαση του βιβλίου του και επομένως για μας ήταν μια μεγάλη ευκαιρία να πιάσουμε ένα μεγάλο ψάρι, που λέμε. Μόνο να πω το εξής, ότι η επόμενη δαρβηνική Δευτέρα είναι 11 Νοεμβρίου με τον καθηγητή Βασίλη Κάλφα και στις 6 Δεκεμβρίου, μέχρι εκεί θα σας πω μόνο, θα έχουμε τον Γιώργο Γραμματικάκη. Λοιπόν, μόνο αυτά τα λίγα και τώρα θέλω να καλέσω στο βήμα τον εκδόξευμα, της ελληνικής έκδοσης του βιβλίου, τον Αλέκο Μάμβαλλη, για ένα πολύ σύντομο χαιρετισμό. Καλησπέρα. Συγγνώμη. Λέγομαι Αλέξανδρος Μάμβαλλης και είμαι ο εκδότης του Κατόπτρου. Είμαι σίγουρος ότι ξέρετε τις εκδόσεις Κατόπτρου και στο μέτρο του δυνατού διαβάζετε τα βιβλία του. Θέλω να πω ότι είμαι χαρούμενος που απόψε βρίσκομαι στην Κρήτη. Έχω πάρα πολλά χρόνια να έρθω στην Κρήτη και είμαι πολύ χαρούμενος. Είμαι χαρούμενος που απόψε βρίσκομαι στην Κρήτη, έχω πάρα πολλά χρόνια να έρθω στην Κρήτη και χαίρομαι πολύ που προκύπτει αυτό και από την απόψινή συγκέντρωση. Στην Κρήτη με τα ψηλά βουνά και τις έφορες πεδιάδες, στην Κρήτη με τα λεβεντοπαλίκαρα και με τις μαντινάδες. Θα σας μοιάζει μαντινάδα, πράγματι το ψάξαξα στο διαδίκτυο και το βρήκα. Θα ήθελα όμως να συμπληρώσω και με το πάρα πολύ καλό πανεπιστήμιο, στην Κρήτη με το μοναδικό Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας. Χαίρομαι πολύ που είμαι στην Κρήτη στον χώρο που έχουν αναπτυχθεί και παράγουν και δημιουργούν οι πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, στον χώρο που υπάρχουν εξαιρετικοί δάσκαλοι και ερευνητές και είχα την τύχη να γνωρίσω μερικούς από αυτούς και να συνεργαστώ μαζί τους. Από την Κρήτη κατάγεται και ο κ. Χρυστάκης, ο οποίος είναι καθηγητής Sterling στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ. Θα το ξέρετε, στο Πανελλήνιο είναι σχεδόν πάση γνωστός. Να διορθώσω κάτι που βλέπω στις εφημερίδες να γράφετε. Δεν κατέχει την έδρα Sterling στο Πανεπιστήμιο Γέιλ. Συχνά οι έδρες παίρνουν το όνομα κάποιου χορηγού του ιδρυτή κτλ. Αλλά εδώ είναι μια βαθμίδα, ακαδημαϊκή βαθμίδα, είναι η ανώτερη ακαδημαϊκή βαθμίδα και είναι καθηγητής σε αρκετά τμήματα, αλλά είναι καθηγητής Sterling σε αυτά τα αρκετά τμήματα. Το Γέιλ έχει 1.100 και περισσότερους καθηγητές, κάποιοι είναι καθηγητές Sterling. Να σας πω, λοιπόν, ότι την Τρίτη θα πάμε και στην Θεσσαλονίκη να παρουσιάσουμε το προσχέδιο, το οποίο βγάλαμε πριν κάνα δυο μήνες, αλλά μετά την Θεσσαλονίκη, την ημέρα Δευτέρα, θα πετάξει για το Βερολίνο, όπου παρουσιάζει την γερμανική εκδοχή του βιβλίου του, του προσχέδιου. Έχω την εντύπωση ότι πρώτα βγάλαμε εμείς το προσχέδιο στην Ελλάδα και μετά οι Γερμανοί. Μεταφράζεται και σε πολλές άλλες γλώσσες και θα ακολουθήσει κατά τους επόμενους μήνες. Μόνο ευχαριστίες, μάλλον έχω περάσει το λεπτό. Τον κ. Χριστάκη τον ευχαριστώ πολύ για την προθυμία του να έρθουμε στο Ιράκλειο. Τον κ. Ζούρο που δέχτηκε να κάτσει στο πάνελ και ο οποίος τη γενιά μου και τους νεότερους μας έμαθε για την εξελιχτική βιολογία με τα σπουδαία βιβλία που έχει βγάλει. Εμένα προσωπικά, κυρίως με αυτή τη μετάφραση και επιμέλεια του βιβλίου του Φουτίμα «Εξελιχτική βιολογία», να ευχαριστήσω τα βιβλιοπωλία Public που έχουν οργανώσει αυτές τις εκδηλώσεις. Τον κ. Πρατικάκη, δημοσιογράφο από την Αθήνα και εσείς η καταγωγή σας από την Κρήτη είναι? Εκτός από την καταγωγή, ευτύχημα είναι και βιολόγος δηλαδή. Και τέλος, δεν ξέρω τι έχω ξεχάσει, όλους εσάς προφανώς. Οι οποίοι μας θυμάται απόψε και έρχεστε σε αυτή την παρουσίαση. Μια ειδική μνία στα μέλης, τους συμμετέχοντε στις Δαρβηνικές Δευτέρες που τώρα γίνονται Παρασκευή, οι οποίοι ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την εξελιτική θεωρία, αυτή τη μεγάλη επιστημονική ηλιοφόρο την οποία πορεύονται όσοι μελετούν τον έμβιο κόσμο και σας ευχαριστώ ξανά αυτά. Λοιπόν, σας ευχαριστώ πάρα πολύ. Είμαι πολύ ευγνώμων που με έχετε δεχτεί εδώ να έρθω και να σας μιλήσω. Θέλω να σας πρώτον να σας ζητήσω συγγνώμη διότι τα ελληνικά μου κάποτε ήταν άπτεστα και δυστυχώς τα έχω ξεχάσει και ακόμη χειρότερο ότι κάποτε μπορούσα να μιλάω ελληνικά χωρίς προφορά και τώρα δυστυχώς αναγνωρίζω ότι έχω προφορά και με συγχίζει αυτό το θέμα πάρα πολύ. Διότι παρόλο ότι δεν μπορώ να μιλάω για τα επιστημονικά θέματα πολύ εύκολα και ποτέ δεν μπορούσα, τουλάχιστον μπορούσα έτσι πρόχειρα να μιλήσω χωρίς προφορά και συγγνώμη γι' αυτό. Θα βγάλω την ομιλία μου στα αγγλικά, πότε πότε θα προσπαθήσω έτσι άσχετα να μεταφράσω λίγο και να πω μια ιστορία στα ελληνικά και μετά μπορούμε να κάνουμε τις ερωτήσεις στα ελληνικά διότι μπορώ σχεδόν όλα να κάνω. Αν δεν μπορώ θα με βοηθήσετε εσείς είμαι σίγουρος με μεταφράσεις και τα λοιπά. Στη συνέχεια μπορούμε να κάνουμε τις ερωτήσεις στα ελληνικά. Ευχαριστώ πολύ για την εισαγωγή. Ευχαριστώ πολύ αυτή την εισαγωγή. Ευχαριστώ πολύ αυτή την εισαγωγή. Αν κάθε φορά εγώ πλησίαζα εσάς και μου λέγατε ψέματα ή με σκοτώνατε ή ήσασταν κακή προς εμένα δεν θα υπήρχε λόγος σαν ειδός, μου φαίνεται η λέξη, species. Τότε θα ήταν πιο λογικό σαν ειδός εμείς να ζούσαμε ξεχωριστά, όμως δεν το έχουμε κάνει αυτό. Συνεπώς, οι βεβαιότητες της συνδεδομένης ζωής πρέπει να βοηθήσουν τις κορυφές. Τώρα, ποιο τρόπο βεβαιότητα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να καταλαβαίνουμε το τρόπο κοινωνικής οικογένειας που πρέπει να κάνουμε, το τρόπο κοινωνικής οικογένειας που μας έρχεται φυσικά. Αν ήσασταν ένας τρελός σιγγένας και ήθελες να καταλάβεις ποιο τρόπο κοινωνικής οργανισμός θα κάνουν οι ανθρώποι, θα παίρνετε ένα κομμάτι παιδιά και θα τα βάλετε σε ένα νησί μακριά, και κάποτε μαγικά θα γνωρίζουν, θα γνωρίζουν και θα καταλαβαίνουν. Και μετά θα έρθετε και θα δείτε ποιο τρόπο κοινωνικής οργανισμός έχουν κάνει. Τώρα, δεν μπορούμε να κάνουμε αυτό. Είναι δύσκολο και ανεθικό. Έχει δημιουργηθεί σχετικά με το προφητευμένο εξελίδιο. Αλλά τέτοιο εξελίδιο έχει δημιουργηθεί και δημιουργηθεί από μια διαφορετική περιοχή για πολύ αρκετά χρόνια. Ο Χαράδητος μιλάει για το πώς ο Σαμπτικός Ανθρώπιος ήταν ενδιαφέρον σε ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και αυτό που έκανε ήταν ότι έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά θα έρθουν και θα δείξουν ποιο τρόπο γνωρίζουν. Ο Χαράδητος μιλάει για το πώς ο Σαμπτικός Ανθρώπιος ήταν ενδιαφέρον σε ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και αυτό που έκανε ήταν ότι έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά θα έρθουν και ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και αυτό που έκανε ήταν ότι έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά θα έρθουν και ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και αυτό που έκανε ήταν ότι έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά θα έρθουν και ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και αυτό που έκανε ήταν ότι έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά θα έρθουν και ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και αυτό που έκανε ήταν ότι έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά θα έρθουν και ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και αυτό που έκανε ήταν ότι έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά θα έρθουν και ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και μετά έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά θα έρθουν και ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και μετά έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά θα έρθουν και ποιο τρόπο γνωρίζει φυσικά στους ανθρώπους. Και μετά έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και μετά έκανε δύο παιδιά και τους έδινε σε έναν μιούτ σέπιρντ για να αυξάνονται στα χωριά και σκοτών, χαμών και χαμών. Και επίσης, είχα δοκιμάσει για αυτοκτονικές κοινότητες, δημοκρατικές κοινότητες, όπως οι 19η αιώνας Κοινοβιάς. Κοινοβιάς, όπως λέγεται, κοινοβιάς, κοινοβιάς. Οι 19η αιώνας Κοινοβιάς, όπου οι άνθρωποι ευλογιστούσαν να ανοίξουν την κοινότητα, πιθανόν και πιθανόν. Και, επίσης, εφόσον έχουμε εξάρτησες από τους άνθρωποι ότι η κοινότητα είναι κακή, είναι σκοτή. Πάμε να βγάλουμε την κοινότητα. Έχουν υπάρξει πολλές παραδείγματα. Έχουν εφαρμοστεί χιλιάδες δημοκρατικούς δημοκρατικούς δημοκρατικούς στις ΗΠΑ τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια. Και είχα δοκιμάσει και τα 20η αιώνα της κοινότητας και τα κομμούτσια της Ισραλίας και τα κοινότητα στις Ισραλία. Κάθε χρονό, ξεκίνησε από τα 1950, η κομμή της ΗΠΑ είχε μια στιγμή στην Ισραλία και κάθε χρονό, περίπου 30 ισχυροί και άλλοι άνθρωποι βρίσκονται εκεί για 9,5 μήνες. Δεν έρχεται κανείς και δεν έρχεται έξω. Πώς οργανώσουν τους εαυτούς τους? Και είχα δοκιμάσει και στις online κόσμους. Για παράδειγμα, πώς οι άνθρωποι, που τώρα μπορούν να κάνουν σε θεωρία κάποια κοινότητα, πώς οργανώσουν τους εαυτούς τους? Και σε πολλές άλλες παραδείγματα, ειδικά εμπεριμένες που κάνω στο ίντερνο μου, έχουμε κάποια εργασία στο ίντερνο μου, που χρησιμοποιούμε για να δημιουργήσουμε τελικές αυτοφυσικές κοινότητες από πραγματικούς ανθρώπους. Πέντε χιλιάδες πραγματικούς ανθρώπους έχουν έρθει στο ίντερνο μας ίντερνο μας ίντερνο. Και εμείς, στον Θεό, κατασκευάζουμε τι συμβαίνει. Μπορούμε να κάνουμε ότι η κοινότητα έχει ασφαλή δύναμη ή μπορούμε να κατασκευάσουμε τις φιλίες στην κοινότητα