| : Παρακαλώ. Καλησπέρα από εμένα. Δεν θα αναφέρω τώρα εγώ στη δική μου βιβλιοθήκη, αλλά θα καταθέσω τη δική μου εμπειρία αυτά τα χρόνια ως υπάλληλος της βιβλιοθήκης, αλλά και από την άλλη πλευρά ως πολίτης, που θα ήθελα, μη μάλλον οραματίζουμε, πώς θα ήθελα να λειτουργούν οι δημόσιας βιβλιοθήκες του μέλητος. Στις ελευθέρεις δεκαετίες ακούμε πολύ συχνά να μιλάμε για εθνική πολιτική βιβλιοθηκών και τα λοιπά. Πάντα υπήρχαν οι καλές προθέσεις, αλλά για διάφορους λόγους δεν είναι πετεύτη. Οι βιβλιοθήκες μας λειτουργούσαν αποστασηπημένα, ανεξάρτητη σημεία από την άλλη, σε μεγάλο ποσοστό και οι δημόσιας, αλλά σε ένα ποσοστό λειτούγισαν αρκετά καλά, γιατί εγκαταλεύτηκαν κάποιες συγκυρίες. Θα συντομεύσω τον λόγο μου, δεν θα πω όσα είχα να πω ουσιαστικά. Έχω χωρίσει τον λόγο μου σε τρεις ενότητες, η μία διοικητική διάρθρωση των δημοσίων βιβλιοθηκών, η άλλη δικτίωση των δημοσίων βιβλιοθηκών και οργάνωση διαχείριση των συλλογών και η τρίτη κοινωνική δικτίωση. Θα προσπαθήσω να είμαι πάρα πολύ σύντομη. Αναφερνόμαι, λοιπόν, στη διοικητική διάρθρωση των δημοσίων βιβλιοθηκών. Οραματίζομαι επάνω-επάνω να βρίσκεται η ηγεσία του Υπουργείου και ένα Εθνικό Συμβούλιο Βιβλιοθηκών, αμέσως που θα χαράσουν βέβαια την εθνική πολιτική, ενώ πιο κάτω από το Υπουργείο Παιδείας η Γενική Διεύθυνση Βιβλιοθηκών, Γενικών Αρχείων και Ακπαιδευτικής Τηλεόρασης, που θα έχουν μέσα και τις σχολικές βιβλιοθήκες. Και, ειλικρινά, σήμερα δεν άκουσα καθόλου να αναφέρονται και πραγματικά με στενοχωρεί αυτό, γιατί έχουμε συνεργαστεί αρκετά και στην περιοχή μας και υπάρχει μια ευαστησία σε αυτό. Κάτω από τη Γενική Διεύθυνση Βιβλιοθηκών, να υπάρχουν Διεύθυνσεις Βιβλιοθηκών, ΓΑΚ Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης και Διεύθυνση Εκπαιδευτικής Δικτύουσης και Διαβίου Μάθησης. Αν κοιτάξουμε το χάρτη που βρίσκονται οι δημόσιες βιβλιοθήκες και μάλιστα τον καλλικρατικό χάρτη, θα δούμε ότι υπάρχει μια φοβερή ανισομερής κατανομή. Δηλαδή μπορείτε να δείτε, στην περιφέρεια Κρήτης, Νοτίο Ωγέο, υπάρχει μόνο μία βιβλιοθήκη. Αττική, Ύπειρο, Ανατολική Μακεδονία, Θράκη και Δυτική Ελλάδα, 2, και Δυτική Μακεδονία, 3. Θέλω να πάντα και φτάνουμε μέχρι την Παλοπόγησο που έχει 10. Δηλαδή, απ' ό,τι φαίνεται, δεν έχει γίνει μία μελέτη, αλλά ως έτυχε. Έτσι, λοιπόν, φαντάζουμε ότι κάτω ακριβώς από τη Γενική Διεύθυνση Βιβλιοθήκων και τις διευθύνσεις της, υπάρχουν και μία Περιφερειακή Δημόσια Βιβλιοθήκη. Αυτή η Περιφερειακή Δημόσια Βιβλιοθήκη είναι υπεύθυνη για να διαχέει προς τα κάτω την εθνική πολιτική που ορίζει η ηγεσία του Υπουργείου και το Εθνικό Συμβούλιο Βιβλιοθικών. Περισσότερο για το πώς θα αναπτύσσω θα τα ανεβάσω στο διαδίκτυο. Δεν θέλω να σας καταφραστώ το χρόνο σας. Όσον αφορά τώρα τη δικτύωση, φαντάζουμε, λοιπόν, να υπάρχει μια καλά δομιμένη δικτύωση των μοναδών οργάνων των τοπικών βιβλιοθυκών, δηλαδή φαντάζουμε όλες τις δημόσιας βιβλιοθήκες, μαζί με την