| : cœur Hurry Παράστηκο Παράστηκο Το ρώτημα που θα μας απασχολήσει στη σημερινή μου η ομιλία είναι αν είναι δυνατόν ένα κοινωνικό σύστημα σήμερα να ξεπεράσει την κρίση και να σχεδιάσει ένα καλύτερο μέλλον. Η απάντηση που θα δώσω σε αυτό το ερώτημα είναι ότι μπορεί να γίνει μόνον αν συνδέσουμε το λογισμό με το όραμα. Ο λογισμός καθορίζει το τι μπορεί να γίνει, δηλαδή το εφικτών. Το όραμα προσδιορίζει τι πρέπει να γίνει, δηλαδή το επιθυμητών. Χρειάζονται και οι δύο απόψεις και οι δύο εικόνες για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε το μέλλον. Δυστυχώς οι ηγέτες μας σήμερα ασχολούνται πιο πολύ με το τι μπορεί να γίνει από το τι πρέπει να γίνει. Δυστυχώς ζούμε σε μια εποχή η οποία δεν γίνεται συμμετοχική δημοκρατία. Δηλαδή μια ψευδοδημοκρατία. Αποφασίζουν άλλοι για εμάς, χωρίς εμάς. Αναγκαζόμαστε να βγούμε στους δρόμους, να κάνουμε συναλλητήρια για να προσπαθήσουμε εκ των υστέρων να επηρεάσουμε τις αποφάσεις που μπορούσαμε να πούμε εκ των προτέρων, αν ακούγανε τις φωνές μας. Επίσης έχουμε ξεχάσει μερικές από τις βασικές αξίες της αρχαίας Ελλάδος, όπως την συμμετοχική δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, την αυτάρχεια, τη σοφροσύνη, την ταπεινοφροσύνη κτλ κτλ. Έφυγα για την Αμερική σε ηλικία 18 χρονών και σπούδασα θεωρητική φυσική στο Πρίνστον. Βλέπετε μια ομάδα φοιτητών στο Πρίνστον και είμαι κι εγώ ένας από αυτούς, ο πιο ωραίος. Και η επιστήμη της φυσικής είναι επιστήμη του λογισμού και ανήκει στην πρώτη φάση της επιστήμης. Η πρώτη φάση της επιστήμης χαρακτηρίζεται από το ότι οι παρατηρήσεις που γίνονται από τους παρατηρητές είναι ανεξάρτητες. Είναι δηλαδή αντικειμενικές. Και οι πρωτοπόροι βλέπετε τον Καλιλαίο και τον Νεύθωνα ως πρωτοπόρους της πρώτης φάσης της επιστήμης. Ένα από τα μεγαλύτερα κοιτεύματα της πρώτης φάσης της επιστήμης είναι ότι έγινε μια σελινοποίησης ενός ανθρώπου στο φεγγάρι το 1969. Το επίτευμα αυτό είναι ενδιαφέρον διότι είναι ένα παράδειγμα συνδυασμού οράματος και λογισμού. Ο λογισμός προέρχεται από την πρώτη φάση της επιστήμης δηλαδή από τη φυσική και την αστρονομία και το όραμα από τον πρόεδρο της Αμερικής τον John Kennedy το 1960. Μετά από την πρώτη φάση υπάρχει και δεύτερη φάση της επιστήμης στην οποίαν υπάρχει μια αλληλοεπίδραση μεταξύ του παρατηρητού και της παρατήρησης. Ένα παράδειγμα είναι όταν ο γιατρός μετράει την πίεση του ασθενούς επηρεάζει τη μέτρηση της πίεσης. Μετά τις σπουδές μου στη φυσική γύρισα στην Ελλάδα προσωρινά και συνεργάστηκα με τον γνωστό αρχιτέκτονα τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη. Ο Δοξιάδης με προσέλαβε στην εταιρεία του γιατί ήθελε να δημιουργήσει μια νέα επιστήμη, την επιστήμη των ανθρωπίνων οικισμών, την οποίαν ονόμασε οικιστική, και ήθελε να δημιουργήσει αυτή την επιστήμη με το μοντέλο της φυσικής. Ήθελε δηλαδή να την κάνει μια επιστήμη της πρώτης