και το τρόπο που θέλουμε και να δοκιμάσουμε πώς οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν σε αυτές τις εμπεριμένες που έχουμε κάνει. Και είχα δει πολλές άλλες παράδειξες, όπως τα κατασκευασμένα αεροβουλεία και οι άνθρωποι στις μηχανικές, που έχουν ασφαλεί για ένα χρόνο, όπως οι κατασκευασμένοι μηχανικοί ή οι κοινότητες που ξεκίνησαν μετά τις δυνατές. Αυτό που βρήκα ήταν ότι υπήρχαν κάποια βασικά και βασικά πρωτοβουλία που μας συμβάλλουν σε μόνο έναν τρόπο να είμαστε κοινότητες. Θα ήθελα να το εξασφαλίσω με παράδειξη σε ένα πολύ γνωστό παράδειξο από την Ευρωπαϊκή Βιολογία, γνωστό ως το κόσμο όπου μπορούν να υπάρχουν σκέψεις. Στις 1960, ο Ευρωπαϊκός Βιολογός και ο Παλαιοανατολόγος David Raup εμπνεύστηκαν από τη μορφολογία της σκέψης, από τη σκέψη της σκέψης και από το πως μπορούσαν να εμπνεύσουν το κόσμο της σκέψης χρησιμοποιώντας μόνο ένα εξασφάλι. Εφαρμόθηκε μια εξασφάλεια που είχε τρία περιορισμούρια, που εφαρμόθηκε ένα χώρο, ένα τριαγωνικό χώρο. Τα τρία περιορισμούρια της εξασφάλειας, ξεκίνησα να πω, είναι η εξασφάλεια, η εξασφάλεια της εξασφάλειας και η δύσκολη της κύριας από τη σκέψη. Η δύσκολη της κύριας από τη σκέψη είναι όπως αν έχεις μια σκέψη, πόσο στενή είναι. Όπως ένα ρόλο στάμπς. Γραμματόσημα. Δεν ξέρω πόσο αγοράζουμε στην Ελλάδα ή σε σελίδες. Είναι έτσι τυλιγμένα. Είναι πόσο τυλιγμένο είναι το χωχίλι. Είναι πολύ τυλιγμένο ή έτσι αρετά είναι η λέξη. Ανέτα, ποιο άνετο να είναι τυλιγμένο, ποιο άνετα, έτσι να είναι ανοιχτό. Πόσο τυλιγμένο είναι το χωχίλι. Αυτό είναι ένα παραμύτρα. Μπορεί να πηγαίνει από 0-1. Ένα άλλο παραμύτρα είναι πως η σκέψη εξελίδει πάνω ή πάνω από τη σκέψη. Όπως ένα σπράγμα. Ήθελα το όνομα για σπράγμα. Ελατήριο. Ελατήριο. Το ελατήριο είναι έτσι ή στρυβωμένο κάτω. Αυτή είναι η διαδικασία. Και τελευταία είναι η εξελίδειά, η οποία είναι το χωχίλι που το άνθρωπο ζει. Ξεκινάει σαν κύλινο ή σαν κόμμα, που γίνεται πιο μικρός και πιο μικρός όσο πέφτεις μέσα. Ο Ράουπ είπε ότι αυτά είναι τρία παραμύτρα που εφαρμογούν όλες τις πιθανές σκέψεις. Ήθελε να δείξει όλες τις παραμύτρες σκέψεις που είχε δημιουργηθεί ή δημιουργηθεί σε κάποιο μέρος. Και βρήκε ότι αν δημιουργήσετε ένα κύριο με όλες τις πιθανές σκέψεις, μόνο μια μικρή παραμύτρα που μπορούσε να εξελίδει έκανε, όπως δείχνει στη γραμμή σκέψη του κύριου. Στην θεωρία, μπορείτε να έχετε πολλές διαφορετικές πιθανές σκέψεις, αλλά στην πραγματικότητα, μόνο μια μικρή παραμύτρα από αυτό το μέρος είχε δημιουργηθεί ή δημιουργηθεί. Λοιπόν, πολλές διαφορετικές πιθανές σκέψεις που είναι θεωρητικά δημιουργητικά, όμως, δεν έχουν δημιουργηθεί ή δεν έχουν υπάρχει. Λοιπόν, παρακαλώ να δημιουργηθούμε κάποια αξία για κοινωνικές. Μπορούμε να πούμε πόσο ανεξάρτητα είναι η δημιουργία στη κοινωνία. Πόσο φιλικά είναι η κοινωνία. Πόσο χειραρχική είναι η κοινωνία. Και πολλές άλλες παραμύτρες. Και το πρόβλημα που θα κάνω είναι ότι θα βρούμε ότι όλοι οι δημιουργητές κοινωνίες χρησιμοποιούν ένα μικρό κομμάτι της θεωρητικά δημιουργίας που μπορεί να δει σε κοινωνίες. Όπως το παράδειγμα της σκέψης. Και η ερώτηση είναι γιατί, και η απάντηση είναι η φυσιολογία. Οι σημαντικές δημιουργίες που έχουμε στους ανθρώπους, που χαρακτηρίζουν τις κοινωνίες, και που χρειαζόμαστε, ώστε να μπορούμε να δημιουργήσουμε μια δημιουργική κοινωνία, είναι αυτά τα τέσσερα πράγματα που ονομάζω την κοινωνική σκέψη. Η σκέψη είναι μια σκέψη από πράγματα. Οι ιδέτες, η αγάπη, η φιλότητα, τα νέα, η συνεργασία, η συγκεκριμένη προτιμή, προτιμούμε τη συνεργασία των ανθρώπων, τη μικρή χειραρχία και η διεξιά. Αυτά είναι τα γενετικά εμπορισμένα πράγματα, δημιουργημένα από τη φυσιολογική σκέψη, που εφαρμόζουμε μέσα μας, όχι ως ισολογικούς ανθρώπους. Οι πράγματα της ανθρώπινης φυσιολογίας που μου ενδιαφέρονται, δεν είναι η πράγματα που βρίσκονται μέσα μας. Για παράδειγμα, μπορούσα να δουλέψω αν οι άνθρωποι είναι δυνατοί ή ενδιαφέροντες, ή αν αρέσουν οι γλυκές ή οι σαφές, για παράδειγμα. Αυτό θα ήταν κάτι που μπορούσαμε να κάνουμε μόνος μας. Είμαι ενδιαφέρον σε ό,τι κάνουμε μαζί, μαζί μας. Όλα αυτά χρειάζονται από άλλους. Ήρθαμε σε κάποιον άλλο, συμμετέχαμε σε κάποιον άλλο, συμμετέχαμε με κάποιον άλλο, είχαμε χειραρχία σε σχέση με κάποιον άλλο, είχαμε ενδιαφέροντες, με άλλες ομάδες. Αυτά είναι όλα τα πράγματα που η ανθρώπινη φυσιολογία έχει δημιουργηθεί, που κάνουμε ως συλλογική. Και είναι πραγματικά χρειάζοντα, ακόμα και σημαντικά, για να κάνουμε μια κοινωνία. Αυτή η φυσιολογία έχει δημιουργηθεί όχι μόνο τη δημιουργία και τη δημιουργία των σχέσεων μας, όχι μόνο τη δημιουργία και τη δημιουργία των μυαλών μας, και ειδικά των πραγματικών μας, αλλά και τη δημιουργία και τη δημιουργία των κοινωνικών μας. Αυτές οι πραγματικές είναι ευρύθυνες, βλέπουν σε κάθε κοινωνική κοινωνία, και θα θέλαμε να δοκιμάσουμε μερικές από αυτές τις πραγματικές. Ένας από τους καλύτερους παραδοσιακούς για τη δημιουργία και τη δημιουργία των μυαλών είναι ότι η δυστυχία να είναι ένας δημιουργικός ανθρώπινος είναι πραγματικά ένας ασφαλής προστατευτικός για τη ζωή κοινωνικά. Αυτό είναι πολύ λεπτό. Γιατί όλοι έχουμε διαφορετικές φυσικές? Γιατί όλοι έχουμε πρόσωπο το οποίο είναι διαφορετικό. Γιατί να είμαστε έτσι. Όλα τα νεφρά μας δύθεν πρέπει να λειτουργούν με το ίδιο τρόπο. Αλλά όλοι πρέπει να έχουμε, άμα πρόκειται το πρόσωπό μας να κάνει τη δουλειά του, άμα πρόκειται το πρόσωπό να κάνει τη δουλειά του, πρέπει να είναι το κάθε πρόσωπο διαφορετικό από όλα τα άλλα πρόσωπα. Γιατί? Όλοι πρέπει να έχουν ένα πανκρυασμένο και ένα κοινωνικό που δουλεύει σε ένα συγκεκριμένο τρόπο, αλλά τα φυσικά μας πρέπει να είναι διαφορετικά. Όχι μόνο αυτό, αλλά μπορώ να βλέπω από εσάς και να σας πω τη διαφορά μεταξύ σας. Έχουμε στο εγκέφαλό μας την ικανότητα να διακρίνουμε μεταξύ τα πρόσωπα. Γιατί? Γιατί δεν όλοι έχουμε το ίδιο πρόσωπο, όπως οι πέγγοντες, και δεν μπορούμε να σας πω τη διαφορά, ένα πρόσωπο από το άλλο. Λοιπόν, η ικανότητα να εξηγήσει και να γνωρίζει την ιδιωτικότητα, μόνο εξελίδει όταν είναι δύσκολο. Αυτά τα δύσκολα ικανότητα είναι πραγματικά πολύ δύσκολα στον οικογένειο. Να είμαστε ένας δυστυχισμένος individuαλός και να έχουμε άλλους να μας γνωρίζουν ως δυστυχισμένοι individuαλούς. Αν δεν θέλετε ότι άλλοι σας εξελίδουν, ή να ξεχάσετε ότι είχαν σεξ με εσάς, ή να δώσετε παραγωγή σε ένας διαφορετικός παιδί, και εφαρμογήσετε ως έναν παιδί, ή να εφαρμογήσετε να καταστρέψετε τη χαρά σας, τότε είναι ευαίσθητο να έχετε κάποιο τρόπο να εφαρμογήσετε ότι είμαι εσάς, όχι κάποιος άλλος. Και να έχετε άλλους να γνωρίζουν αυτό το σύγχρονο. Έτσι, τα κοινωνικά συμμετοχή που έχουμε με τον άλλο χρειάζεται ότι έχουμε την ικανότητα να επικοινωνήσουμε και να καταστρέψουμε την ιδιωτικότητα μας. Και, όπως είπα, στην οικογένειά μας χρησιμοποιούμε τα κοινωνικά μας για αυτό το τρόπο και η ιδιωτικότητα τους είναι μια ευαίσθητη ευαίσθηση. Τώρα, το αγάπημα είναι ένας άλλος ευαίσθητος τρόπος. Η οικογένειά μας είναι ανάγκη στους μάμους, όπου δεν έχουμε μόνο σεξ με τους φίλους μας, αλλά με τους σύμβουλους μας. Φτιάχνουμε μια αίσθητη αίσθηση στους φίλους μας. Τους αγαπάμε. Το αγάπημα δεν είναι σημαντικό για τους φίλους. Μπορείς να έχεις σεξ χωρίς αγάπη. Φυσικά, μπορείς να έχεις αγάπη χωρίς σεξ, αλλά το κάνουμε πάντα, επειδή μας βοηθάει το νέο μας. Μπορούμε να είμαστε ένας οικογένειας που μόνο είχε σεξ με έναν φίλος και δεν το είχε δοκιμάσει. Αλλά δεν το κάνουμε. Φτιάχνουμε μια συμμετοχή συμμετοχή με τον φίλο μας, αν είναι αγωνιστό ή χετροσεξουαλό, που δεν είναι σημαντικά σχετικά με το να έχουμε σεξ και που είναι θεωρηθεί, σχετικά με το κατασκευασμό ή την ικανότητα μας να δημιουργήσουμε τον παιδί μας. Ακόμα και οι σύστημοι της γυναίκης διαφορεύονται σε όλο τον κόσμο, από μονοδομία, να πολιτισμία, να πολιτισμία, όπως δείχνει εδώ, αλλά και σχετικά με το να έχουμε σεξ. Ακόμα και οι σύστημοι της γυναίκης διαφορεύονται σε όλο τον κόσμο, από μονοδομία, να πολιτισμία, όπως δείχνει εδώ, αλλά και σχετικά με το να έχουμε σεξ. Ακόμα και οι σύστημοι της γυναίκης διαφορεύονται σε όλο τον κόσμο, από μονοδομία, να πολιτισμία, όπως δείχνει εδώ, αλλά και σχετικά με το να έχουμε σεξ. Ακόμα και οι σύστημοι της γυναίκης διαφορεύονται σε όλο τον κόσμο, αλλά και σχετικά με το να έχουμε σεξ. Λοιπόν, τα χατήρια και η βοήθεια που προσφέρουμε προς τους φίλους μας, πρέπει να υπάρχει κάποιος λόγος που η εξέλιξη μας έχει δώσει αυτή την ικανότητα για τη φιλία. Και είναι πολύ σπάνια αυτή η ικανότητα σε όλα τα ζώα. Εμείς το κάνουμε, οι ελέφαντες το κάνουν, ορισμένα ήδη φαλαινές cetations, like dolphins and orcas, and certain other primates have this capacity for friendship. We offer mutual aid to our friends, we have positive affect, we feel good about our friends, and we feel good in the company of our friends. When you go out to dinner and spend some time with your friends, it makes you feel good. Why? Why did we evolve to have this good feeling when we spend time with our friends? And my laboratory has created some software that we have used to map friendships all around the world, where we map the social networks of people. We go out into the field and we ask people to identify their friends and then we mathematically sketch out their networks. Every