Εθνική Βιβλιοθήκη, ως ένα οργανικό σύνολο, ως έναν οργανισμό. Δημιουργείται, λοιπόν, το δίκτυο δημοσίων βιβλιοθυκών, ενώ παράλληλα, βέβαια, πάντα μπορούν να αναπτυχθούν μικρά τοπικά διαλειτουργικά δίκτυα. Λοιπόν, δημιουργείται ένα κέντρο καταλογογράφησης, επαρκώς τελεχωμένο με εξειδικευμένο έμπειρο και επιστημονικά καταρτισμένο προσωπικό, που γνωρίζει, παρακολουθεί τις παγκόσμιοι βιβλιοθηκονομικές εξελίξεις και τις προσαρμόσεις στις εθνικές μας ανάγκες και ιδιαιτερότητες, είναι σε διαρκή αμφίδρομη επικοινωνία με τις σχολές βιβλιοθηκονομίας, είναι υπευθύνομη για την πολιτική καταλογογράφησης και την υιοθέτηση προτύπων, εξασφαλίζοντας τη συμβατότητα συνεργασίας τόσο με τοπικούς εθνικούς όσο και με διεθνείς φορείς, έχει την πλήρη δημιουργία υποστήριξη, διαχείριση και λειτουργία του ενιαίου εθνικού καταλόγου των δημοσίων βιβλιοθηκών, με την πλήρη συνεργασία και υποχρεωτική συμβολή των επιμέρων στους βιβλιοθηκών, έχει την ευθύνη διαχείρισης της ψηφιακής συλλογής όλων των βιβλιοθηκών και την άνταξη του υλικού σε διεθνείς καταλόγους όπως τη Γιορπιάνα, καθορίζει τα κριτήρια επιλογής και χαρακτηρισμού του υλικού ως κατάλληλο για ψηφιοποιήσει, είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή του διαδανεισμού μεταξύ των βιβλιοθηκών αυτού του οργανικού συνολου, καταρτίζει κοινό κανονισμό εσωτερικής λειτουργίας για όλες τις δημόσεις βιβλιοθήκες, με περιθώρια συμπλήρωσης ή αλάχισης της μεταβολής όπου μπορεί να επιβάλλουν τοπικές ειδικές συνθήκες, μετά από έτημα της διοίκησης τοπικής βιβλιοθήκης, ο οποίος επικυρώνονται από το Τμήμα Βιβλιοθηκών του Υπουργείου, σχεδιάζει και οργανώνει σεμινάρια διαρκούς επιμόρφωσης των βιβλιοθικών νόμων των δημοσίων βιβλιοθηκών, αλλά και διοργανώνει σχετικές εκδηλώσεις εθνικού χαρακτήρα, παραδείγματος χάρη συνέδρια, συμπόσια κλπ. Έδρα του Κέντρου είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, ενώ ο καθορισμός διάθεσης και πιθανής κοστολόγησης ανταποδοτικής κυριοσμορφής του υλικού εντύπου υψηφιεκλημένου των βιβλιοθηκών και πάσης φύσης υπηρεσιών τους, είναι αρμοδιότητα της διοίκησης κάθε δημόσιας βιβλιοθήκης και όχι του Κέντρου Καταλογγράφησης. Δημιουργείται λοιπόν ένας και μοναδικός κατάλογος δημοσίων βιβλιοθηκών, ο Εθνικός Κατάλογος, όχι με τη μορφή των κατανοημμένων ή ενοποιημένων συλλογικών καταλόγων που γνωρίζουμε ως σήμερα. Βάση αυτού του ενιαίου καταλόγου είναι οι εγγραφές της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, που εμπλουτίζεται και ενημερώνοντα από τις εγγραφές των υπολύπων δημοσίων που δεν περιέχονται ήδη σ' αυτόν και στον οποίον επίσης εισάγονται και προσθήδεται τοπικά στοιχεία των τεκμηρίων, με εκχώρηση δικαιωμάτων από μακρισμένης και ορισμένης διαχείρισης του καταλόγου σ' υπεύθυνους καταλογγράφους των τοπικών βιβλιοθηκών. Σ' αυτόν τον κατάλογο συνδέεται άμεσα όλο το ψηφιμμένο υλικό τόσο της ΕΒΕΕ όσο και των υπολύπων δημοσίων βιβλιοθηκών. Έτσι η