φάσης με αντικειμεντικές παρατηρήσεις. Μετά από την διάρκεια της συνεργασίας με τον Δοξιάδη είχα την ευκαιρία να έρθω σε επαφή με πολλούς διακεκριμένους επιστήμονες, ένας εκ των οποίων είναι και ο Χασάνος Μεκάν, τον βλέπετε μαζί μου. Ο Χασάνος Μεκάν ήταν Τούρχος και ήταν από τους πιο γνωστούς επιστήμονες σχεδιασμού κοινωνικών συστημάτων. Ο Χασάν μου άλλαξε την κοσμοθεωρία μου με τη συναναστροφή. Με έκανε δηλαδή να καταλάβω ότι για να δημιουργήσουμε ένα καινούριο μέλλον, ένα επιθυμητό μέλλον για ένα κοινωνικό σύστημα, χρειάζεται να ξεχάσουμε τα δεδομένα του παρόντος και να οραματιστούμε καινούργια δεδομένα. Και συνεργάστηκα με τον Χασάν για να ξεκινήσουμε μια πρωτοβουλία, τη λεγόμενη πρωτοβουλία του Club της Ρώμης. Το Club της Ρώμης αντιπροσωπεύει μια παγκόσμια προσπάθεια με άλλους διακεκριμένους επιστήμονες να αντιμετωπίσουμε τα πολύ προκά προβλήματα όπως παραδείγματος χάρη η απειλή κρινικού πολέμου, η τοπική πόλεμη, η φτώχεια, η πείνα. Όλα αυτά τα προβλήματα τα οποία συνήθως αντιμετωπίζουμε ως ανεξάρτητα, διαπιστώσαμε μέσω του Club της Ρώμης ότι δεν είναι ανεξάρτητα, είναι δηλαδή ένα σύστημα προβλημάτων το οποίο ονομάσαμε problematic. Του δώσαμε δηλαδή ένα καινούργιο όνομα για να του δώσουμε μια νέα οντότητα. Και η προσπάθεια ήτανε να δημιουργήσουμε μια νέα συστημική προσέγγιση για να αντιμετωπίσουμε τα συστημικά προβλήματα ή το σύστημα των προβλημάτων αυτών με συμμετοχική δημοκρατία. Είπαμε δηλαδή ότι για να δημιουργηθεί ένα όραμα και να ξεπεράσουμε τα πακόσμια προβλήματα χρειάζεται να ακούγεται η φωνή του πολίτου. Δυστυχώς η προσπάθεια αυτή δεν εγκρίθηκε από τους επιστήμονες της πρώτης και της δεύτερης φάσης. Δεν την βρήκαμε δηλαδή επιστημονική αρκετά επειδή μπήκαμε στην υποκειμενικότητα. Μετά από το Club of Rome έγινε μια προσπάθεια αντιεπιστημονικότητας. Δηλαδή δημιουργήσαμε μία ομάδα με κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, μηχανικούς, αρχιτέκτονες και τα λοιπά και τους δώσαμε ως στόχο να σχεδιάσουν μια υποθετική πόλη ενός εκατομμυρίου ανθρώπων με άπειρους όρους, δηλαδή πόρους και χωρίς χρονικούς περιορισμούς. Εγώ και δύο άλλοι επιστήμονες παρακολουθήσαμε αυτή την προσπάθεια και διαπιστώσαμε μετά από ένα χρόνο ότι απέτυχαν. Ο λόγος που απέτυχαν στην διεπιστημονικότητα ήταν διότι δημιουργήθηκε ένας πύργος μπαμπέλ. Κάθε δηλαδή ειδικό της, οι κοινωνιολόγοι, επικοινωνούσαμε τους κοινωνιολόγους, αλλά όχι με τους κοινωνιολόγους ή με τους αρχιτέκτονες και τα λοιπά. Οπότε απέτυχηκε αυτή η προσπάθεια και ξεκινήσαμε μία κίνηση να δημιουργήσουμε τη λεγόμενη τρίτη φάση της επιστήμης. Η τρίτη φάση της επιστήμης δέχεται ότι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να κάνουν υποκειμενικές παρατηρήσεις. Για παράδειγμα βλέπετε εδώ μία εικόνα και μερικοί από σας βλέπετε μία νέα κοπέλα και άλλοι βλέπετε μία ηλικιωμένη κυρία. Εγώ βλέπω μία νέα