dot is a person and the lines are relationships between people. And what we do when we map the networks in Honduras, which we've done, or India, which we've done, or Uganda, which we've done, or Tanzania, or Sudan, or the United States, or even in Greece, if we did it, if we map the networks around the world, we would find that they had this kind of a structure, which is very similar no matter where you go. There is a startling consistency and universality to network structure. But very pertinently, however, elephants and dolphins also have friendships. And their networks look very similar to ours, mathematically speaking. If you map the network, the social network of elephants, it looks like this, which is very similar to ours. And our last common ancestor with elephants was 85 million years ago. But still, they make friends and networks in ways similar to ourselves. Natural selection has independently come up with this uncommon practice. And this is known as convergent evolution, when organisms independently evolve to be similar, solving similar challenges in similar ways. Now, this observation about convergent evolution of friendship and social networks leads to another paradox. Because to the extent that we resemble animals in our propensity for friendship, or other traits like cooperation, we gain insights into our own common humanity. The argument is, if we can share the capacity for friendship with elephants, surely we can share it with each other. Δηλαδή, όταν βλέπουμε κάτι το οποίο είναι... και εμείς σαν άνθρωποι, το έχουμε παρόμοιο με ορισμένα ζώα, περίπιν την ικανότητα για την συνεργασία. Τότε μπορούμε να δούμε, ειρωνικά, ότι διότι έχουμε αυτό το φαινόμενο παράλληλα με τα ζώα, μπορούμε εμείς να το έχουμε παράλληλα με όλους. Δηλαδή, όλος ο κόσμος, everyone, is similar. All human beings have this capacity for friendship. And ironically, it's sort of reinforced when we see, oh, elephants have friends. It's a trait that's fundamental in human beings. So, we make these intricate social worlds around ourselves. And these worlds, it turns out, affect us as much as we affect them. Now, one set of ideas regarding the mechanism for this relates to what I call an exophenotype. Πώς το λένε, εξοφενότυπος. Και εγώ ήμουνα πολύ περήφανος όταν είχα αυτή την ιδέα πριν από 10 χρόνια. Και σκεφτόμουν μια μέρα και λέω, γιατί τα γονίδια να σταματάνε στο δέρμα μας. Τα γονίδια μπορούν να πειράζουν το σώμα μας, το εγκέφαλό μας. Ίσως τα γονίδια, θεώρησα, πειράζουν το περιβάλλον μας. Και νόμιζα ότι ήταν φανταστική η ιδέα αυτή. Και μετά έμαθα ότι ο Dawkins την είχε αυτή την ιδέα πριν από 20 χρόνια, νωρίτερα, σε ένα πολύ σημαντικό βιβλίο που λέγεται «The Extended Phenotype». Αλλά εμείς έχουμε προσθέτει διάφορες ιδέες σε αυτή την ιδέα. Και εμείς έχουμε ανακαλύψει, έχουμε κάνει πειράματα και έχουμε ανακαλύψει διάφορα γεγονότα που υποστηρίζουν αυτή την ιδέα. Και ήθελα να εξηγήσω αυτή την ιδέα με τα φράγματα που κάνουνε οι Κάστοροι. Ο Κάστορας. Ο Κάστορας που κάνει φράγμα. Ευχαριστώ να με διορθώνετε. Λοιπόν, ο Κάστορας όταν κάνει το φράγμα, αυτό το φράγμα το κάνει υποχρεωτικά. Δεν μαθαίνει ο Κάστορας να κάνει το φράγμα από την κοινωνία ή από τους γονείς του. Έτσι το κάνει. Όπως έχει την ουρά που έχει ο Κάστορας μια ουρά και την εκμεταλλεύεται έτσι, ο Κάστορας κάνει το φράγμα. Όμως, όταν ο Κάστορας κάνει το φράγμα, αλλάζει το περιβάλλον του. Περιπούν δημιουργεί ένα ποταμάκι πίσω από το φράγμα. Και αυτό το ποταμάκι, λοιπόν, μπορεί να είναι πιο μεγάλο και κάνοντας αυτό, ο Κάστορας έχοντας δημιουργήσει ένα μεγαλύτερο ποτάμι πίσω από το φράγμα, ξαφνικά είναι καλύτερο για τον Κάστορα να έχει μεγαλύτερους πνεύμονες. Και οι πνεύμονες του Κάστορα, λοιπόν, όπως περνάνε οι γενιές, ο Κάστορας κάνει φράγμα, κάνει μεγαλύτερο ποτάμι. Είναι τώρα καλύτερο για τον Κάστορα να έχει μεγαλύτερους πνεύμονες, διότι μετά μπορεί να κολυμπάει κάτω από το νερό και να ψάξει μεγαλύτερο περιβάλλον. Δηλαδή, είναι καλό αυτό για τον Κάστορα. Και έτσι, όμως, οι Κάστορες, οι οποίοι έχουν μεγαλύτερους πνεύμονες, τότε είναι καλύτερο για εκείνους να κάνουν μεγαλύτερα φράγματα. Συνεπώς, έχεις ένα feedback loop. Δεν ξέρω πώς λέγεται το ελληνικό, feedback loop, και μπορώ να ακούω τον εαυτό μου. Μπορώ να ακούω τον εαυτό μου και είναι κακό. Έτσι, έχεις ένα feedback loop, όπου οι πνεύμονες κάνουν κομμάτια, οι κομμάτια σημαίνουν μεγαλύτερα φράγματα για τους πνεύμονες, και έχεις αυτό το feedback loop. Αυτή είναι η συζήτηση, όπου ο Κάστορας κάνει έναν εξοφινότυπο. Ο Κάστορας πρέπει να κάνει ένα κομμάτι, που είναι ένα φινότυπο, έξω από το σώμα, και τότε αυτό το φινότυπο, έξω από το σώμα, γίνεται ένας φινότυπος του περιβάλλοντος, που αλλάζει την εξέλιξη του. Ο Κάστορας κάνει κάτι έξω από το σώμα του και τώρα αλλάζει την εξέλιξή του, κάνοντας αυτό το πράγμα, έξω από το σώμα του. Και η εξέλιξη του Κάστορα, λοιπόν, αλλάζει και πάει κάπου αλλού. Όμως, είναι και feedback loop, και συμβαίνει σε ένα συγκεκριμένο τρόπο δραστηριότητας. Οι άνθρωποι μου λένε ότι ανάλογα, οι άνθρωποι έχουν εξελίξει για να εξελίξουν το κοινό κόσμο γύρω μας. Δεν είμαστε όπως οι μπιβέρς, που βάζουν κομμάτια μαζί. Βάζουμε άλλους. Βάζουμε αυτά τα νέα δίχτυα. Και τότε ζούμε μέσα στα κοινωνικά δίχτυα, τα οποία εφαρμόζουμε. Και εμείς εφαρμόζουμε κοινωνικά δίχτυα. Τα κοινωνικά δίχτυα κάνουν το περιβάλλον μας να είναι καλύτερο για αυτούς οι οποίοι μπορούν να εφαρμόζουν κοινωνικά δίχτυα. Βάζουμε ένα δίχτυα που εφαρμόζει τους ανθρώπους να γίνονται φιλικοί. Και οι αγόρφοι έκανε το ίδιο. Ήρθαν ειδικά με την ίδια λύση. Και οι αγόρφοι έκανε το ίδιο ειδικά. Οι οποίοι μπορούν να εφαρμόζουν κοινωνικά δίχτυα γίνονται πιο πολλοί, όπως και οι αγόρφοι. Οι τρατηγίες που δημιουργούν την κοινωνική δίχτυα είναι δημιουργικές. Πολλοί παίζουν κοινωνικά δίχτυα. Οι αγόρφοι έκανε το ίδιο ειδικά. Οι αγόρφοι έκανε το ίδιο ειδικά. Οι αγόρφοι έκανε το ίδιο ειδικά. Οι τρατηγίες που δημιουργούν την κοινωνική δίχτυα είναι δημιουργικές. Οι τρατηγίες είναι δημιουργικές. Θα σας πω λίγα λόγια για τη διδάσκαση και μετά θα κλείσω με μία μεγάλη ιδέα. Πολλοί αγόρφοι έκανε... Το ψαράκι στη θάλασσα μπορεί να μάθει, ας πούμε, ότι άμα κολυμπήσει προς το φως, θα βρει τροφή. Τροφή. Θα βρει τροφή εκεί πέρα. Λοιπόν, όλα τα ζώα μαθαίνουν. Ορισμένα ζώα μαθαίνουν κοινωνικά. Το ένα ζώο βλέπει το άλλο ζώο που κάνει κάτι και λέει, καλή ιδέα. Δηλαδή, εσύ βάζεις το χέρι στη φωτιά και κέγεσαι. Έχεις μάθει κάτι τώρα ότι η φωτιά κέγει. Εγώ μπορώ να σε δω που να βάζεις το χέρι στη φωτιά και παίρνω σχεδόν όλη την ίδια γνώση χωρίς να πειρώσω κανένα χρέος, να κάνω κανένα χρέος. Αυτό είναι πολύ εφικτή. Μπορώ να σε δω. Εσύ τρως το κόκκινο φρούτο και πεθαίνεις. Έμαθες πολύ δύσκολα μάθημα. Εγώ μπορώ να δω, α, έφαγες το κόκκινο φρούτο, δεν το φάω εγώ αυτό. Και τώρα εγώ πήρα γνώση χωρίς να πειρώσω τίποτα. Αυτό είναι πολύ εφικτή. Αλλά εμείς κάνουμε κάτι επιπλέον καλύτερο. Δηλαδή, εμείς μαθαίνει ο ένας τον άλλον, πώς να φτιάξει φωτιά και να μη βάζει το χέρι του στη φωτιά. Εγώ σας διδάζω πράγματα. Αυτό είναι ένα τρόπο αλτροίσμου. Το διδάζω είναι ένα τρόπο αλτροίσμου και είναι πολύ δύσκολο στο κόκκινο φρούτο. Πολλοί φαγητοί διδάζουν κάθε άλλα πράγματα. Αλλά όλοι το κάνουμε. Και, στην πραγματικότητα, αυτή η δυνατότητα μας δημιουργεί να δημιουργήσουμε και να κρατήσουμε γνώσεις και να τα μεταφέρουμε σε χρόνο και μέρος. Μας δημιουργεί να είμαστε πολιτισμένοι. Η δυνατότητα για τη διδάσκωση μας μας δημιουργεί να έχουμε μια πολιτισμία, η οποία μας δημιουργεί να είμαστε μια συγκεκριμένη οικογένεια και να είναι η οικογένειά μας. Το γνώσμα που μεταφέρουμε σε χρόνο και μέρος, σε μία τρόπο διδάσκωση, είναι ο βαθμός της οικογένειας μας. Το παράδειγμα μου είναι... Όταν όλοι μας γεννήθηκαν, όταν όλοι μας γεννηθήκαμε, κάποιοι άλλοι άνθρωποι πριν από χιλιάδες χρόνια είχαν κάνει οικώσει τα ζώα. Και εμείς υπήρχαν λοιπόν αυτά. Την ημέρα που γεννηθήκαμε εμείς, αυτή η γνώση υπήρχε και εμείς την πήραμε. Ή ο Ευκλίδης, ευχαριστώ. Ο Ευκλίδης ανακάλυψε τη γεωμετρία πριν από χιλιάδες χρόνια και εμείς την μαθαίναμε υποχρεωτικά όταν ήμασταν στο σχολείο. Και ο Νούτντ ενδυνάζει το καλκυλίδι. Και το βρισκόμαστε. Και άλλοι φτιάξανε τους ρόμους. Ή ανακαλύψανε τα στάρια, πώς να αναβιώσουν τα στάρια. Και όλα αυτά τα γνώσματα μας έδωσαν σαν κληρονομιά. Έτσι, ξαφνικά όταν γεννηθήκαμε κάποιος μας έδωσε όλα αυτή τη γνώση. Και εμείς επιπλέον κάνουμε τις προσπάθειες πάνω από αυτό το κεφάλαιο. Ένα τεράστιο κεφάλαιο που μας έχει δοθεί. Και εμείς τώρα που εκμεταλλευόμαστε αυτό το κεφάλαιο ανακαλύφουμε άλλα πράγματα. Και σιγά-σιγά έτσι η γνώση αυξάνεται. Και it spreads across time and across place. Well, it turns out that this practice, the changing of our culture, which is different, it seems similar, but it's a different idea than the exophenotype idea, is equally important. Because our genes affect our capacity for culture and our culture affects our genes. And this is a distinct idea from the sort of innate formation of social networks and exophenotypes just mentioned. Now, I'm going to give you one example of this, but there are many. You can ignore this slide for now and I'll try