καταλογγράφηση των τεκμηρίων γίνεται μία και μοναδική φορά από το κέντρο και επιτυγχάνεται τεράστιο όφελος σε εξοικονόμηση πόρων και απελευθέρωση ανθρώπινου δυναμικού για παροχή υπηρεσιών εξαιρετικά υψηλής ποιότητας. Δημιουργείται το αρχείο μητρώ μελών των δημοσίων βιβλιοθηκών που είναι άρρικτα συνδεδεμένο με τον Εθνικό Συλλογικό Κατάλογο. Εκδίδεται μία και μοναδική κάρτα μελούς επί του συνόλου των δημοσίων βιβλιοθηκών για κάθε Έλληνα πολίτη, κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο με πανελλαδική ισχύ. Οι πολίτες, οι οργανισμοί, οι σύλλογοι, τα σχολεία, οι σχολικές και λιπές βιβλιοθήκες εγκράφονται στο Κοινό Αρχείο Μελών των Δημοσίων Βιβλιοθηκών με δήλωση τους online ή διαζώσης σε οποιαδήποτε δημόσια βιβλιοθήκη ανα την επιτράκτια. Απολαμβάνουν όλα τα πλεονεκτήματα χρήσης των υπηρεσιών της κάθε βιβλιοθήκης είτε με φυσική παρουσία σε οποιαδήποτε τοπική βιβλιοθήκη είτε με χρήση του online καταλόγου και υποβολής ετοιμάτων μέσα από το κέντρο καταλογγράφησης που μεταφέρει το έτημα στην κάθε βιβλιοθήκη. Ολοκληρώνουν τη συναλλαγή τους έτσι με αυτόν τον τρόπο σε οποιοδήποτε σημείο και αν βρίσκονται στην Ελλάδα. Ειδικά οι εκπαιδευτικές κοινότητες και οι σχολικές βιβλιοθήκες ακόμα και οι πιο απομακρυσμένες από τα αστικά κέντρα με την υιοθέτηση της παραπάνω από πρακτικής μπορούν να δανείζονται υλικό άμεσα επιτρέποντας οι κινητές μονάδες να αναλαμβάνουν και άλλους τύπους δράσεις και υπηρεσίες κάνοντας ουσιαστική πολιτική διήζηση τόσο στην εκπαίδευση όσο και στο κοινωνικό ιστό. Μπορούν να δανείζονται και ηλεκτρονικά βιβλία ή books της αγοράς αλλά απαλλαγμένον από τους περιορισμούς του λογισμικού, το DRM το περιβόητο αφού έχει προβλεφτεί με προώθηση σχετικής συνομοθετικής ρύθμισης ειδικά για τις βιβλιοθήκες για να μπορούν οι χρήστες των βιβλιοθικών να τα διανύμουν και να τα μοιράζουν τα ελεύθερο που συνέβαινε μέχρι σήμερα με το έντυπο υλικό. Έτσι οι βιβλιοθήκες μας είναι δυνατόν να εξυπηρετήσουν στο ακέρατο πολίτη ενώ δημιουργείται και το κατάλληλο πλαίσιο για την οσιαστική εφαρμογή των διαδρανεισμών μεταξύ των βιβλιοθικών και τα δύο. Και ο εθνικός κατάλογος και το μητρομελό δημοσίου βιβλιοθικών αποτελούν υποσυστήματα του ενός και μοναδικού λογισμικού ενοικτού κώδικα σε web-based interface που απελευθερώνει από την πρόσδυση σε κλειστά λογισμικά και λειτουργικά, εξασφαλίζοντας ασφάλεια, αξιοπιστία, σταθερότητα, ευελιξία, διαλειτουργικότητα και επεξάρτηση από κλειστά μορφώτυπα αρχείων και πανάκριβες άδειες χρήσης λογισμικών. Κι αντίποτε ελληγορία και μετάθεση του θέματος της υιοθέτησης λογισμικών ανοικτού κώδικα από τις βιβλιοθήκες μας στο μέλλον θα είναι ολέθριο λάθος που θα το πληρώσουμε πολύ ακριβά. Η κάθε δημόσια βιβλιοθήκη έτσι δεν χρειάζεται να έχει τοπικά εγκατεστημένο λογισμικό παρά μόνο για τη δημιουργία αντιγράφων ασφαλίας των συλλογών τους, και της εξαγωγής στατιστικών στοιχείων. Ο δημόσιο online κατάλογος