κοπέλα. Αυτές, λοιπόν, οι υποκειμενικές παρατηρήσεις παίρνουν σημαντικό ρόλο όσον αφορά τον σχεδιασμό των κοινωνικών συστημάτων. Βλέπουμε ένα πλήθος ανθρώπων οι οποίοι έχουν διαφορετικές υποκειμενικές παρατηρήσεις, διαφορετικές γνώσεις, διαφορετικές εμπειρίες και η πρόκληση είναι πώς μπορούμε τις γνώμεις και τις εμπειρίες των πολλών να τις μεταφράσουμε σε γνώση και σοφία για όλους. Υπάρχουν ηγέτες οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να οραματίζονται, όπως παραδειγματιχάει ο Μαντέλλα, ο οποίος μόνος του κατόρθωσε να αλλάξει την πορεία ενός κράτους της Νότιος Αφρικής. Εμείς όμως δεν μιλάμε για αυτόν τον είδος του οραματισμού. Μιλάμε για οραματισμό από τους πολλούς. Το ερώτημα λοιπόν που έδωσα στην αρχή της ομιλίας μου είναι έχουν τη δύναμη οι πολίτες ενός κοινωνικού συσήματος να οραματιστούν και να σχεδιάζουν συλλογικά και συνειδητά το μέλλον τους. Υπάρχει δηλαδή τρόπος να σχεδιάζουμε το μέλλον μας εκ των προτέρων, συνειδητά, αντί να το σχεδιάζουμε εκ των υστέρων. Να το παρακολουθούμε δηλαδή. Η απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι ότι μπορεί να γίνει μόνο με τη σοφία των πολιτών, την οποία ονομάσαμε δημοσοφία. Βγάλαμε δηλαδή μια νέα λέξη τη σοφία των πολιτών. Και δημιουργήσαμε ένα εργαλείο, μια μεθοδολογία, η οποία είναι η μεθοδολογία συμμετοχικής δημοκρατίας που επιτρέπει τη συνενετική αξιοποίηση της νόμις όλων για τη δημιουργία της συλλογικής γνώσης για όλους. Αυτό είναι το εργαλείο του δημιουργημένου δημοκρατικού διαλόγου, το οποίο έχουμε εφαρμόσει σε όλο τον κόσμο. Παρ' όλες τις χάρες στη Βόρεια Αμερική έχουμε χίλες εφαρμογές. Τις εφαρμογές τις λέμε συνεργαστήρια δημοκρατίας. Στην Κύπρο έχουμε 100 εφαρμογές. Στην Ελλάδα έχουμε 10 εφαρμογές. Έχουμε εφαρμογές στην Αυστραλία, στη Νέα Ζηλανδία και στην Ιακωνία και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου. Θα σας πω λοιπόν μερικές αυτές εφαρμογές, αρχίζοντας από μια εφαρμογή που συμπεριλαμβάνει ομάδα Ισραηλιτών και Παλαιστινίων. Η ομάδα αυτή προσπάθησε να δημιουργήσει ένα όραμα συμβίωσης των δύο λαών στην πατρίδα τους. Βλέπετε, λοιπόν, τη δυσκολία και βλέπετε μία εικόνιση, ένα δέντρο. Το δέντρο αυτό δημιουργήθηκε από τη διαλογική συζήτηση κατά τυριάκια του συνεργαστηρίου ή συμμετέχοντες προτείναν ιδέες οι οποίες περιγράφουν το όραμα. Το όραμα της συμβίωσης. Αρχίσαν με καμιά εξεταριά ιδέες, τις αξιολογίσανε και βλέπετε στην απεικόνιση της 20-25 ιδέες οι οποίες θεωρήθηκαν οι πιο σημαντικές. Και η απεικόνισης του δέντρου είναι ενδιαφέρουσα διότι γίνεται διαφοροποίησης μεταξύ των ιδεών οι οποίες είναι ριζικές και οι ριζικές ιδέες επηρεάζουν περισσότερες ιδέες και χρειάζονται μεγαλύτερη προσοχή στην υλοποίηση του οράματος. Καταλάβατε? Τώρα γίνεται η συνέντεση από τη συμμετοχική δημοκρατία. Η συνέντεση γίνεται, όπως σας είπαμε, με τη δημιουργία ενός δέντρου συλλογικού