to explain this in Greek. Πριν από 10.000 χρόνια δεν υπήρχε λόγος ένας ενήλικος, adult, να μπορεί να χωνέψει το γάλα. Γιατί? Δεν υπήρχε γάλα στο περιβάλλον. Όταν ήμασταν μωρά, χωνεύαμε το γάλα και υπάρχει μια ζάχαρη μέσα στο γάλα που λέγεται lactose και ένα ένζιμο, πώς λέει, ένζιμο. Πώς? Ένζιμο. Υπάρχει ένα ένζιμο μέσα στο σώμα μας που λέγεται lactase που μπορεί να χωνέψει το γάλα, τη ζάχαρη που λέγεται lactose. Και όταν μεγαλώναμε πια και δεν τρώγαμε γάλα πια από το στήθος της μητέρας μας, δεν υπήρχε λόγος πια να μπορούμε να χωνέψουμε το γάλα και κανένας μεγάλος δεν μπορούσε να χωνέψει το γάλα διότι δεν υπήρχε γάλα στο περιβάλλον. Τώρα οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει τώρα τα περασμένα 10 χρόνια ότι επανειλημμένως στην Αφρική, κύριος, πριν από μεταξύ 3.000 και 9.000 χρόνια στο παρελθόν, επανειλημμένως οι άνθρωποι κάναν τα ζώα οικώσιτα, camels and goats and cows and sheep and so forth, και ξαφνικά λοιπόν υπήρχε γάλα στο περιβάλλον. Και ορισμένοι από εμάς οι οποίοι λόγω μιας μετάλλαξης, ορισμένοι από εμάς οι οποίοι μπορούσαμε να χωνέψουμε γάλα σαν ενήλικοι, επιζήσαμε καλύτερα και αυτά τα γονίδια αυξηθήκαν στο είδος μας και αυτοί οι άνθρωποι αυξηθήκαν στο είδος μας επίσης, ώστε τώρα στον κόσμο, περίπου μισή από όλος τον κόσμο στον πλανήτη μας, μπορεί να χωνέψει το γάλα. So, something we invented, an idea, μια ιδέα, κάτι που κάναμε, τα ζώα οικώσιτα, άλλαξε την εξέλιξή μας. Και τώρα όλοι είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι από ότι θα ήμασταν, άμα δεν είχαμε κάνει αυτή την αλλαγή. Εγώ πιστεύω ότι πολλά πράγματα είναι σαν γι' αυτό. Φεριπίνο, όταν ξεκίνησαμε πράγματα, πιστεύω ότι οι άνθρωποι στον κόσμο σήμερα είναι πιο σκληρός από όταν θα ήταν, αν δεν ξεκίνησαμε πράγματα. Όταν ξεκίνησαμε εγγραφή, πιστεύω ότι αλλάξε τα τέτοια μυαλιά που χρειάζονταν για να αντιμετωπίσουν με εγγραφή. Πιστεύω ότι όταν ξεκίνησαμε γλώσσες, πιστεύω ότι σε χιλιάδες χρόνια, οι άνθρωποι θα έχουν πιο κακό βιβλίο, διότι οι άνθρωποι με κακό βιβλίο παλιά θα πέφτουν από ένα κλίφτ ή θα γεμίσουν από ένα λιόνι, αλλά τώρα υπάρχουν καλά. Και τα πιστεύω σαν γι' αυτοί τους στους παιδιά μου. Πιστεύω ότι το κλίμα είναι σαν αυτό. Πιστεύω ότι αλλάξουμε το περιβάλλον με το κλίμα, με την κλιματική αλλαγή. Αλλάζουμε το περιβάλλον μας και οι άνθρωποι που ζούνε σε δέκα χιλιάδες ή δύο χιλιάδες χρόνια από τώρα θα είναι διαφορετικοί λόγω αυτήν την αλλαγή που κάνουμε εμείς στο περιβάλλον μας. Αυτή είναι ένας τρόπος, ένας άλλος τρόπος που η διεθνή μας έχει αλλάξει την εκπαίδευση μας. Υπάρχουν πολλές εφαρμογές αυτών των ιδέων για το πώς εξελίσσουμε να κάνουμε καλές κοινωνίες. Τι είναι κάποια από τις εφαρμογές του κοινωνικού σύστηματος. Για παράδειγμα, εμείς, οι άνθρωποι, έχουμε ξεκίνησει να μετατρέψουμε τις κοινωνικές σύστηματος μας με την αυτοφυσική ιντελεγγένεια, τη τεχνική νοημοσύνη. Επιπλέον, προσθέτουμε να προσθέτουμε μηχανικές σύστηματος, όπως τις αυτοβουλευτικές αυτοκίνητες, και αυτονομικές αγένειες, όπως οι αυτοβουλευτικοί σύστηματος, στους κοινωνικούς σύστηματος μας. Αυτές οι μηχανικές σύστηματος θα δουλεύουν σαν ανθρώπους, όπως ανθρώπους, σε εξωτερικές συστήματα. Αυτές οι εξωτερικές συστήματα στους ανθρώπους και στους μηχανικούς δίνουν ευκαιρία για μια νέα τέτοια κοινωνική ιντελεγγένεια. Ας σας δώσω μια απλή ιδέα. Όταν έχετε αυτές τις διευτερικές υποστηρίες, όπως η Alexa, αυτοί που κάνουν το Alexa και το πουλάνε, δεν ενδιαφέρονται να προγραμματίσουν το Alexa, με το Alexa να είναι πολύ ευγενικό. Δηλαδή, εσύ μιλάς στο Alexa και δεν λες, «Συγνώμη, Alexa, που σε πειράζω, παρακαλώ πάρα πολύ, άμα μπορείς να μου πεις αύριο, άμα θα βρέξει αύριο». Δεν είναι ανάγκη. Εσύ απλώς λες, «Alexa, what's the weather tomorrow». Και εμείς μπορείς, κατά κάποιον τρόπο, να θεωρήσουμε ότι εντάξει είναι αυτό. Έχουμε ένα μηχάνημα μεταξύ μας, υπακούει αυτό το μηχάνημα, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Όμως τώρα, τα παιδιά σας, άμα έχετε αυτό στο σπίτι σας, τα παιδιά μαθαίνουν να είναι αγενείς. Και μετά πάνε στο σχολείο και είναι αγενείς με άλλα παιδιά. Λοιπόν, προσθέτοντας αυτή τη μηχανή στην κοινωνία μας, αλλάζουμε την κοινωνία. Γίνονται σιγά-σιγά, οι άνθρωποι αλλάζουν, λόγω ότι έχουμε προσθέτει αυτά τα ρομπότ στην κοινωνία μας. Λοιπόν, και αυτό είναι ένα πολύ απλό παράδειγμα. Στο εργαστήριο μου κάνουμε πολλά πειράματα με αυτά. Και έχουμε κάνει πειράματα που κάνουμε αναλύσεις με χιλιάδες άνθρωποι και βλέπουμε πώς μπορούμε να προσθέτουμε τεχνητή νοημοσύνη σε κοινά, ώστε να αλλάξουμε, να επιράξουμε πώς λειτουργεί αυτό το κοινό. Δηλαδή, μπορούμε να κάνουμε αυτό το κοινό να έχει καλύτερη ικανότητα να συνεργάζεται ή μπορούμε να κάνουμε αυτό το κοινό να είναι πιο θηλυκό, φιλικός. Θήλικο. Θήλικο, ναι, θήλικο. Αυτό ήταν ένα κακό πρόβλημα που έκανα τώρα. Το γνωρίζω. Θήλικο και θήλικο σημαίνουν πολύ διαφορετικές πράγματα, όταν έχουμε χρειάζει θηλυκό. Εντάξει. Οι υπόλοιπες συστήματα θα χρειάζονται να υποστηρίξουν το κοινό αν δουλεύουμε σχετικά με έναν ουτοπιακό, όχι με έναν διστοπιακό μέλλον. Εντάξει, θέλω να τελειώσω με μια τελευταία ιδέα. Τι υποστηρίζει για την συγκεκριμένη επιτυχία της οικογένειας μας όταν ζούμε μαζί σε όλες τις διαφορετικές και διαφορετικές μας. Πώς μπορούμε να καταλάβουμε την καλότητα της κοινωνικής κοινότητας, ανάμεσα από την κακότητα. Στην θεολογία, αυτό είναι γνωστό ως ερώτηση της θεοδικίας. Θεοδική. Θεοδική. Είναι μια δύσκολη ιδέα. Πώς θα πρέπει ο Θεός να είναι δικημένος σε όλες τις δύσκολες πράγματα στον κόσμο. Αν ο Θεός είναι αμνιπτικός, αμνιστικός και καλός, γιατί υπάρχει τόσο πολύ αγώνα και βιβλία στον κόσμο. Οι θεολογικοί έχουν σκεφτεί αυτό το πρόβλημα για πολύ λίγο. Υποθέτω ότι, ανάλογα, μπορούμε να δημιουργήσουμε αυτό που ονομάζομαι κοινωνικής κοινωνίας. Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε την καλότητα της κοινωνίας, ανάμεσα από όλα τα κακά πράγματα στην κοινωνία. Αυτή είναι η διευθυνία της εμπνευσίας μας στην πραγματικότητα της κοινωνίας, ανάμεσα από τις πολλές αφιερωσίες, που είναι τόσο βασικά για όλους μας. Αυτή η ιδέα βρίσκεται με τη γερμανική ασθέτικη φιλοσοφία του Wabi-Sabi, που σχηματίζει την εξαιρετική όμορφη της φυσιολογικής πράγματα. Στην ευρωπαϊκή ασθέτικη, πιστεύουμε την εξαιρετικότητα και την συμμετρία ως να κάνουμε κάτι όμορφο. Παίρνουμε στο Βερσάι, και βλέπουμε τα δάχτυρα που έχουν γίνει σαν σφαίρες ή κόντρες. Αλλά για τους Ιαπανούς, βλέπουν ότι αυτή η σφαίρια είναι όμορφη. Αυτή είναι μια όμορφη σφαίρια, επειδή έχει ένα κόκκινο, και η εξαιρετική ασθέτικη φιλοσοφία είναι εμπερφετική. Οι Ιαπανούς δεν έχουν τελικά σφαίρικα σφαίρια, δηλαδή δάχτυρα. Έχουν δάχτυρα σφαίρια, που είναι εξαιρετικά και στενά και είναι τόσο εμπερφετικά, επειδή είναι εμπερφετικά. Αυτή η ιδέα ότι οι εμπερφέσεις είναι όμορφες σε ανθρώπους κοινωνικές κοινωνίες σχετίζεται με αυτή την ιδέα του Wabi-Sabi και με τη γνώμη της κατάστασης της κατάστασης της κοινωνίας, ανάμεσα από τα προβλήματα. Πιστεύω ότι αυτό το σχέδιο στις κοινωνικές οδηγίες της κατάστασης επίσης σχετίζεται με κάτι άλλο. Όλα, όχι όλα, τα περισσότερα κατάστασης των ανθρώπων είναι κοινωνικά και βρίσκονται από την εμπερφή στις ζωές των άλλων. Δεν μας νοιάζει αν αγαπάτε εσείς. Δεν μας νοιάζει αν είστε χαρούμενοι σε εσάς. Δεν μας νοιάζει αν είστε μόνοι σε εσάς. Δεν μας νοιάζει αν αγαπάτε άλλους. Δεν μας νοιάζει αν είστε χαρούμενοι σε άλλους. Δεν μας νοιάζει αν είστε μόνοι σε άλλους. Πολλές κατάστασεις είναι κοινωνικές. Και, σε μου, αυτή η εμπερφέσεις και η κατάσταση της κατάστασης αυτής της εμπερφέσεις και της κατάστασης των κοινωνικών μας δεν είναι μόνος ο ιδιωτικός εμπορισμός. Είναι, πάντως, η κατάσταση της βασικής κατάστασης που βρίσκονται μέσα μας. Είναι δυνατό να βλέπεις την κοινωνική κοινωνία όπως είναι πλήρυνα με ευαίσθηση και δυνατότητα. Μπορείς να παίξεις κάθε εκατομμύριο ή εκατομμύριο και να το βρεις πλήρυνος χειροκρότημας. Είναι το τέλος, όπως είπε ο Στύβεν Πινκάρ και άλλοι, ότι κατά τη τεχνολογία του διαφωτισμού και κατά τη διάφορτη φιλοσοφία, ένας δημοκρατικός συμφωνισμός για την αλληλεγγύη των ανθρώπων και για δημοκρατικούς πρωτοβουλίες, το κόσμο καλύτερο. Υπάρχει λιγότερη δυνατότητα. Υπάρχει λιγότερη δυνατότητα. Είμαστε ασφαλότεροι, πιο δυνατότητες. Ακόμα και είχε δημιουργηθεί, αλλά ξεκίνηκε στην Ευρώπη και πέρασε σε όλον τον κόσμο, η δυνατότητα εξασφαλήθηκε μετά την αλληλεγγύη. Η δυνατότητα υπήρχε πάντα σε ανθρώπους. Αυτές οι πράγματα ξεκίνησαν με την αλληλεγγύη και το κόσμο καλύτερο έγινε. Υπάρχει λιγότερη δυνατότητα, πιο δυνατότητα, πιο αλληλεγγύη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δουλεύει για χιλιάδες χιλιάδες χρόνια στην οικογένειά μας. Αυτό που λέω εγώ είναι ότι ένα αρχαιότερο και δυναμότερο... ότι μια αρχαιρώτερη και ισχυρότερη δύναμη λειτουργεί και μας κάνει να κάνουμε μια καλή κοινωνία. Στο σωστό, η αρχή της ευρωπαϊκής ιστορίας μας είναι δύσκολη, αλλά στέλνει προς την καλότητα. Σας ευχαριστώ. Μπορώ να σας πω ότι όταν είχα πάει μια ομιλία για το βιβλίο μου εδώ στη Κρήτη πριν από οκτώ χρόνια, ήταν καλύτερα τελικά. Δεν συγχαριστώ που το λέτε αυτό, αλλά το νιώθω τόσο καλά ότι έχω αυτό το πρόβλημα τώρα και συνεχίζομαι. Ξέρεις τι είναι η λύση για το βιβλίο