που θα διατίθεται μέσα σε αυτό το σύνολο το οργανικό πρέπει να είναι ιδιαίτερα φιλικός προς εντελικό χρήστη εκμεταλλευόμενος τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών ενσωματώνοντας εργαλεία συμμετοχικού διαδικτύου GAT2 και καθισθώντας τελικά τον πολίτη και χρήση των βιβλιοθήκων μας κοινωνό και συμμέτοχο στη δημιουργία και εξέλιξη των βιβλιοθήκων μας. Μόνο τότε θα έχει νόημα μετασχηματισμός των λαϊκών βιβλιοθήκων σε βιβλιοθήκης κοινού. Ένας όρος που όταν το πρωτοάκουσα μου ξέγησε, αλλά όσο τον δούλευα μέσα στο μυαλό μου και παρατηρώντας το μετασχηματισμό των βιβλιοθήκων μας σήμερα είναι πολύ έυστοχος. Τέλος, την ανάληψη τεχνικής υποστήριξης του δικτύου του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος πρέπει να την έχει εθνικός φορέας που εγγυάται και διασφαλίζει τη συνέχεια του συγκεκριμένου δικτύου και τη βιωσιμότητα του συνόλου του δημοσίου βιβλιοθήκων. Πιστεύω ότι είναι δυνατό να υλοκληρωθεί το παραπάνω μοντέλο οργάνωσης στις δημόσεις βιβλιοθήκες. Πολύ τα συμβατώ με τις ελληνικές ιδιαιτερότητες σε εύλογο βέβαια βάθος χρόνου που θα απαιτηθεί για την ολοκληρωμένη μελέτη και τη δημιουργία των σχετικών υποδομών με απαραίτητη προϋπόθεση τη διατήρηση και αστίαση στον αρχικό μας στόχο. Είναι φανερό ότι τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει μια έντονη τάση αλλαγής του ρόλου των βιβλιοθήκων και μεγαλύτερη εμπλοκή του στη διαβίου μάθηση μέσα από μη τυπικές ή άτυπες διαδικασίες εκπαίδευσης. Μάθηση, επαγγελματική κατάρτιση, αυτομόρφωση, εκπαίδευση εμιλίκων, ανάπτυξη δεξιοτήτων. Πολλές τέτοιες έννοιες είναι από αυτές που βρίσκονται πλέον στην καθημερινή αγέντα μας. Οι δημόσεις βιβλιοθήκες είναι όντως ιδανικοί και ικανοί φορείς για την εφαρμογή και επίτευση των στόχων της διαβίου μάθησης. Και θα μείνω στο τελευταίο σημείο, επειδή υπόθηκαν από πολλούς μέσα από ποιους τρόπους μπορούν οι βιβλιοθήκες να λειτουργήσουν, μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, ξέρω εγώ και τα λοιπά, θα ήθελα λίγο να σταθώ περισσότερα στα τοπικά διαλειτουργικά δίκτυα που μπορούν να δημιουργηθούν και συνεργασίες που πρέπει να λάβουμε υπόψη με τους τοπικούς δημοτικούς φορείς και αρχές, την εκπαιδευτική κοινότητα, τους ιδιωτικούς φορείς, τα αρχεία, τα μουσεία και τα λοιπά. Και θα κλείσω πάρα πολύ σύντομα μία… Και πιστεύω απόλυτα ότι αν δεν υπάρξει σχεδιασμός και εφαρμογή δικτύουσης πρώτα ανα είδος κατηγορίας βιβλιοθήκων, δηλαδή δημόσιας, δημοτικές, ακαδημακές και τα λοιπά, ως ένα οργανικό σύνονο, οι ακαδημακές το έχουν πετύχει σε ένα βαθμό, η δημιουργία του εθνικού δικτύου βιβλιοθήκων δεν θα είναι εφικτή λόγω της ιδιόρθυμης κατάστασης λειτουργίας των διαφόρων κατηγοριών βιβλιοθήκων στην Ελλάδα, που δεν επιτρέπει την πιστή μεταφορά πρακτικών και μοντέλων, που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες δεδομένου ότι έχουν τελείως διαφορετικό κοινωνικό και ιστορικό επόμενο. |