οράματος. Έχουμε τους συμμετέχοντες και απαντούν σε μια ερώτηση. Στην περίπτωση των Παλαιστινίων και Ιδραλειτών, η ερώτηση ήταν πώς θα περιγράψετε το όραμα της συμβίωσης. Και κάθε ένας απίνησε σε αυτήν την ερώτηση και έχουμε απάντηση του Νίκου, της Μαρίας, του Μανώλη κλπ. Όλες αυτές οι απαντήσεις καταγράφονται, απηκονίζονται σε μια εγγυικά κατασκευασμένη αίθουσα. Τις βλέπουν όλοι ως γραφτικές πλέον απηκονήσεις και τελικά σχηματίζεται μια απηκόνιση η οποία συσχετίζει τις ιδέες. Και κάθε συσχετισμός γίνεται ψηφοφορία. Οι άνθρωποι δηλαδή εμβαρκύνουν τις ιδέες μέσω των συσχετισμών και το αποτέλεσμα είναι μια απηκόνιση η οποία είναι συνενετική και συναμβάνει όλες τις απόψεις. Μια άλλη εφαρμογή είναι αυτή η οποία έκαναμε διακοινωτικές συνεργασίες μεταξύ Τουρκοκυπρίων και Ελληνοκυπρίων. Κάναμε περίπου 30-40 από αυτά. Και ένα από τα αποτελέσματα είναι να ανοίγει η πύλη της λίδρας και να γίνεται μια επικοινωνία και μια συμφιλίωση μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων. Μια άλλη εφαρμογή είναι αυτή η οποία μιλάμε για το όραμα ανάπτυξης 15 χωριών στην Κύπρο των κρασσοχωρίων. Και εδώ στην εικόνα βλέπετε πολεοδόμους, αρχιτέκτονες, οικονομολόγους, οι οποίοι συνεργάζονται με χωρικούς των χωριών αυτών για να σηματίσουν το όραμα. Σε αυτή την εφαρμογή είναι ενδιαφέρουσα διότι έχουμε διαταγή από την Τρόικα στην Κύπρο να συγχωνεύσουν δύο εφοριακούς οργανισμούς και προσπαθήσαμε να επέμβουμε και να πούμε στην Τρόικα ότι είναι καλύτερο να γίνει συγχώνευσης με συμμετοχή των υπαλλήλων των δύο αυτών οργανισμών, ούτως ώστε και αυτοί να κάνουν προτάσεις οι οποίες θα βασίζονται στον οραματισμό των υπαλλήλων. Εδώ έχουμε μια εφαρμογή στην Αθήνα πριν από δύο μήνες από φαρμακευτικές εταιρίες, οι οποίες θέλαν να διατηρήσουν κλινικές μελέτες στην Ελλάδα και έχουμε συμμετοχή από το Υπουργείο Υγείας, από το Υπουργείο Ανάπτυξης, από το Υπουργείο Εικονομικών και σε δύο συνεργαστήρια που βάστησαν δύο μέρες το καθένα, έγινε ένα σχέδιο δράσεως για να βελτιωθεί η διατήρησης κλινικών μελετών στην Ελλάδα. Η Margaret Mead, η οποία είναι πολύ γνωσή ανθρωπολόγος, είπε ότι μην υποτιμάτε ποτέ το γεγονός ότι μία μικρή ομάδα ανθρώπων αποφασισμένων μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Πράγματι είναι ο μόνος τρόπος για οποιαδήποτε αλλαγή. Τι εννοώ με αυτό, είδατε ότι είχαμε ομάδες ανθρώπων με κοινά συμφέροντα, με κοινά προβλήματα, με παρόμοιες εντυπώσεις και τους βάλαμε μαζί σε ένα συνεργαστήριο δημοκρατίας και τους δώσαμε την ευκαιρία να σχεδιάσουν το όραμα για να ξεπεράσουν την παρούσα κατάσταση. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Μην ξεχνάτε ότι ένα όραμα που οραματίζεται από έναν άνθρωπο είναι απλώς ένα όραμα. Ένα όραμα που συνδιαγράφεται από μία ομάδα ανθρώπων έχει τη δυνατότητα να γίνει πραγματικότητα. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Ευχαριστώ. |