σου? Έρχεται περισσότερα. Ναι, γνωρίζω. Δεν έρχεται όσο πρέπει. Τι κάνουμε τώρα? Πριν περάσουμε στον επόμενο καλεσμένο μας, τον κύριο Ζούρο, που είναι και απόλυτος αρμόδιος να σχολιάσει την ομιλία του κυρίου Χρυστάκη, έχω μια ερώτηση εκ μέρους των ανθρώπων, νομίζω είναι πολλοί αυτοί, που έχουν μια πολύ πιο απεσιόδοξη εικόνα για τον κόσμο. Μπορούμε να ανάψουμε τα φώτα, άμα θέλουν. Που αναρωτιούνται, αφού οι άνθρωποι είναι γυναντικά προγραμματισμένοι να είναι καλοί, γιατί τόσο συχνά καταλήγουν να αφέρονται τόσο απαίσια. Πώς εξηγείτε εσείς αυτή την παρέκληση από την κοινωνική μας εξέλιξη? Είναι κάτι που είναι γραμμένο στα γονείδια μας ή είναι απλώς μια απόκλειση από μια τάση? Εγώ δεν λέω ότι δεν υπάρχει κακό στο κόσμο. Απλώς λέω ότι οι ικανότητες προς την καλοσύνη είναι... Εγώ δεν λέω ότι δεν υπάρχει κακό στο κόσμο. Απλώς λέω ότι οι ικανότητες προς την καλοσύνη που η εξέλιξη μας έχει δώσει είναι πιο ισχυρές από τις ικανότητες προς το κακό, πρώτον. Δεύτερον, θέλω να πω κάτι λεπτό. Ότι εμείς μπορούμε να πούμε, Φεριπίν, ότι η δύναμη, η εξυπνάδα είναι καλή. Αλλά κάποιος μπορεί να εκμεταλλεύσει τη δύναμη και την εξυπνάδα προς κακό στόχο. Εγώ δεν λέω ότι όλες αυτές οι ικανότητες που έχουμε θα τις εκμεταλλεύσουμε προς το καλό. Απλώς λέω ότι αυτές οι ικανότητες είναι καλές. Η φιλία, η αγάπη, η συνεργασία κλπ. Αλλά... Άντε, αυτό είναι αυτό. Έχει όμως και το κακό γενεδική βάση? Ναι. Όταν άρχισα αυτό το βιβλίο πριν από εννέα χρόνια, είχα υπόψη μου να σκεματίσω, τέλος πάντων, τι ρόλο παίζουνε τα γονίδια στην οργάνωση της κοινωνίας μας. Και είχα υπόψη μου επίσης να προσέξω τα κακά πράγματα. Αλλά άλλαξα γνώμη, όπως το έγραφα το βιβλίο, για διάφορους λόγους. Πρώτον, είμαι αισιόδοξος. Και δεν ήθελα να περάσω δέκα χρόνια φροντίζοντας, ας πούμε, την βία και την κακία. Πρώτον. Δεύτερον, όπως είπα στην αρχή, πιστεύω ότι οι επιστήμονες και οι πολίτες δεν έχουν δώσει αρκετή σημασία στην καλή άποψη της εξελικίας μας. Και νόμιζα ότι έπρεπε, κατά κάποιο τρόπο, να διορθώσω αυτό το λάθος. Δεύτερη ιδέα. Τρίτον, όπως σας είχα πει επίσης, θεωρώ ότι οι δυνάμεις μας προς την καλωσύνη είναι πιο ισχυρές από τις άλλες δυνάμεις. Αυτό πώς το μετράτε. Διότι, όπως σε περιέγραψα, ζούμε σε κοινωνία. Άμα ήταν κακό για μένα από εξελικτική άποψη, κακό για μένα να ζούσα σε κοινωνία, θα ζούσαμε εμείς ξεχωριστά. Σαν ατομικά πρόσωπα, όπως πολλά ζώα. Συνεπώς κάτι καλό πρέπει να είναι. Και αυτό το καλό πρέπει να είναι πιο ισχυρό από τα άλλα. Και να είναι εδώ να ζήσουμε. Μαζί, ναι. Είναι επίπεδο καλό επίπεδο. Ναι, οι δυνατότητες της συνδεδευτικής ζωής βοηθούν τα κορδιά. Και έχουμε κάνει πολλές εξελίξεις, δεν σας έδωσα αυτά σήμερα. Όλα αυτά είναι ευαίσθητες στην εφαρμογή μας. Αν πήγατε στο Λαبرτόριο, έχουμε πολλές εξελίξεις... που δείχνουν την εξελίξη της συνεργασίας, τις συνθήκες κατά τις οποίες η συνεργασία εξελίξει. Έχουμε κάνει εξελίξεις που έχουν δείξει... πώς χρειαζόμαστε μόνο την κατάσταση... της δυνατότητας να αλλάξουμε τους φίλους μας, να εφαρμογήσουμε την εξελίξη της συνεργασίας. Έχουμε κάνει πολλές εξελίξεις για να εξελίξουμε αυτά τα ιδέα. Ωραία. Πώς αρχίζει, άρχισε. Δεν φαίνεται. Τι πατάω, θα έρθει μόνο του. Λοιπόν, καταπληκτικός ο κύριος Κριστάκης... όχι μόνο σαν συγγραφέας, αλλά και σαν ομιλητής. Η δική μου δουλειά αυτή τη στιγμή είναι να σχολιάσω το βιβλίο... όχι από την πλευρά του συγγραφέα, που έκανε τόσο καλά ο Νικόλας, αλλά από την πλευρά του αναγνώστη. Και μάλιστα, όταν διάβαιζα το βιβλίο, προσπάθησα να ξεχάσω... και να βάλω τη θέση μου σε έναν καινό αναγνώστη. Και τι μπορούσε αυτός ο αναγγνώστης, πώς μπορούσε να οφεληθεί από αυτό το βιβλίο. Λοιπόν, πριν διαβάσα το βιβλίο του Νικόλα... είχα διαβάσει πριν ένα χρόνο περίπου το βιβλίο του Ρίτλια... ένα βιβλίο που βγήκε από τις Πανεπιστήμικές Ακτώσεις Κρήτης... «Η Ορθολογική Εσαιοδοξία». Και πραγματικά ήμουνα και είμαι εσαιόδοξος για το μέλλον των ανθρωπίνων κοινωνιών. Στη συνέχεια, διάβασα το τρίτο βιβλίο του Χαράρη. Αν δεν διαβάσει κανείς Χαράρη, είναι σαν να μην έχει διαβάσει και η Διαθήκη. Δυστυχώς, έχει τόσο πολύ κρατήσει το όνομα, πιο πολύ σαν όνομα. Διάβαζα, λοιπόν, το τρίτο βιβλίο του Χαράρη... και μετά το «Χομοδέος», με έχει πιάσει μια κατάθλιψη. Νομίζω ότι αυτό είναι το μήνυμα που πήρα για το μέλλον της ανθρωπότητας. Οπότε, πήρα ένα email από τον Αλέκο Μάμαλι... ότι ξέρεις, έχω μεταφραστεί το βιβλίο του Χριστάκη στα ελληνικά... και θα το στείλω. Οπότε, πραγματικά, έτρεξα και μπήκα στις βιβλιοκρισίες... τις αγγλικές του βιβλίου... και αμέσως κατάλαβα ότι πρόκειται για κάτι... πάλι ένα νέο κύμα ασιοδοξίας θα αντλήσει από το βιβλίο του Χριστάκη. Και, μάλιστα, είχα πει στον Αλέκο ότι... ίσως κάποια στιγμή να οργανώσουμε μια αδερβηνική Δευτέρα... και θα βάλουμε με θέμα Χριστάκης κατά χαράριο. Το οποίο ίσως είναι μια καλή ιδέα... για το μέλλον, για τις αδερβηνικές Δευτέρες. Λοιπόν, έχουμε πει ότι έχετε ακούσει... ο Νικόλας έχει μια ειδική καθηγητική θέση... λίγο πιο πάνω από τους καθηγητικοί... Σολ Γκόλδμαν, Family Professor. Είναι στο Department of Sociology... Κοινωνιολογία, Εξελιγκτική Βιολογία... Βιοιατρική Μηχανική, Ιατρική Network Sciences... Επιστήμη των Διαδικτύων. Πολυεδρικός επιστήματος. Ο Χριστάκης, λοιπόν, είναι όλα αυτά... αλλά και τίποτα από αυτά. Απλώς, ο Χριστάκης, για μένα, είναι ένας εξελιγκτικός επιστήμον. Ένας επιστήμονας που βλέπει και προσπαθεί να εξηγεί καταστάσεις και φαινόμενα... σαν απώρειες του παρελθόντος, της ζωής γενικότερα... και του ανθρώπου ειδικότερα. Και όμως, ήδη έχω εισπράξει παρεξηγημένες εντυπώσεις. Ότι ο Χριστάκης δεν είναι εξελιγκτικός... ή αν είναι εξελιγκτικός, είναι τουλάχιστον αντιδαρβηνικός. Γιατί? Γιατί η κοινή άποψη... και αυτό, δυστυχώς, έχει προβληκθεί από την βιβλία... η κοινή άποψη είναι ότι ο ενόμενος Χριστάκης μας λέει... ότι είμαστε καταφύση αλληλέγγιοι. Πολλοί προσλαμβάνουν ότι ο Δαρβήνας μας έχει πει... ότι είμαστε φύση αντεγωνιστική. Άρα ο Χριστάκης είναι αντιδαρβηνιστής. Και επειδή η εξέλιξη έχει ταυτιστεί, τουλάχιστον στα θεμέλια της... με το δερβηνισμό, ο Χριστάκης απορρίπτει το δερβηνισμό... άρα ο Χριστάκης είναι αντιεξελιγκτικός. Όλα αυτά, λάθος. Όλα αυτά μου θυμίζουν το ανέκδοτο που στέλνει το Γενικό Υπιτελείο... να μαζέψει ο Λοχαγός στους στρατιώτες και τους εξηγήσει... τι είναι έκκληψη Λίου... και όταν καταλήξει από διάφορα κλπ, ο διχανέας λέει... θα σας μαζέψει ο Λοχαγός και θα σας κάνει έκκληψη Λίου. Δηλαδή, όλα έχουν ένα λάθος. Όλα αυτά είναι λάθος και εσείς ξέρετε πολύ καλά... ότι ο Δαρβήνας δεν μας είπε ότι είμαστε αντεγωνιστικοί... και ότι ο Δαρβήνας ερμηνεύει τόσο καλά την αλληλεγγύη της μέλης σας... όσο και τον βαρβαρισμό της βρεφοκτουνίας της Μακάκης. Έτσι, το ξέρουμε αυτό. Αυτά δεν περνάς σε αυτό το κρατήριο. Τουλάχιστον για δέκα χρόνια τώρα λέμε αυτό το πράγμα. Όντως, όμως, υπάρχει... ένα αντεγωνισμός δύο σχολών σήμερα. Είναι το γεγονός ότι όντως κατά βάθος είμαστε κακοί... και μόνο κατά επιφάνεια είμαστε καλοί. Αυτή είναι η θεωρία του Βαντερβάλ. Δηλαδή, δεν είναι τίποτα διαφορετικό. Ο άνθρωπος από μέσα του είναι αντεγωνιστικός, εναγωιστικός... θέλει να μεγαλώσει το δικό του συμφέρον... και μόνο επειδή είμαστε κοινωνικά όντα και λίγο να φανούμε καλοί στον άλλον... η αλληλεγγύη μας είναι επιφανειακή. Είναι μια προσπής. Αυτό ακόμα το υποστήριξε και ο Thomas Huxley, το Bulldog του Δαρβήνου. Ο George Williams έγραψε ότι όλα είναι adaptation και όλα είναι γονίδια. Ο Mike Ruse είχε πει, αυτό τώρα για εμάς δεν πειράζει ότι η ζωή είναι... ένας αγώνας, αίμα στα δόντια και στα σαγόνια. Και υπάρχουν οι εξαιρετικοί βιλόγοι... οι οποίοι τονίζουν ότι είμαστε καλοί εκ φύσιος. Ο ψυχολόγος Maslow, ο Franz de Waal... ο οποίος σπουδάζει τη συμπεριφορά των πηθήκων... και είναι πεπισμένος σε 100% ότι η καλουσσύνη είναι χαρακτηριστικό... το οποίο πάει πολύ πιο πέρα από τη σημεία που χωριστήκανε... η γραμμή του ανθρώπου από τη γραμμή που μας έσθεσε στο Χιμπατζή. Ο Robert Axelrod μας είπε την εξέλιξη της συνεργασίας. Και ο Νίκος Κρυστάκης, τώρα που νομίζω ότι τους έχει ξεπεράσει όλος κατά πολύ... υπό την έννοια ότι πραγματικά έδωσε μια εμπειριστατομένη ανάλυση... του γιατί οι κοινωνίες των ανθρώπων είναι εκ φύσιος καλές. Και μπορώ να πω ότι υπάρχουν και οι επεμφανιζόντες κοινωνιοβιολόγοι. Δεν ξέρω, θα ήθελα να ακούσω από τον Νίκο... πώς τα σκουλήνζε τον Χάμιλτον ή τον Βουίλσον και τα λοιπά. Εμπάσεις παρ' όλους. Το πρώτο πρόβλημα, λοιπόν, είναι ότι το βιβλίο κάνει μια καταβάθος και καταπλάτος το νέο... σε αυτό το θέμα. Το βάθος είναι πραγματικά πόσο θεμελιώνει καλά... την καταφύση καλή γενετική συναρμολόγηση του ανθρώπου. Καταπλάτος είναι διότι, όπως σας είπα, έχει μελετήσει κοινωνίας... από τις πιο πρωτόγονας μέχρι τις τελευταίες, τις πιο ανακτημένες... και κοινωνίες της οποίας θα μπορούσαμε να πω κοινωνίες του μέλλοντος. Κοινωνίες τις οποίες φτιάχνει με το να συστρατεύει ανθρώπους... και να πετάει μέσα στα διαδίκτυα ρομπότ, έξυπνα ρομπότ. Τα οποία δίνουν απαντήσεις σε μένα και με τις απαντήσεις τους προσπαθούν... να με κάνουν καλό ή κακό, να με νευριάσουν ή να με καθυσ Τα οποία δίνουν απαντήσεις σε μένα και με τις απαντήσεις τους προσπαθούν... να με κάνουν καλό ή κακό, να με νευριάσουν ή να με καθυσυχάσουν. Εξαιρετικά πειράματα, που μόνο ένας μελοντολόγος θα μπορούσε να κάνει, επομένως, κατ' αρχήν είναι γιατρός. Μπορώ να πω, είναι ανθρωπολόγος, κοινωνιολόγος, ιστορικός, γενετιστής, οικολόγος, στατικολόγος, επιδημιολόγος, κτλ. και μας λέει ότι έχει έναν στρατό συνεργατών. Θα ήθελα να ξέρω πόσο είναι αυτός ο στρατός του, σαν Αγγι Κόλα. Πρέπει να είναι πάρα πολύ μεγάλος. Το βιβλίο όμως καλύπτει ακόμα και από τα πιο, αν θέλετε, δευτερεύοντας σημεία, μέχρι τα πιο βαθιά και προσπαθεί να δώσει τα εξηγήσεις. Παρ' όντως χάρη, γιατί το μπλε μάτι έχει γίνει τόσο κοινό στον άνθρωπο, όταν ξέρουμε ότι κατ' αρχή κανέναν άλλο συγκεκριμένος πρασίλειος δεν έχει μπλε μάτια, όταν μια μεταλλαγή βγήκε πριν από 6.000-10.000 χρόνια. Μια μεταλλαγή από έναν άνθρωπο και ξαπλώθηκε. Αυτό είναι ένα πυροεργοφαινό, γιατί. Μάλιστα δεδομένου ότι το μπλε μάτι ποτίθεται ότι έχει κάποια μειονεκτήματα. Δεν είναι τόσο ευαίσθητο στο έντερο φως και επιπλέον έχει και μια μεγαλύτερη πιθανότητα εκφυλισμού της οχράς κυλίδας. Γιατί, λοιπόν, επικλάσσε. Υπάρχουν ερωτήσεις. Θα το θέτω σε ένα ρώτημα που ο καθένας μπορεί να φέρει μια ερώτηση. Και όλες είναι ισοπιθανές. Το γεγονός ότι είναι ισοπίθανες δεν μας κάνει να αισθανόμαστε ένοχοι, γιατί δεν ξέρουμε την απάντηση. Αυτό που θα μας έκανε είναι να μην ρωτάμε το ρώτημα. Το ρώτημα το ρωτάμε και προσπαθούμε να δούμε. Αλλά δεν είναι αυτό. Θα περάσω στο πιο βαθύ ρώτημα, που για μένα είναι «Παμσχαρητή συμβαίνει μετά το θάνατο». Που ουσιαστικά είναι το πιο επώδυνο ρώτημα που έθεσε ο άνθρωπος στη ζωή του. Και είναι αυτό το ρώτημα ακαθολικό. Εγώ, τουλάχιστον μέχρι το ώρα που διάβασα το βιβλίο, υπέγραφα την άκοψη ότι είναι ακαθολικό. Από τη στιγμή που ο άνθρωπος σχηματίζει την ιδέα του μέλλοντος, δεν μπορεί παρά ταυτόχρονα να κάνει το ρώτημα. Τι θα συμβεί μετά το θάνατο. Διαπιστώνομαι, λοιπόν, στις μελέτες του Νικόλα, ότι το ρώτημα δεν είναι ακαθολικό και ότι υπάρχουν κοινωνίες που ποτέ δεν έθεσαν το ρώτημα στον εαυτό τους. Και είναι ενδιαφέρον αυτό να δει κανείς τη συζήτηση, γρήγορα, της Απισέλα, μια, φαντάζομαι, ανθρωπολόγο, με έναν Χάτζα. Ο Χάτζας είναι πρωθόνος λαός στη Βόρεια Τενζενία. Και προσπαθεί η ανθρωπολόγουσα να εκμηεύσει την απάντηση από τον Χάτζα για την ανησυχία του μετά θάνατο. Τι συμβαίνει σε ένα άτομο όταν πεθάνει. Θέλει να του πει τι γίνεται αυτόν που πεθάνει. Ο Χάτζα θεωρεί ότι αυτή η ώρα της δεν έχει νόημα. Αφού έχει πεθάνει, γιατί ρωτάς τι συμβαίνει. Και επομένως αλλάζει. Και λέει, ο κόσμος κλαίει. Ο κόσμος κλαίει. Ναι, λέει η ανθρωπολόγουσα, αλλά τι συμβαίνει στο άτομο που πέθανε. Και λέει ο άλλος, τον βάζουμε στο χώμα. Και μετά, δεν είναι κανείς με σουαχήλια εδώ να πανταξέρει σουαχήλια. Λοιπόν, μούσιο σημαίνει τέλος. Έχουμε, λοιπόν, μια τουλάχιστον περίπτωση που οι άνθρωποι δεν ανησυχούν για το τι θα συμβεί με τα θάνατο. Είναι για μένα πολύ ενδιαφέρον. Ειδικά γιατί όλοι μας νομίζουμε ότι όντως όλοι μας ανησυχούμε για το θάνατο. Και πάνω σε αυτό, βέβαια, στηρίζονται και μεγάλα θεοδολικά και φιλοσοφικά υποδομήματα. Ο Γιγκώλας επιμένει να μας θυμίζει την παρέα μας. Θα δείτε δελφίνια κεφάλαινας να έχουνε πάρα πολλά χαρακτηριστικά που θεωρούμε ότι είναι τα ευγενή χαρακτηριστικά των ανθρώπων. Θα δείτε ελέφαντες να έχουνε τα ίδια χαρακτηριστικά, πίθηκοι άνθρωποι. Και εμέν, για τους πιθήκους, εντάξει, μπορούμε να ακούμε εξέλιξη. Αυτά τα χαρακτηριστικά, τα καλά, τα είχανε πίθηκοι, τα πήραμε εμείς. Αλλά δεν μπορούμε να το πούμε έτσι για τους ελέφαντες και τα δελφίνια που μας χωρίζουνε, κάπου 50 εκατομμύρια χρόνια. Άρα, αυτά τα χαρακτηριστικά ανακαλύφθηκαν και ενσωματώθηκαν και αποτέλεσαν την κοινική συμπεριφορά των ελεφάντων και των δελφινιών ανεξάρτητα από εμάς. Άρα, υπάρχουν κάποιες εγγενείς δυνάμεις μέσα στη δύναμη της ζωής που δημιουργούν αυτή τη συμπεριφορά. Επίσης, ο Λεκόδας κάνει και μια προσπάθεια, πολύ επιτυχημένη, να εκμειδηνήσει αυτό που πολλές φορές λέμε εδώ, το μεγάλο χάσμα. Ποιο είναι το μεγάλο χάσμα? Το μεγάλο χάσμα είναι το αντίστοιχο της βιολογίας των Βιγ Μπέντων Φυσικών. Το μεγάλο χάσμα είναι αυτό που διαιτήνονται πολύ, ότι από τη μία είναι ο άνθρωπος, η Πατρία είναι ένα τεράστιο χάσμα και από την άλλη είναι όλες οι άλλες θημορφές της ζωής. Δεν συμβαίνει. Ο Χρυστάκης γεφυρώνει το χάσμα, όπως το έχουν γεφυρώσει και άλλοι. Δεν είναι αυτό. Άρα λοιπόν, διαλέγετε και παίρνετε, για να το πάρω έτσι. Θέλετε να πείτε η ζήλεια ότι είναι ανθρώπινος, όχι. Θα τη βρείτε και στον ελέφαντα, θα τη βρείτε και στα πουλιά. Εγωπάθεια θα τη βρείτε, ευαισθησία θα τη βρείτε, συνεργασία, θλίψη, κρυψήνια, εξωστρέφεια, ειλικρίνια, ηγετικότητα θα τη βρείτε. Εξωστρέφεια, ειλικρίνια, ηγετικότητα, εφευρετικότητα. Όλα αυτά θα τα βρείτε στις κοινωνίες των ζώων. Και ειδικά, βέβαια, των πρωτευόντων. Τώρα, μήπως αισθάνεστε κάπως όχι άνετα με το να συμμερίζεστε την ιδιοφυεία και την πρωτοβουλία με τα άλλα ζώα. Αν αισθάνεστε, είναι γιατί έχουμε εξελιχθεί να έχουμε μέσα μας έναν μικρό λυσέγγο. Ο λυσέγγο, ο οποίος βέβαια είναι το απαύγεσμα του επιστημονικού τσαραλτανισμού του 20ου αιώνα, δεν ήθελε να παραδειχθεί ότι υπάρχει τίποτα προκαθορισμένο. Ότι ακόμα και οι ιδιότητες του στεριού, γιατί αυτοί δεν είναι προκαθορισμένοι και μπορούμε να τσαλάξουμε. Τι χρειάζεται? Το καθεστώς που είναι μέσα στο... Για να μιλήσω επανεσθετικά. Το καθεστώς που είναι μέσα στο στάρι, μπορούμε να το αποτυνάξουμε σε μια επανάσταση, ρε αδερφέ, όπως πετάμε και τα κοινωνικά καθεστώτα. Δεν δουλεύει η επανάσταση, λοιπόν, στα γωνίδια. Ο λυσέγγου, λοιπόν, τι έκανε? Κυρίαρχησε, διότι η έννοια του «δεν υπάρχει προκαθορισμός» είναι φυσικά εγγενής μέσα σε μια αμαρκριστική θεοδοσοφία. Ότι όλα μπορεί να τα αλλάξουν. Επομένως, υπεκράτησε, διότι όλοι οι επιστήμονες χαθήκανε στα γκουλάκ της Σιβερίας, μέχρι που τελικά, βέβαια, δεν μπορούσε να αντέχει το σύστημα. Αλλά όλοι μας, λοιπόν, έχουμε ένα μικρό γυσέγγο μέσα μας. Δεν θέλουμε να παραδειχθούμε ότι οι πράξεις μας είναι προκαθορισμένες. Θέλουμε να ανοίγουμε ότι εμείς έχουμε τον απόλυτο λόγο, την κυριαρχία, πάνω στις πράξεις μας. Το βιβλίο λέγεται «Προσχέδιο». Και αυτό το «προ» σημαίνει ότι είμαστε προγραμματισμένοι να είμαστε καλοί. Αυτό το «προ», λοιπόν, έχει προβλήματα, μεγάλα προβλήματα. Για μερικούς, και μέσα κάποιος, ανεξάρτητα με εμένα, μου το έφερα και λέω «Α, ναι, κι εγώ το σκέφτηκα». Ο Χριστάκης είναι για τις κοινωνίες, και θα θέλει να μας το πει ο ίδιος, μπορεί να κάνω λάθος, Νικόλα, ότι είναι ο νέος Τσόμπσκης για τις γλώσσες. Δηλαδή, λέει ο Χριστάκης, «Γεννιόμαστε όχι σαν σανίδες, αλλά σαν βάρκες, έτοιμοι να επιπλέσουνε». Ο Τσόμπσκης μας είπε ότι δεν γεννιόμαστε με την ικανότητα να μαθαίνουμε λέξεις, γεννιόμαστε με την ικανότητα να κάνουμε συνθέσεις των λέξεων που βγάζουν νόημα αμέσως. Και αυτό και μαθαίνουμε τόσο γρήγορα. Γεννιόμαστε με λεκτικές, συντακτικές δομές, πιο σύνθετο από τις λέξεις. Και ο Χριστάκης μας λέει «Γεννιόμαστε με βάρκες, όχι σαν σανίδες». Δεν χρειάζεται να μάθω να βάζω τις σανίδες του μαζί για να επιπλέψω. Η φυσική επιλογή, πέντε εκατομμύρια χρόνια πριν, με έχει εφουδιάσει με μια βάρκα, όχι με μια σανίδα. Έτσι και το προσχέδιο, και σας είπε, τα έφτασε τα οχτώ σημεία, δεν θα περνάει, τα τακτώνησε ο ίδιος και μίλησε ένα προς ένα γι' αυτό. Η ατομικότητα, η φιλία, η αγάπη, η δικτύουση, η αιρερχία, η κοινωνική εκμάθηση. Κάνοντας, λοιπόν, θέλοντας να παίξω λίγο τον Συνήγορο του Διαβολού και επειδή έχω την εντύπωση ότι πολλοί από τους αναγνώστες θα ερωτηθούν ή θα γίνουν τα ίδια ερωτήματα που λέω εδώ, τα ερωτήματα, λοιπόν, τα οποία θα μπορούσε και θα χρειαστεί και θα βρεθεί αλλεπάλληλα στο ring και κοντά από αντιπάλους του ο Νικόλας, θα είναι το ξής, το πόσο γεννιόμαστε και πόσο γεννιόμαστε. Στο κεφάλαιο 12 το τελευταίο προσπαθεί να τα απαντήσει αυτά. Βεβαίως, οι αμφιβολίες θα παραμείνουν. Τι με ρίδιο μένει για τις θρησκείες, τις ιδεολογίες και τους μεγάλους αναμορφωτές, εάν όντως έχουμε γεννηθεί τόσο καλοί. Τι μένει για την ελεύθερη βούληση, είναι όλα προκαθορισμός. Μην τα πάρετε όπως απόλυτα τα λέω εγώ, αλλά η θέση του Χριστάκη είναι πολύ πιο λεπτή και βάζει τα πράγματα πολύ πιο ζεστά και δεν πρέπει να γινόμαστε τύπου λυσέγκο ότι όλα μπορούμε να τα αλλάξουμε. Υπάρχουν για πολλούς, το άκουσα και αυτό, ωραίες θεαγμένες ιστορίουλες στο βιβλίο και ότι παραμένει το πρόβλημα των πολλαπλών αληθοφανών ερμηνιών, το hard versus soft. Το κυριότερο για μένα, και θα το ξέρει σίγουρα ο ίδιος, είναι το θεωρητικό πρόβλημα των επιπέδων της Φυσικής Επιλογής. Η Φυσική Επιλογή βλέπει γονίδια, βλέπει άτομα, βλέπει ομάδα και τι γίνεται στη δύναμη της Φυσικής Επιλογής όταν φεύγουμε από το ένα επίπεδο από το γονίδιο και πάμε στο κύτωρο και από το κύτωρο πάμε στο άτομο και από το άτομο πάμε στην ομάδα. Τι είδος η Φυσική Επιλογή και ποια είναι η μηχανισμή και ποια είναι οι περιορισμοί και ποια είναι η αποδοτικότητα αυτής της επιλογής. Αλλά δηλαδή θα το λύσω με αυτό το πρόβλημα που ο ίδιος έθεσε στα τέλα. Artificial Intelligence είναι η λέξη της Λάδας. Έτσι, τεχνητή νοημοσύνη. CRISPR είναι μια λέξη για τους γενετιστές. Ουσιαστικά είναι σύνθημα για το πόσο τώρα μπορούμε να μπούμε μέσα στο γονιδίωμα, να τροποποιήσουμε γονίδια και αν υπάρχουν γονίδια συμπεριφοράς γιατί να μην το τροποποιήσουμε. Κι αυτός που είναι κακός να γίνει καλός και αυτός που είναι ανταγωνιστικός να γίνει συνεργάσιμος. Κάτω από αυτή την τεχνολογία, γιατί να μη θέσω το θέμα ότι έχει ξεπεραστεί ή θα ξεπεραστεί η θερμηνική διαδικασία της εξέλιξης, της οικολογίας και της προσαρμοστικότητας. Ότι κατά κάποιο τρόπο φτάσαμε στο σημείο που εντάξει κάποια δισκατομμύρια πρόμοια ήταν αρκετά, τώρα μπαίνουμε σε ενούργιους κανόνες και ο Δαρβήνος πάει περίπου το. Είναι έτσι ή δεν είναι έτσι. Και τελειώνω, κυρίζοντας το χαράρι, ο χαράρι περίπου αυτό λέει. Κρίμα, θα γίνουμε μια κοινωνία όπου θα είμαστε όλοι υπηρέτες και οι λίγοι θα καθορίζουν τους κανόνες, αλλά μη μπεράζεστε, θα είμαστε τις άλλες μέλης σας. Θα υπάρχουν οι βασιλίες, οι κυφήρες και οι εργάτριας, αλλά οι εργάτριας θα είμαστε νοήμονες εργάτριας, θα ξέραμε τι μας γίνεται, αλλά δεν θα νησυχούμε γι' αυτό, γιατί θα έχουμε μετατρέψει τη συμπεριφορά μας και θα αισθάνομαστε ευχάριστοι, χαμητσιχημένοι κλπ. Άρα, λοιπόν, ο Χρυστάκης και ο Καράρι θα πάνε στα Μαρμερένια Λόνια να μονομαχύσουν, έτσι. Και, οπωσδήποτε, Νικόλα, αυτό που λέω, το λέω είμαι πράσινα και να τρώχνω κόκκινα, γιατί λένε κόκκινα, έχεις μπροστά σου ένα πολύ δύσκολο αγώνα να πεις στον κόσμο ότι το μήνυμά σου είναι σαυτό και για μένα βέβαια είναι σαυτό. Ευχαριστώ. Και τώρα θα έχετε εσείς την ευκαιρία να ρωτήσετε ό,τι θέλετε τους δύο ομιλητές μας. Θα ξεκινήσουμε την κυρία με το λευκό μπουλουζάκι. Μας είπατε ότι οι άνθρωποι έγιναν εξυπνότεροι, έχει συμβάλει στην εξυπνάδα τους, το ότι μπορούσαν να σχηματίσουν πόλεις. Θα ήθελα να μας πείτε πόσο έχει επιδράσει και αν ο σχηματισμός πόλων ή σχηματισμών σχηματισμών στο κοινωνικό σχηματισμό, σχηματισμών σχηματισμών, σχηματισμών σχηματισμών, σχηματισμών σχηματισμών, σχηματισμών σχηματισμών, σχηματισμών σχηματισμών, σχηματισμών σχηματισμών σχηματισμών, σχηματισμών σχηματισμών. Οπότε είναι πιθανόν, όπως εσείς θεωρείτε, ότι λόγος που φτιάξαμε τις πόλεις, ότι παρόλα ότι, ας πούμε, γίναμε πιο έξυπνοι, είναι πιθανόν να είμαστε... να έχουμε μικρότερη αισθητηρία. Αυτό είναι πιθανόν. Δεν ξέρω αν αυτό είναι αλήθεια ή όχι, αλλά είναι πιθανόν. Άκουσα γιατί υπάρχουν χρόνια που βλέπω τον εαυτό μου που είναι μικρότερο ή πιο καλύτερο όταν είμαι μέσα στους φίλους ή όταν το περιβάλλον προστατεύει καλύτερα αισθητηρίες. Εντάξει. Εντάξει. Εντάξει. Εντάξει. Εντάξει. Εντάξει. Εντάξει. Ναι, πρέπει να είμαι πολύ καλύτερος. Δεν λέω ότι οι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις είναι μικρότεροι από τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή. Δεν λέω ότι οι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις είναι μικρότεροι από τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή. Λέω ότι οι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις είναι μικρότεροι από τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή. Οι άνθρωποι που ζουν στις πόλεις είναι μικρότεροι από τους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή. Μπορούν να είναι εμφανισμένοι από τις πόλεις ή μπορούν να είναι μικρότεροι από τους ανθρώπους που ζουν στη περιοχή. Ξέρετε τι λέω. Δεν ξέρω αν οι πολιτικές αλλαγές που κάνουμε στις πόλεις έχουν αλλάξει τις εμφανιστικές μας εμπορικές κατάστατες, αλλά θα σας δώσω ένα άλλο παράδειγμα που μπορεί να είναι σχετικό. Οι αλλαγές που κάνουμε στις πόλεις έχουν αλλαγές που μπορεί να είναι σχετικό. Αυτή είναι η Μαρία Κακουλάκη, η οικογένεια και οι φίλοι. Αυτό είναι ο Αλεξανδρός Κριστάκης, ο πατέρας σου, ο πατέρας μου είναι ο κριτικός, η οικογένεια και οι φίλοι, η Μαρία. Και τότε έχω αυτήν την τεχνολογία που παρουσιάζει αυτήν την δουλειά που ήταν σημαντική για τους ανθρώπους να γνωρίζουν ποιος είναι ο φίλος τους και ποιος είναι ο εχθρός τους. Από την ώρα θα χάσουμε αυτήν την δουλειά. Μπορούμε όλοι να γίνουμε λιγότερο κοινωνικοί, λιγότερο φιλικοί ή λιγότερο μπορούμε να βλέπουμε, ίσως, ανθρώπους σε κάποιο τρόπο, όσο η ώρα περνάει, επειδή της τεχνολογίας. Περίπου χιλιάδες χρόνια. Λοιπόν, αυτό είναι δυνατό, θα πω. Μπορώ να ρωτήσω μια εξαγγελματική ερώτηση εδώ. Στα ελληνικά. Οπότε πιστεύετε ότι η εξυλληκτική πορεία του ανθρώπου δεν οδηγεί απαραίτητα σε περισσότερη κοινωνικότητα. Δεν δημιουργεί πραγματικά σε περισσότερη κοινωνικότητα. Πιστεύετε ότι μπορεί να υπάρχουν περιβάλλοντες ή άλλες... Νομίζω ότι οι εξοφεινοτές δημιουργούν περισσότερη κοινωνικότητα, αλλά η κουλτούρα μπορεί να μην. Λοιπόν, ναι, νομίζω ότι το τρόπο... Να σου πω. Το περιβάλλον είναι το πιο σημαντικό πράγμα για την εξέλιξη. Και ένα πράγμα που πρέπει να καταλάβουμε για τους άνθρωπους είναι ότι το πιο σημαντικό φαινόμενο στο περιβάλλον μας είναι οι αλλοι άνθρωποι. Δεν έχουμε φαινόμενους. Το πιο σημαντικό φαινόμενο στο περιβάλλον μας είναι οι άλλοι άνθρωποι. Έτσι, πάντα πρέπει να εξελίξουμε να αντιμετωπίσουμε στους άλλους άνθρωπους, να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την παρουσία των άλλων άνθρωπων. Αυτή είναι μια μικρή ιδέα, αλλά δημιουργούμε τις οικογένειες μας και είναι σαν τα σκάλα μιας γυναίκας. Το πιο σημαντικό φαινόμενο στο περιβάλλον μας είναι ότι το πιο σημαντικό φαινόμενο στο περιβάλλον μας είναι οι άλλοι άνθρωποι. Όπου πάμε, το πιο σημαντικό, η πιο σημαντική εξαιρετική δύναμη, δηλαδή η κοινωνία, την παίρνουμε μαζί μας. Όπως το κοχύλι που έχει το σαλιγάρι. Όπου πάει το σαλιγάρι, έχει το κοχύλι και αυτό το κοχύλι είναι πολύ σημαντικό για τη ζωή του σαλιγάρι. Εμείς είμαστε έτσι και λοιπόν, για αυτό εμείς, όπως και τα άλλα ζώα σαν τους ελέφαντες και λοιπά, όπου πάνε οι ελέφαντες, το πιο σημαντικό φαινόμενο στο περιβάλλον τους είναι οι άλλοι ελέφαντες. Πώς θα κάνουν τη κοινωνία μαζί. Αυτά είναι εξοφεινοτύπες. Αυτά είναι προς το καλό. Αλλά η κουρτούρα μπορούμε να κάνουμε weapons. Μπορούμε να δημιουργηθούμε Google Glass, μπορούμε να δημιουργηθούμε νουκλειά, μπορούμε να δημιουργηθούμε κλιματική αλλαγή και αυτά τα πράγματα έχουν ένα διαφορετικό τρόπο να δουλεύουμε. Θα ήθελα να πω ένα άλλο πράγμα. Είπα πριν ότι μπορείς να είσαι σκληρός ή σκληρός και αυτό είναι ένα καλό πράγμα. Το είπα αυτό ίδιο, το είπα. Ο πατέρας του συγγραφέα, βυσικά. Δεν μπορώ σε καμία περίπτωση να το αρνηθώ το λόγο. Μπορείς να με ρωτήσεις την ερώτηση κάθε φορά. Και του έκανα τότε μία ερώτηση. Τώρα η ερώτηση είναι εξής. Τι γνώμη έχεις, Νικόλα, για την υπόθεση, την εκδοχή ότι η ανθρωπότης κάποτε θα κάνει μία μεταμόρφωση από τη συνείδηση της εξέλιξης στη συνειδητή εξέλιξη. Δηλαδή, στα αγγλικά, evolutionary consciousness to conscious evolution. Εσύ προβλέπεις κάποια, στο μέλλον, κάποια τέτοια μεταμόρφωση ή νομίζεις ότι με τις μελέτες που έχεις κάνει για την εξελικτικότητα, ότι δεν υπάρχει περίπτωσης να φτάσουμε στην εποχή της συνειδητής εξέλιξης και να την ξεχωρίσουμε από την εξέλιξη. Αυτή είναι η ερώτηση. Μαρτου, προχωρώ τώρα. Όχι. Αυτή είναι μια εύκολη ερώτηση. Είναι μια εύκολη ερώτηση. Είναι μια εύκολη ερώτηση. Ευχαριστώ. Ο κ. Γούρους μας έχει ήδη δώσει την απάντησή του για αυτό. Εσείς τι πιστεύετε? Εγώ πιστεύω, συμφωνώ με τον πατέρα μου σε αυτή τη περίπτωση, ότι ναι, έχουμε έρθει στη στιγμή, νομίζω, της εξέλιξης εξέλιξης. Νομίζω ότι με τις τεχνολογίες που εφημίστηκε πολύ καλά στην Ελλάδα. Νομίζω ότι ξεκινάμε να κάνουμε αυτό, όχι μόνο με τη τεχνολογία, αλλά και με την πολιτισμία, Ελέκο. Νομίζω, για παράδειγμα, ότι η εξέλιξη εφημίζει αυτό που είπατε. Νομίζω ότι η εξέλιξη εφημίζει τη βίκτωση μιας ιδέας. Κάποιοι λένε ότι έχουμε γίνει... Για παράδειγμα, κάποιοι λένε ότι η εξέλιξη εφημίστηκε because of the market economy. Δεν νομίζω ότι αυτό είναι αλήθεια. Νομίζω ότι η εξέλιξη πέθανε, όχι because of markets but despite markets. Ακόμα και το γεγονός ότι ήταν ακόμα χρήσιμο ή οικονομικά χρήσιμο να εξελίξει άλλους ανθρώπους, έγινε μια ιδέα και οι άνθρωποι είπαν ότι αυτό είναι μια καλή ιδέα, πρέπει να βγάλουμε από τη σκληρία. Αυτό δημιουργήθηκε σε όλο τον κόσμο. Ήταν δημιουργημένος στις ανθρώπους. Η δημοκρατία είναι ένας άλλος παράδειγμας. Οι αρχαίοι Έλληνες. Βέβαια, αρχικά, ήταν μόνος οι δημιουργοί και οι δημιουργοί της Αθήνας. Αλλά η ιδέα ξεκίνησε και η ιδέα δημιουργήθηκε. Τώρα, όχι μόνος οι φιλοσοφικές ιδέες, αλλά και η τεχνολογία. Έχουμε το CRISPR, την αρχιτεχνική ιντελεγγένειά και άλλα. Οι παιδίες είναι ήδη γενικοί που έχουν τα γέννα τους εξελίξει. Και πιστεύω ότι οι άνθρωποι θα έχουν στόχο να αλλάξουν τα γονίδια. Μπορεί να μην είναι ο ίδιος στόχος που εσείς και εγώ θα θέλαμε. Οι άλλοι άνθρωποι μπορούν να έχουν στόχο να αλλάξουν γονίδια, να κάνουν τα παιδιά τους να υψηλάει. Και αυτά θα αλλάξει την εξελίξη μας. Σίγουρα. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι εύκολα διάφυγαν. Διάφυγαν οι λέξεις. Βλέπω ότι έχουμε και αρκετούς νέους στο ακροτήριο. Φανταζούμε ότι όλοι είναι φοιτητές της βιολογίας, των θετικών επιστημών και διάφοροι άλλοι ενδιαφερόμενοι. Άλλες ερωτήσεις είτε για τον κύριο Χριστάκη είτε για τον κύριο Ζούρο. Παρακαλώ κύριος. Εμένα μου έκαναν εντύπωση δύο λέξεις από το social suit που είχατε. Mild Hierarchy. E.P. Hierarchy. Που σημαίνει δηλαδή ότι άμα είναι strong hierarchy ή άμα δεν υπάρχει hierarchy, you are filtered against. Σε διωχνεί το natural selection. I would like an elaboration on this point. Because I'm tired a little bit, I'm going to just be lazy in speaking. Let me see if I can do this in Greek. Let me just think for a minute. No, so I'll answer in English. Societies don't function well when there's perfect equality. And there have been some interesting experiments that have been done with primates that show that when you remove the leaders of primate groups, chaos ensues. And that leaders also play an important role, not only in the suppression of violence between other pairs, so I prevent you from fighting, and I prevent you from fighting, and I prevent you from fighting. So if I'm the leader, I perform a function in suppressing violence. But leaders also provide the ability to transmit information at greater distances. So information starts in the periphery, goes up to a leader, and then goes down to the rest of the society, for example. And that societies that have no hierarchy at all have more difficulty in spreading valuable information, for example. So that's the perfect egalitarianism. It's a short answer. It's discussed more in the book of why that's bad. But equally, too much hierarchy we also don't like. If you have a leader that takes everything from everybody, like if I take all the food and there's none left for you, that doesn't work either. And there are evidence in the book from Richard Wrangham's work and the work of other anthropologists that looks at what's called the self-domestication hypothesis of how it is felt, it is theorized, and there's evidence that what happened in the past is that unlike other animals that compete, where one big animal is the top animal and takes all the resources, weaker animals bound together and killed overly authoritarian animals. So animals that had too much power, the weaker animals in our ancestors got together and killed them. There's one other idea that's... Θα προσπαθήσω να την εξηγήσω αυτή την ιδέα στα ελληνικά. Και είναι δύσκολη ιδέα, μάλιστα, στα αγγλικά, οπότε και στα ελληνικά να την εξηγήσω και πιο δύσκολη. Τα ζώα... Γενικά τα ζώα έχουν ιεραρχία, ανάλαβα με τη δύναμη. Και το πιο δυνατό ζώο μπορεί να βάλει κάτω τα άλλα ζώα. Πιο μεγάλο ζώο, ας πούμε, είναι. And the reason, and this is called a status hierarchy, because the top animal can impose costs on subordinates, on animals below it. But humans have a parallel kind of hierarchy, which is called prestige hierarchy. We like it when leaders can teach us things. And in a prestige hierarchy, subordinate animals approach the leader. My students want to be near me because of the benefits I can confer to my students. It's not like my students want to stay away from me because of the costs I can impose on my students. So prestige hierarchies are a different kind of hierarchy, and we have both. And so this is one of the reasons, in combination, that we get mild hierarchy in our species. This is discussed more in the book and it's probably really well translated by Alekos here, so that's my best I can explain quickly and in English. Έχουμε άλλη ερώτηση. Πολλές. Ο κύριος, στα δεξιά. Ευχαριστώ. Καταρχήν, συγχαρητήρια γι' αυτά που μας είπατε και γι' αυτά που κάνατε. Η ερώτησή μου αφορά το τραύμα και τη διάλογική μεταφορά του τραύματος, αν έχετε μελετήσει το θέμα αυτό. Ευχαριστώ. Αυτή είναι φανταστική ερώτηση και μπορώ να την απαντήσω. Δεν είναι φανταστική διότι μπορώ να την απαντήσω. Είναι έτσι φανταστική, αλλά και μπορώ να την απαντήσω. Εντάξει. Είπατε ότι μιλήσατε για ενταγωνιστικό τραύμα. Οι λέξεις στην Ελλάδα είναι όμορφα για ενταγωνιστικό τραύμα. Υπάρχουν πολλές τρόπες για την ενταγωνιστική μεταφορά του τραύματος. Ένας είναι ονομάζεται επιγενετικής. Για παράδειγμα, αν γνωρίζετε σε κοινωνία με καταστήρια ή σε κοινωνία με αγώνα, τα γένια σας γίνονται μεθαλωμένα, γίνονται σημαντικά, και περισσότερα υπάρχει εμφάνιση ότι όχι μόνο οι μητέρα μεταφέρουν αυτές τις αγώνας στους παιδιά τους, αλλά και οι μητέρας, που δεν μπορούν να μεταφέρουν. Υπάρχει ένας τρόπος στο οποίο η εμφάνιση μας έχει δημιουργήσει... Αν σκεφτείτε, εάν η μητέρα... εάν οι παρέντες έγιναν σε μια περιοχή όπου δεν υπήρχε τίποτα, η αρχή θα ήταν καλύτερα για να έχουν ένα τύπο κομμάτι που μπορεί να αντιμετωπίσει χωρίς τίποτα. Αλλά δεν μπορείς να αλλάξεις τα μητέρα σου σε μια γενιά. Μπορείς να αλλάξεις την εμφάνιση των μητέρας, όμως. Μπορείς να αυξηθείς κάποιες και να αυξηθείς άλλες. Αυτός είναι ο ένας μηχανισμός. Αλλά ο άλλος μηχανισμός είναι η πολιτισμία. Βλέπεις, όπως και στην Κρήτη ή στην Αφγανιστάν, ή στην Βεριζίνια, ότι οι πολιτισμίες στους παιδιάς είναι πολύ βιβλίες και είναι πολύ χαρούμενοι. Αυτές είναι οι πολιτισμικές εμφάνιες σε κάποιο τρόπο πολιτισμικού σκέψου. Οι Αφγανιστάνοι έχουν γνωρίσει, μετά την εμφάνιση για χιλιάδες χρόνια στην Αφγανιστάν, ότι έχουν μια πολιτισμία που τα κάνει πολύ δύσκολα να κερδίσουν. Οι Ρωσίοι έρχονται, οι Ρωμανοί, όλοι και τα κερδίσουν, και οι Βρετανοί, οι Αμερικανοί, οι Ρωσίοι, όλοι έρχονται, και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αυτούς. Οι Γερμανοί έρχονται στην Κρήτη, και δεν είναι εύκολο να αντιμετωπίσουν την Κρήτη, γιατί για χρόνια η Κρήτη είχε μια πολιτισμική πολιτισμία, που είναι αντιμετωπισμένη στην εμφάνιση. Μπορείτε να έχετε μια πολιτισμική διαδικασία ενωμένης. Ό,τι θεωρείτε σε αυτήν την κρήτηνή πολιτισμία, μπορείτε να το πιστεύετε ως ένα τρόπο τραύμα, που έχει υποστηρίξει τώρα πολιτισμικά, ένα σύστημα δικαιωμάτων, που είναι αντιμετωπισμένος στις ιστορικές δικαιώματα που έχει αντιμετωπίσει η κουλτούρα. Υπάρχουν δύο βιολογικές και πολιτισμικές τρόπες που μπορείτε να έχετε την αντιμετωπισμένη διαδικασία ενωμένης τραύματος. Το φαινόμενο πλατσέμπο ή πλασίμπο, όπως καθένας το προτιμά, είναι μια διαδικασία η οποία είναι βασικά αισιόδοξη, όσο αισιόδοξη είναι και η θεωρία του κ. Χριστάκη, που κανείς φεύγει με περισσότερο ικανοποιημένος ότι τα πράγματα βαίνουν προς την καλύτερη πλευρά του πράγματος. Ήθελα λοιπόν να πω ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, όπου η όραση του ανθρώπου συμβαίνει να είμαι οφθαλμίατρος, διαταράσεται, ελατώνεται. Ελατώνεται όμως τόσο, όσο να του επιτρέπει να βλέπει ακόμη, όχι ευχαιρώς, με δυσκολία και να αφήνει ένα κενό στη φαντασία, ας το πούμε έτσι, στο να σχηματίσει το οίκασμα, την εικόνα, το είδωλο πράγματος. Από την ώρα λοιπόν που θα αρχίσει κ. Χριστάκη, ο άνθρωπος να μην βλέπει καθαρά, από εκείνη την ώρα παρεμβαίνει ένα φαινόμενο το οποίο θα το λέγαμε πλασίμπο όραση και όπου εκείνο το οποίον επιθυμεί το βλέπει εύκολα μπροστά του. Δηλαδή αυτό που ψάχνει, αυτό που θέλει, αυτό που θα επιθυμούσε, βοηθιέται από κάτι. Αυτό είναι γονιδιακό. Είναι, όπως είπατε, πολύ όμορφο ότι γεννιέται βάρκα και όχι σανίδες. Δηλαδή υπάρχει κάτι μέσα του που τον βοηθάει να βρει τον καλό δρόμο, το σωστό μονοπάτι, ευκολότερα από το δύσβατο. Σε αυτή την περίπτωση, νομίζω ότι μπορεί να υπάρχει μια συσχέτιση. Για αυτό θα ήθελα να ακούσω. Εάν πραγματικά, ονειδιακά ή με άλλο τρόπο ο άνθρωπος γεννήθηκε για να είναι αισιόδοξος, γεννήθηκε για να πιστεύει ότι η πορεία του, το μέλλον του, η προοπτική του είναι προς το καλό και όχι προς το κακό. Γιατί αυτό θα ήταν κάτι παρήγορο για να το σκεφτεί κανένας. Ευχαριστώ. Άρα και ο Ελλάδος ρωτήσατε αν ο άνθρωπος είναι γενναιτικά προγραμματισμένος να ρέπει προς την αισιοδοξία. Ήταν πολλές ωραίες και δύσκολες ιδέες σε αυτά που είπατε και με ωραίες και δύσκολες λέξεις. Και κατάλαβα 80% από αυτό που είπατε, αλλά όχι 100%. Και μπορούσα να πάρω την απάντησή μου σε διαφορετικούς τομείς. Δρόμους. Αλλά θα βασιστώ σε αυτό που είπε ο συναδερφός μου εδώ και θα απαντήσω μόνο μικρά. Αν η ερώτησή σας ήταν, είστε προγραμματικοί να είστε ειλικρινείς. Πρώτα απ' όλα, δεν μιλάω για ανθρώπους. Υπάρχουν κάποιοι ανθρώπους που είναι πεσιμιστικοί και κάποιοι ανθρώπους που είναι ειλικρινείς και οι άνθρωποι διαφορετικοί. Αλλά, όμως, και το διαβάζω στο βιβλίο, όμως, οι ανθρώπους, για να επιβιώσουν, πρέπει να είναι αρκετά ειλικρινείς. Πρέπει να χρειαστεί κάποια αρκετά ειλικρινή. Πρέπει να πάρουμε κάποια ειλικρινή. Και για να πάρουμε αυτές τις ειλικρινές, πρέπει να πιστεύουμε φιλικά ότι είμαστε πιο δύσκολοι από εμείς. Και πρέπει να πιστεύουμε φιλικά ότι το κόσμο είναι καλύτερο από ό,τι είναι. Και οι άνθρωποι έχουν κάνει πειράματα με άλλα ζώα, που έχουν αποδείξει ότι τα ζώα, για να καταφέρουν να επιζήσουν σε αυτά τα πειράματα, πρέπει να κάνουν επίτηδες λάθη, τα οποία είναι αισιόδοξα. Δηλαδή, πρέπει τα ζώα λάθος να νομίζουν ότι η περίπτωσή τους είναι καλύτερη από ό,τι είναι. Και μόνο έχοντας αυτή τη γνώμη, μπορούν τα ζώα να επιζήσουν. Δηλαδή, άμα η ερώτησή σας έχει σχέση με άμα η αισιόδοξια παίζει ρόλο, η εξέλιξη στην αισιόδοξια, η απάντησή μου είναι ναι. Δυστυχώς δεν έχουμε πολύ ακόμα χρόνο, γιατί ο κ. Χρυστάκης πρέπει να επιστρέψει στην Αθήνα για σημαντικές συνοδίσεις. Θα πρότεινα να κλείσουμε εδώ τις ερωτήσεις, ώστε να έχετε την ευκαιρία να υπογράψει το αντίτυπό σας, αν θέλετε. Συγγνώμη που πρέπει να φύγω, δυστυχώς. Λοιπόν, λίγοι τυχεροί θα έχουν την ευκαιρία να έχουν την υπογραφή του κ. Χρυστάκης στο βιβλίο. Θα πάω έξω εκεί ή θα... Για λίγα λεπτά. Νομίζω ότι η διαδικασία θα συνεχιστεί έξω. Θα σας ευχαριστούμε πάρα πολύ. |
